Een historische schets van de intensieve zorg in de GGz

Drs. G.J. Cecile aan de Stegge

Verpleegkundige/filosofe/historicus

De Reehorst, Ede, 17 december 2009

Uitgangspunt:

Patiënten fixeren op de gesloten (opname-)afdeling is in Nederland níet populair, maar patiënten separeren gebeurt te vaak en te lang

Is daar een verklaring voor?

Gestichten hadden kleine dolcellen (3,45 m x 1,17 m.) met dikke deuren

1837: Schroeder van der Kolk’s rede in Utrecht tegen verwaarlozing

1841: 1e Krankzinnigenwet

- asiel wordt ‘geneeskundig’ gesticht - Staatstoezicht wordt geïnstalleerd

• C.J. Feith en Schroeder van der Kolk worden de de eerste inspecteurs

• Reizen door het land en rapporteren misstanden

• Stellen onderscheid tussen groepen en seksen verplicht

• Eisen overal een arts aan het bewind

1842: Johannes van Duuren (1804-1873) krijgt een koninklijke onderscheiding

Heeft de ‘dollen’ uit hun dolcellen bevrijd en:

• Goed eten gegeven• Goed bed gegeven• Werk gegeven • Humaan behandeld

1849: modelgesticht Meerenberg te Santpoort volgt John Conolly

Moral treatment• Mooi gesticht met tuin • Respect voor de patiënt• Oog voor details• Dagorde• Arbeid

Non-restraint • Niet vastbinden• Wel ’vast houden’ • Wel eenzame

afzondering

Dwangpak en banden verboden, deze worden in 20ste eeuw steeds kleiner

1884: tweede Krankzinnigenwet

• Eén arts per 200 patiënten

• Voldoende plaatsen in elke Provincie

• Dwangmiddelenregistratie: vastbinden en isoleren (minister J. Heemskerk), maar door wie?

• Geen eisen aan het aantal oppassers

Nieuw dwangmiddel: inwikkeling

Nieuw dwangmiddel: permanent bad

1926: W.M. Van der Scheer volgt Herman Simonn uit Gütersloh

• Patiënten worden beschouwd als verantwoordelijk

• Verplegenden worden beschouwd als hun opvoeders

• Bij onrust mag alleen kort afgezonderd worden

• In de langdurige zorg is dit geen geneeskunde maar opvoeding

De ‘vasthouding’ op weg naar de cel

1949: Human Resources Management

1966: ‘Bewaken wordt Begeleiden’

1964:Stichting Pandora wordt opgericht

1970-1974: Egodocumenten van patiënten en familieleden

1975: Dick Dees (VVD) op de bres voor het patiëntenrecht: Commissie van Dijk

Nodig: SMART doelstellingen

1) Wekelijks begeleide intervisie voor het afdelingsteam (verpleegkundigen plus psychiater)

2) Een bezettingsnorm, ook voor het verpleegkundige personeel

3) Een opleidingsnorm voor wat zij moeten weten en kunnen

4) Een beroepscode voor ggz-verpleegkundigen, omdat de gewone verpleegkundige beroepscode niet ingaat op noodsituaties of dwang (dit werd in 1997 al bepleit door de juriste C.J. van der Klippe).