Externe veiligheid in het ruimtelijk planproces

111

Externe veiligheid in het Externe veiligheid in het

ruimtelijk planprocesruimtelijk planproces

Praktijk en netwerkbijeenkomst: “Externe veiligheid in de Ruimtelijke Ordeningspraktijk – aan de slag met kennis!

3 november 2011

2

Deel IDeel I

EV is een ruimtelijk vraagstukEV is een ruimtelijk vraagstuk

en de verantwoording groepsrisicoen de verantwoording groepsrisico *)*)

is een proces dat meeloopt met het is een proces dat meeloopt met het

RORO--planprocesplanproces*)*) VGrVGr

333

Kwaliteit EV Kwaliteit EV -- RORO

Onderzoek in opdracht van het RIVE

(IPO, VNG, I&M en NVBR)

• Huidige situatie (a)

• Gewenste situatie (b)

• Hoe komen we van (a) naar (b)

Rapport downloaden via: www.relevant.nl

444

Kwaliteit EV Kwaliteit EV –– RO: huidige situatieRO: huidige situatie

• De verantwoordingsplicht groepsrisico functioneert bij RO niet zoals beoogd

• Kennis en begrip over EV is bij RO onvoldoende

• Externe veiligheid is voor de actor RO een relatief jong onderwerp

5555

Realiseren van kwaliteit kost tijdRealiseren van kwaliteit kost tijd

• Bevi zeven jaar geleden ingevoerd

• Initiatieven op gebied van EV en RO

• Programmafinanciering EV

• Stijgende lijn uitvoering EV beleid

• De werkelijkheid loopt (altijd) achter op het wensbeeld

• Vinger aan de pols / gericht stimuleren / proces versnellen?

6666

VROM heeft 361-vragen over

Bevi beantwoord

Bevi treedt in werking

Okt 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

VROM-Insp. Audit implementatie EV in RO

en Wm1

2

def. Handreiking VGr

Uitvoering Kennistraject

8

3

Urg.Sanering afgerond LPG-

tankstationsSanering afgerond LPG-

tankstations

6

10

Handreiking verantwoorde

brandweer adv.

9Relevantsite start

4

RRGS/prov. risicokaart

Maatlat EV Bevoegd

gezag 7

5

AGS-advies Brandweer-

advisering

11

12

Maatlat EV adviseur

Brandweer

MilestonesMilestones ontwikkelingsproces ontwikkelingsproces EVEV--beleidbeleid

7777


Bevi beantwoord


Okt 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010


en Wm1

2



8

3



tankstations

6

10


brandw.adv.

9

Relevantsite start 4


Maatlat EV 7

5


advisering

Kwaliteit als praktijkresultaat

Kwaliteit als gewenst resultaat

?

?

Kwaliteit als gewenst resultaat

Stijgende lijn kwaliteit EV Stijgende lijn kwaliteit EV -- RORO

dynamiek kwaliteitswens versus kwaliteitsresultaat

Okt 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

8888


Bevi beantwoord


Okt 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010


en Wm1

2



8

3



tankstations

6

10


brandw.adv.

9



Maatlat EV 7

5


advisering

Vanaf medio 2007 begint echte aandacht Vanaf medio 2007 begint echte aandacht

vanuit RO zich breder te manifesterenvanuit RO zich breder te manifesteren

Stijgende lijn kwaliteit EV Stijgende lijn kwaliteit EV -- RORO

Kwaliteit EV-RO als praktijkresultaat

Okt 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Kwaliteit EV-RO als praktijkresultaat

9999


Bevi beantwoord


Okt 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010


en Wm1

2



8

3



tankstations

6

10


brandw.adv.

9



Maatlat EV 7

5


advisering

Impressie cumulatieve groei aantal handreikingen, studies, Impressie cumulatieve groei aantal handreikingen, studies,

publicaties, beleidsvisies over uitvoering EV in de praktijkpublicaties, beleidsvisies over uitvoering EV in de praktijk

Okt 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

10101010


Bevi beantwoord


Okt 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010


en Wm1

2



8

3



tankstations

6

10


brandw.adv.

9



Maatlat EV 7

5


advisering

Impressie ontwikkeling aantallen deelnemers Impressie ontwikkeling aantallen deelnemers

cursussen/trainingen externe veiligheid cursussen/trainingen externe veiligheid

Okt 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

KennisontwikkelingKennisontwikkeling

11111111


Bevi beantwoord


Okt 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010


en Wm1

2



8

3



tankstations

6

10


brandw.adv.

9



Maatlat EV 7

5


advisering

Okt 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

1ste generatie

2de generatie 3de generatie

Focus wordt verlegd, concreetheid neemt toe[ OW wel/niet norm ahv gebiedsfunctie versus

OW als criterium voor inhoud VGr bij planproces ]

Generaties van beleidsvisies EV Generaties van beleidsvisies EV

gemeenten (schetsmatige impressie)gemeenten (schetsmatige impressie)

121212

Kwaliteit EV Kwaliteit EV –– RO: gewenste situatieRO: gewenste situatie

• Besef/inzicht dat externe veiligheid voornamelijk een ruimtelijk vraagstuk is;

• Inzicht dat de verantwoording van het groepsrisico (Vgr) een proces is (dat resulteert in een besluit) dat ingebed is in het planproces;

• De actor RO heeft de regie over dit proces

• Daartoe heeft de actor RO:

• voldoende kennis en begrip van EV• bestuurlijk de regie gekregen

• ambtelijk de regie gekregen (EV, VR)

1313

Externe veiligheid is een Externe veiligheid is een

ruimtelijk vraagstukruimtelijk vraagstuk

1414

((GoedeGoede) ) ruimtelijkeruimtelijke ordeningordening

• Wat is (goede) ruimtelijke ordening?

• Welke invloed heeft de ruimtelijkeordening op externe veiligheid en vice versa?

1515

Wat is (goede) ruimtelijke ordeningWat is (goede) ruimtelijke ordening

Ruimtelijke ordening is het proces waarbij met een groot aantal spelregels de ruimte planmatig wordt benut en ingericht.

Daarbij wordt rekening gehouden met individuele en gemeenschappelijke belangen.

Kortweg: het zo goed mogelijk aan elkaar aanpassen van samenleving en ruimte.

Wat waar en waarom daarMet andere woorden, er moet altijd een antwoord zijn op de vragen “Wat waar en waarom daar”. Dit antwoord moet te vinden zijn in de toelichting bij een ruimtelijk plan zoals het bestemmingsplan.

16

situatie A: Intensieve bebouwing nabij bij de risicobron

GR als gevolg van de gekozen ruimtelijke

indeling

risicobron

LPG

afstand tot risicobron

“groepsrisico-afstand ”“risicovrije ruimte”plaatsgebonden risico:

bebouwingsvrije ruimte

Aantal doden

GR als gevolg van de gekozen ruimtelijke

indeling

Aantal doden

LPG

“groepsrisico-afstand ”“risicovrije ruimte”plaatsgebonden risico:

bebouwingsvrije ruimte

afstand tot risicobron

situatie B: Intensieve bebouwing ver af van de risicobron

situatie A

situatie B

situatie A

De hoogte van het

groepsrisico wordt mede veroorzaakt door de

ruimtelijke situatie rond de

risicobron.

Bron: RIVE. (2011), Kwaliteit: externe veiligheid in het ruimtelijk planproces, bijlage II: kleine inleiding in de externe veiligheid

Invloed RO op EV Invloed RO op EV -- 11

1717

Invloed RO op EV Invloed RO op EV -- 22

10-6

Wanneer het plaatsgebonden risico kleiner wordt (en de risicobron veiliger) kan het groepsrisico door toename van het aantal personen (realiseren van een woonwijk) toenemen. De ruimtelijke ordening heeft veel invloed op

(de hoogte van) het groepsrisico.

1818

Invloed RO op EV Invloed RO op EV -- 22Wanneer het plaatsgebonden risico kleiner wordt (en de

risicobron veiliger) kan het groepsrisico door toename van het aantal personen (realiseren van een woonwijk) toenemen. De ruimtelijke ordening heeft veel invloed op

(de hoogte van) het groepsrisico.

10-6

1919

Invloed RO Invloed RO –– EV EV -- 33

Er bestaat ook nog zoiets als logisch verstand.

Dat zegt dat kwetsbare objecten (zoals woningen) niet dichtbij de risicobron moeten worden bestemd. Er moet dus een soort buffer tussen de risicobron en de ontvanger zijn.

Deze buffer is moeilijk te handhaven, omdat de ruimte schaars is en we geneigd zijn om de ruimte die we hebben het liefst zelf te claimen. En wie het eerst komt, wie het eerst maalt.

10-6

10-6

2020

Maatregelen externe veiligheidMaatregelen externe veiligheid

• Bronmaatregelen

• Ruimtelijke maatregelen

• Overige maatregelen

2121

BronmaatregelenBronmaatregelen

Maatregelen die de kansen verkleinen

Maatregelen die de gevolgen verkleinen

2222

RuimtelijkeRuimtelijke maatregelenmaatregelen

Groepsrisico-relevante invloedsgebied

Toename aantal aanwezige personen ininvloedsgebied bij gelijke personendichtheid per hectare

Bron afbeeldingen: Geerts, R. en Heitink, J. (2009), Dat vermaledijde invloedsgebied, AVIV.

2323

OverigeOverige maatregelenmaatregelen

• bouwkundig

• organisatorisch

• communicatief

• …

Effectiviteit maatregelen

Wanneer je je moet richten op

andere maatregelen dan ruimtelijk

om EV (het groepsrisico) te

beheersen, ben je te laat in het

proces en is de essentie van het

beheersen van het groepsrisico niet

goed begrepen.

Eerst moet de basis in orde zijn,

pas dan heeft het zin je te richten

tot de overige onderdelen.

2424

De De VgrVgr is in is in essentieessentie eeneen

ruimtelijkruimtelijk vraagstukvraagstuk

• Ruimtelijke ordening bepaalt aantal personenbinnen invloedsgebied;

• Ruimtelijke ordening bepaalt functies binneninvloedsgebied;

• Ruimtelijke ordening bepaalt inrichting van ruimteen functies binnen invloedsgebied;

• Ruimtelijke ordening bepaalt afstand tussenrisicobron en ontvanger;

• Ruimtelijke ordening bepaalt dus de hoogte van het groepsrisico.

2525

reeks 1: externe veiligheidreeks 1: externe veiligheid

reeks 2: externe veiligheid, milieubeheerreeks 2: externe veiligheid, milieubeheer

reeks 3: externe veiligheid, ruimtelijke ordeningreeks 3: externe veiligheid, ruimtelijke ordening

reeks 4: externe veiligheid, groepsrisicoreeks 4: externe veiligheid, groepsrisico

rechtspraak EV

0

50

100

150

200

250

300

2004 - 2005 2005 - 2006 2006 - 2007 2007 - 2008 2008 - 2009 2009 - 2010 2010 - 2011

periode (jaartallen)

aa

nta

l u

its

pra

ke

n

Reeks1 Reeks2 Reeks3 Reeks4

Jurisprudentie externe veiligheidJurisprudentie externe veiligheid

2626

rechtspraak EV

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

2004 - 2005 2005 - 2006 2006 - 2007 2007 - 2008 2008 - 2009 2009 - 2010 2010 - 2011

periode (jaartallen)

% v

an

EV

uit

sp

rak

en

Reeks1 Reeks2 Reeks3 Reeks4

reeks 1: externe veiligheid (100%)reeks 1: externe veiligheid (100%)

reeks 2: externe veiligheid, milieubeheerreeks 2: externe veiligheid, milieubeheer

reeks 3: externe veiligheid, ruimtelijke ordeningreeks 3: externe veiligheid, ruimtelijke ordening

reeks 4: externe veiligheid, groepsrisicoreeks 4: externe veiligheid, groepsrisico

Jurisprudentie externe veiligheid Jurisprudentie externe veiligheid

in percentages van EVin percentages van EV

2727

De verantwoording van het De verantwoording van het

groepsrisico is een proces, ingebed groepsrisico is een proces, ingebed

in het in het RORO--planprocesplanproces

• Geen momentopname: berekening en opschrijven waarom acceptabel

• keuzes in verleden hebben invloed op hoogtevan het groepsrisico

• hoogte van het groepsrisico heeft invloed op ruimtelijke inrichting

• Dus: onderling verband tussen ruimtelijke keuzesen hoogte groepsrisico

• Wanneer begint het proces van de Vgr dan?

282828

RORO--PlanprocesPlanproces en de en de VgrVgr als procesresultaatals procesresultaat

T1 T2

TE

bestaande speelveld van

ruimtelijke opties en

mogelijkheden

gevormd door structuurvisies,

beleidsvisie EV, gegroeide

infrastructuur,

bestemmingen,

e.d.

T3 Tn

veranderde speelveld van

ruimtelijke opties en

mogelijkheden

door een concreet ruimtelijke

besluit.

momenten T van afwegingen die

ingrijpen op het groepsrisico

daarom belangrijk voor

verantwoording

de verantwoording groepsrisico als proces resulterend in een besluit

stadium II

de uitgangssituatie voor

de verantwoording

groepsrisico

de veranderde situatie

waarvan groepsrisico

formeel wordt

verantwoord

de veranderde situatie vormt weer het nieuwe speelveld voor

volgende ruimtelijke veranderingen

stadium I stadium III T0

292929

college B&W + gemeenteraadnemen politieke verantwoordelijkheid door kader op te stellen

voor verantwoording groepsrisico dat uitgangspunten bevat

voor beoordeling: ‘een basisfilosofie’

Actor RO dragen operationele verantwoordelijkheid voor

verantwoording groepsrisico bij ruimtelijke besluiten

verantwoordingsproces

RO-instrumentenstructuurvisie mede gebaseerd op

oriëntatie beheersing van

toename groepsrisico bestuurlijk beleidskader EV

(verantwoording groepsrisico)

expliciteren algemene

overkoepelende keuzes

beperkt houden

toename GR

start proces

verantwoording

groepsrisico van

specifiek ruimtelijk

besluit

signalering bij planvoornemen of

verantwoording groepsrisico

nodig is

informeren Veiligheidsregio +

informatief vooroverleg +

vervolgafspraken over participatie

signalering te verwachten toename

van bestaande GR-niveau

beoordeling gewenste

inhoudelijke uitwerking

verantwoording groepsrisico

uitvoering proces momenten documenteren waarop

afwegingen inrichting v/d ruimte

plaatsvinden die voor GR

relevantie hebben

afronding proces overzicht van afwegingen bij

besluitvoorstel aan gemeenteraad +

bestuurlijk oordeel over advies

Veiligheidsregio

diverse analyses:

-GR-beperking

-analyses bestrijding ramp en

hulpverlening

-enz.

‘externe’ analyse-

instrumenten

structuurvisie

beleidskader verantwoording

groepsrisico als onderdeel

beleidsvisie EV

RO- Quick scan:

EV signaleringskaartGR verantwoordingskaart

risicoanalyse

MAL-groepsrisico

scenarioanalyse Veiligheidsregio

document verantwoording

groepsrisico

bestemmingsplan

Geïdealiseerd model procesbeheersing

3030

RO RO heeftheeft de de regieregie over de over de VgrVgr

• Vgr is in essentie een ruimtelijk vraagstuk

• ruimtelijke ordening heeft meeste invloed op hoogte groepsrisico

• dus logisch dat de regie over de verantwoordingvan het GR door de ruimtelijke ordening wordtgevoerd (= eigen belang).

• Dit gebeurt nog onvoldoende. Waarom?

Het regie-vraagstuk gaan we vanmiddag

in deel II behandelen.

31

Deel IIDeel II

Regievoering over het proces van de Regievoering over het proces van de

verantwoording van het groepsrisicoverantwoording van het groepsrisico

32

RegievoeringRegievoering procesproces VgrVgr

• Vgr is in essentie ruimtelijk vraagstuk

• ruimtelijke ordening heeft meeste invloed op hoogte groepsrisico

• dus logisch dat de regie over de verantwoordingvan het GR door de ruimtelijke ordening wordtgevoerd (= eigen belang).

• Dit gebeurt nog onvoldoende. Waarom?

1. RO heeft niet door dat Vgr een ruimtelijkvraagstuk is

2. RO krijgt niet de rol van bestuur

3. RO krijgt niet de rol van anderen (milieu, EV, VR)

33

Randvoorwaarde 1: Notie dat Randvoorwaarde 1: Notie dat VgrVgr in in

essentie een ruimtelijk vraagstuk isessentie een ruimtelijk vraagstuk is

Vanochtend in deel I aangetoond:

• Ruimtelijke ordening bepaalt aantal personenbinnen invloedsgebied;

• Ruimtelijke ordening bepaalt functies binneninvloedsgebied;

• Ruimtelijke ordening bepaalt inrichting van ruimte en functies binnen invloedsgebied;

• Ruimtelijke ordening bepaalt afstand tussenrisicobron en ontvanger;

• Ruimtelijke ordening bepaalt dus de hoogte van het groepsrisico.

34

Randvoorwaarde 2: Randvoorwaarde 2: RO RO krijgtkrijgt de de rolrol

van het van het bestuurbestuur

• Bestuur notie dat EV een RO-vraagstukis.

• Bestuurlijk (beleids)kader verantwoording groepsrisico

• Structuurvisie, Stedenbouwkundige visie.

35

Verbeterprogramma Verantwoording Verbeterprogramma Verantwoording

Groepsrisico Groepsrisico –– bestuurlijke urgentiebestuurlijke urgentie

AandachtspuntenAandachtspunten

Bestuurlijke beleidsvisies met:

Concrete uitgangspunten voor RO-plannen

Laten vaststellen door gemeenteraad

(= commitment tussen bestuur en burgers)

Bestuurlijke argumentatie over aanvaardbaarheid risico van een ramp

Inbedding VGr in het planproces

36

Randvoorwaarde 3: RO krijgt de Randvoorwaarde 3: RO krijgt de

regierol van anderen (regierol van anderen (WmWm, EV, VR), EV, VR)

• Vergunningverleners (Wm) hebben in de regel meer kennis van externe veiligheid dan de gemiddelde RO’er.

• Verleden: EV = milieuvraagstuk � naar afdeling milieu.

• EV-coördinator is meestal een gespecialiseerde Wm’er

• Wm/EV trekt het onderwerp EV (en dus ook de Vgr) naar zich toe.

• Rol Wm/EV: ondersteuning RO (inhoud en ervaring).

• De Veiligheidsregio (VR) heeft een eigen veiligheidsmissie. Daarom goede afspraken nodig over invulling adviesrol.

37

UitgelichtUitgelicht: De : De VeiligheidsregioVeiligheidsregio

De rol van de veiligheidsregio bij externe veiligheid

• Adviseur (AwB)

• Expert gevaarlijke stoffen / brandveiligheid

• Zelfredzaamheid

• Rampbestrijding } aspecten bij de verantwoording groepsrisico

38

Uitgelicht: De VeiligheidsregioUitgelicht: De Veiligheidsregio

• Wanneer ben je een goede adviseur?

• VR is adviseur met eigen veiligheidsdoelstelling. Stem dat afmet je eigen ruimtelijke doelstelling!

• Een algemene vraag resulteert in een algemeen antwoord: dus: formuleer de adviesvraag helder. (Een goede adviseur wenst en helpt bij een heldere probleemformulering.)

• Wie is de klant?

Stelling: De veiligheidsregio is een adviseur die wordt gedwongen zijn eigen

opdrachtgever te zijn, want de klant is onduidelijk in wat hij wil. Dat levert nooit een bevredigend adviesresultaat

39

Uitgelicht: de RUDUitgelicht: de RUD

• Wie voert de regie: RUD of RO?

Voor de verantwoording van het groepsrisico is vereist dat je binnen de gemeente je (informele) netwerk op orde hebt en gebruikt, d.w.z.:• ken je college• ken je collega’s• weet wat er speelt en waar je op kun inspelen

(Iemand van) de RUD kan dit niet!

Stelling:RUD is vooral voor inhoudelijk kennis en expertise,

niet voor de Vgr.

40

ResumResuméé

1. De verantwoording van het groepsrisico is in essentie een ruimtelijk vraagstuk - en is niet ingewikkeld!

2. De verantwoording van het groepsrisico is een proces dat meeloopt met het RO-planproces.

3. De actor RO voert de regie over het proces van de verantwoording van het groepsrisico. Dit is voor je eigen belang!

Voor de regievoering hoef je geen EV-deskundige te zijn! Ken de basisprincipes en zorg voor een kundig netwerk.

Voorwaarden: RO heeft notie van 1 en 2 en krijgt de regierol van bestuur, Wm, EV en VR.

41

Verdelen in groepen van ongeveer 10 personen

1. welke ruimtelijke maatregelen kunt u bedenken om het groepsrisico te beheersen?

2. hoe formuleert u de adviesvraag aan de veiligheidsregio en hoe regisseert u het adviesproces?

Deze vragen behandelen voor:1) conserverend bestemmingsplan en2) ontwikkelingsplan

Opdracht tot slotOpdracht tot slot

42424242

SluitingSluiting

Heeft u na vandaag nog vragen?

R.J.M. (Reinoud) Scheres

[email protected]

0570 69 7741

R. (Robert) Geerts

[email protected]

053 430 6088

Vakblad: Ruimtelijke Veiligheid en risicobeleid

434317 maart 2011 4317 maart 2011tel 0570 69 79 11fax 0570 69 73 44www.witteveenbos.nl

Deventer Den HaagAlmere Heerenveen Amsterdam MaastrichtBreda Rotterdam

België (Antwerpen) Indonesië (Jakarta)Kazachstan (Aktau, Almaty, Atyrau)Letland (Riga)Rusland (St. Petersburg)Vietnam (Ho Chi Minh City)

Externe veiligheid in het ruimtelijk planproces

Documents

Transcript of Externe veiligheid in het ruimtelijk planproces