ElJSDENSV E R L E D E N

UIT ElJSDENS VERLEDEN, een uitgave vun de Srich'ring Eiisdens VerledenDECEMBER 1995 - nummer 70

Laurent Wolfs voor ziin woning, de Zaagmolen in Luug~CuesrerLFoto: A. Smeets.

InhoudsopgaveVan de redactie

Vijftig jaar "gidsen" in EijsdenMaria Janssen-Rutten

Bij ons thuis (aflevering 11)P.].M. Wolfs

Kroniek Eijsden 1985H,].G. Wijnands

Kint g'r oes vertelle...Pierre Ieukens

Limburger KoerierNico Duijkers

Kent u ze nog ?

16

20

23

24

28

Van de reductie1995 was een jubileumjaar voor twee Eijsdensevoetbalverenigingen en over de geschiedenis van eenvan de twee, S.V.M.E., hebt u een bijdrage kunnenlezen in de vorige aflevering van Uit EijsdensVerleden. Ook voor "de gidsen" van Eijsden was 1995een bijzonder jaar, want Scouting St.-Christina vierdehaar 50-jarig bestaan. In het voor u liggende nummervan Uit Eijsdens Verleden, nummer 70, wordt in hetartikel Vijftig jaar "gidsen" in Eijsden verteld hoe degidsenbeweging van 1945 uitgroeide tot de scoutingvan 1995.

Het is interessant om de geschiedenis van de scoutingin Eijsden te lezen en voor velen zal dat zeker fijneherinneringen oproepen. Daarnaast vindt de StichtingEijsdens Verleden het van belang dat de geschiedenisvan een Eijsdense vereniging beschreven engepubliceerd wordt. Het is een bijdrage aan debeschrijving van de historie van het grotere geheel,van Eijsden.

Vanaf 1982 hebben we in het laatste nummer van elkejaargang een kroniek kunnen opnemen van Eijsdenvan steeds tien jaar voor het jaar van publicatie. In ditnummer, dat als het laatste van 1995 geldt, is dat deKroniek 1985. Mede-redactielid H.Wijnands heeft dekroniek jarenlang bijgehouden, maar in 1985 is hijermee gestopt. De aflevering van 1985, die u hier inUEV nummer 70 aantreft zal helaas de laatste zijn vanzijn hand. We proberen een kroniekschrijver te vindenvoor de jaren na 1985, zodat de rubriek ook in deslotnummers van komende jaargangen voortgezet kanworden.

De vaste onderdelen van Uit Eijsdens Verleden vindt uweer terug in dit nummer: De Limburger Koerier, alsaltijd met lezenswaardigheden verzameld uit oudnieuws; Bij ons thuis, waarvan we de voorlaatste

aflevering publiceren; Kent u ze nog?, waarin onderandere een herinnering aan het sorteren vanLegiponts en Kint g'r oes vertelle, waarbij u misschiennog enkele namen kunt aanvullen.

Bij dit nummer hebben we weer de jaarlijkseacceptgirokaart gevoegd. We vragen u uw donatie voor1996 daarmee over te maken. De minimumbijdrage isnog steeds f 25,- (voor studerenden f 12,50) voor eenjaar. U steunt daarmee het werk van de StichtingEijsdens Verleden en u krijgt alle nummers UitEijsdens Verleden van 1996 per post thuisbezorgd.Wij danken u voor uw onmisbare steun.

Tenslotte vragen we nog uw aandacht voor eenomissie in UEV nummer 69, op pagina 19. Daar is eenbijlage opgenomen waarin de pastoors van Breust-Eijsden opgesomd zijn. Helaas zijn een aantal kruisjes,ten teken dat de betreffende pastoors in de parochiezijn overleden, niet afgedrukt. Het betreft:

nr. 3 Nicolaes Ruelens,nr. 5 Matthias Dionijsij,nr. 7 Servatius Larbuison,nr. 8 Walterus Emond,nr. 13 Laurentius Wijnen,nr. 14 Guilielmus Dupuist,nr. 15 Thomas Knapen,nr. 16 Thomas Vrijens,nr. 17 Franciscus Wilhelmus Troquaij,nr. 23 loannes Henricus Wijnen ennr. 25 Alphons Marie Lambert Vallen.

DE REDA CTIE

Vijftig jaar "gidsen" in EijsdenIn het eerste weekend Vanseptember 1995, direct nade Wereld Jamboree inDronten, vierdeScouting St.-Christina haarvijftigjarigbestaan. Dit werdterecht op zeerfeestelijke wijzegevierd met descouts en hunouders, leiders enleidsters en hetbestuur.Daar er een helehistorie ligt tussen 1945en 1995 en vele Eijsdensemeisjes in die jaren een plezierigetijd beleefden bij Scouting St.-Christina,wordt in dit artikel aan de hand vanverhalen van enkele zeer nauwbetrokkenen een beeld geschetst van deuitgroei van de Gidsenbeweging van 1945tot de Scouting van 1995.Dit beeld is zeker geen volledige weergavevan 50 jaren gidsenbeweging in Eijsden.Men was afhankelijk van nog aanwezigegedeelten van het archief van ScoutingSt.-Christina en van de bijdragen diegeleverd werden door enkele Voormaligegidsen. Wij zijn hen daarvoor zeererkentelijk en hopen dat hun bijdrage zalleiden tot veel leesplezier bij de lezers vandit nummer van Uit Eijsdens Verleden.

DE BEGlNPERlODEHet allereerste begin van de huidigescoutinggroep ligt eigenlijk al in 1934.Toen werd namelijk de l'Katholieke JongeVrouwen" (KJV) opgericht, voor meisjesvan 16 jaar en ouder. De hoofdleidingervan bestond o.a. uit aalmoezenierPrompers (destijds kapelaan in Breust-Eijsden), Mère Léonarda (destijds hoofdvan de Mulo bij de zusters Ursulinen teEijsden) en Christine Theunissen.Diocesaan Aalmoezenier was Mgr.Jenniskens. De KJV had ook een afdelingvoor meisjes van 11 tot 16 jaar, de KJM.De bijeenkomsten van de KJV en KJMvonden plaats in de oude Mulo-school enin de steegjes om en nabij de school, opde plaats ongeveer waar nu de bibliotheekligt. Al een jaar na de oprichting werd hetparochiehuis ofwel patronaatsgebouw

(thans Cultureel CentrumEijsden) door Mgr.

Lemmens (destijdsbisschop van

Roermond)ingezegend alsnieuwehuisvesting voorhet vrouwelijkjeugdwerk, maarook voor deEijsdense

studenten en deVerkenners. De KJV

kon beschikken overde eerste etage. De

benedenzaal en kapelwaren voor gezamenlijk

gebruik. Voor de buitenactiviteitenwerd het in de nabijheid gelegenl'Heksenwèjke" veelvuldig bezocht.De oorlog maakte echter een einde aan deKJV en KIM. Zoals zoveel, werd ook dejeugdbeweging door de bezetterverboden, maar de vindingrijke leidersvan de KJV veranderden de naam engingen met hun jeugdwerk verder. Zowerd de KJV de "Katholieke Actie" en deKJM kreeg de naam "Erewacht van hetSacrament". Grote nadruk kwam toen teliggen op godsdienstige vorming enaktiviteiten: werkzaamheden alsversiering van wegkruisen, attenties voorzieken en bejaarden en opluistering vankerkelijke feesten werden aangepakt.

OPRICHTING GlDSENGROEPDe bevrijding van Nederland bracht ookin Eijsden de oprichting danwel deheroprichting van verschillendeverenigingen. Zo werd de gidsenbewegingals verkennerij voor meisjes ingesteld.Door de landelijke en provincialegidsenbeweging werd hier uitgezien naarleidsters die een cursus wilden volgen omhet spel van verkennen te leren. Devoorkeur ging uit naar mensen die al inhet jeugdwerk ervaring hadden. Zogingen in september 1945 mejuffrouwThielke Theunissen, die al als akela bij dewelpen had gewerkt en mejuffrouwLouise Loyens, die tot dan toe leidster vande KIM was geweest, voor drie dagen naarSchimmert om zich samen met anderenuit heel Limburg bezig te houden metalles wat het spel van verkennen inhield.

herinneringen als volgt weergegeven.“Mijn gidsenuniform bestond uit:donkerblauwe jurk met epauletten en 4zakken, bruine leren riem, blauwe baret

Louise Loyens: “Er was bijna geen vervoerzo vlak na de oorlog. Dus maar op goedgeluk met een koffertje waarin ook nogproviand of voedselbonnen zaten te voet

Defilé vun de SroutinggroepSint-Christine voor pastoorDebets bij gelegenheid vundiens 25-jarig priesterfeest in

richting Schimmert. Tot Maastricht ginghet wel, even rusten en toen verder naarMeerssen. Maar aan de voet van de Raar-berg konden we niet meer! Er kwam neteen legertruck voorbij. Zouden we liften?Maar dat is toch gevaarlijk! We hebbenhet wel gedaan, maar onderweg kregenwe 't toch benauwd. Zou de chauffeur onswel uitlaten bij de Watertoren? 't Liepgoed af en opgelucht liepen we het laatstestuk richting klooster Op de Bies. Eenpaar weken later kregen we bericht dat wegeslaagd waren voor de cursus. Wemochten als Guido en Kapi met eengroep van 24 gidsen beginnen. Bij gebrekaan textielbonnen hadden we nog geenuniform, maar wel startten we direct metallerlei activiteiten waaronder hetinrichten van ronde-hoeken en instellenvan de eisenkaarten. Pastoor Wijsen is 17jaar aalmoezenier geweest en was opvrijwel iedere gidsenbijeenkomst evenaanwezig om een woordje te zeggen. Vooriedere installatie van een gids werd eenavondwake gehouden in de kerk, waarwet en belofte overdacht werden. Ikgeloof dat er op dit punt veel veranderd isnu."

HERlNNERlNGEN VAN EEN GIDSAnnie Frijns-Gilissen is bij de gidsengroepaktief geweest van 1953 tot 1966, eerst alsgids en later als leidster. Zij heeft haar

april 1958.

met insigne, lichtblauwe das metdasspeld, wit fluitkoord met fluit, welkein de linkerborstzak werd gedragen. Aande epaulet op de rechterschouder werdende rondelinten bevestigd en onder delinker epaulet kwam de groepsnaam.Rond 1960 is het oude uniformlangzamerhand vervangen door hethuidige.Om gids te kunnen worden moest je 11jaar zijn. Je hoorde dan bij de junioren.Als 14-jarige kwam je bij de senioren.Als 16-jarige kon je pionierster worden,maar deze groep bestond in Eijsden niet.Wilde je toch nog bij de gidsen blijven,dan kon dat. Je mocht dan de leidstershelpen.Om leidster te kunnen worden moest je18 jaar zijn. Om als leidster geïnstalleerdte worden moest je een inleidingscursusvolgen, drie maanden stage lopen in eenkring in een andere plaats met eengidsengroep en de 2e en 3e klasse-eisenlaten aftekenen bij een districtsleidster.In oktober 1959 gingen drie Eijsdensegidsen naar de pas opgerichtecadettengroep Lady Baden Powell teMaastricht.Dat was een leidstersopleidingvan twee jaar. Vanaf 16 jaar kon je daarnaar toe. De opleiding bestond uit eeninleidingscursus, bivakweekends en eenstage in gidsengroepen in Maastricht enwerd afgesloten met een trektocht per

fiets door Belgisch of Nederlands Limburgmet als einddoel De Rips.Wilde men kunnen bivakkeren met eengidsengroep, dan moest je in het bezitzijn van het bivakbrevet. De cursusdaarvoor werd in die tijd gevolgd inSchayk. Kamperen was toendertijd nietmogelijk omdat gidsen niet in tentenmochten slapen.Bij het bivakkeren sliep je binnenshuis,

gezellig te maken werd er aan de muureen doek naar eigen keuze opgehangen enop de tafel een vrolijk tafelkleedje gelegd.Op de doek werden allerlei dingenvastgespeld die met de ronde te makenhadden. Iedere ronde koos haar eigennaam, nl. een dieren- of bloemennaam,een eigen embleem en een eigen devies.Dit alles werd met veel fantasie uitgebeelden op de rondedoek bevestigd. Na verloop

\_\l'

l\ iIl \:AH-n

ii

\l

\i

Ii

L,.---

><i><af~

f'350km

en

äøø

Een bladzijde uit hei logboek ven de gidsen, l november i961.

b.v. op een zolder of in een stal van eenboerderij.De gidsengroep bestond uit ongeveer 24leden met twee of drie leidsters. Dehoofdleidster werd Guido genoemd en deassistentleidsters Kapi of Adjuto. Tevenswas er een aalmoezenier aan de groepVerbonden. Het katholieke geloof speeldein het gidsenspel een belangrijke rol.De gidsen waren in vier groepen verdeeld,de rondes. Iedere ronde bestond uitongeveer zes meisjes. Aan het hoofd vaneen ronde werd een rondeleidstergekozen. De rondeleidster koos eenassistente die haar kon vervangen, deassistent-rondeleidster. De rondes haddenieder hun eigen rondehoek. Om het

van tijd kwam de doek vol te hangen mettotems en allerlei zelfgemaakte ofverdiende attributen. Zo ontstond daneen echte eigen rondehoek.Iedere kring (bijeenkomst) begon met eenopening en eindigde met een sluiting. Bijde opening stelde de rondeleidster degroep in een hoefijzer op. In het middenstond de vlaggemast met de opgevouwenvlag. Als iedereen stil was, haalde derondeleidster de leidsters. Na een “Groepsaluut" en I[Hijs de vlag" werd de vlaggehesen. Vervolgens werd er gezongen,gebeden en de gidsenwet opgezegd. Uithet logboek werd het verslag van devorige kring voorgelezen. Ook werd ertijdens de opening een inspectiegehouden. Gecontroleerd werd of jeuniform in orde was en of je potlood en

papier, een touwtje, een rozenkrans eneen zakdoek bij je had. Na de openingging iedereen naar zijn eigen rondehoek.Aan de rondeleidster werd de contributiebetaald (10 cent per week). Zij tekende ditaan in haar kasboek. Een bijeenkomstwerd beëindigd met de sluiting. Dedienstdoende rondeleidster haalde deleidsters. Na “Groep saluut" en hetstrijken van de vlag volgde een gebed, een

Annie Gilissen wordt tot leidster gekozen, 21 december 1961.

herinnering aan de goede daad, eventuelemededelingen en het overhandigen vanhet logboek aan een van de gidsen. Meteen I'Breek de kring" werd de bijeenkomstbeëindigd.Tijdens de kring werd er o.a. aan deeisenkaart gewerkt. Je leerde het morse-alfabet met fluit en zaklamp. Ook moestje weten hoe je op bepaalde handgebarenen fluitsignalen moest reageren, hoe je devlag moest vouwen, hijsen en strijken.Ook het maken van knopen werdgeoefend: de platte knoop, de mastworp,de schootsteek, de trompetsteek, enz. Deeerste beginselen van E.H.B.O. werdenbij gebracht. De natuur was heelbelangrijk. Bloemen en planten, dieren,sterrenbeelden, de wolken, het weer, dewindstreken, het gebruik van het kompas,allemaal themafs die spelenderwijs aan deorde kwamen. “Heb eerbied voor denatuur" was een belangrijke spreuk. Jeleerde speurtekens kennen en volgen.Daarbij werd vaak gebruik gemaakt vannatuurlijke materialen. Het spreektvanzelf dat je daarbij je ogen goed de kostmoest geven. Het Heksenweitje, de Zeven

Heuvelen en het Savelsbos warenfavoriete plekken voor speurtochten enandere buitenspelen. De weilanden vande familie Piters aan het Savelsbos warenbekend speelterrein. Hier werd ook vaakhet kampvuur gehouden. Bij de familiePiters was de groep altijd welkom.Als je als nieuweling bij de gidsen kwamwas je meestal 11 jaar. Voordat jegeïnstalleerd was mocht je nog geenuniform dragen en niet de gidsengroetbrengen. Tijdens de kring moest je aan jeeisenkaart werken. De opdrachten die jegoed had afgewerkt of uitgevoerd,moesten worden afgetekend door deleidsters. Sommige moesten door jeouders of door de aalmoezenier wordenafgetekend. Enkele opdrachten waren: dewet, de belofte en het devies kennen, degidsendas knopen en het fluitkoordvlechten, de betekenis van de insigneskunnen vertellen, enz. Had je de heleeisenkaart afgewerkt, dan kon jegeinstalleerd worden.De installatie was een feestelijkegebeurtenis. Je ouders mochten hierbijaanwezig zijn. Als nieuweling moest jevoor de leidster gaan staan en enkelevragen over wet en belofte beantwoorden.De geïnstalleerde gidsen brachten hethalfsaluut (tot schouderhoogte). Debelofte werd afgelegd met de rechterhandin saluut op de vlag en de linkerhand indie van de leidster. De insignes werdenopgespeld, de das werd omgedaan en debaret opgezet. Daarna mocht je de leidingen de groep groeten met het groot saluut.Hierna volgde het beloftelied en volgde ereen fijne middag met spelletjes, liedjes entoneelstukjes.Het gidsenjaar werd geopend inseptember en afgesloten na het bivak.Gedurende het jaar waren er heel watdagen waaraan bijzondere aandacht werdbesteed.Zo werd er rond 5 december eensurpriseavond gehouden, met bezoek vanSinterklaas en Pieten. Als de goedheiligman verhinderd was, waren er altijd nogzijn Pieten die zorgden voor eenspannende en gezellige avond. Eenspeurtocht naar de Pieten gaf nog meerspanning dan een gewone speurtocht,zeker wanneer de Pieten te voorschijnkwamen met roe of varkensblaas.Voor de Advent werd een adventskransgemaakt. Tijdens de wekelijkse openingwerd een nieuwe kaars ontstoken. In dezeperiode werden voorbereidingen voor dekerstviering getroffen, zoals het makenvan kerststukjes en het het oefenen van

1965 waren we te gast op een boerderij inItteren.Als je op het kampterrein was moest jedirect flink aanpakken. De hudo (w.c.)moest worden gegraven en in ordegemaakt. De vuurtafels, eettafels,zitbanken en pannenrekken werdengesjord. De slaapgelegenheid moest inorde worden gebracht. Het slapen opkamp was een hele belevenis. Je moest jeeigen matras maken. Die bestond uit eenzak, gemaakt van een oud laken engevuld met hooi. Een slaapzak werdgemaakt van twee in elkaar gevouwendekens die met dekenspelden werdenvastgemaakt. Van slapen kwam de eerstenacht niet veel. Je matras deugde vangeen kant. Hij zat vol bobbels. En dedekens zaten te strak, waren te warm of tekoud. Er waren natuurlijk altijd gidsen dielol gingen trappen, maar uiteindelijkkreeg de slaap toch de overhand.Koken op kamp was ook een hele klus.Dat gebeurde op vuurtafels. Een vuurtafelwerd gesjord van houten palen. Daaropwerden graszoden omgedraaid neergelegden afgedekt met grond of zand. Hieropkwamen de stenen en het rooster. Eerstwerd er gezorgd Voor een gelijkmatigvuurtje en daarna kon er gekookt worden.Voordat de pannen op het vuur kwamenmoesten ze goed met groene zeep wordeningesmeerd om bij de afwas het roet ergemakkelijker vanafte kunnen krijgen.Koken op houtvuurvergde heel veel tijden er mislukte nogaleens het een enander. Ook het weerwas niet altijd zogeschikt om buitente koken. Daaromwerd er ook eengaskomfoormeegenomen.Voor elk bivak werdsteeds een speciaalthema gekozen. Ditthema liep als eenrode draad door hethele spel. Ieder kamphad zijn eigenkampdas, aangepastaan het kampthema.De gidsen kondenpunten verdieneno.a. door het goeduitvoeren van hetcorvee of door hetwinnen van

spelletjes. Aan het einde van het bivakkreeg de winnende ronde dan eentoepasselijke totem.Een belangrijk evenement op de laatsteavond van het bivak was het kampvuur.Hierbij werden de belevenissen tijdenshet kamp verwerkt in liedjes, sketches eneen toneelspel."Annie, nu woonachtig in Cadier en Keer,voegt aan bovenstaand relaas toe: “Er isnatuurlijk veel meer gebeurd in de St.-Christinagroep tijdens deze jaren en ikweet zeker dat menigeen nog heel wat tevertellen heeft. Misschien kan dat nogeens tijdens een reünie?"

PERIODE TOT 1995In de periode van bijna 30 jaren diehierop Volgde is de St.-Christinagroephoewel zeer geleidelijk- veranderd. Demaatschappelijke ontwikkelingen gingener uiteraard niet aan voorbij. Deontkerkelijking, de hekel aan uniformen,de kleinere gezinnen, de steeds geringeremogelijkheid tot buiten spelen ook voorkinderen in Eijsden, de groterekeuzemogelijkheid om bij een vereniging

Kump Gaulle, 1964.

feit was, verrichtte burgemeesterWijnands de opening en vanaf 1 januari1982 was de gidsengroep de trotsehuurder van “Het Kraojenisj". Er werdnaar hartelust geverfd, aan nieuwemeubels getimmerd en gordijnengenaaid.Omdat de gidsengroep zich alsmaaruitbreidde en daardoor deVerantwoordelijkheid voor de Vrijwilligersook groter werd, besloot men om eenstichting in het leven te roepen. ln juni1974 werd ten overstaan van notaris VanHall de stichting GidsengroepSt.-Christina opgericht met heuse

ßrvak ßrzevet

Brevet tot her leiden vun een bivuk als verantwoordelijk leidster, 1964.

statuten en een huishoudelijk reglement.De notaris gaf uit eigen zak nog een flinkefinanciële bijdrage aan de nieuwestichting. Het stichtingsbestuur, datvoornamelijk uit ouders bestond, had alsvoornaamste taken het beheren Van hetnieuwe clubgebouw en van de financiën,zodat de leiding zich alleen hoefde bezigte houden met het werk voor de gidsen.De gidsengroep voor meisjes van 1 1 tot16 jaar kreeg in de laatste periode ookgezelschap van groepen bestemd voorandere leeftijden. Zo werd rond 1970, innavolging van de landelijk scoutingtrend,door Elly Theunissen gestart met een

Kaboutergroep voor meisjes van 7 tot 10jaar. De Sherpagroep voor meisjes van 14tot 18 jaar werd rond 1980 in het levengeroepen. De laatste groep, voor dekleinste meisjes én jongens, de Bevers,werd opgericht rond 1986 en hun eersteleidster was Carola Bessems. Wanneer demannelijke bevertjes 7 jaar zijn, gaan zenaar de welpen bij de St.-Paulusgroep,terwijl de meisjes naar de kabouters gaan.Tegenwoordig is de gidsengroep bestemdvoor meisjes van 10 tot 14 jaar.

Elke groep heeft zijn eigen uniform.De bevers dragen een rode trui met

Brevet gidsenleidsler, l9ó4.

spijkerbroek, de kabouters een groenebloes met spijkerbroek, de gidsen eenbeige bloes met spijkerbroek en desherpa's een rode bloes met spijkerbroek.Elke speltak draagt een blauwe sjaal. Sindshet SO-jarig jubileum is aan het uniformeen blauwe pet toegevoegd.In de loop van de jaren werd het uniformechter steeds minder gedragen. De leidingdroeg het zelf bijna nooit meer. Alleentijdens de kampen werd nog in uniformhet spel van verkennen gespeeld. Tochbeginnen de scouts van nu het weer leukte vinden om hun uniform te dragen enook de ouders stimuleren hen daarin.

De inzet van tientallen vrijwilligers(wellicht meer dan 100 in de loop van detij dl) heeft de scoutinggroep in standgehouden en gemaakt tot de bloeiendevereniging die ze nog altijd is. De leidersen leidsters waren en zijn afkomstig uitEijsden en omliggende kerkdorpen enhebben meestal zelf eenscoutingverleden, zodat ze de

7-Vw

jij/mmmtw al)

Uit het dagboek vun de kabouters, 1978.

scoutingvlam kunnen overdragen aan dejongeren. Daarvoor werden en wordencursussen gevolgd, werden en worden ervele uren besteed aan vergaderen,voorbereiden en opruimen! De leidingwordt overigens niet meer aangesprokenmet Guido, Kapi of Adjuto. Zij wordt nugewoon met I'je'I en “jij” en de Voornaamaangesproken. De omgang met de scouts

12

is losser geworden dan in de tijd dieAnnie Gilissen beschreef...Sinds enkele jaren vinden degroepsbijeenkomsten niet meer opwoensdag plaats, maar vooral in hetweekend. Dan hebben de kinderen meertijd! De speltakken van bevers enkabouters hebben "groep" op zaterdag,terwijl de gidsen en de sherpa's hun

'42,

activiteiten op vrijdagavond houden. Debevers leren het spel Via Lange Doener enzijn medespelers en de kabouters zijn ingroepjes/huisjes verdeeld en spelen hunspel in het land Bambilië. De gidsen zijnnog altijd ingedeeld in rondes en kennenook nog een rondeleidster. De sherpa'sbedenken en organiseren hun activiteitenmeestal zelf en doen daarbij de ervaring

op die ze als mogelijke toekomstigeleidsters goed kunnen gebruiken.De sfeer waarin de activiteitenplaatsvinden heeft een grote veranderingondergaan. Het katholieke geloof isnauwelijks nog van invloed. Zo komt ergeen aalmoezenier meer op de wekelijksebijeenkomsten en wordt er niet meergebeden bij de opening en de sluiting.Een rozenkrans hebben de scouts nietmeer bij zich. Sommigen weten zelfs nieteens wat dat is! Wel vragen de meesteneen zakmes aan Sinterklaas of met hunverjaardag, “want daar kun je chiquedingen mee maken." De aspecten vanscouting waaromheen de programma'sworden gemaakt zijn veiligheid, milieu ensamenwerking. Aspecten die eigenlijk nietveel verschillen met die van vroeger. Zehebben immers ook het goed omgaanmet de natuur en met andere mensenhoog in het Vaandel staan.Jaarlijks worden o.a. de volgendeactiviteiten georganiseerd.Allereerst is er deopening van hetscoutingjaar, met ineen van de eersteweken hetzogenaamde"overvliegen". Descouts worden dan,afhankelijk Van hunleeftijd, overgedragen

u:

Rio Warnier houdt eentoespraak bij gelegenheidvan het 40~jarig jubileum,l985.

aan de volgendegroep. Datgebeurt kort na dezomervakantietijdens een extraspannendebijeenkomst.Nadat ze bewezenhebben goed hunbest te willendoen en erbij tehoren, worden ze

in de nieuwe groep of speltakgeïnstalleerd. Bij de sherpa's gebeurt ditinstalleren op een zeer bijzondere manier.Het heet daar dan ook ontgroening.De sinterklaasviering is in de loop van dejaren even spannend gebleven Voor dekleintjes en leidt ook nog vaak tot grotehilariteit bij de oudere scouts.Rond Kerstmis worden er nog altijdkerststukjes gemaakt en bij zieke enbejaarde mensen thuis gebracht. Ookwordt er nog steeds een kerstspel ofwinterspel georganiseerd voor de scoutsen hun ouders.Nog enkele grotere aktiviteiten die, al ofniet in samenwerking met "St-Paulus",worden georganiseerd zijn de spelen voorde Eijsdense jeugd op Koninginnedag enCarnaval.Om de kas te spekken wordt jaarlijks deeieractie gehouden, waarbij in de weekvoor Pasen huis-aan-huis gekleurde eierenworden verkocht. Aan het maken vanpalmpasentakken voor de bejaarden is

Bij de opening van iKraojenisj", het nieuweclubgebouw aan de Parallelweg, 1982.

een einde gemaakt. Ook daar heeft de Daar proberen de gidsen in devooruitgang in de vorm van mooie verschillende onderdelen van hetpakketten door het Rode Kruis of de kamperen te wedijveren met groepen uitZonnebloem, gevolgen gehad voor de Maastricht en omliggende dorpen. Doorscouting. de districtleiding wordt op alleElk jaar weer loopt de IlGidsengroep onderdelen, bv. tent opzetten, koken,St.-Christina”, zoals de scoutinggroep pionieren en samenwerken gelet. Op

grond daarvankunnen door descouts puntenworden verdiend.Het winterkampvindt voor alle

Kamp Mechelen, 1985.

groepen plaats inde buurt vanEijsden, terwijlvoor dezomerkampenvaak een bivak inde iets wijdereomtrek wordt

officieel nog altijd heet, mee in de gezocht voor de bevers en kabouters. Deprocessie. De sherpa's lopen zelfs voor de groteren slaan hun tenten steeds vakerprocessie uit om de mensen door het verder weg op. De sherpa's gaan zelfs “opuitdelen van briefjes op de hoogte te hike". Dan zijn ze meestal in destellen van de bestemming van de Ardennen onderweg met hun tentje,collecte. proviand en schone kleding op de rug,

urDe inzegening vun tKruoienísi"door pastoor Vun der Zonder, 1982.

De meesteaktiviteiten zijnechter gericht ophet bivakkeren ofkamperen, op hetbuitenspel dus. Bijde jongere scoutswordt er al aanenige voorbereidinggedaan, maar bij degidsen begint hetpas echt: sjorren,pionieren, koken, kompas lezen, enz. De terwijl ze met behulp van kaart engidsen hoeven nu niet meer te bivakkeren kompas zelf de weg moeten zoeken omop een boerderij, maar mogen ook uiteindelijk ergens uit te komen waar zekamperen in tenten. Al vele jaren wordt onder primitieve omstandighedendeelgenomen aan de kunnen overnachten. Uiteraard heeft ookpatrouillewedstrijden die door het district hier de leiding een groteMaastricht worden georganiseerd voor verantwoordelijkheid. Termen alsgidsen, verkenners en zeeverkenners. survival, speleologie, kajakken, hike,

ll4

“'i Kruojenisj", 1996.Foto: J. Reihero.

abseilen, klimmen, canyoning en vooral"kicken" en “grenzen verleggen” wordenbij die groep vaak gebezigd en alsactiviteit uitgevoerd!Wat de scoutingleden bij al dezeactiviteiten leren zijn waardevollevaardigheden, zoals aanpassen,doorzetten, delen, improviseren ensamenwerken. Vaardigheden die hun hungehele leven tot voordeel zullen zijn bijwerk, studie, vrije tijd en vooral in deomgang met mensen.Al blijkt uit veel van het bovenstaandedat er in de “Gidsengroep St.-Christina"van Louise Loyens en Thielke Theunissenveel veranderd is, toch blijft de waardevan het elkaar en anderen helpenonveranderlijk verbonden aan l'ScoutingSt.-Christina".

MARIA [ANSSEN-R U"ITEN

Met dank aan:

mevr. L.Loyens (mede-oprichtster en leidster),mevr. A.Frijns-Gilissen (gids en leidster) endhr. l. Vaes (lid van de stichting)

Bronnen:

logboeken van kabouters, gidsen en sherpa's,verslagen van vergaderingen, gesprekken,oprichtingsakte van de stichting, huurovereenkomstmet gemeente.

15

SCOUTING

Scouting is begonnen onder de naamPADVINDERS.Het is een internationale jeugdorganisatie diegesticht is door de Engelse generaal LordBaden Powell. Als officier in het Engelse legerhad hij, met name tijdens de Boerenoorlog inZuid-Afrika (1 899-1902), bijzondereervaringen opgedaan met het inschakelen vanjongens ín vooral verkenningssituaties.De "Boy Scouts", zoals die in Engeland in1907 werd opgericht, vond weerklank in degehele wereld. Zo ook in Nederland, waar deeerste groep Padvinders tot stand kwam in1 910. Niet lang daarna werd door LadyBaden Powell de "Girl Scouts ” opgericht.Reeds in 1920 vond een grote internationalebijeenkomst plaats in Londen, waarnatelkens om de vier jaar dergelijke grotejeugdkampen zijn georganiseerd als"[arnboree". De laatste werd afgelopen zomergehouden in het Nederlandse Dronten.Ieder land is verdeeld in districten, vanwaaruit de groepen hun ideeën, informatie enhun trainingen krijgen. Zo horen Scouting"St-Christina” en l'St-Paulus” bij hetdistrict Maastricht.Onder alle variaties en wisselingen van stijlen formuleríngen blijven in Scoutingessentieel: de naar een spelcodeplaatsvindende confrontatie van jeugdigenmet het buitenleven en het werken inteamverband. Het geheel is bedoeld als eenbijdrage in de vorming van depersoonlijkheid.

Bij ons thuisAFLEVERING 11

Als het 's zondags na de vesper of het lof

maar enigszins mooi weer was, mochten

wij kinderen met moeder naar hetPietershof. Dat was van bij ons thuistwintig minuten flink doorstappen of eenhalf uur drentelen. Als wij met enigezekerheid iets aparts verwachtten, zoalsmet kermis of bij gelegenheid van eennaamfeest, dan duurde die wandelingtwintig minuten; als wij niets bijzondersverwachtten dan duurde die voettochteen dik half uur.

Op het Pietershof waren de voorvaderenvan de familie stokoud geworden. Er

woonden, toen wij kinderen waren, nogtwee stokoude oudtantes met hun twee

oude broers oom Tijne en oom Jan. Zewaren alle vier even boven of evenbeneden de tachtig jaar en ze waren allevier nooit getrouwd geweest.

Behalve die ooms en tantes was er op hetPietershof nog veel antiek. Wij dronkendaar koffie uit heel kleine kopjes zonderoortjes en uit schoteltjes, zoals nu bijantiquairs wel eens te koop staan: kleinebruine kopjes met rose bloemetjes, ofmooie blauwe doorschijnende. Niemandkende toen de waarde ervan. Op hetPietershof was ook veel koper en tin. Erwaren veel grote en kleine tinnen bordendie nu, op enkele na, staan te pronken bij

vreemde mensen in mooie salons. Vandie grote tinnen borden hebben wij noggegeten. Daar waren kannen van l(in met

de naam ingegrift van Pieters Piet, diereeds vóór achttienhonderd gestorvenwas. Een enkele kan hiervan is nog in ons

bezit.

“De mensen weten soms niet hoe rijk zezijn", zei Pastoorke wel eens, en dan

bedoelde hij het oude geloof, de schatvan deugden en goede familie-

eigenschappen. Veel boerenmensenhebben ook niet geweten hoe rijk zewaren aan oude, gewone, alledaagse

dingen, die méér waarde hadden dan watmen duur nieuw kocht in de winkel. Zo isop het Pietershof veel verkocht wat nietdiende voor direct gebruik en er bleef vanantieke familiestukken slechts weinigover: een enkele kist van de vele, de hogeklok, enige tinnen kandelaars, de zware

koperen vijzel, de tinnen maten van liter

tot halve deciliter, natuurlijk ook de eikenkleerkasten, de commode, de koperen

tuitketel en koffiepotten, omdat men dat

alles niet missen kon.

Pietershof was, toen wij kinderen waren,

al lang geen boerderij meer. De Pietersenhadden een beetje boerderij en ook eenbeetje brouwerij gehad. Ze hadden sindsmensenheugenis bier gebrouwen voor hetdorp en naaste omgeving. Ook hetbierbrouwen hadden zij sinds langgestaakt, maar de koperen brouwketel, zo

groot als een halve huiskamer, hebben wijnog onder het schop zien staan.De oude ooms en tantes leefden toen aljaren van hun vroegere verdiensten. Zehadden nog een enkel weiland met veel,goed fruit. De rest van het land hadden zeverpacht. Zij hadden hard gewerkt. Zewaren spaarzaam geweest en zij wareneigenlijk gierig, maar dat wisten zij niet.Zij gaven graag, als het maar geen geldwas. Oom Tijne, die stijf was van de jichten op krukkenliep,strompeldesomskilometersver om eengoudentientje, een

Napoleon of een gouden tienmarkstuk tebemachtigen. Toen hij stierf had hij veel

16

Gouden tienguldenstuk uit l880,met de afbeelding van koningWillem de derde.De aanmunting op grote school isbegonnen in l875. Door deEerste Wereldoorlog verdwenende gouden munten uit deomloop.Na de oorlog werdenaanvankelijk wel weer goudentientjes geslagen, maar zij 1keerden niet meer in de omloopterug. lFoto en gegevens uit:H. Enno van Gelder: DeNederlandse munten; Utrecht,i966; p.l73-i75.

van die stukken verzameld. Vanpapiergeld wilde hij niets weten. Hij was

bang dat de muizen er aan zoudenknabbelen. Al zijn geld moest hard geldzijn: harde rijksdaalders, harde guldens,harde glanzende goudstukken die hij

renteloos jarenlang bewaarde, niet in een

kous, maar in emmers met deksels. Dat

harde geld maakte Oom Tijneonbarmhartig hard, voor zichzelf enanderen. De Pietersen hadden geld, maar

hoe ouder ze werden des te meer had hetgeld de Pietersen in zijn koude greep.

Oom Jan kon nog het best iets missen vanzijn geld. Dat kwam doordat hij Vroegerveel op jacht ging, graag rookte en ook

graag biertjes dronk. Gewoonlijk werd hij

wel getrakteerd in de herberg, maar zo nu

en dan moest hij voor zijn fatsoen tochook een rondje geven en dan werd hij wel

eens gul.

De tantes gaven graag iets voor missen en

voor de missie, maar oom Tijne gaf zelfs

niets aan pastoor voor een gestichtjaargetijde na zijn dood. Dat was heel erg,

want ieder van de familie had gezorgd,dat hij een gesticht jaargetijde nakreeg,

voor eeuwig. Dat hoorde zo. Maar oom

Tijne had zijn vele geld met kleine beetjesmoeten bijeen sparen. Veel had hijverdiend aan vogeltjes vangen. ln zijn

vrije tijd was hij een hartstochtelijkvogelaar geweest. In de herfst ving hijvogeltjes: vogeltjes om te zingen en

vogeltjes om op te eten. Hij verkocht die

per stuk of per dozijn in de stad.Daardoor was hij ook zo stijf geworden,

door bij elk weer stil en onbewogen in het

veld te zitten. Oom Tijne kon allevogeltjes nafluiten en zo naar zijn grote

vangnetten lokken. Daarvoor had hij alle

mogelijke koperen fluitjes. Maar hij kon

het ook nog met zijn mond zonder fluitje,

zelfs toen hij al tachtig jaar was. Zohebben die vele vogeltjes oom Tijnegevangen in de netten van de hebzucht

en gierigheid.

De gierigheid heeft ook nog anderemanieren om de mensen in haar nettente vangen. Later, toen wij groter werden,vertelde moeder ons heel veel over hetPietershof, over al de narigheid die de

zucht naar geld in de familie hadgebracht, over hoe Vreemde mensendaarvan dikwijls profiteerden en de eigenfamilie er geen goeddoen van had. Zohadden de ooms en tantes de bestefruitwei van het dorp aan een vreemdeverkocht voor een daalder meer dan vaderhad geboden. Zo kreeg de fiscus hetgrootste part van de erfenis, omdat de

ooms en tantes niet luisterden naarVerstandige raad en hun zaken niet tijdigwilden regelen.

Toch ging moeder er elke week met onsheen en ze heeft ons later talloze kerenVoorgehouden toch niet alles te doenvoor het geld.“Geld maakt niet gelukkig” zei ze dan,

"soms is het gemakkelijk, maar veel vaker

maakt geld hebben het leven zeermoeilijk.” Moeder vond op het Pietershofgoede, levende voorbeelden orn onsduidelijk te maken dat spaarzaamheid ietsanders is dan gierigheid.Op het Pietershof werden de mensen oud.

Daar leefde men sober, degelijk en goed.

Daar waren vele deugden die bloeiden.Daar was het diepe oude geloof een grote

kracht. Maar daar kleefde en woekerde alsklimop aan de muren van een oud sterk

kasteel, ook aan het geslacht der Pietersen

de woekerplant van een onchristelijkegierigheid. Zo heeft het antieke tin ook

zijn scheuren en deuken en het oude

koper heeft ook zijn giftig kopergroen. Zo

heeft iedere familie en ieder mens, ook al

is hij oud en eerbiedwaardig, zijn foutenen gebreken. Maar toch, zoals het

zeldzaam tinnen of koperen familiestukbij ons thuis een aparte plaats heeft

gekregen, zo hebben die oude, antieke

mensen van de familie een zeerbijzondere plaats in mijn herinnering, in

mijn hart.

Vader en moeder hadden als stelregel, dat

goedkoop meestal duurkoop was, en dat

het beste, als je het betalen kon, net goed

genoeg was. Ze vonden dat je, voor je iets

aanschafte, eerst goed moest uitkijken,

dan goed moest overleggen en dat je dan

pas moest besluiten. “Eerst zien, dan

oordelen en dan pas handelen", zou jaren

later de grote leider der kajotters als

Lea Jozef (ardijn (l 882-l 967), Vlaams priester en sociaalleider, stichter van de K.A.J. (Katholieke Arbeidersjeugd,l925) in België. Hij werd in 1965 kardinaal.

slagzin en levensregel voor zijnarbeidersjeugd lanceren. Dat Was niks

anders dan degelijke boerenwijsheid vanmonseigneur Cardijn, boerenwijsheidwaarnaar bij ons thuis werd geleefd.

Bij ons thuis was men niet belust opnieuwigheden, maar wees men ook nietterstond de nieuwigheden van de hand.Vader ging met zijn tijd mee, maar hij

deed het bedachtzaam, hij keek de kat uit

de boom. Hij was zelden nummer één bij

het aanwenden of aanschaffen van

nieuwigheden, maar hij kwam ook nooit

achteraan. Hij was er nimmer te laat mee.

Hij beproefde alles en hij behield en

schafte aan wat goed en degelijk was. Zo

deed hij als het ging over bemesting in de

eerste dagen van de kunstmest. Zo deed

hij met het vee toen het stamboek ter

sprake kwam. Zo deed hij toen het ging

over bestuiving van fruitbomen en het

aanschaffen van bijen.

Bij ons thuis hadden wij een koele kamer,

met melkwitte muren met brede zwart

geteerde rand, met heldere, rode, grote

plavuizen. Dat was de melkkamer, het

paradijs van de kat, die er nooit in kwam,

evenmin als Adam en Eva in het aardse

mensenparadijs na de zondeval. In die

melkkamer stonden de "patelen" in lange

rijen op de grond en op schappen,patelen vol met melk om afgeroomd te

worden. Daar stond vroeger de grote

aarden pot waarin de room werd bijeen

gegaard. In die pot werd met langestamper de room tot boter geklutst. Daar

stond in later tijd het botervat, een

vooruitgang in techniek, dat met de hand

moeizaam werd gedraaid. Daar kwam na

het botervat de “melotte", de centrifuge,

om de melk mee te ontromen.

De melotte ging de tijd van demelkfabriek, de coöperatie, vooraf en

heeft tegen die melkfabriek lang, hard en

onbarmhartig gestreden. Van pateel, via

boterpot en botervat, tot centrifuge is eenbijna even lange tijd geweest als van

gewoon latten-en-touwtjesvliegmachine tot straaljager.

De room, die altijd in stilte gewonnenwerd, kwam er nu met lawaai. Wat

hebben wij kinderen altijd maar weeropnieuw gekeken en geluisterd en nooitbegrepen hoe uit de ene tuit van deontromer spaarzaam dikke room kwam en

uit de andere tuit in brede straal deafgeroomde melk. “Kan dat nou niet eens

andersom.” vroeg Sjefke. Wij kinderenwisten het moment dat de room eruit

moest komen, want wij kenden datogenblik precies aan het hoge geluid van

de op toeren komende machine.

"De fuus"De melk wordt boven in hetreservoir gegoten. Benedenkomt het dunne straaltje room,gescheiden van de afgeroomdemelk, uit de machine.De centrifuge wordt met eenzwengel aangedreven.Foto: Fam. Hartmans-Ramakers,Herkenrade.

Vader was,

geloof ik, dederde boer inhet dorp die 1n“fuus” hadgekocht. Hijhad bij Velenraadingewonnen.

Hij had gewikten gewogen,gerekend enoverlegd. Hijhad er nog eensapart met

pastoor overgesproken,

want dieinteresseerdezich zeer voor

de vooruitgang. Met moeder had vader de

ganse gewichtige kwestie doorgepraat en

ze waren samen gaan kijken naar dewerking van de centrifuge bij bevriendeboeren.

Toen was iemand van de fabriekgekomen. “Een Vlaamse Waal", zeiDoorke. Iemand met veel woorden en

veel plaatjes waar de centrifuge in kleurenop stond in haar geheel en in onderdelen.Vader heeft de knoop toen doorgehakt.Hij kon contant betalen en kreeg daaromkorting op de prijs. En eindelijk kwamook de man die het maken moest. "Eenmonteur", zei Polien, die Frans kende,

I'die komt de machine monteren." “Zegmaar plaatsen en in elkaar zetten", zei

Doorke. Daarvoor was een voetstuk nodigin de mooie plavuizen vloer en daaropmoest de centrifuge vastgeschroefdworden met bouten en moeren.

Lang en breed had vader met de mangepraat en overlegd waar de “fuus” haarplaats zou krijgen in de melkkamer. Deman was eindelijk aan het werk gegaan.Dat gaf kapotte plavuizen, en daar kwamcement en gemetsel bij te pas: daar was

19

nogal wat werk aan. Maar die Waalsekerel zou het wel klaar spelen en vaderging maar naar zijn werk in stal enhuiswei.

Wij kinderen hebben bij ons thuis zeldenof nooit gemerkt dat vader en moeder hetmet elkaar oneens waren over iets. Zijtrokken _en zo hoort het ook- altijdeen en dezelfde lijn. Vaders ja of nee wasmoeders ja of moeders nee. Zo wasmoeders uitspraak en beslissing altijdzeker van vaders instemming.Wij kinderen hebben dan ook nooit"hoger beroep” gekend van moeder naarvader of van vader naar moeder.

Alleen Sjefke heeft ooit eens zo'n oppersteverschil tussen vaders wens en moederswil beleefd. Want toen moeder bij demonteur in de melkkamer kwam om hemeen drupke te geven, vond zij dat decentrifuge aan de andere kant van dekamer moest staan. En hoe de“melottemens” ook praatte en pleittevoor de afspraak met vader, en hoejammer hij het ook vond dat hij nuzolang vergeefs had gewerkt, moederhield voet bij stuk: de centrifuge moestaan de andere kant! Sjefke volgde inspanning de strijd. Onverhoeds vroegtoen de monteur, die al zijn werk vergeefsgebeurd zag, aan ons moeder: “Wie is noueigenlijk de baas, de boer of de boerin?"En moeder zei wat alle vrouwen zoudenzeggen: “De boer, de vader is de baas,maar de fuus komt aan de andere kant...'I

Sjefke was met deze uitspraak tevreden,en uiteindelijk vader ook. Want zo washet bij ons thuis: vader was de baas, maarmoeders wens werd uitgevoerd.

(Wordt vervolgd)

P./.M.WOLFS

12 juliReceptie van het eerste zestal van de ineen lokaal van café H.Vranken, Kerkstraat4, Eijsden, gevestigde handboogschutterijDe Volgelingen van Sint Hubertus, welk

zestal tijdens de op 30 juni te Steingehouden handboogschietwedstrijden inde A-klasse het Nederlandskampioenschap en het regio-kampioenschap 1985 behaalde.

14 juli Vun 21.00 tot 21.15 uurEijsden wordt getroffen door een hevig

noodweer (een cycloon ?), dat nagenoeggeheel Zuid-Limburg geteisterd heeft. Hetnoodweer heeft ook in Eijsden een grootaantal bomen doen sneuvelen.

21

28 juliDe Koninklijke Harmonie Ste-Cécilebehaalt in de concertafdeling van hettiende Wereldmuziekconcours te Kerkrade327 (van de te behalen 350) punten en

wordt in verband daarmee opmaandagavond 29 juli officieel door hetgemeentebestuur ten gemeentehuizeontvangen.

3] augustusViering van het veertigjarig bestaansfeestvan Scouting St.-Christina Eijsden.

21 septemberIn samenwerking met de StichtingVolkskundige Aktiviteiten Limburg en deCulturele Raad Limburg organiseert hetpost-universitair centrum Limburg(Diepenbeek, Belgisch Limburg) in hetCultureel Centrum een studiedag met alsthema de regionale eetcultuur. In de loopvan de dag worden de deelnemersofficieel ontvangen door burgemeester enwethouders van Eijsden.

28 septemberDe peuterspeelzaal Roelekeboel, die sinds1977 gehuisvest was in daartoe langs hetvoetpad tussen Veldjesstraat enPoortstraat geplaatste houten lokalen,betrekt de nieuwe huisvesting in hetsemi-permanent schoolgebouw plaatselijkbekend Mariadorp, Hutweg 1, waarin tot1 augustus 1985 de per die datumopgeheven RK-kleuterschool Mariahöfkewas gehuisvest.

29 septemberIn Eijsden heeft de provinciale LimburgseIVN-dag 1985 plaats met als thema Denatuurbescherming en de recreatie,georganiseerd door het IVN-district insamenwerking met de IVN-afdelingEijsden.In de voormiddag werden in hetCultureel Centrum Eijsden een aantalinleidingen gehouden, terwijl dedeelnemers in de namiddag één van dezes door Eijsden georganiseerdewandelingen en excursies konden maken.

6 oktoberIn Mariadorp werd het feit gevierd, meteen plechtige Hoogmis en aansluitendeen receptie, dat het op 2 oktober tevoren

25 jaar geleden was dat de op 14 april1960 in gebruik genomen nieuwe kerkMaria ten Hemelopneming door detoenmalige bisschop van Roermond mgr.P. Moors op plechtige wijze geconsacreerdwerd.

18 oktober >Dr. J. Kremers, commissaris der koninginin de provincie Limburg, verricht deofficiële opening van het nieuwefabrieksgebouw van Crosfield Chemie BV,welke bv in 1983 de afdeling meta-silicaten van Zinkwit Nederland BV heeftovergenomen.

22

l4 novemberIn de avonduren plegen vier zich metbivakmutsen onherkenbaar gemaakthebbende gewapende mannen eenoverval op een Eijsdensgrenswisselkantoor langs de autoweg A2,waarbij enkele schoten worden gelost enenige duizenden guldens worden buitgemaakt.

H.].G. lfVIINANDS

Kini g'r oes verielle...Naar aanleiding van de foto's in dezerubriek uit nummer 68 van U.E.V.,hebben we een aantal reacties gekregendie meer duidelijkheid verschaffen overdatgene wat er op de foto's te zien is. Opbeide afbeeldingen staan leden van defamilie Zjang Piters - Teheux. Zij hebbenin Hoog-Caestert gewoond. Begin jarendertig verhuist Zjang Piters met zijn gezinnaar Weert-Maastricht. Slechts enkelejaren daarna verlaat het gezin Piters onsland om zich voorgoed in Frankrijk tevestigen. In de buurt van Parijs begintvader Zjang een boerderij.Op de bovenste foto in U.E.V. nummer 68zien we helemaal links mevrouw BienPiters - Teheux met haar zoontje Jean.Geheel rechts Zjang Piters. Zoon Toinestaat derde van rechts. Beide meisjesrechts op de foto zijn vermoedelijkVirgenie en Sophie Piters (met lichtehoed). Van de overige mensen weten weniet wie ze zijn. Nu we weten in welkerichting we moeten zoeken, kunnen we uwellicht in de toekomst nader informerenover de identiteit van de andere mensenop de foto's.

Op bijgaande foto (S.E.V. nr 2194) ziet uNetteke Viseur bij haar woning aan deVogelzang.Deze woning, de poort en het huis aan delinkerkant zijn in 1970 afgebroken envervangen door het huidige pandVogelzang 7. De foto is rond 1950gemaakt. Es g'r oes kint vertelle wie dedrie kinderen zijn op de foto, hoe oud zezijn en wie de fotograaf is, verzoeken wiju contact op te nemen met PierreJeukens, Kerkplein 26c te Mesch, telefoon043-4091206.

PIERRE IEUKENS.

Foto ± 1950, bij de deur Netteke Viseur. Afbruuk 1970, thans Vogelzang 7.S.E.V. nr. 2194.

23

Eijsden, 4 Jan. Waren wij tot nog toe van dezoogevreesde diphteritis verschoond gebleven,dezen morgen werd door Dr. Heijnen van 's-Gravenvoeren de ziekte geconstateerd bij eneVrouw van omstreeks 30 jaar, die sinds eenigedagen ongesteld was. Moge de ziekte zich nietuitbreiden en zich bij dat eene geval bepalen.

(L.K. woensdag 4 januari 1893)

Eijsden, 9 Jan. Gisteren werd in het schoollokaal deeerste algemeene jaarlijksche vergadering derOnderlinge Veeverzekering gehouden.Tegenwoordig waren een 40-tal leden. Uit derekening en verantwoording door den ijverigenpenningmeester den heer P. Pinckaers, bleek dat deinkomsten over 1892, het jaar der oprichting,bedroegen 760 gld., de uitgaven 551 gld., alzoo eenbatig saldo van f 209.Tot nieuw bestuurslid voor de gem. Mesch werdgekozen de heer A. Pieters aldaar.Art. 3 van het reglement Werd in dier voegegewijzigd, dat het honorarium van denpenningmeester in lt vervolg f lO 's jaars meer zalbedragen. Met de reeds geïnde premiën is op hetoogenblik ruim f 800 in kas. Waren in hetafgeloopen jaar reeds 357 koeien in de verzekeringingeschreven, gisteren traden nog 4 veehouders alslid tot deze vereeniging bij.

(L.I<. dinsdag 10 januari 1893)

Eijsden, 10 Jan. Door de inwoners der beidegehuchten Oost en Maarland, beide liggende vlaklangs de lijn Luik-Maastricht, doch op ruim eenhalf uur afstands van elk der stations Eijsden enGronsveld, werd indertijd aan het bestuur dier lijneen request ingediend om een eigen halte of stationte hebben. Thans bestaat er alle kans, dat hunnewenschen verwezenlijkt zullen worden. Dezerdagen zijn door den heer Robert, opzichter derwerken, ter plaatse van den overweg tusschen beidebuurten, de noodige opmeetingen gedaan.

Gauw verdiend. Zekere J.R., die voor ongeveer eenjaar als militair naar onze Oost vertrok, keerde j.l.zondag alhier terug met een pensioen van 250gulden 's jaars. Wegens eene onbeduidendeverlamming der spieren van den rechterhiel werdhij voor den dienst ongeschikt verklaard.

(L.I<. woensdag 11 januari 1893)

Eijsden, 12 Jan. Een diefstal van levensmiddelen isin den nacht van Dinsdag op Woensdag gepleegdten nadeele van den landbouwer Waterval op denRijksweg onder deze gemeente. De dief of dievenhebben zich door het keldergat toegang tot denkelder verschaft en daaruit een pot boter,verscheidene brooden e.m.a. ontvreemd. Het al waszeker te zwaar om te dragen want de dieven hebbenook nog den kruiwagen van W. meegenomen omhun buit daarop huiswaarts te rijden.

LK. vrijdag 13 januari 1893)

Eijsden, 20 Jan. Door koude en gebrek niet meer instaat weg te vliegen, viel eene prachtige reiger, dieeene Vlucht van meer dan 1 meter heeft, levend inhanden van iemand die te Caestert nabij de Maasbezig was boomen om te kappen.

(LK. zaterdag 21 januari 1893)

25

Eijsden, 23 Jan. Met 1 februari a.s. zal dezinkwitfabriek, firma Rocourt en Co., ophouden tewerken en zullen hare werklieden plaatsing kunnenbekomen op de gelijknamige inrichting derzelfdefirma te Maastricht. Oorzaak hiervan is het bestuurder lijn Luik-Maastricht die door haar vrachttarief,dat buitengewoon hoog en ongeëvenredigd is, hetder fabriek onmogelijk maakt hare zaken hierlanger voort te zetten. O.a. betaalt een wagongrondstof van Aken uit meer vracht tot Eijsden dantot Visé, dat nog een station verder is. Het is tebegrijpen dat genoemde maatregel en voor dewerklieden in het bijzonder én voor ons dorp in hetalgemeen een belangrijk nadeel oplevert. Tewenschen waare het dan ook dat de directie der lijnL-M, waarop nog zooveel primitiefs voorkomt, tenspoedigste haar vrachttarief regelde enverminderde.

Haast zal aan den onhoudbaren toestand waarin detoegang tot de parochiekerk te Breust, hetzoogenaamde "Kerkstraatje", verkeert een eindekomen. Dit straatje is als hoofdtoegang te smal enhet grootste deel des jaars zoo goed alsonbegaanbaar. Links naast dit straatje ligt eenweide, toebehoorende aan de kerk van St.-Martin teLuik. Door het gemeentebestuur van Eijsden is aangenoemde kerkfabriek aanvrage gedaan tot aankoopeener strook gronds uit die weide langs het straatje.Daar het zoo goed als zeker is dat dit zal verkregenworden zullen wij ons weldra in een flinkenkerkweg, ruim 4m. breed, kunnen verheugen.

(L.I<. dinsdag 24 januari 1893)

Eijsden, 24 Jan. Zooals te voorzien was heeft deplotseling invallende dooi ons heel wat waterbezorgd. Aan het Withuis heeft het ijs in de Voerzich opeengehoopt en stroomt de rivier vandaarover den Voerweg naar het Station. Heel het veldaan beide zijden staat blank. Van het Station loopthet water over eene lengte van twee- à driehonderdmeter over de spoorlijn en vervolgens door Breust,waar in verschillende huizen de keldersvolgeloopen zijn en het water een voet hoog in deschuur en stallen staat.Langs den Voerweg staat het ter hoogte van eenhalve meter in de huizen en hebben de bewonersnaar boven de wijk moeten nemen. Een gedienstigegeest roeit in eene grote kuip tusschen de huizen enden drogen wal heen en weer en voorzietgenoemde bewoners van levensmiddelen,drinkwater, enz. De Maas is in de laatste 24 urenbuitengewoon gewassen en zij is vol drijfijs gepakt.

(LK. woensdag 25 januari 1893)

Eijsden, 3 Feb. Sedert Donderdag is de Maas buitenhare oevers getreden: akkers, tuinen en weidenlangs de rivier staan blank. Zoover het oog reiktwater, niets dan water. In verschillende straten ishet verkeer gestremd, vele huizen zijn geheel doorhet water ingesloten. Kelders staan vol water envelen hebben hun vee en wintervoorraad moetenverhuizen. Hedenmorgen voerde de Maas talrijkezware balken mee, waarvan er verscheidene doorden veerman Schroen opgehaald zijn.

Door den heer Rocourt, den voornaamstenaandeelhouder der zinkwitfabriek alhier, is aan deSt.-Vincentiusvereeniging eene persoonlijke gift vanfrs. 100 gedaan. Den edelmoedigen gever onzenoprechten dank.

Door zekeren D. te Hoog-Caestert werd dezer dagenin de Berwine een zalm gevangen die 7 KG. woog.De gelukkige visscher deed zijn kostelij ke vangst vande hand voor 18 frs.

(L.K. zaterdag 4 februari 1893)

Eijsden, 7 Maart. Door het landbouw-casino alhier isin het land van Cuyk te Groote Linden aankoopgedaan van een éénjarigen springstier voor de somvan 110 gulden. De stier arriveerde heden morgenen zal Donderdag a.s. te 5 uur 's avonds onder decasinoleden verkocht worden.

(L.K. Woensdag 8 maart 1893)

Eijsden, 10 Maart. Reeds herhaalde malen haddenwij het genoegen met een enkel woord te wijzen ophet buitengewone succes dat de R.K. Normaalschoolalhier bij verschillende akte-examens had, zoodathet niet van belang ontbloot is, aangaande dieinrichting iets naders mede te delen.De normaalschool bestaat sedert acht jaren en indien tijd werden reeds een dertigtal diploma'sbehaald. Het getal leerlingen bedraagt achtentwintigen de cursus is in vier leerjaren verdeeld. Allevakken worden voor elk leerjaar afzonderlijkonderwezen. Aan de drie eerste studiejaren wordtonderwijs in drie vreemde talen gegeven. De lessenworden gegeven door zes onderwijzeressen -waarvan drie met hoofdakte - die allen met geeneandere werkzaamheden belast zijn.Er bestaat een afzonderlijke cursus tot opleiding vanhoofdonderwijzeres alsmede een cursus totvoorbereiding voor het examen in Fransche, deHoogduitsche en de Engelsche taal. Dit jaar volgentevens zusters uit zes vreemde kloosters, o.a. vijfliefdezusters uit Maastricht, de lessen. Zij mogen hetordekleed blijven dragen.Aan de inrichting is een bloeiend pensionaatverbonden waar ongeveer tachtig jonge juffrouwen,meestal uit België en Duitsland hunne opvoedingvoltooien. Het vorig jaar werd de nieuwe kapelVoltooid en er zijn prachtige nieuwe klassenbijgebouwd, heerlijke tuinen aangelegd, enz., enz.,zoodat deze inrichting met recht in alle opzichteneene modelinrichting mag heeten.

(L.K. zaterdag 11 maart 1893)

Eijsden, 11 April. Gistermorgen omstreeks negenuur overleed onze edelachtbare heer burgemeesterde heer Dubois. Eene hartkwaal, hypertrophiegenaamd, waaraan hij reeds eenige maandenlijdende was en die hem gedurende de laatste wekenonafgebroken aan het ziekbed gekluisterd hield,heeft hem - te vroeg helaas I - ten grave gesleept.Een zware slag treft onze gemeente door ditoverlijden. Als burgemeester was de overledene eenman met een helder verstand, een juist oordeel eneen buitengewoon administratieve kennis. En alsburgemeester én als apotheker was hij de hulp- endienstvaardigheid zelve. Zijn dood is een grootverlies voor de gemeente en corps als voor deingezetenen afzonderlijk: hij laat eene leegte achter

26

die moeilijk zal zijn aan te vullen.De heer Jean Joseph Balthazar Dubois werd geborente Thimister, België, den 15den Juni 1832 enbereikte alzoo de leeftijd van ruim zestig jaar.Gedurende tweeendertig jaar was hij raadslid, van1866 wethouder en sedert 1883 burgemeester dezergemeente. Hij ruste in vrede!

(L.K. woensdag 12 april 1893)

lr Heden overleed tot onze groote GroetThere, na. eene zware ziekte, women van

:le laatste H. Sanmnwuten, onze geliefd-øeaixtgeneot en vaâer, i

J! J: BI Dubais,Burgemeester van Eystien,

in den ouderdom van 60 jaren.'zmiens de familie,

Mem-auw Wed. Dubois.EIJäDEN, 13 .Apr-ii 1893.

De begrafenis :mi plants hebben :1. s. ZATERDAG den 15 APRIL, :en 10 uur, in de kerk“van BIJSDEK. f

(L.K. donderdag 13 april 1893)

Eijsden, 15 April. Eene breede schare had zich dezenmorgen op de Breusterstraat verzameld om delaatste eer te komen bewijzen aan denedelachtbaren heer Dubois, aan den man die voorhen of een zorgvuldig burgervader, of eenliefhebbend bloedverwant, of een trouwe vriendwas. Te kwart voor tien begon zich de stoet,waarvan het programma met de meeste zorg doorhet gemeentebestuur was opgemaakt, op te stellen.De volgorde was deze:1. Broederschap; 2. Kinderen der O.L. School metonderwijzers; 3. Kinderen der R.K. bijzondere schoolmet eerw. zusters; 4. Harmonie "St.-Cécile"; 5.Landbouw-casino; 6. Armbestuur; 7. Kerkfabriek; 8.St.-Vincentius-vereeniging; 9. Oude Harmonie; 10.Kransendragers; 11. Eerw. Geestelijkheid; 12. Lijk;13. Familie; 14. Vreemden.Opdat de goede orde zoo op straat als bij It ingaander kerk niet verstoord zou worden, werd de stoetbegeleid door gendarmen en politie. Te tien uurongeveer was men met de opstelling klaar en zettede stoet zich in beweging. Grootsch enindrukwekkend was de aanblik, dien hij opleverde:die verschillende corporaties met hunneonderscheidingstekenen, met rouwband om denarm of rouwstrik op de borst, de treurtonen derbeide muziekgezelschappen, die honderden dieachter in den stoet het lijk volgden en zooveleanderen, honderden, die, van het sterfhuis tot dekerk, langs den weg stonden, om den stoet te zienvoorbijtrekken.Het lijk werd gedragen door vier raadsleden, degemeente-ontvanger, de secretaris en tweekantonniers, de slippen van het lijkkleed werdengehouden door den heer Houba, griffier der Staten,den heer Quaedvlieg lid der prov. Staten, denwethouder Pinckaers en den burgemeester vanLanaye, den heer Jockin.Ofschoon de leerlingen der beide scholen en destudenten der Eerw. Paters aan de kerk den stoetverlieten, kon deze op verre na niet allen bevatten,die zich in den stoet bevonden.Aan de geopende groeve werden vier lijkreden

gehouden. Eerst sprak de heer Spauwen, wethouder enwaarnemend burgemeester, namens hetgemeentebestuur. In goed gekozen woorden herdachthij al hetgeen de heer Dubois sedert 1861, en alsraadslid, en als wethouder, maar Vooral alsburgemeester in het belang van de gemeente gedaanheeft. Daarna sprak de hooggeboren heer Graaf deGeloes namens het landbouwcasino en toonde aan,dat deze vereeniging een grooten steun vond in, enhaar tegenwoordigen bloei voor een groot deel tedanken heeft aan haar ondervoorzitter, den heerDubois. Vervolgens sprak de heer Collard, dokter teHaccourt, namens de medici, en roemde in denoverledene diens ijver en werkzaamheid, maarbovenal diens hulpvaardigheid als apotheker. Eindelijknam de heer Heijnens, hoofd der school, het woord.Met de hem eigene welsprekendheid schetste deze denheer Dubois en als zijn meerdere en als zijn vertrouwdvriend. Hij prees diens belangstelling in het lageronderwijs, en zeide, dat, zoo de O.L. School meteenige vrucht mocht werken, zij dat voor een goeddeel aan den edelachtbaren heer Dubois dankte. Allenroemden hem als een man van een standvastigkarakter, een zorgvuldig huisvader en nauwgezet in devervulling zijner ambtsplichten.Na afloop speelden de beide harmonieën ieder nogeen doodenmarsch, en, onder het wegsterven van hetgelui der klokken en der treurtonen der muziek,verlieten de aanwezigen, diep getroffen, dendoodenakker, overtuigd als zij waren, dat zij veelverloren hadden.Moge hij in vrede rusten!

(L.I<. maandag 17 april 1893)

voor de gemeenten :išiïršDEN, RIJKHOLT, .

Hi-IONSVELD, MIS-SCH,St G iålüiš'l'iiUli), MH'EER-BAXHOLT, NOORBEEK,en de, Belgische GRENS-

GEMEENTEN.Dr. E, Hanssen,

~ .ÂÃ-i-.tsg

Genua-sg Hccl- en Vmiaskzm-dige, is gevestigd van17 APRIL m _šßšitiiuisåaloelmgen,tegenover it Bel g is ch

,Grens kantoor. Aanhuis tot 9 u. 's merg.

(L.I<. maandag 17 april 1893)

27

Eijsden, 19 April. De nachtvorsten der laatste dagenhebben aan al onze verwachtingen in een rijkenfruitoogst den bodem ingeslagen. Vooral de nacht vanDonderdag op Vrijdag j.l. heeft alles bedorven. Optien, soms twintig bloemen vindt men nauwelijkseene enkele waarin het vruchtbeginsel niet bevrorenis. Met de abrikozen is het niet veel beter gesteld.Het begin van 1893 was niet erg gelukkig voor deveehouders alhier. Reeds moesten 7 koeien afgemaaktworden, waarvan slechts eene bij de OnderlingeVeeverzekering was ingeschreven, de overige zes niet.Van alle was het vleesch voor de consumptie geschiktverklaard. Wegens de lage (?) aangifte van hetgeslachte vee werden twee veehouders door derijksambtenaren bekeurd en die de dieren tegen eenewinst van 10 gld. of meer daarna weer aan denrechtmatigen eigenaar afstonden.

(LK. donderdag 20 april 1893)

Eijsden, 20 April. De grens is open, dat wordt mengewaar. Twintig wagons vee gingen Dinsdag naar Visé,waarvan zeven hier geladen. Zij bevatten 280 stuks,terwijl nog zeven koeien hier in den trein geene plaatsvonden.

(L.K. vrijdag 21 april 1893)

Eijsden, 28 April. Onder de naam l'Les disciples de St.Hubert" werd deze week alhier eenehandboogschutterij opgericht, gevestigd bij den heerJ. Theunissen-Jacobs, nabij het station.Tot bestuurs-leden werden gekozen de volgende heeren:H. Ramakers, president - H. Theelen, vice-president -M. Frijns, secretaris - J. Theunissen, penningmeesteren Ch. Jacobs en H. Theunissen, commissarissen.Wij kunnen niet anders dan bovengenoemde heerengelukwenschen die een vereeniging in het levenroepen welke het nuttige aan het aangename paart enwelke, op veel kleinere plaatsen, levensvatbaarheidtoonde en daar reeds tot betrekkelijken bloei steeg.

Door het overlijden van den edelachtbaren heerDubois, burgemeester, en het aftreden als raadslid derheeren L. Duysens, A. Spauwen en G. Spauwen zal erdeze zomer eene verkiezing van vier leden van dengemeenteraad plaats hebben.

Aan het examen voor de hulpakte namen, van deR.K.Normaalschool alhier, deel de dames: A. Firmenichen H. Mayer, die beiden slaagden. Dit succes bewijstweer én de flinke leiding én de deugdelijkheid van hetonderwijs dezer inrichting.

(L.I<. zaterdag 29 april 1893)

Kent u ze nog ?Deze foto is op een bronkdinsdag gemaaktop de binnenplaats van café de"Raedtskelder", waarschijnlijk in 1934.Daar bevond zich een kegelbaan.De plank waar de ballen overheen gegooidmoesten worden met daarnaast de plankvoor het teruggooien van de ballen isduidelijk zichtbaar. De banken waren voorde toeschouwers en voor de spelers die ophun beurt moesten wachten.Bovenste rij: Jef Caelen, handelaar encaféhouder; Pierre Voncken; Bear Tossings;Martin Henssen; Dries Ravensteijn; PierreRamakers, bier- en limonadehandelaar;Op de bank: Mathieu Liégeois,medewerker bij de Zinkwitfabriek enwinkelier op de Breusterstraat; J.Caelen-Nelissen; Reneerke Wolfs, slager in deDiepstraat; Zjeng Claessens, bakker in de

Wilhelminastraat en op de voorgrondtwee kinderen van het echtpaar Caelen-Nelissen, knielend Henri Caelen en mettrom Jef Caelen. Jef Caelen is in huize deRaedtskelder geboren.

Het echtpaar Caelen-Nelissen was eenondernemend stel.Vóór 1931 handelden zij in de Diepstraatno.2, nu Bistro Aux Quatre Saison, inkolen en granen. Enkele jaren later werdde zaak verplaatst naar Vroenhof 8, het"Kelderke" ofwel de “Raedtskelder” waarzij ook een café gingen exploiteren. Weerenkele jaren later verhuisde de familieCaelen naar Prins Hendrikstraat 2 waar debrandstoffenhandel werd voortgezet.

28

Foto: S.E_V.

Het sorteren vanLégipontperen in het oudeVeilinggebouw aan deWilhelminastraat, 1953.Foto: S.E.V.

Henri Warnier;Henri Claessens;Michel Wolfs;Jean Huijnen;Leo Duijckers;Louis Flamand;Jean Piters;Piet Piters;

. Zjirra Duijsens;10. Louis Konings;11. Henri Wolfs;12. Bas Koevoets.

©9°NS§`É^H>PJNT^

29

/lll

Groepsfoto scouting 1954.Foto: S.E.V.

Paula KerffKlazien Wiersma

O. Gerda Pachen

1. Elly Houbiers2. Louise Loyens3. Annie Gilissen4. Marie-Louise Bastings5. Net Huls6. Annie In de Braek7. Maria Vaes8.9.1

11.12.13.14.15.16.17.18.19.

José BaltusLucie PachenMartha FrijnsLouise PachenIne HoubiersDanielle JacobsMarieke DassenLeny PinckaersRieky Philippens

30

De aw faktäörs.Foto: S.E.V.

V.l.n.r.: Hubert Vliegen; Hubert Paquaij;Henri Partouns; Jacques Willems; dedirekteur van het postkantoor van wie denaam ons niet bekend is; MathieuTheunissen.De foto is begin deze eeuw gemaakt.

31