Effecten van overstroming voor gasinfrastructuur.

8/11/2019 Effecten van overstroming voor gasinfrastructuur.

1/6

Document: PR2767 Gasinfrastructuur bij overstromingen definitief.docxAfgedrukt: 24 januari 2014

memorandum

HKV LIJN IN WATER 1 van 6

PR2767.10 Datum : 6 december 2013Onderwerp : Effecten van overstromingen voor Gasinfrastructuur

Van : HKV (afgestemd met Gasunie, NAM, Tennet en Provincie Groningen)Aan : Deltaprogramma Waddengebied, Deltaprogramma Veiligheid, Provincie Groningen

InleidingIn het kader van het Deltaprogramma wordt onderzoek gedaan naar een nieuwe normering voorwaterkeringen die bescherming bieden tegen overstromingen. Deze normen worden gebaseerd opde risicobenadering. Dat wil zeggen dat de kans op een overstroming en de mogelijke gevolgenbeide het gewenste veiligheidsniveau gaan bepalen. Drie doelen zijn relevant bij het bepalen vanhet gewenste veiligheidsniveau.

1. Basisveiligheid voor iedereen achter de dijk. Het uitgangspunt is dat voor iedereen inNederland die beschermd wordt door een dijk, duin of dam, wordt gestreefd naar een kansvan niet meer dan 1 op de 100.000 per jaar om te overlijden door een overstroming;

2. Zoveel mogelijk voorkomen van grote schade of grote groepen slachtoffers als gevolg vaneen overstroming;

3. Zoveel mogelijk voorkomen van uitval van vitale infrastructuur en kwetsbare functies in eengebied, zoals nutsvoorzieningen of ziekenhuizen.

In het kader van het opstellen van het normadvies door DP Waddengebied is specifiek gekekennaar de impact van overstromingen op de gasinfrastructuur in de Eemsdelta en de mogelijkeconsequenties voor de het gewenste veiligheidsniveau.

Overleg gas- en energiesectorIn de Eemsdelta ligt een grote hoeveelheid gasinfrastructuur. Uitval van deze gasinfrastructuur kanleiden tot een grote schade buiten het overstroomd gebied. Met deze schadepost is vooralsnog nietexpliciet rekening gehouden in de reeds uitgevoerde risico analyses die ten grondslag liggen aan denieuwe normering. Daarom is inzicht nodig in de orde grootte van de effecten van eenoverstroming op de gasinfrastructuur zodat het effect op de normstelling kan worden bepaald. In

juni en oktober 2013 zijn gesprekken gevoerd over het in beeld brengen van deze gevolgen. Hierbijzijn vanuit het Deltaprogramma (DP Veiligheid, DP Nieuwbouw & Herstructurering en DPWaddengebied) gesprekken gevoerd met de gas- en energiesector en hieraan gerelateerdesectoren zoals de datacommunicatie (NAM, Gasunie, TenneT, KPN). Uiteindelijk heeft ditgeresulteerd in een specifiek op de gasinfrastructuur gerichte expertsessie over de gevolgen vaneen eventuele overstroming. Deze expertsessie heeft plaats gevonden op 25 november 2013,waarbij de Provincie Groningen, de NAM, de Gasunie en HKV lijn in water aanwezig waren. Tijdenshet overleg is gevoelige informatie gedeeld over de mogelijke gevolgen van een overstroming inNoordoost-Groningen, niet alle informatie is openbaar en opgenomen in deze notitie. Wel hebbenwe helder aan kunnen geven welke gevolgen meegenomen moeten worden bij het vaststellen vande nieuwe waterveiligheidsnorm. De notitie is opgebouwd uit drie delen: een beschrijving van hetgebied en de keten rond de gasinfrastructuur; de gevolgen op deze infrastructuur bij eenoverstroming en vervolgens wordt ingegaan op de consequenties voor de normering.


2/6

Document: PR2767 Gasinfrastructuur bij overstromingen definitief.docxAfgedrukt: 24 januari 2014 memorandum


GebiedsschetsFriesland en Groningen liggen in dijkring 6. Binnen deze dijkring kan onderscheid worden gemaaktin verschillende trajecten waarbij het overstromingspatroon sterk varieert. Het overstroombaregebied varieert sterk en de optredende waterdieptes zijn verschillend. Een dijkdoorbraak langs deEems-Dollard kust (dijktrajecten 6.7 en 6.8) leidt tot een groot gebied dat overstroomt, met

relatief grote waterdieptes. In dit gebied is ook de gasinfrastructuur sterk geconcentreerdaanwezig. Voor het vaststellen van de normering wordt gebruik gemaakt van zogenaamdetoetspeilen. In de huidige normstelling is dit de belasting die eens in de 4000 jaar overschredenwordt. Om de gevolgen op de gasinfrastructuur te kunnen bepalen zijn een aantal overstromingengesimuleerd langs de Eems-Dollard bij toetspeil.De gevolgen van overstromingen in de Eemsdelta zijn in Figuur 1 opgenomen in bijlage 1.

Keten gaslevering en verstoringen De Nederlandse huishoudens, bedrijven en andere huishoudens over de grens (Belgi en Duitsland)zijn afhankelijk van gas uit het Groningergasveld (G-gas). Nadat het Groninger (G) gas door deNAM gewonnen is, wordt deze via de landelijke infrastructuur van de Gasunie getransporteerd.Lokale netwerkbeheerders zorgen dat het van de hoofdleidingen bij de huizen komt.In Nederland wordt ook gas uit het buitenland gemporteerd (H-gas), de invoerpunten liggen opdrie plaatsen, twee in Groningen (Spijk en Oude Statenzijl) en n in Noord-Holland. Hoog-calorisch gas (H-gas) wordt deels omgevormd tot G-gas en deels rechtstreeks geleverd aanindustrien en buitenland. De capaciteit van de aanvoer van H-gas is onvoldoende om heelNederland, Belgi en delen van Duitsland te kunnen voorzien (circa 20%).Om aan de nationale en internationale leveringsafspraken te kunnen voldoen, is de gasleveringafhankelijk van de winning van Groninger gas. De gasinfrastructuur is er niet op toegerust om deuitval van de Groningse gaswinning volledig kunnen opvangen door gas uit het buitenland te

importeren. Bovendien is er onvoldoende capaciteit dit extra gemporteerde H-gas te kunnenomvormen naar G-gas. Het functioneren van het gastransport is dus afhankelijk van degaswinning.

De verschillende gasstations betrokken bij de gaswinning zijn afhankelijk van elektriciteit, TenneTis belangrijk voor de energielevering op hoogspanningsniveau (380/220/110 kvolt). Bovendienworden deze gasstations op afstand bediend, waardoor ze afhankelijk zijn van de KPN. Iederegaslocatie (winning, doorvoer of mengstation) is dus gekoppeld en afhankelijk van meerdere lokalevoorzieningen op gebied van energie (TenneT en Enexis) en datacommunicatie (KPN). Inonderstaande figuur zijn de belangrijke locaties vanuit de gassector (NAM en Gasunie)weergegeven.


3/6



Figuur 1: Belangrijke locaties NAM en Gasunie

Ter illustratie is onderstaand figuur opgenomen waarin de transportstructuur van de Gasunie is

weergegeven. Noordoost- Groningen vormt de gasrotonde van noord -west Europa.

Figuur 2: Gasinfrastructuur (bron www.gasunie.nl )
http://www.gasunie.nl/http://www.gasunie.nl/http://www.gasunie.nl/http://www.gasunie.nl/


4/6



Gevolgen van uitval van gasinfrastructuur door overstromingsscenarios Een overstroming vanuit zowel het primaire als regionale systeem heeft, afhankelijk van dewaterdiepte, impact op de gasinfrastructuur. De omvang van de gevolgen is afhankelijk van dedirecte schade aan de gebouwen en infrastructuur en de mate van uitval. Een overstroming vanuit

het primaire systeem zal in alle gevallen leiden tot directe schade aan de objecten zelf. Indien deoverstroming dermate groot is dat meer dan 3 cruciale stations van de NAM 1 uitvallen zal delevering van G-Gas tot stilstand komen. Ook voor de Gasunie-stations geldt dat wanneer eenaantal specifieke stations uitvallen, de totale levering van G-gas (en eventueel H-gas) uit zalvallen. Voor de verschillende overstromingsscenario s (toetspeil) die door het Deltaprogramma voorde normering gebruikt worden langs de Eems-Dollard, zijn de gevolgen aangegeven.

De gevolgen van de uitval voor de levering van gas zijn door de NAM en Gasunie uitgewerkt voorde verschillende overstromingsscenarios langs de Eems -Dollard. In Tabel 1 staat het resultaatzoals opgesteld tijdens de bijeenkomst. De gevolgen in termen van financile schade zijn, afgezienvan directe schade aan de installaties, niet door de sector uitgewerkt. Voor de NAM geldt dat deuitval van 1 of 2 winlocaties kan worden opgevangen binnen het huidige systeem en de gasleveringniet in gevaar komt. In oost Groningen zijn 4 winstations ten noorden van het Eemskanaal en 23ten zuiden van het Eemskanaal. Als een locatie uitvalt is het waarschijnlijk (ervaring uitval stationTussenklapperpolder) dat ruim n tot anderhalf jaar geen gas gewonnen kan worden. Uitval vandrie of meer objecten voor de gaswinning kan niet worden opgevangen, met als gevolg dat hettotale gaswinnings- en distributiesysteem zal uitvallen. De herstelwerkzaamheden zullen in datgeval ook langer duren (tot 2 jaar).

Doorbraak-locatie

Scenario Locaties Gasunie Locaties NAM

Holwierde(6.7)

Maatgevend(toetspeil)

Uitval locatie Spijk (mogelijkinternationale problemen doorimpact op levering H-gas)

Uitval 4 locaties, heeftlandelijk effect, grootschaligeuitval

Borgsweer (6.7)Maatgevend(toetspeil)

Uitval locaties Scheemda enZuidbroek

Meerdere locaties, heeftlandelijk effect, Grootschaligeuitval

Carelcoenraad-polder (6.8)

Maatgevend(toetspeil)

Invloed op Scheemda en OudeStatenzijl voornamelijk H-gaslevering meer internationaalniveau (GasUnie)

Uitval 4 locaties, heeftlandelijk effect, grootschaligeuitval

Tabel 1: uitwerking van de gevolgen

De gevolgen van uitval bij doorbraken bij trajecten 6_7 (Holwierde, Borgsweer) en 6_8(CarelCoenraadpolder ) vormen hierbij de meest kritische scenario s, deze hebben direct eenlandelijk karakter 2 . Dit landelijke karakter uit zich in:

Directe schade aan de objecten. Deze is geschat op orde grootte 75 Miljoen euro perstation voor de NAM, voor de Gasunie bedraagt directe schade circa 250 Miljoen euro perscenario.

1 Compressor stations, export stations, meng stations, stikstof fabrieken etc. Totaal circa 35. Sommige stations hebben eenbackup maar het aantal is beperkt (vanwege de kosten) en de installatie van deze backup vergt tijd.

2 De schade is anders dan in geval van een overstroming als gevolg van een doorbraak van een regionale kering. Het water bijeen doorbraak uit zee is zout, een regionale doorbraak is zoet water. De duur van de overstroming bij een doorbraak uit zee

is ook langer en het water zal met meer snelheid het gebied instromen en stijgen. Daarnaast zal ten tijde van deoverstroming er ook sprake zijn van extreme wind die ook veel kan schade zal veroorzaken.


5/6



Uitval van de G-Gas productie met als gevolg dat er geen gas en energie meer wordtgeleverd. Dit resulteert in aanzienlijke schade. Ter illustratie: de gaswinning, -transport en levering leveren de staat jaarlijks circa 12 miljard euro op. Deze inkomsten vallen danweg evenals de inkomsten die afhankelijk zijn van gas en energie in Nederland.

Doorbraken op andere plaatsen in dijkring 6 zijn ook beschouwd en hebben een lokaal of regionaaleffect (zoals bij de Lauwerpolder). Hierbij valt de levering van G-gas niet uit. Er valt in dat gevalslechts een klein deel van de keten uit (1 of 2 locaties); deze kunnen binnen de keten wordenafgeschakeld, zonder dat het totale systeem uitvalt.

HerstelmogelijkhedenWanneer een locatie is uitgevallen door overstroming, kande hersteltijd circa 1 tot 1,5 jaar inbeslag nemen. Indien het gehele systeem uitgevallen is en meerdere locaties hersteld moetenworden neemt dit naar verwachting meer tijd in beslag (tot 2 jaar). Het inspelen op uitval van eenaantal locaties door de gaswinning elders te vergroten is lastig en wordt als niet reel gezien.Noodstroom voor het op gang brengen van de productie is geen optie omdat de gevraagdevermogens te groot zijn. Het aantal back-up mogelijkheden is beperkt vanwege de hoge kosten.Naast de stroomvoorziening is ook de beschikbaarheid van stikstof van belang voor deleveringszekerheid van gas. Een deel van het hoogcalorische gas wordt hiermee behandeldalvorens het getransporteerd en gebruikt kan worden. Als de gaswinning weer functioneert, wil datniet zeggen dat er direct gas kan worden geleverd. Voordat in een woning of bedrijf weer gas uitde leiding komt zal eerst, per huis en systeem, moeten worden gecontroleerd worden of hetsysteem voldoet aan de voorwaarden om gas veilig te kunnen leveren. Bij grootschalige uitval is diteen grote logistieke operatie die aanzienlijk tijd zal gaan kosten.

Met het oog op de ketenafhankelijkheid zijn de volgende opmerkingen tijdens het overleg aan de

orde gekomen:Uitval van energievoorziening (TenneT, 380/220/110 kvolt netwerk) door overstroming ofdoor extreme storm.Uitval van aansturing (KPN) door overstroming of stroomuitval, het is wel mogelijk datmedewerkers naar het object zelf gaan voor lokale besturing maar de locatie moet dan welbereikbaar zijn.Falen van leidingen; hiermee is nu geen rekening gehouden omdat deze onder de grondliggen. Op plaatsen waar grote stroomsnelheden verwacht kunnen worden, kunnenleidingen blootspoelen wat transportonderbreking kan veroorzaken. Het is aan te bevelenom hier nog verder naar te kijken.

Gevolgen in relatie tot normadviesDe consequenties in termen van totale directe en indirecte schade zijn niet door de NAM enGasunie aangegeven. De directe financile schade aan de installaties is wel beschikbaar. Door degassector zijn de mogelijke gevolgen weergegeven in de voorgaande paragraaf. Tijdens deexpertsessie hebben Gasunie en NAM aangegeven dat zij niet in staat zijn om de schade tebecijferen. Weliswaar is bekend hoeveel de aardgasopbrengsten per jaar bedragen maar demaatschappelijke ontwrichting en daaruit ontstane schade kunnen niet door NAM en Gasunieworden bepaald.

In lijn met de schadeberekeningen voor bijvoorbeeld de landbouw, zijn schattingen gemaakt vande schade op basis van algemene gegevens over de gasbaten: de directe opbrengst voor De Staatbedraagt circa 12 miljard euro per jaar. Door de sector is aangegeven dat deze circa 2 jaar weg zal


6/6



vallen. De totale schade als gevolg van overstroming van de gasinfrastructuur bij de geschetstescenarios zal dan ook naar verwachting tussen de 20 en 30 miljard euro bedragen. Voor detrajecten 6.7 en 6.8 heeft dit tot gevolg dat ze in een hogere normklasse terecht komen dan denormklasse die op basis van de MKBA is bepaald (deze ligt ten grondslag aan de nieuwe normeringvan het Deltaprogramma). Voor de gecombineerde dijktrajecten tussen Eemshaven en Nieuw-

Statenzijl (traject 6.7 en 6.8) zal bij deze redeneerlijn een norm gelden met eenoverstromingskans van 1 :10.000.

Bijlage 1: Gevolgen van overstromingen in de Eemsdelta (trajecten 6_7 en 6_8)

27 Holwierde bij toetspeil 28 Borgsweer bij toetspeil

29 Woldendorp bij toetspeil 30 Carelcoenraadpolder bij toetspeil

31 West van Nieuwstatenzijl bij toetspeil

Figuur 1: Maximale waterdiepten bij toetspeil

Effecten van overstroming voor gasinfrastructuur.

Documents

Transcript of Effecten van overstroming voor gasinfrastructuur.