LadesTechnologie eindopdracht

door

Tim Jansen Heijtmajer

De 10 Vragen:Wat is een lade?.....................................................................................................3

Welke soorten lades zijn er?...................................................................................3

Waarom gebruik je eigenlijk een lade?...................................................................4

Wat voor een soorten geleiding zitten er op lades?...............................................4

Hoe kan je een lade openen?.................................................................................6

Welke lades zijn interessant in grote series en welke juist niet?............................6

Hoe kan je de verschillende lades afhangen?........................................................7

Waarmee moet je rekening houden als je een massieve lade maakt?...................7

Zijn er speciale afwerkingstechnieken voor lades en de geleiders?.......................8

Curieuze lades........................................................................................................8

Wat is een lade?Een lade is eigenlijk niet meer dan een opbergbak die aan het zicht is onttrokken door een ombouw. Ombouw betekend hier een willekeurig soort meubel met een opberg functie, bijvoorbeeld: een keuken, kast, bed of zelfs tafel. Een lade onderscheid zich echter in een heel belangrijk opzicht van een gewone opbergbak: De lade kan door middel van een geleidesysteem uit het meubel worden geschoven waardoor men gemakkelijk bij de opbergruimte kan komen.

Welke soorten lades zijn er?Traditionele lades zijn van oudsher gemaakt van massief houten delen verbonden met zwaluwstaarten, de bodem zit in een groef.

Sinds er meer plaatmateriaal word gemaakt gaat men ook lades van plaat maken. Een vierkante bak is dan het gevolg. Om de geleiding van deze bakken onzichtbaar te maken word er gebruik gemaakt van een vals front. Ladezijdes worden verbonden met elkaar door deuvels, lamello’s, schroeven of gewoon door een verstek dat koud op elkaar is gelijmd.Modernere lades hebben bijvoorbeeld metalen zijkanten met ingebouwde geleiding, de bodem en achterkant zijn van plaatmateriaal en aan te passen aan de kastbreedte. Ook combinaties met glas en kunststof zijn mogelijk.

Traditionele en moderne lades zijn altijd bakken om dingen in op te bergen, enkele uitzonderingen hierop zijn echter de uitschuifbladen in bureaus of secretaires.

Waarom gebruik je eigenlijk een lade?Vele meubels hebben een opbergfunctie in de vorm van kastruimte stofvrij achter glazen deurtjes of gewoon open op boekenplanken. Lades gebruik je niet voor pronkstukken of boeken, maar voor het opbergen van kleinere dingen als bestek of kantoorbenodigdheden. Een lade is in tegenstelling tot kastruimte van bovenaf toegankelijk waardoor de achterste spullen net zo gemakkelijk zijn te pakken als de voorste. Lades zitten dus ook vaak lager in een meubel dan een deurtje omdat de inhoud van een laag geplaatste lade makkelijker is te bereiken dan die van een kastruimte. Een ander voordeel is dat lades redelijk stofvrij zijn.

Wat voor een soorten geleiding zitten er op lades?Lades moeten goed en soepel in en uit kunnen schuiven voor optimaal gebruiksgemak. Er zijn een heleboel systemen bedacht om dit voor elkaar te krijgen, hieronder zal ik er enkele noemen te beginnen met de traditionele lade:

Een lade moet in een bepaalde richting kunnen schuiven, om dit voor elkaar te krijgen is het belangrijk dat de lades niet in de andere richtingen veel heen en weer kan bewegen. Gebeurd dit wel dan kan de lade zichzelf vastzetten door schuin in zijn geleiding te gaan zitten, dit heet schranken. Bij een traditionele lade is dit als volgt opgelost.

De ruimte waar de lade inkomt is meestal iets groter gelaten dan de lade zelf. Hier binnenin komen een aantal slijtvaste latjes te zitten die de lade exact op zijn plek houden. Onder de lazijdes komen de lopers, erboven komen de wiplatten en links en rechts van de lade komen de slingerlatten. Als het front groter is dan de lade word meestal de ombouw gebruikt om de lade

op te laten stoppen bij het dichtdoen. Is dit niet het geval dan bied een tactisch geplaatst blokje hout onder de bodem of achter het front meestal wel uitkomst .

Een middenloper kan ook worden toegepast deze middenloper heeft zowel de functie van loper, wip- en slingerlat. Je kan een middenloper zelf maken van hout maar er zijn ook kunststof varianten te koop die gladder zijn en slijtvaster. Op de afbeelding hiernaast is te zien hoe de middenloper in twee groeven zit maar je kan hem ook op de ombouw schroeven. Zowel de traditionele lade als die met de middenloper zijn niet volledig uittrekbaar omdat ze dan los komen van hun ombouw. De meeste moderne lades die hierna

volgen hebben dit nadeel niet en hebben dus ook sneller de voorkeur in b.v. keukens.

De moderne geleiders maken gebruik van wieltjes of kogellagers. De lopers zijn meestal van metaal, de wieltjes zijn van kunststof of van metaal bij de zwaardere modellen. Kogellagers zijn eigenlijk altijd wel van staal en zitten heel precies in de lopers. Hiernaast zie je een gelagerde middenloper, deze is niet volledig uitrekbaar omdat hij slechts uit twee delen bestaat.

Ladegeleiders met drie delen of meer kunnen wel hun eigen lengte of meer uitschuiven. Hiernaast ziet u daar een voorbeeld van, deze variant is zichtbaar als de lade is uitgeschoven.

Deze geleider is technisch gezien hetzelfde als die hierboven maar door een hoekstuk komt de geleider onder de lade te zitten. Deze is dus niet zichtbaar als de lade geopend is.

Hoe kan je een lade openen?Afhankelijk van de constructie kan het front van een gesloten lade gelijk liggen met de voorkant van het meubel of er juist tegenaan zitten. In het laatste geval kan een groef aan de onderkant van het uitstekende front dienst doen als greep. Grepen op of gaten in het front worden het meest toegepast en zijn overal verkrijgbaar in alle soorten en maten, deze zijn ook gemakkelijk zelf te maken en te monteren.

Greeploze lades zijn ook populair door het strakke uiterlijk. Het idee van deze systemen is dat je op de lades drukt zodat deze open springen door middel van een veer.

Bij het sluiten zet je de veer automatisch weer op spanning, het ladefront blijft dan aan de veer zitten door een magneetje.

Bij een van mijn stagebedrijven werd gewerkt met drukslotjes. Het ging hier om een jachtwerf, de slotjes moesten voorkomen dat de lades ongewenst opengingen als de boot te veel heen en weer ging in het open water. De duurdere ladegeleiders hebben ingebouwde systemen waarbij ook het sluiten met een gasveer gaat zodat je de lade hard dicht kan gooien maar de lade toch het laatste stukje rustig dichtvalt. Alle zogenaamde push - pull lades moeten wel zo gemonteerd worden dat het front het meubel niet raakt zodat deze nog ingedrukt kan worden. Fabrikanten kunnen op bestelling een boormal leveren waarin alle benodigde gaten zijn voorgeboord. Bij grotere lades wil het nog wel eens voorkomen dat ze niet openen als het lafront te ver van het midden wordt ingedrukt. Om dit probleem op te lossen is er een systeem bedacht dat beide geleiders tegelijk activeert als het front ook maar op het uiterste puntje wordt ingedrukt. Voor de klanten die dit allemaal nog steeds te veel werk vinden is er een elektrisch systeem op de markt. Dit systeem registreert de lichtste aanraking al om tot actie over te gaan. De lade rolt gelijkmatig uit totdat de sensors wederom een aanraking voelen en de lade weer sluit.

Welke lades zijn interessant in grote series en welke juist niet?Massieve lades worden over het algemeen minder gemaakt in serie dan lades van plaatmateriaal, dit is logisch aangezien plaatmateriaal een constantere kwaliteit heeft. Er zijn bedrijven waar je een losse lade inclusief geleiders kan bestellen, deze lades hebben standaarddieptes en soms ook standaard breedtes. Dit zijn eigenlijk de enige echte producenten van grote series. Wil je zelf een serie lades maken dan is het aan te raden om in ieder geval metalen geleiders te nemen zodat je zelf niet alle ladelopers passend hoeft te maken. Deze kun je met behulp van een boormal al direct in het meubel monteren zodat je de exacte buitenmaat weet van de lade. Maak een bak van plaatmateriaal met de juiste afmetingen, je kan natuurlijk zelf kiezen op welke manier je deze het snelst denkt te kunnen maken. Schroef deze bak vast op de geleiders, Door een vals front te bevestigen kan je nu de geleiders en de ruimte tussen ombouw en lade mooi afdekken.

Op mijn laatste 2 stages is de ladebak als volgt gemaakt:

/\BWH \/

Vooraanzicht

Eerst zaag je een zijkant (blauw) op de goede hoogte. Houd deze strook zo lang dat je hem later af kan korten tot het gewenste aantal ladezijden. Stel nu de zaaghoogte in op iets minder dan de halve materiaaldikte en zaag een groef in de strook ladezijdes. Dit wordt de binnenwerkse hoogte (BWH) van de lade. Zet de zaag hoger en zaag uit een nieuw stuk een strook voor de voor en achterkanten (groen). Nu mag je de zaagbreedte pas weer aanpassen om je sponning uit te zagen. Indien gewenst kan je nu een bandje op de bovenkanten van de stroken plakken. Plakken en afwerken van lange stroken is namelijk een stuk makkelijker als van meerdere korte lengtes. De stroken moeten nu alleen nog op lengte worden gezaagd. De zijdes kunnen met een lamello of een aantal schroeven worden verbonden. De maten voor de bodem kan je nu opmeten om de bodem uit te zagen. Fixeer het geheel met lijm of kleine schroeven als je hebt gekeken of de ladebak haaks is en de goede maat heeft voor de geleiders.

Hoe kan je de verschillende lades afhangen?Bij lades met een vals front hang je eigenlijk niet de lade af maar alleen het front. De makkelijkste manier hiervoor is door op de voorkant van de reeds geplaatste lade lichte dubbelzijdige tape te plakken. De lade moet zo geplaatst zijn dat hij iets verder naar binnen valt als dat de aanslag van het front zit. Het front kan je dan tegen de aanslag duwen in de positie die hij uiteindelijk moet krijgen. Nu kan je vanaf de achterkant van het meubel de lade tegen het front duwen zodat deze gefixeerd word door de dubbelzijdige tape. Twee of meer schroeven van binnenuit de lade maken de verbinding definitief. De lades met metalen zijkanten hebben zelfs een ingebouwde stelschroef om het front nog nauwkeuriger na te stellen als het al op de lade zit.Lades met een vast front zijn alleen te stellen door de plaats van de geleiders of lopers iets aan te passen. Als de lade nog niet in elkaar zit moet het front passend gemaakt worden in de ombouw. Zet nu de lade in elkaar, bij een houten middenloper moet er wel eerst een groef in de zijdes worden gefreesd. Bij middenlopers kan je deze nu in de ombouw schroeven op de juiste plek, hangt de lade net niet helemaal recht dan kun je de schroeven verplaatsen. Traditionele ladelopers komen onder de ladezijden, deze zijn nog iets te dik als ze worden geplaatst en worden dan geschaafd totdat het front van de lade mooi in het midden ligt van de ombouw. Aan weerszijden van de lade komen slingerlatten die de lade mooi in het midden houden van zijn ombouw. De wiplatten zijn niet nodig om de lade mooi op zijn plek te houden maar zijn wel erg handig om te voorkomen dat de lade te veel naar voren kantelt als deze deels is uitgeschoven. De wiplatten komen boven de ladezijdes.

Waarmee moet je rekening houden als je een massieve lade maakt?Bij het gebruik van massief hout moet je er altijd letten op een deugdelijke constructie te maken die het hout de ruimte geeft om vrij te werken. Dit betekend dat je de nerf in alle zijkanten van de lade de zelfde richting op moet laten lopen. In de praktijk betekend dit dat fronten van massieve lades altijd een liggende nerf hebben. De massieve ladebodem kan krimpen en uitzetten omdat deze los in een groef zit. De nerf van de bodem loopt in de breedte want in deze richting werkt het hout het minste, dit is belangrijk omdat de bodem dan geen ongewenste druk kan geven op de zijkanten van de lade en indirect dus op de lopers en slingerlatten. De bodem werkt dus het meest van voor naar achter, hiervoor moet aan de achterkant ruimte worden gemaakt door de achterzijde van de lade tot aan de bodem te laten lopen. De bodem loopt dan onder de achterkant door waar hij de ruimte heeft om vrij te werken. De ladezijdes werden oorspronkelijk verbonden met zwaluwstaarten aan de achterkant, en halfverdekte zwaluwstaarten aan de voorkant. Door het

gebruik van sponningen, tandverbindingen of schuifzwaluwstaarten zijn er vele andere oplossingen mogelijk als de voorkant maar mooi blijft.

Zijn er speciale afwerkingstechnieken voor lades en de geleiders?Het front en meestal ook de binnenkant krijgen dezelfde afwerking als het buitenwerk van het meubel waar de lade inzit. Van de houten lopers en de delen van de lade die ze raken worden meestal de poriën gevuld met kaarsvet. Boen de delen nog een goed op zodat het kaarsvet warm word en er een gladde laag ontstaat waarover de delen goed kunnen glijden.Gelagerde geleiders kunnen jaren mee met het smeermiddel wat in de fabriek is gebruikt.

Curieuze ladesNormaliter schuiven lades slechts in een bepaalde richting horizontaal uit en zijn ze alleen vanaf de bovenkant toegankelijk.

Er zijn echter ook lades die omhoog schuiven of opzij. Sinds de komst van de flatscreen TV’s worden er veel meubels gemaakt met een verticaal uitschuivende lade waar een TV inzit, de opening van de lade zit dan aan de zijkant. Deze lades blijven natuurlijk nooit uit zichzelf in uitgeschoven positie staan, hier zijn zeer prijzige systemen voor bedacht met elektromotoren en afstandsbedieningen.

Een apothekerskast is een horizontaal schuivende lade die 2 open zijkanten heeft. In de lade bevinden zich allerlei planken om spullen op te zetten. Je kan de apothekerskast ook beschouwen als een verzameling lades boven elkaar die een groot front heeft.

Ten slotte wilde ik nog even uw aandacht voor bovenstaande bijzondere constructie. Het is een soort variatie op de welbekende carrousel in de hoek van een keuken. De zogenaamde “Magic Corner” bouw je in het hoekgedeelte van een keuken en het naastgelegen kastje. Als je dan het kastje opendoet komt er een soort lade naar voren, draai je deze weg dan komt het hoekgedeelte naar je toegeschoven zodat je zonder ver reiken bij de spullen in de hoek kan komen.