Eindopdracht Infectiepreventie Isolatie op de PAAZ · Infectiepreventie isolatie op de PAAZ pagina...

Eindopdracht Infectiepreventie Isolatie op de PAAZ

Lucie den Hartog-Westland

Inleverdatum: 5 december 2016 Beoordelaar opleiding: Hetty Blok Beoordelaar praktijk: Germa Tooten

Opleiding tot deskundige infectiepreventie Werkgever: St. Antonius Ziekenhuis

Opleidingsinstituut: UMCU Startdatum: 01-09-2015

Solis ID: 5780071

Infectiepreventie isolatie op de PAAZ pagina 2 Lucie den Hartog-Westland

Inhoudsopgave

Samenvatting ...................................................................................................................................................... 4

Afkortingenlijst .................................................................................................................................................... 5

Inleiding en probleemstelling .............................................................................................................................. 6

1. Doel en vraagstelling ...................................................................................................................................... 6

1.1 Doel .......................................................................................................................................................... 6

1.2 Vraagstelling ............................................................................................................................................. 7

2. Methoden van onderzoek ............................................................................................................................... 7

2.1 Afbakening ................................................................................................................................................ 7

2.2 Vooronderzoek ......................................................................................................................................... 7

2.3 Meetinstrumenten: Audit en enquête ....................................................................................................... 8

2.4 Risicoanalyse ........................................................................................................................................... 9

2.5 Interventie ................................................................................................................................................. 9

2.6 Eindmeting ................................................................................................................................................ 9

2.7 Terugkoppeling van resultaten ................................................................................................................. 9

3. Resultaten ....................................................................................................................................................... 9

3.1 Literatuurstudie (somatische) isolatiepatiënten op een psychiatrische afdeling ...................................... 9

3.1.1 Literatuur psychiatrische afdeling .................................................................................................... 10

3.1.2 MRSA .............................................................................................................................................. 10

3.1.3 BRMO .............................................................................................................................................. 10

3.1.4 Therapieën ...................................................................................................................................... 11

3.2 Oriënterende gesprekken: Uitvoering isolatie bij begin onderzoek ........................................................ 11

3.3 PRI: Risicomomenten ............................................................................................................................. 11

3.3.1 Uitvoering somatische zorg ............................................................................................................. 11

3.3.2 Klinische opname en deelname groepstherapieën ......................................................................... 11

3.4 Bepalen beleid: Maatregelen voor de verschillende isolatiepatiënten ................................................... 12

3.5 Effect van scholing op uitvoering en kennis over het nieuwe isolatiebeleid ........................................... 12

3.6 Eerste reactie PAAZ ............................................................................................................................... 14

4. Conclusie ...................................................................................................................................................... 14

4.1 Conclusie: Doel en vraagstelling ............................................................................................................ 14

4.2 Het onderzoek in bredere context .......................................................................................................... 15

5. Discussie ...................................................................................................................................................... 15

5.1 Aantal isolaties ....................................................................................................................................... 15

5.2 Enquête .................................................................................................................................................. 15

5.3 Klinische les en doelstelling.................................................................................................................... 16

5.4 Implementatie ......................................................................................................................................... 16

6. Aanbevelingen .............................................................................................................................................. 16

Literatuurlijst ..................................................................................................................................................... 17


Bijlagen ............................................................................................................................................................. 19

Bijlage 1: Meetinstrumenten ............................................................................................................................. 20

Audit .............................................................................................................................................................. 20

Enquête nulmeting ........................................................................................................................................ 22

Bijlage 2: PRI .................................................................................................................................................... 26

Informatie PRI intranet .................................................................................................................................. 26

Resultaten PRI ............................................................................................................................................. 27

Bijlage 3: Isolatieprotocollen PAAZ .................................................................................................................. 31

Contactisolatie op de PAAZ .......................................................................................................................... 31

Strikte isolatie op de PAAZ ........................................................................................................................... 36

Bijlage 4: Klinische les ...................................................................................................................................... 42

Lesplan ......................................................................................................................................................... 42

PowerPoint presentatie ................................................................................................................................ 43

Bijlage 5: Meetresultaten .................................................................................................................................. 47

Nulmeting enquête ....................................................................................................................................... 47

Eindmeting enquête ...................................................................................................................................... 48

Analyse enquête ........................................................................................................................................... 49

Vergelijking nulmeting en eindmeting ........................................................................................................... 53

Bijlage 6: Flyer .................................................................................................................................................. 60


Samenvatting

Aanleiding

In het kader van mijn opleiding tot deskundige infectiepreventie, heb ik onderzoek verricht naar

isolatiemaatregelen op de Psychiatrische Afdeling Algemeen Ziekenhuis (PAAZ).

Een PAAZ wijkt wezenlijk af van andere ziekenhuisafdelingen. Groepstherapie als behandelmethode speelt

hier een grote rol. Daardoor is het standaard ziekenhuisbeleid bij isolatiepatiënten moeilijk toe te passen

binnen een PAAZ. Vanuit de PAAZ van het St. Antonius Ziekenhuis in Utrecht kwam de vraag naar een

afdelingsspecifiek isolatiebeleid. In overleg met het teamhoofd en een verpleegkundige van deze afdeling,

heb ik daarom dit onderwerp gekozen als eindopdracht. De doelstelling van dit onderzoek was: Eind 2016

werkt ten minste 75% van de medewerkers volgens het nieuwe, afdelingsspecifieke isolatiebeleid.

Methode

Met oriënterende gesprekken en de nulmeting is de beginsituatie in kaart gebracht. Vervolgens zijn met

behulp van een prospectieve risico inventarisatie (PRI) de risicomomenten van bacterieoverdracht en

daarmee de risicomomenten van patiëntveiligheid vastgesteld . Deze resultaten zijn gebruikt om het beleid

te bepalen. Dit beleid is vastgelegd, waarna klinische lessen zijn gegeven over dit nieuwe beleid. Als

afsluiting is een eindmeting gedaan. Hieruit kan worden geconcludeerd of de implementatie van het nieuwe

beleid goed verlopen is en of de doelstelling van deze opdracht is gehaald. Hiervoor is in de laatste enquête

een extra vraag opgenomen of de medewerker al bekend was met de nieuwe isolatieprotocollen voordat de

enquête werd ingevuld.

Resultaten en Conclusie

(Inter)nationaal is weinig geschreven over isolaties met betrekking tot resistente bacteriën in psychiatrische

ziekenhuizen. Onderdelen van de twee landelijke richtlijnen zijn deels te gebruiken bij het bepalen van

isolatiebeleid voor de PAAZ [1, 7]. Risicomomenten zijn in kaart gebracht met behulp van een PRI.

Vervolgens is voor elk van deze momenten de frequentie en de ernst bepaald. De resultaten van de PRI zijn

gebruikt als basis voor het bepalen van het nieuwe beleid. Dit beleid is vastgelegd in twee protocollen.

Vervolgens is dit nieuwe beleid geïmplementeerd. Voor en na de interventie is er een meting gedaan om het

effect van de implementatie te kunnen beoordelen. Wanneer medewerkers niet weten dat er specifieke

protocollen zijn voor de PAAZ, zullen zij deze immers ook niet gebruiken. De vraag of de medewerker vooraf

al bekend was met de nieuwe isolatieprotocollen, werd door 67% van de respondenten met ja beantwoord.

Tweederde van de medewerkers was dus op de hoogte van het nieuwe beleid. Vanwege de beperkte duur

van het onderzoek, bleek de 75%-doelstelling te hoog gegrepen.


Afkortingenlijst

95%-BI - 95% betrouwbaarheidsinterval

BRMO - Bijzonder resistent micro-organisme

CPE - Carbapenemase producerende Enterobacteriaceae

LCHV - Landelijk Centrum Hygiëne en Veiligheid

LCI - Landelijke Coördinatie Infectieziektenbestrijding

MBU - Moeder & Baby Unit

MDRO - Multi Drug Resistant Organisms

MPU - Medisch Psychiatrische Unit

MRSA - Meticilline resistente Staphylococcus aureus

PAAZ - Psychiatrische Afdeling Algemeen Ziekenhuis

PMT - Psychomotorische Therapie

PRI - Prospectieve Risico-Inventarisatie

PRSP - Penicilline resistente Streptococcus pneumoniae

RIVM - Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu

VRE (-A1-variant) - Vancomycine resistente enterokok en een variant van deze enterokok

VMS - Veiligheid Management Systeem

WIP - Werkgroep Infectiepreventie


Inleiding en probleemstelling

In Nederland zijn er 35 psychiatrische afdelingen algemeen ziekenhuis (PAAZ) [24]. Ook het St. Antonius

Ziekenhuis heeft een PAAZ. Deze afdeling is niet goed te vergelijken met een andere afdeling in het

ziekenhuis. Aangezien de behandelmethode voor een groot deel bestaat uit groepstherapie, is dit moeilijk te

combineren met het standaard beleid bij isolatiepatiënten. De medewerkers van deze afdeling vroegen om

beleid op maat voor verschillende infectiepreventiethema’s, waaronder isolatie. Zij liepen aan tegen vragen

als: Mag een patiënt met MRSA (meticilline resistente Staphylococcus aureus) met wol werken tijdens

activiteitenbegeleiding? Mag deze patiënt überhaupt wel meedoen met activiteitenbegeleiding? Ook zien we

een toename van het aantal patiënten dat somatische zorg nodig heeft, zoals wondzorg en de zorg voor

moeders op de pas geopende moeder-baby-unit. Deze unit is bedoeld voor pas bevallen vrouwen met

psychische problemen. Daarnaast is er een toename van het aantal isolatiepatiënten. Hierdoor kwam het

voornoemde verzoek vanuit de afdeling: infectiepreventiebeleid op maat. Tevens werd gevraagd dit beleid te

implementeren. In dit onderzoek heb ik mij beperkt tot de isolatiemaatregelen1 voor patiënten op de PAAZ

met resistente bacteriën, die in strikte isolatie of contactisolatie worden verpleegd.

Het doel van dit onderzoek is dat aan het eind van 2016 de meeste medewerkers van de PAAZ werken

volgens het nieuwe, afdelingsspecifieke isolatiebeleid.

Hieruit volgt de hoofdvraag van dit onderzoek: Welke specifieke maatregelen zijn nodig om een

isolatiebeleid op een PAAZ te ontwikkelen en te implementeren?

De doelgroep is de medewerkers op de PAAZ, zowel het verplegend personeel als psychiaters, therapeuten

en activiteitenbegeleiders. Het onderzoek vond plaats op deze afdeling. De PAAZ is onderverdeeld in vier

units: moeder & baby unit (MBU), medisch psychiatrische unit (MPU), open unit en gesloten unit. De

verpleegkundigen werken op een vaste unit, maar zijn wel uitwisselbaar tussen de units. Ook krijgen de

patiënten van de verschillende afdelingen gecombineerd therapie. Dit onderzoek vond voornamelijk plaats

op de MPU, maar kan in principe op elk van de 4 units plaatsvinden.

Het onderzoek is een observationeel, vergelijkend onderzoek: voor en na de interventie zijn metingen

gedaan. Om het effect van de interventie te meten, werden de metingen voor en na interventie met elkaar

vergeleken.

Het vooronderzoek bestond uit literatuurstudie en oriënterende gesprekken. De bedoeling was om metingen

uit te voeren door middel van audits. De audit bevatte zowel observaties als kennisvragen en zou uitgevoerd

worden onder het verplegend personeel van de PAAZ. Helaas waren er te weinig isolaties in de

auditperiodes. Daarom is de audit-meting omgezet naar een enquête-meting. Deze enquête is gehouden

onder de verschillende medewerkers van de PAAZ: verplegend personeel, psychiaters, therapeuten en

activiteitenbegeleiders. Na de eerste meting is een risicoanalyse uitgevoerd, in de vorm van een

prospectieve risico-inventarisatie (PRI). Naar aanleiding van deze PRI is het nieuwe beleid bepaald. De

tweede meting is verricht na de interventies, het implementeren van twee nieuwe protocollen en een

klinische les. Beide metingen zijn met elkaar vergeleken om te bepalen of de interventies effectief waren.

1. Doel en vraagstelling

1.1 Doel

Eind 2016 werkt ten minste 75% van de PAAZ medewerkers volgens het nieuwe, afdelingsspecifieke

isolatiebeleid.

1 Maatregelen voor infectiepreventie isolatie; niet de maatregelen voor de separeercel


1.2 Vraagstelling

Welke specifieke maatregelen zijn nodig om een isolatiebeleid op een PAAZ te ontwikkelen en te

implementeren?

Deelvraag 1:

Wat staat er in de literatuur over (somatische) isolatiepatiënten op een psychiatrische afdeling?

Deelvraag 2:

Op welke wijze werd isolatie uitgevoerd aan het begin van het onderzoek? (nulmeting)

Deelvraag 3:

Bij welke processen liggen de risico’s van overdracht op resistente bacteriën?

a.) Uitvoering somatische zorg

b.) Klinische opname en deelname groepstherapieën

Deelvraag 4:

Welke (extra) maatregelen zijn nodig voor de verschillende groepen isolatiepatiënten op de PAAZ?

Deelvraag 5:

Wat is het effect van scholing op de uitvoering van en de kennis over het nieuwe isolatiebeleid? (eindmeting)

2. Methoden van onderzoek

Dit onderzoek is een observationeel vergelijkend onderzoek: voor en na de interventies zijn metingen

gedaan. Om het effect van de interventies te meten, zijn de resultaten van de nulmeting en die van de

eindmeting met elkaar vergeleken.

2.1 Afbakening

In dit onderzoek heb ik mij beperkt tot patiënten die in strikte isolatie of contactisolatie worden verpleegd

vanwege een resistente bacterie.

In het St. Antonius Ziekenhuis wordt, bij patiënten met een resistente bacterie, het isolatiebeleid van de

Werkgroep Infectiepreventie [4, 6] gevolgd. Hierbij wordt één uitzondering gemaakt. Het St. Antonius

Ziekenhuis kende van 2012-2014 een grote uitbraak met een vancomycine resistente enterokok (VRE) A1-

variant. Als gevolg van deze uitbraak worden patiënten met deze VRE-variant in strikte isolatie verpleegd.

Patiënten een andere VRE-variant worden in contactisolatie verpleegd.

In mei 2016 waren in het St. Antonius Ziekenhuis 160 patiënten bekend [25] met een MRSA, Acinetobacter

of VRE (A1-variant). Deze patiënten worden in strikte isolatie verpleegd. Verder zijn 1084 patiënten bekend

[25] met een bijzonder resistent micro-organisme (BRMO) of VRE (niet A1-variant). Deze patiënten worden

in contactisolatie verpleegd.

Daarnaast waren 18 patiënten bekend [25] met een penicilline resistent Streptococcus pneumoniae (PRSP).

Deze patiënten worden bij opname in contact-&druppelisolatie verpleegd. Vanwege het kleine aantal

patiënten met PRSP en daarmee de geringe kans dat een patiënt met PRSP wordt opgenomen op de PAAZ,

is deze groep geëxcludeerd in dit onderzoek.

2.2 Vooronderzoek

2.2.1 Oriënterende gesprekken

Vooraf vonden diverse gesprekken plaats met therapeuten en verpleegkundigen. Deze gesprekken zijn

opgenomen met toestemming van de gesprekspartners. Bij de verschillende therapieën en verpleegkundige

handelingen zijn er risicomomenten: momenten waarop overdracht van resistente bacteriën plaats kan

vinden. Deze overdracht kan plaatsvinden van de isolatiepatiënt naar zowel medewerkers als

medepatiënten. Tijdens de oriënterende gesprekken zijn deze risicomomenten in kaart gebracht.


2.2.2 Literatuurstudie

De literatuurstudie is een inventarisatie van wat in de (inter)nationale literatuur beschreven is over isolaties

op een psychiatrische afdeling. Naar aanleiding van deze literatuurstudie heb ik mijn onderzoek afgebakend.

Hierbij heb ik mij beperkt tot patiënten met een resistente bacterie, die verpleegd werden in strikte isolatie of

contactisolatie.

Bij deze literatuurstudie heb ik de volgende zoekwoorden gebruikt:

Engels:

(infection AND control)

OR

(infection AND prevention)

OR

(infection AND prevention

AND guidelines)

OR

(isolation)

AND

(psychiatric)

OR

(Mother AND baby)

OR

(mother AND baby AND unit)

AND

(infectious AND disease)

OR

(resistant AND micro AND

organisms)

(group AND therapy)

AND

(infection AND control)

OR

(MDRO2)

(athlete OR sport) AND (MDRO)

Nederlands:

(infectiepreventie)

OR

(infectiepreventie AND

richtlijnen)

OR (isolatie)

AND

(PAAZ)

OR

(psychiatrische AND afdeling)

OR (psychiatrisch)

AND

(infectieziekte) OR (BRMO)

OR (resistente AND micro-

organismen)

2.3 Meetinstrumenten: Audit en enquête

De audit is gebaseerd op de Checklist Psychiatrische instellingen van het Landelijk Centrum Hygiëne en

Veiligheid (LCHI) [3]. Daarnaast zijn ook de resultaten van het vooronderzoek meegenomen. De audit

bestaat uit zowel observaties als kennisvragen. Het plan was een ochtend een audit te doen wanneer een

isolatiepatiënt gemeld werd op de PAAZ was. Mocht de patiënt hulp nodig hebben bij de algemene

verzorging, kon dit ook geobserveerd worden.

Uiteindelijk bleek maar één contactisolatiepatiënt te zijn opgenomen tijdens de auditperiode. Bij deze patiënt

werd na één dag de verdenking opgeheven. Vanwege het gebrek aan isolatiepatiënten is de audit omgezet

naar een enquête. Hierbij is gebruik gemaakt van het boek Wat is onderzoek? door Nel Verhoeven [26].

Zowel bij de nulmeting als bij de eindmeting is het minimum aantal ingevulde enquêtes op 10 gesteld.

De medewerkers van de PAAZ vroegen om beleid op maat over meerdere infectiepreventie-onderwerpen.

Aangezien in de nabije toekomst ook over andere infectiepreventie-onderwerpen beleid zal worden gemaakt,

werden in de audit en enquête zijn de volgende onderwerpen meegenomen:

- Persoonlijke hygiëne medewerker (waaronder handhygiëne en persoonlijke verzorging medewerkers en patiënt en persoonlijke beschermingsmiddelen)

- Reiniging en desinfectie - Isolatiemaatregelen bij BRMO en MRSA

Voor de Audit en de Enquête zie bijlage 1: Meetinstrumenten: Audit en Enquête.

2 Multi drug resistant organism


2.4 Risicoanalyse

In het St. Antonius Ziekenhuis is de Prospectieve Risico-Inventarisatie (PRI) de standaard risicoanalyse. Als

voorbereiding is de informatie op Intranet gebruikt (zie bijlage 2: PRI) en de Praktijkgids Prospectieve Risico-

Inventarisatie van het Veiligheid Management Systeem (VMS) [27]. Daarnaast gaf een kwaliteitsmedewerker

praktische tips.

De PRI is uitgevoerd met de volgende disciplines:

- Afdelingshoofd

- Verpleegkundige MPU

- Psychomotorisch therapeut

- Creatieve therapeut/activiteitenbegeleider,

- Deskundige infectiepreventie

- Deskundige infectiepreventie in opleiding

Tijdens deze PRI is gekeken naar processen bij contactisolatie en strikte isolatie, zowel bij de uitvoering van

somatische zorg als bij deelname aan groepstherapieën bij klinische opname.

2.5 Interventie

Naar aanleiding van de PRI is het nieuwe beleid vastgesteld en vastgelegd in twee protocollen:

Contactisolatie op de PAAZ en Strikte isolatie op de PAAZ. Vervolgens is het nieuwe beleid

geïmplementeerd door scholing van de medewerkers. Voor lesplan en PowerPoint-presentatie zie bijlage 4:

Klinische les.

2.6 Eindmeting

Voor de eindmeting is dezelfde enquête gebruikt als voor de nulmeting. Deze twee metingen zijn vervolgens

met elkaar vergeleken. Om duidelijk te krijgen of de implementatie van het nieuwe beleid goed verlopen is, is

bij de eindmeting één vraag toegevoegd: Was je al bekend met de nieuwe isolatieprotocollen voor de PAAZ

voordat je deze enquête invulde?

De resultaten zijn verwerkt in het computerprogramma Excel. Bij de verwerking is opnieuw gebruik gemaakt

van het boek Wat is onderzoek? door Nel Verhoeven [26]. Voor de berekeningen van de 95%

betrouwbaarheidsintervallen (95%-BI) is gebruik gemaakt van de website van PREZIES [23]. De antwoorden

zijn bij elke vraag onderverdeeld in 2-4 groepen, waarbij de antwoorden in de 1e groep correct zijn en in de

laatste groep fout. Dit is uitgewerkt per vraag in bijlage 5: Meetresultaten, analyse enquête.

2.7 Terugkoppeling van resultaten

De resultaten zijn in een gesprek teruggekoppeld aan de PAAZ. Vervolgens is er op verschillende plaatsen

een presentatie gegeven: op de afdeling Infectiepreventie aan collega’s, op de PAAZ aan geïnteresseerden

en aan medecursisten van de opleiding tot deskundige. Ook kregen de afdeling Infectiepreventie en de

PAAZ een kopie van dit verslag. De protocollen zijn gepubliceerd in doQu, het documentensysteem van het

St. Antonius Ziekenhuis.

3. Resultaten

3.1 Literatuurstudie (somatische) isolatiepatiënten op een psychiatrische afdeling

In deze paragraaf wordt de eerste deelvraag beantwoord: Wat staat er in de literatuur beschreven met

betrekking tot (somatische) isolatiepatiënten op een psychiatrische afdeling?

In ziekenhuizen wordt isolatie ingesteld, wanneer een patiënt een resistente bacterie of een infectieziekte

heeft [6]. De patiënt wordt in isolatie verpleegd om verspreiding te voorkomen. De psychiatrische afdeling is

een bijzondere afdeling in het ziekenhuis. De patiënten zijn mobieler dan op een willekeurige andere

afdeling, hoewel sommige patiënten somatische klachten hebben (zoals wonden, intravasale lijnen of

sondes). Daarnaast bestaat een groot deel van de therapie op de PAAZ uit groepstherapieën. De isolatie op


de PAAZ is complex doordat verschillende soorten therapieën gegeven worden, waaraan patiënten

deelnemen die lichamelijk gezond zijn en patiënten met somatische klachten en de combinatie met de

verschillende soorten isolaties.

3.1.1 Literatuur psychiatrische afdeling

Meestal wordt een psychiatrische afdeling geëxcludeerd in onderzoeken naar resistente bacteriën [11, 17,

21, 22]. Hierdoor zijn er weinig internationale studies over infectiepreventie op psychiatrische afdelingen. De

studies die er zijn gaan voornamelijk over infectieziekten [13] en MRSA (voor literatuur zie kopje MRSA). Wel

zijn enkele studies te vinden over BRMO op een psychiatrische afdeling, maar de studiekwaliteit is matig

(voor literatuur zie kopje BRMO). Ook over therapieën en patiënten met resistente bacteriën staat niets

beschreven in de literatuur.

In Nederland heeft het Landelijk Centrum Hygiëne en Veiligheid (LCHV) een hygiënerichtlijn uitgegeven voor

psychiatrische instellingen [2]. Deze richtlijn adviseert alleen om de deskundige infectiepreventie te

raadplegen voor het isolatiebeleid bij resistente bacteriën.

Verder zijn er enkele richtlijnen die deels van toepassing zijn bij MRSA en BRMO in psychiatrische

ziekenhuizen [1, 7].

3.1.2 MRSA

In de internationale literatuur ligt op psychiatrische afdelingen de focus op eradicatie van MRSA en het

toepassen van goede handhygiëne, met name wanneer isolatie niet mogelijk is. Levitt beschrijft in een case

studie de effecten van isolatie op een psychiatrische patiënt met MRSA. Niet alleen waren de kosten een

stuk hoger, maar ook duurde het langer voordat de patiënt met ontslag kon. Levitt pleit voor een ander

isolatiebeleid op psychiatrische afdelingen dan het standaard isolatiebeleid [16]. In een andere kleine case

studie vond geen verspreiding plaats tijdens de opname en eradicatie van een patiënt met MRSA [12]. Een

grotere studie op een psychiatrische afdeling laat wel verspreiding zien, ondanks eradicatie van MRSA-

positieve patiënten bij binnenkomst [10].

De Nederlandse richtlijn Strikte isolatie van de Werkgroep Infectiepreventie (WIP) voor ziekenhuizen, stelt

dat patiënten met MRSA in strikte isolatie verpleegd moeten worden [8], terwijl de LCHV-richtlijn

Psychiatrische instellingen enkel naar de deskundige infectiepreventie verwijst [2].

De setting van een PAAZ kan vergeleken worden met een revalidatiecentrum. In beide gevallen worden

therapieën gegeven in groepssetting en is er een gezamenlijke woonkamer of –keuken aanwezig. De WIP

heeft een richtlijn uitgebracht: MRSA in revalidatiecentra [7]. De WIP-richtlijn Strikte isolatie voor

ziekenhuizen [8] gaat niet alleen over MRSA of vergelijkbare resistente bacteriën, maar ook over

verschillende infectieziekten [6]. De richtlijn MRSA revalidatiecentra [7] verschilt van de WIP-richtlijn Strikte

isolatie [8] op verschillende punten. In het kader van dit onderzoek zijn twee verschillen relevant. Ten eerste:

in revalidatiecentra hoeven medewerkers alleen beschermende kleding te dragen als er verzorgende

activiteiten plaatsvinden [7]. Ten tweede mogen revalidanten meedoen met sociale activiteiten wanneer zij

geen risicofactoren hebben zoals drains, katheters, huidlaesies of infecties als abcessen en furunkels [7].

3.1.3 BRMO

De kwaliteit van de studies over BRMO op psychiatrische afdelingen is matig. Een onderzoek suggereert dat

er ook op psychiatrische afdelingen vaker BRMO gevonden worden dan vroeger [14]. Bij een ander

onderzoek werden de psychiatrische patiënten als controlegroep gebruikt [20]. Bij deze studie kon geen

conclusie worden getrokken over psychiatrische patiënten en BRMO.

In de BRMO richtlijn van de Landelijk Coördinatie Infectieziektenbestrijding (LCI) van het Rijksinstituut voor

de Volksgezondheid en Milieu (RIVM) [1] wordt de doelgroep psychiatrische ziekenhuizen expliciet

geëxcludeerd. Delen uit deze richtlijn zijn wel van toepassing op de PAAZ. Hoewel de LCI-richtlijn BRMO [1]

voornamelijk is geschreven voor de extramurale setting, wordt op de PAAZ ook weinig antibiotica gebruikt.

Wel is er, vooral op de MPU, mogelijk meer zorgbehoefte dan in de extramurale setting. Deze zorgbehoefte

is wel weer minder dan op een willekeurige afdeling in een ziekenhuis. Voornoemde richtlijn stelt dat

algemene voorzorgsmaatregelen voldoende zijn. Extra beschermende maatregelen worden alleen

geadviseerd bij contact met uitscheidingsproducten van patiënten die een carbapenemase producerende

Enterobacteriaceae (CPE) hebben.


3.1.4 Therapieën

In de literatuur is niets te vinden over groepstherapie op een psychiatrische afdeling en infectiepreventie.

Op de PAAZ in het St. Antonius Ziekenhuis worden verschillende therapieën gegeven. Deze therapieën

kunnen grofweg in twee groepen verdeeld worden: sporttherapie en creatieve therapie.

Hoewel sporttherapie niet te vergelijken is met een atletengroep, zijn er wel overeenkomsten. Bij groepen

atleten zijn verschillende studies gedaan. Twee studies laten zien dat goede hygiëne en desinfectie bij

atleten op een universiteit zorgt voor minder overdracht van MRSA (en S. aureus) in de omgeving [18, 19].

Een systematische review laat zien dat sporters die een sport beoefenen met veel lichaamscontact vaker

gekoloniseerd zijn met MRSA. De hoogste prevalentie werd gevonden bij de worstelaars, gevolgd door

American football en basketbal [15]. Er zijn geen studies gedaan naar BRMO bij atleten.

In Nederland heeft de WIP een richtlijn Veilig werken in de fysiotherapie voor ziekenhuizen [9]. Helaas is

deze richtlijn gedateerd, waardoor er geen informatie in staat over isolatiepatiënten, alleen een verwijzing

naar een document dat niet meer bestaat.

Bij creatieve therapie werken de patiënten van de PAAZ met verschillende materialen zoals klei, hout en wol.

In de WIP-richtlijn Strikte isolatie staat dat na beëindiging van isolatie alle materialen die niet

gedesinfecteerd kunnen worden, weggegooid moeten worden [8]. In de WIP-richtlijn Contactisolatie staat dit

niet [5].

3.2 Oriënterende gesprekken: Uitvoering isolatie bij begin onderzoek

De tweede deelvraag luidde: Op welke wijze werd isolatie uitgevoerd aan het begin van het onderzoek?

Deze vraag is beantwoord door het voeren van zes oriënterende gesprekken3 aan het begin van het

onderzoek. Gesprekspartners waren de sporttherapeut, de activiteitenbegeleider/creatieve therapeut en vier

verpleegkundigen, één verpleegkundige per unit.

Uit deze gesprekken bleek dat het volgende, niet vastgelegde beleid, gehandhaafd werd:

Een patiënt in contactisolatie mag meedoen met de verschillende therapieën als de patiënt:

- de handen desinfecteert zodra hij/zij van de isolatiekamer gaat (elke patiënt heeft een eigen kamer) - naar het toilet gaat op eigen sanitair

De patiënt in strikte isolatie blijft in de isolatiekamer met gesloten deur. De patiënt mag niet meedoen met groepsactiviteiten. Zo krijgt de patiënt de maaltijden op zijn/haar kamer en eet niet mee met de groep in de keuken. 3.3 PRI: Risicomomenten

Naast de oriënterende gesprekken werd een PRI werd uitgevoerd om deelvraag 3 te beantwoorden: Bij

welke processen liggen de risico’s van overdracht op BRMO?

Tijdens de oriënterende gesprekken en de PRI zijn de risicomomenten in kaart gebracht van processen met

risico op overdracht van resistente bacteriën. Tevens werd de ernst en de kans van overdracht bepaald.

De risicomomenten zijn:

3.3.1 Uitvoering somatische zorg

- Medische verzorging bij de patiënt op de kamer

o Wondverzorging door verpleegkundige

o Intravasale lijnen/sonde verzorging door verpleegkundige

o Helpen met douchen / naar het toilet gaan door verpleegkundige

3.3.2 Klinische opname en deelname groepstherapieën

- Patiënt met (verdenking op) een resistente bacterie komt op de PAAZ

- Patiënt eet mee in de keuken / is aanwezig in de woonkamer

o Patiënt zit aan tafel of op de bank bij andere patiënten

o Patiënt pakt etenswaren (bv. potje jam, pak melk) vast die later door andere patiënten aangeraakt

worden

3 De opgenomen gesprekken zijn op te vragen.


- Patiënt doet met de groep mee met creatieve therapie

o Patiënt zit aan tafel bij andere patiënten

o Patiënt gebruikt materialen die niet te desinfecteren zijn, zoals wol en klei. Deze materialen worden

vervolgens door een andere patiënt gebruikt.

o Patiënt moet naar het toilet tijdens therapie

- Patiënt doet met de groep mee met sportactiviteiten

o Patiënt doet mee met running (buiten); geen lichamelijk contact tussen patiënten

o Patiënt doet mee met psychomotorische therapie (PMT) in sportzaal en ruimte met vloerbedekking

(ook standaard sportcontact tussen patiënten)

o Patiënt doet mee met hartcoherentie training (hiervoor worden laptops gebruikt en clipjes aan de

oorlel)

o Patiënt doet mee met tacoyo. Dit is een intervaltraining, actie en rust wisselen elkaar af. Hierbij is

geen lichamelijk contact tussen patiënten, wel indirect contact tussen patiënten via materialen

(handdoeken, gewichtjes, matjes)

o Patiënt doet mee met fitness, maakt gebruik van de fitnesruimte en de fitnesapparaten

o Patiënt moet naar het toilet tijdens therapie

o Materialen die gebruikt zijn door patiënt worden later weer gebruikt door andere patiënten

o Patiënt maakt gebruik van gedeelde kleedkamer en douches, maakt gebruik van schoenen die ook

door andere patiënten gebruikt worden

- Ontslag van de patiënt

3.4 Bepalen beleid: Maatregelen voor de verschillende isolatiepatiënten

Tijdens de PRI zijn de risico’s van patiëntveiligheid geïnventariseerd. Voor de volledige PRI, zie bijlage 2: PRI. Op basis hiervan is nieuw beleid bepaald voor twee groepen isolatiepatiënten: de contactisolatiepatiënt en de strikte-isolatie-patiënt met resistente bacteriën. Voor de patiënten in strikte isolatie vanwege een infectieziekte, blijft het beleid: op de kamer met gesloten deuren. Het verschil met het standaard isolatiebeleid is voornamelijk de deelname aan de groepsactiviteiten. Dit beleid is in documenten vastgelegd, zie bijlage 3: Isolatieprotocollen op de PAAZ. Hiermee is deelvraag 4 beantwoord: Welke (extra) maatregelen zijn nodig voor de verschillende groepen

isolatiepatiënten op de PAAZ?

In de Inleiding werden de volgende vragen gesteld: Mag een patiënt met MRSA met wol werken tijdens

activiteitenbegeleiding? Mag deze patiënt überhaupt wel meedoen met activiteitenbegeleiding?

Met het nieuwe beleid mag een patiënt met MRSA onder bepaalde voorwaarden meedoen met

activiteitenbegeleiding. De patiënt mag met wol werken, mits dit na gebruik wordt weggegooid.

3.5 Effect van scholing op uitvoering en kennis over het nieuwe isolatiebeleid

De enquêtes bevatten vragen en antwoorden over meerdere onderwerpen. Onderstaand worden de

resultaten gepresenteerd met betrekking tot isolatie. Voor overige resultaten zie bijlage 5: Resultaten.


Zowel bij de nulmeting als bij de eindmeting hebben 12 medewerkers de enquête ingevuld. In grafiek 1 is de

unit-verdeling van respondenten weergegeven voor de nul- en eindmeting. Opvallend is dat de medewerkers

van de MPU voornamelijk hebben gereageerd bij de nulmeting.

De kennis over de volgorde van aan-/uittrekken van persoonlijke beschermingsmiddelen is in de eindmeting

ten opzichte van de nulmeting iets verbeterd. Zie ook grafiek 2. Wanneer de resultaten van de antwoord-

categorieën correct antwoord en bijna correct antwoord bij elkaar opgeteld worden, blijkt dit in de nulmeting

25% (n=3) te zijn en in de eindmeting 67% (n= 8) (95%-betrouwbaarheidsintervallen: 25% [95%-BI: 8,9-

53,2]; 67% [95%-BI: 39,1-86,2]). De betrouwbaarheidsintervallen overlappen elkaar, het verschil is niet

statistisch significant.

Dat het verschil niet significant is, kunnen we niet bevestigen door het 95%-BI voor het verschil in

percentage te berekenen (Taylor series). Het verschil in percentage is 41,7% [95%-BI: 5,45-77,88].

Aangezien het 95%-BI geen waarde 0% bevat, wijst dit op een statisch significant verschil.

De vragen over deelname aan therapie en toiletgebruik bij de twee verschillende isolatievormen werd in

zowel nul- als eindmeting vergelijkbaar beantwoord. Hierbij moet vermeld worden dat de

keuzemogelijkheden te beperkt waren. De vraag Mag een patiënt in strikte isolatie (rood) van zijn of haar


kamer af en meedoen met alle groepsactiviteiten? kon alleen met ja of nee worden beantwoord. Met het

nieuwe beleid mag voorgenoemde patiënt aan sommige groepsactiviteiten meedoen. Deze optie ontbrak als

keuzemogelijkheid, waardoor geen conclusies getrokken kunnen worden op basis van deze antwoorden.

Ook de vraag of de medewerkers bekend zijn met het filmpje Omkleedinstructie bij strikte isolatie is

vergelijkbaar beantwoord in de nul- en eindmeting. De meerderheid kent het filmpje niet (bij zowel nul- als

eindmeting: n=10).

Bij de eindmeting is één vraag toegevoegd: Was je al bekend met de nieuwe isolatieprotocollen voor de

PAAZ voordat je deze enquête invulde? Acht van de twaalf respondenten hebben deze vraag met ja

beantwoordt. Dit is 67% [95%-BI: 39,1-86,2] en is weergegeven in grafiek 3.

Dit is tevens het antwoord op deelvraag 5: Wat is het effect van scholing op de uitvoering en de kennis over

het nieuwe isolatiebeleid? (eindmeting)

3.6 Eerste reactie PAAZ

Wegens ziekte en vakantie van mijn contactpersonen op de PAAZ was een eerste reactie op de resultaten

van dit onderzoek niet mogelijk. Dit onderzoek zal binnenkort met een gesprek en een presentatie worden

teruggekoppeld aan de PAAZ. Tevens zal een vervolgtraject worden besproken (zie ook aanbevelingen).

4. Conclusie

4.1 Conclusie: Doel en vraagstelling

Welke specifieke maatregelen zijn nodig om een isolatiebeleid op een PAAZ te ontwikkelen en te

implementeren?

Dit zijn:

- Vooronderzoek: oriënterende gesprekken en literatuuronderzoek

- Nulmeting audit of enquête

- Risicoanalyse

- Beleid bepalen en vastleggen in protocollen

- Scholing medewerkers

- Eindmeting, vergelijkbaar met de nulmeting

- Vergelijken van de metingen

- Terugkoppelen resultaten


In dit onderzoek zijn ook de vijf deelvragen beantwoord. Hieronder volgen de belangrijkste bevindingen.

Er is weinig geschreven over isolatie op psychiatrische afdelingen. In het buitenland is het gebruikelijk dat

patiënten met MRSA op de psychiatrische afdeling een eradicatiebehandeling krijgen, in Nederland gebeurt

dit nauwelijks. De kwaliteit van de relevante BRMO-studies is matig. Twee Nederlandse richtlijnen [1, 7] zijn

wel bruikbaar bij het bij het bepalen van isolatiebeleid voor een PAAZ.

Op basis van deze twee richtlijnen en de PRI is nieuw beleid bepaald voor twee isolatievormen:

contactisolatie en strikte isolatie. Patiënten met resistente bacteriën mogen onder bepaalde voorwaarden

meedoen met groepstherapieën. Deze voorwaarden zijn beschreven in twee protocollen, Contactisolatie op

de PAAZ en Strikte isolatie op de PAAZ.

Om het effect van scholing op de uitvoering en de kennis over het nieuwe isolatiebeleid te kunnen meten, is

er bij de eindmeting één vraag toegevoegd. De doelstelling was: Eind 2016 werkt ten minste 75% van de

PAAZ medewerkers volgens het nieuwe, afdelingsspecifieke isolatiebeleid. Deze doelstelling is met 67% nog

niet volledig behaald.

Bij de resultaten is geprobeerd significantie aan te tonen. Bij lage aantallen is statistisch significant verschil

moeilijk aan te tonen. Het verschil kan klinisch relevant zijn, maar kan ook op toeval berusten.

4.2 Het onderzoek in bredere context

Aangezien er weinig in de literatuur geschreven is over isolatie op een PAAZ, zijn delen van dit onderzoek

een toevoeging aan de literatuur. Met name de literatuurstudie, de PRI, de protocollen en eventueel de flyer

uit bijlage 6. Mogelijk kunnen andere ziekenhuizen met een PAAZ dit onderzoek gebruiken en vergelijkbaar

beleid bepalen voor hun psychiatrische afdeling. Bij het gebruik van dit onderzoek dient nogmaals goed

gekeken te worden naar het meetinstrument.

5. Discussie

5.1 Aantal isolaties

Het grootste probleem tijdens mijn onderzoek was het aantal isolaties op de PAAZ. Uiteindelijk heb ik maar

één keer een audit kunnen uitvoeren. Deze patiënt was verdacht voor een resistente bacterie, waardoor zij

in contactisolatie opgenomen lag. De patiënt was zelf mobiel, waardoor het niet mogelijk was om de zorg op

de kamer bij een isolatiepatiënt te observeren. Het lage aantal isolaties was de reden dat de audit omgezet

is naar het afnemen van een enquête.

5.2 Enquête

5.2.1 Maken enquête

Vanwege tijdsdruk kon de enquête niet meer getest worden. Enkele vragen waren te open, waardoor de

antwoorden anders waren dan verwacht. Eén verpleegkundige gaf terug dat ze het een moeilijke enquête

vond. Naast vragen die te open waren, zijn ook vragen in de enquête opgenomen die nice to know waren.

Deze vragen waren uiteindelijk niet van belang voor dit onderzoek.

5.2.2 Bias

Bij een enquête wordt kennis gemeten. Het gevaar bestaat dat de medewerkers sociaal wenselijke

antwoorden geven en niet antwoorden wat zij daadwerkelijk doen. Tevens is de kans aanwezig dat

medewerkers een positiever beeld van zichzelf hebben dan de werkelijkheid is. Daarnaast is het de vraag of

twee keer 12 ingevulde enquêtes een goede steekproef is voor wat alle medewerkers van de PAAZ over dit

onderwerp weten en doen. Ook is het denkbaar dat de groep respondenten meer affiniteit heeft met

infectiepreventie dan de gemiddelde medewerker van de PAAZ.

De eerste enquête is op papier afgenomen. Dit is niet praktisch. Ten eerste zijn sommige handschriften bijna

onleesbaar. Ten tweede moeten de enquêtes vervolgens nog gedigitaliseerd worden. Daarom heb ik de

eindmeting digitaal afgenomen. Hierbij is een mogelijke bias dat de eerste en tweede groep niet geheel met


elkaar te vergelijken zijn. De tweede groep is de groep die voornamelijk actief is op de computer, leest de

mail vaak. Van de eerste groep is dit onbekend.

5.3 Klinische les en doelstelling

De eerste klinische les werd gecanceld vanwege drukte op de afdeling. Bij de tweede klinische les waren er

ongeveer 16 medewerkers. In deze groep zaten minder dan 10 verpleegkundigen. Hierdoor is het effect van

deze klinische les minimaal en minder dan gehoopt. De 75%-doelstelling bleek te hoog gegrepen.

5.4 Implementatie

Enkel het opstellen van de protocollen en het geven van de klinische les was te weinig om het nieuwe beleid

volledig te implementeren. Veel hiervan is te wijten aan de korte tijd die hiervoor beschikbaar was. Andere

zaken waar ik tegenaan liep tijdens deze opdracht waren ziekte en drukte op de afdeling. Op korte termijn

zal opnieuw aandacht geschonken worden aan de implementatie van de nieuwe protocollen.

6. Aanbevelingen

6.1 Aanbevelingen voor korte termijn

Hoewel tweederde van de medewerkers op de hoogte is van het nieuwe, afdelingsspecifieke isolatiebeleid,

is de 75%-doelstelling niet gehaald. Om deze doelstelling alsnog te halen, zijn mijn aanbevelingen:

- Een flyer verspreiden onder alle medewerkers van de PAAZ. Voor de basis van deze flyer is een

kleurplaat [28] gebruikt. Met deze flyer is op ludieke wijze aandacht gevraagd voor de introductie van

de twee nieuwe protocollen. Zie bijlage 6: Flyer.

- De klinische les herhalen, bij voorkeur op een tijdstip wanneer veel verpleegkundigen beschikbaar

zijn. Mogelijk tijdens een werkoverleg in plaats van tijdens het wisselen van diensten.

Gezien de geringe kennis over omkleden bij isolatie is de aanbeveling dat elke medewerker opnieuw de e-

learning Omkleedinstructie bij strikte isolatie gaat doen.

6.2. Aanbevelingen voor lange termijn

De twee nieuwe protocollen zijn een begin van een serie van afdelingsspecifieke protocollen voor de PAAZ.

Doordat het nieuwe beleid in een protocol vaststaat, zullen er minder onduidelijkheden bestaan wanneer er

weer een patiënt in isolatie wordt opgenomen op de PAAZ.

Aanbevelingen voor mogelijke vervolgonderzoeken:

- Andere isolatievormen (contact+ isolatie en contact-&druppelisolatie), waarbij afdelingsspecifieke

protocollen worden opgesteld. Eventueel kan een nieuwe PRI gedaan worden. Bij een nieuw

onderzoek naar isolatievormen op de PAAZ dient rekening gehouden te worden met een langere

termijn vanwege het geringe aantal isolaties.

- Reinigen en desinfecteren op de PAAZ. Uit de enquête van dit onderzoek blijkt dat het niet optimaal

gesteld is met de kennis over reinigen en desinfecteren. Er kan gebruik gemaakt worden van (een

deel van) de audit en/of enquête uit dit onderzoek.


Literatuurlijst

Richtlijnen

[ 1] RIVM, LCI (2014). LCI-richtlijn BRMO

[ 2] RIVM, LCHV (2011). Hygiënerichtlijnen voor Psychiatrische inrichtingen.

http://www.rivm.nl/dsresource?objectid=rivmp:58024&type=org&disposition=inline&ns_nc=1 (website

bezocht op 5 maart 2016)

[ 3] RIVM, LCHV (2011). Checklist Psychiatrische instellingen.

http://www.rivm.nl/dsresource?objectid=rivmp:58028&type=org&disposition=inline&ns_nc=1 (website

bezocht op 5 maart 2016)

[ 4] WIP (2013). WIP-richtlijn Bijzonder resistente micro-organismen (BRMO)

[ 5] WIP (2011). WIP-richtlijn Contactisolatie.

[ 6] WIP (2013). WIP-richtlijn Indicaties voor Isolatie.

[ 7] WIP (2009). WIP-richtlijn MRSA revalidatiecentra

[ 8] WIP (2011). WIP-richtlijn Strikte Isolatie.

[ 9] WIP (2005). WIP-richtlijn Veilig werken in de fysiotherapie

Artikelen

[10] Das, S. & Harazin, M. & Wright, M.O., et all (2014). Active Surveillance and Decolonisation Without

Isolation is Effective in Preventing Methicillin-Resistant Staphylococcus aureus Transmission in the

Psychiatry Units. Open Forum Infectious Diseases. Published online 10.1093/ofid/ofu067 (website

bezocht op 5 maart 2016).

[11] Datta, R. & King, M.K. & Kim, D. et all. (2012) What is nosocomial? Large Variation in Hospital Choice

of Numerators and Denominators Affects Rates of Hospital Onset Methicillin- Resistant

Staphylococcus Aureus. Infection Control & Hospital Epidemiology. 33(11), 1166-9.

[12] Ebner, W. & Schlachetziki, J, & Schneider, C., et all. (2010). Hand hygiene seems to be sufficient for

prevention of MRSA transmission on a closed psychiatric ward. The Journal of Hospital Infection,

75(4), 334-5.

[13] Fukuta, Y. & Muder, R.R. (2013). Infections in psychiatric facilities with an emphasis on outbreaks.

Infection Control and Hospital Epidemiology; 34 (1), 80-8.

[14] Hazarika, J. & Sharma, M. & Patangia, P. et all. (2015) Microbial profile and antibiotic resistance pattern

of the bacterial isolates in a tertiary care psychiatry hospital. Journal of evidence based medicine and

healthcare. 2 (47), 8317-21.

[15] Karanika, S. & Kinamon, T & Grigoras, C. et all (2016). Colonization with MRSA & Risk for Infection

Among Asymptomatic Athletes: a Systematic Review & Meta Analysis. Clinical Infectious Diseases,

ciw240. Abstract: http://cid.oxfordjournals.org/content/early/2016/04/17/cid.ciw240.abstract (website

bezocht op 11 mei 2016)

[16] Levitt, G.A. (2014). Infection control for MRSA in a psychiatric hospital. General Hospital Psychiatry 36

(4), 422-4.

[17] Livorsi, D.J. & Arif, S & Garry, P et all (2015) Methicillin Resistant Staphylococcus aureus (MRSA)

Nasal Real-Time PCR: A Predictive Tool for Contamination of the Hospital Environment. Infection

Control & Hospital Epidemiology, 36 (1), 43-9.

[18] Oller, A.R. & Province, L. & Curless, B (2010). Staphylococcus aureus Recovery from Environmental

and human locations in 2 collegiate athletic teams. Journal of Athletic Training. 45 (3), 222-9.

[19] Pedersen, M. & Doyle, M.R. & Beste, A. et all. (2013). Survey of High School Athletic Programs in Iowa

Regarding Infections and Infection Prevention Policies and Practices. The Iowa Orthopaedic Journal

33, 107-13.

[20] Setiabudi, R.J. & Kuntaman & Puspitasari, I (2014) Antibiotics Quantity-Based Escherichia coli

Resistance Pattern in Patients At Surgical and psychiatric Wards, Dr. Soemoto Hospital, Surabayu.

Folia Medica Indonesia 50 (2), 104-9.

[21] Stenehjem, E & Rimland D. (2013). MRSA Nasal Colonization Burden and Risk of MRSA Infection.

American Journal of Infection Control. 41(5), 405-10.

http://www.rivm.nl/dsresource?objectid=rivmp:58024&type=org&disposition=inline&ns_nc=1

http://www.rivm.nl/dsresource?objectid=rivmp:58028&type=org&disposition=inline&ns_nc=1

http://dx.doi.org/10.1093%2Fofid%2Fofu067

http://www.medscape.com/viewpublication/6605

http://cid.oxfordjournals.org/content/early/2016/04/17/cid.ciw240.abstract


[22] Weintrob, A.C. & Roediger, M.P. & Barber, M. et all. (2010) Natural History of Colonization with Gram-

Negative Multidrug-Resistant Organisms among Hospitalized Patients. Infection Control & Hospital

Epidemiology. 31 (4), 330-7.

Overigen

[23] PREZIES http://www.prezies.nl (website bezocht op 25 november 2016)

[24] Nationaal kompas http://www.nationaalkompas.nl/zorg/huidig-zorgaanbod/ cijfers van 2013; exclusief 7

psychiatrische klinieken van academische centra (website bezocht op 16 september 2016)

[25] Softmedex Micore Infectiepreventie St. Antonius Ziekenhuis (website bezocht op 27 mei 2016)

[26] Verhoeven, N. (2011). Wat is onderzoek? Boom Lemma uitgevers, Den Haag.

[27] VMS Veiligheidsprogramma (2012) Praktijkgids Prospectieve Risico-Inventarisatie,

http://www.vmszorg.nl/_page/vms_inline?nodeid=4632&subjectid=6712 (website bezocht op 12 mei

2016)

[28] Voor de flyer is een kleurplaat gebruikt:

https://www.frokkieenlola.nl/nederlands/kleurplaten/geboorte/lola-heeft-een-zusje.html (website

bezocht op 1 november 2016)

http://www.prezies.nl/

http://www.nationaalkompas.nl/zorg/huidig-zorgaanbod/

http://www.vmszorg.nl/_page/vms_inline?nodeid=4632&subjectid=6712

https://www.frokkieenlola.nl/nederlands/kleurplaten/geboorte/lola-heeft-een-zusje.html


Bijlagen

Infectiepreventie isolatie op de PAAZ


Bijlage 1: Meetinstrumenten

Audit

Deze audit bestaat uit observaties en vragen. In cursief het gewenste resultaat / de gewenste antwoorden

1. Persoonlijke hygiëne medewerkers Juist Onjuist

1.1 Handhygiëne

a.) Op welke momenten pas je handhygiëne toe?

voor aanvang werk, na pauzes4

b.) Handhygiëne wordt op de juiste manier uitgevoerd. (observatie)

Ca. 30 sec. tot droog (niet wapperen met de handen).

Of handen wassen met zeep incl. drogen met papieren handdoekjes

c.) Wat doe je met wondjes aan de handen?

afdekken met vochtwerende pleister

1.2 Persoonlijke verzorging medewerker

a.) Korte nagels, geen nagellak of kunstnagels (observatie)

b.) Hand- en polssieraden5 (observatie)

Mogen niet

c.) Haren zijn kort of bijeengebonden (observatie)

1.3 Persoonlijke verzorging cliënt

a.) Is iedere cliënt in het bezit van eigen toiletartikelen, incl.

nagelklippertjes?

b.) Pas je handhygiëne toe na het helpen bij toiletteren (verschonen van

luiers)?

1.4 Kleding van de medewerker

a.) Vervang je je kleding bij visuele verontreiniging?

c.) Draag je tijdens lichamelijke zorgverlenende handelingen wel eens

shawls, vesten en dergelijke over de kleding heen?

Mag niet

d.) Draag je tijdens verpleeg/verzorgtechnische handelingen dienstkleding?

1.5 Persoonlijke beschermingsmiddelen

a.) Wanneer draag je handschoenen?

Wanneer de handen in contact kunnen komen met bloed,

lichaamsvloeistoffen, slijmvliezen, niet intacte huid of behandelmaterialen

die (mogelijk) besmet zijn

b.) Gebruik je handschoenen wel eens meerdere keren? Loop je wel eens

met je handschoenen aan naar een andere cliënt?

Handschoenen worden eenmalig en cliëntgebonden gebruikt

c.) Wanneer gebruik je een plastic halterschort?

Wanneer kleding vuil/nat kan worden, en bij sommige isolaties

d.) Door een hygiënische werkwijze wordt besmetting via de handschoenen

voorkomen (de omgeving/ gezicht wordt niet aangeraakt met handschoenen

aan) (observatie)

e.) Weet je wat je moet doen als je in een kamer komt van een cliënt die

(mogelijk) besmet is met tuberculose?

FFP2 masker dragen. Deze wordt na gebruik direct weggegooid.

f.) Gebruik je wel eens een FFP1 masker of een chirurgisch

mondneusmasker en zo ja, wanneer?

4 Zie advies PAAZ oktober 2012



2. Reinigen en desinfectie

Juist Onjuist

a.) Wat is het verschil tussen reinigen en desinfecteren?

Reinigen bij zichtbare verontreiniging en volgens schema. Desinfecteren (na

reinigen!) bij verontreiniging met bloed en bij besmettelijke ziekten

b.) Wanneer je bloed hebt gemorst, kan je meteen desinfecteren, of moet je

eerst reinigen?

Eerst reinigen, daarna pas desinfecteren

c.) De medewerker kan de desinfectans benoemen die in het ziekenhuis

gebruikt mogen worden

Alcohol en Chloor: Alcohol voor kleine oppervlakten en chloor voor grote

oppervlakten (Incidin foam voor materialen die kapot gaan door alcohol/chloor)

d.) Mag je handalcohol gebruiken voor desinfectie van voorwerpen of

oppervlakten?

Nee

3. Isolatie bij resistente bacteriën

Juist Onjuist

a.) Mag een patiënt in contactisolatie van zijn of haar kamer af en mee doen met

alle groepsactiviteiten?

Ja

b.) Mag een patiënt in contactisolatie ook op de gang naar het toilet

Nee

c.) Mag een patiënt in strikte isolatie van zijn of haar kamer af en mee doen met

alle groepsactiviteiten?

Discussiepunt?

d.) Mag een patiënt in strikte isolatie ook op de gang naar het toilet?

Nee – vanwege de huidschilfers bij het uitkleden ook eigen toilet

e.) Wat is de volgorde van aantrekken van de persoonlijke

beschermingsmiddelen bij strikte isolatie? En bij uittrekken? (observatie indien

mogelijk)

f.) Ben je bekend met het filmpje omkleedinstructie?

g.) Kan je de isolatieprotocollen vinden in doQu?


Enquête nulmeting

Deze enquête is op papier afgenomen.

Enquête

Op welke Unit werk je het meest? Open / gesloten / MPU / MBU / anders namelijk…….

1. Persoonlijke hygiëne medewerkers

1.1 Handhygiëne

a.) Op welke momenten pas je handhygiëne toe?

(beschrijven)

…

b.) Op welke manier pas je handhygiëne toe? (beschrijven) ….

c.) Wat doe je met wondjes aan de handen? (beschrijven) …

d.) Heb je toegang tot de e-learningmodule handhygiëne? Ja/nee


a.) Heb je wel eens lange nagels, nagellak of kunstnagels? Ja/nee

b.) Draag je wel eens ringen, armbanden of horloges tijdens

het werk?

Ja/nee

c.) Als je lang haar hebt, draag je dit wel eens los tijdens het

werk?

Ja/nee/nvt


a.) Is iedere cliënt in het bezit van eigen toiletartikelen, incl.

nagelklippertjes?

Ja/nee

b.) Pas je handhygiëne toe na het helpen bij toiletteren

(verschonen van luiers)?

Ja/nee/

meestal wel/ bijna nooit


a.) Vervang je je kleding bij visuele verontreiniging? Ja/nee/


b.) Draag je tijdens lichamelijke zorgverlenende handelingen

wel eens shawls, vesten en dergelijke over de kleding

heen?

Ja/nee/


c.) Draag je tijdens verpleeg/verzorgtechnische handelingen

dienstkleding?

Ja/nee


a.) Wanneer draag je handschoenen? (beschrijven) …

b.) Gebruik je handschoenen wel eens meerdere keren? Ja/nee

c.) Loop je wel eens met je handschoenen aan naar een

andere cliënt?

Ja/nee

d.) Wanneer gebruik je een plastic halterschort?

(beschrijven)

…

e.) Als je handschoenen aan hebt, raak je dan wel eens je

gezicht of de omgeving aan?

Ja/nee

f.) Weet je wat je moet doen als je in een kamer komt van

een cliënt die (mogelijk) besmet is met tuberculose?

…

g.) Gebruik je wel eens een FFP1 masker of een chirurgisch

mondneusmasker en zo ja, wanneer?

…


2. Reinigen en desinfecteren

a.) Wat is het verschil tussen reinigen en desinfecteren?

(beschrijven)

…

b.) Wanneer je bloed hebt gemorst, kan je meteen

desinfecteren, of moet je eerst reinigen?

Meteen desinfecteren/

eerst reinigen

c.) Weet je welke desinfectans in het ziekenhuis gebruikt mogen

worden? (beschrijven)

…

d.) Mag je handalcohol gebruiken voor desinfectie van

voorwerpen of oppervlakten?

Ja/nee


a.) Mag een patiënt in contactisolatie (geel) van zijn of haar

kamer af en mee doen met alle groepsactiviteiten?

Ja/nee

b.) Mag een patiënt in contactisolatie ook op de gang naar het

toilet?

Ja/nee

c.) Mag een patiënt in strikte isolatie (rood) van zijn of haar

kamer af en mee doen met alle groepsactiviteiten?

Ja/nee

d.) Mag een patiënt in strikte isolatie ook op de gang naar het

toilet?

Ja/nee

e.) Wat is de volgorde van aantrekken van de persoonlijke

beschermingsmiddelen bij strikte isolatie (rood)? En bij

uittrekken? (omschrijven

f.) Ben je bekend met het filmpje omkleedinstructie? Ja/nee

g.) Kan je de isolatieprotocollen vinden in doQu?

Zo ja, waar staat het protocol strikte isolatie?

Deze vragenlijst graag retourneren:

Interne post: MMI, Infectiepreventie, Lucie den Hartog

E-mail: [email protected]

Bedankt voor de moeite!

mailto:[email protected]


Enquête eindmeting

Deze enquête is digitaal afgenomen.


Bijlage 2: PRI

Informatie PRI intranet


Resultaten PRI


Bijlage 3: Isolatieprotocollen PAAZ

Contactisolatie op de PAAZ


Strikte isolatie op de PAAZ


Bijlage 4: Klinische les

Lesplan


PowerPoint presentatie


Bijlage 5: Meetresultaten

Nulmeting enquête


Eindmeting enquête


Analyse enquête

Bij de analyse van de enquêtes is gebruik gemaakt van het boek ‘Wat is onderzoek?’ door Nel Verhoeven.

Van elke vraag zijn de antwoorden in groepen verdeeld. Antwoorden in groep 1 zijn correct, antwoorden in

de laatste groep zijn fout. Sommige vragen hebben nog één of twee extra groepen. Discussiepunten over de

vraag staan na de opmerking ‘NB’

De antwoorden zijn gegroepeerd op basis van de volgende criteria:

Op welke Unit werk je het meest? Open / gesloten / MPU / MBU / anders namelijk…….

Bij deze vraag zit er geen rangorde in de antwoorden. Gegroepeerd op antwoordmogelijkheid.

1. Persoonlijke hygiëne medewerkers

1.1 Handhygiëne

a.) Op welke momenten pas je handhygiëne toe? (beschrijven)

1.) Groen: 5 momenten van handhygiëne; Of ‘voor aanvang werk, na pauzes6’; ‘volgens protocol’

2.) Geel: Wanneer het antwoord deels waar is.

3.) Rood: wanneer (bijna) niets meer van de antwoorden onder 1.) (groen) terug te vinden zijn

NB.: Eén van de respondenten: het is onduidelijk of dit om een kennisvraag gaat of om wat ik doe

b.) Op welke manier pas je handhygiëne toe? (beschrijven)

1.) Groen: bij niet zichtbaar vuil handalcohol 30’ en bij zichtbaar vuil wassen (*is combinatie

wassen en handalcohol); volgens protocol/e-learning

2.) Blauw: handen wassen/ desinfecteren

3.) Geel: alleen ‘handalcohol’ of ‘handen wassen’

4.) Rood: bij ‘weet niet’

NB: Gezien de antwoorden is de vraagstelling onduidelijk

c.) Wat doe je met wondjes aan de handen? (beschrijven)

1.) Groen: afplakken met een (vochtwerende) pleister en handschoenen bij bepaalde handelingen

(eg. hulp ADL)

2.) Blauw: afplakken/afdekken evt. met handschoenen niet nader gespecificeerd

3.) Geel: handschoenen

4.) Rood: bij ‘weet niet’, ‘niets’

d.) Heb je toegang tot de e-learningmodule handhygiëne? (ja/nee)

1.) Groen: ja

2.) Rood: nee


a.) Heb je wel eens lange nagels, nagellak of kunstnagels? (ja/nee)

1.) Groen: nee

2.) Rood: ja

b.) Draag je wel eens ringen, armbanden of horloges tijdens het werk? (ja/nee)

1.) Groen: nee

2.) Rood: ja

c.) Als je lang haar hebt, draag je dit wel eens los tijdens het werk? (ja/nee/nvt)

1.) Groen: nee

2.) Rood: ja

(3.) Wit: n.v.t.)

(4.) Blauw: bij vraag ‘wat is lang haar? Ik heb halflang haar’)




a.) Is iedere cliënt in het bezit van eigen toiletartikelen, incl. nagelklippertjes? (ja/nee)

1.) Groen: ja

2.) Rood: nee

NB.: Op de MBU delen de baby’s toiletartikelen.

NB2.: Antwoorden zijn wisselend, ook niet goed terug te voeren op de afdeling. Enkel ‘open’ scoort

standaard ‘nee’ bij deze vraag. De rest is gemixt.

b.) Pas je handhygiëne toe na het helpen bij toiletteren (verschonen van luiers)? (Ja/nee/meestal

wel/bijna nooit)

1.) Groen: ja

2.) Blauw: meestal wel

3.) Geel: bijna nooit

4.) Rood: nee


a.) Vervang je je kleding bij visuele verontreiniging? (Ja/nee/meestal wel/bijna nooit)

1.) Groen: ja

2.) Blauw: meestal wel

3.) Geel: bijna nooit

4.) Rood: nee

c.) Draag je tijdens lichamelijke zorgverlenende handelingen wel eens shawls, vesten en dergelijke

over de kleding heen? (Ja/nee/meestal wel/bijna nooit)

1.) Groen: nee

2.) Blauw: bijna nooit

3.) Geel: meestal wel

4.) Rood: ja

d.) Draag je tijdens verpleeg/verzorgtechnische handelingen dienstkleding? (Ja/nee)

NB: Dit is volgens de LCHI richtlijn [2]. Op de PAAZ in het St. Antonius Ziekenhuis geldt dit alleen

op de MPU.

1.) Groen: ja

2.) Geel: nee bij niet MPU

3.) Rood: nee bij MPU


a.) Wanneer draag je handschoenen? (beschrijven)

1.) Groen: Bij lichaamsvocht (incl. wonden), isolatie

2.) Geel: wanneer er een onderwerp mist van de antwoorden onder 1.)

3.) Rood: bij ‘ik weet niet’, of geen van de onder 1.) genoemde antwoorden

b.) Gebruik je handschoenen wel eens meerdere keren? (Ja/nee)

1.) Groen: nee

2.) Rood: ja

c.) Loop je wel eens met je handschoenen aan naar een andere cliënt? (Ja/nee)

1.) Groen: nee

2.) Rood: ja

d.) Wanneer gebruik je een plastic halterschort? (beschrijven)

1.) Groen: wanneer kleding vuil/nat kan worden en bij sommige isolaties

2.) Geel: wanneer er één antwoord mist (van de onder 1.) gegeven antwoorden)

3.) Rood: bij ‘ik weet niet’ of geen van de antwoorden onder 1.)


e.) Als je handschoenen aan hebt, raak je dan wel eens je gezicht of de omgeving aan? (Ja/nee)

1.) Groen: nee

2.) Rood: ja

f.) Weet je wat je moet doen als je in een kamer komt van een cliënt die (mogelijk) besmet is met

tuberculose?

1.) Groen: FFP2 masker op

2.) Blauw: ‘masker op’; ‘moet ik opzoeken in protocol’; ‘ja’

3.) Geel: meer persoonlijke beschermingsmiddelen genoemd dan alleen masker

4.) Rood: bij ‘nee’

g.) Gebruik je wel eens een FFP1 masker of een chirurgisch mondneusmasker en zo ja, wanneer?

NB: Deze vraag was te onduidelijk; de antwoorden zijn niet te analyseren.

2. Reinigen en desinfecteren

a.) Wat is het verschil tussen reinigen en desinfecteren? (beschrijven)

1.) Groen: Reinigen met water en zeep en desinfecteren met een desinfectans (bacteriedodend). Of

schoonmaken vs. Ontsmetten. Of zichtbaar vuil en onzichtbaar vuil.

3.) Geel: steriliseren

4.) Rood: R&D omgedraaid of onlogisch antwoord

b.) Wanneer je bloed hebt gemorst, kan je meteen desinfecteren, of moet je eerst reinigen? (Meteen

desinfecteren/ eerst reinigen)

1.) Groen: eerst reinigen

2.) Rood: meteen desinfecteren

c.) Weet je welke desinfectans in het ziekenhuis gebruikt mogen worden? (beschrijven)

1.) Groen: Alcohol en Chloor: Alcohol voor kleine oppervlakten en chloor voor grote oppervlakten

(Incidin foam voor materialen die kapot gaan door alcohol/chloor)

2.) Blauw: wanneer er één mist van de bij 1.) genoemde antwoorden; bij antwoord ‘ja’;

3.) Geel: wanneer er twee missen van de antwoorden onder 1.); bij antwoord ‘ik ga ervan uit dat we

mogen gebruiken wat er staat’

4.) Rood: wanneer er meer dan de helft mist van de antwoorden onder 1.) (groen)

d.) Mag je handalcohol gebruiken voor desinfectie van voorwerpen of oppervlakten? (ja/nee)

1.) Groen: nee

2.) Rood: ja


a.) Mag een patiënt in contactisolatie (geel) van zijn of haar kamer af en mee doen met alle

groepsactiviteiten? (Ja/nee)

1.) Groen: ja

2.) Rood: nee

b.) Mag een patiënt in contactisolatie ook op de gang naar het toilet? (Ja/nee)

1.) Groen: nee

2.) Rood: ja

c.) Mag een patiënt in strikte isolatie (rood) van zijn of haar kamer af en mee doen met alle

groepsactiviteiten? (Ja/nee)

1.) Groen: nee


2.) Rood: ja

NB: foutieve vraag voor eindmeting: Bij deze vraag is het juiste antwoord ‘nee’; bij sommige

groepsactiviteiten mogen ze wel meedoen. Dit is niet terug te vinden in de vraag of antwoord. De

vragen (en nulmeting) zijn eigenlijk te vroeg zijn opgesteld, waardoor dit geen goede vraag is.

d.) Mag een patiënt in strikte isolatie ook op de gang naar het toilet? (Ja/nee)

1.) Groen: nee

2.) Rood: ja

e.) Wat is de volgorde van aantrekken van de persoonlijke beschermingsmiddelen bij strikte isolatie

(rood)? En bij uittrekken? (omschrijven)

1.) Groen: aan: masker, muts, schort, handschoenen. Uit: handschoenen, schort, muts, masker

2.) Blauw: wanneer enkel ‘aan’ is beschreven zoals bij 1.) of wanneer schort en muts omgedraaid zijn

of bij vergeten muts, volgorde juist of ‘dan pak ik het protocol erbij’

3.) Geel: bij missen van muts en volgorde verkeerd

4.) Rood: bij ‘weet niet’ en wanneer bij uittrekken masker als 1e en/of handschoenen als laatste wordt

genoemd

f.) Ben je bekend met het filmpje omkleedinstructie? (Ja/nee)

1.) Groen: ja

2.) Rood: nee

3.) Geel: ‘mwah’

g.) Kan je de isolatieprotocollen vinden in doQu? (Ja/nee)

Zo ja, waar staat het protocol strikte isolatie?

1.) Groen: ja, incl. doQu/ via verpleeegplan

2.) Rood: nee

h.) Was je al bekend met de nieuwe isolatieprotocollen voor de PAAZ voordat je deze enquête

invulde? (ja/nee)

NB: Deze vraag staat alleen in de 2e enquête, de eindmeting

1.) Groen: ja

2.) Rood: nee


Vergelijking nulmeting en eindmeting

Verdeling respondenten o.b.v. op welke unit zij het meest werken

Bij de nulmeting hebben vrij veel medewerkers van de MPU gereageerd. Bij de eindmeting was er maar één

respondent werkzaam op de MPU.

Persoonlijke hygiëne medewerkers: Handhygiëne

Iedereen die het nodig heeft, heeft toegang tot de e-learningmodule (resultaat niet opgenomen in grafiek 2).

De resultaten tussen nulmeting en eindmeting zijn vergelijkbaar. Dit is logisch, de interventie was niet gericht

op dit onderwerp.


Persoonlijke hygiëne medewerkers: Persoonlijke verzorging medewerker

Niemand heeft onverzorgde nagels of draagt sieraden op het werk. Lang haar wordt opgebonden. In de

nulmeting heeft één respondent halflang haar los; bij de eindmeting zegt één respondent het haar wel eens

los te dragen naar het werk.

De resultaten tussen nulmeting en eindmeting zijn vrijwel gelijk. Dit is logisch, de interventie was niet gericht

op dit onderwerp.

Persoonlijke hygiëne medewerker: Persoonlijke verzorging cliënt


op dit onderwerp.

Persoonlijke hygiëne medewerker: Kleding van de medewerker


op dit onderwerp. Wel valt op dat bij de nulmeting vaker kleding vervangen wordt. Mogelijk speelt mee dat bij

de nulmeting een relatief groot aantal respondenten van de MPU kwam.

De MPU is de enige afdeling waar regelmatig dienstkleding gedragen wordt. Dit geeft mogelijk een

vertekend beeld bij de laatste vraag. In de toekomst kan extra aandacht gegeven worden aan shawls en

vesten over kleding heen.


Persoonlijke hygiëne medewerker: Persoonlijke beschermingsmiddelen

De resultaten tussen nulmeting en eindmeting zijn vergelijkbaar. De juiste indicatie van het gebruik van

handschoenen heeft meer aandacht nodig, evenals het niet aanraken van gezicht en/of omgeving bij het

dragen van handschoenen. Zie ook grafiek 5.


De juiste indicatie voor het gebruik van een plastic halterschort is iets verbeterd in de eindmeting, evenals de

kennis wat men moet doen bij een patiënt met TB. Zie ook grafiek 6. Aangezien hier geen aandacht aan is

gegeven met de interventie, is dit toeval.

Reiniging en desinfectie


op dit onderwerp. Enkel het onderwerp dat handalcohol niet geschikt is om oppervlakten en voorwerpen te

desinfecteren is genoemd in de klinische les. Zowel bij de nul- als bij de eindmeting vond één respondent dat

handalcohol wel gebruikt mocht worden voor oppervlakten en voorwerpen.

Verder is vooral meer kennis nodig over de toegestane desinfectantia.


Isolatie bij resistente bacteriën

De vragen over deelname aan therapie en toiletgebruik bij de twee verschillende isolatievormen werd in

zowel nul- als eindmeting vergelijkbaar beantwoord. Hierbij moet vermeld worden dat de keuze-antwoorden

te beperkt waren. De vraag ‘Mag een patiënt in strikte isolatie (rood) van zijn of haar kamer af en mee doen

met alle groepsactiviteiten?’ kon alleen met ja of nee worden beantwoord. Met het nieuwe beleid mag

voorgenoemde patiënt aan sommige groepsactiviteiten meedoen. Deze optie ontbrak aan de

keuzemogelijkheid, waardoor geen conclusies getrokken kunnen worden op basis van deze antwoorden.

De kennis over de volgorde van aan-/uittrekken persoonlijke beschermingsmiddelen is iets verbeterd in de

eindmeting ten opzichte van de nulmeting. Zie ook grafiek 9.

Wanneer de resultaten van de antwoord categorieën antwoorden ‘correct antwoord’ en ‘bijna correct

antwoord’ bij elkaar opgeteld worden, blijkt dit in de nulmeting 25% (n=3) te zijn en in de eindmeting 67%

(n= 8) (95%-betrouwbaarheidsintervallen: 25% [95%-BI: 8,9-53,2 ]; 67% [95%-BI: 39,1-86,2]). De

betrouwbaarheidsintervallen overlappen elkaar, het verschil is niet statistisch significant.

Dat het verschil niet significant is, kunnen we niet bevestigen door het 95%-BI voor het verschil in

percentage te berekenen (Taylor series). Het verschil in percentage is 41,7% [95%-BI: 5,45-77,88].

Aangezien het 95%-BI geen waarde 0% bevat, wijst dit op een statisch significant verschil. Bij lage aantallen

is statistisch significant verschil moeilijk aan te tonen. Het verschil kan klinisch relevant zijn, het kan ook

toeval zijn.


Ook de vraag of de medewerkers bekend zijn met het filmpje uit de e-learning Omkleedinstructie bij strikte

isolatie is vergelijkbaar beantwoord in de nul- en eindmeting. De meerderheid kent het filmpje niet. Hiermee

had iets gedaan kunnen worden als interventie.

De respondenten hebben vrijwel geen probleem met het vinden van een protocol. In de eindmeting was dit

zelfs iets meer dan in de nulmeting. Aangezien dit niet meegenomen is in de interventie, berust dit verschil

waarschijnlijk op toeval.


Bij de eindmeting is één vraag toegevoegd: Was je al bekend met de nieuwe isolatieprotocollen voor de

PAAZ voordat je deze enquête invulde? Acht van de twaalf respondenten hebben deze vraag met ‘ja’

beantwoordt. Dit is 67% [95%-BI: 39-86] en is weergegeven in grafiek 12.


Bijlage 6: Flyer

Voorkant:

Bron kleurplaat: https://www.frokkieenlola.nl/nederlands/kleurplaten/geboorte/lola-heeft-een-zusje.html

Binnenkant of achterkant:

https://www.frokkieenlola.nl/nederlands/kleurplaten/geboorte/lola-heeft-een-zusje.html

Eindopdracht Infectiepreventie Isolatie op de PAAZ · Infectiepreventie isolatie op de PAAZ pagina...

Documents

Transcript of Eindopdracht Infectiepreventie Isolatie op de PAAZ · Infectiepreventie isolatie op de PAAZ pagina...