28 juni 2016 | 1

Duurzaam@UGent.be

www.ugent.be/duurzaam

28 juni 2016 | 2

Agenda

2

Om de klimaatinspanningen de versnelling te geven die vereist is, is moedig leiderschap nodig, een 

sterke beleidssturing met duidelijke keuzes en een groot draagvlak. Die roep klinkt luider en luider… 

Ook bij Transitie UGent. Wij hebben de ambitie om het beleid van de UGent te versterken en te duwen 

in de richting van onze duurzame toekomstbeelden. Dus doe mee! We hebben je nodig. 

Dit is het programma van onze volgende bijeenkomst op 25/6 van 12u tot 14u30 op campus Dunant.

Daar werd een parking omgevormd naar tuin en dat willen we je graag laten zien! Bij slecht weer zien 

we elkaar binnen. 

12u: Catering door Qourgette

12u30: Bekroning van de strafste acties van vakgroepen en diensten 

13u00: Aanschuiven aan thematafels:

Klimaatneutraal en circulair bouwen: Willen we de uitstoot van onze gebouwen verlagen, dan moeten 

we omschakelen naar fossielvrije energievoorzieningen, maar moeten we ook de uitstoot van de 

gebruikte materialen beperken. Naast het ambitieus energiebeleidsplan voor 2020­2030, horen dus 

ook ambities m.b.t. circulair bouwen. Hier staan we nog maar aan het begin. Daarom willen we in deze 

sessie inspiratie opdoen, kennis uitwisselen en bouwen aan een netwerk.

Experimenteren met een koolstofbudget: Die 1ste stappen naar een duurzaam reisbeleid zijn gezet. 

Tijd voor die 2de stappen. Vinden we vakgroepen die willen experimenteren met een koolstofbudget 

voor dienstverplaatsingen? Wat zou dit kunnen betekenen?

28 juni 2016 | 3

Agenda (2)

3

Een visionair natuur- en groenbeleid: 12 proffen trekken aan de alarmbel nu opnieuw groen en bos

verdwijnt voor nieuwe bouwprojecten. Maar terzelfdertijd bieden ze hun kennis en expertise aan om

actief bij te dragen aan een strategie om de natuur ‘in huis’ te versterken, en aan bijhorende

doelstellingen die ook werkelijk in acht genomen worden in de afwegingskaders voor geplande

infrastructuurwerken. En zoals steeds hebben we voor de opmaak van dit kader experten,

beleidsmedewerkers en geëngageerde UGent’ers nodig!

Run for the Climate: Klimaatactivisme alom. Een groep UGent’ers richt zich specifiek tot de UGent. Hoe 

kan de UGent haar duurzaamheidsbeleid versnellen? Hoe tillen we de ambities naar een hoger niveau 

en hoe kunnen we de ‘acties van nu’ ‘nu’ uitvoeren? We werken aan een manifest, een filmpje, een 

public hearing, … om onze stem veel luider te laten horen. 

Mobiel UGent: De grote verhalen even terzijde, wat kan beter op jouw campus? Welke opportuniteiten 

zie je nog om het voor de duurzame weggebruiker aantrekkelijker te maken? Of welke overtollige 

parking kan anders ingevuld worden?

Faire en circulaire ICT: Het produceren van smartphones, computers en laptops heeft een erg grote 

impact op mens en milieu. De ontginning van metalen en mineralen gaat vaak gepaard met 

mensenrechtenschendingen en ecologische destructie, de assemblage van laptops en smartphones 

gebeurt in lageloonfabrieken, ICT is erg moeilijk te herstellen of te hergebruiken, en dan is er nog de e­

waste problematiek. Hoe kunnen we druk zetten op ICT­bedrijven om hun productieketen te 

verduurzamen? Kunnen we binnen UGent ICT hergebruiken of herstellen? Hoe communiceren we 

hierover? Hoe kunnen we e­waste nog beter inzamelen? 

28 juni 2016 | 4

Duurzaam@UGent.be

www.ugent.be/duurzaam

Klimaatneutraal en circulair bouwen

Trekkers: Lina Avet en Benjamin Van de Velde

28 juni 2016 | 5

5

Netwerking

• Grote verscheidenheid aan mensen : interne en externe experten (circulaire materialen, duurzaam 

bouwen, ruimtelijke ordening, transitiedenken), directie Gebouwen en Facilitair Beheer, Stad Gent 

en enthousiastelingen. 

• Intro op circulair bouwen door Eliah Mallants, project engineer sustainable design van VK Architects

and Engineers.

Ruimtegebruik en verspilling

• Michiel Dehaene vindt dat er een “Task Force” (met UGent mensen) moet opgericht worden om het 

volgenden investeringsplan te sturen en te controleren. Hoe wordt nu de rangorde van nieuwe 

gebouwen en renovaties opgesteld? Zijn er nu criteria? Is het gewoon wil het luidst roept? Een task

force moet zeggenschap en beslissingskracht hebben en moet toezien op de werkelijke 

ruimtebehoefte (kan de ruimtebehoefte niet opgevangen worden in een bestaand gebouw?). 

Circulariteit en CO2-neutraal bouwen

• VUB zet zeer sterk in op Circulair Bouwen, Kunnen UGent­proffen ons helpen om hieromtrent een 

beleid op te bouwen?  

• Circulair bouwen vergt zeer veel digitalisering van bouwmaterialen, WTCB is daarmee gestart.

28 juni 2016 | 6

6

• Prof. Stijn Matthys werkt samen met Stad Gent in het project URBCON : een instrument om 

circulaire beton marktconform te maken zowel technisch, juridisch,… en andere struikelblokken weg 

te werken. Zijn er nog andere onderzoekgroepen die een dergelijk project of materiaal kunnen 

uitwerken?

• Waar hebben we de grootste impact? Leslokalen of lesmateriaal circulair maken?

Onderzoek

• Misschien kan een Call uitgeschreven worden voor faculteiten om samen met DGFB mee te gaan in 

een nieuwe huisvestingsstructuur: gedeeld ruimtegebruik, circulariteit, CO2­neutraal bouwen… Wie 

ingaat op de Call krijgt “voordelen”, snellere nieuwe huisvesting?

• DGFB zou een oproep kunnen doen binnen de UGent onderzoeksgemeenschap, voor het uitwerken 

van antwoorden op vragen / thema’s /opdrachten waar zij mee worstelen (en dat daarvoor via 

DOZA budget zou moeten kunnen gevonden worden).

28 juni 2016 | 7

Duurzaam@UGent.be

www.ugent.be/duurzaam

Experimenteren met een

koolstofbudgetTrekker: Riet Van de Velde

28 juni 2016 | 8

8

Doel

Kunnen we vervolgstappen zetten in het duurzaam reisbeleid?

Nu geldt dit: https://www.ugent.be/nl/univgent/waarvoor­staat­

ugent/duurzaamheidsbeleid/projecten/duurzaamreisbeleid/overzicht.htm

Dataverzameling

­ Nu is data over aantal vluchten, aantal gevlogen km, CO2­uitstoot beschikbaar, maar als een

maandtotaal. Er wordt met het reisbureau en een thesisstudent gekeken hoe dit nu verder verfijnd

kan aangereikt worden. We willen komen tot data op vakgroepniveau en op persoonsniveau.

­ We moeten blijvend de mooie voorbeelden in de kijker zetten.

Invoeren van een vrijwillig koolstofbudget

­ Kobe Bossauw stelt voor in een paper om de huidige CO2­uitstoot jaarlijks met 5% te beperken.

­ Of je geeft de vrijwillige vakgroepen een koolstofbudget, waarmee de leden dan kunnen kiezen

waar ze dit aan besteden (aan de vergadering/conferentie met de meeste impact). Maar…

Veronderstelt die niet dat iedereen mee wil doen, dan iedereen gelijk is? Een jonge onderzoeker zal

nooit zoveel impact kunnen genereren als een oudere onderzoeker, maar die eerste moet wel nog

zijn netwerk opbouwen en zijn carrière starten…

­ Idee om de CO2­uitstoot per vakgroep in kaart te brengen en over een aantal jaren een reductie na

te streven. Hiervoor moeten we dus eerst nog op de data wachten

28 juni 2016 | 9

9

Reisbudgetten aanpassen

­ “Ze smijten met geld naar mijn hoofd om te kunnen reizen”. Dit werd bevestigd door alle andere

proffen. Zo ontving een BOF­DOS PhD student (sandwich ontwikkelingssamenwerking) 7440 EUR

werkingsmiddelen (310 EUR x 24 maand) en 8000 EUR voor internationaal transport (ca. 13 keer

over en weer vliegen naar Vietnam gedurende 2 jaar). De overschot van die 8000 EUR moet

teruggeven worden indien die niet gebruikt wordt voor transport en kan dus niet gebruikt worden

voor onderzoek (dit laatste moet nog bevestigd worden). Is dit iets dat de UGent zelf kan

verhelpen?

­ Ook het starterskrediet zou een zeer ruim reisbudget hebben.

Steden die gemakkelijk bereikbaar zijn, maar net van de groene lijst vallen, opnemen

Zo wordt vaak gevlogen naar Genève, een stad die op 6u30 treinreizen bereikt wordt. Laten we die ook

op de groene­stedenlijst zetten.

28 juni 2016 | 10

1

0

CO2­compenatie

­ Nu ligt die op 15 EUR/ton. Ter info: heen en terug naar New York vliegen is 2 ton CO2.

­ KULeuven vraagt 40 EUR/ton maar op vrijwillige basis.

­ Kunnen wij ons bedrag ook optrekken.

­ De aanwezige onderzoekers zeggen van wel. Hier zal geen weerstand tegen zijn. De meesten

hebben hiervoor voldoende budget.

­ Hoe kunnen we het extra geld (bv. 25 EUR/ton) inzetten voor UGent­projecten? Voorkeur gaat naar

het goedkoper maken / subsidiëren van de treinreizen. Andere mogelijkheden zijn een fonds voor

zonnepanelen, bomen, …

28 juni 2016 | 11

Duurzaam@UGent.be

www.ugent.be/duurzaam

Een visionair natuur- en groenbeleid

Trekkers: Frank Nevens, Kris Verheyen en Koen Houthoofd

28 juni 2016 | 12

1

2

Doel:

• Start opmaak groen­ en natuurbeleidsplan

• Hoe bestaande groen in kaart brengen?

• Met welke acties/projecten kunnen we groen meer in de stad brengen of de biodiversiteit

versterken?

Inventarisatie biodiversiteit

• De ‘Biologische Waarderingskaart van Stad Gent is een goeie startbasis voor de inventaris van

UGent­campussen; maar we kunnen ze verrijken door ook fauna­elementen toe te voegen (die zijn

er maar zeer beperkt in de Gent­kaart); we gaan dus extra kolommen toevoegen,

• Edwin Verschelde van de Stad Gent is zeer blij met ons initiatief en zal ons ten volle steunen waar

nodig en mogelijk; het contact is stevig gelegd,

• Mieke Verbeken gaat deze zomer al een ‘spelen’ met de Gentse kaart (kijken wat ze precies bevat

en wat niet…) voor wat Campus Sterre betreft; en dan zien wat er al aanwezig om te kaart voor die

campus te verdiepen.

• We zouden vanaf september er dan een andere campus bijnemen als case; één die nog maar weinig

of niet verder gedocumenteerd is en zien hoe we daar dan mee aan de slag kunnen (bv. ook in

sterke mate met de piste van studenten, op basis van practica, maar evengoed persoonlijke

inspanningen, waarnemingen);

28 juni 2016 | 13

1

3

Versterken van groen

• Campus Ledeganck: overlopen van alle mogelijke vergroeningsplekjes ahv plattegrond

• Campus Volderstraat: idem. Het betreft het wijzigen van plantenkeuze, omvormen van gazon tot

schaduwtuin, gevelgroen, groendak.

• Campus Dunant (als uitloper van Transitie UGent):

• Verplaatsen van fietsen naar ondergrondse garage.

• Omvormen van betonnen plein naar aantrekkelijk studentenplein, met zoveel mogelijk groen.

Dit zal grotendeels door plantenbakken e.d. moeten zijn, gezien onder het studentenplein een

parking ligt.

• Ontharden van zone grenzend aan pop­uptuin. Volle grond dus bomen zijn mogelijk.

• Onderzoeken of het ‘wandelend bos’ eens tijdelijk kan verhuizen naar studentenplein.

28 juni 2016 | 14

Duurzaam@UGent.be

www.ugent.be/duurzaam

Circulaire en faire ICT

Trekkers: Erik Paredis

28 juni 2016 | 15

1

5

Inleiding door Kim Claes en Truike Geerts van CATAPA

• De ICT­keten zit zeer complex in elkaar. In elk van de onderdelen zitten er ecologische en sociale

problemen verweven:

• Ontginning van metalen: ecologische en sociale impact van mijnbouw op omgeving en

plaatselijke bevolking (waarmee CATAPA al vele jaren bezig is)

• Productie van componenten: arbeidsomstandigheden, vervuiling, zeer ontransparant

• Assemblage: idem

• Consumptie: in essentie een lineair systeem, niet herstelbaar of modulair

• E­waste: dumping en verbranding

• Hoe kan je daarop impact hebben? Europees is er van alles in beweging, vooral op twee domeinen:

• Eisen opleggen bij aankoop: bv. via een raamcontract met criteria over

arbeidsomstandigheden, toxische stoffen.

• Wat na aankoop? Verlengen van levensduur, door zelf te hergebruiken, door te geven naar

andere gebruikers, verantwoord recycleren

• Een Europees project met o.a. CATAPA start rond die twee domeinen een lerend netwerk, ook in

Vlaanderen, nl. Fair ICT Flanders. Een hele groep grote ICT­aankopers neemt hieraan deel (zoals KU

Leuven, UA, stad Gent e.a.).

• Activiteiten: workshops, congres, webinars over aankoop, criteria, labels, verantwoorde recyclage

etc. UGent is hierin momenteel nog niet betrokken.

28 juni 2016 | 16

1

6

Bespreking

• We beslissen deel te nemen aan het netwerk Fair ICT Flanders. Steven, Riet en Erik zijn

contactpersonen en bekijken per workshop wie best aanwezig zou zijn. Eerste inleidende workshop

is op 9 september. CATAPA (Kim) stuurt alle nodige info door.

• Steven en Dieter lichten toe dat er ondertussen al allerlei acties gebeuren aan de UGent. Bv.:

• afgeschreven pc’s worden geschonken aan Close the Gap

• niet herbruikbare gaan naar Recupel

• er is gedoneerd aan een aantal projecten (o.a. in Cuba)

• er is een PC­klas uitgerust met refurbished pc’s.

• Dieter zal bij volgende bijeenkomst meer uitleg geven over refurbishment, de betrokkenheid bij

Close the Gap en een nieuw voorstel van rechtstreekse donatie dat aan het bestuurscollege zal

worden voorgelegd.

• Uit de bespreking blijkt dat er allerlei pistes zijn waarop we kunnen gaan werken:

• Aankoopbeleid en raamcontract met DELL op niveau van de associatie. Een nieuw

raamcontract wordt voorbereid vanaf 2020. Kunnen daarin sociale en ecologische criteria

worden ingebracht? Hoe zit dat met eigen beleid van vakgroepen, want er is geen verplichting

om het raamcontract te volgen voor aankoop pc’s e.d. Ondertussen wel voor multifunctionals

en printers.

28 juni 2016 | 17

1

7

• Verder uitwerken van refurbishment. Dat kan zowel voor toepassing binnen de unief (pc­

klassen, studentenverenigingen…) als voor externe partners (zie projecten Dieter). Kunnen we

mensen aannemen om zelf te herstellen? Onder welke voorwaarden komt dat refurbished

materiaal ter beschikking? Welke noden zijn er eigenlijk en voor welke noden is refurbishment

zinvol?

• Refurbishment veronderstelt ook dat de uitstroom beter in kaart komt en dat die voldoende

groot is. Er bestaat sinds 2006 een regeling over centrale uitstroom van afgedankte ICT via

DICT, maar dat is in de loop van de tijd verwaterd. Hoe kan er meer opgehaald worden? Idee:

per faculteit een inzameldag organiseren met selectie voor hergebruik of recyclage.

• Wat met al het privé­materiaal, van studenten, personeelsleden? Zoals het urban mining

initiatief vanuit studenten enkele jaren geleden en de gele bakken dat ondertussen verwaterd

lijkt. Of upgraden/herstellen van smartphones, laptops voor/door studenten. Idee: organisatie

van een ICT repair café UGent.

• Kan ICT ingezet worden om globaal milieuvriendelijker te gaan werken, met minder reizen,

minder paper? Hoe zouden we dat kunnen aanpakken?

• Hoe kan deze problematiek ingewerkt worden in het onderwijs, zoals in opleidingen

informatica en computerwetenschappen?

• Het zou allicht goed zijn eens een systematisch overzicht proberen krijgen van de grote

onderdelen van de interne UGent ICT­keten

Vervolg: Kijken wie we dan extra kunnen uitnodigen: ICT­verantwoordelijken uit verschillende

faculteiten, studenten (o.a. van D’Urgent), prof Eva Brems was ook geïnteresseerd.

28 juni 2016 | 18

Duurzaam@UGent.be

www.ugent.be/duurzaam

Mobiel UGent

Trekkers: Pieter Van Vooren

28 juni 2016 | 19

1

9

Algemeen

• Het wordt tijd dat fietsen krijgen wat hun toekomt en niet langer moeten gestald worden op een

manier die beschadiging oplevert.

• Communicatie over mobiliteit (bv. n.a.v. parkeerbeleid dat er nu misschien/wellicht komt), specifiek

richten aan automobilisten, zo’n kort mogelijke communicatielijn (bv. via de decaan).

Specifiek

• Bij Mercator blok A wordt gevraagd naar een herinrichting van het groen. Jan De Doncker

(groenbeheerder) liet al weten dat er een geveltuin komt. Enkele studenten van de Green Office

kunnen volgend jaar misschien eens kijken met Ann Van Daele wat meer kan.

• Diergeneeskunde, parking nabij resto: deze parking zou kunnen verdwijnen, want als je nu buiten

zit, passeert veel vlak langs de buitenruimte. Potentieel voor parking Make­over? Puntje voor

milieucommissie van de faculteit Diergeneeskunde?

• Blandijnberg: Vraag om vroegere herstelplaats te gebruiken als personeelsfietsenstalling en huidige

fietsenstalling op ­1 volledig aan studenten te geven.

28 juni 2016 | 20

Duurzaam@UGent.be

www.ugent.be/duurzaam

Klimaatactivisme: Run for the Climate

Trekker: Klarremieken en David Van der Ha