erfgoednieuwtjes uit nazareth & regio

De Erfgoedkrant is een uitgave van gemeente Nazareth Programma en teksten: Fanny Delaey, College van burgemeester en schepenen

Eindredactie en vormgeving: Fanny Delaey, Els VerbekeV.U. Danny Claeys, Dorp 1, 9810 Nazareth

erfg

oed

Kr

an

t

Musea

In het burgerlijk godshuis, Drapstraat 16, zijn behalve het erfgoedhuis nog twee musea gehuisvest:

> oorlogsmuseum elf novemberHet museum schetst een overzicht van de gebeurtenissen tijdens zowel de Eerste als de Tweede Wereldoorlog in onze streek.

> Museum scheldeveldHeemkring Scheldeveld geeft de bezoeker in dit museum een beter zicht op de lokale geschiedenis van de gemeenten Afsnee, De Pinte, Deurle, Eke, Nazareth, Sint-Denijs-Westrem, Sint-Martens-Latem, Zevergem en Zwijnaarde.

Beide musea zijn elke eerste zaterdag van de maand open.

Het erfgoedhuis heeft verschillende functies. Naast een werkplek voor de vrijwilligers van de erfgoedwerkgroep is het een plaats waar bezoekers archiefmateriaal kunnen consulteren en tentoonstellingen bezichtigen.

De werking van het erfgoedhuis richt zich op erfgoed opsporen, inventariseren, bewaren en ontsluiten. Samen met een groep gemotiveerde vrijwilligers willen we op deze manier het lokale erfgoed vrijwaren voor de toekomst. Om onze inwoners te sensibiliseren voor de waarde van erfgoed, organiseren we regelmatig pulieksactiviteiten en nemen we deel aan Erfgoed- en Open Monumentendagen.

Heeft u nog oude foto’s, dia’s of filmpjes op zolder of in uw kast die een stukje geschiedenis van Nazareth belichten? Kom dan zeker eens langs in het erfgoedhuis. U kan uw materiaal schenken of in bruikleen geven. Meer informatie hierover leest u verder in deze erfgoedkrant.

welkom in het erfgoedhuis!Het erfgoedhuis is het knooppunt van een dynamische erfgoedwerking in Nazareth. U kan er boeiende tentoonstellingen bezoeken, uw beeldmateriaal laten digitaliseren en een praatje slaan met de vrijwilligers.

Raadplaag de infokrant voor de openingsdagen van het erfgoedhuis. Het erfgoedhuis is gesloten in de maanden juli en augustus.

waar // Drapstraat 16contact // afdeling vrije tijd, T 09 382 82 60, vrijetijd.cultuur@nazareth.be

Praktisch

Kerk van Eke, 1900-1920, © collectie Leon Lampens

2015

Museum Scheldeveld © Jolien Verroeye

Overstroming van de Eekse Scheldemeersen © Leon Lampens

Kapellen & Mariaverering in Nazareth

unieke collectie glasnegatieven

“In 2015 plaatst de gemeente fotopanelen in het straatbeeld, om de geschiedenis van Nazareth tijdens de Eerste Wereldoorlog in beeld te brengen. De thema’s zijn: het dagelijkse leven, de Duitse aanwezigheid in Nazareth, verwoestingen, de bevrijding.

Wie ons kan helpen aan extra beeldmateriaal, mag contact opnemen met het vrijetijdsloket, T 09 382 82 62, vrijetijd.cultuur@nazareth.be. ”

leuk om weten ...

erfgoedcel versus erfgoedwerkgroep > erfgoedcel Leie schelde is een afdeling van PoLs (Platform omgeving Leie schelde): p. 4.

> de gemeentelijke erfgoedwerkgroep is een team van vrijwilligers die de gemeente helpen bij de uitbouw van het erfgoedbeleid: p. 3.

Camiel frémaultwandelroute

Op 7 oktober 2014 herdachten we de 100e verjaardag van het Gevecht aan de Edemo-len. Kapitein Camiel Fremault sneuvelde aan de Edemolen toen hij samen met zijn peloton van rijkswachters een groep Belgische strij-ders hielp om het Duitse leger terug te drin-

gen. Om deze gebeurtenis te herden-ken, is een wandelroute uitgewerkt.

De Camiel Fremaultwandelroute is 9,8 km lang en loopt langs verharde

wegen. U start de wandeling voor het gemeentehuis van Nazareth of bij het

monument aan de Edemolen (kruis-punt Steenweg Deinze - Boeregem-straat) U kan de bijbehorende wandel-brochure kopen in het gemeentehuis.

prijs // € 2,50contact // onthaalloket, T 09 382 82 85, onthaal@nazareth.be

Het erfgoedhuis kreeg in 2013 een waardevolle schenking glasne-gatieven van Els Lampens. De glasnegatieven zijn gemaakt door fotograaf Leon Lampens uit Nazareth. Naast portretten maakte Leon Lampens ook een uniek tijdsbeeld van onze gemeente in de jaren 1920-1940.

De 440 glasnegatieven zijn ondertussen allemaal gedigitaliseerd door medewerkers van de Erfgoedcel Leie Schelde. De digitale be-waring van de glasnegatieven is dus verzekerd, maar het gemeente-bestuur zal nu ook investeren in de fysieke bewaring van de glasne-gatieven in het erfgoedhuis door de aankoop van aangepast zuurvrij verpakkings- en conserveringsmateriaal.

Kapellen en Maria- verering in nazareth

De traditie van de jaarlijkse Mariale Ommegang zette het gemeentebestuur ertoe aan een overzicht te maken van de kapellen in de gemeente. Op 66 bladzijden worden de 38 kapellen beschreven en rijkelijk geïllustreerd met een stukje geschiedenis over de Mariaverering. Het boekje ‘Kapellen en Mariaverering in Nazareth’ is te koop aan het onthaalloket in het gemeentehuis.

prijs // € 5contact // onthaalloket, T 09 382 82 85, onthaal@nazareth.be

erfgoedbank Leie schelde

De erfgoedbank Leie-Schelde bewaart erfgoedcollecties uit Naza-reth, Deinze, De Pinte, Gavere, Sint-Martens-Latem en Zulte. Dit erf-goed wordt ontsloten voor het publiek via een website.

onLine-exPosities

Wie zelf materiaal wil invoeren in de erfgoedbank, kan een login voor het registratiesysteem aanvragen. Wanneer u erfgoed in de databank hebt toegevoegd, verschijnt het op de interactieve website.

Bezoekers kunnen op verschillende manieren grasduinen in de erfgoedbank: per gemeente, per type materiaal of partnercollectie en op trefwoorden.

De erfgoedcel organiseert regelmatig onlinetentoonstellingen waarin het materiaal gegroepeerd wordt rond bepaalde thema’s, plaatsen en mensen. Bekijk zeker eens de digitale expo’s uit onze regio, over reuzen, kunstenaars, volkscafés en de Eerste Wereldoorlog.

‘Mijn erfgoedbanK’

De erfgoedbank heeft de bedoeling om iedereen nauw bij erfgoed te betrekken. Ook u hebt hierin een rol te spelen.

Ga naar de website en voeg extra trefwoorden toe aan het materiaal. Deel interessante objecten met uw kennissen via e-mail, facebook of andere sociale media. Op de website krijgt u de mogelijkheid om uw persoonlijk album aan te leggen, met uw favoriete objecten uit de erfgoedbank.

U kan reacties achterlaten op de website en op foto’s kan u personen helpen identificeren. Herkent u iemand op een foto? Voeg dan zijn of haar naam toe aan de foto: dit heet ‘taggen’.

Hebt u beeldmateriaal van minstens 25 jaar geleden en hebt u hulp nodig om dit in de erfgoedbank toe te voegen? De medewerkers van de erfgoedcel zetten u met plezier op weg! Contact Erfgoedcel Leie Schelde, T 09 386 78 86,info@egcleieschelde.be, www.erfgoedbankleieschelde.be

© André Chanterie

Sinds de lancering van de erfgoedbank in 2012 voerden zowel professionele als vrijwillige erfgoedwerkers meer dan 2000 objecten in.

U kan beeldmateriaal schenken ofwel in bruikleen geven aan het erfgoedhuis. Bij een schenking draagt u de volle eigendom van het materiaal over aan het gemeentebestuur. Als u echter mate-riaal in bruikleen geeft, scannen we het in en bewaren we een digitale kopie. Daarna krijgt u het origineel gewoon terug.

Door deze schenkingen en bruiklenen willen we waardevolle erf-goedcollecties vrijwaren voor de toekomst. We aanvaarden we

Glasnegatieven © Leon Lampens• Kinderen met speelgoed uit de jaren 1920• Dames poseren op de brug over de Moerbeek

aan het Oud Kasteel van Eke

vooral documenten en beeldmateriaal met een publieke waarde: materiaal dat getuigt over het maatschappelijk, religieus, cultu-reel, politiek, agrarisch of economisch leven in Nazareth.

Telkens wanneer het geschonken of geleende materiaal gepubli-ceerd of tentoongesteld wordt, wordt de naam van de schenker of eigenaar vermeld. Meer informatie nodig? Ga eens langs in het erfgoedhuis of bel naar het vrijetijdsloket, T 09 382 82 60.

wie weet iets over nazarethse reuzen?

In alle zes gemeenten van de Leie- en Schelderegio zijn reuzen teruggevonden. Sommige zijn nog steeds ‘actief’, anderen zijn verdwenen.

De Nazarethse wijk Stenen Molen had ooit een eigen reuzenfamilie. Deze reuzen waren lange tijd van de partij op de populaire wijkkermis. Op de foto hieronder staat reus Dorus Mulders met zijn gezin. Molenaar Dorus was getrouwd met Manske Van Steynstraete. Het koppel kreeg in 1959 twee kinderen, de tweeling Mathias en Mathilde. De leerlingen van de Beroepsschool van het Nazareths klooster maakten destijds de kleren van de reuzen.

Het mooie reuzengezin lijkt al lang van de aardbol verdwenen. De prachtig uitgewerkte reuzen zijn waarschijnlijk ontmanteld en onherroepelijk verdwenen.

Hebt u nog andere informatie over reuzen in Nazareth? Neem dan zeker contact op met de Erfgoedcel Leie Schelde.

een handje helpen?De erfgoedwerkgroep van Nazareth adviseert het gemeentebestuur bij de uitbouw van het erfgoedbeleid.

De werkgroep omvat een divers publiek: oud en jong, vrijwillig en professioneel actief in de erfgoedsector ... Wat hen bindt, is een pas-sie voor het verleden.

De erfgoedvrijwilligers vergaderen regelmatig met de cultuurbeleids-coördinator en de schepen voor cultuur over lopende en toekomstige erfgoedprojecten. Verder houden deze enthousiaste vrijwilligers het erfgoedhuis open. Daar werken ze aan inventarisatie en digitalise-ring van erfgoed. Ten slotte helpen ze actief mee aan de organisatie van activiteiten zoals Open Monumentendag en Erfgoeddag.

expo erfgoedhuis

U kan de expo ‘Gevecht aan de Edemolen’ nog één keer bezoeken op zaterdag 4 april 2015 tussen 14u en 17u, in het erfgoedhuis, Drapstraat 16.

Deze expo vertelt u het relaas van het gevecht aan de Edemolen op 7 oktober 1914. Naast zeldzaam beeldmateriaal zijn er ook enkele unieke stukken te bewonderen zoals het uniform van kapitein Fremault.

schuttersgilden

Het Museum van Deinze en de Leiestreek wil in 2016 een tentoonstelling organiseren over de schuttersgilden in onze regio. Wie materiaal heeft over de schuttersgilden in Nazareth en Eke en dit ter beschikking wil stellen, kan contact opnemen met de erfgoedcel.

PraatCafé

Komt u ‘Noazerets kleppn’ in ons praatcafé? Onze lokale heemkundige Albert Leclercq zal het startsein geven en daarna kunnen alle aanwezigen hun kennis van het Nazareths en Eeks dialect met elkaar delen.

boeKje

Het praatcafé zal resulteren in een boekje met de meest voorkomende Nazarethse dialect-woorden.

wedstrijd

De aanwezigen van het praatcafé kunnen deelnemen aan een wedstrijd waarin we zoe-ken naar het leukste en origineelste dialect-woord van Nazareth.

waaroM dit initiatief?

Het dialect is een typisch voorbeeld van im-materieel erfgoed dat we van generatie op ge-neratie doorgeven. Toch merken we dat veel mensen het dialect uit hun streek niet ken-nen. Daarom organiseren de bibliotheek en de erfgoedwerking van de gemeente samen dit initiatief.

‘Klepte gulder nog noazerets?’

Bent u ook gefascineerd door erfgoed en wil u gelijkgestemden ontmoeten? Kom bij de erfgoedwerkgroep. We zoeken actieve vrijwilligers om tijdelijk of permanent mee te helpen aan de projecten van het erfgoedhuis.

contact cultuurbeleidscoördinator Fanny Delaey, T 09 382 82 60, vrijetijd.cultuur@nazareth.be

Iedereen is welkom tegen aperitieftijd. Maar opgelet, het plaatselijke dialect is de enige taal die gesproken mag worden.

wanneer // zondag 26 april, 10u30-13u toelichting Albert Le Clercq om 11uwaar // cc De Brouwerij, Stationsstraat 3 Bcontact // T 09 382 82 60, vrijetijd.cultuur@nazareth.be Bibliotheek, T 09 382 82 90, bibliotheek@nazareth.be

Op Erfgoeddag organiseren we een Nazareths praatcafé. Elke geboren en getogen inwoner van de gemeente is uitgenodigd om tussen pot en pint de leukste zegswijzen, spreekwoorden ... van onder het stof te halen en op te poetsen.

© Fanny De Laey

© Johan Van Twembeke

erfgoedlessen voor scholen en verenigingen

PoLs & erfgoedCeL

Kantoor

POLS (Platform Omgeving Leie Schelde) en de Erfgoedcel Leie Schelde namen in maart 2014 hun intrek in het Museum Fonds De Smet in de Tolpoortstraat 79 in Deinze.

De stad Deinze voerde aanpassingswerken aan het pand uit, met respect voor het verleden. Naast de collectie van het Fonds De Smet, zijn er sindsdien bureauruimtes, een vergaderzaaltje, een lees- en een archiefruimte. Het gebouw kan gebruikt worden voor tijdelijke tentoonstellingen.

U kan er tijdens de kantooruren terecht met uw erfgoedvragen en -ideeën, met uw erfgoedmateriaal, maar ook voor bijeenkomsten, vormingen, lezingen en zoveel meer.

Contact en informatieErfgoedcel Leie ScheldeT 09 386 78 86, info@egcleieschelde.beHou de website www.polsregio.be in de gaten of schrijf u in op de digitale nieuwsbrief.

op erfgoeddag (26 april 2015) mag iedereen een kijkje nemen in deze interbellumwoning uit 1933, om de schatkamer van gentiel de smet te ontdekken.

erfgoedhalte

De medewerker van de erfgoedcel brengt een erfgoedkoffer mee en minder bekend erfgoedmateriaal. Hiermee maakt hij of zij de kinderen op een speelse manier wegwijs in de erfgoedwereld. Het accent kan hierbij liggen op de geschiedenis van hun klas, het schoolgebouw, hun straat, dorp en regio. Bijzondere aandacht gaat naar het immaterieel erfgoed uit onze streek, zoals reuzen, volkssporten en dialecten.

De kinderen en jongeren gaan met heel wat erfgoedkennis naar huis. Niet zelden vragen ze nadien hun (groot)ouders de oren van het hoofd over ‘vroeger’.

Wie graag een kennismakingsles wil organiseren, neemt contact op met de erfgoedcel. U kan de koffer ook afzonderlijk lenen.

De erfgoedcel biedt kennismakingslessen erfgoed aan. U kan zo’n les aanvragen voor uw klas, de jeugdbeweging of een andere groep van kinderen en jongeren. De ideale leeftijd voor de erfgoedlessen is 8 tot 14 jaar. Mits enige aanpassingen kunnen ook andere leeftijdsgroepen in aanmerking komen.

Lente en zon, het ideale moment om op stap te gaan in eigen regio. Staat u dan soms stil bij een kapel, een

kerk, een natuurgebied of een monument, u afvragend wat het verhaal erachter is?

Binnenkort kan u dit verhaal heel snel ontdekken, via een

QR-code op een bordje.

POLS (Platform Omgeving Leie Schelde) vindt het hoog tijd dat iedereen de verborgen verhalen achter gebouwen of gebieden leert kennen. Daarom zullen de 120 opmerkelijkste erfgoedhaltes van Deinze, De Pinte, Gavere, Nazareth, Sint-Martens-Latem en Zulte letterlijk op de kaart gezet worden. Deze kaart zal een overzicht geven van wat er te ontdekken valt, samen met een beetje uitleg over de locatie.

Bij elke erfgoedhalte wordt een bordje aange-bracht met een QR-code. Hiermee krijgt u via een smartphone of tablet toegang tot extra informatie op de website www.polsregio.be. Geen smartphone? Geen nood. De belang-rijkste info staat op de kaart.

De erfgoedkaart en de bordjes met QR-co-des worden gerealiseerd met de steun van LEADER en PDPO (subsidieprogramma’s voor plattelandsontwikkeling).

We houden u verder op de hoogte via de In-fokrant, de website www.nazareth.be en de facebookpagina ‘gemeente Nazareth’.

In deze rubriek lichten enkele erfgoedvrijwilligers een voorwerp toe dat hen nauw aan het hart ligt of waarvan het specifieke gebruik niet meer gekend is.

Voorwerpen in de kijker

‘Op het platteland beschikten veel boerderijen zelf over een bakhuis of ‘ovenmuur’ om brood te bakken. Deze kleine gebouwtjes vindt men nog af en toe terug, als artefacten gekerfd in het landschap. Soms verscholen onder klimop en soms onherkenbaar verminkt door de tijd. Wie zo’n ovenmuur had, stond dikwijls toe dat anderen die mochten gebruiken, waardoor het bakhuis gemeenschappelijk gebruikt werd. Om hun eigen brood te onderscheiden, prikten de eigenaars hun initialen in het deeg. Ze deden dit vóórdat de deegballen met de ovenpaal in de oven geschoten werden. In sommige gevallen kon de stempel ook de broodsoort of het gewicht aangeven.

De stempel die in het Museum Scheldeveld te bezichtigen is, heeft een ronde houten vorm met handvat. De nagels vormen in het midden de initialen SW.’

Johan Van Twembeke is voorzitter van Heemkring Scheldeveld. Deze vereniging bestudeert de lokale geschiedenis in de streek tussen Leie en Schelde en voornamelijk van de gemeenten Afsnee, De Pinte, Deurle, Eke, Nazareth, Sint-Denijs-Westrem, Sint-Martens-Latem, Zevergem en Zwijnaarde. Hij is eveneens verantwoordelijk voor het Museum Scheldeveld en lid van de erfgoedwerkgroep.

hanenbak‘Dit voorwerp is een van de meest curieuze in zijn soort en bijna niemand weet nog waarvoor het dient. Zelf heb ik het als twaalfjarige eens gebruikt, toen ik met mijn Engels krielhaantje deelnam aan een hanenzetting, in de straat naast de Vogelzang in Nazareth. Tijdens zo’n hanenkraai-wedstrijd moet elke haan in zijn hanenbak gedurende één uur om ter meest kraaien. Per kraai wordt met krijt een streepje op een lat geplaatst, zoals bij het vinkenzetten.

Deze volkssport is erkend als immaterieel cultureel erfgoed, maar helaas zijn er alsmaar minder liefhebbers. Nochtans was deze volkssport ooit heel populair. Tot in de jaren 1980 waren er aan café Edemolen hanenzettingen met maar liefst 200 deelnemers. Ook de families van zowel mijn vader als mijn moeder (nog vóór die twee elkaar leerden kennen, wat het wel bijzonder maakt) waren fervente hanenzetters. Misschien ligt deze traditie mij daarom zo nauw aan het hart.’

Erfgoedcel Leie Schelde (POLS) is nog steeds op zoek naar hanenbakken. U mag een exem-plaar altijd afgeven bij de erfgoedcel in de Tolpoortstraat 79 in Deinze, T 09 386 78 86.

Jolien Verroeye is erfgoedcoördinator bij de Erfgoedcel Leie Schelde en lid van de erfgoedwerk-groep van Nazareth.

broodstempel