Energiegebruik in de Gebouwde Omgeving

Towards Energy Efficient Living and Working

Ivo J. Opstelten

Visie en Missie� “Naar energie-efficient wonen en werken”

� Energie-efficientie als resultaat, niet als doel op zich

� Gezond, comfortabel en economisch verantwoord

� Integrale aanpak van energietoepassingen

� Energie voor creatie gebouwde omgeving

� Gebouwgebonden energiegebruik

� Gebruiksgebonden energiegebruik

� Beinvloedbaar door gebouwgebonden maatregelen� Niet-beinvloedbaar door gebouwgebonden maatregelen

� Energiegebruik voor gebouwde omgeving

33

Context voor Deltaneth doelen:Maatschappelijke Opgave

� Schoon & Zuinig, Klimaatakkoord, Lenteakkoord, PEGO

� Energieneutrale nieuwbouw in 2020

� 50% minder energie in bestaande bouw

� Netto energieproducerende wijken

� EPC voor nieuwe gebouwen 25% lager in 2011

en 50% lager in 2015

� Streven naar nieuwbouw energieneutraal in 2020

� Halvering van het energiegebruik in de bestaande bouw in 2020

Klimaatakkoord Gemeenten & Rijk 2007

Lente Akkoord 22 april 2008

� Partijen VROM – WWI en R&M, Bouwend Nederland, NEPROM, NVB

� EPC voor nieuwe gebouwen 25% lager in 2011

50% lager in 2015

� Ambitie: nieuwe Energie Prestatie Norm, die beter aansluit werkelijke energieverbruik en bij beleving (comfort en woonlasten) van consument

� 10 experimenteergebieden, waar op grote schaal (5-10% van de totale jaarlijkse nationale nieuwbouwproductie) geëxperimenteerd wordt met zeer energiezuinige nieuwbouw (ten minste 25% energiezuiniger dan de ambities van dit convenant)

Benaderingen van het actieplan

� Innovatieve gebouw- en wijkconcepten

� Innovatieve componenten en apparatuur

� Innovatieve bouwprocessen

� Niet technologie sec, maar technologie in context van integratie, implementatie, beslissingsproces en praktisch gebruik

77

Conceptuele Aanpak

Vraagbeperking:• Lucthdicthheid (0.6/h)• isolatie (RC 7.5 m2.k/W)• ventilatie met wtw• buiten zonwering• wtw voor warm tap water• A++ apparatuur

Duurzame energie:• Zonthermie (ruimteverwarming

en warm water)• Geothermie (WP)• Electricsh: PV, wind• Hybride: PVT, µ-ORC

Efficient/schoon fossiel:• stirling µ-WKK• brandstof cel•wijkverwarming/restwarmte

Concrete doelstellingen

Bouwconcepten leidend voor technologie en procesinnovatie

� Factor 4 renovatie concepten

� Netto energieproducerende nieuwbouw

� Netto energieproducerende wijkconcepten

Actieplan

� Innovatieve bouwconcepten: ontwikkeling coherente pakketten� Materiaalgebruik (compacte energieopslag, laagemitterend,

onderhoudsvrij, zelfherstellend, etc.)

� Technologie (rendement energetisch, comforttechnisch, etc.)

� Systeemintegratie (interfaces, systeemoptimalisatie, etc.)

Prestatiegedreven en kwaliteitsborging (commissioning)

� Economisch (LLCC)� Gebruiksgericht (gezondheid, comfort, gemak, etc.)� Optimaal bouwproces

Actieplan

� Innovatieve wijkconcepten� Energieproducerend in context van omgeving

� Woon & werkdichtheid� Lokale vraag en aanbod

� Systemen voor beslissingsondersteuning

� Ontwikkeling kader voor regisseur van begin tot eind (commissioning op wijkniveau)

� Bouw- en planproces� Total Cost of Ownership

� Prestatiegestuurd: prestatieindicatoren (fase en actorafhankelijk)

� Energietransitie als Managementopgave

Samenwerking

� Overheid (VROM, EZ, Provincies, VNG)

� Bedrijfsleven (NEPROM, Bouwend Nederland, NVB, UNETO-VNI, AEDES, Spaar het Klimaat, Philips, Rabobank, etc.)

� R&D (TNO, ECN, Universiteiten, Hoge scholen, etc.)

1212

Nationale Overheid VROM – EZ- VenW

Provincies

SenterNovem Gemeenten

Platforms EnergieTransitie

PeGO

EnergieNed

Aedes

KennisinstellingenTNO- ECN -

Bouwbedrijven

Ingenieursbureaus

Adviesbureaus

Projectontwikkelaars

Woningbouwcorporaties

Vastgoedbedrijven

Energiebedrijven

Onderwijsinstellingen

Architecten

Vakbladen

Industrie Detacheringbureaus

Software leveranciers

OrganisatiesAVBB, KIVI, ONRI

BouwNed, SBR, ISSO……….

Toeleveranciers

Verenigingen Eigenaars & Bewoners

Banken &Verzekeraars

Opleidingsinstituten

Ontwerpers

2008 - Versplinterde trekkracht

1313

�������������������� �����

Marktpartijen + R&D:

• Industrie• Toeleveranciers• Projectontwikkelaars• Architecten• Installateurs• Corporaties • R&D Instellingen

����� � ���� ���������� � �

������� � �� � ��� ���

� � �� � ��� ���

� � �������� ������ �����

������ �!�����"#���������

��� "�����!����$������%�&�'$(

������� ��� �����

Straks - gebundelde trekkracht

JTI E2B

� EU committed for 10 years, 100 k€ per year� 40% DG Research

� 40% DG TREN

� 20% DG ICT

� But….� Industry obliged to input just as much (out of pocket and/or in kind)

� If less in year x, than EU funds reduced accordingly next year

� If less 2 successive years, EU dissolves JTI E2B

JTI E2B R&D Topics� More efficient envelope

� Improved materials (aero-gels, PCM)

� Bioclimatic architecture (natural ventilation, solar radiation)

� Improve design/new concepts

� Better systems� LED lighting wireless, sensor networks

� HVAC

� Etc.

� Stronger integration of RES

� Performance based commissioning

� Change collective and individual behaviour

Approach

� Use the 3-wave concept for the JTI E2B: Three-stage improvement steps, backed by continuous research (similar to PEGO but not the same)

� Work focused for transnational geocluster (8) with similarities on climate, culture, construction typologies, economic systems,…

� Work on district level.

Foreseen programs/projects (first ideas)

� Renovation � 10.000 – 50.000 m2

� Simultaneous coordinated in several countries

� General program management

� Performance based

� Monitoring and feedback and corrective actions if necessary.

� Social housing

� School/educational buildings

� Sustainable building process (PPP and PFI) using LCC

Roadmap to realisation of JTI-E2B

� Build an (INPIA) organization (General Assembly => Steering Group => Working Groups)

� Steering board: 15 from industry, 5 from research and 5 from SME’s

� Working groups (decided by the steering board):� Build a vision, scope, research axes, etc…

� Legal, contractual and financial aspects

� Organize contacts with member states, prepare adapted programs (geoclusters)

� Communication and dissemination

Role for The Netherlands

� Strengths� Track-record on the subject (e.g. EPN)

� Dutch energytransition approach seen as role model

� Weaknesses� Strong national/regional focus

� Many subsidy schemes for projects in stead of programs (trajectories)

� Many wheels invented, no car build yet

Role for The Netherlands

� Opportunities� Portal to knowledge

� Portal for know-how

� Accelerated implementation of innovations (here and there)

� Threats� EU support for comitted Industries only

� EU R&D topics mismatch with national R&D topics

� Join, Team up and Speak out!

� Input through National Contact Points� Industry: Deltaneth

� R&D: TNO

2222

�������������������� �����

Marktpartijen + R&D:

• Industrie• Toeleveranciers• Projectontwikkelaars• Architecten• Installateurs• Corporaties • R&D Instellingen

����� � ���� ���������� � �

������� � �� � ��� ���

� � �� � ��� ���

� � �������� ������ �����

������ �!�����"#���������

��� "�����!����$������%�&�'$(

������� ��� �����

Straks - gebundelde trekkracht