ECHT

1ECHT 4 • APRIL 2009

ECH

T 4.2

2 ECHT 4 • APRIL 2009

ECHT 4.2 is een magazine

voor de creatieve sector

van Utrecht, een vervolg

van echt 4.1 dat tijdens het

symposium ConnECTing CrEaTiviTy op 27-02-’09

is Uitgedeeld. echt 4.2 laat

zien dat CrEaTiviTEiT en

zakElijkHEid samengaan.

ECH

T 4.2

ECH

T 4.2

+ =


april 2009 tijdschrift voor de creatieve sector van UtrechtprodUctie van de school voor joUrnalistiek (hU) in opdracht van taskforce innovation Utrecht

CrEaTiviTy mEans businEss


ccaakroonstraat 503500 aa Utrecht

p.10 ccaa

protospacenijverheidsweg 16 3534 ah Utrecht

p.7 fablab

everything but a slice of breadhooghiemstraplein 59 3514 aX Utrecht

p.16 fooddesign

hollands Wildoudegracht 297 Werf3511 pa Utrecht

p.18 reclame

p.32 prodUct design

p.20 games

bureau de bankoudegracht 1231223 kj Utrecht

game gardendrieharingstraat 6-83511 bj Utrecht

p.29 service design31 voltsorinocodreef 7-93536 st Utrecht

creatief in


Dit vierde nummer van het tijdschrift ECHT is een voor u geselecteerde momentopname van de Utrechtse innovatieve regio. Samen met de congresmap die in januari 2009 werd uitgereikt bij het symposium Connecting Creativity, vormt dit tijdschrift het resultaat van intensieve samenwerking tussen diverse faculteiten van de Hogeschool Utrecht.Dit is het bewijs dat de Hogeschool Utrecht een kweekvijver is van innovatief talent midden in het gebied dat door het ministerie van Economische Zaken is aangewezen om bedrijfsleven, onderzoek en onderwijs te laten samenwerken.Het symposium ‘Connecting Creativity’ in januari 2009 markeerde het moment waarop de Task Force Innovation Utrecht en de Hogeschool Utrecht

p. 29

p. 7 service design bureau 31 volts buigt zich speciaal voor echt over het fietsenprobleem op Utrecht centraal.

ideeën worden werkelijkheid in het fablab van protospace met behulp van een 3d-printer. het fablab is voor iedereen toegankelijk. ook echt bezocht de werkruimte.

in echt 4.2 ziet u wat de geïnterviewden met dit briefje hebben gedaan. op pagina 34 is het verhaal achter de verschillende briefjes te vinden.

zijn gaan samenwerken in de Creative Xcellerator’. Dit is een project waarin onderwijs en bedrijfsleven in praktische cases samenwerken.Met ECHT onderstreept de redactie de overtuiging dat de innovatieve kracht van samenwerkende creatieve bedrijven de smeerolie is om de haperende economie succesvol in een stroomversnelling te brengen. Wij nemen aan dat u, als lezer, de boodschap verder draagt dat creatieve samenwerking leidt tot innovatie en uiteindelijk ook tot zakelijk succes. Wilbert van der HeijdenDocent en projectleider Faculteit Communicatie en Journalistiek Hogeschool Utrecht vo

or

Wo

or

d

UtrECHT

p. 21fotografe sanne cobussen fotografeerde de mooiste plekjes in Utrecht. kijk op pagina 21 voor de reportage en raad om welke plekjes het gaat.

p. 34kunstenaressen elaine vis en ramona van silfhout exposeren hun werk tussen de prostituees in de hardebollenstraat. ‘een ander daglicht’. hardebollenstraat 1,8 en13. 3512 tp Utrecht

p.13 kUnst


‘‘Wat mij erg heeft geïnteresseerd is de workshop over crossmediale inzet, omdat dat onze business is. Wij zijn ervan overtuigd dat ieder mediumkanaal zijn eigen intrinsieke waarde heeft en een andere vorm van beleving genereert bij de ontvanger. Tijdens de workshop Crossmediaal werd het creatieve denkproces wetenschappelijk onder-bouwd. Wij zijn een voorstander van print. In de markt zie je echter een beweging ontstaan die zich daar steeds meer tegen afzet. Toch wordt de beleving van print momenteel nog door geen ander medium geëve-naard.’’

antonella pagliaro magazine bright

‘‘Eén van de meest geslaagde aspecten van het symposium is misschien wel dat wij zoveel men-sen hebben weten te verbazen. Reacties die ik veel heb gehoord zijn: ‘dat de HU zich hiermee bezighoudt’ en ‘dat dit kan op de HU’. Tegelijkertijd laat het zien dat de HU zich op het ter-rein van de creatieve industrie nog veel meer kan profileren als partner voor het bedrijfs-leven in de regio. Een uitdaging die we aankunnen!’’

désirée majoor directeur faculteit communicatie en journalistiek

‘‘Het is crisis. Onheilspellende berichten berei-ken ons via de media. Voor startende bedrijven is dit de tijd om te beginnen met zaaien. De gevestigde economische orde zal haar positie niet overal kunnen handhaven. ‘Creatieve des-tructie’ noemde econoom Joseph Schumpeter dat. Dit biedt kansen voor de starters. Het vergt veel flexibiliteit en intelligentie, maar bo-venal creativiteit om je plekje in de nieuwe eco-nomie te bemachtigen. Dit is het moment. Dus creativity means business, maar bovenal: new business needs creativity.’’

martijn blom droomzaken

de bedoeling van het symposium ‘creativity means business’ dat op 27 januari plaatsvond op de hogeschool Utrecht, was om creativiteit en innovatie samen te brengen. naast lezingen van james samperi over service design, ruud hendriks over media-innovatie en Walter amerika over de innovatieve kracht van de creatieve industrie, was er ook ruimte voor workshops. vier prominente gasten delen hun ervaring.

‘‘Ik wil de workshop Crowdsourcing/marketing 2.0 uitlichten. Bedrijven en hun toekomstige managers, de huidige studenten, moeten zich rea-liseren dat de mening van de klant belangrijk is. Er is moed voor nodig om je als hedendaagse manager open te stellen voor de klant als on-berekenbare factor. De uitdaging van de lectoren is op een begrijpelijke wijze inzichtelijk te maken hoe hiermee om te gaan. Fantastisch om te zien hoe zij met simpele middelen de energie van het publiek ge-bruiken om tot een beslissing te komen. De workshop was een bron van inspiratie voor zowel de student als de professionele bezoeker.’’

Tim pellens managing consultant Wsi Webexperts

Het symposiUm

zij Waren erbij


Tekst angela verleun Fotografie jiska ravenhorst

“Er zijn ontzettend veel mensen met goede ideeën”, begint Labmanager Siert Wijnia zijn verhaal. “Maar dat idee uitwerken, verbeteren en het uiteindelijk maken, zijn vaak stappen die veel mensen niet kunnen nemen omdat ze daarvoor de mogelijkheden niet hebben.” FabLab biedt deze mogelijkheden wél.Het in juni 2008 geopende Fabrication Laboratory is voor iedereen toegankelijk en is in feite een werk-plaats met gebruiksvriendelijke, digitaal aangestuur-de machines om prototypes te maken. In het Lab in Utrecht vind je een vinylsnijder, een freesmachine, een lasersnijder en een 3D-printer. “En als je iets wil maken waar je geen pottenkijkers bij nodig hebt, kun je buiten openingstijden een afspraak maken. Dan doen we de gordijnen voor je dicht.”Bij FabLab kunnen ze van alles zelf produceren. “En als we iets niet kunnen, bedenken we een machine die het kan maken”, vertelt Siert gedreven. Enthou-siast loopt hij naar de grootste machine in het Lab: de 3D-printer. “Dit apparaat is echt fantastisch. Met keramisch poeder en speciale lijm kunnen we laagje

Wel eens een goed idee gehad, maar niet de mogelijkheid om dit uit te werken? dat is nu verleden tijd. in het fablab van protospace krijg je de ruimte en het gereedschap om je idee uit te werken, te verbeteren en een echt prototype te maken.

voor laagje, super-snel driedimensionale dummy’s uit het niets doen oprijzen.” En met een paar drukken op de knop zien we de groot uitgevallen printer inderdaad laagje voor laagje een voorwerp creëren. “De laatste essentiële stap voor uitvinders om van idee naar product te gaan.” Het idee van Fabrication Laboratory is ontstaan aan het MIT in Boston. De geestelijk vader van het project, Neil Gershenfeld, promoot het over de hele wereld en geeft wekelijks internetcolleges over nieuwe technieken voor rapid prototyping. Wereld-wijd zijn nu vijfendertig FabLabs te vinden, zoals in Noorwegen, India, Costa Rica, Afrika en Canada. Met een directe videoverbinding houden de Labs elkaar in de gaten.“Mensen kunnen steeds meer dingen zelf maken. Uitgeverijen kregen een behoorlijke klap door de opkomst van de gewone printer. Ik ben dus nogal benieuwd naar het effect van de 3D-printer op grote schaal. Het apparaat ontwikkelt en verbetert

Fablab

Cr

EëEr

er op losin het

1.


Het FabLab is elke dinsdagmiddag en donderdag voor iedereen toegankelijk.

De laser van deze lasersnijder snijdt binnen enkele minuten door bijna alles heen, maar maakt ook reliëfs.

De RepRap. Een zelfgebouwde 3D-printer in aanmaak. RepRap staat voor Replicating Rapid Prototyping machine.

razendsnel. Stel dat we over een paar jaar een bord uit de printer laten rollen als we dat toevallig nodig hebben. Wat zou dat doen met een winkel als Blokker?”Een andere bijkomstigheid van de wereldwijde Fab-Labs is de kracht van het individu. “Nu zijn het de tienkoppige creatieve teams van de grote bedrijven die alles bepalen, terwijl die ene persoon met een briljant idee niets in te brengen heeft. Met het Fab-Lab krijgt die persoon de middelen aangereikt om het idee daadwerkelijk te maken. En misschien ver-overt hij of zij met juist dat idee de wereld.”

ProtoSpace is een stichting. Daarom vraagt ze mensen die gebruikmaken van de faciliteiten om wat terug te doen. “Bijvoorbeeld om een verslag te schrijven over je project en op onze website te plaatsen. We willen een bron van kennisoverdracht zijn en creativiteit samenbrengen. De gebruiker krijgt feedback op zijn werk en kan op die manier zijn product verbeteren. Een vorm van crowdsour-cing.”Die kennisoverdracht, elkaar aanvullen en helpen met experimenteren, lag ook ten grondslag aan het MoMoMeter experiment. “We kwamen op het

Labmanager Siert Wijnia in de ruimte waar het allemaal gebeurt: het Fablab


Met deze printer kun je letterlijk producten maken. Met gebruik van keramisch poeder en lijm, laagje voor laagje.

idee een MoMoMeter te maken. Een apparaat met een wijzerplaat en een schaal, waarbij de wijzer wordt gestuurd door twitterende mensen”, legt Siert uit. “De tweets komen binnen via een nieuw stukje elektronica, het IO-Bridgekastje. Het kastje is verbonden met internet en bevat een script dat de twitterberichten kan lezen en tellen. Zo kan een zaal vol mensen bijvoorbeeld twitteren of iets hot or not is. Dat laat de wijzer zodoende naar links of rechts wijzen. Via de webcam keken makers van het kastje uit Amerika live mee naar wat wij aan het doen wa-ren. Een prachtige ervaring.”

‘Laagje voor Laagje Laten We DrieDimensionaLe DUmmy’s Uit Het niets oprijzen’

rEporTagE

Dit apparaat kan 3D scannen en frezen. Zo kan van een object een digitaal model worden gescand dat in een ander materiaal in 3D wordt uitgefreesd.

In de prullenbak belanden de afkeurde ideeën van de bezoekers van het Fablab.


matcHen &

CrEaTivE board

ccaa bevordert samenwerking tussen creatieven en het bedrijfsleven met webportal

“De gele kaart die de creatieve industrie van de commissie Scheepbouwer heeft gekregen is niet helemaal terecht”, meent Hanneke Matthijssen van Creative Cities Amsterdam Area (CCAA). “De crea-tieven zijn op hun manier wel georganiseerd, maar ze moeten nog beter zichtbaar worden gemaakt.” En met dat laatste is de overheid het ook eens, zo blijkt. In 2006 is CCAA in het leven geroepen, een project dat de Creatieve Industrie in de Noordvleu-gel moet versterken. Ze wordt gefinancierd door ‘Pieken in de Delta’ een subsidieprogramma van het Ministerie van Economische Zaken.

Stille kracht ”Binnen de Creatieve Zakelijke Dienstverlening is het beter georganiseerd. De creatievelingen zijn vaak de stille kracht achter het succes van een ander”, aldus Hanneke Matthijssen, de Utrechtse projectmanager Creative Industries. “Als zij een opdracht voor een groot bedrijf hebben gedaan, kent de consument uiteindelijk alleen de naam van de multinational. Van het Utrechtse creatieve brein daarachter hoor je verder niets.” Het belangrijkste initiatief van CCAA was de start van webportal www.ccaa.nl. Het Noordvleugel-net-werk telt ruim 550 leden en 10.000 unieke bezoe-kers per maand. “De portal biedt verschillende dien-

Tekst chantal schram

de creative board van ccaa is het visitekaartje van het programmabureau. succesvolle creatieve ondernemers treden op als ambassadeurs voor ccaa. grote namen als Walter amerika, marcel Wanders en piet boon zetten zich hiervoor in.

vErbindEn, aanvULLen

2.


matcHen

sten aan voor de creatieve ondernemer. Er wordt hard gewerkt om diensten te ontwikkelen waarbij vraag en aanbod op elkaar aansluiten. Naast het aanbieden van onlinediensten, blijven de projectma-nagers aanspreekpunt voor advies, bemiddeling en matching”, vertelt Hanneke.

Open-ciDe CCAA-website is een zogenoemde ‘Open-CI’, Open Creative Industry. De bezoeker maakt één account aan om ook gelijk toegang te hebben tot andere netwerksites als Picnicnetwork en Media-matic. De creatieve index telt 18.000 personen, organisaties en projecten. “Hierdoor wordt de zichtbaarheid en het netwerk van de creatieveling aanzienlijk vergroot. De creatief kan door te zoe-ken op trefwoord makkelijk in contact komen met andere ondernemers om kennis of diensten uit te wisselen”, aldus Hanneke. In dit geval geldt echt het credo ‘creativity means business’. Sinds kort is de financieringsdesk in de lucht, die volgens Hanneke snel de juiste informatie geeft die de gebruiker nodig heeft. Bijvoorbeeld bij het aanvragen van de juiste investeringen of de juiste subsidie. Op het gebied van coaching en begeleiding matcht CCAA de creatief aan een ge-schikte coach of mentor uit het bedrijfsleven of de creatieve industrie. Nog voor de zomer wil CCAA,

‘ons Webportal vergroot het netWerk van een creatieveling’

samen met Marktplaats en zeven Amsterdamse woningcorporaties die ook in de regio’s opereren, een huisvestingsdesk op de website lanceren. “Het is lastig voor een creatieveling om een geschikte en betaalbare werkruimte te vinden.” Via de nieuwe tool is het de bedoeling om het totale aanbod kleinschalig bedrijfsonroerendgoed voor creatieve ondernemers in de Noordvleugel en later landelijk aan te bieden.

MeerwaarDe CCAA is niet de enige die de samenwerking tus-sen de twee groepen wil verbeteren. En daar is de organisatie zich goed van bewust. “We hebben vanaf het begin gekeken naar wat er al is”, vertelt Hanneke. “We willen het bestaande graag gezamen-lijk eventueel aanvullen of uitbreiden.” Volgens de projectmanager Creative Industries biedt CCAA een meerwaarde, omdat het op verschillende niveaus de vraag van beleidmaker tot creatief verbindt. Zo kan er maatwerk worden geleverd aan creatieve ondernemers en dat helpt ze weer een stap verder. “We functioneren als het aanspreekpunt van alle betrokken partijen binnen de Creatieve Industrie.”

hoewel ccaa veel aan lokale en regionale projecten doet, is internationale bekendheid ook een belangrijk punt. afgelopen december konden bijna driehonderd nederlandse ondernemers meereizen naar de business of design Week in hong kong. eén van de ondernemers die kon profiteren van de inzet van ccaa is niki smit, mede-eigenaar van het Utrechtse gamedesignbedrijf monobanda. monobanda greep net naast de ding! award, een prijs voor de artistieke ontwikkeling van games. “een week later werden we door virtueel platform gebeld. of we naar hong kong wilden komen om ons concept te presenteren op de business of design Week”, vertelt niki. “en door bemiddeling van ccaa konden we met z’n drieën gaan. netwerken was ons enige doel. omdat we jonger zijn dan de gemiddelde ondernemer, stonden we meteen in de spotlights. We waren de ‘novelty factor’.” heeft de reis na ook nog wat opgeleverd? niki: “We mochten een opdracht doen voor reclamebureau sandenburg en we zijn in serieuze onderhandeling met een ander reclamebureau en een standbouwbedrijf. er is dus zeker business uit voortgekomen.”

uiT dE prakTijk

uiTgEliCHT

3.


HyPE HAndEL

alle reden de creatieve sector te

laten bUlderen

WAL

TER

AM

ERIK

A

De creatieve industrie heeft een gele kaart van de commissie Scheepbou-wer gekregen, omdat zij als sleutelgebied voor de Nederlandse economie te weinig scoort en veel te weinig zelf-organiserend vermogen kent. Een mogelijke tweede kaart wordt eind 2009, begin 2010 uitgereikt. We weten allemaal: twee keer geel is rood en dat betekent dus vertrekken.

Het mogelijke einde van een voorkeurspositie in de Champions League van het economisch beleid is daarmee in zicht. Alle reden dus om het in de kleedkamer van de creatieve sector eens flink te laten bulderen en een nieuwe tactiek te bespreken. Ware het niet dat er geen kleedkamer is. Sterker nog, er is ook geen coach. Geen technisch directeur. Geen KNVB. Het nationale en internati-onale publiek is er gelukkig wel. Dutch Creativity (design, mode, architectuur, reclame, kunst, muziek, noem maar op) staat volop in de belangstelling. En bo-vendien, de Nederlandse economie kan in een globaliserende wereld niet mee-komen zonder een sterke creatieve industrie die andere sectoren inspireert. Daarom is het nodig dat de creatieve industrie de tweede helft eensgezind en met een aanvallende mentaliteit het veld opstapt. En vooral met een plan. Hoe we van ‘van hype tot handel’ komen. Vijf strakke voorzetten: een sector brede kennisbank, die specifieke kennis verzamelt, analyseert en zo bijdraagt

aan het consequent en transparant aantonen van de waarde van de creatieve industrie. een publiek/privaat investeringsfonds, dat op termijn kan uitgroeien tot een echte doelgroep-bank, specifiek voor de creatieve industrie en nu ervoor kan zorgen dat creatieve bedrijven die willen groeien dat kunnen. Ook in tijden van crisis. een online, creatief dagblad, dat de wereld van de creatieve economie meer bekend

kan maken en zodoende ook de vraag naar creativiteit kan verhogen. een MBc (Master of Business creativity) opleiding, die de laatste inzichten in creatieve technologie, creatieve innovatie en creatief ondernemerschap bundelt en daarmee management van creatieve organisaties stimuleert om samenwer-king aan te gaan met andere bedrijven en sectoren in binnen- en buitenland. een koepelorganisatie creatieve industrie nederland, die de industrie in al haar rijkheid vertegenwoordigt in contacten met de overheid, die het belang van creativiteit voor een moderne samenleving kan behartigen en die samen-hang kan brengen in een jonge en dus nog niet georganiseerde industrie.

Een voorzet alleen is echter niet genoeg. De bal moet ook nog ingekopt wor-den. Door een overheid die actief meedenkt en meedoet bij het opstarten van dergelijke sectorbrede initiatieven en daarmee ook haar commitment naar de Nederlandse creatieve industrie bewijst. Een overheid die garant staat voor durfinvesteerders in deze jonge sector of die, net als in het geval van duur-zaamheid, investeringen voor de markt fiscaal aantrekkelijk maakt. Maar de bal ligt vooral bij ons, de creatieve industrie zelf. Een industrie die bereid moet zijn om niet alleen maar cultureel vrijblijvend aan de zijlijn te blijven staan, maar ook economisch en sociaal haar verantwoordelijkheid neemt door steeds volwas-sener samen te werken, ook met andere sectoren. Juist nu. En die uiteindelijk niet meer afhankelijk is van een status ‘aparte’, benoemd door welk innovatie-platform dan ook, maar op eigen kracht en vindingrijkheid een blijvend sleutel-gebied is voor de Nederlandse economie en samenleving in de 21ste eeuw. Wie speelt mee?

VAntot

Column


de kunsT van het

vErlEidEn


het werk van Ramona van Silfhout valt als eerste op wanneer je van de Breedstraat de Hardebol-lenstraat inslaat. Je ziet een lachende vrouw met blote borsten met naast haar een raadselachtig mythisch figuur. “Leshy is een Slavische woud-geest. De vrouw Kyra staat voor zon of licht. Het werk gaat over tegenstellingen, het spel tussen goed en kwaad, verleiding en afstoting.” Even verderop staat de installatie van Elaine Vis. Zo’n honderdtachtig dia’s laten een jonge vrouw zien die in een doorzichtige, lange jurk langzaam door de kamer wandelt. Ze plakt briefjes op meubels met de woorden ‘good’ en ‘bad’. Elaine: “Ze geeft een waardeoordeel, net als veel mensen over de vrou-wen in deze straat.”

kunsTEnaarsiniTiaTiEFIn het begin van dit jaar kocht de gemeente drie panden aan de Hardebollenstraat op om de pros-

titutie terug te dringen. Na klachten van omwo-nenden en winkeliers dat de buurt zou verloede-ren, kwamen de panden in beheer van Sophies Kunstprojecten. Dit is een Utrechts kunstenaars-

initiatief dat zich inzet voor ruimte en gelegenheid voor kunst, met in dit geval als doel werk te expo-seren. Het creëert mogelijkheden voor kunstenaars om elkaar te kunnen ontmoeten, samen te werken en inkomsten te verwerven met hun beroep.Elaine: “Toen ik gevraagd werd voor dit project, moest ik meteen denken aan mijn werk ‘GoodBad’. Ik had het in 2001 gemaakt voor een voormalige

rechtbank, een totaal andere locatie. Ik wilde zien wat deze omgeving met mijn werk zou doen. De straat heeft zo’n sterke sfeer. Die doorschijnende jurk kreeg opeens een totaal andere betekenis.” Nieuw aan dit project is dat je als kijker zelf ook bekeken wordt. Daar waar je in een museum in anonimiteit en rust kunst op je kunt laten inwerken, ben je in deze straat zelf ook een object. Elaine: “Sommige mensen voelen zich hier ongemakkelijk bij. Maar ik vind het juist een uitdaging dat twee verschillende werelden door dit project bij elkaar komen.”

samEnwErkingSophies Kunstprojecten komt voort uit de Stichting Sophia. Deze stichting is in 1988 opgericht door een groep kunstenaars die werkruimte huurde in een pand aan de Sophialaan. Al vanaf het begin ging het de oprichters niet alleen om de werkruim-tes, maar ook om de interactie tussen kunstenaars onderling en tussen kunstenaars en hun publiek. In totaal heeft Sophies Kunstprojecten vijftien mede-werkers, waarvan de meesten in deeltijd werken en zelf ook kunstenaar zijn. Zo zijn Elaine en Ramona ook beiden werkzaam op het kantoor.

Ramona: “De samenwerking tussen Sophies Kunstprojecten en de gemeente zie ik als een win-winsituatie. De gemeente creëert een goed kunst-klimaat en wij hebben een plek om ons werk te laten zien. Bijkomend voordeel is de interactie met

de Utrechtse hardebollenstraat staat bekend om haar prostituees. maar sinds januari van dit jaar kun je deze straat ook bezoeken voor kunst. ‘een ander daglicht, kunst achter de ramen’, is de naam van de expositie waarin op dit moment drie verschillende kunstenaars hun werk achter de ramen laten zien. echt sprak er met twee: elaine vis en ramona van silfhout.

Tekst Yvette goudriaan ilustratie tessa jongerius

‘sommige mensen voelen zich er ongemakkelijk bij’


‘die doorschijnende jUrk kreeg opeens een totaal andere betekenis’

naast de hardebollenstraat heeft sophies kunstprojecten nog een aantal culturele broedplaatsen in Utrecht. eén daarvan is concordia. in het voormalige ns-gebouw worden veertig ateliers bemand door kunstenaars en twintig creatieve bedrijfjes hebben hier een kantoor. de toren van babel, voormalig gebouw van sociale zaken, is een multicultureel concept waar je kunt uitgaan, eten en verschillende exposities kunt bekijken.

andere mensen. Meestal werk ik alleen, maar via zo’n project kom ik in contact met andere kunstenaars. En zo ontstaan er voorstellen om ook in de toekomst samen te werken.” Volgens Ramona zijn er ook minpunten. “We krijgen van de gemeente vaak panden met schimmelvlekken of ruimtes zonder verwarming aan de rand van de stad. Maar ik moet eerlijk zeggen dat die randpanden, juist door de gebreken, wel veel karakter hebben.”

inkomsTEnVoor het project ‘Een ander Daglicht, Kunst ach-ter de Ramen’ krijgt Sophies Kunstprojecten nog geen subsidie. Elaine: “Een project zonder subsidie is natuurlijk heel lastig. Sophies Kunstprojecten hoeft geen huur te betalen, maar wij krijgen hier als kunstenaars niets voor. Gelukkig had ik ‘GoodBad’ al eerder gemaakt, dus was ik in dit geval niet af-hankelijk van inkomsten. Maar een kunstvergoeding zou niet verkeerd zijn.”

Om toch aan geld te komen volgt Ramona een op-leiding tot masseur. De kunstwereld is nu eenmaal geen vetpot. Toch maakt ze zich geen zorgen over de toekomst. “Ik weet niet waar ik over tien jaar ben. Ik leef in het nu. Mijn ideaalplaatje is dat ik constant kan doen wat ik leuk vind. Zolang ik elke zondagochtend mijn koffie kan drinken in een café, maakt het me niet uit in welke stad dat is.”

Ramona van Silfhout: ‘The fields of Leshy and Kyra’

Ramona van Silfhout aan het werk

Werk van Elaine Vis: ‘GoodBad’

Elaine Vis door Bas duys

sopHiEs kunsTprojECTEn

uiTgEliCHT

4.


Wie eens iets anders wil dan een doorsnee boterham bij de lunch, kan ontwerpbureau ‘everything but a slice of bread’ inschakelen. eetontwerpers anna brecht en karlijn souren bedenken voor ieder project een compleet concept op maat. de onbekendheid van eetontwerp en terughoudendheid van opdrachtgevers leiden voor hen soms tot teleurstellingen.

Tekst marije van Wijngaarden Fotografie ronald hingst illustratie lennard kok

oF je Design LUst...


“Op feestjes moet ik altijd uitleggen wat ik doe”, vertelt Anna. “Vaak denken mensen dat ik een gewone cateraar ben, omdat ze niet weten wat eetontwerp inhoudt.” Maar wat is het dan eigenlijk? Volgens ‘Everything But a Slice of Bread’ gaat eet-ontwerp verder dan het bedenken wat er gegeten moet worden en hoe dat er uit moet zien. Karlijn en Anna denken na over de aanleiding, de setting en het doel dat er bereikt moet worden met het eten. “Die totaalervaring vinden mensen steeds belangrij-ker”, zegt Karlijn. “Wij gebruiken voedsel als com-municatiemiddel. Je kunt met eten iets vertellen over de geschiedenis, een sociaal systeem in de maatschappij of over het productieproces.”

onTdEkkEnIn 2006 studeerden Anna en Karlijn tegelijk af aan de HKU als Bachelor 3D Design. Begin 2007 start-ten de twee met ‘Everything But a Slice of Bread’. Daarnaast werken ze beiden aan eigen projecten. Karlijn wilde altijd al situaties creëren waarin ze mensen iets vertelt. “Maar ik had nooit gedacht dat ik dat met eetontwerp zou doen. Kunstenaars zijn al vaak bezig geweest met eten, maar ontwerpers hebben zich er minder mee bemoeid. Misschien zagen ze nog niet in dat hier iets aan te ontwerpen valt.” Anna: “Nog steeds zien veel mensen dat niet. Eetontwerp is nog niet zo gevestigd, dus is er nog een hele wereld te ontdekken.”De onbekendheid van eetontwerp komt de samen-werking met opdrachtgevers soms niet ten goede, vertelt Karlijn. “Potentiële opdrachtgevers willen vaak iets bijzonders, maar niet te gek. Je moet ze in een gesprek dan gerust stellen dat iets ook echt wel lekker wordt. Opdrachtgevers scheppen een kader voor je. Binnen dat kader moet je zo creatief mogelijke oplossingen bedenken.” Anna: “We kijken vaak wat voor vrijheid een opdracht ons te bieden heeft. Als iemand een cateraar zoekt, doen we dat gewoon niet.”

TErugHoudEndMaar té creatief zijn kan averechts werken, weten Anna en Karlijn. “We zijn wel eens gevraagd voor een grootschalig commercieel project, maar dat is toen niet doorgegaan omdat we te innovatief waren”, aldus Anna. Karlijn: “Het was een reclame-campagne om in Duitsland Hollandse kasgroente te promoten. Ons was gevraagd na te denken over de manier waarop je dat kon aanpakken. Maar binnen zo’n bedrijf zijn er altijd mensen die wat terughoudender zijn. Zij zijn het niet gewend op een creatieve manier te werk te gaan. Er was te veel verdeeldheid binnen dat bedrijf, waardoor onze plannen niet doorgingen. Erg jammer.”‘Everything But...’ had in 2007 een eigen experi-

mentele keuken tijdens designevenement Inside Design Amsterdam, verzorgde onder andere een lentelunch voor Elle Wonen op het Dutch Design Center in 2008, hapjes voor 101 woonideeën en de opening van een nieuwe CoffeeCompagny. Bezig met nieuwe smaken verzinnen, zijn de twee niet. Dat leidt alleen maar af van wat ze willen vertellen. Anna: “De smaak moet goed zijn, anders komt de boodschap niet over. We zijn nu druk met een pro-ject over arbeiderseten. Daarin worden vaak restjes gebruikt. Je kunt bijvoorbeeld iets maken van oud brood. De smaak daarbij is niet het belangrijkst, maar het feit dat je restjes gebruikt.”

diErEnOok hebben Karlijn en Anna een eetproject verzorgd op een school voor kinderen met een lichamelijke of meervoudige beperking. Karlijn: “Tijdens dit feest werden alle taxichauffeurs van de kinderen bedankt. De school had ons gevraagd iets te bedenken om samen met de kinderen te maken. We wilden een positieve draai aan het geheel geven, dus kozen we voor eetbare dieren. Voor kinderen is het na-tuurlijk veel leuker om hun zelfgemaakte leeuw op te eten dan een peer en wat blokjes kaas.” In de toekomst zou ‘Everything But…’ graag een groot concept voor een nieuw café willen bedenken. Het wachten is nog op de eerste opdrachtgever die dat aandurft. Karlijn: “En we willen graag naar Japan, omdat ze daar heel speciale dingen doen met eten. Maar dat is een plan voor op de lange termijn.”

‘Wij gebrUiken voeDseL aLscommUnicatiemiDDeL’

Eetontwerpers Anna Brecht & Karlijn Souren

uiTgEliCHT

5.

6.


Tekst eva van der steen illustratie lennard kok

een grote bar en de flatscreen met playstation, nintendo en Xbox vallen meteen op als je de werfkelder van hollands Wild aan de oudegracht binnenloopt. hard gewerkt wordt er ook. richard zuidam en Wytze lap zijn de trotse eigenaren van de vijf jaar oude firma.

‘het onmogelijke is mogelijk

bij reclamebureauhollands Wild’


‘het onmogelijke is bij reclamebureau

hollands Wild’

“We hebben veel verschillende klanten met veelzijdige projecten. Het varieert van het ontwerpen van dvd-hoesjes tot tv-commercials. Namen waar we voor gewerkt hebben zijn Bridge Entertainment Group, Bullit Energy Drink, WeLL Design en The Game Syndicate.”

Wie zijn jULLie kLanten?

“Creativiteit heeft te maken met originaliteit, in-ventiviteit en daadkracht. Een idee alleen is niets. Aangezien de enige manier van onderscheiden de kwaliteit van je werk is, gaat het juist om net even op een andere manier naar een project te kijken. Bovendien is nieuwsgierig zijn de basis van creativi-teit. Zonder nieuwsgierigheid kom je niet aan goede ideeën.”

Wat betekenen creativiteit en innovatie voor jULLie?

“We hadden ons eerder in deze werfkelder moeten ves-tigen. Hollands Wild zit hier nu één jaar. Daarvoor heb-ben Wytze en ik vier jaar op een zolderkamer in Utrecht gewerkt. Ik merk nu dat er veel meer klanten bellen om langs te komen. Er is ook een bar en in de zomer wer-ken we lekker buiten op het terras. Heerlijk toch?”

zijn er Dingen Die je anDers HaD WiLLen Doen?

“Wij hebben zowel creatievelingen als mensen die verstand hebben van (online) techniek in dienst. Deze sterke com-binatie kom je niet bij veel bureaus tegen. Het concept en ontwerp zijn leidend. Eerst bepalen we dus de lay-out en daarna zien we wel hoe we dat technisch gaan aanpakken. Het onmogelijke is mogelijk. Op deze manier gaan we zonder beperkingen het proces in en komen we vaak tot verras-sende oplossingen. Daarnaast is onze manier van werken compact.”

Wat onDerscHeiDt jULLie van anDere recLamebUreaUs?

“Ik haal, heel cliché, inspiratie uit mijn twee zoontjes Rhijn en Chiel. Ook staan we open om van elkaars expertise te leren. Het onbekende houdt je wakker en fris, mits je nieuwsgierig bent aangelegd. Bovendien staat de muziek in deze werfkelder continu aan. We luisteren Nederlandse hip-hop, de Top2000, iedere dag iets anders. Ik houd niet van stilte en ik haal dan ook veel inspiratie uit de muziek. Hier werken is een mix tussen hard werken en plezier maken.”

Hoe beHoUDen jULLie De creativiteit binnen Het beDrijF?

“We willen ons de aankomende jaren gaan richten op het zelf initiëren van evenementen in de stad. We den-ken aan online platformen op het gebied van creatief Utrecht. Verder hebben wij de ‘samen spelen, samen delen’ gedachte. Wij zijn altijd op zoek naar nieuw talent met de wil en de passie om te delen en samen te wer-ken. Daarom gaan wij graag in gesprek met zelfstandige ontwerpers, filmmakers, programmeurs enzovoorts. Zo versterken we elkaars netwerk, blijven we elkaar inspire-ren en blijven we van elkaar leren.”

in Hoeverre Leveren jULLie een bijDrage aan De UtrecHtse creatieve inDUstrie?

1 23

4

5“Op de vormgeving die wij op ons hebben genomen voor het Wolkenkrabberweekend 2007. Dit was een onderdeel van ‘Rotterdam 2007, City of Architecture’, een stadsfeest waarin de wolkenkrabbers en de skyline van Rotterdam centraal stonden. Tijdens de pitch bleek dat wij het enige niet-Rotterdamse bureau waren. Toch werden we uiteindelijk gekozen omdat we de Rotterdamse gedachte van het stadsfeest het beste hadden weerge-geven. Dat gaf een goed gevoel.”

op WeLk project ben je trots? 6

7 “Voor mij is Utrecht een creatieve, inspirerende stad. Kijk maar naar buiten. Deze Middeleeuwse omgeving met de werfkelders zegt genoeg. Je voelt de historie. Iets dat mij erg inspireert om creatief te zijn. Een omgeving uit de tijd van ‘mannen van ijzer en de boten van hout’. Voor nieuw creatief talent dat zich in Utrecht wil vestigen is er in deze stad altijd ruimte voor een goed bu-reau, ondanks dat de markt aardig bezet is.”

is UtrecHt een creatieve staD?8

acht vragen aan creatief directeUr richard zUidam

inTErviEw 7.


Tekst etienne gozems illustratie ebrien brinkman

via dutch game garden (dgg) proberen tal van opkomende bedrijven een plekje te veroveren in de internationale gamewereld. viktor Wijnen is zakelijk directeur van de organisatie die probeert de nederlandse game-industrie naar een hoger plan te tillen.

“Vaak ligt de passie van mensen die met games bezig zijn bij de technische en creatieve kant. Bij zakelijke aspecten kunnen wij van grote toege-voegde waarde zijn”, aldus Viktor. DGG werkt samen met het ministerie van Economi-sche Zaken, de gemeente en de provincie Utrecht. Volgens Viktor is er een aantal redenen waarom de overheid baat heeft bij een grote game-industrie. “Games zijn een prima exportproduct, want een videospel is niet gebonden aan landsgrenzen. In Nederland zijn er veel kansrijke kleine gamebe-drijven. Met een beetje hulp van ons kunnen deze

groeien en dat creëert werkgelegenheid.”Daarnaast is er in Nederland de kennis om kwalita-tief hoogwaardige games te ontwikkelen. Viktor: “Vooral op het gebied van serious games is de Nederlandse industrie ver ontwikkeld.” Serious games zijn spellen die nuttig zijn voor maatschap-pelijke doeleinden. Het kan hierbij gaan om games voor onderwijs, defensie of de brandweer. DGG is begin 2008 ge-start. “In 2010 evalueren we hoe we verder gaan. Het mooist zou natuurlijk zijn als we onszelf overbo-dig hebben gemaakt.”

dEvElopErs Club door middel van werkruimtevoorziening en inhoudelijke support helpt dutch game garden studenten op weg in de game-industrie. om lid te worden van de zogeheten developers club moet je wel kunnen aantonen dat je studeert aan een gameopleiding of dat je bovengemiddeld talent hebt.

inCubaTor En businEss CEnTErdutch game garden biedt levensvatbare bedrijven via incubator de kans zich verder te ontwikkelen. bedrijven met een kansrijke strategie krijgen hulp bij het vinden van huisvesting, het opstellen van een businessplan en bij internationaal zakendoen.

businEss CEnTErmet de business centra creëert dgg gamedevelopment hotspots. bedrijfshuisvesting waar starters en grotere bedrijven elkaar versterken en faciliteiten kunnen worden gedeeld. het pand aan de drieharingstraat is al gevuld met innovatieve gamebedrijven.

dUtch game garden

van de nederlandse game-indUstrie

kWeekvijver

herken

uiTgEliCHT


ze schitteren in de zon, staan er al jaren en zijn stiekem heel waardevol. de pareltjes van Utrecht. je loopt er ongemerkt voorbij; ze zijn er gewoon, of je ze lelijk vindt of niet. Utrecht in een notendop, een fotoreportage langs de architectonische hoogstandjes van de domstad. komen ze u bekend voor?

Fotografie sanne cobussen productie nienke duimelaar

herken

1

ECHTUtr


2


3


4


1. hoofdkantoor nationale spoorwegen, de inktpot 2. faculteit economie & management hogeschool Utrecht 3. hek van rechtbank Utrecht 4. louis hartlooper complex 5. kleinste huis van Utrecht, kromme nieuwegracht 2

ontDek De pLekjes

5


ontDek De pLekjes

Vorig jaar studeerde Wieteke af aan de HKU als Bachelor 3D Design. Als afstudeerproduct maakte ze Seeds of Wonder, dat bestaat uit het Zaaisieraad en een Kiemkleed. Zaaisieraden zijn vergankelijke sieraden van wateroplosbare stof en bloemzaden. Je kunt de sieraden in de natuur leg-gen en op die plek groeien dan wilde bloemen. Het Kiemkleed is een picknickkleed dat bij uitkloppen bloemzaden verspreidt. “Je kunt het innovatief noemen, maar het materiaal is gewoon te koop in een naaiwinkel. De functie van dit sieraad vind ik heel speciaal. Ik vind de wereld zo kortzichtig. Waarom zoveel consumeren? Er wordt alleen nagedacht over hoe je een product gebruikt. Mijn sieraad heeft een einde, want het vergaat langzaam. Je kunt het dan een symbolische plek geven en zo besef je hoeveel waarde dingen kunnen hebben.”

groEnVerschillende media hebben haar groene ideeën al opgepikt. “Dat schept verwachtingen, want kom ik nog wel los van die sieraden? Het is moeilijk om met nieuwe ontwerpen te komen. Kunststof is voor mij uitgesloten, want ik heb nu eenmaal gezegd dat ik een groene ontwerper ben.” Wieteke denkt nu na over een commerciële siera-denlijn. Daarvoor wil ze naast oplosbare stof ook edelmetaal in de sieraden verwerken. Maar dat moet dan wel ecologisch zilver of fair trade zijn en dat is technisch niet mogelijk of te duur. “Omdat ik een soort pionier ben in groen ontwerpen, loop ik tegen allerlei dingen aan die niet mogelijk zijn. Het is lastig om dan toch door te zetten. Ik heb veel te

maken met niet-creatieven, die vaak heel technisch zijn. Het is voor mij een opluchting wanneer ik iets wil en zij het zowaar voor me kunnen maken.”

lEvEranCiErsSamenwerking verloopt volgens Wieteke niet altijd soepel. “Veel leveranciers werken niet mee, omdat ik geen grote hoeveelheden afneem. Die bedrijven noemen zich vooruitstrevend, maar ze zijn alleen met hun eigen ding bezig. Wij ontwerpers zijn lastig. Driekwart van mijn ideeën is daardoor al afgevallen. Sommige bedrijven hebben een heldere blik nodig. Werknemers die geloven in iets nieuws. Iedereen zou een soort Willie Wortel in dienst moe-

ten hebben die open staat voor ideeën. Daar wordt de samenwerking met creatieven veel beter van. Bij Bolletje kwam ook ooit iemand aanzetten met: Als je nou een inkeping in die beschuiten maakt, krijg je ze er makkelijker uit.” Momenteel ontwikkelt Wieteke een eigen webwinkel. Voordat die opent, wil ze eerst voldoende producten hebben, maar dat wil nog niet zo vlotten. Ze moet eerst de prijzen van alle grondstoffen weten en in dat uitzoekwerk gaat veel tijd zitten. Ondanks wat tegenslag blijft Wie-teke volhouden, want haar stijl is nog jong. ”Als ik hiermee doorga wordt groen ontwerpen een vaste ondertoon. Afstudeerders van nu hebben vaak al dezelfde standpunten als ik. De standaard zal ver-anderen en dan krijg ik concurrentie. Het is alleen maar goed dat dat gebeurt.”

groen hoeft niet saai te zijn. dat bewijst Wieteke opmeer met haar vergankelijke ecologische sieraden met bloemzaden. maar juist die innovativiteit houdt haar tegen bij de verdere ontwikkeling van haar ideeën.

Tekst marije van Wijngaarden Fotografie Wieteke opmeer

De WereLD is kortzicHtig

Ecologisch zaaisieraad van Wieteke Opmeer.

‘veel van Watis nog nietik Wil

te prodUceren’

8.

uiTgEliCHT


naam Asia JeruzalLeeFtijD 26 jaargeboortepLaats Gdansk/PolenstUDie Communication & Multimedia Design RotterdambeDrijF 31 Volts

Als kind tekende Asia dagenlang. In plaats van spelen met speelgoed of met andere kinderen, besteedde ze de hele dag aan het versieren van haar moeders aantekeningenl. De High School of Fine Arts was een logisch vervolg. Haar moeder moedigde Asia aan om zelf dingen te ontwerpen en te creëeren. “Mid-dagen waren we bezig met het maken van kerst- en verjaardagskaarten. En om de drie maanden werden onze kamers opnieuw ingericht, met door mijzelf ge-kozen kleuren en thema’s.”Naast een creatieve kant interesseert Asia zich ook in computers. Ze combineerde die twee in de studie Communication & Multimedia Design en verhuisde naar Nederland. “Eenmaal hier ontmoette ik ontzet-tend veel creatieve, inspirerende en ambitieuze mensen.”

Asia is op dit moment bezig met een afstudeerpro-ject bij het Utrechtse service design bureau 31Volts waar ze veel hoopt te leren over, inderdaad, service design. “Behalve tijdens mijn studie kom ik weinig buitenland-se designers tegen in mijn omgeving. Aan de andere kant zie ik wel veel buitenlands talent tegen op sym-posia en conferences van de creatieve industrie, dus die ontmoeting en connectie is er wel. Ik hoop dat met een steeds opener Europa, Nederland er steeds mooie verrijkingen bij krijgt op het creatieve vlak.”

naam Yahay AlAbdeli

LeeFtijD 35 jaar

geboortepLaats Bagdad/Iraq

stUDie Communication &

Multimedia Design

beDrijF Eden Design

Yahay stond vroeger al bekend als problem sol-

ver. Zijn studie zorgde voor de benodigde kennis

om dit verder uit te bouwen. Momenteel werkt Ya-

hay bij Eden Design aan een project voor de GVB.

Voor het project werkt hij aan een service die het

gat tussen de beloftes van GVB en de gebruikser-

varingen van de passagiers moet dichten.

“Ik combineer en ben zelf een combinatie van

het originele van het Midden Oosten en de kwa-

liteit van Europa. Dit heb ik de creatieve sector

in Nederland te bieden en er is nog veel meer

plek voor mensen als ik. Creativiteit is niet iets

Westers. Denk maar eens aan alle mensen in

Afrika, de zogenaamde Derde Wereld, waar elke

dag creatieve oplossingen gevonden worden met

maar zeer weinig mogelijkheden. Zoals elkaar

bereiken zonder SMS of mobiele telefoon, auto’s

repareren, huizen bouwen en lesgeven zonder

PowerPoint.

Werken in de creatieve sector is niet gemakkelijk.

Je moet beschikken over een open mind en niet

bang zijn grenzen op te zoeken en er overheen te

gaan. Dit is mijn droombaan, nieuwe concepten

ontwikkelen, problemen oplossen en simpele op-

lossingen met een grote impact bedenken.”

Tekst angela verleun

‘in nederland ontbreekt het aan buitenlands creatief talent’ beweerde men op het symposium creativity means business. echt ging op zoek naar die schaarse buitenlandse creatievelingen, en vond er twee.

creatievelingen

te vinden

bUitenlandse

moeilijk

porTrETTEn


‘hier komen

Tekst suzanne lommers illustratie ebrien brinkman

de stapels fietsen rond het centraal station Utrecht lijken alsmaar groter te worden. marcel zwiers en marc fonteijn van service design bureau 31volts buigen zich speciaal voor echt over dit fietsenprobleem.

inzichtenUit die je niet had

verWacht’


Service Design bureau 31Volts verbetert en ontwik-kelt diensten door een ontwerpende houding aan te nemen. Het gaat in dit geval om een fictieve opdracht voor ECHT, maar de gemeente Utrecht zou de opdrachtgever kunnen zijn. In fase nul schet-sen zij eerst de situatie. Burgers kunnen hun fiets lastig stallen in het Utrechtse stationsgebied. De gemeente moet regelmatig fietsen verwijderen en het stadsbeeld verslechtert.

Wie hebben er belangen in deze case? Wie heb-ben een relatie met het stationsgebied? Om een idee te krijgen van het probleem kiest het service design bureau niet voor een standaardenquête die wordt verspreid. De vragen die wél gesteld kunnen worden aan fietsers in het stationsgebied zijn: ’Hoe zou je dit gebied omschrijven?’ of ’Waarom kom je überhaupt met de fiets naar het station?’. Marc: “Zo

kom je tot hele andere inzichten.” Fietsers in het stationsgebied kunnen bijvoor-

beeld geobserveerd worden met een videoca-mera. Aan het eind van de dag krijg je dan een goed beeld of mensen haast hebben. En dit zou een relatie kunnen hebben met de rommel rond de fietsenstallingen. Door op deze manier te werken voorkom je volgens het designbureau dat je valse aannames doet. Marcel: “Wij werkten mee aan een project over beweging bij jongeren. Een meisje ging iedere dag acht-

honderd meter met de bus naar school. Je zou denken: wat een lui meisje. Het bleek

dat haar moeder haar een strippenkaart gaf, omdat ze het fietspad onveilig vond. De oplos-

Alle inzichten en data die verzameld zijn, moeten geanalyseerd worden. Marc: “Sommige mensen denken: wat is de mening van één individu waard? Maar voor ons is die heel waardevol.” Marcel: “We zoeken naar uitersten. Juist opvallende meningen, maar ook opvattingen die veel voorkomen.” Op basis daarvan wordt er een concept ontwikkeld. Belangrijk in deze fase is dat geen enkel idee fout is. Alles kan en alles is mogelijk. Enkele voorbeelden van concepten die bij dit fietsenproject ontwikkeld kunnen worden: het stati-onsgebied moet fietsvrij worden, het wordt verbo-den hier te fietsen of verboden om hier fietsen te plaatsen. Of: het stationsgebied is te saai, het moet

sing ligt in deze situatie niet bij een campagne om fietsen of sporten te promoten, maar bij het verbe-teren van de verkeersveiligheid.”Er wordt een logboek ontworpen en bij de fietsen-maker neergelegd zodat hij alles kan noteren. Ook krijgt hij bijvoorbeeld een fotocamera. Zo wordt dui-delijk of de problemen met de fietsen gerelateerd zijn aan het gebruik van een fiets in de stad. Om dit in een context te plaatsen moet het onderzoek dan bijvoorbeeld ook in Bunnik uitgevoerd worden. Maar ook moet er gepraat worden met een (stads-)socio-loog of een psycholoog. “Wat ik ook zou willen weten, is waar het wel goed gaat”, aldus Marc. Er zou gekeken moeten worden naar andere plekken in de stad, zoals parken.Door het project op deze manier aan te pakken, is het doel niet zozeer het zoeken naar een directe oplossing. Het gaat vooral om het krijgen van een rijker beeld van het probleem. Marc: “Hier komen inzichten uit die je niet had verwacht.”

‘het doel is het krijgen van een rijker beeld van het probleem’

Fase 0 Het vraagstUk

Fase 1 inzicHten

Fase 2 concepten


geschilderd worden en er moeten kunstenaars aan het werk, zodat de reizigers het een fijnere omge-ving vinden. Uit het onderzoek van de fietsenmaker zou kunnen blijken dat mensen te lang moeten wachten op het repareren van hun fiets, met als gevolg dat ze die fiets verwaarlozen. Er zou een fietsenmaker in de stationsstalling aan het werk kunnen gaan. Marcel: “Tijdens deze fase moet je vooral dingen uitproberen. Dit levert vaak innovatie en creativiteit op die belangrijk is voor het project.”

In fase drie wordt getest of het concept werkt. Naar aanleiding van het concept waarbij het sta-tionsgebied minder grijs moet worden, zou dit alvast uitgevoerd kunnen worden op een klein deel van het station. Op deze manier kunnen de reacties van de mensen worden gepeild. Marcel: “Prototyping is niet zalig-makend of bevestigend. Je krijgt door iets snel uit te proberen of onder de aandacht te brengen wel een goed idee wat werkt en wat je eventueel nog moet veranderen.”

In deze fase worden de consequenties voor de opdrachtgever duidelijk. Bij dit vraagstuk over de fietsenproblematiek behoort tot de implementatie bijvoorbeeld het inhuren van een stedenbouwkun-dige die zich gaat buigen over een nieuw ontwerp voor het verbeteren van verkeersstromen. “Ik kan mij voorstellen dat er binnen de gemeente Utrecht een nieuw bedrijf of afdeling wordt opgezet met verantwoordelijkheid voor het fietsenpro-bleem”, aldus Marcel.

Fase 3 prototyping

Fase 4 impLementatie

uiTgEliCHT

9.


zitten erachter de bank?Wie

in hartje Utrecht, in een werfkelder aan de oudegracht, bevindt zich “bureau de bank”. hans van veen en floortje donia ontwerpen voornamelijk interieurs en ze zijn ook productdesigners.

Tekst iris klapwijk Fotografie ronald hingst

10.


? ‘‘‘mensen raken hUn hUis kWijt en Wij praten over Wat voor kleUr vloer We Willen’

eén van de grootste ontwerpen van Bureau de Bank was het interieur van het Huis van de Sport in Nieuwegein, geopend door Prins Willem-Alexander in 2006. Op dit moment werken ze aan het interieur voor het kantoor van een pensioenfonds in Zwitser-land. Ook hebben ze net een grote opdracht binnen om het interieur van een privé-kliniek te ontwerpen.

“Ik maak me soms best zorgen, want veel kleine bedrijven gaan over de kop”, vertelt Floortje. “Het is een moeilijke tijd nu met die krediet- en hypotheek-crisis. Mensen raken hun huis kwijt en wij praten over wat voor kleur vloer we willen of welk tafeltje we gaan gebruiken. Moreel voelt dat wel raar.”

Hans en Floortje zijn opgeleid tot productdesigners. Maar een productieproces gaat heel langzaam. Floortje: “Interieurs verkopen wat dat betreft een stuk beter. Maar we ontwerpen wel producten voor in die interieurs en die kunnen we later weer aan onze eigen productlijn toevoegen. Zo besparen we de ontwikkelingskosten.” Op dit moment zijn Floortje en Hans voor het eerst bezig een van hun producten, een kapstok, op grotere schaal te produceren. Daarbij komen ze allerlei nieuwe uitda-gingen tegen: hoe bepaal je de prijs en waar ga je produceren? Hans: “In China produceren is een stuk goedkoper, maar wil je dat? Wij kiezen ervoor om

de producten op kleinere en lokale schaal te produ-ceren, dan blijft het meer in eigen hand.” Moet je als ontwerper vooral creatief zijn, of moet je soms gewoon mazzel hebben? Floortje: “Creati-viteit is betrekkelijk. Op de kunstacademie hadden we kunstfilosofie. Wat is kunst? Wat is creativiteit? Die discussie vinden wij niet zo belangrijk. Het leidt nergens toe.” Hans: “Het geniale idee is eigenlijk niet belangrijk als je het niet kan verkopen. Voor tachtig procent ben je bezig met marketing, de kostprijs bepalen, de randvoorwaarden scheppen enzovoorts. Het gaat niet alleen om goede ideeën. Geluk moet je wel hebben, maar ook handigheid. Geregisseerd geluk zou ik het noemen.”

grotedenkers

inTErviEw

11. ’’

Art is the proper task of lifeFriedrich nietzsche

An artist cannot fail; it is a success to be onecharles Horton cooley

Art is man’s expression of his joy in laborHenry a. kissinger

Art is not a thing; it is a wayelbert Hubbard

Art is the only way to run away without leaving home

twyla tharp

Live out of your imagination, not your history

stephen covey

Failure doesn’t mean you are a failure, it just means you haven’t succeeded yetrobert H. schuller

Every production of an artist should be the expression of an adventure of his soulW. somerset maugham


Tekst eva van der steen illustratie tessa jongerius Fotografie maarten boswijk

de 7-zonden magnums zijn het resultaat van haar creatieve trainingen bij het bedrijf ola. elly stronks: “toen ik langs de schappen van de albert heijn liep, zag ik die magnums liggen. ik wist meteen dat dit nieuwe product het resultaat was van de creatieve brainstorm die ik leidde.”

UITSTAPjE nAAR creativiteit


elly Stronks verzorgt creatieve trainingen voor scholen

en bedrijven. Ze is vooral werkzaam in Utrecht, waar ze meer dan dertig

jaar heeft gewoond. Ze ontwikkelde creatieve onderwijsprogramma’s voor de lerarenopleiding Verpleegkunde van de Hogeschool Utrecht en ze gaf diverse creatieve trainingen aan Utrechtse be-drijven zoals SAC Utrecht. Ook Conimex, Slimfast en Unilever hebben nieuwe ideeën en producten ontwikkeld tijdens haar creatieve sessies.

CrEaTiviTEiT sTimulErEn“Iedereen beschikt over een dosis creativiteit. Je moet het alleen leren ontwikkelen, geef het aan-dacht, en ruimte.” Dat doet Elly tijdens haar cre-atieve workshops, sessies en trainingen. Zo leert zij teams bijvoorbeeld bestaande producten te verbeteren, nieuwe producten te bedenken of een nieuwe verpakking en strategie voor een product te verzinnen. Bedrijven die even geen inspiratie hebben, kunnen ook bij Elly terecht. Met haar brainstormtechnieken leert zij werknemers binnen een paar uur op goede ideeën te komen. Tijdens de trainingen gelden wel een paar spelre-gels om de creativiteit te stimuleren. Zo bestaan er geen vooroordelen en ook veroordelen is verbo-den. “Liegen mag, want het gaat niet om de waar-heid tijdens mijn trainingen. Ook geven we elkaar geen kritiek. Het is echt de bedoeling dat iedereen losgaat met de fantasie. Niks is gek en alles mag.” Om de creativiteit op te roepen en de hersenen te prikkelen, versiert Elly de ruimte waarin de trainin-gen gegeven worden. Ze hangt gordijnen op, zet kaarsen, stiften, vouwblaadjes, snoepjes en gekke voorwerpen op tafel en ze versiert het plafond. “Het is bijna onmogelijk om in een steriele ruimte creatief te denken. Je moet zorgen voor prikkels.”

valkuilEnDe valkuil is vaak dat managers ideeën te snel afkeuren. Zo zijn ‘laten we realistisch zijn’, ‘dat kost te veel’ en ‘dan vlieg ik eruit’ veelgehoorde kreten om een idee af te schieten tijdens een brainstorm. Geen geldige argumenten volgens Elly. “Je moet juist los durven gaan. Dat is het geheim voor het ontstaan van goede ideeën. De leukste reactie die ze ooit na afloop kreeg was: “Elly, je hebt mijn hu-welijk gered”. Elly: “Die mevrouw vertelde me dat

ze door mijn sessie bepaalde dingen had geleerd waardoor ze met andere ogen naar haar privésitu-atie keek. Dat vond ik fijn om te horen.”Er bestaat veel verwarring over het woord ‘brain-stormen’. “Managers zeggen tegen hun werkne-mers: ‘Kom jongens, laten we gaan brainstormen’. Al snel begint dit te lijken op een vergadering, om-dat er vooral logisch nagedacht wordt. Het is de kunst om tijdens een brainstorm die logische gedachtes in de linkerher-senhelft uit te zetten en over te gaan op je rechterhersenhelft waar de creatieve ideeën zitten. Je moet je laten gaan en buiten de gebaande paden denken, proeven, ruiken en voelen. Want logisch denken en creatief denken gaan nu eenmaal niet samen.”

‘creativiteit is kijkenbUiten De gebaanDe paDen en Los DUrven gaan’

Elly Stronks in de natuur, haar inspiratiebron.

uiTgEliCHT

12.


co

lofo

n e

ch

t 4.

2 projectleiderWilbert van der Heijden([email protected])

hoofdredacteurYvette Goudriaan

adjunct hoofdredacteurAngela Verleun

art DirectorSuzanne Lommers

BeeldredactieEbrien Brinkman

VormgevingMariëtta de Boer, Pauline van der Zeeuw

FotografieRonald Hingst, Jiska Ravenhorst, Sanne Cobussen, Ardana Waliyanto, Maarten Boswijk

illustratiesTessa Jongerius ([email protected]) Lennard Kok ([email protected])

eindredactie Eva van der Steen, Marije van Wijngaarden

redactieNienke Duimelaar, Etienne Gozems, Iris Klapwijk, Chantal Schram

aan dit nummer werkten mee Walter Amerika, Helena van Dun, Tirso Francés, Andrea Hollebeek, Hanneke Matthijssen

redactieadres echt 4.2HU, Faculteit Communicatie & Journalistiek 030-2193205

anna breght van fooddesign tekende op beide kanten een gezellig patroon.

6.

elly stronks organiseert creatieve workshops en haalt haar inspiratie uit natuur.

‘mannen van ijzer en boten van hout’ door richard zuidam van reclame bureau hollands Wild aan de oudegracht. in koffie gedoopt om het oude effect te krijgen, net als het reclamebureau dat is gevestigd in een oude werfkelder.

7.

de matroesjka van Wieteke opmeer. zowel het poppetje als het patroon zie je veel terug in haar werk.

8.

siert Wijnia van protospace heeft met een speciale laserprinter uit het fablab zijn foto in het papiertje gebrand.

1.

een quotemonster! door niki smit van ccaa.

2.

floortje domia van bureau de bank scande een stuk hout en printte dit uit op ons papiertje.

11.

karlijn souren van fooddesign heeft een vliegtuigje gevouwen van ons papiertje.

5.‘kom kyra. nog even leshy... geef me nog even. caleidoscopisch zonlicht door het bladerdak.‘ramona van silfhout van de hardebollenstraat schreef over twee figuren die ze vaak in haar werk gebruikt.

4.

hans van veen van bureau de bank creëerde een propje.

10.

service design bureau 31 volts heeft de lezers van echt een opdracht gegeven: vul de briefjes in, stuur ze op en kom lunchen bij het bureau.

9.

hanneke matthijssen geeft haar visie over ccaa.

3.

Wat doe je als je een briefje in je hand geduwd krijgt tijdens een interview? maak je er een propje van, krabbel je er een bloemetje op of brand je je eigen foto erop met een laserprinter? hieronder door de geïnterviewde bewerkte briefjes. met briefjes

kUnst

12.


doEn9


ontwerp vóór 28 juni een kaart op www.boomerang.nl.

het werk van de winnaar wordt levensgroot tentoongesteld in de

haagse binnenstad tijdens het todaysart festival.

ga naar de regio business dagen Utrecht op 11 & 12 november 2009 in de jaarbeurs. dit is een zakelijk evenement met als doel ondernemers in Utrecht actief bij elkaar te brengen.

vind de mooiste en unieke boeken, cd’s, tijdschriften, kleding, make-up en muziek op de franse website www.colette.fr. neem eens een kijkje in

het grachtenatelier aan de oudegracht 185 in Utrecht. pimp je tas, maak bonbons

of volg een workshop interieurstyling.

illu

stra

tie

ebri

en b

rink

man

44

2233

11


maak een eigen profiel aan op www.deezer.nl. deze

website biedt een platform voor legale en gratis muziek.

Tijdens het Congres crossmedia impact 2009 op 11 en 12 juni wordt de impact van onder meer blogs, youtube, twitter, hyves en iphones besproken. sprekers: mark deuze, neil thurman, harry van vliet.

doe inspiratie op in het tijdschrift blaadje. hierin staat vrij werk dat niet in opdracht is gemaakt, maar dat gemaakt is uit passie. creatieven uit onder meer de film-, foto-, reclame- en theaterwereld laten hun beste werk zien.

laad jezelf op bij het festival aan de Werf van 21 tot 30 mei. theater, beeldende

kunst en hedendaagse muziek staan centraal. check

www.festivalaandewerf.nl

Het boek ‘oh, wat zijn we creatief’ is voor iedereen die

slimmer, creatiever, spannender wil zijn dan de rest. deze

‘opfriscursus’ bevat dertien interviews en vier columns.

66

77

55

9988

ECHT

Documents

Transcript of ECHT