“eczeem”

Veronique MeulemanDermatoloog

HAOWL 26 maart 2013

“Eczéma” (Fr.)“Ek-zein”: “overkoken, losbreken”(kunstmatig Grieks)

“eczeem”• Aandoening vooral van de epidermis• Ontsteking• Schilfering• Jeuk • Polymorf: erytheem, vesikels, papels, seropapels, schilfering,

lichenificatie,…

Indeling

• Etiologie:- Atopisch eczeem/constitutioneel eczeem- Seborrheïsch eczeem- Contacteczeem: allergisch, ortho-ergisch, irritatief- Asteatotisch eczeem- Stase-eczeem- Nummulair eczeem

Indeling• Voorkomen, kliniek:

– acuut: vesikels, erosies, nattend– subacuut– chronisch: lichenificatie, zeer droog

Chronisch recidiverende dermatose gekenmerkt door intense jeukEr zijn 3 stadia: “infantile”, “childhood”, “adulthood”Typische kliniek, wisselend per stadium

Erfelijk bepaald Wordt beschouwd als een immunologische aandoening

Prevalentie is hoog, incidentie neemt toe30% van de zuigelingen10-20% van de schoolgaande kinderen

Atopisch = constitutioneel eczeem

atopie [abnormale plaatsing van orgaan] {na 1950} < grieks atopia [ongebruikelijkheid], van atopos [niet op zijn plaats, ongebruikelijk], van ontkennend a + topos [plaats].

Etymologiebank.nl

Atopische dermatitis

Intrinsieke factoren

Extrinsieke factoren

erfelijkheid

StressHormonale factorenVoedingInfectiesAllergie…

IrritantiaSeizoen, zon, pollutieKledij, wasmiddelenInfecties: viraal, bacteriëel, schimmelsMedicatie

1 ouder: 50% kans2 ouders: 80% kans

Bolognia, Dermatology Third Ed.

SELECTED SUSCEPTIBILITY LOCI AND CANDIDATE GENES FOR ATOPIC DERMATITIS

Chromosomal location Candidate gene(s) Defective protein(s)

Genes encoding epidermal proteins

1q21 (epidermal differentiation complex) FLG Filaggrin (loss-of-function variants; see text)

5q31–q32 SPINK5 Serine protease inhibitor LETKI

11q13.5 (rs7927894 SNP) ? (synergistic interaction with FLG null mutations)

19q13 KLK7/SCCE Kallikrein-related peptidase 7/stratum corneum chymotryptic enzyme

Genes encoding immunologic proteins

1q23 FCER1A High-affinity IgE receptor, α chain

4q32 TLR2 Toll-like receptor-2

4q34 IRF2 Interferon regulatory factor 2

5q31

IL4 Interleukin-4

IL5 Interleukin-5

IL12B Interleukin-12B

IL13 Interleukin-13

GM-CSF Granulocyte–macrophage colony-stimulating factor

CD14 Monocyte differentiation antigen CD14

8p23 DEFB1 β-defensin 1

11q13 GSTP1 Glutathione S-transferase P1

11q22 IL18 Interleukin-18

14q11 CMA1 Mast cell chymase

16p12 IL4R Interleukin-4 receptor, α subunit (gain-of-function polymorphisms)

17q11 CCL5/RANTES Chemokine (C-C motif) ligand 5/RANTES (gain-of-function polymorphisms in the promoter region)

Bolognia, Dermatology Third Ed.

Bolognia, Dermatology Third Ed.

Pityriasis alba

Kliniek van atopische dermatitis

Papulosquameus eczeem

Cheilitis Lineaire excoriaties

Hyperlineariteit

Keratosis pilaris

“Dennie Morgan” plooi

Orbitaal eczeem

Diffuus papulosquameus eczeem

Head and neck dermatitis Neurodermisatie

Sparen van het “narcosekapje”

Juveniele plantaire dermatose

Eczema herpeticum

Surinfectie met Staf. Aureus

Eczema molluscatum

Management van atopische dermatitis

Uitleg geven aan patiënt en familie

Ondersteunende maatregelen- hygiëne- kledij- emolliëntia- belang van onderhoudstherapie- belang van jeuk management

Op zoek gaan naar uitlokkende factoren

Investigatie?

Bloedanalyse:- Tot IgE- Abs eosinofilie- RAST testen

Allergietesten:- priktesten- patchtesten

Wat met voeding en atopische dermatitis?

Invloed van tyramine, histamine en kleurstoffen

Echte voedingsallergie

Koemelk, wit van ei, pinda, soja, vis, granenKruisreacties met pollen (vooral berkenpollen)…

Kazen, varkensvlees, schaaldieren, aardbei, sinaasvruchten,chocolade,Alcohol, kruiden, tomaat, spinazie, boonsoorten, noten, yoghurt…

Wat met stofallergie?

Stofcontrole is zeker nuttigRechtstreekse invloed van huisstofmijt op de huidDuidelijke informatie meegeven!!

Ondersteunende maatregelen

Belang van emollientia “onderhoudszalf”Hygiëne: badolieWasmiddelen: geen fosfaathoudende wasmiddelen, geen wasverzachterKledij: katoen, niet te warmWarmte vermijden, zweten vermijdenBarrièrecremes bij zwemmen…

Acute behandeling

Lokale steroiden- opgelet met basis (“droog met droog en nat met nat”)- opgelet met de sterkte- opgelet met de lokalisatie- opgelet met hoeveelheid en duur van applicatie

Surinfectie behandelen- fusidinezuur, mupirocine- antiseptische, niet irriterende zepen - zo nodig p.o. antibiotica (flucloxacilline, macroliden)- eczema herpeticum: aciclovir

Jeukbestrijding- antihistaminica- lokale therapie

Lokale immunomodulatoren: tacrolimus, pimecrolimus

Oude term Europeese term TMF

Zalf Hydrofobe zalf WV/vl paraf (70/30)

Waterabsorb zalf Watervrije emulg zalf

Hydrofiele zalf Macrogol 4000/400/aqua25/55/10

Creme Lipofiele creme w/o Waterhoudende vaseline met sorb sesq (AVA)

Waterhoudende vaseline mt glycerolmonostearaat

Koelzalf/cold cream

Hydrofiele creme o/w Cetomacrogolcreme

Anionische hydrof creme

Gel Hydrofiel caromeergel

Pasta Lipofiele pasta Lipofiele pasta (LP)

LP mt glycerolmonostear.

Lp mt aardappelzetmeel

Vaseline met ZnO

Hydrofiele pasta Waterpasta

acuut subacuut chronisch

compressen hydrofiele creme lipofiele creme

waterpasta lipofiele creme zalf

hydrofiele creme

stijfselbad!

Nat met nat, droog met droog

Lokalisatie

Plooien: - zinkoxyde associëren- opletten met surinfectie door schimmels/gisten- ev. doekjes leggen

Gelaat: - opletten met sterkere steroiden- hydrocort acet 1%, clobetas but 0.05%, TCA 0.1%- TIMS

Scalp: - galeniek: ung. emulsificans cum aquaBeeler basis (cave incompatibiliteiten)cetomacrogolcreme

Opgelet voor steroid rosacea en peri-orificiële dermatitisook bij “veilige steroiden”

Acute behandeling

Systemische therapie:- orale steroiden (korte kuur: “couperen”)- Cyclosporine A- Head and neck dermatitis: orale azoles

Lichttherapie:- UVB- UVA 1- (PUVA)

Subacuut stadium

Steroiden afbouwenCombineren of alterneren met TIM’sCombineren met onderhoudszalvenJeukmanagement

Remissiefase

OnderhoudszalvenJeukmanagement

Seborrheisch eczeem- Infantiele en volwassen vorm

- Voorkeursplaatsen:-Scalp-Oren-Centrofaciaal-Bovenste deel van de romp-Grote plooien

- Etiologische links met-Seborrhee-Abnormale sebumsamenstelling-Commensale gist Malassezia

- Exacerbaties:-Seizoen-Alcohol -Stress-Zinkdeficiëntie uitsluiten

Seborrheïsch eczeemverband met Malassezia

Malassezia species- M. furfur- M. sympodialis- M. globosa- M. obtusa- M. restricta- M. slooffiae- (M. pachydermatis)

Geen infectieCommensale flora

Kliniek

Infantiele vorm

Seborrheïsch eczeem Psoriasis inversa

“Seborrhiasis”

Scherp begrensdRozerood erytheemDuidelijk geïnfiltreerdGrove “mica” schilfering “Clues” op andere plaatsenFamiliale anamneseEventueel huidbiopt

Eerder onscherp begrensdOranjerood erytheemWeinig geïnfiltreerdVette pityriasiforme schilfering“Clues” op andere plaatsenMinder familiaal voorkomen

Therapie

Oorzakelijk:

Malassezia

Abnormaal talgkliergedrag

Symptomatisch

Jeuk

Schilfering

Erytheem

Therapie

aanvalsbehandeling

onderhoudsbehandeling

Recidieven zijn legio!!

Therapie

- Hormonaal (vrouwen): cyproterone acetaat- Vitamine A derivaten: retinoiden- 5 alpha reductase remmers: (dutasteride)- Sebum elimineren

- talgkier- Malassezia- symptomatisch

Antimycotica:

Lokaal:

azoleshydroxy-pyridoneszinkpyrithioneseleniumdisulfidesalicylzuurpiroctone olamine…

Per os:azoles

KetoconazoleItraconazoleFluconazole

Therapie - symptomatisch

jeuk schilfers roodheid

Per os: antihistaminicum

Lokaal:- teerderivaten- crotamiton- biozwaveloplossing- piroctone olamine- zinkpyrithione- …

salicylzuurteerderivatenzinkpyrithioneBiozwaveloplossingazolescalcipotriol

steroidenteerderivatenazolescalcipotriol

“Dyshidrose”

- atopische diathese- ‘ide’ reactie: mykide, bacteride- contact allergie- idiopathisch - roken

- pompholyx- dyshidrosis lamellosa sicca

Etiologie:Speciale vormen:

Nummulair eczeem

Nummulaire dermatitis, microbiële dermatitis/coccogeen eczeem, discoide dermatitis

- 50-70 jaar oud, mannen>vrouwen- muntstuk grote eczeemplekken met gele crustae- sterk jeukend - chronisch recidiverend verloop- onduidelijke etiologie- DD: mycose, psoriasis, atopisch eczeem, asteatotisch eczeem, lymfoom, contactallergie, “parapsoriasis”,…

Stase-eczeem

Compressietherapie!Vaak associatie aan contactdermatitis zeker als ook ulcera crurisZo beperkte letsels en geen therapeutische respons ook denken aan:

- basalioom- spinocellulair Ca- amelanotisch MM

Te onderscheiden vandermo-epidermitis door stase

Asteatotisch eczeem

Dermatitis siccaWinter itchEczéma cracquelé

Handeczeem

- ortho-ergisch- contactallergie- atopie- mykide reactie

- Mycologisch onderzoek: voeten!- Patchtesten - (biopt)

What’s new in contact dermatitis?

Nikkel: - 1/3 van de Apple computers bevat grote hoeveelheden nikkel (lap top, muis)- coins! 1 en 2 Euro zitten er vol van

Isocyanaten: - juwelen- verf (poly-urethaan)- heat exchangers

Acrylaten: - kunstnagels (zetters en dragers)- verven

Handschoenen: - additieven in latexvrije handschoenen- nieuwe allergenen in elastomeren, vinyl, PVC, etc- antibacterials (ook zonder poeder!) quaternium

What’s new in contact dermatitis?

Biocides are everywhere!

Isothiazolinones are everywhere! - cosmetica- wasmiddelen en wasverzachters- poetsproducten airborn contact derm.- WCpapier en vochtige doekjes- strijkwaters airborn!- verven en lijmen! airborn!- radiotoren mechanici! - zepen op het werk- “sanitized” matrassen, beschermers etc.- water in waterbed!

Limoneen, linalool: zelfs in ‘hypo-allergene’ topica!

What’s new in contact dermatitis?

Testreeksen jaarlijks aanpassen!!!

Gespecialiseerde reeksen (beroepen)

Eigen materiaal!

Medicatie: - testen kan zinvol zijn doch dan op delen van de huid waar de eruptie zat - benzodiazepines zijn altijd de moeite waard om te testen- corticoid aerosols! airborn reacties budesonide “connubial” reacties

Differentiëel diagnosevan “eczeem”

- atypische lokalisatie- randactiviteit- parakeratotische schilfering- therapeutische respons

- psoriasis- mycose - cutaan lymfoom- scabies- …

Eczeem?

Psoriasis?Mycose?Schoenallergie?

Mycologisch onderzoekBioptPatchtesten

Cutaan T-cellymfoom

Psoriasis

Pityriasis rubra pilaris

Pityriasis rosea

Ichtyosis vulgaris

Netherton syndroomIchtyosis linearis circumflexa

Ziekte van DarierDyskeratosis follicularis

“Eczeemplekken” op onderbenen

Vrouw, 43 jaar oudMeldt zich via de huisarts voor allergietestWerkt in witloofteelt

RMO: hyphaeK: Tr. rubrumAPO: mycoseAT: negatief

Tinea incognito/a

Tinea incognito

Eczeem?

Dank u voor uw aandacht