HOE KUNNEN WE BAARMOEDERHALSKANKER HELPEN VOORKOMEN?
description
Transcript of HOE KUNNEN WE BAARMOEDERHALSKANKER HELPEN VOORKOMEN?
HOE KUNNEN WE HOE KUNNEN WE BAARMOEDERHALSKANKER BAARMOEDERHALSKANKER
HELPEN VOORKOMEN?HELPEN VOORKOMEN?
Publiekspresentatie door de Ondersteuningscellogo’s in Publiekspresentatie door de Ondersteuningscellogo’s in opdracht van de Vlaamse Vaccinatiekoepelopdracht van de Vlaamse Vaccinatiekoepel
HOE KUNNEN WE HOE KUNNEN WE BAARMOEDERHALSKANKER BAARMOEDERHALSKANKER
HELPEN VOORKOMEN?HELPEN VOORKOMEN?
Inhoud:Inhoud:Wat is baarmoederhalskankerWat is baarmoederhalskankerHoe kunnen we baarmoederhalskanker Hoe kunnen we baarmoederhalskanker
helpen voorkomenhelpen voorkomenUitstrijkjeUitstrijkjeVaccinatieVaccinatie
BesluitBesluit
Wat is baarmoederhalskanker?Wat is baarmoederhalskanker?
De baarmoederhalsDe baarmoederhalsBaarmoederhalskankerBaarmoederhalskankerRisicofactorenRisicofactorenHoe vaak komt het voorHoe vaak komt het voorHoe ontstaat hetHoe ontstaat het
Wat is baarmoederhalskanker?Wat is baarmoederhalskanker?
De baarmoederhalsDe baarmoederhals
Wat is baarmoederhalskanker?Wat is baarmoederhalskanker?
BaarmoederhalskankerBaarmoederhalskankerOntstaat op de overgang tussen binnen en Ontstaat op de overgang tussen binnen en
buitenzijde van de baarmoederhalsbuitenzijde van de baarmoederhals Infectie met Humaan Papilloma Virus (HPV) is Infectie met Humaan Papilloma Virus (HPV) is
een noodzakelijke voorwaarde om een noodzakelijke voorwaarde om baarmoederhalskanker te krijgenbaarmoederhalskanker te krijgen
Niet alle HPV-infecties veroorzaken Niet alle HPV-infecties veroorzaken baarmoederhalskankerbaarmoederhalskanker
Wat is baarmoederhalskanker?Wat is baarmoederhalskanker?
Tijdsverloop tussen infectie en afwijking Tijdsverloop tussen infectie en afwijking ((bron Hoppenbrouwers KUL)bron Hoppenbrouwers KUL)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 10+
Genitale wratten
CIN 1
CIN 2 - 3
Invasief carcinoom
LR-HPV
LR-HPV
HR-HPV
AANTAL JAAR
Wat is baarmoederhalskanker?Wat is baarmoederhalskanker?
Factoren die de evolutie naar Factoren die de evolutie naar baarmoederhalskanker beïnvloedenbaarmoederhalskanker beïnvloeden Roken (verdubbelt de kans)Roken (verdubbelt de kans) Toename risico naarmate meer seksuele partnersToename risico naarmate meer seksuele partners Verminderde weerstand:Verminderde weerstand:
HIVHIV OrgaantransplantatieOrgaantransplantatie
Komt meer voor bij lage socio-economische Komt meer voor bij lage socio-economische klasseklasse
Wat is baarmoederhalskanker?Wat is baarmoederhalskanker?
Hoe vaak komt het voorHoe vaak komt het voor Vooral vanaf 35 tot 50 jaar en tussen 65 en 80 jaarVooral vanaf 35 tot 50 jaar en tussen 65 en 80 jaar 20032003
686 nieuwe gevallen in België,686 nieuwe gevallen in België, 356 nieuwe gevallen in Vlaanderen356 nieuwe gevallen in Vlaanderen
De vijfde meest voorkomende kanker bij de vrouw De vijfde meest voorkomende kanker bij de vrouw (borst-dikkedarm-eierstok-endeldarm)(borst-dikkedarm-eierstok-endeldarm)
Eén vrouw op drie met baarmoederhalskanker sterft Eén vrouw op drie met baarmoederhalskanker sterft eraan (sterfte in België daalt niet meer sinds 1990)eraan (sterfte in België daalt niet meer sinds 1990)
Wat is baarmoederhalskanker?Wat is baarmoederhalskanker?
SymptomenSymptomenVoorstadia: symptoomloos Voorstadia: symptoomloos Kanker:Kanker:
Begin: Bloedingen (bruin verlies tussen de regels, Begin: Bloedingen (bruin verlies tussen de regels, na seksuele betrekkingen, na menopauze)na seksuele betrekkingen, na menopauze)
Laattijdig: pijn Laattijdig: pijn De baarmoederhals is niet pijngevoeligDe baarmoederhals is niet pijngevoelig Pijn ontstaat bij doorgroeien van de tumor in de Pijn ontstaat bij doorgroeien van de tumor in de
omgeving: Endeldarm, blaas, vagina, baarmoeder omgeving: Endeldarm, blaas, vagina, baarmoeder
Hoe ontstaat Hoe ontstaat baarmoederhalskanker?baarmoederhalskanker?
Twee soorten HPV Twee soorten HPV HPV met laag risico: HPV met laag risico:
LR-HPVLR-HPV40 tal types 40 tal types
veroorzaken veroorzaken huidwrattenhuidwratten
Sommige Sommige veroorzaken genitale veroorzaken genitale wrattenwratten
Hoe ontstaat Hoe ontstaat baarmoederhalskanker?baarmoederhalskanker?
HPV met hoog risicoHPV met hoog risicoHR-HPVHR-HPV
Baarmoederhalskanker Baarmoederhalskanker Kanker vanKanker van
vulvavulvavaginavaginapenispenisaarsaarskeelkeel
Sommige Sommige kwaadaardige kwaadaardige huidletselhuidletsel
Hoe ontstaat Hoe ontstaat baarmoederhalskanker?baarmoederhalskanker?
65,4%
71.5%
77.1%
81.2%
84.1%
85.6%
86.8%
87.8%
100.0%
+12.2%
+1.0%
+1.2%
+1.5%
+2.9%
+4.1%
+5.6%
+6.1%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Other
HPV 52
HPV 35
HPV 56
HPV 45
HPV 31
HPV 33
HPV 18
HPV 16
Aandeel van het virustype in baarmoederhalskanker in Europa (bron Arbyn WIV)(bron Arbyn WIV)
Hoe ontstaat Hoe ontstaat baarmoederhalskanker?baarmoederhalskanker?
HPV-infectie is een seksueel HPV-infectie is een seksueel overdraagbare infectie (S.O.I)overdraagbare infectie (S.O.I)
Overdracht door seksueel contact (ook Overdracht door seksueel contact (ook zonder coïtus)zonder coïtus)
Condoom biedt bescherming maar daarom Condoom biedt bescherming maar daarom niet volledigniet volledig
80% tot 85% vrouwen komen in contact 80% tot 85% vrouwen komen in contact met het HPV-virus met het HPV-virus
Hoe ontstaat Hoe ontstaat baarmoederhalskanker?baarmoederhalskanker?
Grootste deel van de infecties (9/10) door Grootste deel van de infecties (9/10) door eigen weerstand overwonneneigen weerstand overwonnen
Een deel van de overblijvende infecties Een deel van de overblijvende infecties ontwikkelt tot voorstadia van kanker (CIN ontwikkelt tot voorstadia van kanker (CIN en SIL)en SIL)
Groot deel daarvan wordt op zijn beurt Groot deel daarvan wordt op zijn beurt door lichaam opgeruimddoor lichaam opgeruimd
Andere evolueren tot Andere evolueren tot baarmoederhalskankerbaarmoederhalskanker
Van HPV-infectie tot baarmoederhalskankerVan HPV-infectie tot baarmoederhalskanker ((bron Hoppenbrouwers KUL)bron Hoppenbrouwers KUL)
Infectie van de BMhals met HR-HPV
Voorbijgaande HPV-infectie
Opruimen van HPV
CIN 1 CIN 2/3
Blijvende HPV-infectie
InvasiefBMhalskanker
Hoe voorkomen?Hoe voorkomen?
Het uitstrijkjeHet uitstrijkjeHPV-vaccinatieHPV-vaccinatieBesluitBesluit
Hoe voorkomen?Hoe voorkomen?
Het uitstrijkje of Paptest (Papanicolaou)Het uitstrijkje of Paptest (Papanicolaou)Doel:Doel:
Opsporen van de voorstadia en vroege vormen Opsporen van de voorstadia en vroege vormen van baarmoederhalskanker met het doel ze te van baarmoederhalskanker met het doel ze te behandelen en het ontwikkelen van ernstige behandelen en het ontwikkelen van ernstige vormen te voorkomenvormen te voorkomen
Als alle vrouwen van 25 tot en met 64 jaar om de Als alle vrouwen van 25 tot en met 64 jaar om de drie jaar een uitstrijkje zouden laten nemen, kan tot drie jaar een uitstrijkje zouden laten nemen, kan tot 90% van de sterfte aan baarmoederhalskanker 90% van de sterfte aan baarmoederhalskanker vermeden worden.vermeden worden.
Hoe voorkomen?Hoe voorkomen?
Het uitstrijkjeHet uitstrijkje Hoe Hoe
Met een spatel of borsteltje Met een spatel of borsteltje worden cellen van de worden cellen van de baarmoederhals baarmoederhals (overgangszone) (overgangszone) afgeschraapt en op een afgeschraapt en op een glazen plaatje uitgestreken glazen plaatje uitgestreken of in een bewaarvloeistof of in een bewaarvloeistof opgestuurd voor opgestuurd voor microscopisch onderzoekmicroscopisch onderzoek
Hoe voorkomen?Hoe voorkomen?
Het uitstrijkjeHet uitstrijkjeCervex brushCervex brush Ayre-spatelAyre-spatel
Cyto brushCyto brush
Hoe voorkomen?Hoe voorkomen?
Na het uitstrijkjeNa het uitstrijkjeBij afwijkend resultaatBij afwijkend resultaat
Wat gebeurt er verderWat gebeurt er verder Uitstrijkje vroeger herhalen dan normale schemaUitstrijkje vroeger herhalen dan normale schema Soms colposcopie nodig : met een speciale microscoop Soms colposcopie nodig : met een speciale microscoop
naar de baarmoederhals kijken met eventueel afname naar de baarmoederhals kijken met eventueel afname van biopsie (weefselfragment) van verdachte letselsvan biopsie (weefselfragment) van verdachte letsels
Biopsie: weefselafname voor verder onderzoekBiopsie: weefselafname voor verder onderzoek
BehandelingBehandeling Conisatie: bij ernstige afwijkingenConisatie: bij ernstige afwijkingen Cryotherapie (bevriezen) bij oppervlakkige letselsCryotherapie (bevriezen) bij oppervlakkige letsels
Hoe voorkomen?Hoe voorkomen?
Na het uitstrijkjeNa het uitstrijkjeColposcopieColposcopie
Hoe voorkomen?Hoe voorkomen?
Na het uitstrijkjeNa het uitstrijkjeBiopsieBiopsie
Hoe voorkomen?Hoe voorkomen?
Na het uitstrijkjeNa het uitstrijkjeConisatieConisatie
Hoe voorkomen?Hoe voorkomen?
Het uitstrijkjeHet uitstrijkjeVoor wieVoor wie
Bij alle vrouwen van 25 tot en met 64 jaar om de Bij alle vrouwen van 25 tot en met 64 jaar om de drie jaar drie jaar
Herhaal het uitstrijkje na één jaar na het eersteHerhaal het uitstrijkje na één jaar na het eersteStop na 64 jaar als de twee laatste uitstrijkjes Stop na 64 jaar als de twee laatste uitstrijkjes
normaal warennormaal waren
Voor wie nietVoor wie nietBij al wie de baarmoeder volledig verwijderd isBij al wie de baarmoeder volledig verwijderd isBij al wie nooit seksueel contact hadBij al wie nooit seksueel contact had
Hoe staat het met uitstrijkjes in Hoe staat het met uitstrijkjes in Vlaanderen?Vlaanderen?
In totaal genoeg uitstrijkjes gemaakt om iedereen te In totaal genoeg uitstrijkjes gemaakt om iedereen te bereikenbereiken
Screeningsgraad = Maximaal 60% (IMA)Screeningsgraad = Maximaal 60% (IMA) Jonge vrouwen krijgen te vroeg en te vaak uitstrijkjes Jonge vrouwen krijgen te vroeg en te vaak uitstrijkjes
(jaarlijks)(jaarlijks) Oudere vrouwen krijgen te weinig uitstrijkjesOudere vrouwen krijgen te weinig uitstrijkjes
Gevolg: Onvoldoende daling van de sterfte aan Gevolg: Onvoldoende daling van de sterfte aan baarmoederhalskanker (daalt niet meer sinds 1990)baarmoederhalskanker (daalt niet meer sinds 1990)
Sterfte in België: 4.6 per 100.000 per jaar (om de drie jaar)Sterfte in België: 4.6 per 100.000 per jaar (om de drie jaar) Sterfte in Finland: 1.7 per 100.000 per jaar (om de vijf jaar)Sterfte in Finland: 1.7 per 100.000 per jaar (om de vijf jaar)
Hoe voorkomen?Hoe voorkomen?
HPV-vaccinatieHPV-vaccinatie70% van de baarmoederhalskankers in België 70% van de baarmoederhalskankers in België
door types 16 en 18door types 16 en 18Twee vaccinsTwee vaccins
Gardasil Gardasil Types Types
6/11 genitale wratten6/11 genitale wratten 16/18 16/18
CervarixCervarix Types Types
16/1816/18
Hoe voorkomen?Hoe voorkomen? HPV-vaccin HPV-vaccin
Partikels die op het virus lijken Partikels die op het virus lijken Gardasil gemaakt door gisten Gardasil gemaakt door gisten
genetisch te manipulerengenetisch te manipuleren Cervarix door insektencellen Cervarix door insektencellen
genetisch te manipulerengenetisch te manipuleren Partikels bevatten geen DNAPartikels bevatten geen DNA Kunnen zich niet Kunnen zich niet
vermenigvuldigen en dus geen vermenigvuldigen en dus geen infectie veroorzakeninfectie veroorzaken
Hoe voorkomen?Hoe voorkomen?
HPV-vaccinatieHPV-vaccinatie VaccinatieschemaVaccinatieschema
Gardasil drie inspuitingenGardasil drie inspuitingen de tweede 2 maand na de eerste, derde 6 maand na de eerstede tweede 2 maand na de eerste, derde 6 maand na de eerste
Cervarix drie inspuitingenCervarix drie inspuitingen De tweede 1 maand na de eerste, derde 6 maand na de De tweede 1 maand na de eerste, derde 6 maand na de
eersteeerste
Bij beide vaccins alle inspuitingen binnen het jaar te Bij beide vaccins alle inspuitingen binnen het jaar te gevengeven
We weten momenteel nog niet of een We weten momenteel nog niet of een herhalingsinenting nodig zal zijnherhalingsinenting nodig zal zijn
Hoe voorkomen?Hoe voorkomen?
HPV-vaccinatie: HPV-vaccinatie: Veilig en effectiefVeilig en effectief
GardasilGardasil
Is veilig en wekt immuniteit op bij vrouwen van 9 tot Is veilig en wekt immuniteit op bij vrouwen van 9 tot 26 jaar26 jaar
CervarixCervarix
Is veilig en wekt immuniteit op bij vrouwen van 10 Is veilig en wekt immuniteit op bij vrouwen van 10 tot 55 jaartot 55 jaar
Hoe voorkomen?Hoe voorkomen?
HPV-vaccinatieHPV-vaccinatie Wat weten we nog nietWat weten we nog niet
Veiligheid en werkzaamheid bij andere Veiligheid en werkzaamheid bij andere leeftijdenleeftijden
Mannen: wekt immuniteit op maar helpt Mannen: wekt immuniteit op maar helpt het vaccin ook om infectie te voorkomen het vaccin ook om infectie te voorkomen
Hoe lang is het vaccin werkzaam Hoe lang is het vaccin werkzaam Is een herhalinginenting nodigIs een herhalinginenting nodig
Hoe voorkomen?Hoe voorkomen? HPV-vaccinatieHPV-vaccinatie
Voor wie zinvolVoor wie zinvol Alle meisjes vanaf 10 tot en met13 jaar Alle meisjes vanaf 10 tot en met13 jaar Alle meisjes vanaf 14 tot en met 26 jaar die nog niet seksueel Alle meisjes vanaf 14 tot en met 26 jaar die nog niet seksueel
actief zijnactief zijn Als toch seksueel actief, te bespreken met uw arts Als toch seksueel actief, te bespreken met uw arts
(het vaccin beschermt tegen die virustypes waarmee men nog niet (het vaccin beschermt tegen die virustypes waarmee men nog niet besmet is)besmet is)
Hoe voorkomen?Hoe voorkomen?
HPV-vaccinatieHPV-vaccinatie Voor wie mogelijk nietVoor wie mogelijk niet
Na 26 jaar en seksueel actief, bespreken met artsNa 26 jaar en seksueel actief, bespreken met arts JongensJongens
Hoe voorkomen?Hoe voorkomen?
HPV-vaccinatieHPV-vaccinatie Voor wie terugbetaaldVoor wie terugbetaald
3 injecties = 390.66€ zonder terugbetaling, met 3 injecties = 390.66€ zonder terugbetaling, met terugbetaling, 32.40 € terugbetaling, 32.40 €
Voorwaarde: vanaf 12 jaar en eerste injectie voor Voorwaarde: vanaf 12 jaar en eerste injectie voor 16 jaar16 jaar
Vanaf 1 november 2007 voor GardasilVanaf 1 november 2007 voor Gardasil Vanaf 1 mei 2008 voor CervarixVanaf 1 mei 2008 voor Cervarix Sommige ziekenfondsen en openbare besturen Sommige ziekenfondsen en openbare besturen
geven een bijkomende tegemoetkominggeven een bijkomende tegemoetkoming
Hoe voorkomen?Hoe voorkomen?
HPV-vaccinatieHPV-vaccinatie Vlaamse plannenVlaamse plannen
Advies van de Hoge GezondheidsraadAdvies van de Hoge Gezondheidsraad Algemene vaccinatie van één jaargroep meisjes tussen Algemene vaccinatie van één jaargroep meisjes tussen
10 en 13 jaar10 en 13 jaar Plan minister VanackerePlan minister Vanackere
Wil HPV vaccinatie kosteloos aanbieden aan zeker één Wil HPV vaccinatie kosteloos aanbieden aan zeker één jaargroep van meisjes, liefst met inschakeling van het jaargroep van meisjes, liefst met inschakeling van het CLB, om zoveel mogelijk meisjes te bereikenCLB, om zoveel mogelijk meisjes te bereiken
Wanneer: als andere gemeenschappen meewillenWanneer: als andere gemeenschappen meewillen Plan minister OnkelinxPlan minister Onkelinx
Terugbetaling vaccin tot 18 jaarTerugbetaling vaccin tot 18 jaar
BesluitBesluit HPV-vaccinatie is een aanwinst in de strijd HPV-vaccinatie is een aanwinst in de strijd
tegen baarmoederhalskankertegen baarmoederhalskanker Als alle vrouwen ingeënt zijn kunnen we tot Als alle vrouwen ingeënt zijn kunnen we tot
70% van de kankers voorkomen70% van de kankers voorkomen Baarmoederhalsuitstrijkjes blijven nodig voorBaarmoederhalsuitstrijkjes blijven nodig voor
Iedereen die ingeënt isIedereen die ingeënt is Iedereen die niet ingeënt is (en in de toekomst niet Iedereen die niet ingeënt is (en in de toekomst niet
ingeënt kan worden)ingeënt kan worden) Om voorloperletsels op te sporen van kankers die Om voorloperletsels op te sporen van kankers die
niet door de inenting voorkomen wordenniet door de inenting voorkomen worden Om de evolutie van baarmoederhalskanker in de Om de evolutie van baarmoederhalskanker in de
bevolking op te volgen nu er gevaccineerd wordtbevolking op te volgen nu er gevaccineerd wordt