Dyslexieprotocol op het Heerbeeck College 2019/2020 · 2019. 9. 3. · Uit: Diagnose van Dyslexie...

Dyslexieprotocol Heerbeeck College 2019/2020 Pagina 1

Dyslexieprotocol op het Heerbeeck College 2019/2020


In dit dyslexieprotocol vindt u informatie over dyslexie, de dyslexieverklaring, de dyslexiepas en de faciliteiten waarvan de leerling met dyslexie gebruik mag maken op het Heerbeeck College. Missie van het Heerbeeck College De missie van het Heerbeeck College luidt: doelgericht bijdragen aan de groei en ontwikkeling van jonge mensen. Het Heerbeeck College wil kwalitatief goed onderwijs bieden waarin leerlingen hun talenten ontdekken en ontwikkelen zodat ze uitgroeien tot zelfbewuste jongeren die hun leerproces kunnen sturen, verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen keuzes en een waardevolle bijdrage leveren aan de samenleving. Daarom is het belangrijk dat we voor dyslectische leerlingen vastleggen wat er nodig is om ze zo goed mogelijk te begeleiden tijdens hun schoolloopbaan op het Heerbeeck College.

Wat is dyslexie? Letterlijk vertaald uit het Grieks betekent ‘dyslexie’- niet goed kunnen lezen-, maar leerlingen met dyslexie hebben echter naast leesproblemen ook vaak spellingsproblemen. Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door hardnekkige problemen in de automatisering van de woordidentificatie (lezen) en/ of schriftbeeldvorming (spelling) (Stichting Dyslexie Nederland). Een leerling met dyslexie is zonder inzicht in de problemen die de stoornis met zich meebrengt, zonder faciliteiten of begeleiding, niet of in mindere mate in staat het onderwijs te volgen op het niveau dat aansluit bij zijn/ haar cognitieve capaciteiten. Het kan soms zelfs zo zijn dat het zelfs met faciliteiten er een te grote belemmering is om op het juiste niveau onderwijs te volgen dat de leerling misschien cognitief wel aan zou kunnen. Het Heerbeeck College hanteert onderstaande definitie:

Dyslexie is een specifieke leerstoornis die zich kenmerkt door een hardnekkig probleem in het aanleren van accuraat en vlot lezen en/of spellen op woordniveau, dat niet het gevolg is van omgevingsfactoren en/of een lichamelijke, neurologische of algemene verstandelijke beperking. Definitie van dyslexie. Bron: Steunpunt Dyslexie (SDN), Diagnostiek en behandeling, 2016


Dyslectici hebben last van decodeer- en/ of codeerproblemen, oftewel het omzetten van een geschreven letterreeks in de corresponderende klankcode (lezen, decoderen) en/ of van een klankcode in een corresponderende geschreven letterreeks (spellen, coderen). Het technisch lezen en spellen is onvoldoende geautomatiseerd wat tot uiting komt in een traag leestempo en/ of onvoldoende leesaccuratesse. Extra oefening en instructie helpt, maar zal het probleem nooit helemaal doen verdwijnen. In Nederland heeft 5 tot 10% van de bevolking dyslexie. Dyslexie heeft niets te maken met de intelligentie. Het komt voor bij zowel laag-, normaal- als hoogbegaafde mensen. Het Steunpunt Dyslexie (SDN) noemt drie criteria, waaraan voldaan moet zijn om te kunnen spreken van dyslexie:

1. Met een probleem wordt bedoeld dat het niveau van het lezen en/of spellen op woordniveau beduidend en kwantificeerbaar lager is dan wat op grond van de chronologische leeftijd van het individu verwacht mag worden (zie DSM-5). Er moet sprake zijn van een significante achterstand.

2. Hardnekkig betekent dat het probleem met lezen en/of spellen gedurende minimaal 6 maanden aanwezig moet zijn ondanks interventies gericht op het remediëren ervan (zie DSM-5). De achterstand is dus persistent en daarbij resistent voor instructie, kortom hardnekkig. De interventies moeten minimaal betrekking hebben op zorgniveau 3, dat wil zeggen dat ze hebben plaatsgevonden op school, maar buiten de context van reguliere (zorgniveau 1) of verlengde instructie (zorgniveau 2) in de klas.

3. Exclusiefactoren, factoren die uitgesloten moeten worden als verklaring van hardnekkige problemen in lezen en/of spellen, zijn onder meer: algemene verstandelijke beperkingen, doof- of slechthorendheid, blind- of slechtziendheid, neurologische stoornissen, onvoldoende beheersing van de instructietaal en algemene omgevingsfactoren, zoals inadequaat onderwijs (zie DSM-5) Uit: Diagnose van Dyslexie (brochure van de Stichting Dyslexie Nederland, geheel herziene versie 2016).


Veel voorkomende problemen bij dyslexie: Probleem bij: Komt tot uiting bij: Consequentie: Het automatiseren Directe woordherkenning

(technisch lezen). Slecht tekstbegrip, traag lezen.

Onthouden van woordbeelden.

Foutieve spelling.

Onthouden van losse gegevens.

Jaartallen, topografie, formules, rijtjes, woordjes en begrippen beklijven niet.

Twee dingen tegelijk doen.

Schrijven en luisteren is moeilijk, aantekeningen goed overnemen is lastig.

Informatieverwerking. Moeite met werkstukken maken, zelfstandige opdracht.

Moderne Vreemde talen

Het horen van klankverschillen.

Foutieve spelling.

Fonetische uitspraak (= een woord uitspreken zoals het klinkt).

Foutieve uitspraak of verhaspelen van woorden.

Verbale vaardigheden Het vinden van de juiste woorden.

Leerling maakt verbaal zwakke indruk.

Het onder woorden brengen van een verhaal. Spreekt bij voorkeur in korte zinnen.

Leerling maakt verbaal zwakke indruk.

Concentratie Het zich moeilijk kunnen afsluiten van onbelangrijke zaken of achtergrond geluiden.

Snel afgeleid zijn.

Sociale emotionele ontwikkeling

Lage cijfers ondanks grote inspanning

Frustratie en demotivatie

Bron: ‘Kenmerken problemen bij dyslexie’, Schoots- Wilke, H, in opdracht van het Ministerie van OC&W.


Dyslexieverklaring Het Heerbeeck College accepteert de voor wet geldige dyslexieverklaring. In de dyslexieverklaring staat kort en bondig beschreven waar de diagnose op gebaseerd is, wat mogelijke persoonsgebonden verklaringen zijn en welke behandeling, begeleiding en faciliteiten de cliënt nodig heeft. Uiteraard heeft de dyslexieverklaring alleen geldigheid als ze gebaseerd is op een degelijk psychodiagnostisch onderzoek (De Bruyn et al., 2012) en als de diagnosticus de juiste kwalificaties heeft. Leerlingen met een geldige dyslexieverklaring mogen gebruik maken van de faciliteiten die door het Heerbeeck College zijn opgesteld. Hieronder staan een aantal deskundigen die volgens de Nederlandse wet een diagnose dyslexie mogen stellen en een behandeling daarvoor geven:

- gekwalificeerde gezondheidspsychologen (BIG-geregistreerd) - orthopedagoog-generalisten (aangesloten bij de NVO) - kinder- en jeugdpsychologen (aangesloten bij het NIP of SKJ) - deelnemers nationaal referentiecentrum dyslexie/ kwaliteitsinstituut

dyslexie (NRD/ NKD certificaat). Dyslexiepas Op het Heerbeeck College krijgen de leerlingen met een geldige dyslexieverklaring (volgens de Nederlandse wet) een dyslexiepas. Deze pas wordt tijdens een korte bijeenkomst uitgereikt door de dyslexiecoördinator in de eerste weken van het schooljaar. Leerlingen zonder een geldige dyslexieverklaring krijgen geen dyslexiepas (uitzonderingen hierop ter beoordeling van de ondersteuningscoördinator. Leerlingen die in de loop van het schooljaar na onderzoek een dyslexieverklaring krijgen, maken zelf of via de mentor een afspraak (voor informatie en dyslexiepas) bij de dyslexiecoördinator. Op de dyslexiepas staan de faciliteiten waar de leerling tijdens zijn schoolloopbaan recht op heeft. De faciliteiten worden gegeven op basis van de dyslexieverklaring; hierbij kan tevens gebruik worden gemaakt van de informatie van de ondersteunings coördinator, leerlingcoördinator, teamleider, mentor, gedragswetenschapper en eventueel de leerling. De leerling dient de pas elke les bij zich te hebben en legt deze zichtbaar op tafel tijdens toetsen en so’s. Op de toetsen en so’s wordt een D geschreven, zo weet de vakdocent dat hij te maken heeft met een leerling met dyslexie. Bij eventueel verlies van de dyslexiepas krijgt de leerling eenmalig gratis een nieuwe dyslexiepas. Daarna is deze pas tegen betaling te verkrijgen In de wet zijn een aantal faciliteiten voor de begeleiding van dyslectische leerlingen vastgelegd. Het Heerbeeck College heeft daarnaast ook een aantal specifieke


schoolafspraken gemaakt. Deze vindt u hieronder. Op het eindexamen worden toetsen aangeboden in lettergrote Ariael 12, daarom zijn de toetsen op het Heerbeeck College ook allemaal in Ariael 12. Er worden geen vergrotingen meer aangeboden, aangezien deze op het eindexamen ook niet zijn toegestaan. Indien de leerling geen gebruik wil maken van de geboden faciliteiten, wordt hiervan een aantekening gemaakt in het dossier van de leerling. Mocht een leerling hier later op terugkomen, dan is dat mogelijk. De faciliteiten worden echter niet met terugwerkende kracht toegekend. Van de leerling wordt verwacht dat hij een positieve werkhouding heeft.. Faciliteiten A. Extra tijd tijdens schriftelijke overhoringen, proefwerken en examens bij alle vakken. Indien de leerling een volgend uur ook les heeft en er dus geen ruimte is om extra tijd te geven, kan het aantal opgaven worden ingekort. De docent bepaalt dan welke (delen van) opgaven niet gemaakt hoeven te worden en geeft dit duidelijk aan de leerling aan. De leerling dient dit bij de start van de schriftelijke overhoring of het proefwerk te bespreken. B. Indien wenselijk mag gebruik gemaakt worden van auditieve software (software die werkt met omzetting door spraaksynthese, waardoor woorden of teks (gedeeltelijk) worden voorgelezen zoals bijvoorbeeld Kurzweil 3000, Daisyspeler, Readingpen). Dit is ook tijdens het examen toegestaan. Een aanvraag voor het gebruik van auditieve ondersteuning (Kurzweil) verloopt via de afdelingsleider en het ondersteuningsplatform. C. Schrijf- en spelfouten worden niet aangerekend bij onderdelen waarbij de spelling niet specifiek getoetst wordt. Dit geldt voor alle vakken, maar is voornamelijk van belang bij de (vreemde) talen. D. Wanneer er wel gelet wordt op de spelling, worden fonetisch geschreven woorden bij de vreemde talen goed gerekend. Dit is toegestaan tot en met het examen voor vmbo-t bij Frans, Duits en Spaans (dus niet voor Engels!) en voor havo/vwo voor alle vreemde talen (ook Engels). E. Indien de spelling specifiek getoetst wordt, worden spelfouten wel gerekend. De docent geeft dit duidelijk van tevoren aan. Dit geldt bijvoorbeeld voor de onregelmatige werkwoorden bij de talen. F. Er worden zo min mogelijk onvoorbereide leesbeurten gegeven. G. Voor het onderdeel literatuur kunnen aanpassingen worden gedaan bij het lezen van boeken (b.v. het gebruik van luisterboeken). Verder behoren de volgende maatregelen tot de mogelijkheden. Deze zijn echter ter beoordeling/ beslissing aan de docent, in overleg met de dyslexiecoördinator.


- zo mogelijk naast schriftelijk ook mondeling overhoren. - Indien een leerling tijdens de les gebruik wil maken van auditieve ondersteuning kan dat worden aangevraagd bij de teamleider. Een besluit hierover wordt genomen na bespreking in het ondersteuningsplatform. Hulpmiddelen moeten in dat geval door de ouders zelf worden aangeschaft. - gebruik van hulpkaarten. De vakdocent bepaalt welke hulpkaarten er gebruikt mogen worden (ter beoordeling aan de docent in overleg met ondersteuningscoördinator en/of dyslexiecoördinator). Tips - Hoewel alle docenten van uw kind op de hoogte zijn van welke leerlingen dyslectisch zijn, kan het voorkomen dat dit eens wordt vergeten. Spoor uw kind aan hier op te reageren als dit nodig is. - Leerlingen wordt gevraagd tijdens proefwerken zowel op de voor- als achterkant te vermelden dat ze dyslectisch (D) zijn (zodat het maken van fouten met nakijken zoveel mogelijk voorkomen kan worden). Wijs uw kind hier zelf ook op. - Hoewel zo veel mogelijk geprobeerd wordt om het plannen van twee talenproefwerken op één dag te voorkomen, lukt dit niet altijd. Attendeer uw kind hierop alert te zijn.

Alle leerlingen met dyslexie in de brugklas nemen deel aan de module “Ik heb dyslexie: omgaan met dyslexie op het Heerbeeck College”. Deze module wordt gedurende de eerste zes weken gegeven. Op het Heerbeeck College is er de mogelijkheid voor leerlingen met dyslexie om in de brugklas remedial teaching te volgen. De remedial teaching (RT) wordt vanaf


periode 2 aan de leerlingen met dyslexie gratis aangeboden. Ouders worden middels een informatieavond op de hoogte gebracht van deze mogelijkheid en leerlingen krijgen tijdens de dyslexiemodule informatie over RT. Leerlingen melden zich via de mentor aan. RT wordt tijdens de reguliere lessen gegeven in periodes van 5 á 6 lesweken. Na elke periode wordt er samen met de leerling bekeken of RT nog noodzakelijk is. Leerlingen, ouders en de remedial teacher kunnen ten alle tijden met de RT stoppen. Het kan zijn dat de leerling geen extra hulp meer nodig heeft, liever geen uitval van lessen meer wil of dat de remedial teacher vindt dat de leerling geen RT meer nodig heeft of niet meer voldoende gemotiveerd is. De mentor wordt hiervan altijd op de hoogte gebracht. De mentor informeert ouders. Na de brugklas stopt de mogelijkheid voor het volgen van remedial teaching binnen de school. In school zijn wel externe remedial teachers actief die tegen betaling RT aanbieden. Ook is er de mogelijkheid om buiten school RT te volgen.

Belangrijke sites over dyslexie Informatieve sites: www.masterplandyslexie.nl www.steunpuntdyslexie.nl www.stichtingdyslexienederland.nl www.dyslexieweb.nl www.nkd.nl Hulpmiddelen: www.lexima.nl www.dedicon.nl www.aangepastlezen.nl www.opdidaktsupplies.nl Belangengroep dyslexie www.balansdigitaal.nl

http://www.masterplandyslexie.nl/http://www.steunpuntdyslexie.nl/http://www.stichtingdyslexienederland.nl/http://www.dyslexieweb.nl/http://www.lexima.nl/http://www.dedicon.nl/http://www.aangepastlezen.nl/http://www.opdidaktsupplies.nl/http://www.balansdigitaal.nl/


Meer informatie Voor uitgebreidere informatie en verder lezen: • Masterplan dyslexie (dyslexie in het onderwijs) via www.masterplandyslexie.nl • Quickscan dyslexie uitgevoerd door Deloitte via www.rijksoverheid.nl • CVZ rapport: Dyslexie van zorg verzekerd via www.cvz.nl • Protocol Dyslexie Diagnostiek en Behandeling via www.nrd.nu of www.kwalteitsinstituutdyslexie.nl • Protocol leesproblemen en dyslexie primair onderwijs via www.expertisecentrumnederlands.nl • DBC onderhoud, onder meer: http://www.dbconderhoud.nl/ toename-aantal-jongeren-met-dyslexie/menu-id-82


Sites met informatie en oefenmateriaal: Nederlands - - www.jufmelis.nl : oefeningen voor grammatica, zinsontleden e.d. - www.cambiumned.nl : over de regels in de Nederlandse taal. - www.beterspellen.nl : uitleg over de regels in de Nederlandse taal en elke dag

een test. - www.spellingjuf.nl : over de regels in de Nederlandse taal met uitlegfilms. - www.lezenvoordelijst.nl : informatie over boeken die je kunt lezen voor school. Engels -- - www.librivox.org : audioboeken in meer dan 30 talen. - www.nubeterengels.nl uitleg over de regels in de Engelse taal en elke dag een

test. - www.bijlesengels.nl : uitleg over de grammaticaregels in de Engelse taal. - www.meestergijs.nl : grammatica en vaardigheden in de Engelse taal met

uitlegfilms. Duits https://www.z-je.nl/tips-2/talen/duits/: tips leren Duits https://www.examenoverzicht.nl/havo/duits/tips https://www.duits.de/vaklokaal/sprechen/basis-spreekzinnen/. Frans https://nl-nl.duolingo.com/course/fr/en/Leer-Frans-online frans leren. http://www.kinderpleinen.nl/frans-online-leren/

http://www.nubeterengels.nl/https://www.z-je.nl/tips-2/talen/duits/https://www.examenoverzicht.nl/havo/duits/tipshttps://www.duits.de/vaklokaal/sprechen/basis-spreekzinnen/https://nl-nl.duolingo.com/course/fr/en/Leer-Frans-onlinehttp://www.kinderpleinen.nl/frans-online-leren/


Voor alle talen/vakken -- - www.quizlet.nl : zelf een quiz maken om te oefenen of tegen elkaar te

strijden - www.digischool.nl : oefenen met alle vakken : - www.huiswerk.tv : website met oefenen - www.vandijk.nl : in je pocket opfrisgidsen per filmpjes over uitleg van

allerlei onderwerpen in alle vakken - www.wrts.nl : woordenlijsten - www.vandijk.nl : in je pocket opfrisgidsen per vak Examens -- - oefenen.facet.onl digitale examens basis en kader met versie voor

leerlingen met dyslexie - www.leestrainer.nl oefenen van cito - www.examens-oefenen.nl oefenen van examens basis t/m vwo Leesboeken -- www.bibliotheek.nl/luisterboeken : luisterboeken luisteren via de app www.superboek.nl luisterboeken via de computer Alle vakken -- - www.neurocampus.com : braintraining via internet over taal, rekenen,

inzicht, geheugen, logica en thema's. - http://www.ting.nl/huiswerkcoaching/leren-leren/schoolvakken-digitaal-oefenen Organisatie/planning -- - http://www.lereniseenmakkie.nl/: praktische tips om op de beste manier te leren. - http://emindmaps.mindmap.nl/emindmaps-download/: mindmaps op de

computer maken - www.studiekring.nl/apps/huiswerkplanner-app : huiswerk plannen en checken

met een app - http://www.ting.nl/huiswerkcoaching/leren-leren/ schoolvakken-digitaal-oefenen

http://www.leestrainer.nl/http://www.examens-oefenen.nl/http://www.superboek.nl/http://www.ting.nl/huiswerkcoaching/leren-leren/schoolvakken-digitaal-oefenenhttp://www.ting.nl/huiswerkcoaching/leren-leren/


Vastgesteld op 3 september 2019.


Dyscalculie op het Heerbeeck College 2019


Het Heerbeeck College heeft naast de faciliteiten voor dyslexie ook voor dyscalculie faciliteiten. Wat is dyscalculie? Dyscalculie betekent letterlijk ‘niet kunnen rekenen’. Het is net als bij dyslexie in feite een andere term voor ernstige en hardnekkige problemen bij het aanleren van bepaalde schoolse vaardigheden. In dit geval zijn dat problemen met het leren en vlot en accuraat oproepen en toepassen van rekenen wiskundekennis (Balansdigitaal.nl). Leerlingen met dyscalculie moeten een dyscalculieverklaring kunnen overleggen. Ook zij krijgen een pasje, het dyscalculiepasje. Zij hebben in de brugklas ook recht op remedial teaching. Faciliteiten:

In overleg met de dyscalculiecoördinator: - gebruik rekenmachine toegestaan - extra tijd/ minderopgaven - gebruik van hulpkaarten/stappenplan - hulpmiddelen eindexamen in overleg - Bij rekentoetsen, schoolexamens en het Centraal Examen mag geen gebruik

gemaakt worden van tafelkaart/ formulekaart.

https://www.balansdigitaal.nl/glossary/dyscalculie/https://www.balansdigitaal.nl/glossary/dyslexie/

Belangrijke sites over dyslexieSites met informatie en oefenmateriaal:

Dyslexieprotocol op het Heerbeeck College 2019/2020 · 2019. 9. 3. · Uit: Diagnose van Dyslexie...

Documents

Transcript of Dyslexieprotocol op het Heerbeeck College 2019/2020 · 2019. 9. 3. · Uit: Diagnose van Dyslexie...