Etnocentrische reacties Etnocentrische reacties van Nederlanders van Nederlanders

op allochtonenop allochtonen

longitudinale en longitudinale en

cross-nationale cross-nationale

vergelijkingenvergelijkingen

Etnocentrische reacties Etnocentrische reacties in soorten en matenin soorten en maten

Negatieve vooroordelen tegen ‘outgroups’ in Negatieve vooroordelen tegen ‘outgroups’ in combinatie positieve vooroordelen tegen ‘ingroup’combinatie positieve vooroordelen tegen ‘ingroup’

Weerstand tegen immigranten (Weerstand tegen immigranten (en hun instituties)en hun instituties) Weerstand tegen asielzoekers (Weerstand tegen asielzoekers (en asielcentraen asielcentra)) Weerstand tegen sociale interactie met migrantenWeerstand tegen sociale interactie met migranten Weerstand tegen burgerrechten voor migrantenWeerstand tegen burgerrechten voor migranten

Steun voor discriminatie van migrantenSteun voor discriminatie van migranten Discriminatie van migrantenDiscriminatie van migranten Manifest geweld tegen migrantenManifest geweld tegen migranten

Steun voor discriminatie: Steun voor discriminatie: longitudinale vergelijkingen op grond van longitudinale vergelijkingen op grond van representatieve, herhaalde steekproevenrepresentatieve, herhaalde steekproeven

Sociaal-culturele veranderingen in Nederland Sociaal-culturele veranderingen in Nederland (1980) 1985-1990-1995-2000-2005(1980) 1985-1990-1995-2000-2005

Sociaal en Cultureel Planbureau,Sociaal en Cultureel Planbureau, Culturele veranderingen 1979-2004:Culturele veranderingen 1979-2004:

wie zou u ontslaan?wie zou u ontslaan? aan wie zou u de promotie geven?aan wie zou u de promotie geven? aan wie zou u het huis gunnen?aan wie zou u het huis gunnen?

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

1979 1980 1981 1983 1985 1986 1987 1989 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 2000 2002

% s

teun

Woning Nederlander Ontslag Buitenlander Promotie Nederlander Index

Longitudinale beschrijvingsvragenLongitudinale beschrijvingsvragen

Pieken: Pieken: eind jaren zeventig en eind jaren zeventig en eind jaren negentigeind jaren negentig

Dalen: Dalen: midden jaren tachtigmidden jaren tachtig midden jaren negentigmidden jaren negentig

Beschrijvingsvragen: bij wat voor mensen Beschrijvingsvragen: bij wat voor mensen vooral etnocentrische reacties?vooral etnocentrische reacties?

Theorie van conflicten tussen etnische groepenTheorie van conflicten tussen etnische groepen

Hoe meer groepen met elkaar concurreren om Hoe meer groepen met elkaar concurreren om schaarse goederen, des te meer vertonen zij schaarse goederen, des te meer vertonen zij antagonistische reactiesantagonistische reacties

Individuen beschouwen zich als lid van een of meerdere groepen Individuen beschouwen zich als lid van een of meerdere groepen en trachten zich in positieve zin te onderscheiden van andere en trachten zich in positieve zin te onderscheiden van andere groepengroepen

Leden van groepen die (Leden van groepen die (objectief en/of subjectiefobjectief en/of subjectief) meer met leden ) meer met leden van andere groepen concurreren, vertonen meer antagonistische van andere groepen concurreren, vertonen meer antagonistische reactiesreacties

Hypotheses: minder geprivilegieerde groepsleden Hypotheses: minder geprivilegieerde groepsleden vertonen meer etnocentrische reacties dan vertonen meer etnocentrische reacties dan geprivilegieerde groepsledengeprivilegieerde groepsleden

Bevindingen inzake hypotheses over Bevindingen inzake hypotheses over minder geprivilegieerde groepsledenminder geprivilegieerde groepsleden

Laag opgeleidenLaag opgeleiden Lage inkomensgroepenLage inkomensgroepen Beroepsgroepen: handarbeiders en kleine Beroepsgroepen: handarbeiders en kleine

zelfstandigenzelfstandigen

Op diverse steekproeven getoetst: Op diverse steekproeven getoetst: steeds weer bevestigd!steeds weer bevestigd!

Geldt niet voor werklozen Geldt niet voor werklozen maar wel voor andere uitkeringsgerechtigdenmaar wel voor andere uitkeringsgerechtigden

Periodieke verklaringen voor Periodieke verklaringen voor longitudinale veranderingen longitudinale veranderingen

met theorie van conflicten tussen etnische groepenmet theorie van conflicten tussen etnische groepen

Hoe sterker de onderlinge concurrentie tussen Hoe sterker de onderlinge concurrentie tussen etnische groepen om schaarse goederen in etnische groepen om schaarse goederen in bepaalde periodes, des te wijder verbreid zijn de bepaalde periodes, des te wijder verbreid zijn de etnocentrische reacties (etnocentrische reacties (periode effectenperiode effecten))

Onderlinge concurrentie neemt toe in tijden vanOnderlinge concurrentie neemt toe in tijden van (toenemende of hoge) werkloosheid(toenemende of hoge) werkloosheid (toenemende of hoge) immigratie(toenemende of hoge) immigratie

Hypotheses: etnocentrische reacties zijn wijder Hypotheses: etnocentrische reacties zijn wijder verbreid ten tijde van dergelijke verbreid ten tijde van dergelijke ((veranderingenveranderingen in de) in de) maatschappelijke omstandighedenmaatschappelijke omstandigheden

Cohort verklaringen inzake Cohort verklaringen inzake longitudinale veranderingenlongitudinale veranderingen

met theorie van conflicten tussen etnische groepenmet theorie van conflicten tussen etnische groepen

Hoe sterker de onderlinge concurrentie om Hoe sterker de onderlinge concurrentie om schaarse goederen was tijdens ‘de vormende schaarse goederen was tijdens ‘de vormende jaren’ van een cohort, des te wijder verbreid zijn jaren’ van een cohort, des te wijder verbreid zijn de etnocentrische reacties nadien (de etnocentrische reacties nadien (cohort cohort effecteneffecten))

Onderlinge concurrentie neemt toe in ‘vormende jaren’ Onderlinge concurrentie neemt toe in ‘vormende jaren’ doordoor

werkloosheidwerkloosheid immigratieimmigratie

Hypotheses: hoe sterker de concurrentie tijdens Hypotheses: hoe sterker de concurrentie tijdens de vormende jaren, hoe wijder verbreid de de vormende jaren, hoe wijder verbreid de etnocentrische reacties van die cohorten, etnocentrische reacties van die cohorten, ook ook nadiennadien

Bevindingen inzake verklaringen voor Bevindingen inzake verklaringen voor longitudinale veranderingenlongitudinale veranderingen

Etnocentrische reacties wijder verbreid inEtnocentrische reacties wijder verbreid in

PeriodiekePeriodieke omstandighedenomstandigheden: : Grote toestroom van immigrantenGrote toestroom van immigranten Veranderingen in de werkloosheidVeranderingen in de werkloosheid

Cohort omstandighedenCohort omstandigheden Aanwezigheid van immigrantenAanwezigheid van immigranten WerkloosheidWerkloosheid

Van longitudinale naar Van longitudinale naar cross-nationale vergelijkingencross-nationale vergelijkingen

In hoeverre is Nederland (nog) het In hoeverre is Nederland (nog) het gastvrije en tolerante land van weleer?gastvrije en tolerante land van weleer?

Dat waren we al (lang) niet meer toen Dat waren we al (lang) niet meer toen geprivilegieerde groepen in de geprivilegieerde groepen in de Nederlandse samenleving dat nog Nederlandse samenleving dat nog dachten!dachten!

En nu recentelijk dan?En nu recentelijk dan?

Etnocentrische reacties Nederland 2002-2003European Social Survey

Percentage instemmingPercentage instemming

Weerstand tegen immigrantenWeerstand tegen immigranten 43,043,0

Weerstand tegen asielzoekersWeerstand tegen asielzoekers 36,536,5

Weerstand tegen multiculti samenlevingWeerstand tegen multiculti samenleving 30,830,8

Etnische distantieEtnische distantie 17,717,7

Ervaren etnische dreigingErvaren etnische dreiging 55,155,1

Cross-nationale vergelijkingenCross-nationale vergelijkingen

Weerstand tegen immigrantenWeerstand tegen immigranten

EU GRAND MEAN:

.50

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

Cross-nationale vergelijkingenCross-nationale vergelijkingen

Weerstand tegen asielzoekersWeerstand tegen asielzoekers

EU GRAND MEAN

.44

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

Cross-nationale vergelijkingenCross-nationale vergelijkingen

Weerstand tegen sociale interactieWeerstand tegen sociale interactie

EU GRAND MEAN

.30

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

Cross-nationale vergelijkingen inzake Cross-nationale vergelijkingen inzake percepties van etnische dreigingpercepties van etnische dreiging

EU gemiddelde.55

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

FI SE DK UK IE NL BE LU DE AT IT GR FR ES PT PL CZ HU SI

Verklaringen voor cross-nationale Verklaringen voor cross-nationale verschillen in etnische dreigingverschillen in etnische dreiging

met theorie van conflicten tussen etnische groepenmet theorie van conflicten tussen etnische groepen Hoe sterker de onderlinge concurrentie tussen Hoe sterker de onderlinge concurrentie tussen

etnische groepen om schaarse goederen in een etnische groepen om schaarse goederen in een bepaald land is, des te wijder verbreid zijn de bepaald land is, des te wijder verbreid zijn de etnocentrische reactiesetnocentrische reacties

Onderlinge concurrentie is groter in landen metOnderlinge concurrentie is groter in landen met hoge werkloosheid en/of laag bnp hoge werkloosheid en/of laag bnp veel migranten, veel migratie en veel asielverzoekenveel migranten, veel migratie en veel asielverzoeken

Hypotheses: percepties van etnische dreiging zijn Hypotheses: percepties van etnische dreiging zijn wijder verbreid in samenlevingen met dergelijke wijder verbreid in samenlevingen met dergelijke maatschappelijke omstandighedenmaatschappelijke omstandigheden

Bevindingen voor cross-nationale Bevindingen voor cross-nationale verschillen in etnische dreigingverschillen in etnische dreiging

Niet de relatieve werkloosheid, Niet de relatieve werkloosheid, Niet het aantal asielverzoeken, Niet het aantal asielverzoeken,

Maar wel………Maar wel……… de netto migratiede netto migratie de numerieke aanwezigheid van de numerieke aanwezigheid van

migrantenmigranten

alsook de hoogte van het BNPalsook de hoogte van het BNP

SamenvattingSamenvatting

Nederlanders vertoonden al Nederlanders vertoonden al etnocentrische reacties tegenover etnocentrische reacties tegenover allochtonen toen intellectuelen nog allochtonen toen intellectuelen nog meenden dat ‘iedereen’ tolerant wasmeenden dat ‘iedereen’ tolerant was

Nederlanders zijn nu ‘gemiddelde’ Nederlanders zijn nu ‘gemiddelde’ Europeanen wat betreft de Europeanen wat betreft de etnocentrische reacties tegenover etnocentrische reacties tegenover allochtonenallochtonen