Economische Reglementering Wijnbouw

Etikettering wijn Aanduiding herkomst

Belangrijkste oenologische praktijken Erkenningsprocedure

JOHAN VERHOEVEN

FOD Economie, KMO, Middenstand & Energie Algemene Directie Economische Inspectie (ADEI)

Johan.verhoeven@economie.fgov.be

FEDERALE OVERHEIDSDIENST ECONOMIE, KMO, MIDDENSTAND & ENERGIE

Opdracht

� "De voorwaarden scheppen voor een competitieve, duurzame en evenwichtige werking van de goederen- en dienstenmarkt in België"

– het concurrentievermogen van de markt van goederen en

diensten op federaal niveau bevorderen; – een competitieve en evenwichtige goederen- en dienstenmarkt

waarborgen ; – de duurzaamheid van de ontwikkelingen op deze markt

garanderen.

http://economie.fgov.be

ALGEMENE DIRECTIE ECONOMISCHE INSPECTIE STRUCTUUR

� Is een van de 8 verticale algemene directies binnen de FOD Economie. � Omvat:

• Afdelingen Controle en Bemiddeling. • 3 gespecialiseerde Directies in Brussel. • 7 regionale directies. � Een 280-tal voltijds equivalenten. � Een 200-tal controleambtenaren.

DE ALGEMENE DIRECTIE ECONOMISCHE INSPECTIE BINNEN DE FOD ECONOMIE

http://economie.fgov.be

ALGEMENE DIRECTIE ECONOMISCHE INSPECTIE

OPDRACHTEN � Beschermt de rechten van de consument, ondernemingen en handelaars. � Verstrekt informatie en treedt preventief en repressief op in het kader van

de economische wetgeving en regelgeving. � Facilitator voor alternatieve geschillenoplossingen. � Coördinatie strijd tegen de economische fraude. � Verleent ondersteuning met betrekking tot de regulering en organisatie van

de markt. � Controle op de toepassing van een 50-tal wetten en 300

uitvoeringsbesluiten evenals op een groot aantal Europese Verordeningen.

DIRECTIE A

CONTROLES KWALITEIT EN VEILIGHEID VAN PRODUKTEN

3 CELLEN

1. Coördinatie van de Strijd tegen de economische fraude en controles kwaliteit voedingsmiddelen.

2. Controles kwaliteit energieprodukten. 3. Controles produktveiligheid.

DIRECTIE A – CEL 1 : COORDINATIE VAN DE STRIJD TEGEN DE ECONOMISCHE FRAUDE EN CONTROLES KWALITEIT

VOEDINGSMIDDELEN

ROL EN BEVOEGDHEID

� Neemt deel aan het goed functioneren van de op communautair niveau geordende markten.

� Toezicht op de economische etiketteringsregels voor productie en

commercialisering voedingsmiddelen. � Cel “wijn en gedistilleerde dranken” voert controle uit op de

productie (Belgische producten) en het in de handel brengen (producten uit EU en derde landen).

CEL WIJN EN GEDISTILLEERDE DRANKEN BINNEN DE ALGEMENE DIRECTIE ECONOMISCHE INSPECTIE

Algemene Directie Economische Inspectie (ADEI) (Algemene leiding: de heer Wim VAN POUCKE, Directeur-generaal)

DIRECTIE A – CEL 1 : Coördinatie van de Strijd tegen de Economische Fraude

en Controles Kwaliteit Voedingsmiddelen (leiding: de heer Eric SONNET, inspecteur-directeur)

Cel Wijn en Gedistilleerde Dranken

Johan VERHOEVEN (johan.verhoeven@economie.fgov.be) Danny DE JANS (danny.dejans@economie.fgov.be)

Thierry DEGULNE (thierry.degulne@economie.fgov.be)

WETTELIJKE BASIS VAN DE CONTROLES OP COMMUNAUTAIR NIVEAU

• Verordening (EU) nr. 1308/2013 van het Europees Parlement en de Raad

van 17 december 2013 tot vaststelling van een gemeenschappelijke ordening van de markten voor landbouwmarkten (“Integrale-GMO-verordening”).

• Verordening (EG) nr. 607/2009 van de Commissie van 14 juli 2009 tot

vaststelling van uitvoeringsbepalingen van Verordening (EG) nr. 479/2008 van de Raad wat betreft beschermde oorsprongsbenamingen en geografische aanduidingen, traditionele aanduidingen, etikettering en presentatie van bepaalde wijnbouwproducten.

• Verordening (EG) Nr. 555/2008 van de Commissie van 27 juni 2008 tot

vaststelling van de uitvoeringsbepalingen voor Verordening (EG) nr. 479/2008 van de Raad houdende een gemeenschappelijke ordening van de wijnmarkt, wat betreft de steunprogramma’s, de handel met derde landen, het productiepotentieel en de controles in de wijnsector (Titel V (controles in de wijnsector)).

http://economie.fgov.be

WETTELIJKE BASIS VAN DE CONTROLES OP NATIONAAL NIVEAU

De controlebevoegdheid van de Algemene Directie Economische

Inspectie om ondermeer overtredingen van de Verordeningen van de

Europese Unie op te sporen en vast te stellen is bepaald bij artikel XV, 83,

18° van het Wetboek Economisch recht (XV), namelijk: “Met een sanctie

van niveau 2 worden gestraft, zij die de bepalingen overtreden :18° van

de verordeningen van de Europese Unie die bepalingen van boek VI of

van zijn uitvoeringsbesluiten vervangen …..”.

ETIKETTERING WIJN ALGEMEEN VERPLICHTE VERMELDINGEN

� Wijncategorie (“wijn”): mag worden weggelaten indien de Beschermde Oorsprongsbenaming of de Beschermde Geografische Aanduiding op het etiket is vermeld.

� Herkomst wijn: zie verder � Wijnen met Beschermde Oorsprongsbenaming (BOB) of Beschermde Geografische

Aanduiding (BGA): - “Beschermde Oorsprongsbenaming” + Beschermde naam, of - “Beschermde Geografische aanduiding” + Beschermde naam, of - Traditionele aanduiding (bvb.”Gecontroleerde Oorsprongsbenaming”) + beschermde naam (bvb. Hageland). � Naam, gemeente en lidstaat van de bottelaar (bvb. gebotteld door …….) of

bottelcodenummer of bij mousserende wijn: naam van producent of verkoper – voorafgegaan door gebotteld door, geproduceerd door of verkocht door.

� Inhoud en effectief alcoholvolumegehalte. � Lotnummer en “bevat sulfiet(en)”. � Andere (allergenen)ingrediënten indien van toepassing (zie verder) � Voor mousserende wijn: aanduiding van het suikergehalte (bvb. brut nature:<3 g/l.)

ETIKETTERING BELGISCHE WIJNEN MET BESCHERMDE OORSPRONGSBENAMING (BOB)

Verplichte aanduidingen : � De wettelijke verkoopbenaming: bvb. “Hagelandse Wijn – Gecontroleerde

Oorsprongsbenaming” (of “Beschermde Oorsprongsbenaming”). � Herkomst wijn: zie verder � Naam en adres van de bottelaar (naam, gemeente, Lidstaat of bottelcodenummer +

naam, gemeente, Lidstaat van de tussenhandelaar), voorafgegaan door de woorden « bottelaar » of « gebotteld door (…) ».

� Het effectieve alcoholvolumegehalte (uitgedrukt in % vol per alcohol-volumepercent of halve alcohol-volumepercent) (tolerantie 0,5 tot 0,8% vol)

(grootte op etiket: 3 mm bij recipiënten tot 1 liter).

� De nominale hoeveelheid (in liter, ml of cl).

� De vermelding "bevat sulfieten" of "bevat zwaveldioxide" of "bevat zwaveldioxyde".

� Andere (allergenen)ingrediënten indien van toepassing (zie verder) � Het partijnummer (lotnummer).

ETIKETTERING BELGISCHE WIJNEN MET BESCHERMDE GEOGRAFISCHE AANDUIDING (BGA)

Verplichte aanduidingen: � De wettelijke verkoopbenaming zoals bvb : « Vlaamse landwijn » al dan niet

vergezeld van de regio (bvb. Oost-Brabantse Heuvelstreek) � Herkomst wijn: zie verder � Naam en adres van de bottelaar (naam, gemeente, Lidstaat of bottelcodenummer +

naam, gemeente, Lidstaat van de tussenhandelaar), aangevuld met de woorden « bottelaar » of « gebotteld door (…) ».

� Het effectieve alcoholvolumegehalte (uitgedrukt in % vol per alcohol-volumepercent of halve alcohol-volumepercent) (tolerantie 0,5 tot 0,8% vol) grootte op etiket: 3 mm bij recipiënten tot 1 liter).

� De nominale hoeveelheid (in liter, ml of cl).

� De vermelding "bevat sulfieten" of "bevat zwaveldioxide" of "bevat zwaveldioxyde". � Andere (allergenen)ingrediënten indien van toepassing (zie verder). � Het partijnummer.

ETIKETTERING WIJN ENKELE BELANGRIJKE BEPALINGEN

� De verplichte aanduidingen staan op de recipiënt in hetzelfde

gezichtsveld, en wel zo dat ze tegelijk kunnen worden gelezen zonder dat je de recipiënt daarvoor dient te draaien. Toch mogen de verplichte aanduidingen betreffende het partijnummer en het gebruik van sulfieten buiten het gezichtsveld voorkomen waarin de andere verplichte aanduidingen zich bevinden.

� De verplichte aanduidingen worden met onuitwisbare karakters

aangebracht en zijn duidelijk te onderscheiden van de tekst of tekeningen eromheen.

� De aanduidingen op het etiket komen voor in één of verschillende

officiële talen der Gemeenschap (zie verder).

ETIKETTERING BELGISCHE WIJNEN

MET BOB EN BGA Facultatieve aanduidingen (1): � Het oogstjaar (minstens 85% uit betrokken oogstjaar)

� De naam van één of verscheidene rassen (bij vermelding van één druivenras:

minstens 85% van betrokken ras – bij vermelding van twee of meerdere druivenrassen: 100 % van betrokken rassen).

� De vermeldingen met betrekking tot het suikergehalte (droog, halfdroog, …). � Een traditionele vermelding (alleen die toegekend voor België). � Het gemeenschapssymbool voor de beschermde Geografische

Oorsprongsbenaming of Beschermde Geografische Aanduiding (verplicht voor andere producten dan wijn en gedistilleerde dranken).

ETIKETTERING BELGISCHE WIJNEN MET BOB EN BGA

Facultatieve aanduidingen (2): � De vermeldingen betreffende sommige productiemethodes (bv. “op vat gerijpt”, …). � De naam van een andere geografische eenheid kleiner of groter dan de zone die

aan de oorsprongsbenaming ten grondslag ligt. � Andere aanduidingen op voorwaarde dat die geen aanleiding tot verwarring kunnen

geven bij diegenen voor wie ze bedoeld zijn, bij voorbeeld:

• een merk (mag geen verwarring scheppen wat betreft de oorsprong, de kwaliteit, …).

• naam en adres van een persoon of een firma die deel heeft genomen aan het verhandelen van het product (schriftelijke toelating).

• een onderscheiding, medaille of verwijzing naar wedstrijd (volgens de nationale regels van het organiserende land).

• gegevens over de aard van de onderneming waar de botteling geschiedde. • een vermelding met betrekking tot het bottelen in de productiestreek. • een specifieke kleur.

ETIKETTERING BELGISCHE WIJNEN ZONDER BESCHERMDE OORSPRONGSBENAMING OF BESCHERMDE GEOGRAFISCHE

AANDUIDING (EX-TAFELWIJN) (1) Verplichte aanduidingen (1):

� De benaming van de druivenproductcategorie (wijn).

� Herkomst wijn: zie verder � Naam en adres van de bottelaar (naam, gemeente, Lidstaat of bottelcodenummer +

naam, gemeente, Lidstaat van de tussenhandelaar), aangevuld met de woorden « bottelaar » of « gebotteld door (…) ».

� Het effectieve alcoholvolumegehalte (uitgedrukt in % vol per alcohol-volumepercent of halve alcohol-volumepercent) (tolerantie 0,5 tot 0,8% vol) (grootte op etiket: 3 mm bij recipiënten tot 1 liter).

� De nominale hoeveelheid (in liter, ml of cl).

� De vermelding "bevat sulfieten" of "bevat zwaveldioxide" of "bevat zwaveldioxyde". � Andere (allergenen)ingrediënten indien van toepassing (zie verder) � Het partijnummer

ETIKETTERING BELGISCHE WIJNEN ZONDER BESCHERMDE OORSPRONGSBENAMING OF BESCHERMDE GEOGRAFISCHE

AANDUIDING (EX-TAFELWIJN) (2)

Enkele belangrijke bepalingen: � De verplichte aanduidingen staan op de recipiënt in hetzelfde gezichtsveld,

en wel zo dat ze tegelijk kunnen worden gelezen zonder dat je de recipiënt daarvoor dient te draaien. Toch mogen de verplichte aanduidingen betreffende het partijnummer en het gebruik van sulfieten buiten het gezichtsveld voorkomen waarin de andere verplichte aanduidingen zich bevinden.

� De verplichte aanduidingen worden met onuitwisbare karakters

aangebracht en zijn duidelijk te onderscheiden van de tekst of tekeningen eromheen.

� De aanduidingen op het etiket komen voor in één of verschillende officiële

talen der Gemeenschap (zie verder).

ETIKETTERING BELGISCHE WIJNEN ZONDER BESCHERMDE OORSPRONGSBENAMING OF BESCHERMDE GEOGRAFISCHE

AANDUIDING (EX-TAFELWIJN) (3) Facultatieve aanduidingen:

� Het oogstjaar (minstens 85% uit betrokken oogstjaar) � De naam van één of verscheidene rassen voor de wijnbereiding (bij vermelding van

één druivenras: minstens 85% van betrokken ras – bij vermelding van twee of meerdere druivenrassen: 100 % van betrokken rassen).

� De vermeldingen inzake het suikergehalte (droog, halfdroog, …). � De vermeldingen betreffende sommige productiemethodes (bv. “op vat gerijpt”, …). � Andere aanduidingen op voorwaarde dat die geen aanleiding tot verwarring kunnen

geven bij diegenen voor wie ze bedoeld zijn, bij voorbeeld: • een merk (mag geen verwarring scheppen wat betreft de oorsprong, de

kwaliteit, …). • naam en adres van een persoon of een firma die deel heeft genomen aan

het verhandelen van het product (schriftelijke toelating). • een onderscheiding, medaille of wedstrijd (volgens de nationale regels van

het organiserende land). • gegevens over de aard van de onderneming waar de botteling geschiedde. • een specifieke kleur.

ETIKETTERING BELGISCHE WIJNEN ZONDER BESCHERMDE OORSPRONGSBENAMING OF BESCHERMDE GEOGRAFISCHE

AANDUIDING (EX-TAFELWIJN) (4)

Niet-toegelaten aanduidingen: � kleinere geografische eenheid (een buurtschap of een groep van

buurtschappen; een gemeente of een deel van een gemeente; een wijndeelgebied of een gedeelte daarvan; een administratief gebied)

(dus geen andere vermelding dan “wijn uit België”!!!). � Clos, Château, … . (zie verder). � Cru, Grand Cru, … (Cuvée/Oogst: OK). � Primeur.

VERPLICHTE EN FACULTATIEVE VERMELDINGEN TALEN IN DE ETIKETTERING

� De verplichte en facultatieve aanduidingen in de etikettering van wijn worden in één of meer officiële talen van de Gemeenschap op het etiket vermeld.

� Echter worden beschermde oorsprongsbenamingen, beschermde

geografische aanduidingen of traditionele aanduidingen (bvb “Hagelandse wijn – gecontroleerde oorsprongsbenaming”) op het etiket vermeld in de taal of talen waarvoor de bescherming geldt.

� Wanneer het beschermde oorsprongsbenamingen, beschermde

geografische aanduidingen of specifieke nationale aanduidingen in een niet-Latijns alfabet betreft, kan de naam tevens in één of meer officiële talen van de Gemeenschap worden vermeld.

ETIKETTERING BELGISCHE WIJNEN FACULTATIEVE AANDUIDINGEN “CHATEAU”; “DOMAINE” • In principe niet toegelaten voor Belgische wijn.

• In elk geval enkel toegelaten voor wijnen met BOB en BGA. � Definitie nog niet nationaal gereglementeerd in Luxemburg, Nederland,

België,….. . Vlaanderen volgt dossier op. � Wetgeving op communautair niveau: • De wijn dient uitsluitend bereid te zijn van druiven die zijn geoogst in

wijngaarden die door dat bedrijf worden geëxploiteerd. • De wijnbereiding dient volledig op dat bedrijf plaats te vinden. • De lidstaten dienen het gebruik te regelen van de aanduidingen met

betrekking tot het wijnbouwbedrijf. • De naam van een bedrijf mag slechts door andere bij het verhandelen

van het product betrokken marktdeelnemers worden gebruikt als het betrokken bedrijf daarmee instemt.

ETIKETTERING BELGISCHE WIJNEN FACULTATIEVE AANDUIDING VAN HET WIJNSTOKRAS

SAMENVATTING � Bij vermelding van één druivenras op het etiket: wijn dient geproduceerd te zijn op basis

van minstens 85% van betrokken ras. � Bij vermelding van twee of meerdere druivenrassen op het etiket: wijn dient

geproduceerd te zijn op basis van alle (100%) op het etiket vermelde druivenrassen. � Bij vermelding van wijnstokrassen op het etiket van een BOB dienen deze voor 100% in

het betrokken gebied geoogst te zijn (Europese regelgeving). � Bij vermelding van wijnstokrassen op het etiket van een BGA dienen deze voor 85% in

het betrokken gebied geoogst te zijn (mogelijkheid in Europese regelgeving maar nationale wetgevingen kunnen strenger zijn, zoals dit bvb. in België het geval is).

� Opgelet: Bij vermelding van een of meerdere wijnstokrassen op het etiket van Belgische

wijnen (zowel BOB als BGA) dienen deze voor 100% in het betrokken gebied geoogst te zijn (Belgische Ministeriële besluiten).

ETIKETTERING BELGISCHE MOUSSERENDE WIJN (1)

Verplichte aanduidingen (1) : � De wettelijke verkoopbenaming: « Mousserende wijn », « Mousserende kwaliteitswijn » ,

« Mousserende wijn waaraan koolzuurgas is toegevoegd » of « Vlaamse mousserende Kwaliteitswijn » (indien erkend).

� De herkomst (België) (bv. Belgisch product of analoge vermelding). � Naam en adres van de producent of de verkoper (naam, gemeente, Lidstaat).

� Het effectieve alcoholvolumegehalte (uitgedrukt in % vol per alcohol-volumepercent of halve

alcohol-volumepercent) (tolerantie 0,5 tot 0,8% vol) (grootte op etiket: 3 mm bij recipiënten tot 1 l).

� De nominale hoeveelheid (in liter, ml of cl). � Een aanduiding van het suikergehalte (bvb. « brut nature »: suikergehalte van minder dan 3

gram per liter; «extra brut »: suikergehalte van 0 tot 6 g/l; « brut »: suikergehalte <12 g/l; « extra sec»: suikergehalte van 12 tot 17 g/l; «sec »: suikergehalte van 17 tot 32 g/l; «demi-sec»: suikergehalte van 32 tot 50 g/l; « doux » suikergehalte hoger dan 50 g/l).

� !!Aanduidingen voor stille wijnen: « sec »: suikergehalte niet hoger dan 4 g/l of 9 g/l (totale

zuurgehalte max. 2 g/l lager dan het gehalte aan suikerresidu); « demi-sec »: suikergehalte niet hoger dan 12 g/l of 18 g/l (totale zuurgehalte max. 10 g/l lager dan het gehalte aan suikerresidu); « moelleux (halfzoet) »: suikergehalte tussen 13 en 45 g/l; « doux (zoet) »: suikergehalte van minstens 45 g/l.

� De vermelding "bevat sulfieten" of "bevat zwaveldioxide" of "bevat zwaveldioxyde". � Het partijnummer (lotnummer).

ETIKETTERING BELGISCHE MOUSSERENDE WIJN (2)

FACULTATIEVE VERMELDING “GISTING OP FLES” � De uitdrukking „gisting op fles” mag alleen voor de beschrijving van mousserende

wijnen met een beschermde oorsprongsbenaming of een geografische aanduiding van een derde land of voor mousserende kwaliteitswijnen worden gebruikt op voorwaarde dat:

• Het product mousserend is gemaakt door een tweede alcoholische vergisting op

fles. • Het bereidingsproces, met inbegrip van de rijping in het productiebedrijf, gerekend

vanaf het begin van de gisting die is bestemd om de cuvée mousserend te maken, ten minste negen maanden heeft geduurd.

• De gisting die is bestemd om de cuvée mousserend te maken, en de

aanwezigheid van de cuvée op de wijnmoer ten minste 90 dagen hebben geduurd, en

• Het product van de wijnmoer is gescheiden door filtreren bij het oversteken of door

degorgering.

ETIKETTERING BELGISCHE MOUSSERENDE WIJN (3) FACULTATIEVE VERMELDING “TRADITIONELE METHODE”

De uitdrukkingen „gisting op fles volgens de traditionele methode” of „traditionele methode” of „klassieke methode” of „traditionele klassieke methode” mogen alleen worden gebruikt om mousserende wijnen met een beschermde oorsprongsbenaming of met een geografische aanduiding van een derde land dan wel mousserende kwaliteitswijnen te omschrijven op voorwaarde dat het product:

• Mousserend is gemaakt door een tweede alcoholische vergisting op fles. • Zonder onderbreking gedurende ten minste negen maanden vanaf de

samenstelling van de cuvée in dezelfde onderneming op de wijnmoer is gebleven.

• Van de wijnmoer is gescheiden door degorgering.

HERKOMST STILLE WIJN � „wijn van (…)”, „geproduceerd in (…)”, of „product van (…)”, of equivalente

begrippen, en de naam van de lidstaat waar de druiven zijn geoogst en tot wijn zijn verwerkt (voor stille wijnen zonder en met BOB/BGA).

� hetzij de woorden „wijn uit de Europese Gemeenschap” of een equivalente uitdrukking, dan wel „melange van wijnen uit verschillende landen van de Europese Gemeenschap” voor wijn die is verkregen door vermenging van wijnen van oorsprong uit een aantal lidstaten (voor stille wijnen zonder BOB/BGA).

� „wijn van de Europese Gemeenschap” of een equivalente uitdrukking, dan wel „wijn verkregen in (…) uit in (…) geoogste druiven” en de naam van de betrokken lidstaten voor wijn die in een lidstaat met druiven uit een andere lidstaat is gemaakt (voor stille wijnen zonder BOB/BGA).

http://economie.fgov.be

HERKOMST MOUSSERENDE WIJNEN EN (AROMATISCHE) MOUSSERENDE KWALITEITSWIJNEN

� de woorden „wijn van (…)”, „geproduceerd in (…)”, „product van (…)” of equivalente begrippen en de naam van de lidstaat waar de druiven zijn geoogst en tot (mousserende) wijn zijn verwerkt (voor mousserende wijnen zonder en met BOB/BGA)

� de woorden „geproduceerd in (…)” of equivalente begrippen en de

naam van de lidstaat waar de tweede gisting plaatsvindt (voor mousserende wijnen zonder BOB/BGA).

http://economie.fgov.be

http://economie.fgov.be

ADVIES

Om de consument niet te misleiden, raadt de Algemene Directie

Economische Inspectie echter sterk aan om bij mousserende wijnen

die niet volledig in België worden geproduceerd, de herkomst van de

basiswijn of van de geoogste druiven toe te voegen via een

vermelding zoals “geproduceerd in België op basis van een stille wijn uit ....................” of “geproduceerd in België met druiven geoogst

in ….............” .

http://economie.fgov.be

HERKOMST WIJNEN MET BOB/BGA

- Specifieke regels in lastenboek van betrokken BOB of BGA. - Conform artikel 6 van Verordening 607/2009 kan voor wijnen met een

Beschermde Geografische Aanduiding (BGA) 15 % van de druiven geoogst worden buiten het afgebakende geografische gebied (maar in dezelfde Lidstaat!!!).

- Voor de productie van de Belgische wijnen met BOB of BGA

moeten de druiven echter 100 % van de erkende productiezone afkomstig zijn!!

http://economie.fgov.be

VOORBEELD 1 Een wijnbouwer uit Rillaar die geen erkenningsaanvraag heeft ingediend vermeldt op het etiket van zijn stille wijn: “Belgische wijn” of analoge vermelding. Aan welke voorwaarden moet deze wijn voldoen? De druiven dienen te zijn geoogst en tot wijn verwerkt in België (volledige productieproces vindt plaats in België).

http://economie.fgov.be

VOORBEELD 2

Een Hagelandse wijnbouwer die geen erkenning als BOB aanvraagt, heeft een geen te beste oogst gekend en ziet zich verplicht een hoeveelheid druiven in Duitsland aan te kopen die hij op zijn domein tot wijn zal verwerken. Welke herkomst dient hij op zijn etiketten te vermelden? - „wijn van de Europese Gemeenschap” of een equivalente uitdrukking, of - “wijn verkregen in België uit in Duitsland geoogste druiven”

http://economie.fgov.be

VOORBEELD 3

Een wijnbouwer uit Aarschot produceert mousserende wijnen. De basiswijnen hiervoor werden bereid op zijn domein en werden erkend als Beschermde Oorsprongsbenaming. De bereiding tot mousserende wijn (inclusief de tweede gisting) gebeurt in Duitsland. Op het etiket vermeldt hij “BOB Hagelandse wijn”. Is dit correct? Neen, dit is niet toegelaten: “Geproduceerd in Duitsland” is de verplichte herkomstvermelding. Bovendien is “BOB Hagelandse wijn” enkel toegestaan voor stille wijn en niet voor mousserende wijn.

TOEPASSING VERORDENING (EU) 1169/2011 (ETIKETTERING VOORVERPAKTE VOEDINGSMIDDELEN) IN DE WIJNSECTOR

� Verordening nr. 1169/2011 van het Europees Parlement en de Raad van 25 oktober 2011 betreffende de verstrekking van voedselinformatie aan consumenten is van toepassing vanaf 13 december 2014. Deze Verordening trekt het KB van 13 september 1999 in.

� Ingrediëntenlijst is niet verplicht voor ondermeer dranken met een alcoholgehalte van

meer dan 1,2 % vol, uitgezonderd deze vermeld in bijlage II van Verordening (EU) nr. 1169/2011 van het Europees Parlement en de Raad van 25 oktober 2011 betreffende de verstrekking van voedselinformatie (“allergenen” - o.a. melk en producten op basis van melk, eieren en producten op basis van eierenzwaveldioxide (zie verder) en sulfieten in concentraties van meer dan 10 mg/kg of 10 mg/l uitgedrukt als SO²).

� Datum van minimale houdbaarheid is nog niet verplicht voor wijn. � De vermelding van de voedingswaarde is voorlopig ook nog niet van toepassing voor

dranken van meer dan 1,2 % vol.

VERMELDING ALLERGENEN IN ETIKETTERING WIJN (1)

� Artikel 51 van Verordening 607/2009 van de Commissie van 14 juli 2009 tot

vaststelling van uitvoeringsbepalingen voor Verordening (EG) nr. 479/2008 van de

Raad wat betreft beschermde oorsprongsbenamingen en geografische aanduidingen,

traditionele aanduidingen, etikettering en presentatie van bepaalde wijnbouwproducten

evenals Europese Richtlijn 2000/13 (bijlage III bis bij KB 13 september 1999

betreffende de etikettering van voorverpakte voedingsmiddelen) van het Europees

Parlement en de Raad van 20 maart 2000 betreffende de onderlinge aanpassing van

de wetgeving der lidstaten inzake de etikettering en presentatie van levensmiddelen

alsmede inzake de daarvoor gemaakte reclame: Vermelding in de etikettering van ondermeer “bevat sulfieten” of “bevat zwaveldioxide”

voor sulfieten in concentraties van meer dan 10 mg/kg of 10 mg/l uitgedrukt als SO².

http://economie.fgov.be

VERMELDING ALLERGENEN IN ETIKETTERING WIJN (2) � Uitvoeringsverordening (EU) Nr. 579/2012 van de Commissie van 29 juni 2012 houdende

wijziging van Verordening (EG) nr. 607/2009: uitbreiding naar melk en van melk afgeleide stoffen evenals eieren en van eieren afgeleide stoffen

� d.w.z. bijkomende vermelding van bevat „ei”, „eiproteïne”, „eiderivaat”, „eilysozym” of

„eialbumine” ; bevat “melk” , “melkderivaat”, “melkcaseïne” .

� Deze vermeldingen kunnen, naargelang van het geval, worden gecombineerd met een van de volgende pictogrammen:

� !!! De verplichting is niet van toepassing indien, bij gebruik van de betrokken klaringsmiddelen,

de aanwezigheid van residuen niet kan worden aangetoond. (analysemethoden vastgesteld door de “ Internationale Organisatie voor Wijnbouw en Wijnbereiding” (OIV)). Conform OIV-Resolutie OIV-COMEX 502-2012 wordt de detectielimiet (limite de détection) (uitgedrukt in mg/L) vastgesteld op ≤ 0.25 en de wegingslimiet (limite de qualification (uitgedrukt in mg/L) op ≤ 0.5.

http://economie.fgov.be

MINISTERIELE BESLUITEN HOUDENDE ERKENNING VAN DE BELGISCHE WIJNEN

� 4 Gecontroleerde Oorsprongsbenamingen • 1997: Hagelandse wijn • 2000: Haspengouwse wijn • 2004: Côtes de Sambre et Meuse • 2005: Heuvellandse wijn

� 2 Landwijnen • 2004: Vin de Pays des Jardins de Wallonie • 2005: Vlaamse landwijn

� 2 Mousserende Kwaliteitswijnen • 2005: Vlaamse mousserende kwaliteitswijn • 2008: Vin mousseux de qualité de Wallonie en Crémant de Wallonie

PROCEDURES EN VOORWAARDEN INZAKE DE ERKENNING VAN BELGISCHE WIJN (VERPLICHTINGEN, ERKENNINGSCOMMISSIES,…) (1)

� Wijnbouwer dient jaarlijks verschillende aangiften over te maken aan secretariaat erkenningscommissie (Vlaamse overheid, Departement Landbouw en Visserij, Afdeling Landbouw- en Visserijbeleid (wijn@lv.vlaanderen.be)):

• Oogst- en voorraadaangifte (ten laatste op 20 december van elk jaar). • Erkenningsaanvraag (uiterlijk 6 weken voor proefsessie). � De staalneming gebeurt nog steeds door de FOD Economie. Er worden nu 6 stalen

genomen. Dit is noodzakelijk vanwege de nieuwe werkwijze en de uitbreiding van de erkenningscommissie tot 18 leden.

� Per wijn die ingediend wordt voor erkenning zal een forfaitair bedrag aangerekend worden, onafhankelijk van de uiteindelijke erkenning of niet. Momenteel is dit bedrag nog 70 euro per wijn (lotnummer) die voor erkenning wordt ingediend. Dit bedrag omvat de kosten van de chemische analyse en de kosten voor de organisatie van de proefsessies. Jaarlijks zal in november het forfaitair bedrag meegedeeld worden dat het volgende jaar zal aangerekend worden.

PROCEDURES EN VOORWAARDEN INZAKE DE ERKENNING VAN BELGISCHE WIJN (VERPLICHTINGEN, ERKENNINGSCOMMISSIES,…) (2) � Chemische analyse door erkend labo (momenteel IVV Remich (GHL)) (totale en

effectieve alcoholvolumegehalte, totaalgehalte aan suikers en zuren, gehalte aan vluchtige zuren, totaalgehalte aan zwaveldioxide en eventueel koolzuurgehalte).

� Organoleptische analyse door Erkenningscommissie (locatie: Instituut voor

Landbouw- en Visserijonderzoek (ILVO) te Melle). Er worden vanaf 2016 vier proefsessies per jaar georganiseerd.

� Advies Erkenningscommissie (werd uitgebreid met het oog op meer know-how):

wijn dient vanaf 2015 minimum 13 op 20 punten te behalen voor erkenning. Samenstelling: 1 wijnbouwer per BOB/BGA, VZW Belgische wijnbouwers (2), BFWG (2), Horeca Vlaanderen (1), kleinhandel (1), VLAM (1), “Vereniging Vlaamse Sommeliers (1) en sommeliers-Conseil (1), Hotelschool (1) , Oenoloog (1), Federale Overheid (ADEI)(1) en Vlaamse Overheid (Departement Landbouw en Visserij) (1)) � Wijnbouwer dient werkregister, voorraadregister en bottelregister bij te houden.

http://economie.fgov.be

AARD VAN DE CONTROLES BELGISCHE WIJN DOOR ADEI

� ADEI controleert de productie en het in de handel brengen. � Doel is de controle op het correct gebruik van BOB/BGA><

Belgische wijn � Modus operandi:

• Staalnemingen (uit vrac) met het oog op chemische en organoleptische analyse.

• Boekhoudkundige controles. • Fysische stockopnames. • Controle etikettering.

TOEGELATEN OENOLOGISCHE PROCEDES IN DE WIJNSECTOR (1)

WETTELIJKE BASIS OP COMMUNAUTAIR NIVEAU

� Verordening (EG) Nr. 606/2009 van de Commissie van 10 juli 2009 tot vaststelling van uitvoeringsbepalingen voor Verordening (EG) nr. 479/2008 van de Raad, wat betreft de wijncategorieën, de oenologische procedés en de daarvoor geldende beperkingen.

� Verordening (EU) Nr. 1308/2013 van het Europees Parlement en de Raad van 17 december 2013 tot vaststelling van een gemeenschappelijke ordening van de markten voor landbouwproducten en tot intrekking van de Verordeningen (EEG) nr. 922/72, (EEG) nr. 234/79, (EG) nr. 1037/2001 en (EG) nr. 1234/2007 van de Raad (inegrale GMO) (artikel 80)

TOEGELATEN OENOLOGISCHE PROCEDES IN DE WIJNSECTOR (2)

BASISPRINCIPES

� Oenologische procédés zijn van toepassing op de productie en het in de handel brengen van wijnbouwproducten.

� Voor de communautaire productie en bewaring van wijnbouwproducten mag uitsluitend

gebruik worden gemaakt van oenologische procedés (met inachtneming van de betrokken beperkingen) die zijn toegestaan op grond van de betrokken Gemeenschapswetgeving en die zijn aanbevolen door de Internationale Organisatie voor Wijnbouw en Wijnbereiding (OIV).

� De toegestane oenologische procedés mogen slechts worden toegepast om een goede

bereiding, een goede bewaring of een goede ontwikkeling van het product te waarborgen.

� De wijnbouwproducten die met niet door de Gemeenschap toegestane oenologische

procedés zijn geproduceerd of niet voldoen aan vastgestelde beperkingen, mogen niet in de Gemeenschap in de handel worden gebracht.

TOEGELATEN OENOLOGISCHE PROCEDES IN DE WIJNSECTOR (3) BELANGRIJKE BEPALINGEN

VERRIJKING

� Grenswaarden: wijnbouwzone A (o.a. België): 3% vol of 3,5 % vol bij zeer ongunstige weersomstandigheden (1,5 à 2% in de andere zones).

� Verhoging van het natuurlijke alcoholvolumegehalte mag slechts als volgt geschieden: o voor druiven, gedeeltelijk gegiste druivenmost of jonge, nog gistende wijn: door toevoeging van sucrose (België: uitsluitend in de vorm van droge suiker), geconcentreerde druivenmost of gerectificeerde geconcentreerde druivenmost; o voor druivenmost: door toevoeging van sucrose (België: uitsluitend in de vorm van droge suiker) of (gerectificeerde) geconcentreerde druivenmost o voor wijn: door gedeeltelijke concentratie door afkoeling. � !! Het totale alcoholvolumegehalte van verse druiven, druivenmost, gedeeltelijk gegiste

druivenmost, jonge nog gistende wijn of wijn mag niet worden verhoogd (in o.a. België) tot meer dan 11,5 % vol voor witte en rosé wijn en 12% vol voor rode wijn.

� !!! UITZONDERING VOOR BOB (Hageland, Haspengouw, Heuvelland, …..): verhoging totale alcohol-volumegehalte tot maximum 13,5 % vol.

TOEGELATEN OENOLOGISCHE PROCEDES IN DE WIJNSECTOR (4) BELANGRIJKE BEPALINGEN

AANZURING EN ONTZURING

� Verse druiven, druivenmost, gedeeltelijk gegiste druivenmost, jonge, nog gistende wijn en wijn mogen in België uitsluitend worden ontzuurd.

� Wijn mag slechts worden ontzuurd tot een maximum van 1 g per liter,

uitgedrukt in wijnsteenzuur, d.i. 13,3 milli-equivalent per liter. � Geen normen voor verse druiven, druivenmost,…. dus bvb. most mag

onbeperkt ontzuurd worden. � (Wijn mag slechts worden aangezuurd tot een maximum van 2,50 g per

liter, uitgedrukt in wijnsteenzuur, ofwel 33,3 milli-equivalent per liter).

TOEGELATEN OENOLOGISCHE PROCEDES IN DE WIJNSECTOR (5) BELANGRIJKE BEPALINGEN

ZWAVELDIOXIDE OF SULFIETEN

� maximumgehalten zwaveldioxide: • internationaal erkende maxima van OIV.

• stille wijnen: 150 mg/l rode wijn (biologische wijn: 100 mg/l), 200 mg/l witte wijn (biologische wijn: 150 mg/l) en roséwijn (biologische wijn: 170 mg/l) voor onder meer België (!! wijnen met een suikergehalte (som glucose/fructose) van ten minste 5 g/l: verhoging tot 200 mg/l voor rode wijn en 250 mg/l voor witte en rosé-wijn)

• Likeurwijnen: 150 mg/l (suikergehalte < 5 gram per liter) of 200 mg/l

(suikergehalte van minstens 5 gram per liter). • mousserende wijnen: 185 mg/l voor alle categorieën mousserende kwaliteitswijn

en 235 mg/l (biologische wijn: 205 mg/l) voor de overige mousserende wijnen.

TOEGELATEN OENOLOGISCHE PROCEDES IN DE WIJNSECTOR (6) BELANGRIJKE BEPALINGEN

MAXIMUMGEHALTEN AAN VLUCHTIGE ZUREN IN WIJN

� Discussie aan de gang binnen EU: sommige Lidstaten willen deze normen schrappen; anderen willen ze behouden voor kwaliteitsdoel (indien wijn met lage kwaliteit hoge vluchtige zuren heeft, dan kan er een probleem bij de productie zijn)

� Het gehalte aan vluchtige zuren mag niet hoger zijn dan: • 18 milli-equivalent per liter voor gedeeltelijk gegiste druivenmost, • 18 milli-equivalent per liter voor witte wijn en roséwijn, of • 20 milli-equivalent per liter voor rode wijn.

� Deze gehalten gelden voor producten die afkomstig zijn van in de Gemeenschap

geoogste druiven in het productiestadium en in alle stadia van het in de handel brengen.

� Er mag in afwijkingen worden voorzien voor enerzijds bepaalde wijnen met een beschermde oorsprongsbenaming (BOB) en bepaalde wijnen met een beschermde geografische aanduiding (BGA) die een rijpingsperiode van ten minste twee jaar hebben doorgemaakt of volgens bijzondere methoden zijn bereid en anderzijds voor wijn met een totaal alcoholvolumegehalte van ten minste 13 % vol.

TOEGELATEN OENOLOGISCHE PROCEDES IN DE WIJNSECTOR (8)

VOLLEDIG OVERZICHT

Zie bijlage I A van Verordening (EG) Nr. 606/2009 van de Commissie

van 10 juli 2009 tot vaststelling van uitvoeringsbepalingen voor

Verordening (EG) nr. 479/2008 van de Raad, wat betreft de

wijncategorieën, de oenologische procedés en de daarvoor geldende

beperkingen.

TOEGELATEN INHOUDSMATEN VOOR RECIPIENTEN VAN WIJN EN ANDERE ALCOHOLHOUDENDE DRANKEN

GAMMA’S � Niet-mousserende wijn : in het interval tussen 100 ml en 1500 ml uitsluitend de

volgende nominale hoeveelheden : 100 ml, 187 ml, 250 ml, 375 ml, 500 ml, 750 ml, 1000 ml en 1500 ml.

� Gele wijn : in het interval tussen 100 ml en 1500 ml, uitsluitend de volgende nominale hoeveelheid: 620 ml.

� Mousserende wijn : in het interval tussen 125 ml en 1500 ml, uitsluitend de volgende nominale hoeveelheden : 125 ml, 200 ml, 375 ml, 750 ml, 1500 ml.

� Likeurwijn : in het interval tussen 100 ml en 1500 ml, uitsluitend de volgende nominale

hoeveelheden : 100 ml, 200 ml, 375 ml, 500 ml, 750 ml, 1000 ml, 1500 ml. � Gearomatiseerde wijn : in het interval tussen 100 ml en 1500 ml, uitsluitend de

volgende nominale hoeveelheden : 100 ml, 200 ml, 375 ml, 500 ml, 750 ml, 1000 ml, 1500 ml.

� Gedistilleerde dranken : in het interval tussen 100 ml en 2000 ml uitsluitend de volgende nominale hoeveelheden; 100 ml, 200 ml, 350 ml, 500 ml, 700 ml, 1000 ml, 1500 ml, 1750 ml, 2000 ml.

DANK U VOOR UW AANDACHT