234 TBV 19 / nr 5 / mei 2011

Preventie van werkgerelateerde aandoeningen,individueel én collectief, is het doel van het mel-den van beroepsziekten. Nadat de oorzaak vaneen aandoening is gediagnosticeerd, wordt debasis gelegd van preventief beleid richting werk-nemer, werkgever en werkplek. Voor de bedrijfs-arts is het diagnosticeren van werkgerelateerdeaandoeningen een professionele taak en maat-schappelijke verantwoordelijkheid.1 Voor de ar-bodienst is het onderdeel van goede dienstverle-ning. Voor de beroepsgroep van bedrijfsartsen ishet deel van hun identiteit en basis voor onder-zoek en ontwikkeling. Voor de bedrijfsarts én dearbodienst is het ook een wettelijke verplich-ting.Met het Peilstation Intensief Melden (PIM) be-ogen we een stap verder te zetten.2 Gemotiveerdebedrijfsartsen3 melden beroepsziekten én ken-merken van hun populatie. Daarmee zijn be-trouwbare schattingen mogelijk van incidentie-cijfers van werkgerelateerde aandoeningen perbranche. Dit is nieuw en uniek in Nederland. Dit peilstation loopt nu ruim twee jaar. Hoe loopthet? En, wat heeft het tot nu toe opgeleverd?

S U C C E S VO L V E R LO O P

Een groter aantal bedrijfsartsen dan verwachtneemt deel aan het project: eind 2008 181 be-drijfsartsen en nu, begin 2011, 189. Zij meldenméér werkgerelateerde aandoeningen dan ‘niet-PIM’-bedrijfsartsen (zie tabel 1). Na het eersteenthousiaste jaar 2009 liepen de meldingen in2010 terug. Opvallend is dat dit ook in de niet-PIM-groep het geval is. De workshops, met ken-nisoverdracht en casuïstiekbespreking, werdendruk bezocht en zeer positief gewaardeerd (in2009 112 deelnemers en in 2010 113 deelnemers).

R E S U LTAT E N

Aler theid en kennisMeer dan 90% van de deelnemers aan de work-

shops geeft aan dat hun kennis over werkgerela-teerde aandoeningen is toegenomen. Alertheiden kennis zijn de basis bij het herkennen, diag-nosticeren en aanpakken van een werkgerela-teerde aandoening. Elke beroepsziekte is in prin-cipe te voorkómen, maar dan moet je hem weltegenkomen en (her)kennen!

PIM-bedri j fsar tsen doen het beterUit de PIM-gegevens tot nu toe (tabel 1) blijkt dat de PIM-bedrijfsartsen aanmerkelijk meerwerkgerelateerde aandoeningen melden danniet-PIM-bedrijfsartsen. Deze cijfers uit het PIMgeven nadrukkelijk aan dat er in de nationaleregistratie sprake is van een forse onderrappor-tage.

Betrouwbare schatt ing van het vóórkomen van beroepsziekten:incidentieci j fersBij de beoordeling of een aandoening werkgerela-teerd is, wordt gebruikgemaakt van het 5-stap-penplan. Bij stap 2 komt de vraag aan de orde ofhet in de literatuur of uit ervaring bekend is datde betreffende aandoening werkgerelateerd kanzijn. Door de grotere alertheid op het signalerenvan werkgerelateerde aandoeningen wordt deregistratie een meer valide bron voor het beant-woorden van deze vraag bij stap 2.

In het PIM-project kunnen incidentiecijfers wor-den gepresenteerd omdat de PIM-artsen hun po-pulatie hebben doorgegeven aan het NCvB. Intabel 2 geven we van een aantal grote branches demeldingen en incidentiecijfers (per 100.000werknemersjaren) in 2009 en 2010. Betrouwbareen valide incidentiecijfers geven aan of de ziekte(het aantal nieuwe gevallen) in de tijd toeneemtof afneemt en kunnen gebruikt worden voor hetvaststellen van de effectiviteit van preventievemaatregelen.

B E R I C H T E N U I T H E T N C V B

Elke beroepsziekte is te voorkomen!Peilstation Intensief Melden succesvol

Tabel 1Meldingen van werkgerelateerde aandoeningen van PIM-bedrijfsartsen en niet-PIM-bedrijfsartsen, in 2009 en 2010

PIM 2009 Niet-PIM 2009 PIM 2010 Niet-PIM 2010Aantal bedrijfsartsen 189 ?* 188 ?*Aantal meldende artsen 153 356 120 272Aantal 0-melders 36 ? 68 ?Gemiddeld aantal meldingen

per meldende bedrijfsarts 11,0 4,0 8,6 3,8Totaal aantal meldingen 1684 1419 1037 1029* Het totaal aantal praktiserende bedrijfsartsen in Nederland is niet precies bekend. Schatting ligt rond de 2000 bedrijfs-artsen.

235

PIM-bedri j fsar tsen special iseren z ichDe PIM-bedrijfsartsen die de workshops en deHeijermanslezingen volgen, specialiseren zich inwerkgerelateerde aandoeningen en in de richtingvan klinische arbeidsgeneeskunde. In de loopvan dit 5-jarige project zal dat verder toenemen.

Nederlands Centrum voorBeroepsziekten beter bereiktPIM-artsen weten het NCvB beter te vinden.Vooral via de helpdesk is er regelmatig contact.Andersom is voor het NCvB de groep PIM-bedrijfsartsen een speciale doelgroep: voor vra-gen en onderzoek én voor verdere verspreidingvan kennis en vaardigheden met betrekking totwerkgerelateerde aandoeningen.

C O N C L U S I E S

Het Peilstation Intensief Melden is een belangrijken succesvol project. Voor het NCvB, maar ookvoor de beroepsgroep van bedrijfsartsen. Belang-rijk omdat zoveel bedrijfsartsen meedoen en zichcommitteren aan het verstrekken van informatieover hun populatie en het voorkomen daarin van

werkgerelateerde aandoeningen. Succesvol om-dat het aantal meldingen van werkgerelateerdeaandoeningen beduidend hoger en betrouwbaar-der is dan dat van alle bedrijfsartsen. Weliswaar ishet aantal PIM-meldingen in het tweede jaar vanhet project (2010) teruggelopen ten opzichte van2009, maar nog steeds hoger dan alle bedrijfsart-sen. Als dit project vordert, dan worden de cijferssteeds beter, de betrokken bedrijfsartsen meerdeskundig en de positie van de bedrijfsartsen alsspecialist voor arbeid en gezondheid geloofwaar-diger. Beroepsziekten horen op de agenda van depolitiek en van de bedrijfsarts, want elke beroeps-ziekte is te voorkómen!

LITERATUUR IN TBV OVER PIM1. Sorgdrager B, Spreeuwers D, Molen H van der. Veilig

melden? Juridische consequenties van beroepsziek-ten. Tijdschr Bedrijfs Verzekeringsgeneeskd 2010; 18:136-136.

2. Spreeuwers D, Smits PBA. Een nieuw NCvB PeilstationIntensief Melden. Tijdschr Bedrijfs Verzekerings-geneeskd 2008; 16: 366.

3. Smits PBA, Spreeuwers D, Molen H van der. Beterebeoordeling van beroepsziekten. Tijdschr BedrijfsVerzekeringsgeneeskd 2009; 17: 376-367.

Auteur :

Paul Smits ,

bedr i j fsar ts ,

NCvB/Coronel Inst i tuut

voor Arbeid en

Gezondheid ,

AMC/UvA, Amsterdam

Onder redact ie van:

Bas Sorgdrager

Tabel 2Meldingen en incidentie van werkgerelateerde aandoeningen, gemeld door PIM-bedrijfsartsen in 2009 en 2010, in eenaantal branchesBranche/economische Meldingen Incidentie per 100.000 w.n.jarenhoofdsectie 2009 2010 2009 2010Industrie 306 161 409 211Bouwnijverheid 313 350 1145 1314Vervoer en opslag 209 171 547 434Openbaar bestuur en defensie 117 131 371 387Onderwijs 126 106 307 242Gezondheidszorg en dienstverlening 295 166 244 137

TBV 19 / nr 5 / mei 2011

VO O R U G E L E Z E N

Dodelijke werkgerelateerde aandoeningen in Engeland enWales

De incidentie van dodelijke werkgerelateerdeaandoeningen in Engeland en Wales, alsmede deoorzaken daarvan werden bij diverse bedrijfssec-toren door middel van epidemiologisch onder-zoek bepaald. Trends in werkgerelateerde sterfteonder mannelijke werknemers werden geanaly-seerd door uitkomsten over de opvolgende perio-den 1979-1980, 1982-1990 en 1991-2000 metelkaar te vergelijken. De doodsoorzaken werdenverstrekt door het censusbureau; zij waren geco-deerd volgens de ICD-9-classificatie. De beroeps-gegevens, afkomstig van de sociale verzekerings-organen, werden geclusterd in 181 beroepsgroe-

pen. Een populatieattributief risico werd bepaaldvoor werkgerelateerde oversterkte in elk vandeze beroepsgroepen. In de studie werden 2,4miljoen sterftegevallen geïncludeerd.

In de periode 1979-1990 was er een berekendetotale jaarlijkse oversterfte door het werk van 733gevallen. In 1991-2000 bedroeg deze oversterftenog 472 gevallen. Deze cijfers duiden op een afna-me van beroepsgebonden sterfte. De beroeps-groepen met de meeste werkgerelateerde sterftezijn: horecapersoneel (alcoholgerelateerde aan-doeningen), mijnarbeid (COPD, silicose en pneu-