Haarlemmerweg 333 1051 LH AmsterdamP.O. Box 58188 1040 HD Amsterdam+31 20 5506 666info@kvdl.nl

eBook Update Mediarecht 2013

Regionale omroepenProvincies zullen niet langer verantwoor­delijk zijn voor de regionale omroep­instellingen. De financiering wordt over­geheveld van het provinciefonds naar de rijksbegroting: de eerste stap op weg naar een integratie van landelijke en regionale omroepen. CommercialiteitEen logisch gevolg van de voortdurende bezuinigingen is dat de publieke omroe­pen steeds vaker de grenzen opzoeken van samenwerken met commerciële par­tijen. Hoe regel je een dure en complexe productie, zonder een te groot financieel risico te lopen? In dit kader zagen we in 2013 het sluitstuk van de ‘Alle fans aan dek’­zaak. De TROS had namelijk een muziekpro­gramma gemaakt op een cruise. Omdat de reis en de optredens verzorgd werden door de reisorganisator trok de toezicht­houder aan de bel. De bijbehorende boete van 35.000 euro is nu door het hoogste rechtsorgaan bevestigd. De TROS han­delde in strijd met het dienstbaarheids­verbod omdat zij de touwtjes onvoldoende in handen had gehouden. Publieke omroepen moeten uiteraard altijd uitkijken als ze nauw samenwerken met commerciële derden. Al helemaal als het gaat om dure producties waar aar­dig wat geld in omgaat. Belangrijke les uit de ‘Alle fans aan dek’­zaak: hou als omroep altijd zoveel mogelijk de controle over de productie. Toezicht op nevenactiviteitenOp de nevenactiviteiten die publieke media­instellingen uitvoeren werd ook de afgelopen tijd weer zorgvuldig toegezien door het Commissariaat voor de Media. Houdt de nevenactiviteit verband met de uitvoering van de media­opdracht en staat die in directe relatie tot het media­aanbod? Is er sprake van marktconform handelen? En is de nevenactiviteit kosten­dekkend? De voorgenomen samenwer­king tussen RTV Noord­Holland en ATV

B.V. kon niet door de beugel, vond het Commissariaat. Substantiële uitbrei­ding van het aantal fte’s met als doel om werk te doen voor derden: dat valt niet meer binnen de toegestane neven­activiteiten.

Wat veranderde er nog meer?Dit jaar heeft het Commissariaat toezichtskosten ingesteld voor media­diensten op aanvraag (video on demand). Alle aanbieders, ook die zich

voor de zekerheid hadden aangemeld, moeten nu jaarlijks een zogenaamde flat fee gaan betalen. De Mediawet wordt tech­niekneutraler: verplichte doorgifte (‘must carry’) van de belangrijkste publieke zenders gaat ook voor digitale pakketaan­bieders gelden. Verder

wordt de verplichte advisering door programmaraden afgeschaft. De consu­menteninvloed op de samenstelling van programmapakketten neemt daar­door af.

Ten slotte blijft het nog afwachten wan­neer het Commissariaat de eerder aan­gekondigde Regeling productplaatsing vaststelt. Daarin zullen onder andere regels te vinden zijn over hoe ver com­merciële media­instellingen mogen gaan met productplaatsing in program­ma’s.

“Hou als omroep altijd zoveel mogelijk de controle over de productie”

De landelijke omroepenDe Mediawet zal het aantal omroepen maximeren tot zes erkende omroepen. Daarnaast zijn de NOS en NTR wettelijk als taakorganisatie aangewezen. Dit leidt in de periode 2016 ­ 2020 tot een – min of meer gedwongen ­ fusie tussen een aantal omroepen (VARA/BNN, NCRV/KRO, TROS/AVRO). De omroepen EO, MAX en VPRO blijven vooralsnog zelfstandig ope­reren en de twee aspirant­omroepen (WNL en PowNed) kunnen hun voorlopige status verlengen tot 2020. Welke zes omroepen het medialandschap ná 2020 zullen bewonen, is nog onduidelijk. Ook de budgettering verandert: voortaan bestaat het budget van de omroepen voor 50% uit een ‘basisbudget’. De overige 50% verdeelt de NPO als programmabudget.

Den Haag heeft het afgelopen jaar niet stil gezeten: de wetswijzigingen buitelden over elkaar heen. Vooral het publieke bestel ligt onder vuur en de oplopende bezuinigingen maken het Hilversum moeilijk. Een overzicht van de belangrijkste veranderingen.

MediareguleringVeranderingen in medialand

Video: Highlights Mediarecht 2013

Update Mediarecht – november 2013

bit.ly/18ViEdo

Bescherm je bronVan Daalen raadt journalisten en media­mensen aan om tijd te investeren in veilig computergebruik. Zijn eerste tip is om te leren hoe je e­mails versleutelt. ‘Als er een interessante bron naar je toekomt, moet je weten hoe je veilig online met elkaar communiceert. Het is jouw taak om te zorgen dat je bron niet wordt onthuld. En je wilt zelf geen scoop mislopen, omdat iemand toch maar een andere jour­nalist zoekt.’

Een halfuurtje werkHoe moeilijk is dat eigen­lijk, een e­mail versleute­len? Van Daalen: ‘Het wordt steeds eenvoudi­ger, maar het kost nog steeds een halfuurtje om het te leren. Het helpt als er iemand met verstand van techniek meekijkt. Als je eenmaal weet hoe het werkt, ben je nauwelijks extra tijd kwijt. Het is het beste om vanaf dan standaard je e­mails te versleutelen. Als je dat pas doet als het nodig is, is aan je communica­tiepatroon al te zien dat er iets interes­sants gebeurt.’

Niet op straatOok mediamensen die niet over politieke onderwerpen schrijven, zouden versleu­teld moeten mailen, vindt Van Daalen. ‘Een juriste bij een omroep die een con­tract opstuurt, werkt met gevoelige infor­matie. Zij wil niet dat die in handen komt van de concurrentie. Het is echt niet zo dat

alleen overheden online communicatie onderscheppen.’ Uiteindelijk zien we allemaal onze docu­menten liever niet op straat liggen. Van Daalen: ‘Informatie is macht, dus wees voorzichtig met het weggeven ervan.’

Anoniem researchenNaast versleuteld e­mailen is het volgens Van Daalen goed als journalisten weten hoe ze anoniem online kunnen researchen. ‘Stel, je vindt op de site van een multinati­onal een verdacht Excelbestand in een obscure directory. Dan wil je dat anoniem kunnen downloaden. Die download mag niet te koppelen zijn aan je NOS­ of RTL­computer, want dan komt het bedrijf erachter dat het onderzocht wordt.’

Lang wachtwoordEen laatste tip is om de harde schijf van je computer te beveiligen met een goed wachtwoord. ‘Dus niet je geboortedatum of de naam van je dochter, maar een lang wachtwoord dat moeilijk te raden is,’ zegt Van Daalen. ‘Als je computer dan wordt gestolen of gehackt, is je vertrouwelijke informatie nog steeds beschermd. Er zijn genoeg voorbeelden van geheime dien­sten die inbreken in de computers van journalisten.’

Vecht voor privacySamenvattend is Van Daalens advies om je bewust te zijn van de risico’s in de digi­tale wereld en jezelf goed te beschermen. ‘Online privacy is cruciaal voor het werk van journalisten. Het is iets waar we voor moeten vechten, anders komt de vrije nieuwsgaring in het gedrang.’

“Als je eenmaal weet hoe het werkt, ben je nauwelijks extra tijd kwijt”

Sinds 2009 komt Ot van Daalen met zijn organisatie Bits of Freedom op voor digi­tale burgerrechten. Online privacy is voor iedereen belangrijk, vindt Van Daalen, maar zeker voor journalisten. Van Daalen: ‘Als je een kritisch stuk schrijft over de overheid of een machtige multinational, wil je niet dat je informatie vroegtijdig terechtkomt bij de betrokken instanties. En hoe garandeer je de anonimiteit van je bronnen in een surveillancestaat?’

Sinds de affaire­Snowden is duidelijk dat de Amerikaanse overheid op grote schaal internetgegevens opslaat en bekijkt. ‘Dat heeft belangrijke consequenties voor journa­listen en media mensen,’ zegt Ot van Daalen, oprichter van Bits of Freedom. ‘Iedereen die met vertrouwelijke informatie werkt, moet voorzorgs­maatregelen nemen.’

‘Elke journalist moet versleuteld kunnen mailen’

Lees verderOp de site van Bits of Freedom staat uitgelegd hoe je versleuteld e­mailt, anoniem surft en een goed wachtwoord kiest. bit.ly/19nDwxj

Naar aanleiding van de hack op The New York Times vroeg Vrij Nederland een IT­beveiligingsbedrijf de kwetsbaarheid van de redactie te testen. bit.ly/1fQfOyS

Update Mediarecht – november 2013

Video interview Ot van Daalen

bit.ly/1bV0MCo

in de omstandigheden van het geval recht­matig was. De Hoge Raad bevestigde dit oor­deel.

Het EHRM boog zich over de vraag of de publicatie van foto’s van Caroline van Hannover (prinses van Monaco) die tijdens haar vakantie waren genomen toelaatbaar was. In het Van Hannover III­arrest (de prin­ses was al het onderwerp van twee eerdere zaken voor het EHRM) oordeelde het EHRM dat dit niet in strijd was met haar recht op privacy.

Zowel internationaal als nationaal heeft de rechter zich uitgesproken over de botsing van intellectuele eigendomsrechten (zoals auteursrecht en merkenrecht) met het recht op vrijheid van meningsuiting. In haar Ashby Donald­arrest oordeelde het EHRM dat de handhaving van auteursrech­ten in strijd kan zijn met de vrijheid van meningsuiting. De Nederlandse rechter oordeelde dat de vrijheid van meningsui­ting van de producenten zwaarder woog dan de intellectuele eigendomsrechten van de politie. De politie slaagde dus niet in haar poging een haar onwelgevallige por­trettering van een politieagent in de tv­serie Dokter Tinus te verbieden. Christien Wildeman schreef over deze laatste zaak eerder een opinieartikel.

BrongeheimEr is de afgelopen jaren een aantal uitspra­ken door het EHRM gedaan over de gebrekkige bescherming van het journalis­tiek brongeheim in Nederland. Ook in het Telegraaf/Staat­arrest oordeelde het EHRM dat de Staat door het inzetten van verschillende dwangmiddelen tegen jour­nalisten “with a view to discovering their journalistic sources” artikel 8 en artikel 10 EVRM heeft geschonden.

De Hoge Raad gaf begin 2013 een ruime uit­leg aan het recht op journalistieke bronbe­scherming bij getuigenverhoren. Dat recht geldt niet alleen voor de journalist die zélf naar zijn bronnen wordt gevraagd, maar ook voor getuigen in een procedure waarin de journalist wordt aangesproken.

De rechter in eerste aanleg heeft verschil­lende vorderingen tot afgifte van gege­vens afgewezen. Streekkrant Tubantia hoefde geen NAW­gegevens af te geven van mensen die bij haar hadden geklaagd over telecombedrijf Pretium omdat deze gegevens onder het journalistieke bronge­heim vallen. In een andere zaak hoefde de KRO geen beelden af te geven aan Ryanair waaruit haar journalistieke bronnen zou­den blijken.

De grenzen van journalistieke bronbe­scherming zijn echter nog lang niet duide­lijk afgebakend. Zo werden twee voormalig medewerkers van de AIVD, een man en een vrouw, door het Hof Amsterdam strafrech­telijk veroordeeld voor het lekken van informatie aan De Telegraaf.

Journalistieke methodenMag een journalist om een maatschappe­lijke misstand aan de kaak te stellen iemand onder valse voorwendselen uitno­digen voor een interview, om hem ter plaatse te confronteren met de beschuldi­gingen? Ja, zo oordeelde de voorzieningen­rechter, in twee verschillende zaken tegen (respectievelijk) PowNed over het pro­gramma PowLitie en de VARA over het pro­gramma RamBam: het recht om misstan­den aan de kaak te stellen danwel (respec­tievelijk) zich kritisch of satirisch uit te laten gaat boven het recht op privacy.

Onthulling pseudoniemEen schrijfster en onderzoeksjournaliste die onder een pseudoniem schreef over haar jaren als prostituee op de Wallen pro­beerde de publicatie van een artikel in de Volkskrant waarin haar identiteit zou wor­den onthuld, en werd getwijfeld of ze wel echt al die jaren als prosituee had gewerkt, te voorkomen. De voorzieningenrechter oordeelde echter dat het artikel over een zaak van algemeen belang betrof (de schrijfster adviseerde de gemeente Amsterdam over het Wallenbeleid) en er voldoende reden tot twijfel was en de publi ­catie (onder meer) daarom toelaatbaar was. Het veiligheidsrisico voor de schrijf­ster vond de rechter onvoldoende concreet.

Verantwoordelijkheid voor comments op websiteDe zaak Delfi/Estland draaide om veroor­deling van Delfi, een Estse website, tot het betalen van schadevergoeding voor onrechtmatige comments die derden onder artikelen hadden geplaatst. Het EHRM oordeelde dat deze veroordeling niet in strijd was met de vrijheid van meningsuiting.

Publicatie foto’s De Hoge Raad heeft in twee zaken zich uit­gesproken over de publicatie van portret­ten. De eerste van deze twee zaken ging over de publicatie van een herkenbare foto van een moordverdachte. Het Hof oor­deelde dat dit onrechtmatig was en de Hoge Raad ging daarin mee. In de tweede zaak verzette Johan Cruijff zich tegen de publicatie van een fotoboek over zijn voetballeven door een beroep te doen op zijn portretrecht. Het Hof oor­deelde echter dat de publicatie van het boek, ook zonder toestemming van Cruijff,

Wat waren volgens Jens van den Brink en Christien Wildeman de meest spraakmakende en voor de praktijk meest interessante uitspraken op het gebied van mediarecht van het afgelopen jaar? Hieronder volgt een over zicht met links naar de bijbehorende artikelen op MediaReport.nl.

Onrechtmatige publicaties

Update Mediarecht – november 2013

In het afgelopen jaar bleek uit het vonnis in de Nederland.fm zaak met toepassing van Europese rechtspraak dat ook embedden (waar binnen de context van een eigen site content wordt weergege­ven die op de server van een derde staat) auteursrechtinbreuk kan opleveren.

Eenzelfde lijn werd gevolgd in de Pedograafzaak. Echter vond de rechter de reverse proxy (waardoor de url pedo­graaf.nl leidde naar de gewone website van de Telegraaf) toch geen openbaarma­king. In tegenstelling tot de foto’s van Britt was de website van de Telegraaf gewoon vindbaar. De reverse proxy was overigens wel onrechtmatig vanwege het ‘diffamerend karakter’ van de term ‘pedo­graaf ’.

Het Hof Amsterdam kwam een paar maanden na de Britt Dekker­uitspraak weer tot een hele andere conclusie (zon­der te verwijzen naar de Europese recht­spraak): een link is geen openbaarmaking, maar in dit geval wel onrechtmatig.We verwachten dit jaar meer duidelijkheid door arresten in de Europese zaken Svensson en C­More.

Weergave gesprekken niet auteurs-rechtelijk beschermdDe Hoge Raad heeft in haar Erven Endstra­arrest uitgemaakt dat een voort­brengsel voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking komt als het een eigen karakter en persoonlijk stem­pel heeft. Daarbuiten valt in elk geval alles wat een vorm heeft die “zo banaal of triviaal is, dat daarachter geen creatieve arbeid van welke aard ook valt aan te wij­zen”. De zaak werd na het arrest van de Hoge Raad terugverwezen naar het Hof, dat in juli 2013 oordeelde dat aan de transcripties van de gesprekken die in het boek “De Endstra Tapes” zijn opgenomen geen touw vast te knopen was. De gesprekken hebben een ‘zo banale en tri­viale’ vorm dat er geen creatieve arbeid achter zit, en zijn daarom niet auteurs­rechtelijk beschermd.

Bevoegde rechter bij online auteurs-rechtinbreukAls er auteursrechtinbreuk plaats­vindt op het internet en er partijen in meerdere landen betrokken zijn, kan het onduidelijk zijn welke rechter bevoegd is. Het Hof van Justitie EU

heeft in oktober 2013 in haar Pinckney­arrest uiteengezet welke regels er in zo’n geval gelden.De basisregel bij grens­overschrijdende zaken bin­nen de EU is dat de rechter van de woonplaats van de gedaagde bevoegd is. Bij onrechtmatige daad is ook de rechter waar het scha­detoebrengende feit zich heeft voorgedaan bevoegd. Uit het Pinckney­arrest blijkt dat de aangezochte rechter in een lidstaat bevoegd is als i) het door eiser geclaimde auteurs­

recht bescherming geniet in die lid­staat en ii) zich in die lidstaat een schadetoebrengend feit heeft voorge­daan of dreigt voor te doen. Daarbij tekent het Hof aan dat deze rechter alleen bevoegd is om de schade toe te kennen die in die lidstaat is geleden.

Plaatjes en internetTen slotte ook dit jaar weer opmerke­lijke zaken over het gebruik van plaat­jes op het internet. Zo bleek dat het overnemen van kleine plaatjes (thumbnails) bij nieuwsoverzichten binnen het citaatrecht valt. Aan de andere kant kon het gebruik van kleinesexplaatjes bij een link naar te down­loaden pornofilmpjes (zonder toe­stemming) weer niet door de beugel.

“De basisregel bij grens over­schrijdende zaken binnen de EU is dat de rechter van de woonplaats van de gedaagde bevoegd is”

Linken en auteursrechtVoorheen werd algemeen aangenomen dat het plaatsen van een link op internet naar inbreukmakende content op zichzelf geen auteursrechtinbreuk was. Onder invloed van Europese rechtspraak blijken sommige Nederlandse rechters meer en meer geneigd toch aan te nemen dat een hyperlink een inbreuk makende openbaar­making is. Helemaal duidelijk is het echter nog steeds niet. Het begon uiteraard in 2012, toen de rechtbank Amsterdam oordeelde dat de publicatie van een link naar een bestand met naaktfoto’s van Britt Dekker voor Playboy auteursrechtinbreuk opleverde. Met name omdat de foto’s op de site van een derde zonder deze link niet vindbaar waren.

Het online­auteursrecht was afgelopen jaar vooral het toneel van het link­debat. Daarnaast weten we weer iets meer over het ‘werkbegrip’ en internationale jurisdictie bij inbreuken. En uiteraard zijn opnieuw een aantal plaatjeszaken aan de orde geweest.

Auteursrecht online

Update Mediarecht – november 2013

MediaReport.nlKijk voor al het medianieuws op MediaReport.nl. Hier kunt u zich ook aanmelden voor de wekelijkse Media Report Nieuwsbrief. KVdL NieuwsWilt u op de hoogte blijven van de laatste juridische ontwikkelingen in uw sector? Schrijf u dan via www.kvdl.nl/aanmelden­kvdl­nieuwsbrief. KVdL EvenementenagendaDoor het jaar heen organiseert Kennedy Van der Laan voor haar cliënten en relaties seminars en cursussen over diverse, actuele onderwerpen. Bekijk onze uitgebreide evenementenagenda op: www.kvdl.nl/evenementen.

Meer informatie

Foto

grafi

e C

or M

ooij

Twitter@MediaReportNL@KennedyVdLaan

#updatemediarecht2013

Team Media

Update Mediarecht – november 2013

Jens van den Brink

Liesbeth Berkouwer

Reindert van der Zaal

Alfred Meijboom

Christien Wildeman

Joran Spauwen

Emiel Jurjens

Sophie van Loon

020 5506 843 | jens.van.den.brink@kvdl.nl

020 5506 876 | liesbeth.berkouwer@kvdl.nl

020 5506 651 | reindert.van.der.zaal@kvdl.nl

020 5506 633 | alfred.meijboom@kvdl.nl

020 5506 899 | christien.wildeman@kvdl.nl

020 5506 625 | joran.spauwen@kvdl.nl

020 5506 677 | emiel.jurjens@kvdl.nl

020 5506 698 | sophie.van.loon@kvdl.nl