Energetic City 2050

ALLE MANIFESTEN

Begin maart 2012 is een open oproep geplaatst aan gedreven vooruitdenkers om deel te worden van de Expeditie Energetic City 2050. Missie: het ontwerpen van een nieuw energetisch panorama voor de stad van de toekomst. Een stad zonder de beschikbaarheid van fossiele energie. Een stad waarin stadsbewoners zelf zorgen voor hun energiehuishouding. Samen of alleen. Teams samengesteld uit allerlei disciplines hebben zich ingeschreven met een manifest: idealen en dromen vertaald naar leidende principes in een vurig pleidooi. De Expeditie heeft enthousiasme en inspiratie losgemaakt tot buiten de grenzen van Nederland. In totaal hebben 41 teams - samen meer dan 170 vooruitdenkers - zich ingeschreven.

Het is niet één team die een allesomvattende toekomst beschrijft, juist alle teams samen laten zien welke veranderkracht inwerkt op de transformatie van onzeenergiehuishouding.

In twee rondes is door eerst het Curator Team en daarna het team van Awesome Elders een selectie gemaakt van drie teams die hun manifest uitwerken naar een stadsontwerp en publiekspresentatie. Drie manifesten met een fascinerende, werkelijk vernieuwende kerngedachte zijn gekozen met oog voor onderlinge diversiteit en de transdisciplinaire samenstelling van de teams.

Deze drie teams zijn nu deel van de bemanning van de Expeditie Energetic City 2050: > Energienetwerken als ontwikkelingsdynamiek voor nieuwe publieke ruimtes > Maart 2051 > Innergy

De kracht van alle inzendingen samen vind je hier gebundeld, grotendeels in volgorde van binnenkomst. Samen maken ze de stedelijke biodiversiteit van visies en verlangens zichtbaar, vol potentie en voeding voor de toekomst van energie. De rijkdom uit de eerste fase van de Expeditie Energetic City 2050 samengebracht.

We zijn onderweg. Alex van Oost en Karin Rikkers Energetic City 2050

DAVID VERHOESTRAETE | Architect en Stedenbouwkundigekundige

TOM MAES | Burgerlijk bouwkundig ingenieur

BJORN VERHOFSTEDE | Architect en ruimtelijk planner

THOMAS BLOCK | Sociologie, politieke wetenschappen, stadspolitiek en stedenbeleid

JAN M. WILLEMS | Economie

ENERGIENETWERKEN ALS ONTWIKKELINGSDYNAMIEKVOOR NIEUWE PUBLIEKE RUIMTES

MANIFEST: Energienetwerken als ontwikkelingsdynamiek voor nieuwe publieke ruimtes Steden hebben zich van oudsher ontwikkeld rondom knooppunten van infrastructuren: voet- en autowegen, rivieren en kanalen, spoor- en tramlijnen. Doorheen de tijd werden telkens nieuwe infrastructuurlagen toegevoegd aan het stedelijke landschap. Elke infrastructuurlaag bracht daarbij een nieuwe stedelijke ontwikkelingsdynamiek op gang en was ontworpen als een hoogwaardige publieke ruimte met een betekenis op schaal van de stad. De vele historische kades, boulevards en stationspleinen getuigen hier vandaag van. Het ontwikkelen van de hedendaagse stad tot een energieneutrale stadsregio vergt opnieuw het toevoegen van een nieuwe infrastructurele laag. Een infrastructuurlaag die kleinschalig gedistribueerde energieproductie/-opslag samen kan laten werken en restenergiestromen kan hergebruiken, kan zowel belangrijke energiewinsten als een hoger hernieuwbaar energieproductiepotentieel op stedelijk niveau genereren. Deze infrastructuurlaag omarmt een multi-utilitysysteem: elektriciteit, warmte, koude, communicatie, e-mobiliteit,…. In de eerste plaats staat hierbij de reductie van het energiegebruik centraal, door energiecascadering als onderdeel van bovenstaande energieclustering enerzijds, alsook door het milderen van het hitte-eilandeffect anderzijds. Energiecascadering gaat uit van het benutten van restwarmte van energieproducerende functies door nabijgelegen energievragende functies, en vergt de aanleg van warmtenetten op een specifiek ruimtelijk schaalniveau. Het temperen van het hitte-eilandeffect daarentegen vergt de

aanleg van nieuwe lineaire groeninfrastructuren en zijn eveneens gebonden aan een specifiek ruimtelijk schaalniveau in functie van het hitteprofiel van het stadsdeel. De benodigde infrastructuurlaag dient dus aangevuld te worden door een lineaire groenstructuur. De multi-utilitystructuur en de groenstructuur kennen een verschillende functionele en ruimtelijke logica. Bij energiecascadering gebeurt dit door de beschikbare energie optimaal te hergebruiken binnen een bepaalde ruimtelijke perimeter, bijv. 10 km. Bij het hitte-eilandeffect gebeurt dit door opwarming tegen te gaan, thermische massa te integreren en natuurlijk koeling tot stand te brengen doorheen het stedelijke weefsel. De uitdaging bestaat erin deze nieuwe technisch-infrastructurele lagen zodanig te ontwerpen dat deze - net als alle voorgaande infrastuctuurlagen (auto-, spoor- en waterwegen) - nieuwe openbare ruimtes genereren die sociale betekenis kunnen krijgen in het publiek functioneren van de stad. Door zelfs de verschillende ruimtelijke logica’s te integreren tot één landschappelijk-infrastructureel energiesysteem, en beide ruimtelijke perimeters op elkaar af te stemmen, ontstaat een duurzame basis voor de ontwikkeling van nieuwe types publieke ruimtes. Als basis staat hier de energiebeleving centraal, met gewaarwording van energieschaarste, -kracht en –schoonheid. Distribuerende plekken in de stad die onmisbaar zullen worden.

BEMANNING EC2050

50

50

50

Arbeid, nuttig ingezet voor de maatschappij en de omgeving

Het nieuwe belastingstelsel in 2050 belast consumptie en gebruik. In de consumptie zijn negatieve externe kosten verwerkt. Arbeid, mits nuttig ingezet voor de maatschappij en de omgeving dient ter compensatie. Deze punten worden ingezet bij de ruilhandel.

Op internationaal niveau compenseert Nederland haar tekorten.

Verbruik (zie uw jaaroverzicht van Ixtra voor energiestanden)

Gegenereerde energie

Betreft: aangiftebrief nieuwe belastingstelsel

Geachte heer Van Arnhem,

Bijgaand treft u de formulieren aan voor uw belastingaangifte. Deze worden bij uitzondering en op uw verzoek op papier naar u gezonden.

2050 Het nieuwe belastingstelsel Ecodienst / Ministerie van Ecologie

DHR A VAN ARNHEMHOEKSTRAAT 16823 DE ARNHEM

Belangrijk!

Datum1 maart 2051

Uw aangifte moet bij ons binnen zijn voor1 april 2051

Naam partnerR VAN ARNHEM

Compensatie

Haom te compenseren latere jaren met negatieve score

om t

e co

mpe

nser

en m

et

gebruik collectief vervoer

als

ruilm

idde

l

voedsel in lokale markten

voorbeelden lokale mogelijkheden ruilhandel

aansluiten bij of vormen van lokale energiecoöperatie

maaltijden op eetclub

extra uren opvangNiet vergeten!

bij lokale ruilhandel hebben uw punten

meerwaarde

collectief vervoer

vervoer

wonen

consumptie

productie

zelf opgewekte energie

coöperatief opgewekte energie

verkregen via ruilhandel

Energiebalans

Ha

Ha

Ha

Ha

Ha

Ha

Verschil ten opzichte van gemiddelde: uw positieve bijdrage wordt omgezet in spaarpunten. Deze spaarpunten kunt u inzetten voor zorg, opvang, scholing, pensioen of andere persoonlijke verbeteringen. Uw negatieve balans dient maatschappelijk gecompenseerd te worden.

Ha (uw energie balans)

Ha (gemiddelde Nederland)

algemeen: charitatieve instellingen

zorg en onderwijs: zorg voor hulpbehoevenden

omgeving: inzetten voor natuur en/of erfgoederen

Investeringen in duurzame energie

maatschappelijke bijdrage: (zie omrekentabel voor equivalent in hectare)

Aangiftebrief Ecobelasting

opleiding

Ha= Ecologische voetafdruk uitgedrukt in hectare

Ha

Ha

Ha

Ha

Nederland compenseert haar ecologische voetafdruk

voorbeelden mogelijkheden compensatie

CAMILA PINZON CORTES | Stedenbouwkundigekundige

PEPIJN VERPAALEN | Stedenbouwkundigekundige

MARTIJN VAN DER LINDEN | Bedrijfsecononoom

GEERT VAN DER VEER | Landbouwkundig ingenieur

JAN M. WILLEMS | Energiedeskundige / milieukundige

MAART 2051

Maart 2051 "Natuurlijk heeft het Ministerie van Ecologie mijn Ecoaangifte al bijna ingevuld (deadline 1 april), maar toch wil ik controleren of ik voldoende bijdraag. Want ik ben gelukkig en anderen moeten dat ook zijn. Mijn ecologische voetafdruk is afgenomen doordat mijn zonnedak goed werkte, maar ik had mij toch liever actiever ingezet voor

mijn omgeving".

In 2050 zijn duurzame energieopwekking en voedselzekerheid belangrijke schakels van een circulair zelfvoorzienend economisch systeem. Coöperatieven produceren, handelen en zorgen voor een aantal

gezamenlijke diensten, zoals kinderopvang en ouderenzorg. Via ruilhandel verwisselen producten/diensten van één persoon of het coöperatief van eigenaar en het platteland neemt het voortouw in het beantwoorden

van de grote vraag naar lokale voedselzekerheid en duurzame energie. Verantwoording wordt afgelegd

via de jaarlijkse Ecoaangifte; de brug naar het monetaire stelsel waarvan grotere bedrijven en overheid gebruik maken.

"Mijn Ixtra2.0 vertelt mij waar ik moet zijn en hoe ik daar gemakkelijk op tijd kom. Vroeger werkte ik in het kantoorgebouw FocusBuilding. Hier ontmoet ik nu mijn collega's en moeder. Zij woont op de bovenste

verdieping en maakt gebruik van de coöperatieve ontmoetingsruimten en keuken".

De gebouwde omgeving verandert nauwelijks, maar wordt wel anders gebruikt. Door de

interconnectiviteit tussen systemen, producten en mensen is het eenvoudiger om de vraag naar producten,

mensen en energie te verbinden aan het aanbod. De techniek faciliteert slimme oplossingen voor energie,

licht en mobiliteit en zorgt voor sluitende productieketens van de circulaire economie. De hiervoor

benodigde infrastructuur is flexibel en speelt in op onbekende energiesoorten, aanbieders en vragers. Hierdoor kan worden ingespeeld op pieken, dalen en nieuwe soorten van energie en gebruik. Oude gebouwen zijn grotendeels energieneutraal en nieuwe gebouwen leveren energie. De overige benodigde

energie om lokaal zelfvoorzienend te zijn wordt geleverd door het platteland en restplekken in de stad.

Naast wind, en zon en warmte/hitte wordt ingezet op hernieuwbare bioenergie. Coöperatieven hebben energieakkers met biobrandstoffen en verwerken (stads)afval tot nieuwe grondstoffen.

Platteland en Stad zijn verweven tot multifunctionele gebieden. De voormalige Stadsranden zijn hierdoor de centrale plekken geworden in de regio. Hier zijn werken, leisure, energieopwekking en mobiliteit aan elkaar gekoppeld. Denk aan kuren in de waterzuiveringstanks en vissen in de algenteeltbassins. Het is ook

de plek voor bottom-up initiatieven, ruilhandel, de coöperatieven voorzieningen en de transferia voor mensen en goederen.

"Duurzaam ben je met elkaar. Ruimte en techniek verbinden ons"

@maart2051 # sociale circulaire economie #ecologische voetafdruk #coöperatieven #ruilhandel #interconnectiviteit

BEMANNING EC2050

innergy

Op onze reis naar energiticcity@2050 verwachten we de uitgangspunten die de opgave schetst waarschijnlijk al in 2030 te bereiken. Wij nemen u graag mee op onze ontdekkingsreis in de toekomst.

In 2030: systeemloze autarkiezelf energie opwekkenkleinschalige samenwerkin de aarde raakt energetisch in balans"volksverhuizing" naar de stad stopt

En in 2050:is de technologie zo ver gevorderd dat er een overvloed is aan hernieuwbare energie. Energie kost niets.Daarom definiëren wij energie vanaf dit punt niet langer als 'brandstof', maar als de menselijke energie van individu en samenleving. Dat is de energie die in 2050 de grootste waarde heeft.

Ervaringen leveren energie op, dus ervaringen creëren waarde.

Tot 2030 trokken mensen naar de stad omdat daar het scala van mogelijke ervaringen het grootst is. In 2050 is het technisch mogelijk om met je zintuigen/ gevoel op een andere plaats aanwezig te zijn dan waar je fysieke lichaam is. 'Sensors' verzorgen (bedienen) alle zintuigen, als optelsom van tijd en plaats.Ervaringen zijn daardoor niet meer gekoppeld aan één moment of locatie. Je kiest welke ervaringen je ontvangt op welk moment.Tijd en plaats zijn selectief, kun je zelf bepalen.Hierdoor ontstaan meer, nieuwe en andere mogelijkheden voor ervaringen, en dus energie.

De stad in zijn 'oude' vorm is niet langer noodzakelijk voor een hoge ervaringsdichtheid. Het stedelijk leven heeft geen fysieke stad meer nodig. Er ontstaat een publiek domein van zintuiglijke ervaringen. Moment en locatie aan de hand een persoonlijk menu.

Aanwezigheid is een vorm van data. Die data zijn op te slaan en daarna dus te delen: ze worden onderdeel van het publieke geheugen. Je kunt ervaringen uit het publieke geheugen inpassen in je eigen leven. Die ervaringen genereren energie.

In 2050 zien we ook in materiële zin een ongekende flexibiliteit in functie, eigendom en tijd. Fysiek bezit is overbodig geworden en kan worden vervangen door gebruik. Hoe flexibeler iets is, hoe minder er van nodig is.Een grote hoeveelheid voorwerpen kan worden vervangen door een kleine hoeveelheid hoog-recyclebare grondstoffen die naar behoefte snel en tijdelijk kunnen worden omgezet in voorwerpen door 3D-creators. Voorwerpen worden na gebruik weer omgezet in grondstof.

Hierdoor kunnen generieke ruimtes/voorwerpen makkelijk worden veranderd in persoonlijke. Specifieke ruimte ontstaat uit wensen en wordt per stemming/wens/gevoel 3D gecreëerd. Een vaste woonplaats is niet nodig, ook voor wonen-werken-verblijven geldt: geen bezit maar gebruik.

dinsdag 3 april 2012

BEMANNING EC2050

ENER

GETIC

CITY

ENER

GY

CIT

Y

1850 1900 1950 2000 2050

POWERING CONSUMING EMPOWERING

NATIESTAAT STADSSTAAT

MIJNEN POWERGRIDELECTRICITEIT “UNPLUGGED”

VOORUITGANGSGELOOF WEDEROPBOUW ALLE OBJECTEN SLAAN ENERGIE OPBESEF EINDIGHEID ENERGIE

ALLE OBJECTEN LEVEREN ENERGIEMEGA TANKERSOVERVLOED ENERGIE OORLOGEN

INDUSTRIALISATIE RADICALE DECENTRALISATIEGLOBAL CITYSUBURBANISATIE

METROPOLIS STEDELIJKE REGIO’SHERONTDEKKING VAN DE STADCENTRUM VS. PERIFERIE

OVERBEVOLKING ONDERSCHEID STAD EN LAND VERDWIJNTSTEDELIJKE GROEICITÉ INDUSTRIELLE

ENERGIE BURGERSCHAP“LIVING THE LIFE”CONSUMPTIEEMANCIPATIE

STOOMMACHINE BELOFTE VAN ONEINDIGE ENERGIE ENERGIE ECOSYSTEEMGASBEL GROOTVERBRUIK

CLUB VAN ROME PEAK OILOLIEKOLEN ALLE OBJECTEN WEKKEN ENERGIE OPAUTO

EMPOWERMENT - ENERGETIC CITY 2050 2 / 2

SARAH VAN APELDOORN | Architects

MAX COHEN DE LARA | Architect / Stedenbouwkundigekundige

DAVID MULDER VAN DER VEGT | Architect / Stedenbouwkundigekundige

FARID TABARKI | Tijdgeest onderzoeker en Trendwatcher

EMPOWERMENT

De dynamiek tussen drie historische momenten heeft in grote mate vormgegeven aan de samenleving zoals we die vandaag de dag gewend zijn. De Tweede Wereldoorlog creëerde het morele kader dat de basis vormde voor de welvaartsstaat. Het voorkomen van een herhaling van de watersnoodramp van 1952 leidde tot een praktijk van ruimtelijke ordening die wereldwijd de aandacht trok. De ontdekking van de gasbel bij Slochteren tenslotte maakte het mogelijk beide projecten te realiseren. In deze verstrengeling van energie, ruimte en sociale systemen was het noodzakelijk de samenleving centraal te organiseren. Alleen op het schaalniveau van de natiestaat konden de inspanningen en technologie effectief worden ontwikkeld en uitgerold.

Deze verstrengeling staat niet op zichzelf maar is de formule van de moderniteit. Sinds het midden van de 19e eeuw is energie in alle samenlevingsmodellen centraal georganiseerd, gecontroleerd en gedistribueerd. Van Garniers’ Cité Industrielle (elektriciteit), tot het Amerikaanse model van suburbanisatie (olie) en de wereldwijd verbonden Global Cities (kerosine). Alle bekende modellen voor samenleven zijn afhankelijk van top-down opwekkings-, opslag- en distributie systemen voor energie. Burgers in deze modellen zijn afhankelijk van niet direct door hen gecontroleerde systemen.

Meer nog dan decentrale opwekking zal vooral decentrale opslag van energie het mogelijk maken een nieuwe formule te ontwikkelen. Radicaal decentrale energie opwekking en opslag is daarom behalve een technologische doorbraak vooral een sociale doorbraak. In de Energetic City worden alle sociale, economische, ruimtelijke en politieke modellen van de afgelopen twee eeuwen drastisch herzien.

In onze Energetic City is energie niet langer een onzichtbaar powergrid maar onderdeel van het alledaagse. Niet alleen gebouwen maar alle gebruiksvoorwerpen – van stofzuigers en telefoons tot auto’s en vliegtuigen - wekken energie op en zijn in staat deze energie op te slaan en te delen. Zo ontstaat een energie ecosysteem waarbij een continue uitwisseling van energie tussen energiedragers en opwekkers kan plaatsvinden zonder centrale aansturing, het systeem houdt zichzelf in leven. De Energetic City kent geen pompstations, stopcontacten of elektriciteitscentrales, energie uitwisseling vindt plaats onafhankelijk van tijd en plaats. De vrijheid en mobiliteit van de inwoners van de Energetic City is oneindig.

Vanuit deze vrijheid ontstaan nieuwe samenlevingsvormen. Traditionele grenzen tussen binnen en buiten, wonen en werken, stad en land verdwijnen. Ook de natiestaat is niet langer nodig als controle en distributie systeem. De omvang van het ecosysteem moet slechts in staat zijn de energie behoefte van haar inwoners te kunnen dragen. De Energetic City is een stadsstaat.

Empowerment

EMPOWERMENT - ENERGETIC CITY 2050 1 / 2

electriCITYWat er mis ging,

1901, het jaar waarin Nicola Tesla het punt bereikte om de wereld radicaal te veranderen. Dit is een verhaal over wat de wereld had kunnen zijn als Tesla’s grootste uitvinding

werkelijkheid was geworden.

Nikola Tesla: vader van de wisselstroom, de elektra-motor, robotica, röntgen fotografie, tl verlichting, radio en Wardenclyffe tower. Deze laatste uitvinding werd rond 1904 door de toen jonge wereld, Amerika, gedwarsboomd. Tesla’s zijn doel: de wereld van draadloze

energie voorzien.

Tesla ontdekte dat de aarde dezelfde eigenschappen heeft als een stalen bol. Dit betekent dat de aarde een geleider is en in zijn woorden: een geladen lichaam zwevend door het

heelal, waar Tesla dankbaar gebruik van maakt.

De werking van Wardenclyf toren is als volgt: Tesla zette elektrische energie om in een ultra lage frequentie. Deze frequentie pompte hij door de de aarde d.m.v. de toren en waarvan het waar dan ook ter wereld eenvoudig weg ontvangen kon worden door een

stalen staaf in de grond te steken.

2050

De zon komt op, trillende lucht verwarmen de zonne-panelen in electriCITY waar AC zoals zijn vrienden hem noemen woont. De stad beweegt, de water kanalen door de stad verkoelen de lucht. AC laat ons de stad zien die radicaal is veranderd nadat de uitvindingen van Nikola Tesla zijn herontdekt. Foton-boerderijen oogsten zonlicht en

verspreiden het naar de oranje bol vanwaar de energie over de hele wereld wordt verdeeld. Langzaam gloeit de globe, hij kleurt van rood naar bijna wit wanneer hij op volle toeren

draait.

Lopend door de straten valt op hoe groen het hier is. De stad is compact en klein met een duidelijke grens. Het water uit de rivier stroomt tussen de huizen en bepaalt de grootte van de stad. Er zijn drie kernen verbonden met groenen stroken. Werken doe je thuis of in grote ontmoetingsplekken met vakgenoten. De scheiding tussen wonen en werken is vervaagd, werken is leven en je identiteit. De tablet met de combinatie van het internet

heeft de mens bevrijd van zijn werkplek en hij kan nu overal werken. Het openbare leven in electriCITY is ontspannen met cafe’s, clubs en parken met daarin Musea’s die vertellen

over de donkere tijden voor de herontdekking van de uitvindingen van Tesla.

ROB TEN NAPEL | Architect

TOM ABBINK | Kunstenaar

ELECTRICITY

electriCITYWat er mis ging,

1901, het jaar waarin Nicola Tesla het punt bereikte om de wereld radicaal te veranderen. Dit is een verhaal over wat de wereld had kunnen zijn als Tesla’s grootste uitvinding

werkelijkheid was geworden.

Nikola Tesla: vader van de wisselstroom, de elektra-motor, robotica, röntgen fotografie, tl verlichting, radio en Wardenclyffe tower. Deze laatste uitvinding werd rond 1904 door de toen jonge wereld, Amerika, gedwarsboomd. Tesla’s zijn doel: de wereld van draadloze

energie voorzien.

Tesla ontdekte dat de aarde dezelfde eigenschappen heeft als een stalen bol. Dit betekent dat de aarde een geleider is en in zijn woorden: een geladen lichaam zwevend door het

heelal, waar Tesla dankbaar gebruik van maakt.

De werking van Wardenclyf toren is als volgt: Tesla zette elektrische energie om in een ultra lage frequentie. Deze frequentie pompte hij door de de aarde d.m.v. de toren en waarvan het waar dan ook ter wereld eenvoudig weg ontvangen kon worden door een

stalen staaf in de grond te steken.

2050

De zon komt op, trillende lucht verwarmen de zonne-panelen in electriCITY waar AC zoals zijn vrienden hem noemen woont. De stad beweegt, de water kanalen door de stad verkoelen de lucht. AC laat ons de stad zien die radicaal is veranderd nadat de uitvindingen van Nikola Tesla zijn herontdekt. Foton-boerderijen oogsten zonlicht en

verspreiden het naar de oranje bol vanwaar de energie over de hele wereld wordt verdeeld. Langzaam gloeit de globe, hij kleurt van rood naar bijna wit wanneer hij op volle toeren

draait.

Lopend door de straten valt op hoe groen het hier is. De stad is compact en klein met een duidelijke grens. Het water uit de rivier stroomt tussen de huizen en bepaalt de grootte van de stad. Er zijn drie kernen verbonden met groenen stroken. Werken doe je thuis of in grote ontmoetingsplekken met vakgenoten. De scheiding tussen wonen en werken is vervaagd, werken is leven en je identiteit. De tablet met de combinatie van het internet

heeft de mens bevrijd van zijn werkplek en hij kan nu overal werken. Het openbare leven in electriCITY is ontspannen met cafe’s, clubs en parken met daarin Musea’s die vertellen

over de donkere tijden voor de herontdekking van de uitvindingen van Tesla.

De stad van de toekomst gaat het energievraagstuk niet aanpakken: dat kan alleen de bestaande stad nuHet idee van de stad als productief landschap, beleidsdomein, sociaal kapitaal en laboratorium zelf wordt de bron van engagement, verantwoordelijkheid en oplossingen.Het nieuwe elan van de 'Open Source City' wordt gekenmerkt door nieuwe vormen van cartografie die het lokale potentieel van de geologische en topografische basis, het sociale kapitaal en economische dynamiek inzichtelijk en vruchtbaar maakt.De stad kan zo rekenschap afleggen van haar verbruik maar bovenal van haar mogelijkheden om effectiever te organiseren en produceren. Algemene belangen als een positieve energiebalans en duurzame ecosystemen moeten worden beschermd tegen overheersende private belangen.

Een gedecentraliseerd energienetwerk moet ervoor zorgen dat alle actoren toegang krijgen tot energie, zowel als consument als producent. Onder druk van de internationale energieprijzen worden zo lucratieve lokale manieren gefaciliteerd om energie te besparen, recyclen, op te wekken, te transporteren en op te slaan.Zowel de stad zelf als onze stedelijke levensstijl zal gaan veranderen; het wordt belangrijker waar je woont en met wie. Innovatieve organisaties van bedrijven en inwoners gaan samenwerkingen aan, stemmen hun productie en consumptie op elkaar af, ontwikkelen aanvullende diensten voor het stadsnetwerk, plukken hier de vruchten van en delen hun kennis. Wat goed is voor de stad, is goed voor haar inwoners en andersom.De rol van de stedebouw en architectuur zal hierdoor drastisch veranderen. De locatie en het imago van de stad in het internationale netwerk blijft belangrijk, maar wordt in balans gebracht met

een dienstbaarheid aan het lokale potentieel van de stad. Een architectuur die hiervan een expressie is, ontwikkelt spraakmakende archetypes van energetische symbiose, sociale contracten, ruileconomieën, stedelijke connectiviteitsdiensten en 'on demand' ruimtegebruik.Waarom zouden we een stedelijke utopie contempleren als er nog zoveel te winnen is door opnieuw en beter naar de bestaande stad te kijken? De dringende problematiek vraagt om radicaliteit, maar die begint bij het onderkennen van het onhoudbare radicale van de grenzeloze groei. Het tellen van onze stedelijke zegeningen brengt ons in veel gevallen terug naar de basis van menselijk samenleven en daarmee dichter bij de grootste bron van menselijke inventiviteit. Power to the city!

SANDER SMOES | Architect, stedelijk ontwerper

BART KOK | Bouwkundige

DE (GROENTE)TUIN VAN ARNHEM

MANIFEST

De (groente)tuin van Arnhem?

De vraag naar ruimte en de vraag naar gebruik! Hoe gebruiken wij onze steden? Hoe zien wij onze

ruimte en natuur daartussendoor? En hoe zien we ons zelf? En dat afgezet tegen de

onoverkomelijke, onuitputtende, niet te remmen en niet te stuiten groei in gebruik van al wat we

(denken) nodig (te) hebben. De aantallen mensen op deze aardkloot, die maar groeien en groeien en

groeien (en is het niet in aantal, dan wel in omvang). Gebieden zijn geen gebieden, landen zijn geen

landen meer. Onze (of van wie eigenlijk) hele wereldbol is maar een kléin onderdeel van ons heelal.

Het gebruik van water, licht en energie is maar een fractie van dat geheel. En de zon heeft genoeg

energie voor ons allemaal! Maar willen wij de zon wel zo van dichtbij? En wat hebben we eigenlijk

nodig? Heeft het gezin met die moestuin bijvoorbeeld niet al genoeg voor zichzelf en naasten?

Steden groeien, naar de vraag naar meer. De groei in gebruik en het gebruik van energie. De

ongebreidelde trek van platteland naar onze steden. En de steden die de vraag niet meer aankunnen,

verdichten, dichtslippen en vastlopen. Globalisering, waarbij de verschillende samenlevingen op onze

aarde elkaar sneller vinden dan misschien wel zou moeten en verweving van gebieden (lees steden

en landen) tot één mondiaal geheel.

De vraag naar meer en meer en meer staat vast. De reden waaróm is misschien wel de vraag.

Varkensflats, megastallen en dan maar alles exporteren naar verre oorden en vice‐versa. Waarom

niet genoeg is genoeg is genoeg!? In plaats van meer en meer en meer?! Wat is er mis met de tros

tomaten uit je eigen tuin aan je eigen struiken en is deze tros niet voldoende voor een salade voor

jezelf en een paar meer. Dichter bij huis, zodat het vervoer ervan geen energie kost, maar het ons

wél oplevert. Begint het niet bij voor ons zelf te zorgen en voor de naaste omgeving in plaats van híer

iets te doen en te transporteren naar de ander kant van de wereld en andersom?

En dan Arnhem. Hoe past Arnhem in dit geheel? Die tros tomaten, het graan voor ons brood. Dat

groen geeft ons direct zuurstof en de groente geeft ons de energie voor het leven. Arnhem als groen

en zelfvoorzienend metropool van Nederland. Terug naar de zelfvoorziening. Wat je van dichtbij

haalt hoef je niet te transporteren. Wat hier groeit laat ons allen bloeien!

debuurt.nl

Wil je Arnhem duurzaam maken, dan moet je beginnen bij haar inwoners. Het is immers niet techniek die leidt tot duurzaamheid maar de wijze waarop techniek gebruikt wordt. Iedere Arnhemmer kan bijdragen aan een duurzame stad. Een grasmaaier en ander tuingereedschap kun je delen met de buren. De gepensioneerde overbuurvrouw kan op jouw kinderen passen, van de achterbuurman kun je de auto lenen. De mevrouw op de hoek houdt erg van koken, zij kookt graag een portie extra zodat jij na je werk niet meer langs de snackbar hoeft maar tegen een kleine vergoeding een maaltijd bij haar af kunt halen.

Onze benadering richt zich op de vindingrijkheid, creativiteit en gemeenschapszin van de Arnhemmers. De stad hoeft niet op de schop, grote investeringen zijn niet noodzakelijk. Het enige wat wij zullen doen is een website bouwen.

Buurtbewoners kunnen op deze website producten en diensten aanbieden of juist vragen. Afnemers kunnen deze producten en diensten beoordelen. Door een persoonlijk profiel aan te maken kunnen buurtbewoners elkaar beter leren kennen. Op de site kunnen evenementen worden aangekondigd maar je kunt hier bijvoorbeeld ook melden dat je kat is weggelopen. De gemeente kan hier werkzaamheden aankondigen, de politie kan oproepen doen. Onderling kunnen de buurtbewoners elkaar berichten sturen om afspraken te maken over bijvoorbeeld het delen van een auto.

Door deze website wordt het voorzieningenaanbod in de stad aanzienlijk uitgebreid. Afstanden worden korter, het transport binnen de stad vermindert maar ook de consumptie van goederen als auto’s en gereedschap daalt. Dat is niet alleen beter voor het milieu maar scheelt ook in de portemonnee. Het delen van producten en diensten door buurtbewoners versterkt de sociale samenhang. Hierdoor wordt de buurt een hechte gemeenschap. Dit gevoel van collectiviteit vormt een goede voedingsbodem voor de ontplooiing van duurzame initiatieven. Gezamenlijk kunnen de buurtbewoners plannen ontwikkelen om bijvoorbeeld een gemeenschappelijke moestuin aan te leggen en te beheren, of om te investeren in een installatie voor warmte- en koude-opslag in de bodem. Gezamenlijk initiatief nemen betekent meer investeerders, daardoor meer middelen, dus een grotere slagingskans en uiteindelijk meer effect.

De website is het middel voor de Arnhemmers om hun toekomst duurzaam vorm te geven. Juist de informatietechnologie, zo vaak verguisd omdat zij ons minder sociaal zou maken, brengt de mensen bij elkaar en maakt het mogelijk dat zij samen bij kunnen dragen aan een duurzame stad.

Wij maken Arnhem niet duurzaam, dat doen de Arnhemmers zelf.

Nu

http://www.debuurt.nl/

De Buurt

Straks

Nu


De Buurt

Straks

BERTRAM ZANTINGE | Architect

KRISTIAN T.K. SPASOV | Bouwkundige

ROZEMOND B.M. ZIGTERMAN | Filosofe

KEIMPKE F.L. ZIGTERMAN | Bouwkundige

DEBUURT.NL

debuurt.nl

Wil je Arnhem duurzaam maken, dan moet je beginnen bij haar inwoners. Het is immers niet techniek die leidt tot duurzaamheid maar de wijze waarop techniek gebruikt wordt. Iedere Arnhemmer kan bijdragen aan een duurzame stad. Een grasmaaier en ander tuingereedschap kun je delen met de buren. De gepensioneerde overbuurvrouw kan op jouw kinderen passen, van de achterbuurman kun je de auto lenen. De mevrouw op de hoek houdt erg van koken, zij kookt graag een portie extra zodat jij na je werk niet meer langs de snackbar hoeft maar tegen een kleine vergoeding een maaltijd bij haar af kunt halen.

Onze benadering richt zich op de vindingrijkheid, creativiteit en gemeenschapszin van de Arnhemmers. De stad hoeft niet op de schop, grote investeringen zijn niet noodzakelijk. Het enige wat wij zullen doen is een website bouwen.

Buurtbewoners kunnen op deze website producten en diensten aanbieden of juist vragen. Afnemers kunnen deze producten en diensten beoordelen. Door een persoonlijk profiel aan te maken kunnen buurtbewoners elkaar beter leren kennen. Op de site kunnen evenementen worden aangekondigd maar je kunt hier bijvoorbeeld ook melden dat je kat is weggelopen. De gemeente kan hier werkzaamheden aankondigen, de politie kan oproepen doen. Onderling kunnen de buurtbewoners elkaar berichten sturen om afspraken te maken over bijvoorbeeld het delen van een auto.

Door deze website wordt het voorzieningenaanbod in de stad aanzienlijk uitgebreid. Afstanden worden korter, het transport binnen de stad vermindert maar ook de consumptie van goederen als auto’s en gereedschap daalt. Dat is niet alleen beter voor het milieu maar scheelt ook in de portemonnee. Het delen van producten en diensten door buurtbewoners versterkt de sociale samenhang. Hierdoor wordt de buurt een hechte gemeenschap. Dit gevoel van collectiviteit vormt een goede voedingsbodem voor de ontplooiing van duurzame initiatieven. Gezamenlijk kunnen de buurtbewoners plannen ontwikkelen om bijvoorbeeld een gemeenschappelijke moestuin aan te leggen en te beheren, of om te investeren in een installatie voor warmte- en koude-opslag in de bodem. Gezamenlijk initiatief nemen betekent meer investeerders, daardoor meer middelen, dus een grotere slagingskans en uiteindelijk meer effect.

De website is het middel voor de Arnhemmers om hun toekomst duurzaam vorm te geven. Juist de informatietechnologie, zo vaak verguisd omdat zij ons minder sociaal zou maken, brengt de mensen bij elkaar en maakt het mogelijk dat zij samen bij kunnen dragen aan een duurzame stad.

Wij maken Arnhem niet duurzaam, dat doen de Arnhemmers zelf.

Nu


De Buurt

Straks

Nu


De Buurt

Straks

‘Laten we de kantoorpanden; de pakhuizen van de 20ste-en 21ste eeuw, vullen met het goud van de 21ste eeuw; energie!’

NU(T)

Het huidige leegstaand vastgoed is zo te transformeren dat het onderdeel gaat uitmaken van het 3e generatie energielandschap. Lege kantoren kunnen een hoofdrol spelen in de duurzame zelfvoorzienende

stad van 2050.

2050

2012

2012 2050

Feit 1OVERGANG NAAR DUURZAME ENERGIE HEEFT EEN GROTE RUIMTELIJKE IMPACT:

Energiewinning laat al eeuwen flinke sporen na in ons landschap. Hele veengebieden zijn gedecimeerd door de turfwinning; de eerste generatie energielandschappen. De tweede generatie energielandschappen, olie en gas in de bodem, zijn minder fysiek herkenbaar maar vooral institutioneel van aard. De opgave waar we nu voor staan, de noodzakelijke overgang naar een duurzamere robuuste samenleving, zal net als de eerste generatie een grote impact hebben op onze omgeving. De derde generatie energielandschappen (de renewables) vergen veel ruimte en zullen lokaal en kleinschaliger, en dus dichter bij de bewoonde wereld, plaats vinden.

Feit 2 GROEIENDE LEEGSTAND VASTGOED:

Circa 7 miljoen vierkante meter kantoorruimte staat leeg in Nederland en een enorme afwaardering is noodzakelijk. In de zoektocht naar oplossingen voor de leegte wordt veelal gekeken naar andere verblijfsfuncties. Soms van tijdelijke aard voor creatieven of studenten, soms van blijvende aard in de vorm van wonen of hotel. Dit zal slechts voor 20% van de leegstand een oplossing bieden. Want waar veelal aan voorbij wordt gegaan is dat de monofunctionele locatie het probleem is.

ORGANISEER

De transitie naar duurzame energieopwekking veroorzaakt in ons kleine land conflicterende ruimteclaims. Coördinatie en slim (dubbel) ruimtegebruik is nodig.

NU

We kunnen direct aan de slag; door leegstaande kantoorgebouwen te transformeren tot N(ieuwe) UT(ilitaire) gebouwen, kan zowel de leegstand worden bestreden, als gewerkt worden aan een aantrekkelijke zelfvoorzienende stad van 2050. Van monotoon kantoorpark naar multifunctioneel voedsel en energiepark.

NUTS

Maak leegstaand vastgoed nuttig voor iedereen. Niet iedereen heeft de mogelijkheid om nabij zijn woning een eigen energievoorziening tot stand te brengen (denk aan bewoners van de talrijke monumenten in binnensteden). Biedt deze mensen de mogelijkheid om binnen de contouren van hun eigen stad, in coöperatie, te voorzien in hun eigen energie. Dit kan in het energiepark.


NU(T)


stad van 2050.

2050

2012

2012 2050





ORGANISEER


NU


NUTS

Maak leegstaand vastgoed nuttig voor iedereen. Niet iedereen heeft de mogelijkheid om nabij zijn woning een eigen energievoorziening tot stand te brengen (denk aan bewoners van de talrijke monumenten in binnensteden). Biedt deze mensen de mogelijkheid om binnen de contouren van hun eigen stad, in coöperatie, te voorzien in hun eigen energie. Dit kan in het energiepark.


NU(T)


stad van 2050.

2050

2012

2012 2050





ORGANISEER


NU


NUTS

Maak leegstaand vastgoed nuttig voor iedereen. Niet iedereen heeft de mogelijkheid om nabij zijn woning een eigen energievoorziening tot stand te brengen (denk aan bewoners van de talrijke monumenten in binnensteden). Biedt deze mensen de mogelijkheid om binnen de contouren van hun eigen stad, in coöperatie, te voorzien in hun eigen energie. Dit kan in het energiepark. E. LANGENBERG | Architect

J. HEIJNS | Duurzaamheidspecialist

R.KUIKEN | Stedenbouwkundigekundige

NU(T)

ee e

e

ee

ee e

ee

HERONTDEKKING VAN DE STADSTAATWe leven niet in een stad maar in een ‘Daily Urban System’,

een systeem dat ons werk, wonen, voorzieningen en recreatie

verbindt. Het ‘energieverbruik’ van dit ‘Daily Urban System’ en het

rendement is onduidelijk. Inwoners zijn te afhankelijk van voedsel,

water en energie wat buiten de stad geproduceerd wordt. Dit

kost inwoners energie en dus geld. Dit systeem moet anders;

synergetisch, cyclisch en meer op energie gericht. We moeten

weten wat er verbruikt en verbouwd wordt. Energie en gebruiksdata

als leidende principes voor de stad: een performatieve planning.

De sturende principes voor de stad zijn energie, water en voedsel.

Deze elementen bepalen regelgeving èn de vorm van de stad. In

de middeleeuwen was Europa bedekt met stadstaten en vrijsteden,

stedelijke eenheden die met hun eigen landerijen en omgelegen

gehuchten voorzagen in hun eigen voorziening. De verbindingen met

andere steden stelde ze in staat om economisch te groeien en te

voorzien in behoeftes waarvoor ze zelf geen productie kenden.

Met het voorbeeld van de middeleeuwse ‘stadstaat’ in gedachten

wordt de stad van de toekomst opnieuw vormgegeven. Rondom een

compacte stad liggen de landerijen, de productielandschappen van

de stad. Dit gebied is de periferie van de moderne stad; het gebied

tussen het buitengebied en het centrum. In dit perifere gebied liggen

de grootste kansen om de stad zelfvoorzienend te maken.

Dit stelt eisen aan de structuur van de stad en het ommeland.

Leidend voor de stad is een performatieve planning, een ruimtelijk

plan waarin iedere functie iets moet teruggeven aan de stad. Deze

vorm van plannen vervangt de restrictieve (bestemmings)plannen.

Zo verdwijnt de ‘dit mag niet’ regelgeving. Bijsturen moet op basis

van daadwerkelijke data, gericht op rendement, ontwikkeling en

duurzame ontwikkeling van de stad, niet op basis van vastliggende

politieke termijnen. Het nieuwe bestemmingsplan moet uitgaan van

energiestromen: functies die energie leveren komen naast energie

vragende functies.

2050 is de volgende stap, een herijking van het sociaal economisch

systeem zoals we dat nu kennen: ‘stadstaten’ binnen het sociaal-

economisch construct van Europa. Landsgrenzen binnen Europa zijn

overbodig en de stad en het ommeland is de ultieme eenheid voor de

nieuwe energie- en waterhuishouding en de kern van economische

ontwikkeling. De stadstaat voorziet in haar eigen productie en maakt

optimaal gebruik van het sterke netwerk, de economische kracht en

de veiligheid van Europa.

De nieuwe stadstaat, gevormd en beheerd middels performatief

plannen is het leidend principe voor de (her)ontwikkeling van de stad

in 2050

biogas uit lokale landbouw

bestemmingsplan op basis van energie vraag&aanbod

open land:productie en recreatie

planning op basisvan prestatie

snelwegen coöperatieve windfarms transport over water

transit oriented development

glastuinbouw, wonen en zonne-energie

lokale wateropslag

02 april 2012

HAN DIJK | Stedenbouwkundigekundige

BORIS HOCKS | Regionaal ontwerper

MICHIEL VAN DER ZEIJL | LandschapsArchitect

EVA GLADEK | Urban and industrial ecologist

MATTHEW FRASER | Industrial ecologist and visual communication strategist

HERONTDEKKING VAN DE STADSTAAT

ee e

e

ee

ee e

ee
































vragende functies.











in 2050








lokale wateropslag

02 april 2012

ee e

e

ee

ee e

ee
































vragende functies.











in 2050








lokale wateropslag

02 april 2012

CYCLICITY

Het water in de Rijn is al overal in de Wereld geweest. In de bergen, de zee, de lucht. De Rijn heeft Midden Europa voortgebracht, handel, cultuur, mensen. Permanent in beweging, deel van grote en kleine cycli.

In de crisis van 2010-2020 begrijpen we eindelijk dat ALLES CYCLISCH moet; energie & vervoer, voedsel- & bouwproductie, en dat we het in EIGEN HANDEN moeten nemen!

De veelvraat-stad die energie, voedsel en grondstoffen opslokt in ruil voor tonnen afval en verwoeste ecosystemen – die STAD ZELF moet een ECOSYSTEEM woorden, stabiel door gesloten kringlopen, stabiel door netwerken van veel kleine, diverse spelers – ONS. Sociale netwerken versnellen het SAMENWERKEN, de stad begint in kringlopen te functioneren: CYCLICITY.

Tot 2020 word ik adviseurs-lid in een energie-cycle, aandeelhouder van een kleding-cycle, professioneel lid in een bouw-cycle en oogsthelper in een groente-cycle. Het organiserend principe van de CYCLES is dat iedereen op basis van kennis in meerdere cycles lid kan zijn en dat elke cycle multidisciplinair is. Men is zowel leverancier als klant, soms is cycle-werk betaald, soms wordt wederzijds in natura vergoed.

Energie&vervoer-cycles bestaan uit een systeem van decentrale opwekking; bio-warmtekrachtkoppelingen, wind- en zonne-energie binnen stad en regio, met warmte-koude opslag en elektrisch vervoer als ‘rijdende batterijen’, stabiel door de combinatie van klein- én grootschaligheid. Deze cycles ‘draaien’ niet maar verdelen en balanceren.

Goederenvervoer loopt terug, met name van voedsel en halffabricaten. Voedsel&water-cycles worden lokaal en regionaal gesloten. Overproductie en milieulasten verdwijnen door productie-op-bestelling. ‘Food-literacy’ groeit door het bijna dagelijkse contact met de voedsel- en waterkringloop. Bijna iedereen neemt deel in een cycle, als stadsboer, helofytenkweker, regionale bioafval-leverancier, of rijdende bezorg-boer, en zeker in eat-what-you-harvest restaurants.

De goederenproductie, vooral van elektronica, zet door de zeldzame-aarden schaarste onvermijdelijk cycles op, hoogwaardige secundaire grondstoffen zijn goedkoper en minder politiek-gevoelig dan primaire. De Bouw-cycles met hoge loonkosten en veel reststromen slagen uiteindelijk door veel ruil-werk, nagenoeg 100% biologische bouw en grootschalige leasing.

CYCLICITY rust op inzicht en medeverantwoordelijkheid van individuen en collectieven, lidmaatschap in de CYCLES op alle niveaus. Het begint kleinschalig, lokaal én regionaal, breed én divers.

De geschiedenis van Arnhem begint met de St-Jansbeek. Het project waarmee het voor ons begint in 2012 is een locatie aan de Rijn midden in Arnhem. We starten CYCLES op van energie, voedsel en materialen waarin mensen actief CYCLE-deelnemer kunnen worden.

SUZANNE LINDERS | Architect

DANIëL HOEWEKAMP | Bouwbiologie / Architect

LUIGI PUCCIANO | Architecthistorie

ANNE JOEPPEN | Civiele techniek / waterBouwkundige

JAN WILLEM VAN DER SCHANS | Economie / Sociologie

CYCLICITY

GUIDO YNTEMAP | Stedenbouwkundigekundige, planoloog

BERT ROETE | Stedenbouwkundigekundig ontwerper

LARS SCHOTHUIS | Landschapsontwerper

FRANK MARCUS | Architect

PASS THE MEMBRANE

Pass the Membrane

De prikkeling van zintuigen, geest en brein is de energie van de stad. Ontmoetingen, in de breedste zin van het woord, zijn de nieuwe ‘brandstof’ voor individu en samenleving. Om hier zelf in te voorzien, vraagt door spreiding van contacten, functies en talent nog steeds om traditionele energie op globaal niveau: mobiliteit.

Van oudsher is verplaatsing gekoppeld aan (over)leven. Primair vanuit de noodzaak van veiligheid en voedsel, maar gaandeweg steeds meer gedreven door economie, welvaart en sociologie. De evolutie van vervoersmiddelen is toe aan een nieuwe stap om te beantwoorden aan de immer doorgaande versnelling van ons leven.

Nog explosiever is de ontwikkeling van de virtuele mobiliteit. De functie van hulpmiddel en communicatiemiddel is inmiddels omgezet naar een digitaal leven waar we onszelf of een alter –ego zijn. Netwerken zijn hier niet gebonden aan plaats en persoon, maar aan, desgewenst anonieme, profiles.

De toenemende permeabiliteit van het membraan tussen werkelijkheid en virtualiteit maakt het uiteindelijk mogelijk om op een andere plaats aanwezig te zijn dan waar je fysieke lichaam is. Hierdoor ontstaan meer, nieuwe en andere mogelijkheden voor ontmoetingen, en dus energie en dus mogelijkheden voor een verdere evolutie van onszelf en de stad. Door innovatie en extrapolatie van zowel de fysieke als virtuele versnelling vraagt verplaatsing niet langer fysieke infrastructuur en persoonlijke aanwezigheid.

Inspiratieloze verharde ruimte verdwijnt hiermee uit de ordening van de stad. Landschap en stad zijn één, hoogstedelijk wordt hyperstedelijk, de stad voedt en maakt gezond. De virtuele stad is zowel een netwerk als ieders eigen stad. Je beweegt je vrij, jij bent het centrum in het netwerk: niet één centrum per stad, maar honderden. Binnen het robuuste raamwerk dat het karakter van de stad bepaalt, creëren stedelingen hun eigen stad. Fysiek bezit kan worden vervangen door informatie waarmee tijdelijk gebruik kan worden gerealiseerd zowel op het gebied van data als voorwerpen. Hierdoor kunnen generieke ruimtes makkelijk worden veranderd in persoonlijke.

Door de nieuwe mobiliteit krijgt de stad een membraan tot een virtuele wereld waar we zelf controle over hebben. De huidige overbodig geworden infrastructuur en (werk)gebouwen transformeren naar een inspirerend stedelijk weefsel. De fysieke stad geeft energie, is puur, echt, een prikkeling van de zintuigen. Hier en virtueel ontmoeten mensen elkaar voor inspiratie, innovatie, motivatie en co-creatie. Pass the Membrane, Live the Energiticcity!

LAURA ALVAREZ | Architect

ANA ÁLVAREZ RODRíGUEZ | Technische bedrijfskunde

MARTIN PALLISTER | Filosofie

ENERGIE: HET BETAALMIDDEL VAN DE TOEKOMST

Energetic city 2050Energie: het betaalmiddel van de toekomst

Met dit voorstel voor Energetic City 2050 willen we het volgende bereiken:

1.volledige energievoorziening,

en

2.optimale energiebesparing door gebruikers.

Regionaal opgewekte energie die voor 100% voorziet in de vraag leidt niet automatisch tot optimale energiebesparing bij gebruikers. Mensen hebben een stimulans nodig om zuiniger met energie om te gaan. De houding en het gedrag van mensen ten aanzien van energie dient te veranderen.

Om zowel doelstelling 1 als 2 te bereiken, stellen we het volgende voor:

A. De Groene App

Energie wordt het belangrijkste betaalmiddel in Energetic City. Zowel voor goederen als diensten. Dit stimuleert enorm om zuinig met energie om te gaan.

• Salarissen worden betaald in units energie op een energierekening (in plaats van geld op een bankrekening).

• Met de Groene App op je smart apparaat wordt energie van je persoonlijke energievoorraad afgeschreven. • De waarde van goederen en diensten wordt uitgedrukt in units energie.

B. Burgers, wijken en bedrijven zorgen voor hun eigen energie. Ze worden zowel gebruikers, als generators en leveranciers van energie.

Stadsbewoners en wijken spelen een actieve rol in het lokaal opwekken van energie. Energie wordt de spil waar het stadsleven om draait en er wordt zuinig mee omgegaan.

Op kleine schaal betekent dit:

• Aan huis opgewekte energie dankzij o.a. KWO, het gebruik van zonne-energie, warmtewinmuur, slimme gevels, bio-energie, etc.

• Iedere burger of wijk kan een teveel aan energie terug op het netwerk storten en verkopen aan bedrijven en particulieren via een digitale veiling. In ruil daarvoor krijgen ze energie credits. Dit stimuleert gebruikers om zuinig met energie om te gaan.

Op grotere schaal betekent dit:

• Neutrale gebouwen: Monofunctionele gebouwen die door alle burgers worden gebruikt. Een neutraal kantoorgebouw voor meerdere bedrijven is bijvoorbeeld veel energiezuiniger dan aparte gebouwen voor elk bedrijf.

Energetic city 2050Energie: het betaalmiddel van de toekomst

Met dit voorstel voor Energetic City 2050 willen we het volgende bereiken:

1.volledige energievoorziening,

en

2.optimale energiebesparing door gebruikers.

Regionaal opgewekte energie die voor 100% voorziet in de vraag leidt niet automatisch tot optimale energiebesparing bij gebruikers. Mensen hebben een stimulans nodig om zuiniger met energie om te gaan. De houding en het gedrag van mensen ten aanzien van energie dient te veranderen.

Om zowel doelstelling 1 als 2 te bereiken, stellen we het volgende voor:

A. De Groene App

Energie wordt het belangrijkste betaalmiddel in Energetic City. Zowel voor goederen als diensten. Dit stimuleert enorm om zuinig met energie om te gaan.

• Salarissen worden betaald in units energie op een energierekening (in plaats van geld op een bankrekening).

• Met de Groene App op je smart apparaat wordt energie van je persoonlijke energievoorraad afgeschreven. • De waarde van goederen en diensten wordt uitgedrukt in units energie.

B. Burgers, wijken en bedrijven zorgen voor hun eigen energie. Ze worden zowel gebruikers, als generators en leveranciers van energie.

Stadsbewoners en wijken spelen een actieve rol in het lokaal opwekken van energie. Energie wordt de spil waar het stadsleven om draait en er wordt zuinig mee omgegaan.

Op kleine schaal betekent dit:

• Aan huis opgewekte energie dankzij o.a. KWO, het gebruik van zonne-energie, warmtewinmuur, slimme gevels, bio-energie, etc.

• Iedere burger of wijk kan een teveel aan energie terug op het netwerk storten en verkopen aan bedrijven en particulieren via een digitale veiling. In ruil daarvoor krijgen ze energie credits. Dit stimuleert gebruikers om zuinig met energie om te gaan.

Op grotere schaal betekent dit:

• Neutrale gebouwen: Monofunctionele gebouwen die door alle burgers worden gebruikt. Een neutraal kantoorgebouw voor meerdere bedrijven is bijvoorbeeld veel energiezuiniger dan aparte gebouwen voor elk bedrijf.

• Het slim inzetten van een “Yin-Yang” infrastructuur: optimaal profiteren van energieverspilling van het ene gebouw in een ander gebouw. De culturele en publieke infrastructuur slim positioneren in de stad.

• Hybride gebouwen: 24 uur per dag optimaal gebruik maken van de ruimte dankzij flexibele concepten met diverse functies.

De bestaande infrastructuur moet daarbij waar mogelijk wel hergebruikt worden voor optimale energiebesparing.

Onderzoek

Maatschappelijk: Hoe beïnvloedt de Groene App, het lokaal opwekken van energie en de daarmee gepaarde veranderingen in de ruimtelijke ordening, de sociale interactie en het buurtgevoel?

Economisch: Hoe werkt het gebruik van energie als betaalmiddel en eventuele concurrentie met goederen en diensten van buiten de stad?

Ruimtelijke ordening: • De huidige situatie en de mogelijke toekomstscenario’s voor Energetic City • Energie als ontwerpmiddel: Van intelligente netwerken tot slimme gebouwen. • Ruimtelijke gevolgen van het decentraal opwekken van energie. Gespecialiseerde wijken versus generieke wijken. • Positie van publieke infrastructuur in de stad voor een optimale energie-efficiëntie. • Nieuwe gebouw typologieën.

WILRIK KOK | Bodemenergie Smart Grids

KARINA PEñA | Social media strategies en Smart Landscape Constructions

SIEBE VRIESWIJK | Duurzame ontwikkeling ondergrond

CHANDRALEKHE ELANGO | Sustainable energy technology

MARTIN BLOEMENDAL | Duurzame energie en (geo)hydrologie

SLIM ENTREPRENEURIAL LANDSCAPE

Manifest voor Arnhem als Slim Entrepreneurial Landscape (SEL)lokale kracht en energie potentieel verbind de regio Arnhem

Dit manifest is geschreven vanuit een transitie perspectief. Kern van de transitie is de samenleving zo te organiseren dat iedereen de juiste prikkels en ontwikkel mogelijkheden krijgt om een bijdrage te leveren aan een duurzame samenleving. Wij zijn de samenleving en samen maken wij de samenleving.

Als focus in het energie vraagstuk staat integraliteit centraal. Door de sectorale benadering en single purpose insteek, zijn we omgeven door inefficiënties, die ons niet eens opvallen. Met SEL maken we iets los waardoor de mensen in de stad deze sub-optimaliteiten gaan aanpakken, daarmee komt de ontwikkeling van het duurzame stedelijk landschap in een stroomversnelling.

SEL is een open eco innovatie model voor stedelijk landschap vanuit het perspectief van stadsbewoners, hun interactie met de leefomgeving en de kwaliteit van het landschap. Deze ruimte is waar die sociale interactie en beleving van het dagelijks leven in de stad plaatsvindt. Dit (toekomstig) landschap is geïnspireerd door (lokaal) ondernemerschap dat de waarden, dromen en behoeften van de stedelijke samenleving als gebruikers en bouwers weerspiegelt. Een belangrijke kwaliteit van een SEL is dat ze dynamisch en zelf organiserend is. Ze veranderen voortdurend, door hun inwoners, de stroom van goederen, de energie, de assertiviteit en ondernemerschap van mensen.

Vraag en aanbod veranderen sneller dan regels. Kaders die toekomstige technieken niet uitsluiten zijn van levensgroot belang. Vraag en aanbod wordt beter met elkaar verbonden en afgestemd op zowel duurzame hulpbronnen, maar ook op de stadsbewoners. Door de ondernemersgeest van mensen te stimuleren komt er energie vrij om dingen beter en efficiënter te maken. SEL weerspiegelt gedrevenheid in de stad.

Slim in de stad als organisatie is efficiënt evenals intelligent en slank. We benadrukken dat de transitie niet in vooraf geplande paden verloopt, het is een adaptief proces op basis van 5 principes die leiden tot duurzaamheid en innovatie:

1. Link:

Door overheden, bedrijven en inwoners te verbinden, voor een meerwaarde onder ondernemers

2. Activate:

Alle lokale, korte- en lange-termijn maatregelen voor benutting van hulpbronnen activeren

3. Shift:

Definieer de rollen en verantwoordelijkheden van stakeholders vooraan in het ontwikkel-proces Alloceer kosten/baten bij de juiste partijen zodat de insentive voor optimaal beheer en gebruiker is.

4. Invest:

Investeer in ketenintegratie en mogelijkheden voor inpassen duurzame technieken. Zo kunnen de hogere orde inefficiënties worden geidentificeerd en op gelost.

5. Lead:

Begeleid het planningsproces, die begint met het begrijpen van deze ruimtes tussen de bestaande bebouwing.

2050GROEI NAAR START

HR

0100110TVTEL

WATERGAS

WKK

0100110TVTEL

WATER

Eweb

0100110

TRI-GEN. REV. OSM.

E100kwaliteit

E0 ARBEID TEMPERATUUR

TIJD

TIJD

GRNL

2050GROEI NAAR START

Energie is per definitie niet duurzaam.

Energie gaat niet verloren (1e wet thermodynamica), energie wordt omgezet in entropie, er is sprake van devaluatie (2e wet), energie is dus niet recycleerbaar. De oplossing van het ‘energieprobleem’ ligt daarom in de kwaliteit van de energie, de exergie, eerder dan in de hoeveelheid. 40 Jaar na de Club van Rome - die ons het einde van de brandstofreserves voorspelden in…1997 – lijkt het bovendien gepast om kritisch om te gaan met veranderingen geleid door fixatie op hoeveelheden.

Het veranderingsproces moet dus niet gaan over hoeveelheden en bijgevolg negatieve begrippen zoals tekorten en crisissen maar over een optimistische visie over maximale kwaliteitsketens. Deze worden niet verkregen door een verdere optimalisatie of stapelen van oplossingen die gebaseerd zijn op oude zienswijzen. Daarom mogen we de toekomst niet inrichten als een progressieve verbetering van het heden dankzij voortschrijdend inzicht maar moeten we groeien naar een nieuwe start. Een era gebouwd op nieuwe fundamenten die gebaseerd zijn op exergie in plaats van op calorie. Inderdaad, groeien naar, want dit manifest is geen klassiek statement waarbij om de vorm radicaal gebroken wordt met het heden maar een haalbaar transitieproces. De consequenties van het exergiedenken leiden wel tot ingrijpende noodzakelijke vernieuwingen voor de infrastructuur, maar we mogen aannemen dat hierbij eerder een parallel met de wet van Moore gaat gelden dan de wet van de drie generaties, zodat 2050 zelfs geen utopie is maar een werkelijk toekomstperspectief.

Als de basis exergie is, zal een duurzame samenleving per definitie electrificeren. Electriciteit en ook zonlicht hebben aantoonbaar de hoogste kwaliteit. Een onmiddelijk gevolg is dat we hierdoor vanzelfsprekend kunnen overgaan van een top-down naar een bottum-up organisatie. Niet als opgelegd uitgangspunt maar juist gesteund door de voorgestelde transitie: fossiele brandstoffen zijn energiebronnen die enkel centraal kunnen gegenereerd en verdeeld worden terwijl zonlicht en electriciteit geoogst kunnen worden door de stadsbewoner zelf. Geen betere motor voor bewustwording en ondernemerschap dan de werkelijk gefundeerde wetenschap dat je een hoogwaardig zelfstandig onderdeel vormt van het energetisch panorama van de stad. Niet de hoeveelheid maar de kwaliteit, remember. De evolutie van de mens –wat deel uitmaakt van ons transitieproces – naar een steeds (zelf)bewustere, minder gezagsgevoelige stedeling past hier logisch en optimistisch in de nieuwe Homo Exergeticus.

40 Jaar na het document ‘Grenzen aan de Groei’ dat faalde als energievoorspelling maar slaagde als bewustwording, komt de Club van Arnhem met ‘Groei naar Start’: een exergiewetenschap tot burgermanifest.

STEVE SWIGGERS | Architect

J. VAN LIERE | Technische Wetenschappen

C. HOLLAND | Politieke Wetenschappen

R. VAN SPRANG | Veranderingsdeskundige

A. VAN STRALEN | Business Development & Sourcing

GROEI NAAR START

De zelflerende stad

Titel

2050

Aan:

Energetic city 2050

[email protected]

De stad vernieuwt zichzelf

In 2050 zal men bewust omgaan met energie en grondstoffen; het nieuwe goud. De individualistische consumptie maatschappij werkt niet meer. Een netwerksamenleving ontstaat met duurzaam gebruik, hergebruik (repareren en recyclen) en benutting van lokale voorzieningen en bronnen. Burgers best-eden méér tijd en middelen aan voedsel, water, warmte en energie voor hun dagelijks leven. Ze werken veel samen en gebruiken de stad anders dan nu. Ieder individu heeft energetische waarde in de nieuwe stad!

Nieuwe ‘ambachten’ doen hun intrede. Handige burgers bedenken lokale oplossingen van high-tech energiesystemen en voedselproductie tot reparatiewinkels van kleding, fietsen en huisraad. Naast de grote bedrijven zijn het vooral deze lokale genieën die innoveren en de nieuwe opgaven oplossen. Ze zijn het instrument van een zelfbewuste burgerij die bewust en actief kiest voor samenwerking. Ze vormen een nieuwe middenstand, die de stad hervormt en leefbaar houdt.

De stad is een flexibel bouwsel gebleken. De stad (het langzaam draaiende wiel) verandert slechts in een tempo van vele decennia. Oplossingen om anders met energie, grondstoffen om te gaan (het sneldraaiende wiel) zullen komen en gaan: denk aan zonnecollectoren of ‘zwevende windturbines’. Nieuwe techniek beperkt stank en geluid waardoor bedrijfjes in de stad mogelijk zijn. Binnen het fysieke kader van vooral binnensteden en oudere stadsdelen, met hun gevarieerde bebouwing en korte loop- en fietsafstanden is volop ruimte voor nieuwe invulling. Een intensieve verweving van werken, wonen en vrije tijd ontstaat. Wonen en werken op hetzelfde adres is normaal. Kleinere maar zeer flexibele wonin-gen zijn de norm.

Lokaal groen, stadstuinen, stadspleinen, rivieroevers zullen een veel belangrijker rol krijgen dan nu, omdat de mobiliteit sterk afneemt. Landbouwgrond en bos rond de stad zijn van vitaal belang voor voedsel- en energieproductie en recycling. De stad zal 2050 schoner en meer divers zijn dan ooit te voren.

Transformatie en vernieuwing is moeilijker in de monofunctionele, suburbane woonwijken en bedrijfster-reinen, want deze slurpen energie, zijn weinig flexibel en liggen op afstand van voorzieningen. De inter-lokale automobiliteit zal afnemen vanwege hoge energiekosten. Energiearme openbaar vervoersystemen komen daarvoor in de plaats. Die bedienen vooral stadscentra wat de concentratietendens in binnenst-eden verder aanjaagt. Hier liggen de grote opgaven van de toekomstige stad.

We benutten de nu nog verborgen stedelijke capaciteit om toekomstige problemen op te lossen. We hoeven de stad niet af te breken! De stad leert en vervormt, vernieuwt zichzelf, met de burgers als actoren en de gemeente als stimulator en facilitator.

DAAN VAN DEN BERG | Stedebouwkundige

DENNIS MARTENS | Landschapsontwerper

MARIA HAGE | Deskundige duurzame ontwikkeling / maatschappij wetenschapper

MARK OVERDIJK | Energie deskundige

ANNE PRONK | Sociale wetenschapper / communicatie deskundige

DE STAD VERNIEUWT ZICHZELF

ELMA VAN BEEK | Duurzame Stedenbouwkundige

TIJMEN BROZIUS | Kunstenaar

MICHIEL DOORN | Ingenieur/filosoof

WIJKPRINCIPES

Manifest

Mijn naam is Rob Jozewicz, geboren in Polen, maar jarenlang woonachtig in Arnhem. Ik bezoek onze wijkraad, waar ik bewoners vertegenwoordig. Mijn generatie, Gen Y staat bekend om ongebondenheid en capaciteit om onze weg te vinden in een complexe wereld. Razend snel veel informatie verwerken en weinig hechten aan materiële zaken waren al nuttige eigenschappen in de crisisjaren 2010-2025.

Mijn leeftijdgenoten voeren nu deels de regie, sturen met gevoel voor de complexiteit van vandaag, zonder vaste oplossing. Deze intuïtieve dienstbaarheid aan het grotere geheel, behoeft de wijsheid om universele waarden te zien en de doortastendheid om complexe systemen draaiende te houden.

Die systemen staan ten dienste van de bewoners en hun werk. De mensen vormen als individu en als deel van hun netwerken een waardevolle bouwsteen voor de stad. Doordat hun omgeving ontwikkeling stimuleert, voeden zij het stedelijk systeem met hun persoonlijke bijdrage. Zo ontstaat waardecreatie op twee schaalniveaus, de stad en de mensen.

Hierop zijn ook de organisatievormen, bijbehorende financiële modellen en de technische netwerken gebaseerd, waarmee de mensen in hun behoeften kunnen voorzien. Meervoudige waardecreatie vormt daarvan de basis, in plaats van een monetaire boekhouding of rekenen in CO2.

Dit komt tot uitdrukking in onze Wijkprincipes, opgesteld met instemming van alle bewoners. De principes geven aan hoe we met elkaar, onze grondstoffen, ruimte en energie omgaan. Naast de oudere, ecologische principes als het vormen van kringlopen zijn er drie recente:

1) we werken met trots, inzicht en respect aan de ontplooiing van onze wijk EN van elk individu.

2) we voelen aan waar wij, de bewoners EN onze mooie plek aan toe zijn. 3) we onderhouden de balans tussen zelfexpressie EN dienstbaarheid, beide voor het

grotere geheel.

Vandaag beslist de wijkraad over ons energiesysteem op basis van wereldwijde ervaringsgegevens uit een interactieve database. Het energienetwerk is robuust en veelzijdig. Iedereen die energie consumeert, is verantwoordelijk voor het opwekken ervan. Wie dat niet kan, zoekt in het netwerk en een vrije markt naar mensen of bedrijven die meer energie opwekken dan ze zelf gebruiken.

Energiesystemen, water-, voedsel- en materiaalstromen zijn vanzelfsprekend onderdeel van de leefomgeving en we kunnen ze dynamisch sturen. Waar ze zichtbaar zijn, zijn ze multifunctioneel en mooi. Zo werd onze wijk een organisch en bruisend geheel, met respect voor oude gebouwen en waardevolle karakteristieke structuren van onze stad. Een stad bewoond door gezonde, gelukkige mensen, die hun energie overbrengen op de volgende generaties.

Manifest Energetic City 2050 – ArnhemHoe ziet de stad eruit als mensen zelf voor hun energie zorgen?

Een energetisch panorama

“Plant-je energie”

Het is 2050. Gemak dient de mens. Hightech apparaten en systemen zijn in ons dagelijks leven geïntegreerd. Ongelooflijk hoe ver deze systemen zijn gekomen sinds het begin van de eeuw. Duurzame energie is herkenbaar aanwezig in de openbare ruimte.

Het is bijzonder om te bedenken dat het individuele energienetwerk ooit zo kleinschalig begon. Een aantal woningen die hun eigen energie opwekten om het overschot ervan te leveren aan het collectief netwerk. Anno 2050 overspant het netwerk de Arnhem volledig. De opwekking gaat voornamelijkvia planten! Dankzij geoptimaliseerde groeiomstandigheden en genetische modificatie vindt er meer fotosynthese in de bladeren plaats dan de planten nodig hebben. De energie die hierbij ontstaat wordt geleverd aan het collectieve energienetwerk. De mensen in Arnhem profiteren dubbel van deze groene energie: in de buurt van de planten laden elektronische apparaten zich vanzelf op! De planten worden zowel in de openbare ruimte als in en op de woningen geplaatst. Ze leveren behalve energie ook drinkwater en vruchten.

De openbare ruimten in de stad zijn overkoepeld. Hierdoor heeft de openbare ruimte minder te verduren van de extremere weersomstandigheden. De warmte die onder de kap blijft hangen, wordt omgezet naar energie voor het energienetwerk. Vervoer gaat via kabels door de lucht en is geïntegreerd met het energienetwerk en de overkapping. De voormalige infrastructuur is vervangen door groen-blauwe straten. Doordat de stad nu veel groener is dan vroeger, zijn de gevolgen van het heat-island effect nauwelijks aanwezig.

“All energy is borrowed, and one day you have to give it back.” JakeSully, Avatar Na’vi.

1. EnergietransitieTot 2050 transformeren de traditionele nutsvoorzieningen in wireless en organisch geïntegreerde netwerken. De bewoners uit de stad nemen de energieopwekking gezamenlijk over. Groene energie is toegankelijk voor iedereen. De opwekking en opslag ervan geven een duidelijke waarde aan de omgeving en zijn beschikbaar voor iedereen.

2. KlimaatadaptatieDe klimaatsveranderingen betekenen dat er rekening gehouden moet worden met een heftigere neerslag in de winter en hittepieken in de zomer. Arnhem is goed beschermd tegen deze invloeden met de overkappingen en het groen-blauwe netwerk.

3. Lokale schaalOverkappingen in de openbare ruimte zijn de ontmoetingsplaatsen van de stad. Er is behoefte aan sociaal-fysiek contact, naast de vergaande virtualisering met communicatie op afstand. Lokale initiatieven vinden hun weer plek terug in de stad.

BART VAN BUEREN | Waterarchitect

RENSKE DIJKWEL | Sociaal geograaf/ Planoloog

ANNE WITTEVEEN | Landschapsontwerper/ student Stedenbouwkundige

SANDER WESTERHOUT | Stedenbouwkundigekundige

LENNART VAN DER BURG | Adviseur water & energie

PLANT-JE ENERGIE

223.560 INWONERS

ZIJN EIGENAARVAN DE TROLLEY

13 JULI 1233 >.2012.> 2050 NU ARNHEM

NU ARNHEM

>SCIENCE FICTION BESTAAT NIET

De stad opnieuw uitvinden is makkelijk, als je morgen opnieuw zou kunnen beginnen.

De modernistische ideologie is achterhaald, er is geen ontkomen aan de geschiedenis.

Toekomstscenario´s zijn lange tijd een manier geweest om aan de realiteit te

ontsnappen, groene toekomstscenario´s zijn echter zo complex dat we liever focussen op

ons dagelijks bestaan. Wij beginnen onze toekomst dus vanuit nu.

IN 2050 LEVEN WE IN EEN WERELD DIE IS GEGROEID

VANUIT NU.Wat we uitvinden, bouwen en bedenken is

altijd gestuurd vanuit menselijke behoeften. Dit zal niet anders zijn in 2050. Wij houden van bezit. Wij denken eerst aan onszelf dan

aan de ander. Wij houden van winst. Wij zijn ondernemers. Wij zijn kuddedieren. Wij willen allemaal wat de buurman heeft, maar dan net iets beter. Wij houden van voordeel.

Wij zijn het in 2050 nog steeds oneens met elkaar. Maar we wonen wel allemaal in het

groenste land van Europa.

WIJ GELOVEN IN DE INVENTIVITEIT VAN

BURGERS EN DE DAARUIT VOLGENDE EVOLUTIE VAN

TECHNIEKToen de econoom Malthus in 1798 een

voedselschaarste voorspelde aan de hand van de groeiende wereldbevolking, bleken zijn berekeningen niet te kloppen omdat hij

>de inventiviteit van de mens en de evolutie van de technologie niet had meegerekend. Wij vertrouwen op deze onvoorspelbare inventiviteit en technologische evolutie, die de stad zal vormen. We streven naar een stad waarin wij weten wat het individu zou moeten en kunnen doen. Maar niet naar een toekostige stad die in 2012 al uitgetekend klaar ligt.

DE TOEKOMST BEGINT NUWe willen dit bereiken door NU te focussen op plekken van gemeenschappelijk belang zoals: openbaar vervoer, ziekenhuizen, supermarkten en scholen. Het individu kiest ervoor om onderdeel te worden van een online collectief. Door individuen aan te sporen te investeren in collectieve energie en kennis, creëren wij een nieuwe valuta in KwH en kennis. Een investering die door burgers gebruikt kan worden om te betalen voor publieke faciliteiten waar zij belang bij hebben zoals bijvoorbeeld het openbaar vervoer, dat hiermee collectief bezit wordt van de gebruikers.

WIJ HEBBEN EEN NIEUW ECONOMISCH SYSTEEM VOOR OGENDeze bottom-up aanpak zorgt voor een flexibele en onafhankelijke (‘off-grid’) leefruimte met een collectief gevoel van eigendom en verantwoordelijkheid. Zonder verlies van toegankelijkheid, comfort en flexibeliteit. Een stad die groen wordt door initiatieven van open-source communities die baat hebben bij het behalen van hun eigen voordeel.

>

SUZANNE NAGTEGAAL | Architect

FRANK KOLKMAN | Design Hacker

ANNE-MARIE GEURINK | Grafisch ontwerper

NU ARNHEM

synERGETIC citymanifest voor de Energetic City 2050

2


3


6


4


5


3


MARTA GONZÁLEZ ANTóN | Architect

SILVIO CARTA | Architect en Architectcriticus

MARTIN FIJNEMAN | System engineer

ARNE MATTHIJSSEN | System engineer

SYNERGETIC CITY

SymbioseIn een energetic city hebben de inwoners zèlf de transitie van energieconsument naar energiepróducent gemaakt en leveren zij een vanzelfsprekende bijdrage aan de energiehuishouding van de stad. De energiemarkt in een energetic city is een levendige marktplaats waarop vele kleine en grote energievragers en -aanbieders elkaar ontmoeten. Hoe bereiken we dit?

Wij stellen een geleidelijke ondergrondse stadsvernieuwing voor, waarmee de aantrekkelijkheid voor (kleinschalige) energieproductie toeneemt en de energietransitie ook bovengronds steeds meer expressie krijgt. Er ontstaat een energetische symbiose: vanuit ondergrondse sporen schieten de duurzame energie-initiatieven als paddenstoelen omhoog. Het beeld laat dan ook een gelaagde stad zien: energieproductie op de daken en in het landschap, energiegebruik op straatniveau, ondergronds met elkaar verbonden.

De onvoorstelbare hoeveelheid energie die iedere dag door de natuur op het stadslandschap wordt geprojecteerd kan in 2050 door iedereen worden geoogst. Een groeiend aantal pioniers laat dat nu al zien. Maar voor de stad als geheel wordt het pas echt interessant als iedereen meedoet en energie op alle schaalniveaus uitgewisseld kan worden. Juist Arnhem kan in 2050 een volwaardige energetic city zijn. De daken, de rivier en de stuwwal bieden volop kansen voor het produceren en opslaan van de benodigde elektriciteit en warmte. Als Arnhem haar ervaring met ondergronds bouwen inzet om een verbindend energieweb te realiseren dan kan iedereen deze kansen ook daadwerkelijk verzilveren.

Voor elektriciteit bestaat een dergelijk fijn vertakt netwerk natuurlijk al, maar een warmtenetwerk staat op dit moment nog in de kinderschoenen. Wij stellen voor om het huidige riool te gebruiken als toekomstige energetische bloedsomloop van de stad.

Door afvalwater op microniveau te verwerken en het huidige riool geleidelijk aan te vervangen door een gecombineerd afvalwater- en warmtenetwerk wordt wijk voor wijk gebouwd aan een ondergronds warmte- en koudenetwerk. Op dit netwerk zijn niet alleen alle huishoudens en kantoren aangesloten, maar ook ziekenhuizen, zwembaden, supermarkten en industrieën bieden warmte en koude aan. In de meterkast wordt niet meer gerekend in kWh of m3, maar in € waardoor de opbrengsten real-time te volgen zijn. Het wordt daardoor niet alleen aantrekkelijk om zelf energie te produceren, maar ook om energie op te slaan voor perioden met een hogere vraag en dito prijs.

Het hier door ons geschetste systeem willen wij de komende maanden voor de hele stad uitwerken en in oktober in een flitsende expositie verbeelden.

SYMBIOSE







SYMBIOSE

JOPPE VEUL | LandschapsArchitect

ROSANNE STOTIJN | Politicoloog / filosoof

MICHIEL HEKKENBERG | Energietransitie-expert

TEUN VERKERK | Interaction designer en Architect in opleiding

ARJEN MEEUWSEN | LandschapsArchitect

SYMBIOSE







SYMBIOSE

een vrijbrief voor energetische innovatie TACO HYLKEMA | Architect

FELIX CLAESSEN | Energietechnoloog

SINTA KOMALA | Stadslandbouw-ontwerper

MARK VAN DER VEER | Maatschappelijk marketeer

VRIJBRIEF VOOR ENERGETISCHE INNOVATIE

vrijbrief voor energetische innovatieVolgens de VN zal de wereldbevolking in 2050 zijn gegroeid naar 7,5 tot 10,5 miljard mensen, die allemaal energie-afhankelijk zijn. Volgens het IEA zal het wereldwijd energieverbruik zijn toegenomen tot 600 exajoule, waarvan 200 EJ aan transport. De vraag is welke maatschappelijke transformatie we moeten ondergaan om tot een energetisch programma te komen waarbij onze welvaart op peil kan blijven. Wij zetten in op de volgende grondbeginselen:

Deregulering; Bestemmingsplannen, welstands- en monumentenbeleid en andere ruimtelijke sturingsmiddelen die een vrije markt verstoren worden opgeheven.toelichting: Innovatie is meer gediend bij het wegnemen van belemmerende regelgeving dan bij het aanbieden van actieve overheidssteun.

voorbeelden: Een subjectieve welstandscommissie die een windmolen niet passend vindt binnen het monumentaal stedelijk kader bestaat niet meer. Bouwgrond wordt niet langer kunstmatig schaars en duur gehouden, waardoor vrije vestiging niet langer wordt belemmerd.

Particulier initiatief; Voor bewerkstelliging van een nieuw energetisch programma zetten we in op particulier initiatief inclusief coöperatieve vormen daarvan.toelichting: Wij geloven in de vindingrijke en economische mens. Deze is uitstekend in staat zelf initiatieven te ontplooien en manieren te vinden om goedkoop energie te produceren en beschikbare middelen efficiënter te gebruiken. Flexibiliteit en coöperatief handelen door bewoners in de energiemarkt, woningmarkt, mobiliteitsmarkt etc. worden beloond. Het verbouwen van voedsel en energieopwekking in beschikbare en openbare ruimte zijn mogelijk.

voorbeelden: Bewoners mogen kassen openen op bedrijvenpanden en eten eigenteelt tomaten; De stad faciliteert een intelligent netwerk dat particuliere mini-energiemaatschappijen aan elkaar koppelt en energie onderling uitruilt.

VRIJBRIEF VOOR ENERGETISCHE INNOVATIE Maart 2012 | Quest Energetic City 2050

Marktwerking; De prijs van duurzame energie komt, op elk willekeurig moment, door vrije en transparante marktwerking tot stand.toelichting: Energiekosten spelen een bepalende rol bij de keuze voor huisvesting, voedselproductie, mobiliteit, gezinsplanning en vrijetijdsbesteding. Energiekosten worden een bepalende keuzevariabele. Er is een energiemarkt nodig waarbij veranderingen in aanbod of vraag direct van invloed zijn op de prijs en zuinig energiegebruik wordt aangespoord. De rol van energiemaatschappijen als organisator van energieverdeling verdwijnt. Toezicht op duurzame en vrije marktwerking is wel noodzakelijk.

voorbeeld: De bereidheid van een consument om een afwasmachine planningsvrijheid mee te geven kan worden beloond door een lager energietarief aan te bieden.


Marktwerking; De prijs van duurzame energie komt, op elk willekeurig moment, door vrije en transparante marktwerking tot stand.toelichting: Energiekosten spelen een bepalende rol bij de keuze voor huisvesting, voedselproductie, mobiliteit, gezinsplanning en vrijetijdsbesteding. Energiekosten worden een bepalende keuzevariabele. Er is een energiemarkt nodig waarbij veranderingen in aanbod of vraag direct van invloed zijn op de prijs en zuinig energiegebruik wordt aangespoord. De rol van energiemaatschappijen als organisator van energieverdeling verdwijnt. Toezicht op duurzame en vrije marktwerking is wel noodzakelijk.

voorbeeld: De bereidheid van een consument om een afwasmachine planningsvrijheid mee te geven kan worden beloond door een lager energietarief aan te bieden.


Biogas

CO2

Restwarmtenet

Aanvoer biomassa via bestaande riolering

Groene grondsto�en

A325

D

NLA348

A12

Nederrijn

Waal

Arnhem

Nijmegen

KAN metabolismeBiomassa-, zuiverings-, energie- en recyclelandschap

Onderhoud Veluwe levert cellulose

Biobased industrie(o.a. AkzoNobel)

Glastuinbouw levertvoedsel, biomassa, electriciteit

Klimaatuiterwaarden: productie vis, algen, biomassa

MARCO VERMEULEN | Stedenbouwkundigekundige, Architect

PETER MENSINGA | Ingenieur/ontwerper klimaat- energie- en duurzaamheid

JOOST VAN DER WAAL | Ontwerpend onderzoeker, Architect

JERRYT KROMBEEN | Stedenbouwkundigekundig en landschapsontwerper

ANTOINE VAN ERP | Fotograaf/Architect

KAN-METABOLISME

KAN-metabolismeManifest

De aanzwellende energiecrisis gaat niet alleen om brandstofschaarste. Het besef groeit dat we met het opraken van de olievoorraden tegelijkertijd onze belangrijkste grondstoffenbron verliezen. De inzet van biomassa en de valorisatie van organisch afval lijkt hierop het antwoord en inmiddels wordt er door de petrochemische industrie geëxperimenteerd met groene grondstoffen voor de productie van bijvoorbeeld kunststoffen en medicijnen. Echter, de tijd dringt en we moeten hard op zoek naar scenario’s en inspirerende voorbeelden om de transitie naar een biobased economy daadwerkelijk vorm te geven.

Arnhem en de KAN-regio kunnen hierin het voortouw nemen als fieldlab van de vele innovatieve energie- en voedselgerelateerde bedrijven en kennisinstituten die hier zijn gevestigd. Hier doen zich mogelijkheden voor om uitwisseling van waardevolle reststromen te organiseren in de ketens van voedselproductie, voedselconsumptie, biogrondstoffen én energie.

Op basis van onze eerste inventarisatie zien wij bijvoorbeeld veel kansen in het uitbreiden van de activiteiten bij de bestaande rioolwaterzuivering in Duiven/Westervoort en de afvalverwerkingsinstallatie, tevens de voedingsbron van het stadsverwarmingnet. Deze knoop in het systeem zou zich kunnen ontwikkelen tot een biomassacentrale waar organische restproducten worden verwerkt tot groene grondstoffen, biogas, én warmte. De bestaande infrastructuur van het wijdvertakte rioleringssysteem kan worden ingezet voor de aanvoer van organisch materiaal. Deze is gedimensioneerd op een bepaalde piekafvoer van afvalwater, maar heeft meestal capaciteit over. Door het organisch afval eerst te schredderen kan het via de riolering in grote hoeveelheden en over grote afstanden worden aangevoerd, uit de stad (GFT), uit het agrarisch gebied (plantenresten en mest), maar ook bijvoorbeeld uit de Veluwe (houtsnippers).

Er is ook een synergetische koppeling denkbaar met een andere belangrijke opgave waar de KAN-regio voor staat: in de komende jaren zullen hier veel rivierverruimende maatregelen getroffen moeten worden (o.a. Rijnstrangen) ten behoeve van de waterveiligheid. Deze klimaatuiterwaarden kunnen worden ingezet voor de productie van vis, algen (o.a. voor derde generatie biobrandstof) en andere biogrondstoffen die vervolgens eenvoudig over water vervoerd kunnen worden. Andersom kunnen restfracties van de biomassacentrale eenvoudig als voedingsstof voor de productie in de uiterwaarden worden benut.

Niet in de laatste plaats zien wij een uitdagende opgave in de landschappelijke inrichting van het terrein waar al deze stromen organisch en anorganisch materiaal samenkomen, worden verwerkt en worden opgeslagen. Dit kan uitgroeien tot hét biomassa-, zuiverings-, energie- en recyclelandschap van Nederland, dat impulsen biedt voor innovatie en biodiversiteit en waar de biobased economy op recreatieve en educatieve manier kan worden ervaren.

00:00 01:00

Ik ben Karel.ik woon in een vrijstaande villa aan de Velperweg 12.

02:00 03:00 04:00 05:00 06:00 07:00 08:00 09:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00 21:00 22:00 23:00

-3 Kwh

0 Kwh

3 Kwh

energiepas

energiepasenergiepas

energiepas

energiepas

energiepas

energiepas

energiepas

Ik woon samen met m´n moeder en mijn broertje op de Velper-weg nummer 258.

E=€2

Mijn naam is Ahmet. Ik woon en werk 24 uur per dag op mijn atelier Velperweg 80.

mijn huis is mijn centrale

Slimnet Arnhem

Straatstroom VOF

Personal EnergyPass

energie verbruik chantal

energie verbruik en levering ahmet

energie levering karel

Urban Energy Exchange

Social Energy Pool

SAMEN VOOR ONS EIGEN

FRANK DE VOLDER | Stedenbouwkundigekundige

DANNY EDWARDS | Adviseur stedelijke netwerken

JACqUES ABELMAN | Landschapsontwerper en onderzoeker

TIJL DEJONCKHEERE | Stadssocioloog

HENK HAGEDOORN | Projectleider implementatie OV chipcard en Rekeningrijden



De stad: Een netwerk van individuen die energie opwekken, doorgeven en verbruiken. Vanuit ei-

gen verantwoording samenwerken met anderen. Kleinschalig, van onderop.

Karel LatermanIk ben volledig onafhankelijk, en verwacht van andere mensen éénzelfde houding. Die weerstand

tegen de persoonsgebonden energiepas heb ik nooit begrepen. Waarom energie afrekenen per

fysiek adres? Dat is toch niet van deze tijd? Ik gebruik energie waar ik NU ben en wil daar volle-

dig inzicht in hebben en direct de kosten voor dragen. Ja, ik máák me zorgen als mijn kinderen de

Johan de Wittlaan moeten oversteken, ze hun pasje vergeten zijn en de stoplichten dus niet wer-

ken. Maar alleen zo leren ze verantwoording dragen. Nu voor zichzelf, en later voor anderen. Alles

beter dan afhankelijk zijn van de Sociale Energie Pool. Goed dat dat bestaat, hoor ... maar daar

blijf je liever heel ver vandaan!

Ahmet Bajtursynov 's Nachts doen we hier niks en kan ik hosselen op UEX, lelijk toch? Green en White stroom, nu we

opeens aan zee liggen zelfs Blue. Ik deal prik in die hele buurt. Met certificaat en goedgekeurd al-

les. En toch 5% goedkoper! Ik ken iedereen hier, en in de rest van de stad. Niks voor jou, brat? Ik

ben beter trouw dan het weer hier. Ik zit ook op The Pirate Energy, daar doe ik in Brazilian Black,

9.8 kWh de liter! Fossile=Freedom, haha! Dan blaas ik 's nachts een rondje in m'n Kever [1963!!!],

het geluid, de geur ... Lek-ker. Stroom rules, maar cut de verplichtingen! Ik zorg al meer dan mijn

deel. Maar eh ... kan ik iets voor je doen? Over of tekort?

Chantal van ZutphenDat gelul over pasjes dit, budgetbewust dat komt me neus uit. Ik heb een baan, doe bijscholing,

twee kinderen in mijn eentje en moet zeker ook nog eens gaan rekenen welke energie van wie

waar hoeveel kost. Bij ons in de straat begrijpt niemand hoe het werkt, als het al werkt. We zijn

hier niet zoals in de binnenstad, en al helemaal niet als die Amsterdammers in hun tentjes op de

Overzij. Hallo, kan het misschien n-o-r-m-a-a-l? Gewoon één betaalbaar systeem voor onze eigen

stroom in onze eigen straat en verder zoekt iedereen het maar uit. En als we over hebben of te-

kort dat dan de Energiebank dat automatisch regelt.

€€

€

€€

€ €

€

€

€

€

€

€

€

€

€

INVESTEER ALLEEN NOG IN RENEWABLES, OP ALLE SCHAALNIVEAUS. DOOR GOEDE INPASSING STIJGT DE ACCEPTATIE EN WORDT GROEN GEDRAG DE STANDAARD.

REMCO VAN DIJK | Architect en Stedenbouwkundigekundige

MATTHIJS WENTINK | Stedenbouwkundigekundige en energie transitie

HENK JAN ZOER | Socioloog en Planoloog

TACO VAN MESDAG | Bouwkundige en zorgsector

JORG HENNEMANN | Management consulting in de energiesector

ONAFHANKELIJKHEID

ONAF- HANKELIJKHEIDFossiele energie heeft ons enerzijds ondenkbare rijkdom en anderzijds verwoesting en oorlog gebracht. Toegang tot fossiele energie betekent welvaartsgroei, die desnoods gewapenderhand moet worden verkregen. De westerse samenleving is inmiddels volkomen afhankelijk geworden van deze bodemschatten, die ons met een schijnbare vanzelfsprekendheid ter beschikking staan.Momenteel is Arnhem zich aan het bezinnen of de voordelen van fossiele energie nog wel opwegen tegen de nadelen. Willen we nog wel langer afhankelijk zijn van energiereuzen en medeverantwoordelijk voor alle negatieve effecten? Arnhem kan veranderen en zelf verantwoordelijkheid nemen voor haar energiebehoefte, maar dan moeten Arnhemmers echter samen in beweging komen. Want ondanks alle goede bedoelingen heeft energieonafhankelijkheid gevolgen voor het dagelijks leven.

De onafhankelijkheid kan vandaag beginnen, met het lezen van dit manifest: bewustwording is namelijk het begin. Om vervolgens vanuit bewustwording iets moois te ontwikkelen. Een duurzaam en zuinig systeem (stad, huizen, auto en gebruiksvoorwerpen) waarin wij geen moeite meer hoeven te doen om energie te besparen, maar waar energiezuinig leven vanzelf gaat.

Om energie onafhankelijkheid te realiseren moeten we zowel onze leefomgeving als ons gedrag veranderen. Gedrag verander je zelf, het systeem gezamenlijk. We moeten er naar toe werken dat fossiele bronnen alleen nog maar aangeboord worden om te investeren in renewables. Deze politieke beslissing om enkel en alleen nog te investeren in hernieuwbare energie en de fossiele technieken te negeren is het startschot van de transitie en resulteert in een nieuw energiesysteem, gedrag en economie:

• De leefomgeving moet zo zijn vormgegeven dat energiezuinig leven een vanzelfsprekendheid is en duurzame energieproductie wordt gestimuleerd en geaccepteerd. Energietechniek vormt een integraal onderdeel van onze leefomgeving.

• Elk schaalniveau (stad, wijk en buurt) is optimaal aangepast om energiezuinig te leven met behoud of verbetering van de huidige levensstandaard. Dit betekent hoge dichtheden met alle daarbij behorende voorzieningen waar dit kan, en meer autarkische woonvormen in de afgelegen gebieden.

• Regelgeving moet op alle schaalniveau’s een gunstig investeringsklimaat scheppen. Een enkel huishouden kan niet de benodigde investeringen realiseren om het systeem aan te passen. Daarom zal er groepsgewijs geïnvesteerd moeten worden. Samenwerken is noodzakelijk om de schaalparadox te bestrijden.

• Een milieubewuste levensstijl is de nieuwe standaard. Ongewenst gedrag wordt geremd en goed gedrag gestimuleerd, bijvoorbeeld door een verrekenbare CO2 belasting die aftrekbaar is bij individuele duurzame energieproductie. Het heffen van een CO2 belasting dient enerzijds als prikkel om individueel gedrag te veranderen en anderzijds om budget te genereren voor gerichte investeringen.

• De ruimtelijke druk, voortgekomen uit duurzame energieproductie wordt zoveel mogelijk in de stad zelf geïntegreerd en geaccepteerd.

• Dit alles met behoud van het Arnhemse karakter, lokale kwaliteiten mogen niet verloren gaan.

GIJS EVERS | Stedenbouwkundigekundige

CAS DENISSEN | Stedenbouwkundigekundige

GERTJAN GEURTS | Ondernemer en Verbinder op het gebied van Sociale & Mobiele media

VIVIANE DE GROOT | Adviseur mobiliteit en ruimte

PETER MUIZEBELT | Adviseur Duurzame Energie

THE CITY IS (NOT) A LEAF

Plug In

plug in Arnhem

Graaf Ottoplein installeert windmolens

Bezoekerscentrum Sonsbeek

PERSBERICHTEN

UITGELICHT

Aanmelden Plug in Zien! Doen! Wonen en werken Digitaal loket Organisaties Praktische informatie EEE Ontmoeten

Ontdek Arnhem met QR codes Mobiele gidsen en app’s

Geef een EEE cadeaubon cadeau!

Vervoer Nieuws

Het weer

17 ˚C

ARNHEM SCHOONSTE STAD VAN HET LAND!

Arnhemmers bruggen bouwers

Burgers’ Zoo levert bio-energie record

Regelgeving hergebruik vervalt

Energiekunstwerk langs A12 onthult door Koningin Amalia. Op het meest duurzame industriepark van Eu-ropa, Centerpoort, is een ‘lichtbos’ aangepland. De bomen staan sym-bool voor het aantal deelnemers aan ‘Plug in Arnhem’, daarnaast maken ze het industriepark tot een aange-name uitgaansplek.........lees meer >

Attracties

www.plug in.nl

EEE xcursies Next Fashion

Nieuw woningtype opgeleverd in Sonsbeek. De zelfvoorzienende woning kan worden ingeplugd in wijken met lage dichtheid. De woning maakt slim ge-bruik van duurzame energiebronnen als pv-cellen, zonneboiler, geothermie en windenergie en levert u naast prettig comfort ook geld op. Voor meer in-formatie neemt u contact op met de gemeente Arnhem........lees meer >

De naoorlogse wijk Presikhaaf-Oost wordt door woningbouwcorporatie Vivare op passie(f)huisniveau gere-noveerd. Na de renovatie is het ener-gieverlies nihil. De huurders kunnen tijdens de reno-vatie gewoon thuis blijven wonen......lees meer >

Annastraat heeft koe gekocht. Met de aanschaf van Bertha 24 denken de bewoners nu geheel zelfvoor-zienend te zijn. Met haar 50 liter melk per dag, 60 kilo poep voor bio-energie en haar vriendelijk voorko-men is ze het sluitstuk van de stads-landbouw......lees meer >

Nog een cadeau nodig voor een feestelijke gelegenheid? De EEE Cadeaubon is altijd leuk om te geven en niet minder leuk om te krijgen. En te besteden bij wel zo’n 85.000 Arnhemmers.

Trolleynetwerk uitgebreid voor zwaar transport binnen de stad.

Copyright 2012 Plug in Contact Sitemap About Plug in.nl Colophon Disclaimer

export energie 0 geïmporteerde producten

Bekijk nu op je smartphone waar de dichtsbijzijnde elektrisch aange-dreven gyrocopter staat...lees meer>

In de ochtend genoeg zon om per m2 zoncollector 50 kwh op te wekken, aan het eind van de mid-dag wat regen tbv het grijswater-systeem, ZW wind matig kracht 3 neemt later toe tot kracht 5 à 6 genoeg om vandaag als stad ener-gieneutraal uit te komen.

06 mrt 2050 Burgermeester Arnhem neemt Nobelprijs Energie in ontvangst

14 mrt 2050 Stem ook op Burgers’ Zoo!

27 mrt 2050 Duurzame modelijn wereldwijd in productie

03 april 2050 Vandaag 38 jaar geleden start ‘Plug in Arnhem’

Meer nieuws >

Sportcentrum ‘Indoor Action’ plugtin op het EEE. Gezondheid en ener-gie opwekking gaan hand in hand. Hoe meer u sport hoe meer energie u GRATIS krijgt. Door middel van energiemuntjes wordt ....lees meer >

Bekijk hier de bijzondere verhalen achter de nieuwe Energieconcepten. Duik in de geschiedenis en zie wat men vroeger van OLIE maakte.

Arnhem heeft ontzettend veel te bieden. Met de mobiele stadsgids van ‘Plug in Arnhem’ vind je ge-makkelijk de bekende hotspots, maar ook bij wie je vanavond voor 1,5 EEE een bordje kan mee eten. Op deze manier gooien we geen eten weg, besparen we energie en komen we in contact met elkaar.

Het Graaf Ottoplein is geheel zelfvoorzienend geworden op energieniveau. Naast alle maat-regelen op woningniveau en de auto energiecentrales was er nog maar weinig aanvullende energie nodig om dit te bereiken. Met de aanschaf van twee windmolens is dit doel bereikt. De gemeente Arnhem feliciteert de inwoners!!

export energie0

totaal geimporteerde producten

Plug In

plug in Arnhem



PERSBERICHTEN

UITGELICHT




Vervoer Nieuws

Het weer

17 ˚C






Attracties

www.plug in.nl















Meer nieuws >





export energie0


Plug In Manifest In 2050 hebben we de individuele samenleving vaarwel gezegd op weg naar een volledig geïntegreerde samenleving waar iedereen op in kan pluggen.

In 2050… …maakt iedere WONING in Arnhem energie middels individuele microwarmtekrachtkoppelingen op basis van slimme, goedkope brandstofcellen, gecombineerd met systemen voor duurzame energieopwekking. Zon en/of wind leveren energie voor productie van waterstof, energiedrager voor bewolkte, windloze momenten. Power to the people!

…is investering hierin mogelijk door leningen die worden terugbetaald met hetgeen wordt uitgespaard op toekomstige energierekeningen.

…is Arnhem een schone, stille stad doordat E-auto’s eenzelfde slimme brandstofcel hebben voor aandrijving. Vogels, bijzondere bomen en ecosystemen komen terug in de stad.

… krijgt iedere STRAAT een auto-energie-centrale; de brandstofcellen van alle auto’s worden hier per straat ingeplugd en leveren energie wanneer ze geparkeerd staan.

… komen STRATEN vrij voor groen en gemeenschappelijke voorzieningen, doordat auto’s niet meer in de straten komen maar ingeplugd worden. Het aantal verharde woonstraten wordt hierdoor gehalveerd. De straat wordt een belangrijke openbare ruimte, bestemd voor energieopwekking, (kleinschalige) voedselvoorziening en bovenal ontmoeting! Plug in op je straat!

…. investeren BUURTEN gezamenlijk in duurzame energieopwekking, om nog efficiëntere energieoplossingen te realiseren. Samenwerking en ruilhandel worden de gewoonste zaak ter wereld. Social media speelt hierbij een belangrijke rol. Plug in op je buurt!

…. is het EEE (Eerste Eerlijke Energienetwerk) een feit, door investering van de STADsbewoners. Hierin zijn alle woningen en gezamenlijke energieprojecten ingeplugd. Plug in op je stad!

…wordt er door de Arnhemmers geïnvesteerd in duurzame energieopwekkers op STADsniveau, nadat de eerste investeringen zijn terugverdiend. Hiervoor worden geografische en bestaande stedelijke kenmerken gebruikt! Watermolens langs de Rijn, vliegermolens op de John Frostbrug …? Ze worden uiteraard ingeplugd op het EEE.

…is de trolleybus de basis voor een fijnmazig openbaar vervoersnetwerk, waarmee ook zwaar transport door de stad plaatsvindt.

…is energie zichtbaar, meetbaar, voelbaar. De competitie is gestart! Op WONINGniveau wordt energiebesparing zichtbaar door apps. Op BUURTniveau wordt er gewedijverd om de hoogste energieproductie. Iedere stadsbewoner is zich bewust van zijn energieprestatie.

…is de competitie op EUROPEES niveau gewonnen! Arnhem staat bovenaan in de “European Green City Index”, een index waarmee steden scoren op basis van 8 categorieën – CO2-emissies, energie, gebouwen, vervoer, water, afval- en grondgebruik, luchtkwaliteit en milieubeleid – en 30 afzonderlijke indicatoren. Energieproductie als citymarketing.

…zijn energieoplossingen slim, eenvoudig en mooi. En het mooiste is dat ze inwoners samenbrengen en zorgen voor ontmoeting. Daarom… PLUG IN OP ARNHEM

www.plug-in.nl DESIREE VERMEER | Architect en Stedenbouwkundigekundige

NIELS VAN HAM | Architect

DOLF LE CONGE KLEYN | Ontwikkelaar oa duurzame energiecentrales

HANS BLOM | Verkeerskundige

BART BRANDS | LandschapsArchitect

PLUG IN

Plug In

plug in Arnhem



PERSBERICHTEN

UITGELICHT




Vervoer Nieuws

Het weer

17 ˚C






Attracties

www.plug in.nl















Meer nieuws >





export energie0


Energy low...

mobiele energie voorraad

energie overdracht

energie uit beweging

(zeer) lokaal voedsel,prijzen uitge-drukt in kWh

energie verdienen in openbaar toilet

De intelligente energie markttuin

Arnhem 2050 bruist, er wordt volop gehandeld, niet met geld, maar met dat wat daadwerkelijk van levensbelang is; energie. Gemakken van voorheen, zoals transport, water, grondstoffen en gebouwen worden in energie gewaardeerd. De stad is niet veel veranderd maar alles is intelligent ingericht om zo efficiënt mogelijk om te gaan met energie. Productieprocessen lopen in elkaar over tot een lange keten van terugwinning van grondstoffen energie. Doordat transport duurder is geworden en informatievoorziening is toegenomen worden alle basisbehoeften voorzien op lokaal niveau. De stad is compact en flexibel en biedt ruimte voor initiatief. Toegang tot gedeelde producten, zoals gereedschap, auto’s en wasmachines, is belangrijker dan bezit. De wegen zijn gemaakt van materiaal dat bij elke stap energie opwekt. Alles draait om het individueel of collectief opwekken en uitwisselen van energie.

In proeftuin Klarendal zien we een bottom up groei van bewustzijn van de waarde van energie. De muren zijn bedekt met zonnecellen, tomatenplanten en mossen die regenwater filteren. Op straat verdien je in de openbare toiletten “energie” door terugwinning van energie en grondstoffen uit je urine. Mensen uit de buurt fietsen dagelijks naar werkontmoetingsplekken, waarbij ze met dynamo’s eigen energie opwekken. Een buurman heeft energiezuinige broden gebakken van granen, die op daken in de buurt geproduceerd worden. De prijs is gebaseerd op de energetische waarden. Ook in lokale ondergrondse kassen van de wijk worden met behulp van led-verlichting, decentraal en kleinschalig gewassen gekweekt. Informatie om producten te maken is inzichtelijk, en toegankelijk via palmtops. De bewoners hebben onlangs de handen ineen geslagen om vier windmolens en zes zonnebomen aan te schaffen. De energie die geproduceerd wordt slaan ze op in mobiele accupakketten, watertorens, waterstof of een andere vloeistof. Mensen die niet gebonden willen zijn gebruiken hun auto als opslagplek van energie en pluggen hun auto thuis in.

We zijn op het moment aangekomen dat we moeten kiezen voor een nieuwe manier van leven, waarbij we waarde gaan toekennen aan wat absoluut nodig is voor onze welvaart; energie. We moeten de vrijheid nemen om individuele en collectieve initiatieven ontplooien, wat vraagt om een organisatorisch kader met een hoge mate van flexibiliteit. De virtuele wereld wint het van materialen, maakt ons slim en geeft ons toegang tot de wereld. Energie is onze basis voor de toekomst. Als stad kunnen we gezamenlijk de verantwoordelijkheid in eigen handen nemen en nu kiezen voor onafhankelijkheid.

MARLOES VAN HETEREN | Architect

PIETER VAN DER POT | Architect

REMCO WILCKE | Clean Technology expert

TIM MANSCHOT | Duurzaamheidsadviseur

JIP BROUWER | Sustainable Energy Technology

DE INTELLIGENTE ENERGIE MARKTTUIN

Arnhem 2050De consument is om! Begin van de eeuw wilden ze nog massaal de i-Phone. Vandaag de dag is de i-Sun niet aan te slepen. Overal kom je hem tegen. Huizen zijn ermee bekleed, auto’s versiert en ook in de kleding en op de tassen van de mensen is het verwerkt. Een omslag in het gehele denken over duurzame energie. Waar het begin van de eeuw nog ging over verspillen, verminderen en bezuinigen wordt de zon nu zo ef ciënt gebruikt, dat fossiele energiebronnen niet meer nodig zijn.

Architecten, gra sch ontwerpers, maar ook de mode ontwerpers, waar Arnhem zo bekend omstaat, hebben er samen met technici voor gezorgd dat dit product zo’n hype is geworden. De vroegere zonnepanelen waren groot, zwaar en in exibel, maar vooral te saai en te lelijk om onder je arm mee te nemen naar het park, te plaatsen op je auto of te hangen aan de muren van je huis.

Dit individueel vorm te geven product daarentegen is licht, exibel en vooral overal op te plakken, aan te hangen of in te verwerken. Daarbij is hij ook nog eens zeer ef ciënt in het omzetten van (zon-) licht naar energie. Het vervangt eigenlijk het vroegere stopcontact, maar dan mooi en ‘draadloos’. Doordat je het direct aan je apparaat koppelt, zijn energieverliezen door transport nihil. En mocht de zon even achter de wolken verdwijnen of je wilt ’s nachts nog een kop thee, dan is er altijd de opgeladen accu.

Nu energie niets meer kost en niets vervuild, mogen en kunnen we zoveel gebruiken als we willen. We zijn geheel onafhankelijk van tijd, plaats en van anderen. Onze auto’s, bekleed met het nieuwste ontwerp, rijden onbeperkt door de schone straten van Arnhem. De gebouwen van deze tijd zijn open, ruim en transparant en bekleed met de mooiste guren en structuren van dit nieuwe product. En als het ontwerp niet meer bevalt, dan smelten/ bouwen we hem om voor weer het allernieuwste design. Energie kost toch niets!

Arnhem 2050De consument is om! Begin van de eeuw wilden ze nog massaal de i-Phone. Vandaag de dag is de i-Sun niet aan te slepen. Overal kom je hem tegen. Huizen zijn ermee bekleed, auto’s versiert en ook in de kleding en op de tassen van de mensen is het verwerkt. Een omslag in het gehele denken over duurzame energie. Waar het begin van de eeuw nog ging over verspillen, verminderen en bezuinigen wordt de zon nu zo ef ciënt gebruikt, dat fossiele energiebronnen niet meer nodig zijn.

Architecten, gra sch ontwerpers, maar ook de mode ontwerpers, waar Arnhem zo bekend omstaat, hebben er samen met technici voor gezorgd dat dit product zo’n hype is geworden. De vroegere zonnepanelen waren groot, zwaar en in exibel, maar vooral te saai en te lelijk om onder je arm mee te nemen naar het park, te plaatsen op je auto of te hangen aan de muren van je huis.

Dit individueel vorm te geven product daarentegen is licht, exibel en vooral overal op te plakken, aan te hangen of in te verwerken. Daarbij is hij ook nog eens zeer ef ciënt in het omzetten van (zon-) licht naar energie. Het vervangt eigenlijk het vroegere stopcontact, maar dan mooi en ‘draadloos’. Doordat je het direct aan je apparaat koppelt, zijn energieverliezen door transport nihil. En mocht de zon even achter de wolken verdwijnen of je wilt ’s nachts nog een kop thee, dan is er altijd de opgeladen accu.

Nu energie niets meer kost en niets vervuild, mogen en kunnen we zoveel gebruiken als we willen. We zijn geheel onafhankelijk van tijd, plaats en van anderen. Onze auto’s, bekleed met het nieuwste ontwerp, rijden onbeperkt door de schone straten van Arnhem. De gebouwen van deze tijd zijn open, ruim en transparant en bekleed met de mooiste guren en structuren van dit nieuwe product. En als het ontwerp niet meer bevalt, dan smelten/ bouwen we hem om voor weer het allernieuwste design. Energie kost toch niets!

MARIEKE VAN DEN DUNGEN | Architect

MAURITS BUTTER | Ingenieur

JANNEKE VAN DE WEERD | Bouwfysicus

JESSY RIETDIJK | Grafisch ontwerper

MIRJAM VAN DEN DUNGEN | Mode/ tassenontwerper

ARNHEM 2050

Beeld

Ter illustratie van bovenstaand manifest is het volgende beeld gemaakt:

ADRIAAN VERHEIJ | Architect, Stedenbouwkundige

JANNEKE VAN DER WEERD | Bouwfysica, duurzaam bouwen

FERRY VAN KANN | Planologie, energielandschappen

MARTIN HORSTINK | Energietechnologie, energievisies

JACOB JAN VAN BURG | Ruimtelijke planning, lokale duurzame energiebedrijven

LOKAAL WEER NORMAAL

Manifest Quest Energetic City 2050

LOKAAL WEER NORMAAL 2050. De oever van de Rijn. De skyline van Arnhem schittert in het licht van de ondergaande zon. Oude en nieuwe bouwwerken en het achterliggende heuvellandschap vormen samen een levendig panorama, dat afsteekt tegen een Hollandse wolkenlucht.

Arnhem gonst van bedrijvigheid als nooit tevoren. De stad is energiek in al zijn vezels. Sterker nog, de stad is energie in al zijn vezels.

Gelukkig hebben de lawaaiige, horizonvervuilende windmolens het niet gered in de stad. Arnhem is het domein van water en zon. Zonnecollectoren en zonnecellen zijn een logisch en geïntegreerd onderdeel geworden van de daken en (zuid)gevels en de miljoenen liters water die per minuut door de Rijn stromen, worden ingezet om de stad van energie te voorzien. Om je heen kijken naar wat er is, daar is het allemaal mee begonnen.

De stad is een echte samenleving. Elke stadsbewoner draagt zijn of haar steentje bij en via lokale (energie)coöperaties ontstaat synergie. Het is haast niet meer voor te stellen dat de stadbewoners veertig jaar geleden zo op zichzelf waren aangewezen. De nieuwe, coöperatieve manier van samenwerken heeft sociale structuren versterkt en geherdefinieerd. Op ieder stedelijk schaalniveau (gebouw, buurt, wijk, stadsdeel, stad) is daarbij optimale afstemming van vraag en aanbod gezocht, niet alleen van energie, maar ook van (bijvoorbeeld) vervoermiddelen en voedsel.

Arnhem was al de stad van de trolleybus, maar is nu internationaal bekend als waterstofstad. Het gemeenschappelijke, lokale waterstofnetwerk is de slagader van de stad. Overtollige energie uit zon en water wordt omgezet (en opgeslagen) in waterstof. En als dit systeem de slagader is, dan is het biogassysteem de ruggengraat. De vele afvalstromen uit de stad (gft-afval, rioolwater, etc.) vormen hier de grondstof. Kortom: overschotten en reststromen houden het energiesysteem in balans en onderlinge koppelingen maken het robuust.

Bij herontwikkelingen en de sporadische nieuwbouwplannen is het startpunt een functionele bijdrage aan de omgeving en benutting van lokale potenties. Energie opwekken doet elk gebouw in Arnhem. De gebouwde omgeving en de energie-infrastructuur vormen daarmee de bouwstenen voor stedenbouwkundige structuren en planologische energieconcepten, die beiden wereldwijd navolging krijgen.

Maar ook de innerlijke mens heeft behoefte aan energie! Gelukkig is urban harvesting geen hype gebleken, maar ondertussen (letterlijk) diepgeworteld in de stad. Volkstuinen en stadskassen vormen knooppunten in het leven van Arnhemmers.

Slotsom: in Arnhem wordt ‘lokaal weer normaal’, door coöperatie van stadsbewoners en co-operatie van de stedelijke (energie)systemen en lokale voorzieningen.

MANIFEST voor de Rizomatische stad

Het bestaande narratief inzake duurzaamheid is ontoereikend. Het blijft immers gevangen in een overwegend technisch discours dat inzet op louter efficiëntie en vergroening. Als alternatief voor deze depolitiserende reflex wensen wij sociale rechtvaardigheid als hoofdbestanddeel van elk spreken over duurzaamheid te herstellen. In tegenstelling tot de tendens naar compactheid pleiten wij bijgevolg voor een radicale horizontaliteit die het onderscheid tussen centrum en periferie doet vervagen. Om het recht op de stad en het vrij gebruik van haar ruimten door alle burgers mogelijk te maken pleiten wij dan ook voor de affirmatie van de volgende rechten:

Recht op een energienetwerk

In het post-olietijdperk is een hiërarchische energieverdeling - met speculerende distributeurs, kolonisatie van energiebronnen en falende megagrids – niet langer houdbaar. We willen energie kunnen produceren, opslaan en distribueren volgens lokale energiebehoeftes en -bronnen. Daarvoor moeten we enerzijds erkend worden als mede-eigenaar van het energienetwerk, een lokaal ingebed netwerk verbonden met andere energieclusters. Anderzijds eisen we het vrij gebruik op kennis (open-source), om aan optimale energiewinning te doen. De ruimtelijke afdruk van dit energienetwerk vormt niet langer de restruimte, maar structureert de stad.

Recht op centraliteit.

De stad van vandaag met haar centripetale historische centrum en centrifugale periferie voldoet niet meer. Het stadscentrum slibt dicht, auto’s staan stil, woningprijzen zijn onderhevig aan een onverzadigbare marktmechaniek, er is nooit genoeg kantoorruimte. Ondertussen ontploft de voorstad. Een superpositie van nieuwe infrastructuurlijnen voor transport, energie, goederen en datauitwisseling keert de ruimtelijke verhoudingen van vroeger volledig om. Door een radicaal herdachte connectiviteit verwordt de tweedeling centrum-rand tot een ruimtelijke veld van equipotente punten. Elkéén zijn centrum.

Recht op een nieuw publieke ruimte

We willen publieke ruimte die kan toegeëigend worden zonder ze te bezitten, waar we kunnen produceren zonder winst te oogsten, waar het “gebruiken” de meerwaarde vormt. De stad van vandaag is geïmplodeerd. Het bestaande publieke domein kan de noden van ons nieuwe burgerschap niet meer accommoderen. Het traditionele plein is te klein geworden, haar gebruik te exclusief. Hedendaagse infrastructuurknopen zijn niet langer de symbolen van onze stedelijkheid. We willen nieuwe plekken van uitwisseling. We eisen het residu van het vervallen netwerk terug. We willen een substantiële publieke ruimte als rode draad in de zoektocht naar een nieuwe gemeenschappelijkheid.

TIM DE PESSEMIER | Burgerlijk ingenieur en Architect

EMELIE DEMASURE | Energieconceptualisatie en Duurzaamheidsmeting

KAREL BRUYLAND | Ontwerp infrastructuur en publieke ruimte

DAAN DE VREE | Stedenbouwkundigekundig ontwerper en Beleidsondersteunend onderzoeker

HIELKE VAN DOORSLAER | Politieke filosofie, Politieke geografie en Antropologie

DE RIZOMATISCHE STAD

MICHEL HEESEN | Architect en wetenschapsjournalist

ANN-CHARLOTTE TOES | Biotechnologie

GERT TOES | Inwoner van Arnhem

LUCIA HEESEN | Onbeschreven blad

DE ONTMOETING

Manifest

Al tientallen jaren verkoopt Fisher Price een vrolijk stuk speelgoed: een witte telefoon

met rode wieltjes, een rode hoorn aan een krulsnoer, een gele draaischijf en twee

oogjes met wimpers. De oogjes knipogen wanneer een kind de telefoon aan het

touwtje achter zich aan trekt. Generaties kinderen hebben hun eerstetelefoongesprek gevoerd met dit ontwerp. Daarin is iets veranderd. Een kleuter snapt

niet meer wat het plastic moet uitbeelden. De iPhones van papa en mama lijken niet

op het ding. Mijn dochter denkt dat het een stofzuiger is: die heeft ook ogen en eensnoer. Ze schuift de hoorn over de vloer terwijl ze zoveel mogelijk lawaai maakt.

De iPhone is een voorbeeld van een aardverschuiving in het denken over producten:

niet 'het ding' is de kern van het ontwerp, maar een product service systeem. Hetding zelf stelt weinig voor zonder software (apps) en provider (T-mobile). Een andere

kwaliteit van de iPhone is dat niet de techniek centraal stond in het ontwerp, maar de

behoefte van de gebruiker. De mens was het uitgangspunt, de technologie eenmiddel. Dat zou ook moeten gelden voor onze steden.

Over sommige aspecten van ons leven houden we graag de regie: bijvoorbeeldhoeveel zout en peper we op ons eten strooien. In andere zaken geven we de regie

liever uit handen: we stellen wel de temperatuur in van de cv, maar laten de

besturing van de ketel graag over aan de thermostaat. Soms laten we de regie los:

een bezoek aan het park zou minder leuk zijn wanneer je vantevoren al precies wistwie je waar en wanneer zou tegenkomen. Toch? Of zou dat juist een kwaliteit

kunnen zijn? Waarom zouden er anders flash mobs worden gehouden?

Het bestaansrecht van iedere stad is 'de ontmoeting': van mensen,

goederenstromen, kennis enzovoorts. Wie nadenkt over de stad in 2050 zou moeten

beginnen met het nadenken over ontmoetingen. Hoe kunnen we ontmoetingenfaciliteren zonder afhankelijk te zijn van fossiele energie? Dat is een relevantere

vraag dan de vraag welke technologie innovatief genoeg is voor het jaar 2050. Om

dit standpunt te illustreren nemen wij een stokoude techniek als uitgangspunt voor dit

ontwerpend onderzoek: energiewinning met anäerobe bacteriën. Dat zijn bacteriëndie hier al leefden voordat wij ademden. Als je met oeroude principes een leven kunt

ontwerpen zonder fossiele energie, dan zal het straks ook wel lukken met de

nieuwste technologieën.

CPEB

Med

iabe

richt

1 ja

nuar

i 205

0

Arnhemmers maken gratis gebruik van openbare voorzieningen in de stad. De

afgelopen 35 jaar hebben de inwoners van de stad met de gemeente Arnhem

samengewerkt aan het verduurzamen van de stad. Waar anders steden last

hebben van een krimpende bevolking, groeit Arnhem nog door haar

aantrekkelijkheid. In Arnhem heerst een groot gevoel van verantwoordelijkheid.

Door de Arnhemse Energie App weten bewoners hoeveel zij leveren aan de stad.

Door slimme nieuwe coalities is Arnhem een betaalbare stad gebleven, waar het

fijn wonen is. Het grootste verschil is gemaakt in het duurzame energieconcept, dat

ook schoon water levert, waarbij burgers, stad en energiemaatschappij de handen

in elkaar hebben geslagen. Dit heeft geresulteerd in een gezamenlijk nieuw bedrijf,

waar de bewoners aandeelhouder van zijn, het Collectief Particulier Energie

Bedrijf, ook wel CPEB. Door de slimme coalities is een groot co-eigenaarschap

ontstaan voor de stad.

Onbetaalbare steden

De vraag naar energie blijven toenemen. Dingen die vanzelfsprekend waren, worden

onbetaalbaar. Fossiele brandstoffen zijn bijna onbetaalbaar geworden. Ook het beheer om

die producten te kunnen leveren, de infrastructuur, wordt een steeds grotere kostenpost.

Arnhem ontwikkelt zich langzaam tot een volwassen groene stad. Er zijn geen grote

uitbreidingslocaties meer. De opgave ligt vooral in de stad en het op peil houden van de

woonkwaliteit. De onderhoudskosten van de stad mogen niet als molensteen gaan werken.

De bewoners van Arnhem moeten samen en bewuster gaan leven. Het bovenstaande is niet

een kwestie van kunnen, maar een kwestie van willen. In Nederland dringt het langzaam

door dat het (energie)zuiniger moet en tegelijkertijd is de grote opgave hoe dat aangepakt

moet worden. Met nieuwe media kan de bewustwording worden vergroot.

Om de stad leefbaar en betaalbaar te houden, moet het roer om. Het grote geldverdienen

met het uitgeven van grond is voorbij. Dit vraagt om een nieuwe procesarchitectuur, waar het

bewustzijn van de stad en in de stad moet worden vergroot. Dit vraagt om investeringen op

tal van vlakken, waarbij gebruik moet worden gemaakt van de stedelijke intelligentie.

Voor wat, hoort wat, iedereen zet wat in. Er moeten intelligente pakketten en programma’s

worden ontwikkeld welke voor iedereen een meerwaarde hebben. Iedereen levert energie

aan de stad. Dit vraagt om collectieve voorinvesteringen. Het collectief levert energie aan

zwembaden, theaters en natuurlijk het Arnhemse trolleynetwerk, voorwaarde: gratis gebruik!

Immers, voor wat, hoort wat…

Twitterbericht: 1 januari 2050: #Arnhem haalt ruimschoots #duurzaamheidsambities! Bewoners leveren aan de stad!

De bewoners van Arnhem moeten samen en bewuster gaan leven. Het bovenstaande is niet

een kwestie van kunnen, maar een kwestie van willen. In Nederland dringt het langzaam

door dat het (energie)zuiniger moet en tegelijkertijd is de grote opgave hoe dat aangepakt

moet worden. Met nieuwe media kan de bewustwording worden vergroot.

Om de stad leefbaar en betaalbaar te houden, moet het roer om. Het grote geldverdienen

met het uitgeven van grond is voorbij. Dit vraagt om een nieuwe procesarchitectuur, waar het

bewustzijn van de stad en in de stad moet worden vergroot. Dit vraagt om investeringen op

tal van vlakken, waarbij gebruik moet worden gemaakt van de stedelijke intelligentie.

Voor wat, hoort wat, iedereen zet wat in. Er moeten intelligente pakketten en programma’s

worden ontwikkeld welke voor iedereen een meerwaarde hebben. Iedereen levert energie

aan de stad. Dit vraagt om collectieve voorinvesteringen. Het collectief levert energie aan

zwembaden, theaters en natuurlijk het Arnhemse trolleynetwerk, voorwaarde: gratis gebruik!

Immers, voor wat, hoort wat…

Twitterbericht: 1 januari 2050: #Arnhem haalt ruimschoots #duurzaamheidsambities! Bewoners leveren aan de stad!

Expertise teamleden zonder identiteit 1. Architect

2. Planoloog

3. hypothecair planner

4. Media deskundige

5. Petrochemisch entrepreneur

Identiteitsbrief

Naam teamleden Adres Expertise Geboorte jaar

Lisette Jacobs Fonteinkruidstraat 31,

6841 KA Arnhem

Architect 1975

Jan-Pieter

Matthijssen

Fonteinkruidstraat 27,

6841 KA Arnhem

Algemeen directeur 1972

Patrick Janssen Fonteinkruidstraat 23,

6841 KA Arnhem hypothecair planner 1974

Maarten Bosman Fonteinkruidstraat 21,

6841 KA Arnhem

Planoloog 1978

Bart Hoogveld Pinksterbloemstraat 30,

6832 BJ Arnhem

Grafisch ontwerper 1977

Middels dit schrijven verklaren bovenstaande personen dat het manifest intellectueel

eigendom is van het team.

Lisette Jacobs is geregisteerd architect onder registratienummer 1.071115.004, L.M.F. Jacobs

MArch (betekent Master in Architecture)

LISETTE JACOBS | Architect

MAARTEN BOSMAN | Planoloog

JAN-PIETER MATTHIJSSEN | Algemeen directeur

PATRICK JANSSEN | Hypothecair planner

BART HOOGVELD | Grafisch ontwerper

CPEB

NIEUWE BLOEDVATEN VOOR DE STADtipje van de sluier:

2012 2050

RENE BLOM MURB | Stedenbouwkundigekundige

ELIN JOREN LARSEN | Antropoloog

SANDER DEKKER | Verkeerskundige & Stedenbouwkundigekundige

NIDI GAAL | Planoloog & Marketeer

DAVID HARAN | Senior IT specialist & Filosoof

NIEUWE BLOEDVATEN VOOR DE STAD

manifest:

Het uiterlijk van een gemiddelde straat hangt nu in sterke mate af van de ondergrondse spaghetti van kabels en leidingen en de posities die auto’s in de profielen innemen. De verzelfstandiging in de energie- en watervoorziening en verschuivingen in de vervoersvraag zullen gaan leiden tot een vrijgespeelde openbare ruimte. Doordat de dogmatische uitgangspunten die aan de de inrichting van de openbare ruimte ten grondslag liggen komen te vervallen openbaren zich nieuwe kansen voor de bestaande bloedvaten van de stad.

In 2050 zullen stadsbuurten zorgen voor hun eigen energieopwekking, watervoorziening en het verwerken van hun afvalstromen. Naast de geoptimaliseerde systemen van warmte- en koudeopslag, zonne- en windenergie zal op gebouwen buurtniveau verder ingezet zijn op het omzetten van huishoudelijk afval en rioolwater in energie en vers drinkwater. Condensatoren op het dak koelen de woning en vullen de behoefte aan drinkwater verder aan. Deze ontwikkelingen betekenen dat er geen ondergrondse kabels- en leidingeninfrastructuur meer nodig zijn.

Naast deze transitie in het genereren van energie en drinkwater zal ook het gebruik van de bovengrondse infrastructuur gaan veranderen. Voor een optimaal gebruik van reststromen heeft een extreme verdichting en functiemenging in de stedelijke agglomeraties plaatsgevonden. Dit zal het autogebruik in de stad significant laten afnemen. Voor het geparkeerde elektrische autopark is een nieuwe rol weggelegd als opslag voor de overmaat aan geproduceerde energie. Door centraal in de buurt geplaatste gemeenschappelijke ‘car-dispensers’ zullen de geparkeerde auto’s bovendien verdwijnen uit het stedelijke panorama.

Door de gewonnen ruimte ontstaan er nieuwe ontwerpen gebruiksvrijheden die leiden tot een andere benadering van bestaande straten binnen het stedelijke weefsel. Nieuwe typen straten waarin de mobiliteit en energieopwekking centraal staan vormen de hoofdstraten van de stad. Voor het efficiënt bundelen van energie worden langs deze straten voorzieningen gesitueerd en de ‘car-dispensers’ ontsloten. Door de bewegingsenergie van voetgangers, fietsers en auto’s op te vangen wordt gebruikt gemaakt van hun kinetische energie. De overige buurtstraten krijgen een volledig natuurlijke inrichting. Het biedt talrijke mogelijkheden aan de stad voor onder meer het verbouwen van voedsel, recreatieve voorzieningen, een systeem van irrigatiekanalen en natuurontwikkeling. Deze straten vergroenen de stedelijke omgeving en zorgen met hun thermostaatwerking voor koeling van de stad.

Door het zelfvoorzienende karakter van haar bebouwing is de stad verlost van de beklemmende wurggreep van onder- en bovengrondse infrastructuur. De invulling van het stedelijk panorama in 2050 wordt nog enkel bepaald door de grens van de verbeelding.

NIEUWE BLOEDVATEN VOOR DE STAD

VVE Vereniging van EnergieSAMEN ENERGIE OPWEKKEN EN BESPAREN

VVE

Team Caleidoscoop

ERVARINGEN BEWONERS

“Overschotten aan opgewekte elektriciteit slaan we op in onze deelauto’s. De rest gaat het grid op.”

“Eén keer per jaar gaan we met z’n allen met de kippen op stok”

“De eerste jaren kregen we nog een flinke korting op onze WoZ-waarde ook!”

“Ik ben er trots dat ik in Arnhem woon!

“De buurt is een stuk kind-vriendelijker en socialer geworden.”

“De VVE zorgt voor zoveel saamhorigheid dat oudere buren nu veel langer kunnen blijven wonen waar ze willen”

“Het mooiste moment was in 2022. Toen gingen de technie-ken ineens met zo’n grote sprong vooruit. De opbrengs-ten schoten daarmee ook omhoog. Het aantal VVE’s in Arnhem verdubbelde en het idee sloeg ook landelijk aan.”

“Ik krijg echt energie uit het besparen van energie!”

“Bij duurzaamheid gaat het uiteraard eerst om de mensen, we hebben het samen voor elkaar gekregen”

Arnhem anno 2050 bestaat uit een kleinschalig netwerk van VVE’s. De VVE, ontstaan vanuit de dromen van een aantal pioniers, groeide door voorlichting, verleiding en be-loning. De VVE sluit aan op een wijknetwerk van Wijkenergiemaatschappijen. Op die manier is lokale energieproduc-tie en –consumptie optimaal op elkaar afgestemd. Via een systeem van E-punten kunnen inwoners en VVE´s, die meer energie opwekken dan ze gebruiken, profiteren van de extra opbrengsten.

ZON actief en passief benutten op daken en gevels

VUURenergie opwekken door verbranden (organisch) afval en met algen

AARDEtuinen en serres voor eigen voedselteelt

WATERregenwater opvangen en gebruiken; drinkwater herge-bruiken

LUCHTnatuurlijke ventilatie; schoon (elektrisch) transport; was drogen in overdekte binnentui-nen

KR

ING

LOP

EN

CR

EËR

EN

!

pleidooi voor de VVE

ONAFHANKELIJK, LOKAAL EN SOCIAAL

De VVE beheert:

- collectieve energieopwekking- collectieve energiebesparing- opvang en hergebruik water- moes- en speeltuin- elektrisch vervoer (auto’s, fietsen)- sociale activiteiten (kinderopvang en zorg)

HUIS <-> BLOK <-> WIJK <-> STAD

WAT gebeurt per HUIS? - eigen energie opwekken- energie slim gebruiken

WAT gebeurt per BLOK in VVE? - eigen energie opwekken- energie slim gebruiken- kleinschalig voedsel telen - tuinen en transport delen- bijen telen- kinderopvang

WAT gebeurt per WIJK?- beheer van energie uit VVE’s in Wjkenergiemaat- schappij- eetbare parken- kleinschalige veeteelt

WAT gebeurt in de STAD?- beheer van energie uit Wijkenergiemaatschappijen- grootschalig energie opwekken en besparen- beheren E-punten

manifest Energetic City 2050

TECHNIEKEN IN DE VVE

HET GEHEEL IS MEER DAN DE SOM DER DELEN

VALERIE KOPPELLE | Architect en Stedenbouwkundigekundige

MICHIEL DO | Duurzaam bouwen

ELKE WISSEBORN | Milieucommunicatie, duurzaamheid en persoonlijke ontwikkeling

VERENIGING VAN ENERGIE

PIONIERS

MASSA

OPVOLGERS

Groeimodel 2012 - 2050

2050

2012

VVE

op enkele plekken in de stad starten de pionerende VVE's

er ontstaan samenwerkingsverbanden en het netwerk groeitde Wijkenergiemaatschappijen ontstaan

+verleiding

+beloning

+voorlichting

de stad Arnhem

de Wijkenergiemaatschappij

VVE duurzaam categorie I

VVE duurzaam categorie II

VVE duurzaam categorie III

samenwerking - stimuleren

+verplichting

de massa gaat over

DUURZAAMHEIDSBEWEGINGDIE ONTSTAAT VANUIT DE VVE

Team Caleidoscoop

VVE

THIJS VAN SPAANDONK | Architect en Stedenbouwkundigekundig ontwerper

SASKIA STOLK | Scenarioschrijver en Onderzoeker

CHARLES SMEETS | Sustainability Consultant

POWER TO THE PEOPLE

Power to the People

In 2050 bestaat de wereld uit 40 metropolitane regio's, die de leefomgeving vormen van 80 procent van de wereldbevolking. Deze metropolitane regio's zijn de centra van kennis, kapitaal en macht. Ze liggen net als in het verleden op de kruispunten van handelsroutes waar goederen en informatie-uitwisseling plaatsvindt. Door steden aan te sluiten op de netwerken van de toekomst ontstaat de voedingsbodem voor nieuwe, efficiënte stedelijke ontwikkeling welke optimaal gebruik kan maken van de aanwezige en toekomstige stromen van voedsel, water, energie, mobiliteit en informatie.

In deze steden wordt:-De energievraag lokaal beantwoord door optimaal in te spelen op specifieke condities als klimaat, aanwezige grondstoffen en verbruik. Dit maakt dat er niet meer één, gecentraliseerd systeem is, maar meerdere systemen met verschillende systeemgroottes: de individuele woning, gemeenschap of regio. Al deze systemen tezamen vormen een open, hybride netwerk waar onbegrensd energie uitgewisseld kan worden naar gelang vraag en aanbod. Zoals het internet elke aangesloten wereldburger zowel producent als consument van kennis en informatie maakt, maakt dit nieuwe energienetwerk in potentie van elk huishouden naast verbruiker ook producent. Omdat er niet langer één energiesysteem is, moet dit netwerk adaptief en open zijn. Het moet organisch kunnen groeien en op verschillende schalen werken.-Door bewoners zelf besloten op welke manier en schaal zij willen voorzien in hun energiebehoefte.Deze keuze kan hand in hand gaan met de leefomgeving; individueel en autarkisch of met gelijkgestemden in de vorm van collectief particulier opdrachtgeverschap, waarin bewoners niet alleen samen optrekken voor de ontwikkeling van de woningen, maar ook voor de productie van energie. Of wil je aangesloten worden op windmolens, getijdenstroom of biomassa-centrale? Dit zal leiden tot nieuwe typologien in architectuur en stedenbouw.

De stadsbewoners vormen de spil in deze transitie. Na decennia van institutionele energievoorziening en woningbouw kunnen burgers nu het stokje overnemen om te komen tot een duurzame toekomst. Om deze overdracht succesvol te maken moeten niet alleen de steden fysiek klaargemaakt worden voor de energievoorzining van de toekomst maar vooral ook de kennis over energievoorziening gedeeld met de stadsbewoners van de toekomst! Op alle niveaus, van basisschool tot avondcursus moeten burgers bekend raken met de keuzemogelijkheden en vrijheden die de zelfbeschikking over hun energievoorziening met zich meebrengen.

Educate Energy!

ARNE LIJBERS | Architect

FILEMON SCHöFFER | Natuurkundige & Industrieel ontwerper

KEIJEN VAN EIJK | Europees Beleid

SYMBIOPOLIS

Manifest Energeticity

Symbiopolis (oud-Grieks: συν: samen; βιοσις: levend; πόλις : stad)

“ […D]e crisis van vandaag [brengt] schoksgewijs tot uitdrukking dat het energietekort er eigenlijk al was in de hele wereld. Wij moeten beseffen met elkaar dat we niet kunnen voortgaan met het verbruik van beperkte voorraden brandstoffen en grondstoffen, zoals we dat in de laatste kwart eeuw hebben gedaan.

Zo bezien, keert de wereld van voor de crisis niet terug. Wij zullen ons blijvend moeten instellen op een levensgedrag met een zuiniger gebruik van grondstoffen en energie. Daardoor zal ons bestaan veranderen. Bepaalde uitzichten vallen daardoor weg, maar ons bestaan hoeft er niet ongelukkiger op te worden.”

- December 1973, Minister-president Joop den Uyl in een televisietoespraak over de gevolgen van de Eerste Oliecrisis.

1974 // 2012 // 2050 Deze woorden, 38 jaar geleden uitgesproken, zijn ook vandaag de dag nog grotendeels van toepassing en bovendien nog steeds niet geheel vanzelfsprekend. In de bewustwording en daadwerkelijke verwezenlijking van dit toekomstbeeld speelt de stad van 2050 een cruciale rol.

De stad anno 2050 // een impressie Een stad onderscheidt zich van een dorp door haar grootte en bevolkingsdichtheid. Deze karaktereigenschappen impliceren vaak een gebrek aan (groene) ruimte en hechte gemeenschap. De stad in 2050 laat zich daarentegen kenmerken als een lokaal symbiotisch geheel waarin burgers, overheid, ondernemers en industrie elkaar op lokaal niveau aanvullen en versterken in een context van natuur, landschap en stad. Door de combinatie van dit multilaterale collectief en een optimale benutting van ruimte, natuurlijke hulpbronnen en reststromen verwordt de stad tot een plek waar mondiale waarden van duurzaamheid en (energie-)efficiëntie zich laten vertalen in lokale innovatieve initiatieven. Een plek waar, bovendien, de natuur het groene cement vormt en zo kan fungeren als katalyserend enzym voor het stedelijk metabolisme.

De symbiotische stad

Symbiopolis is een energie-autonome stad. Deze autarkie komt tot stand door optimaal gebruik te maken van elkaar en de natuur. Door ruimte te bieden aan lokale (burger-)initiatieven en zo een nauwe samenwerking tussen overheid, ondernemers en burgers te faciliteren en te stimuleren op gebieden als (stedelijke) landbouw, groenvoorziening en energie wordt de plaatselijke economie versterkt. Bovendien bevordert het actief betrekken en samenbrengen van burgers en maatschappelijke actoren het collectieve besef van de noodzaak om aan de hand van duurzame innovativiteit de leefbaarheid van de stad te vergroten. De bevolkingsdichtheid die een stad karakteriseert, stelt de bewoners in staat collectief gebruik te maken van nieuwe systemen. Door de flexibele en multifunctionele inzet van aanwezige industriële en gemeentelijke structuren kan de lokale energieketen gesloten worden. Hierbij valt te denken aan de toepassing van industriële restwarmte om kantoren en huizen te verwarmen, effectief afvalmanagement en de brede inzet van wind en water bij koeling. Door het combineren van verschillende duurzame strategieën wordt de bestaande infrastructuur een fundament voor duurzame ontwikkelingen.

Manifest Energeticity

De stad als groen metabolisme//de stad en ruimte: flexibel gemengd gebruik

Ruimte is essentieel voor de ontwikkeling van een stad. Het feit dat een stad zich kenmerkt door een hoge concentratie aan bebouwing, impliceert echter niet dat er geen ruimte is of gecreëerd kan worden. Door bestaande bebouwing en braakliggende terreinen optimaal en flexibel te benutten kan functionele ruimte toegevoegd worden. Stedelijke ruimte in zijn zuiverste vorm hoeft niet beperkt te worden door muren of andere barrières. Deze ruimte zou dezelfde waardevolle en flexibele eigenschappen als land en water kunnen en zelfs moeten hebben. Het daadwerkelijke scheppen van deze ruimte zou een grenzeloze driedimensionale vorm moeten krijgen, waarin objecten en gebeurtenissen plaats kunnen hebben zonder beperkingen. De voor handen zijnde oppervlakte in ‘stadslacunes’ kan zo dienen als onbegrensde kiem voor natuur en lokale initiatieven en de verticale uitbreiding van publieke ruimte.

Door het toevoegen van deze architectonische enzymen evolueert de groene stad uit de historische structuur van haar bebouwde omgeving. De oude vormen en sporen van het verleden gaan deel uitmaken van een nieuw systeem. Zo ontstaan gebouwen die meer zijn dan gebouwen, binnen een systeem waar verschillende functies flexibel kunnen bewegen, als modules die de ruimte hebben om te groeien en te veranderen en tegelijkertijd een katalysator vormen voor verandering van de omgeving. Het groene metabolisme vormt een natuurlijke bron van voedsel, energie en recreatie en zorgt tegelijkertijd voor architectonische diversiteit. Immers, van origine monofunctionele gebieden worden door integratie van natuur en nieuwe functies aantrekkelijker voor uiteenlopende initiatieven.

Door de burger actief te betrekken in de ontwikkeling van een zich geleidelijk over de stad uitspreidend verbindend ecosysteem, worden de inwoners geconfronteerd met natuurlijke en recreatieve kwaliteiten in hun dagelijkse routine. Hiermee blijft het stadslandschap behouden in een nieuwe groene vorm en verworden de stad en haar wijken tot een nieuwe samengestelde typologie waarin een gemeenschap leeft met de natuur.

JEFFREY BOLHUIS | Architect

CHRISTIAAN ERDBRINK | Computational science en WaterBouwkundige

LAURENCE LORD | Architect

RUTGER STRONKS | Online Media en Marketing

DE STROMENDE STAD

DE STROMENDE STAD

Het Arnhem van de toekomst is een stad waarin vraagstukken van energieproductie, biodiversiteit, voedselvoorziening, waterberging, wonen, economie en infrastructuur door middel van water aan elkaar worden gekoppeld.

Water als sleutelDe geschiedenis van Arnhem is verbonden met zijn rivieren. De Rijn en de IJssel zijn Arnhems grootste aanwinst, maar vormen tegelijkertijd een bedreiging in de vorm van overstromingen. Deze bedreiging zal in de toekomst worden vertaald naar een nieuwe mogelijkheid en de start van een nieuw type stadsontwikkeling vormen.

Nieuw water Als vervolg op huidige “ruimte voor rivieren”projecten zullen strategische gebieden van de stad worden geïnundeerd. Hierdoor wordt niet alleen de stad beschermd tegen overstromingen, maar zullen in ongebruik geraakte gebieden een transformatie ondergaan en weer een positieve bijdrage aan de stad kunnen leveren.

Stedelijke ecosystemenHet nieuwe stedelijke water wordt volgens een concept van levende waterbouw ontwikkeld. Hierdoor ontstaan er inventieve ecosystemen, waarbinnen techniek een van de regulerende organismen is. Deze systemen vormen samen een productief waterlandschap dat in voedsel en energie voorziet.

Productief waterlandschap Een onderdeel van dit landschap is een constellatie van viskwekerijen. Deze zijn omhuld door kasconstructies waarbinnen een kunstmatige zelfvoorzienende biotoop wordt gecreëerd; het afval van de vissen voedt planten (biodiesel en groenten), die vervolgens het water voor de vissen filteren.Door de voedselproductie naar het hart van de stad te brengen zullen de bewoners weer direct betrokken kunnen zijn bij hun eigen voedselvoorziening, georganiseerd in collectieven zullen zij de productieve ecosystemen beheren.

Water als ruggengraatHet waterlandschap vergroot de biodiversiteit en het stromende water biedt mogelijkheden voor alternatieve energiewinning en transport in de stad. Water is een toegevoegde kwaliteit voor het wonen en de openbare ruimte in de stad. Recreatie vindt plaats in en aan het water en het gebied zal worden bediend door drijvende gemeenschappelijke functies en infrastructuur. Doordat deze langs de rivier verplaatsbaar zijn, kan de stad zich op een organische wijze ontwikkelen en wordt de hoeveelheid en soort functies eenvoudig afgestemd op de vraag.

StadsidentiteitArnhem zal zich van een “stad aan het water tot een “waterstad” ontwikkelen. Een stad waarin energie, voedselvoorziening, transport, recreatie, voorzieningen, planten, dieren, mensen en technologie een gebalanceerd systeem vormen. De bewoners zullen grotendeels in hun eigen behoeften voorzien en hierdoor ontstaat er een nieuwe gemeenschapszin, gebaseerd op een duurzame productie en een vernieuwde collectieve economie. Het stromende water, als de drager van deze stadsontwikkeling, vormt de nieuwe stadsidentiteit.

Energetic City 2050

Documents

Transcript of Energetic City 2050