E-government in het federale Belgie - ASP EditionsE-government in het federale Belgie.book Page 3...

E-GOVERNMENT IN HET FEDERALE BELGIË

INHOUD 3

INHOUD

Dankwoord 47

Voorwoord 51

Lijst van veel gebruikte afkortingen 551. Algemeen 552. Overheden en andere instanties 563. Wet- en regelgeving 58

Algemene inleiding 631. De houding van de burger tegenover de uitwisseling van ge-

gevens in het kader van e-government 632. Onderzoeksvraag – wat kan of moet in een federale staat het

juridisch kader zijn om e-government op een succesvolle ma-nier verder te kunnen uitbouwen? 66

3. De nadere uitwerking van de centrale onderzoeksvraag in de-len 67

4. De kadering van het onderzoeksvoorwerp in Deel I 675. De scharnierrol van het grondwettelijk recht in Deel II 696. Het juridisch kader voor de structuur van het interbestuur-

lijk gegevensverkeer – Deel III 697. Een juridisch onderzoek 728. Een onderzoek dat vooral gericht is tot de besturen en de wet-

gevende macht(en) 739. Tot slot – een situering in de rechtsleer 74

DEEL I.INTERBESTUURLIJK GEGEVENSVERKEER ALS ONONTBEERLIJK ELEMENT VOOR EEN SUCCESVOL E-GOVERNMENT

Inleiding 79

1Wat is e-government? 81Inleiding 831. Definities en doelstellingen van e-government 84

1.1. Terminologie – ‘e-government’ en ‘elektronische overheid’ 841.2. Definities van e-government 85

1.2.1. Internationale definities 85

E-government in het federale Belgie.book Page 3 Tuesday, September 22, 2015 9:20 AM


4 INHOUD

1.2.2. Definities in de lage landen 861.2.3. Gemeenschappelijke kenmerken van de definities –

reorganisatie van de overheid door gebruik te ma-ken van de mogelijkheden van ICT met het oog op een betere dienstverlening en beleidsvoering 88

1.3. Doelstellingen van e-government 881.3.1. Een betere dienstverlening 891.3.2. Administratieve lastenverlaging 901.3.3. Optimalisering van de werking van de overheid 901.3.4. Verhogen van de participatie van de burger 901.3.5. Fraudebestrijding 911.3.6. Besparingen 91

2. E-government als samenspel van proceshervorming en ICT met een groot belang voor administratieve vereenvoudiging 922.1. Proceshervorming 93

2.1.1. Primaire en secundaire processen 932.1.2. De ideeën en beginselen achter procesinnovatie als

leidraad bij proceshervorming 942.1.3. E-government als onderdeel van programma’s tot

modernisering van het openbaar bestuur 972.2. ICT als instrument voor proceshervorming 98

2.2.1. De inzet van ICT – algemeen 982.2.2. De invloed van ICT 992.2.3. De drie fasen bij invoering van ICT in de overheid 100

2.3. De mythe van de besparingen als gevolg van de inzet van ICT 102

2.4. De mythe van de neutraliteit van technologie 1022.5. Verhouding e-government en (administratieve) vereen-

voudiging 1042.5.1. Administratieve vereenvoudiging in de zin van ad-

ministratieve lastenverlaging 1042.5.2. Administratieve vereenvoudiging als noodzakelijke

voorwaarde voor e-government 1052.5.3. De invloed van de politieke verantwoordelijkheid

op de verhouding tussen e-government en admini-stratieve vereenvoudiging 106

3. De vijf stadia van e-government in de modellen 1093.1. Het eerste stadium – Informatie 1093.2. Het tweede stadium – Interactie 1103.3. Het derde stadium – Transactie 1113.4. Het vierde stadium – Integratie 1113.5. Het vijfde stadium – Transformatie 113



INHOUD 5

3.6. Gemeenschappelijke elementen van de stadia in de diverse modellen met nadruk op het frontoffice 113

3.7. De ongelijke evolutie van de stadia 1144. De domeinen en relaties van e-government 114

4.1. De vijf domeinen van e-government 1144.2. De nadruk op e-administratie 1164.3. De vier relaties binnen e-government 117

4.3.1. De specifieke aard van de relatie G2E 1174.3.2. De relaties G2C en G2B als de verhouding tussen

de overheid en haar klanten 1184.3.3. De bijzondere rol van de relatie G2G 118

4.4. De verschillende rollen van de burger en de domeinen van e-government (of de C in G2C) 119

5. Publieke dienstverlening als voorwerp van e-administratie 1205.1. De overheid bij e-government 120

5.1.1. De overheid bestaat niet – Een algemene benade-ring van overheid 120

5.1.2. Van politiek en administratie (overheid) met semi-overheid naar openbaar bestuur en publieke sector 121

5.1.3. De voorkeur voor een functionele benadering 1235.2. Dienstverlening door de overheid heeft betrekking op

diensten van algemeen belang 1235.3. Het onderscheid tussen de eigenlijke diensten en het pro-

ces 1245.4. De eigenlijke diensten en de relativiteit van indelingen 1245.5. Een inhoudelijke indeling aan de hand van elf soorten in-

dividuele publieke diensten 1265.5.1. Een overzicht van de elf soorten individuele dien-

sten 1275.5.2. Gemeenschappelijke kenmerken van de soorten

(individuele) overheidsdiensten 1295.5.3. De clustering van diensten in de praktijk 131

5.6. Het proces van dienstverlening – aanvraag en aangifte van diensten 131

5.7. De dimensies van (het proces van) publieke dienstverle-ning 132

5.8. Het uitgangspunt van een vraaggerichte dienstverlening 1345.8.1. Een gebruikersgerichte dienstverlening als middel

om de dimensies te realiseren 1345.8.2. Het klantgericht denken 1345.8.3. Van klant- naar vraaggerichte dienstverlening – de

burger als klant van de overheid 136



6 INHOUD

5.8.4. Wat bedoelt men met een vraaggerichte dienstver-lening? 137

5.8.5. Vraaggerichte dienstverlening als resultaat van de combinatie van dimensies 138

5.9. Proactieve dienstverlening als ideaalbeeld van dienstverle-ning 1395.9.1. De drie vormen van proactieve dienstverlening 1405.9.2. Een toenemende intensiteit van het overheidsop-

treden 1415.9.3. De inmenging van de overheid noodzaakt tot het

maken van een weloverwogen keuze 1415.9.4. Proactieve dienstverlening als maatregel om de on-

derbenutting van bepaalde diensten tegen te gaan 1425.9.5. De voor- en nadelen van proactieve dienstverlening 1435.9.6. De houding van de burger ten aanzien van proac-

tieve dienstverlening 1456. Het front- en backoffice van e-government 145

6.1. Het begrip ‘frontoffice’ en de toepassing op e-government 1456.2. Het begrip ‘backoffice’ en de toepassing op e-government 1476.3. De verschuiving van front- naar backoffice 1476.4. De integratie van backoffice(s) als noodzakelijke voorwaar-

de voor een geïntegreerde en/of een proactieve dienstverle-ning 148

7. De digitale kloof als (te vermijden) valkuil bij e-administratie 1497.1. De dubbele aard van de digitale kloof 1497.2. Factoren die het succes van e-government kunnen beïn-

vloeden 1517.3. De verplichting om te voorzien in begeleidende maatrege-

len ter bestrijding van de digitale kloof – arrest nr. 106/2004 van het Grondwettelijk Hof 1537.3.1. Arrest nr. 106/2004 van 16 juni 2004 van het

Grondwettelijk Hof 1547.3.2. De aanpassing van de wetgeving als antwoord op

het arrest 1577.3.3. De impact van het arrest van het Grondwettelijk

Hof 1597.4. De impact van de digitale kloof op de uitbouw elektroni-

sche overheid 1608. Conclusie – Het elektronische interbestuurlijke gegevensver-

keer als sleutel voor een succesvolle elektronische overheid – zes overwegingen 163



INHOUD 7

2Het elektronisch interbestuurlijk gegevensverkeer als sleutel van e-government – begrippenkader 169Inleiding 1711. Het elektronisch interbestuurlijk gegevensverkeer nader toe-

gelicht 1721.1. Gegevensverkeer 173

1.1.1. Verkeer 1731.1.2. De analogie met het wegverkeer 1731.1.3. Voorwerp van het verkeer – (persoons)gegevens 174

1.2. Een juridische omschrijving van gegevensverkeer – Uitwis-seling of terbeschikkingstelling van gegevens als centraal begrip 1751.2.1. Inleiding – gegevensverkeer op micro- en macro-

vlak 1751.2.2. De weg naar een juridische definitie van uitwisse-

ling 1771.2.3. Het ontoereikende karakter van de wettelijke om-

schrijving van het begrip ‘verwerking’ 1781.2.4. Uitwisseling als gegevensstroom tussen (minstens)

twee partijen – de bron en de ontvanger 1791.2.5. Een gegevensstroom die een optelsom is van ver-

werking(en) door de bron en verwerkingen door de ontvanger 181

1.2.6. Terbeschikkingstelling als generieke term voor de verwerking(en) in hoofde van de bron 181

1.2.7. Onrechtstreekse verkrijging als noodzakelijke voor-waarde voor de (verdere) verwerking door de ont-vanger – voorkeur boven ‘hergebruik’ 182

1.2.8. Voorstel van definitie – terbeschikkingstelling van gegevens die leidt tot een onrechtstreekse verkrij-ging door een ontvanger, met het oog op de verdere verwerking ervan 184

1.2.9. De band met andere omschrijvingen op het vlak van uitwisseling – mededeling en toegang 184

1.3. Interbestuurlijk gegevensverkeer – Het interbestuurlijke aspect van het gegevensverkeer 1851.3.1. E-government heeft betrekking op gegevensverkeer

met een bestuur als ontvanger – uitsluiting van ge-gevensstromen met private personen of organisaties dan wel het publiek in het algemeen 186



8 INHOUD

1.3.2. Gegevensverkeer met een bestuur als bron – het on-derscheid tussen rechtstreeks en onrechtstreeks be-stuurlijk gegevensverkeer 187

1.3.3. Uitsluiting van het rechtstreeks bestuurlijk gege-vensverkeer – het gegevensverkeer tussen burger en bestuur(sorgaan) 188

1.3.4. Het onrechtstreeks bestuurlijk gegevensverkeer en de hoedanigheid van de ontvanger – extra-, inter- en intra-bestuurlijk gegevensverkeer 191

1.3.5. Het begrip ‘bestuur’ in het interbestuurlijk gege-vensverkeer 193

1.4. Elektronisch interbestuurlijk gegevensverkeer – De elek-tronische aard van het gegevensverkeer 197

2. Beperking tot het interbestuurlijk gegevensverkeer in het ka-der van de (individuele) publieke dienstverlening 1982.1. Interbestuurlijk gegevensverkeer in het kader van de (indi-

viduele) publieke dienstverlening 1982.1.1. De doeleinden van interbestuurlijk gegevensver-

keer 1982.1.2. De uitsluiting van interbestuurlijk gegevensverkeer

met het oog op zorg en controle 1992.1.3. Gegevensstromen die geen (rechtstreeks) verband

houden met de publieke dienstverlening 2002.1.4. Interbestuurlijk gegevensverkeer in het kader van

individuele publieke dienstverlening 2022.2. Een verdere onderverdeling van het interbestuurlijk gege-

vensverkeer in zeven gegevensstromen 2042.2.1. Rekening houden met het proces van (individuele

en publieke) dienstverlening 2052.2.2. Het interbestuurlijk gegevensverkeer omvat zeven

gegevensstromen 2063. Het beginsel van de eenmalige gegevensopvraging als hef-

boom voor het interbestuurlijk gegevensverkeer 2103.1. Het beginsel van de eenmalige gegevensopvraging 210

3.1.1. Inleiding – de wijziging van gegevensuitwisseling onder invloed van ICT 211

3.1.2. Het beginsel van eenmalige gegevensopvraging 2123.1.3. De noodzaak van een systematische en gestructu-

reerde uitwisseling 2123.1.4. De doeleinden van eenmalige gegevensopvraging 213



INHOUD 9

3.2. Het beginsel van de eenmalige gegevensopvraging als hef-boom voor het interbestuurlijk gegevensverkeer – een Co-pernicaanse omwenteling die leidt tot de ontkokering van de overheid 215

3.3. Eenmalige gegevensopvraging en elektronische overheid – de verdere uitbouw van het interbestuurlijk gegevensver-keer langs vier assen 2173.3.1. Eerste as – een functionele opdeling van verzame-

ling, opslag én beheer van gegevens, bij voorkeur in authentieke registers (impact op de bron van het gegevensverkeer) 218

3.3.2. Tweede as – de verplichting voor besturen om de gegevens die ze nodig hebben voor hun dienstverle-ning, te gebruiken (impact op de ontvangers) 219

3.3.3. Derde as – een efficiënt en effectief stelsel voor de uitwisseling (impact op het proces van uitwisseling) 219

3.3.4. Vierde as – de noodzaak aan controle op de syste-matische uitwisselingen (impact op de controle op het gegevensverkeer) 220

3.3.5. De vooronderstelling van het gebruik van (unieke) identificatienummers 220

3.3.6. Het juridisch kader als onderdeel van een geheel aan maatregelen 222

4. Conclusie – De toename van de complexiteit van het juri-disch kader als gevolg van de toepassing van het beginsel van de eenmalige opvraging leidt tot een gelaagde benadering 2224.1. De relatieve eenvoud van het juridisch kader voor een in-

terbestuurlijke gegevensuitwisseling als uitgangspunt 2234.2. Juridische complexiteit als gevolg van de toepassing van het

beginsel van de eenmalige opvraging – de vier onderdelen van het juridisch kader voor het interbestuurlijk gegevens-verkeer 223

4.3. Een juridisch kader dat op meerdere (bestuurs)niveaus moet worden uitgewerkt 224



10 INHOUD

DEEL II.DE IMPACT VAN HET GRONDWETTELIJK RECHT EN KADERREGELIN-GEN

Inleiding 227

3De impact van het grondwettelijk recht op de structuur van het in-terbestuurlijk gegevensverkeer 229Inleiding 2311. Ter inleiding – de impact van de staatsstructuur op het inter-

bestuurlijk gegevensverkeer: een kwestie van bevoegdheids-verdeling 2321.1. De twee vormen van bevoegdheidsverdeling – horizontaal

en verticaal 2331.1.1. De horizontale bevoegdheidsverdeling 2331.1.2. De verticale bevoegdheidsverdeling 234

1.2. De materiële bevoegdheidsverdeling binnen het federale België 2351.2.1. Een gesloten bevoegdheidsverdeling, gebaseerd op

exclusieve bevoegdheden 2351.2.2. De materiële bevoegdheden van de deelstaten 2361.2.3. De materiële bevoegdheden van de federale staat 2381.2.4. De toegewezen aard van de bevoegdheden van de

deelstaten en de residuaire bevoegdheid van de federale staat 238

1.2.5. De exclusieve aard van de bevoegdheden van de deelstaten – het principe en de afwijkingen 240

1.3. De instrumentele (bestuurs)bevoegdheid van de deelstaten 2441.4. Tussenconclusie – gegevensverwerking en –uitwisseling als

instrumentele bevoegdheid 2451.5. De impact van grondrechten op de bevoegdheidsverdeling 246

1.5.1. Grondrechten en het handelen van de overheid – algemeen 246

1.5.2. De bevoegdheidsverdeling met betrekking tot de grondrechten 247

1.5.3. De dubbele aard van het recht op bescherming bij gegevensverwerking als uitgangspunt 247



INHOUD 11

2. De gecombineerde bevoegdheid van de wetgevende en uit-voerende macht voor de organisatie van het interbestuurlijk gegevensverkeer 2492.1. De voorbehouden en/of residuaire bevoegdheid van de

wetgevende macht tot regeling van de grondrechten bij de verwerking van persoonsgegevens 2492.1.1. De horizontale bevoegdheidsverdeling 2492.1.2. De verticale bevoegdheidsverdeling 2502.1.3. Tussenconclusie 250

2.2. De zelfstandige verordeningsbevoegdheid van de uitvoe-rende macht tot organisatie van haar werking 2512.2.1. De uitvoeringsbevoegdheid van de uitvoerende

macht 2512.2.2. Een zelfstandige verordeningsbevoegdheid van de

uitvoerende macht voor de interne organisatie 2522.3. De bevoegdheid tot regeling van het elektronisch bestuur-

lijk gegevensverkeer – een gecombineerd optreden van de wetgevende en uitvoerende macht 2532.3.1. Uitgangspunt – de voorbehouden verordeningsbe-

voegdheid van de uitvoerende macht 2532.3.2. Het optreden van de wetgevende macht bij de uit-

oefening van een aan de uitvoerende macht voorbe-houden bevoegdheid 254

2.3.3. Een gecombineerde bevoegdheid 2543. Het grondwettelijk beginsel van de onderlinge autonomie en

de structuur van het interbestuurlijk gegevensverkeer 2563.1. Het beginsel van onderlinge autonomie als begrenzing van

het juridisch kader voor het verticaal interbestuurlijk gege-vensverkeer 256

3.2. De horizontale en verticale dimensie van het interbestuur-lijk gegevensverkeer 2573.2.1. De horizontale dimensie – uitwisselingen binnen

een zelfde bestuursniveau 2573.2.2. De verticale dimensie – uitwisselingen tussen ver-

schillende bestuursniveaus 2583.2.3. Het belang van federale authentieke gegevens en re-

gisters in het verticale interbestuurlijke gegevens-verkeer 259

3.3. De dominantie van het federale bestuursniveau in het ver-ticale interbestuurlijke gegevensverkeer 260



12 INHOUD

3.4. De gevolgen van het beginsel van de onderlinge autonomie voor het interbestuurlijk gegevensverkeer 2613.4.1. Minimaal vier afzonderlijke kaderregelingen 2623.4.2. Vijf aandachtspunten bij verticaal interbestuurlijk

gegevensverkeer voor deelstaten 2634. Oplossing voor de problemen en/of beperkingen als gevolg

van de onderlinge autonomie: samenwerkingsakkoorden en/of gezamenlijke decreten 2634.1. Samenwerkingsakkoorden als oplossing voor de beperkin-

gen ingevolge de onderlinge autonomie 2654.1.1. Inleiding – De nood aan samenwerking tussen de

verschillende overheidsniveaus binnen de federale staat die België is 265

4.1.2. Intergouvernementele samenwerkingsakkoorden – algemeen 265

4.2. De intergouvernementele samenwerkingsakkoorden inza-ke e-government 2674.2.1. Het Interfederaal samenwerkingsakkoord e-go-

vernment van 23 maart 2001 2684.2.2. Het Interfederaal samenwerkingsakkoord e-go-

vernment van 28 september 2006 2694.2.3. Het interfederaal samenwerkingsakkoord e-govern-

ment van 26 augustus 2013 2714.2.4. Beoordeling van de samenwerkingsakkoorden –

een moeilijke weg 2724.3. De onderwerpen voor een samenwerkingsakkoord 278

4.3.1. Intergouvernementeel overleg bij functionele opde-ling – samenwerking dienstenintegratoren 279

4.3.2. Aanlevering van gegevens aan een authentiek regis-ter van een ander bestuursniveau 279

4.3.3. De vertegenwoordiging/betrokkenheid van be-stuursniveaus bij machtigingscomités – de oprich-ting van een interfederale commissie 279

4.3.4. Inhoudelijke samenwerking – coherente concepten en begrippen 280

5. De risico’s verbonden aan het voorzien van specifieke uitzon-deringen op het beginsel van de onderlinge autonomie – het voorbeeld van de uitbreiding van het netwerk van de sociale zekerheid 2815.1. De uitbreiding van het netwerk van de sociale zekerheid –

de “in het netwerk van de sociale zekerheid ingeschakelde personen” 281



INHOUD 13

5.2. De 3 gevallen van uitbreiding 2825.3. De gevolgen van de uitbreiding van en inschakeling in het

netwerk 2835.4. De techniek van gelijkstellingen 2845.5. De inschakeling als uitzondering op het beginsel van de

onderlinge autonomie 2855.6. Mogelijke gevolgen van de uitbreidingen – een gelijktijdige

bevoegdheid van meerdere dienstenintegratoren voor een zelfde bestuur en de bevoegdheid van een federaal machti-gingscomité voor de mededeling door een deelstatelijk be-stuur 286

4De kaderregelingen inzake interbestuurlijk gegevensverkeer 289Inleiding 2911. De situatie anno 2015 – Vijf kaderregelingen die relevant zijn

voor het interbestuurlijk gegevensverkeer en (moeten) wor-den aangevuld met specifieke regelingen 2921.1. Eén of meerdere kaderregelingen binnen elk bevoegdheids-

niveau 2931.1.1. Het begrip ‘kaderregeling’ 2931.1.2. Het onvermogen om te werken met één overkoepe-

lende (nationale) kaderregeling 2931.1.3. De noodzaak om te werken met een kaderregeling

per bestuursniveau 2941.1.4. Meerdere kaderregelingen binnen een zelfde be-

stuursniveau 2941.1.5. Het risico bij meerdere kaderregelingen binnen één

bevoegdheidsniveau 2941.2. Vijf relevante kaderregelingen in het kader van de indivi-

duele publieke dienstverlening 2951.3. De aanvulling met specifieke regelingen 295

1.3.1. Specifieke regelingen als regelingen van gegevens-banken die bedoeld zijn om te fungeren als authen-tiek register 296

1.3.2. Specifieke regelingen bevatten een gedeeltelijke re-geling van interbestuurlijk gegevensverkeer 296

1.3.3. Specifieke regelingen en de toepassing van het be-ginsel van de onderlinge autonomie – de voorwaar-delijke verplichtingen 297

1.3.4. De toegevoegde waarde van de specifieke regelin-gen 299



14 INHOUD

1.3.5. Het relatieve belang van de specifieke regelingen voor dit onderzoek 301

1.4. Noodzaak aan een duidelijk onderscheid tussen specifieke regelingen en kaderregelingen 3011.4.1. Het pleidooi van de CBPL voor een duidelijk on-

derscheid en een duidelijke terminologie 3011.4.2. De juridische gevolgen van de onduidelijke termi-

nologie 3022. Het toepassingsgebied van de kaderregelingen nader toege-

licht 3032.1. De eerste kaderregeling voor interbestuurlijk gegevensver-

keer – de (sector van de) sociale zekerheid 3042.1.1. Eén enkele kaderregeling – de Wet KSZ 3042.1.2. Een uniform toepassingsgebied – de “instellingen

van sociale zekerheid”, onderverdeeld in zeven cate-gorieën 304

2.1.3. De uitbreiding van het netwerk van de sociale ze-kerheid – De personen tot wie de rechten en plich-ten van de Wet KSZ zijn uitgebreid of de “in het netwerk van de sociale zekerheid ingeschakelde (of geïntegreerde) personen” 310

2.1.4. Deelstatelijke en lokale besturen in het toepassings-gebied 314

2.2. De tweede kaderregeling voor interbestuurlijk gegevens-verkeer – de federale overheid in andere sectoren dan de so-ciale zekerheid en de gezondheidszorg 3152.2.1. Inleiding – meerdere kaderregelingen in functie

van het aspect van interbestuurlijk gegevensverkeer 3152.2.2. Algemene begrippen bij het toepassingsgebied ka-

derregelingen federale overheid 3162.2.3. Het toepassingsgebied van artikel 102 Programma-

wet 2001 3232.2.4. Het toepassingsgebied van artikel 36bis WVP 3232.2.5. Het toepassingsgebied van de Wet FDI 3252.2.6. Toepassingsgebied van de Wet verankering princi-

pe unieke gegevensinzameling federale overheid 3272.2.7. Conclusie inzake toepassingsgebied van de federale

kaderregelingen 3312.3. De derde kaderregeling voor interbestuurlijk gegevensver-

keer – Vlaanderen 3312.3.1. Twee regelingen met een identiek toepassingsge-

bied – de “instanties” 332



INHOUD 15

2.3.2. Vier categorieën van “instanties” 3322.4. De vierde kaderregeling voor interbestuurlijk gegevensver-

keer – Wallonië 3392.4.1. Vooraf – de slechte kwaliteit van de Nederlandse

vertaling zoals gepubliceerd in het Belgisch Staats-blad 339

2.4.2. Toepassingsgebied – de “openbare overheden” 3402.5. De vijfde kaderregeling voor interbestuurlijk gegevensver-

keer – Brussel 3422.5.1. Algemeen 3432.5.2. Drie categorieën 343

3. Het toepassingsgebied moet beschouwd worden in functie van het aspect van de kaderregeling 3483.1. De verschillende aspecten of onderdelen in de kaderrege-

lingen 3483.1.1. De identificatie van de diverse aspecten van het in-

terbestuurlijk gegevensverkeer 3493.1.2. Elk aspect van interbestuurlijk gegevensverkeer

heeft een ander toepassingsgebied 3493.1.3. Noodzaak aan een goede legistieke benadering 351

3.2. Het netwerk als begrip in de kaderregelingen 3523.2.1. De omschrijving van netwerk 3523.2.2. Een andere regeling naargelang het gaat om de aan-

bod- dan wel vraagzijde van het netwerk 3563.2.3. De relevantie van het onderscheid 359

3.3. De deelname aan het netwerk als voorwaarde voor de toe-passing van de kaderregeling? 3593.3.1. Deelname aan het netwerk 3603.3.2. Risico van de voorwaarde van deelname 361

DEEL III.DE SLEUTELCONCEPTEN VAN HET KADER VOOR DE STRUCTUUR VAN HET INTERBESTUURLIJK GEGEVENSVERKEER

363

Inleiding 365

5Het model van de sociale zekerheid als basis van en inspiratie voor het belgische netwerkmodel 367Inleiding 369



16 INHOUD

1. De basisbeginselen van het model van de sociale zekerheid 3701.1. De functionele opdeling van de opslag en het beheer van

gegevens als uitgangspunt 3711.1.1. Een analyse van de gegevens(behoefte) als vertrek-

punt 3711.1.2. Vertaling van de analyse van de gegevens(behoefte)

in een functionele opdeling van de gegevensopslag 3731.1.3. De bevoegdheid om te beslissen 374

1.2. De netwerkstructuur van de Kruispuntbank van Sociale Zekerheid 3741.2.1. Een virtueel netwerk 3751.2.2. Een stervormige structuur 3751.2.3. Het verwijzingsrepertorium als noodzakelijk in-

strument voor de uitwisseling 3761.2.4. Een onderscheid tussen een primair netwerk en

meerdere secundaire netwerken 3761.3. De toepassing van het beginsel van de eenmalige opvraging

van gegevens door de verplichting een beroep te doen op de Kruispuntbank 378

1.4. De controle op de uitwisseling via de tussenkomst van een machtigingscomité 380

1.5. Structurele, organisatorische en materiële maatregelen ter bescherming van de burger in het model van de sociale ze-kerheid 380

1.6. Acht materiële bepalingen ter bescherming van de rechten van de burgers in de Wet KSZ 3821.6.1. De naleving van het finaliteitsbeginsel (art. 23 Wet

KSZ) 3821.6.2. De bewaringsverplichting (art. 22 Wet KSZ) 3831.6.3. Een specifieke regeling voor de omgang met sociale

gegevens van persoonlijke aard die de gezondheid betreffen (art. 26 Wet KSZ) 384

1.6.4. De informatieplicht (art. 20 Wet KSZ 1990) 3851.6.5. De rechten van verbetering en uitwissing (art. 20

Wet KSZ 1990) 3851.6.6. De mededeling van verbeteringen en uitwissingen

aan de ontvangers van gegevens (art. 20, § 2 Wet KSZ) 386

1.6.7. De instelling van een beroepsgeheim (art. 28 Wet KSZ) 387

1.6.8. De strafbepalingen 387



INHOUD 17

2. Het succes en de uitrol van het model binnen de Belgische context 3892.1. Het succes van het Belgische netwerkmodel 389

2.1.1. Het model van de KSZ als oorsprong van e-govern-ment 389

2.1.2. De toegevoegde waarde van het model 3902.1.3. Het internationale succes van de Kruispuntbank 390

2.2. De verdere uitrol van het netwerkmodel in de Belgische context 3922.2.1. De uitrol op korte termijn 3922.2.2. De (nabije) toekomst – Een netwerk van netwerken 395

3. De nood aan een kritische benadering van het model van de sociale zekerheid 3973.1. Inleiding 397

3.1.1. De kaderregelingen in navolging van het model van de KSZ 397

3.1.2. Het model van de KSZ als voorbeeld, basis en inspiratie – de overname van oplossingen uit de sociale zekerheid 398

3.2. Het gebrek aan analyse van het model van de sociale zeker-heid 4013.2.1. Het ontbreken van incidenten en klachten als be-

vestiging van het model? 4013.2.2. Een beperkte parlementaire discussie van de kader-

regelingen in navolging van het model 4033.2.3. De nood aan een kritische analyse omwille van het

belang van het model 4053.3. Aandachtspunten bij het model van de sociale zekerheid –

algemeen 4063.3.1. De positieve elementen van het model 4073.3.2. De dubbele aard van de Wet KSZ – een opsplitsing

naargelang het gaat om de materiële regeling van de uitwisseling dan wel het juridisch kader voor het in-terbestuurlijk gegevensverkeer 407

3.3.3. Aandachtspunten met betrekking tot de materiële regeling 408

3.3.4. Aandachtspunten met betrekking tot het kader voor de structuur 408

3.4. De belangrijkste aandachtspunten toegelicht 4093.4.1. Een pragmatische visie op de verhouding tussen

privacy en efficiëntie 410



18 INHOUD

3.4.2. Talrijke bevoegdheidsdelegaties om flexibel te kun-nen werken 416

3.4.3. Een gesloten sector 4183.4.4. De verplichting om deel te nemen aan het netwerk

van de sociale zekerheid 4213.4.5. De relatieve intransparantie van het model voor de

burger 4223.4.6. Het belang van het machtigingscomité 4243.4.7. Het (te grote) belang van de beveiliging (ten nadele

van aandacht voor de basisbeginselen) 4263.4.8. De veelvuldige wijzigingen van de Wet KSZ door

programmawetten en wetten houdende diverse be-palingen 430

4. Het voorbeeld van het statuut van het machtigingscomité in de sector van de sociale zekerheid 4334.1. Van een Toezichtscomité … (1992 – 2001) 4344.2. … met een gewijzigde opdracht/werking … (2001 – 2003) 4374.3. … naar een sectoraal comité van de sociale zekerheid …

(2003 – 2007) 4384.4. … en via een afzonderlijk sectoraal comité voor gezond-

heidsgegevens (1 januari – 24 maart 2007) 4414.4.1. Een statuut op basis van artikel 31bis WVP 4414.4.2. Vragen bij de oprichting van dit sectoraal comité 4424.4.3. Een reactie door een voorstel in latere wetgeving 443

4.5. … naar één sectoraal comité van de sociale zekerheid en van de gezondheid met 2 afdelingen (maart 2007 – nu) 444

4.6. … met een aangepaste werkwijze voor de afdeling gezond-heid ingevolge het e-Health platform (sinds 2008) 446

4.7. Recapitulatie – de huidige situatie 4474.8. Bedenkingen bij het afzonderlijke statuut 448

5. Conclusie 448

6De functionele opdeling van de opslag van gegevens in authentie-ke registers 451Inleiding 4531. Overzicht van de functionele opdeling in de bestaande kader-

regelingen 4551.1. De sector van de sociale zekerheid – een functionele opde-

ling onder de instellingen van sociale zekerheid 4551.2. Federale overheid – mogelijkheid tot functionele opdeling

in authentieke bronnen met authentieke gegevens bij KB 457



INHOUD 19

1.3. Vlaanderen – de functionele opdeling via de aanwijzing van authentieke gegevensbronnen 459

1.4. Wallonië – de functionele opdeling via de aanwijzing van authentieke bronnen 460

1.5. Brussel – de functionele opdeling via de aanwijzing van ge-westelijke authentieke bronnen 460

1.6. Conclusie – verschillende manieren om gegevens functio-neel op te delen 461

2. Terminologie en definitie – de noodzaak van een juiste om-schrijving 4622.1. Authentiek – een begrip met meerdere betekenissen, waar-

bij de oorsprong ondergeschikt is aan de bevestiging dat iets echt is 462

2.2. De problematische definitie van ‘authentiek gegeven’ en ‘authentieke bron’ 464

2.3. De begripsverwarring wordt mee in de hand gewerkt door het gebruik van het begrip ‘authentieke bron’ 467

2.4. De voorkeur voor het neutrale(re) begrip ‘authentiek regis-ter’ 471

2.5. Verhouding tussen authentieke gegevens en authentieke registers – een authentiek gegeven maakt noodzakelijker-wijze deel uit van een authentiek register, maar niet alle ge-gevens in een authentiek register zijn authentiek 472

2.6. Het onderscheid tussen inhoudelijk versus functiegebon-den authentieke gegevens en registers – een onderscheid naargelang het doel en voorwerp 4742.6.1. Inhoudelijk authentieke gegevens 4742.6.2. Functiegebonden authentieke gegevens 4752.6.3. Het verschil tussen inhoudelijk en functiegebonden

authentieke gegevens 4762.6.4. De impact van het onderscheid op de definitie –

een generieke of specifieke definitie 4782.6.5. De beperking tot inhoudelijk functionele gegevens

en registers 4802.7. Een proeve van definitie 4802.8. De definitie van authentiek register – “een gegevensbank

die formeel door de overheid als authentiek is aangewezen” 4812.9. De definitie van authentieke gegevens 4822.10. Definities die zowel transparant als flexibel zijn 4832.11. Authentieke persoonsgegevens 483



20 INHOUD

3. Authentieke registers vormen het sluitstuk van de functionele opdeling van gegevens – de noodzaak aan een wetskrachtige basis en aan een formele aanwijzing 4843.1. De functionele opdeling nader beschouwd 485

3.1.1. De functionele opdeling als zodanig 4853.1.2. De terbeschikkingstelling 4863.1.3. De kwalitatieve vereisten in het kader van de terbe-

schikkingstelling 4863.2. De noodzaak aan een wetskrachtige basis voor authentieke

registers én aan een formele aanwijzing 4863.2.1. De combinatie van terbeschikkingstelling en ver-

trouwen van derden 4873.2.2. Een goed begrip van de band tussen de wetskrach-

tige basis en de aanwijzing van een gegevensbank als authentiek 487

4. Het vereiste van een wetskrachtige basis voor authentieke re-gisters 4884.1. De noodzaak aan een wetskrachtige basis voor gegevens-

banken met functioneel opgedeelde gegevens als gevolg van de terbeschikkingstelling 4884.1.1. De beoogde terbeschikkingstelling op ruime schaal

is een potentiële inmenging in het privéleven en vereist een wetskrachtige basis 488

4.1.2. Een wetskrachtige basis voor alle potentieel authen-tieke registers? 490

4.1.3. Een pragmatische houding – voor uitwisselingen binnen eenzelfde sector kan een impliciete verwer-kingsbevoegdheid volstaan 490

4.1.4. Met de sector als begrenzing 4914.1.5. Het belang van het vereiste van een wetskrachtige

basis 4914.2. De gevolgen van het vereiste van een wetskrachtige basis 492

4.2.1. Een beperkte tussenkomst van de uitvoerende macht 492

4.2.2. De opname van de essentiële elementen 4934.3. De essentiële elementen die in de wetskrachtige norm

moeten worden opgenomen 4934.3.1. Eerste essentieel element – de doeleinden (of ge-

bruiksdoelstellingen) 4944.3.2. Tweede essentieel element – een omschrijving van

de gegevens 495



INHOUD 21

4.3.3. Derde essentieel element – de bestaande en moge-lijke leveranciers van gegevens 496

4.3.4. Vierde essentieel element – de ontvangers van de authentieke gegevens 497

4.3.5. Vijfde essentieel element – de bewaartermijnen 4984.3.6. Conclusie 499

5. Het vereiste van een formele aanwijzing van authentieke ge-gevens en registers 5005.1. De noodzaak van een formele aanwijzing 500

5.1.1. De noodzaak van een formele aanwijzing 5005.1.2. De noodzaak aan een procedure voor de aanwijzing 5015.1.3. De noodzaak om de beslissingen van diensteninte-

gratoren te publiceren 5025.1.4. De kwalificatie als ‘feitelijk authentieke gegevens’

en ‘feitelijk authentieke gegevensbanken’ 5025.2. De voorkeur voor een aanwijzing als authentiek bij uitvoe-

ringsbesluit boven een aanwijzing bij wet 5035.3. De bevoegdheid tot beslissing over de functionele opdeling 505

5.3.1. Uitgangspunt – een principieel verbod 5065.3.2. Algemene beginselen inzake de (uitzonderlijke)

toelaatbaarheid van delegatie 5075.3.3. De delegatie van de bevoegdheid tot functionele

opdeling aan een dienstenintegrator 5075.3.4. Het bezwaar tegen de functionele opdeling door

het eHealth-platform – arrest nr.29/2010 van het Grondwettelijk Hof van 18 maart 2010 511

5.3.5. Een kritische bemerking bij het arrest van het Grondwettelijk Hof 513

5.4. De procedure zelf 5145.4.1. Een procedure waarvan de hoofdbestanddelen in

de wet worden opgenomen 5145.4.2. Een aanwijzing van zowel de gegevensbank als de

gegevens 5155.5. De aanwijzing van een gegevensbank als authentiek 517

5.5.1. Algemeen 5175.5.2. De verschillende stadia in de procedure 5175.5.3. De criteria/voorwaarden ter garantie van de kwali-

teit 5225.6. De aanwijzing van gegevens als authentiek(e gegevens) 5275.7. Het aanwijzingsbesluit 530

5.7.1. De inhoud van het aanwijzingsbesluit 530



22 INHOUD

5.7.2. De transparantie van de aanwijzing via de publica-tie van het aanstellingsbesluit en een overzicht of inventaris van authentieke registers 531

5.8. De erkenning van ‘externe’ authentieke registers in het ka-der van de toepassing van de eenmalige gegevensopvraging 5325.8.1. Externe authentieke registers – omschrijving 5325.8.2. De erkenning van het authentieke karakter is ver-

eist in het kader van de eenmalige opvraging 5325.8.3. De procedure van erkenning 5335.8.4. Aandachtspunten bij de erkenning van een extern

register als authentiek 5346. De fases bij de verwerking van authentieke gegevens in au-

thentieke registers en de rol van authentieke registers in net-werken 5356.1. Vier fases bij de verwerking van authentieke gegevens in

authentieke registers 5366.1.1. De eerste fase – de in- of verzameling 5366.1.2. De tweede fase – de validatie 5426.1.3. De derde fase – het beheer 5486.1.4. De vierde fase – de terbeschikkingstelling 5506.1.5. De vier fases en de rollen bij gegevensverwerking in

een authentiek register 5516.2. De keuze tussen centralisatie in één authentiek register dan

wel distributie via meerdere authentieke registers 5546.2.1. Een authentiek register is een (vorm van) centrali-

satie 5546.2.2. Een onderscheid tussen territoriale centralisatie en

functionele distributie 5556.2.3. De centralisatie van geografisch verspreide gegevens

die eenzelfde voorwerp en doel hebben 5556.2.4. Case study – de noodzaak om gegevens gecentrali-

seerd te verwerken – het arrest Huber van het Hof van Justitie 556

6.2.5. De noodzakelijke distributie van gegevens die een-zelfde voorwerp hebben, maar verband houden met uiteenlopende doelstellingen 558

6.2.6. Een netwerk van (authentieke) gegevensbanken in een gedistribueerd model om de gegevens virtueel samen te brengen 559

6.2.7. Efficiënte werking als reden om over te gaan tot centralisatie? De grens tussen centralisatie en distri-butie 559



INHOUD 23

6.2.8. Het verschil tussen centralisatie en distributie – de andere rol van de diensten die de gegevens aanleve-ren 560

6.3. Case study – De Kruispuntbank van Rijbewijzen, een (net-werk van) authentiek register(s) in verband met het rijbe-wijs (rijbewijsgegevens) 5616.3.1. Inleiding – een onduidelijke regeling die moet wor-

den aangepast 5626.3.2. De diverse aspecten in verband met de Kruispunt-

bank als authentiek register 5646.3.3. De bedoeling – een netwerk van gegevensbanken

met gegevens in verband met het rijbewijs 5696.3.4. Schematische voorstelling van het netwerk van rij-

bewijsgegevens 5766.3.5. Bemerkingen bij de uitbouw en organisatie van een

netwerk van authentieke registers 5767. De uniciteit van authentieke gegevens 581

7.1. De uniciteit nader toegelicht 5827.2. Het bewaren van authentieke gegevens door gegevensleve-

ranciers 5837.3. Het bijhouden van een kopie van authentieke gegevens

door de ontvangers in eindbestanden 5847.4. Eigen en andere authentieke gegevens – het bijhouden van

kopies van authentieke gegevens door de verantwoordelij-ke van een ander authentiek register 5867.4.1. Probleemstelling 5867.4.2. De opname van ‘andere authentieke gegevens’ 5877.4.3. Aandachtspunten bij het opnemen van (kopies

van) ‘andere’ authentieke gegevens 5877.4.4. Het uitgangspunt – geen duplicatie of kopie 5887.4.5. De moeilijkheid om te werken met verwijzingen 5897.4.6. Voorstel voor een pragmatische benadering 5907.4.7. De organisatie/architectuur van authentieke regis-

ters 5917.5. De van authentieke registers afgeleide gegevensbanken 591

7.5.1. Van authentieke registers afgeleide gegevensbanken – een omschrijving 592

7.5.2. Probleemstelling 5927.5.3. Van authentieke registers afgeleide gegevensbanken

zijn een vorm van gegevensintegratie 5937.5.4. De beperkende benadering van gegevensintegratie

door de CBPL 593



24 INHOUD

7.5.5. De criteria om de proportionaliteit van gegevensin-tegratie te beoordelen 594

7.5.6. De noodzakelijkerwijze tijdelijke aard van gege-vensintegratie 594

7.5.7. De onduidelijke houding van de CBPL ten aanzien van ‘van authentieke registers afgeleide gegevens-banken’ 595

7.5.8. Praktische argumenten ten voordele van gegevens-integratie in ‘van authentieke registers afgeleide ge-gevensbanken’ 596

7.5.9. Beoordeling – gegevensintegratie als regel en unici-teit van authentieke registers als uitzondering 598

7.6. Het gebruik van kopies van authentieke registers om tech-nische redenen 600

7.7. De nood aan deelstatelijke kopies van federale authentieke (basis)registers 600

7.8. Caveat – de invulling van het vereiste van machtiging bij het werken met kopies 601

7.9. Conclusie – uniciteit als beginsel, maar met vele uitzonde-ringen 602

8. Een aanzet voor een juridisch kader voor authentieke regis-ters 6038.1. De toepassing van het proportionaliteitsbeginsel op au-

thentieke gegevens in een authentiek register 6048.1.1. Proportionaliteit als onderdeel van de kwaliteit –

band en conceptueel onderscheid 6048.1.2. Eerste aandachtspunt – de definitie van de inhoud

van de gegevens in een authentiek register 6058.1.3. Tweede aandachtspunt – validatie als essentieel ele-

ment van authentieke gegevens 6068.1.4. Derde aandachtspunt – het bijhouden van de histo-

riek ter concretisering van het toereikende karakter van authentieke gegevens 606

8.2. De kwaliteit van authentieke gegevens 6078.2.1. De kwaliteit met betrekking tot authentieke gege-

vens – een versterkte middelenverbintenis 6078.2.2. De informatieplicht van de burgers als onderdeel

van de kwaliteit 6098.2.3. Afspraken met de leveranciers tot bijwerking van de

gegevens 6108.2.4. Laagdrempelige procedures voor de uitoefening

van het recht van verbetering 611



INHOUD 25

8.2.5. De terugmeldplicht 6148.2.6. Procedure voor de doorwerking van verbeteringen

en uitwissingen 6228.2.7. De bestuurlijke gebruiksplicht als onderdeel van de

kwaliteit 6248.2.8. De ontsluiting via dienstenintegratoren 624

8.3. De transparantie van authentieke registers 6258.3.1. Inleiding – het belang en het voorwerp van de

transparantie 6258.3.2. Transparantie ten aanzien van de gebruikers of af-

nemers – via service repositories 6268.3.3. Een eerste transparantiemaatregel ten aanzien van

de betrokkenen – de informatieplicht in hoofde van de verantwoordelijke voor het authentiek register 627

8.3.4. Een tweede transparantiemaatregel ten aanzien van de betrokkenen – de informatieplicht van de ge-bruikers van authentieke gegevens: eerder uitzon-dering dan regel? 632

8.3.5. Aanvulling van informatieplicht bij rechtstreekse verkrijging met een inventaris van de gegevensstro-men waarvan het authentieke register de bron is 637

8.3.6. Een derde transparantiemaatregel ten aanzien van de betrokkenen – de laagdrempelige uitoefening van het recht van inzage 641

8.3.7. Een vierde transparantiemaatregel ten aanzien van de betrokkenen – het volgrecht als onderdeel van het recht van inzage 644

8.4. De terbeschikkingstelling van authentieke gegevens 6448.4.1. Een voorafgaandelijke machtiging 6458.4.2. De tussenkomst van een dienstenintegrator 645

8.5. Het beheer en de veiligheid van authentieke registers 6468.6. De opportuniteit van een regeling van het financieel aspect

van authentieke registers 6478.6.1. Inleiding – kostenbesparingen bij de ene, kosten bij

de andere 6478.6.2. De kosten voor het opzetten van authentieke regis-

ters 6488.6.3. De kosteloosheid van het gebruik van authentieke

gegevens als voorwaarde voor het succes 6498.6.4. Opname van de kosteloosheid in regelgeving 649



26 INHOUD

8.6.5. Het belang van een duidelijke omschrijving van de gegevensbanken in het netwerk – de kosteloosheid van ‘basisregisters’ 650

9. Twee aandachtspunten als gevolg van het beginsel van de on-derlinge autonomie 6519.1. Eerste aandachtspunt – overleg bij het opdelen van gege-

vens in authentieke registers 6519.1.1. Het vereiste van intergouvernementeel overleg bij

de functionele opdeling van de opslag van (authen-tieke) gegevens 652

9.1.2. De structuur van een intergouvernementeel overleg 6529.1.3. Een steeds grotere nood aan formeel overleg voor

de toekomst 6549.2. Tweede aandachtspunt – de medewerking bij de aanleve-

ring van gegevens in authentieke registers 6559.2.1. De aanlevering van gegevens gaat gepaard met ver-

plichtingen 6559.2.2. Het voorbeeld van de Kruispuntbank van Voertui-

gen 6559.2.3. Een juiste beschrijving – aanlevering versus terbe-

schikkingstelling vanuit een secundair (deelstate-lijk) netwerk 658

9.2.4. Naar een wetgevende oplossing om deelstaten te betrekken bij de oprichting van federale authentie-ke registers? 658

10. Conclusies 659

7EEN BESTUURLIJKE VERPLICHTING TOT ONRECHTSTREEKSE VER-KRIJGING TER REALISATIE VAN HET BEGINSEL VAN DE EENMALIGE GEGEVENSOPVRAGING 663Inleiding 6651. De bestaande situatie – Overzicht van de bestuurlijke ver-

plichting in de kaderregelingen 6661.1. De kaderregeling van de sociale zekerheid – artikel 11 Wet

KSZ 6661.1.1. Algemeen – de regeling van artikel 11 Wet KSZ 6661.1.2. Toepassingsgebied – de instellingen van sociale ze-

kerheid 6671.1.3. Voorwerp – sociale gegevens 6671.1.4. Aard – een bestuurlijke verplichting tot opvraging

bij de dienstenintegrator 667



INHOUD 27

1.1.5. Aanvulling met een uitvraagverbod 6681.2. De (andere) federale kaderregelingen 668

1.2.1. De kaderregeling van artikel 102, 2° Programma-wet 30 december 2001 669

1.2.2. De federale kaderregeling van de Wet FDI 6711.3. De kaderregeling in Vlaanderen – de verplichting gegevens

op te vragen bij authentieke bronnen 6721.3.1. Algemeen – de artikelen 3 en 4 Decreet eGov 6721.3.2. Toepassingsgebied – de entiteiten van de Vlaamse

administratie 6731.3.3. Voorwerp – de gegevens die nodig zijn om het elek-

tronisch bestuurlijk gegevensverkeer uit te bouwen 6731.3.4. Aard – een bestuurlijke verplichting tot opvraging

bij welbepaalde gegevensbronnen 6731.3.5. Aanvulling met een uitvraagverbod 674

1.4. De kaderregeling in Wallonië – de plicht zich te richten tot de Kruispuntbank 6751.4.1. Algemeen – artikel 6, tweede lid Waals samenwer-

kingsakkoord eGov 6751.4.2. Toepassingsgebied – de openbare overheden 6751.4.3. Voorwerp – gebruik van gegevens die beschikbaar

zijn via de Kruispuntbank 6761.4.4. Aard – de verplichting zich te richten tot de Kruis-

puntbank 6761.4.5. Aanvulling met een dubbel uitvraagverbod 677

1.5. De kaderregeling in Brussel 6781.5.1. Algemeen – artikel 5, § 3, tweede lid Ordonnantie

GDI 6781.5.2. Toepassingsgebied – de participerende overheids-

diensten 6791.5.3. Voorwerp – het gegeven 6791.5.4. Aard – de verplichting gebruik te maken van de ge-

westelijke dienstenintegrator 6791.5.5. Aanvulling met een uitvraagverbod 680

1.6. Algemene beoordeling – geen uniforme regeling 6802. Een bestuurlijke verplichting tot onrechtstreekse verkrijging

van functioneel opgedeelde gegevens als maatregel voor de toepassing van de eenmalige opvraging 6802.1. Een bestuurlijke verplichting als maatregel om de functio-

neel opgedeelde gegevens te gebruiken 6812.1.1. Terminologie en begrippen 6812.1.2. De redenen om een verplichting op te leggen 683



28 INHOUD

2.1.3. Het juridisch kader voor de bestuurlijke verplich-ting als onderdeel van de implementatie van het be-ginsel van de eenmalige opvraging 684

2.2. Een bestuurlijke verplichting in diverse kaderregelingen als gevolg van het beginsel van de onderlinge autonomie 6842.2.1. De materiële bevoegdheid voor het opleggen van

een bestuurlijke verplichting 6842.2.2. De dubbele dimensie van het interbestuurlijk gege-

vensverkeer 6872.2.3. Respect voor het beginsel van de onderlinge auto-

nomie van de entiteiten van de federale staat 6872.2.4. De onmogelijkheid om in de (specifieke) regeling

rond authentieke registers aan alle besturen een be-stuurlijke verplichting tot onrechtstreekse verkrij-ging op te leggen 688

2.2.5. De onmogelijkheid om in een kaderregeling aan besturen van een andere entiteit verplichtingen op te leggen – het voorbeeld van de problematische ba-sis van en voor de regeling van artikel 11bis Wet KSZ 691

2.2.6. De mogelijkheid om aan besturen van de eigen en-titeit de verplichting op te leggen om onrecht-streeks gegevens te raadplegen die op een ander bestuursniveau worden beheerd 695

2.2.7. Conclusie – Opname van een verplichting in (min-stens) vier kaderregelingen 697

3. De bestuurlijke verplichting tot onrechtstreekse verkrijging (en gebruik) van authentieke gegevens 6973.1. Het standpunt in verband met de functionele opdeling van

gegevens als uitgangspunt 6983.2. Het voorwerp van de bestuurlijke verplichting – de gege-

vens die een bestuur nodig heeft voor de uitoefening van zijn taken, zijn beschikbaar als authentieke gegevens 6983.2.1. De onrechtstreekse verkrijging als essentie 6983.2.2. Van gegevens die een bestuur nodig heeft om haar

taken van algemeen belang uit te voeren... 6993.2.3. ...en die beschikbaar zijn als of in de vorm van een

authentiek gegeven 7003.2.4. Wat met gegevens die niet als authentiek beschik-

baar zijn? 701



INHOUD 29

3.3. De voorkeur voor een gebruiksplicht boven een opvra-gingsplicht 7023.3.1. Het onderscheid tussen een gebruiks- en een opvra-

gingsplicht – de aard van de verplichting 7023.3.2. De verplichting tot opvraging bij of via een dien-

stenintegrator is ‘enkel’ een modaliteit van de be-stuurlijke gebruiksplicht 704

3.3.3. De logica van de benadering als gebruiksplicht 7053.3.4. De juiste verhouding tussen gebruik en opvraging

van gegevens 7063.3.5. Voorstel van tekst 706

4. De elementen van een bestuurlijke gebruiksplicht 7074.1. De verplichting en het proportionaliteitsbeginsel 7074.2. De gebruiksplicht en het vereiste van machtiging 7084.3. De opportuniteit om de gebruiksplicht aan te vullen met

een uitvraagverbod 7104.3.1. Voorwerp van een uitvraagverbod 7104.3.2. Het (subtiele) verschil tussen een gebruiksplicht en

een uitvraagverbod 7114.3.3. Opportuniteit bij specifieke regelingen waar geen

gebruiksplicht geldt 7124.4. Het relatieve karakter van een bestuurlijke gebruiksplicht 712

4.4.1. De uitzonderingen in de kaderregelingen betreffen eerder het uitvraagverbod 713

4.4.2. De noodzaak om uitzonderingen te voorzien 7164.4.3. Uitzonderingen op de gebruiksplicht in Nederland 7164.4.4. Uitzonderingen in de Belgische context 718

4.5. De noodzaak om de gebruiksplicht te combineren met de specifieke bestuursrechtelijke bepalingen 7194.5.1. De specifieke regelgeving bevat geen bepaling over

de (modaliteit van) verkrijging 7204.5.2. Uitgangspunt – de specifieke regelgeving bevat een

bepaling over de (modaliteit van) onrechtstreekse verkrijging 720

4.5.3. Het ontoereikende karakter van een algemene be-stuurlijke gebruiksplicht 721

4.5.4. De specifieke regelgeving voorziet in een (gedeelte-lijke) onrechtstreekse verkrijging 722

4.5.5. De specifieke regelgeving voorziet in een recht-streekse verkrijging 723



30 INHOUD

5. De maatregelen ter aanvulling van de bestuurlijke verplich-ting om de eenmalige gegevensopvraging te waarborgen 7265.1. De combinatie van de gebruiksplicht met een uitvraagver-

bod in de specifieke regelingen als maatregel om de eenma-lige gegevensopvraging te verankeren 7275.1.1. Overzicht van het uitvraagverbod in de specifieke

regelingen 7275.1.2. Het voorwaardelijk karakter van het uitvraagver-

bod in de specifieke regelingen 7295.1.3. De toetsing van het uitvraagverbod aan het beginsel

van onderlinge autonomie 7295.1.4. De waarde van het (specifieke) uitvraagverbod – de

combinatie met de algemene gebruiksplicht 7315.1.5. De combinatie van het specifieke uitvraagverbod

met de specifieke regelgeving 7315.1.6. Het specifieke uitvraagverbod en de omschrijving

van de (potentiële) begunstigden van een machtiging 7325.2. De afdwingbaarheid van de bestuurlijke gebruiksplicht –

naar een weigeringsrecht in hoofde van de burger? 7365.2.1. Een weigeringsrecht van de burger als sluitstuk van

de toepassing van de eenmalige gegevensopvraging – algemeen 736

5.2.2. Geen absoluut weigeringsrecht – uitzonderingen op het weigeringsrecht 738

5.2.3. De onduidelijke inhoud van het weigeringsrecht – geen verplichting of het niet ten laste kunnen leg-gen 740

5.2.4. Twijfel over de zin van een weigeringsrecht is het gevolg van een traditionele benadering waarin de burger de plicht heeft om gegevens te verstrekken 741

5.2.5. Een daadwerkelijk weigeringsrecht vereist een rege-ling van de gevolgen van een weigering 743

5.2.6. Waarbij ook rekening wordt gehouden met moge-lijk misbruik 745

5.2.7. Een klachtrecht als alternatief 7475.2.8. Conclusie met betrekking tot een weigeringsrecht

in hoofde van de burger 7516. Conclusie 752

8DIENSTENINTEGRATIE EN DE TUSSENKOMST VAN DIENSTEN-INTEGRATOREN 755Inleiding 757



INHOUD 31

1. De essentie van dienstenintegratie 7591.1. Het concept ‘dienstenintegratie’ 759

1.1.1. Eerste component – het begrip ‘dienst’ 7591.1.2. Tweede component – het begrip ‘integratie’ 7621.1.3. De praktijk – dienstenintegratie als organisatie van

de uitwisseling van gegevens in al zijn facetten, met inbegrip van een geïntegreerde uitwisseling 765

1.1.4. De juridische definitie van dienstenintegratie in de toepasselijke regelingen 768

1.1.5. Voorstel van definitie 7691.1.6. Dienstenintegratie en de taken en opdrachten die

aan een dienstenintegrator worden toebedeeld – geen coherente regeling 770

1.2. Het doel, de opdrachten en de taken van dienstenintegra-toren – algemeen 7701.2.1. Inleiding – doel en opdracht aan de hand van taken 7701.2.2. Het belang van een goede omschrijving van de op-

drachten en taken – de band met het bestuursrecht 7711.2.3. Standpunt – de opdrachten als doelen en de taken

als handelingen ter uitvoering daarvan 7721.2.4. De nood aan een duidelijke omschrijving 7731.2.5. De realiteit met betrekking tot dienstenintegrato-

ren – een amalgaam van opdrachten en taken 7751.2.6. Standpunt – Dienstenintegratie als afzonderlijke

opdracht ter uitvoering van het beleid 7761.2.7. De verenigbaarheid van dienstenintegratie met an-

dere opdrachten 7771.3. De opdracht van dienstenintegratie 777

1.3.1. Inleiding – de zeven kerntaken van diensteninte-gratie 777

1.3.2. De eerste kerntaak – De ontwikkeling en het be-heer van een uitwisselingsplatform 778

1.3.3. Tweede kerntaak – de dienstenintegratie in de ei-genlijke betekenis – het aanbieden van geïntegreer-de diensten 781

1.3.4. Derde kerntaak – het beheer van een verwijzingsre-pertorium 784

1.3.5. Vierde kerntaak – Het aanbieden van basisdiensten 7861.3.6. Vijfde kerntaak – de coördinatie van de diverse as-

pecten van de uitwisseling 787



32 INHOUD

1.3.7. Zesde kerntaak – het maken van afspraken inzake gebruikers- en toegangscontrole en het bijhouden van logbestanden 788

1.3.8. Zevende kerntaak – de samenwerking met andere dienstenintegratoren 788

1.3.9. De rol van dienstenintegratoren bij het uitwerken van authentieke registers – een adviserende rol bij de functionele opdeling van de opslag van gegevens 789

1.4. Vier opdrachten die moeten worden onderscheiden van dienstenintegratie 7901.4.1. Inleiding – vier opdrachten die aan de dienstenin-

tegrator zelf of aan het bestuur waaraan de functie van dienstenintegrator wordt toebedeeld, worden toegewezen 790

1.4.2. Eerste reeks opdrachten – beleidsmatige opdrach-ten 791

1.4.3. Tweede reeks opdrachten – projectmatige opdrach-ten 797

1.4.4. Derde reeks opdrachten – de opdracht tot het ano-nimiseren en/of coderen van gegevens voor onder-zoeksdoeleinden 798

1.4.5. Vierde reeks opdrachten – het beheer van inhoude-lijke gegevensbanken 801

1.5. De opdracht van het bestuur aan wie de functie van dien-stenintegrator is toebedeeld, als beheersinstelling bij een machtigingscomité 8011.5.1. De rol van FEDICT en KSZ als beheersinstelling

bij een federaal machtigingscomité 8011.5.2. Het ontbreken van beheersinstellingen op deelsta-

telijk vlak 8021.5.3. De rol van beheersinstelling is niet onverenigbaar

met de functie van dienstenintegrator 8032. Het beheer van gegevensbanken en de opdracht van diensten-

integratie 8042.1. Het beheer van inhoudelijke gegevensbanken ter ondersteu-

ning van de functie van dienstenintegrator (eerste scenario) 8052.1.1. Een verwijzingsrepertorium 8052.1.2. Logbestanden 816

2.2. Het beheer van (andere) inhoudelijke databanken (tweede scenario) 8172.2.1. Een principieel verbod tot beheer van inhoudelijke

gegevensbanken door dienstenintegratoren 817



INHOUD 33

2.2.2. Een verbod voor het bestuur waaraan de functie van dienstenintegrator is toebedeeld? 818

2.2.3. Drie voorbeelden van inhoudelijke gegevensban-ken die beheerd worden door dienstenintegratoren of het bestuur waaraan de functie van diensteninte-grator is toebedeeld 818

2.2.4. Risico’s verbonden aan het beheer van inhoudelijke gegevensbanken 822

2.2.5. Oplossing – toebedeling van het beheer van inhou-delijke gegevensbanken aan andere besturen 823

2.3. De tijdelijke hosting van (authentieke) gegevensbanken door een dienstenintegrator (derde scenario) 8242.3.1. De tijdelijke hosting slaat niet op de opportuniteit

van de gegevensbank 8242.3.2. De tijdelijke hosting is een gevolg van technische of

organisatorische redenen 8252.3.3. Standpunt – geen tijdelijke hosting 8262.3.4. Het alternatief van een verwerker 826

2.4. Het beheer van kopies (om technische redenen) van au-thentieke registers door dienstenintegratoren (vierde scena-rio) 8272.4.1. De nood aan federale authentieke gegevens voor

deelstaten 8272.4.2. Geen tijdelijk beheer van een kopie van externe au-

thentieke gegevens zoals in het Waals samenwer-kingsakkoord eGov 827

2.4.3. Een permanente kopie van bepaalde federale gege-vensbanken 829

2.4.4. De opportuniteit van het bijhouden van kopies van federale authentieke registers op deelstatelijk niveau – een beperking van uit federale authentieke regis-ters afgeleide gegevensbanken op deelstatelijk ni-veau 829

2.4.5. Een principieel negatief standpunt van de CBPL 8302.4.6. De noodzaak aan een ander standpunt in het kader

van de staatsstructuur 8302.4.7. Zes voorwaarden voor het beheren van een kopie

van federale authentieke registers door deelstatelij-ke dienstenintegratoren 831



34 INHOUD

3. Dienstenintegratie en dienstenintegratoren – een complex sa-menspel 8353.1. De noodzaak van een definitie van het begrip ‘dienstenin-

tegrator’ in de publieke sector 8353.1.1. De noodzaak van een specifiekere omschrijving

met betrekking tot de publieke sector 8353.1.2. Het vereiste van een wetskrachtige norm voor de

toebedeling van de opdracht van dienstenintegratie in de publieke sector als onderdeel van de definitie 836

3.1.3. Een voorstel van definitie van ‘(publieke) diensten-integrator’ 836

3.1.4. Dienstenintegratoren als opvolgers van kruispunt-banken 837

3.1.5. Dienstenintegratoren als TTP 8383.2. De impact van de opdracht van dienstenintegratie op de

organisatie van de functie van dienstenintegrator 8403.2.1. Het formele aspect – de voorkeur van de CBPL

voor een afzonderlijk bestuur als dienstenintegrator 8413.2.2. De noodzakelijke aanvulling met een materiële be-

nadering – de noodzaak om de opdracht van dien-stenintegratie te onderscheiden van andere opdrachten 842

3.2.3. Standpunt – de opdracht van dienstenintegratie wordt bij voorkeur als zodanig aan een afzonderlijk bestuur toebedeeld en moet, zo nodig, leiden tot een functionele opdeling binnen het bestuur waar-aan ze is toegekend 843

3.2.4. De mogelijke rol van de wetgever bij de toebedeling van de opdracht van dienstenintegratie 845

4. Een analyse van het statuut en de opdrachten van de belang-rijkste publieke dienstenintegratoren inzake interbestuurlijk gegevensverkeer in het kader van de individuele publieke dienstverlening 8464.1. Overzicht van de belangrijkste dienstenintegratoren inzake

interbestuurlijk gegevensverkeer in het kader van de indi-viduele publieke dienstverlening 846

4.2. De KSZ als dienstenintegrator voor de sector van de sociale zekerheid 8474.2.1. Algemeen 8484.2.2. Het statuut van de KSZ – een openbare instelling

met rechtspersoonlijkheid 8484.2.3. De opdrachten van de KSZ 848



INHOUD 35

4.2.4. De noodzaak om de functie van dienstenintegrator binnen de KSZ af te zonderen 849

4.3. FEDICT als federale dienstenintegrator 8504.3.1. Algemeen 8504.3.2. Het statuut van FEDICT – een federale overheids-

dienst 8504.3.3. De opdrachten van FEDICT 851

4.4. DAB Informatie Vlaanderen als Vlaamse dienstenintegra-tor 8524.4.1. Algemeen 8524.4.2. Het statuut van DAB Informatie Vlaanderen – een

complex verhaal 8544.4.3. De opdrachten van de Vlaamse Dienstenintegrator 863

4.5. BCED als de Waalse dienstenintegrator 8654.5.1. Algemeen 8654.5.2. Het statuut van de BCED – een dienst binnen

eWBS, een gemeenschappelijke dienst opgericht bij een samenwerkingsakkoord dat geen parlementaire goedkeuring behoeft 866

4.5.3. De opdrachten van de BCED 8694.6. CIBG als Brusselse dienstenintegrator 870

4.6.1. Algemeen 8704.6.2. Het statuut van CIBG – een instelling van open-

baar nut 8704.6.3. De opdrachten van het CIBG 871

4.7. Conclusie 8725. De noodzaak van een wetskrachtige regeling voor publieke

dienstenintegratoren en van de toebedeling van de functie van dienstenintegrator aan een afzonderlijk bestuur 8735.1. De noodzaak van een wettelijke omkadering/basis 873

5.1.1. Een wettelijke regeling voor de rol van FEDICT 8735.1.2. Een decretale verankering van de rol van CORVE 8745.1.3. De omschrijving van de rol van de BCED in een sa-

menwerkingsakkoord 8765.2. Waarom een wettelijke regeling? 876

5.2.1. De argumenten van de CBPL – een sleutelpositie én een verregaande verantwoordelijkheid bij de ver-werking van gegevens binnen de overheid 877

5.2.2. Dienstenintegratie in de eigenlijke zin vereist het samenbrengen van gegevens 878

5.2.3. Dienstenintegratie en het vertrouwen in elektroni-sche gegevensuitwisseling en -opslag 878



36 INHOUD

5.2.4. De werking van dienstenintegratoren legt verplich-tingen op aan besturen 879

5.3. De noodzakelijke aanvulling van het wettelijk kader met de toebedeling 879

5.4. De inhoud van het wettelijk kader 8796. Het wettelijk kader voor de werking van een dienstenintegra-

tor 8796.1. De hoedanigheid van dienstenintegratoren op het vlak van

gegevensverwerking 8806.1.1. Geen duidelijk standpunt over de hoedanigheid

van een dienstenintegrator bij de gegevensverwer-king in het kader van dienstenintegratie 880

6.1.2. Vooraf – opdrachten die geen gegevensverwerking vereisen 881

6.1.3. De noodzaak om in het kader van gegevensverwer-king een onderscheid te maken tussen de opdracht van dienstenintegratie en de andere opdrachten 882

6.1.4. Uitgangspunt – vier aspecten binnen de opdracht van dienstenintegratie 883

6.1.5. Eerste aspect – dienstenintegratoren als verant-woordelijke van gegevensbanken die de uitoefening van de opdracht van dienstenintegratie ondersteu-nen 883

6.1.6. Tweede aspect – dienstenintegratoren als beheerder van het uitwisselingsplatform – een verwerker 887

6.1.7. Derde aspect – dienstenintegratoren als aanbieders van basisdiensten – een verwerker 887

6.1.8. Vierde aspect – dienstenintegratoren als aanbieders van geïntegreerde diensten – voorkeur voor het sta-tuut van een verwerker 888

6.1.9. Dienstenintegratoren als verwerker en het vereiste van artikel 16, § 1 WVP 893

6.1.10.Het uitoefenen van opdrachten die niet inherent zijn aan dienstenintegratie – verantwoordelijken voor de verwerking 895

6.1.11.Het belang van een juiste kwalificatie 8966.1.12.Conclusie 897

6.2. Een wettelijk kader met passende waarborgen voor de wer-king van een dienstenintegrator 8976.2.1. Algemeen – het wettelijk kader voor de werking van

een dienstenintegrator 898



INHOUD 37

6.2.2. Eerste aspect – de naleving van het juridisch kader inzake uitwisseling 898

6.2.3. Het verbod voor dienstenintegratoren om aanvul-lende rechten te verlenen 901

6.2.4. Het principiële verbod om dienstenintegratoren af-zonderlijk te machtigen 905

6.2.5. Tweede aspect – de beveiliging van diensteninte-gratie 908

6.2.6. Derde aspect – de aansprakelijkheid van diensten-integratoren 909

6.2.7. Vierde aspect – de transparantie van diensteninte-gratie 911

7. De verplichte dan wel facultatieve aard van de tussenkomst van een dienstenintegrator 9137.1. Een overzicht van de aard van de tussenkomst van de dien-

stenintegratoren 9137.1.1. De verplichte tussenkomst van de Kruispuntbank

van Sociale Zekerheid 9137.1.2. De verplichte tussenkomst van de gewestelijke

dienstenintegrator 9167.1.3. De verplichting om een beroep te doen op de

Kruispuntbank voor de Uitwisseling van Gegevens in Wallonië 916

7.1.4. Het facultatieve karakter van de tussenkomst van de federale dienstenintegrator 917

7.1.5. Het facultatieve karakter van de tussenkomst van de Vlaamse Dienstenintegrator 917

7.1.6. Conclusie – vier verschillende regelingen 9187.2. De aard van de tussenkomst en het succes van een dien-

stenintegrator 9187.3. Argumenten ten behoeve van een facultatieve tussenkomst

van dienstenintegratoren 9197.4. Het ontoereikende karakter van de argumenten ten nadele

van een verplichte tussenkomst 9217.5. De noodzaak om besturen te verplichten een beroep te

doen op een dienstenintegrator 9237.6. Een gemoduleerde toepassing als oplossing? 9247.7. Twee aandachtspunten bij een facultatieve tussenkomst 925

7.7.1. Het belang van een goede omschrijving van het doelpubliek 925



38 INHOUD

7.7.2. Het beperkte voorwerp van de verplichting om ge-gevens mee te delen aan de dienstenintegrator wiens tussenkomst facultatief is 926

8. De uniciteit van dienstenintegratoren – de problematiek van de gelijktijdige bevoegdheid van meerdere dienstenintegrato-ren 9298.1. De noodzaak aan een duidelijke afbakening van het toepas-

singsgebied van de dienstenintegratoren 9298.2. De afbakening van het toepassingsgebied in de diverse re-

gelingen 9308.2.1. De voorbehouden bevoegdheid van de KSZ 9308.2.2. De Wet FDI – de federale dienstenintegrator 9318.2.3. Het Decreet VDI – de Vlaamse Dienstenintegrator 9318.2.4. Het Waals samenwerkingsakkoord eGov – de BCED 9328.2.5. De Brusselse Ordonnantie GDI 9328.2.6. De band tussen het werkterrein van deelstatelijke

dienstenintegratoren en de bevoegdheid van de deelstaten 932

8.3. Twee knelpunten met betrekking tot de bevoegdheid van dienstenintegratoren 9338.3.1. Eerste knelpunt – de gelijktijdige bevoegdheid van

dienstenintegratoren ingevolge de bevoegdheids-verdeling binnen het federale België aan de hand van het voorbeeld van de (Vlaamse) OCMW’s 934

8.3.2. Tweede knelpunt – de gelijktijdige bevoegdheid in-gevolge uitbreidingen van een netwerk tot besturen van andere sectoren en/of niveaus 939

8.4. De ‘normale’ samenloop van dienstenintegratoren – de ge-lijktijdige bevoegdheid van dienstenintegratoren voor een-zelfde gegevensstroom in functie van de hoedanigheid van de partijen 9488.4.1. Interne uitwisselingen (binnen het netwerk) 9498.4.2. Externe uitwisselingen (buiten het netwerk) 9498.4.3. De toepassing van cirkels van vertrouwen 9498.4.4. De dienstenintegrator die bevoegd is voor het aan-

vragende bestuur als TTP voor het gebruikers- en toegangsbeheer 950

8.4.5. De combinatie van dienstenintegratoren voor geïn-tegreerde diensten 950

8.5. De noodzakelijke samenwerking tussen dienstenintegratoren 9519. Conclusie 951



INHOUD 39

9Voorafgaande machtiging door specifieke (machtigings)comités 955Inleiding 9571. Overzicht van het bestaande kader voor controle op gege-

vensuitwisseling in België – de federale en deelstatelijke machtigingscomités 9581.1. Negen (machtigings)comités verdeeld over het federale en

deelstatelijke niveau 9591.2. Zes federale sectorale machtigingscomités 959

1.2.1. Twee federale machtigingscomités die niet relevant zijn voor het interbestuurlijk gegevensverkeer 960

1.2.2. Twee federale machtigingscomités die betrekking hebben op (mededelingen uit) een welbepaalde ge-gevensbank 960

1.2.3. Twee federale machtigingscomités met een algeme-ne reikwijdte 961

1.2.4. Conclusie – drie federale machtigingscomités ver-vullen rol van belang bij de uitwerking van het in-terbestuurlijk gegevensverkeer in het kader van de individuele publieke dienstverlening 962

1.3. Drie deelstatelijke machtigingscomités 9621.3.1. De instelling van deelstatelijke machtigingscomités

als gevolg van de horizontale bevoegdheidsverde-ling 963

1.3.2. Drie deelstatelijke machtigingscomités 9661.3.3. De band tussen deelstatelijke machtigingscomités

en de federale toezichthouder 9672. De controle op de gegevensuitwisseling in het kader van het

elektronische interbestuurlijke gegevensverkeer in België – algemene situering 9732.1. Het vereiste van een voorafgaande machtiging 974

2.1.1. De ontstaansgeschiedenis van de machtigingscomi-tés 974

2.1.2. Het voordeel van een preventief stelsel van machti-gingen 975

2.1.3. De band met het voorafgaand onderzoek in Richt-lijn 95/46/EG 975

2.2. De waarde van een machtiging 9782.2.1. Het specifieke karakter van een machtiging 9782.2.2. De algemene machtigingen als uitzondering op het

specifieke karakter van de machtigingen 9792.2.3. De waarde van een machtiging 982



40 INHOUD

2.2.4. Machtigingen zijn bestuursbeslissingen 9832.2.5. Een machtiging als reglementaire bepaling in de zin

van artikel 4, § 1, 2° WVP? 9852.3. Het belang van het stelsel van de voorafgaande machtigin-

gen 9852.3.1. De vrees voor het stelsel in het voorstel algemene

verordening gegevensbescherming 9862.3.2. De noodzaak van een machtiging voor de rechtma-

tigheid van uitwisselingen – het relatief beperkte aantal beraadslagingen 991

3. Het voorwerp van de voorafgaande machtiging 9923.1. De machtiging slaat op de mededeling van (persoons)gege-

vens door een bestuur 9933.1.1. Het eerste begrip – de mededeling 9943.1.2. Het tweede begrip – van persoonsgegevens 9983.1.3. Het derde begrip – door een bestuur 10003.1.4. De uitzonderingen op het machtigingsvereiste 10073.1.5. De eerste uitzondering – vrijstelling van

artikel 36bis WVP voor de politie 10113.1.6. Tweede uitzondering – de vrijstellingen van

artikel 15 Wet KSZ 10153.1.7. Gevolg van het niet vereist zijn een machtiging – de

blijvende toepassing van de wetsbepalingen 10163.2. De machtiging en het interbestuurlijk gegevensverkeer 1017

3.2.1. De noodzaak tot verdere verfijning van interbe-stuurlijke uitwisselingen – strikte en ruime opvat-ting van bestuur 1018

3.2.2. Een onderscheid naargelang de ontvanger een an-der bestuur is dan de bron – het ontbreken van een machtigingsvereiste voor intra-bestuurlijke uitwis-selingen 1020

3.2.3. Gegevensuitwisselingen vanuit het oogpunt van het gegevensverwerkingsrecht – het onderscheid tussen intern en externe mededeling 1023

3.2.4. De vrijstelling van machtiging van intra-bestuurlij-ke uitwisselingen doorbreekt het gegevensverwer-kingsrechtelijke onderscheid 1024

3.2.5. De nood aan een regeling voor intra-bestuurlijke uitwisselingen die extern (moeten) zijn 1025

3.2.6. Voorstel – het vereiste van toelating van intra-be-stuurlijke uitwisselingen die extern zijn, door een intern comité 1027



INHOUD 41

3.2.7. Conclusie 10294. De bevoegdheid van de machtigingscomités 1029

4.1. Het criterium om de bevoegdheid te bepalen 10304.1.1. Het bestuur dat verantwoordelijke is van de be-

vraagde gegevensbank 10304.1.2. De bevoegdheid van de deelstatelijke comités – de

mededeling door een deelstatelijk bestuur als crite-rium 1030

4.1.3. De bevoegdheid op federaal niveau – een getrapte regeling 1039

4.1.4. Een stappenplan voor de bepaling van de bevoegd-heid 1047

4.1.5. Wat als er geen comité bevoegd is op basis van de wettelijke regeling? 1048

4.2. Gelijktijdige bevoegdheid van machtigingscomités voor gegevensstromen in eenzelfde project – naar een geïnte-greerde machtiging 10504.2.1. Probleemstelling – integratiedossiers vereisen meer-

dere aanvragen 10504.2.2. Het ontbreken van een toereikende oplossing voor

de gelijktijdige bevoegdheid van federale en deelsta-telijke comités 1051

4.2.3. De risico’s bij het aanvragen van meerdere machti-gingen 1052

4.2.4. Een gecoördineerde of geïntegreerde machtiging op federaal niveau als aanzet van oplossing 1054

4.2.5. De opties in de wetgeving: coördinatie door de CBPL of aanduiding van één comité 1056

4.2.6. Enkele aspecten bij een geïntegreerde aanpak – de bevoegde beheersinstelling en de termijn 1058

4.3. De geïntegreerde machtiging bij het gebruik van het Rijks-registernummer 10614.3.1. Artikel 5, § 1 Wet Verankering principe unieke ge-

gevensinzameling federale overheid 10614.3.2. Van een wettelijke machtiging zonder meer… 10614.3.3. ...naar een voorafgaande machtiging... 10624.3.4. ...door een toezichthouder... 10624.3.5. ...in de zin van artikel 3, 6° – een toezichthouder in

de betekenis van machtigingscomité 10634.3.6. Een machtiging in uitvoering van artikel 8 Wet

Rijksregister 1065



42 INHOUD

4.3.7. Toevoegen van de machtiging tot gebruik van het Rijksregisternummer? 1066

4.3.8. Enkel het gebruik 10674.4. Een hervorming van de sectorale comités als aanzet van op-

lossing voor bevoegdheidsproblemen 10674.4.1. De uitgangspunten bij een globale hervorming van

de sectorale comités 10694.4.2. Een herverdeling van de bevoegdheden van de sec-

torale comités als eerste uitgangspunt 10704.4.3. Voorstel om het aantal comités te herleiden tot vier

(dan wel vijf) met beter afgestemde bevoegdheden in drie stappen 1071

4.4.4. Een harmonisatie van het takenpakket van sectorale comités als tweede uitgangspunt 1074

4.4.5. Afstemming met de werking van de diensteninte-gratoren 1081

5. Delegatie van de (machtigings)bevoegdheid aan de machti-gingscomités 10825.1. De delegatie van beslissingsbevoegdheid aan een onafhan-

kelijke overheid buiten de Regering 10825.2. De overdracht van beslissingsbevoegdheid aan overheden

waarover de overheid geen zeggenschap heeft – het vereiste van controle 1083

5.3. Delegatie, mits een nauwkeurige omschrijving van de voorwaarden tot uitoefening van de beoordelingsvrijheid 1084

5.4. Wat met de delegatie van bevoegdheid als het gaat om grondrechten? 1085

5.5. Toetsing van de beoordelingsbevoegdheid van de federale sectorale comités – een gemengd beeld 1086

5.6. Welke controle bij een ruimere (discretionaire) beoorde-lingsbevoegdheid door een onafhankelijke instelling? 1089

5.7. De beslissingsbevoegdheid herbeschouwd? 10916. De taak van machtigingscomités bij het verlenen van machti-

gingen 10936.1. De taak van de machtigingscomités bij machtigingen – al-

gemeen 10936.1.1. Een overzicht van de kaderregelingen 10936.1.2. De wankele basis van de bevoegdheidsdelegatie aan

de machtigingscomités 10946.1.3. De noodzakelijke aanvulling van de regelgeving –

een ruime controle 1096



INHOUD 43

6.2. Een stappenplan voor de beoordeling 10986.2.1. De opportuniteit van een geïntegreerd stappenplan

bij de beoordeling 10986.2.2. De inhoudelijke beoordeling van een uitwisseling –

negen stappen 10986.3. Eerste stap – de legitimiteit van de uitwisseling in hoofde

van de ontvanger 10996.3.1. Deelvraag 1a – Is de verwerking in hoofde van de

ontvanger toegelaten? 11006.3.2. Deelvraag 1b – Is het doeleinde van de verwerking

in hoofde van de ontvanger welbepaald? 11006.3.3. Deelvraag 1c – Is het doeleinde van de verwerking

uitdrukkelijk omschreven? 11006.3.4. Deelvraag 1d – Is het doeleinde van de verwerking

gerechtvaardigd? 11016.4. De tweede stap – is de onrechtstreekse verkrijging door de

ontvanger voorzien? 11016.4.1. Een onderscheid naargelang het doel van de gege-

vensstroom 11016.4.2. Een duidelijke regelgeving voor de gevallen waarin

de onrechtstreekse verkrijging ertoe strekt een rechtstreekse verkrijging bij de burger te vervangen 1102

6.4.3. De noodzaak om deze stap afzonderlijk te behande-len 1103

6.5. Derde stap – de legitimiteit van de uitwisseling in hoofde van de verstrekker 11046.5.1. Deelvraag 3a – Is de terbeschikkingstelling door de

verstrekker toegelaten? 11046.5.2. Deelvraag 3b – Is het doeleinde welbepaald? 11046.5.3. Deelvraag 3c – Is het doeleinde uitdrukkelijk om-

schreven? 11056.5.4. Deelvraag 3d – Is het doeleinde gerechtvaardigd? 1105

6.6. Vierde stap – de bijzondere rol van de verenigbaarheid bij uitwisseling 1105

6.7. Vijfde stap – de proportionaliteit van de uit te wisselen ge-gevens 1106

6.8. Zesde stap – de proportionaliteit van de (modaliteit van) uitwisseling 1106

6.9. Zevende stap – de transparantie van de uitwisseling 11076.9.1. De informatie door de verstrekker 11086.9.2. De informatie door de ontvanger 11086.9.3. De informatie – concrete richtlijn 1108



44 INHOUD

6.10. Achtste stap – de toegang tot de gegevens 11096.10.1.Gebruikers- en toegangsbeheer en logbestanden in

hoofde van de verstrekker 11096.10.2.De toegang tot de uitgewisselde gegevens in hoofde

van de ontvanger 11096.10.3.De eventuele mededeling van de uitgewisselde ge-

gevens door de ontvanger aan derden 11106.11. Negende stap – de beveiliging van de uitwisseling 1110

7. De noodzaak om uitwisselingen end-to-end te machtigen 11107.1. Een beschrijving van de situatie 1111

7.1.1. De tussenkomst van een dienstenintegrator bij de uitwisseling van gegevens 1111

7.1.2. De mededeling van gegevens via een tussenbestand 11127.2. De probleemstelling – het bevoegde machtigingscomité 1113

7.2.1. Algemeen 11137.2.2. Het voorbeeld van de Referentiedatabank van

VLABEL 11147.2.3. Schematische voorstelling van de machtigingsbe-

voegdheid met betrekking tot de Referentiedata-bank van VLABEL 1115

7.2.4. Risico’s als men toelaat dat het machtigingscomité dat bevoegd is voor het tussenbestand, ook de me-dedeling vanuit de oorspronkelijke bron machtigt 1116

7.3. Het vereiste van een end-to-end-machtiging – de bescher-ming van de uit te wisselen gegevens als uitgangspunt 11167.3.1. De voorafgaande machtiging is bedoeld om de bur-

gers te beschermen 11177.3.2. De wettelijke regelingen zijn enkel zinvol als de

machtiging ook betrekking heeft op de onrecht-streekse mededeling van gegevens 1117

7.3.3. De formulering van de machtigingsvoorwaarde in de wettelijke regelingen 1118

7.3.4. De band met het beginsel van de eenmalige opvra-ging van gegevens 1119

7.4. De grenzen bij de toepassing van de machtiging end-to-end 11207.4.1. Eerste begrenzing – het vereiste van een end-to-

end-machtiging geldt voor de mededeling van ge-gevens die afkomstig zijn van een register of gege-vensbank die onderworpen zijn aan de machtiging van een ander comité (dan het comité dat bevoegd is voor het tussenbestand) 1120



INHOUD 45

7.4.2. Tweede begrenzing – het vereiste van end-to-end-machtiging geldt voor tussenbestanden die bedoeld zijn om door derden te worden geraadpleegd 1126

7.5. De problematiek van entiteiten met een dubbele hoedanig-heid – het beheer van een authentiek register én de functie van dienstenintegrator 11307.5.1. De Kruispuntbank Voertuigen en de Kruispunt-

bank Rijbewijzen – algemeen 11307.5.2. Het belang van het onderscheid tussen de functie

van authentiek register en de functie van diensten-integrator voor de te machtigen gegevensstroom 1130

7.5.3. Concreet – het telkens weer bepalen van de oor-spronkelijke bron van de gegevensstromen die men ter machtiging voorlegt 1132

7.6. Case study – de mededeling van gegevens uit het netwerk met betrekking tot rijbewijsgegevens 11327.6.1. Gevolgen voor de machtiging van mededelingen –

end-to-end-machtigingen 11337.6.2. De bepaling van de bevoegde machtigingscomités

voor mededelingen uit het netwerk van de rijbe-wijsgegevens 1134

7.6.3. Conclusie 11397.7. De mogelijkheid dat een machtiging ook latere (onrecht-

streekse) uitwisselingen door de ontvanger dekt – niet op-portuun als werkwijze 1140

7.8. Naar een aanpassing van de bevoegdheden van de machti-gingscomités? 11427.8.1. De praktische relevantie van end-to-end machti-

gingen 11427.8.2. Een andere organisatie van de bevoegdheid tot

machtiging van de mededeling van identificatiege-gevens als oplossing voor de toegang tot tussenbe-standen met identificatiegegevens 1143

7.8.3. De toegang tot van (federale) authentieke registers afgeleide gegevensbanken op deelstatelijk niveau 1143

7.8.4. Conclusie 11448. Conclusie 1144

10BIBLIOGRAFIE 1155


E-government in het federale Belgie - ASP EditionsE-government in het federale Belgie.book Page 3...

Documents

Transcript of E-government in het federale Belgie - ASP EditionsE-government in het federale Belgie.book Page 3...