1

Te slim om veters te strikken?Over hoogbegaafdheid en executieve functies

De Vuurvogel, 20 maartWillemien Schollaart-Vogel MSc., orthopedagoge

Executieve functies

• Hogere controlefuncties van de hersenen

• Zorgen voor sturing en controle van gedrag

2

Executieve functies

Denken (cognitie)• Werkgeheugen• Planning/prioritisering• Organisatie• Timemanagement• Metacognitie

Doen (gedrag)

• Respons-inhibitie• Emotieregulatie• Volgehouden aandacht• Taakinitiatie• Doelgericht gedrag• Flexibiliteit

3

Bloeien en snoeien

4/5 jaar: eerste bloeiperiode

5-10 jaar: eerste snoeiperiode

11 jaar: tweede bloeiperiode

12-18 jaar: tweede snoeiperiode

Use it or lose is!

4

Executieve Functies

• Individueel verschil in ontwikkeling

• Sterk en zwak

• ADHD

• Hoogbegaafdheid

5

Hoogbegaafd/ executieve functies

• Gebrek aan automatiseren - contextwisseling

• Lage eisen op school

• Verkeerde

verwachtingen

• Perfectionisme en

faalangst

6

Hulp bij versterken van executieve functies

1. De omgeving aanpassen

2. Trainen van het kind zelf

Vraag: Kan het kind het straks

ook zonder mij?

7

Vuistregels 1. Stel vast wat je van je kind kunt

verwachten (asynchrone ontwikkeling!).

2. Werk van buiten naar binnen.

3. Maak gebruik van de intrinsieke motivatie.

4. Maak verschil tussen taken waar het kind niet goed in is en taken die saai zijn.

8

Vuistregels 5. Geef precies voldoende steun om succes

te boeken.

6. Beloon de poging, niet het resultaat.

7. Geef het goede voorbeeld.

8. Breng humor in.

9

Aanpak voor coaches/leerkrachten

Stap 1: Verzamel informatie

(observaties, gesprekken, BRIEF, CBCL/TRF, voorbeelden van werk)

Stap 2: Kies een functie uit voor de eerste interventie en stel een doel vast.

10

Aanpak voor coaches/leerkrachten

Stap 3: Ontwerp een interventie.

Elementen:

a.Steun/aanpassingen omgeving

b.Vaardigheden die het kind moet leren en hoe aan te leren?

c.Stimulatie

11