Duitsland 1871 – 1945€“_1945.pdfKubisme jazzmuziek Voorbeeld 1 Instelling van de...
Transcript of Duitsland 1871 – 1945€“_1945.pdfKubisme jazzmuziek Voorbeeld 1 Instelling van de...
Duitsland 1871 – 1945
1871
Einde Frans-Duitse oorlog
1918
Einde Eerste Wereldoorlog
§1 Wat betekende de vorming van het Duitse keizerrijk voor het machtsevenwicht tussen de
Europese grootmachten, 1871-1918
31 De Industriële Revolutie die in de westerse wereld de basis legde voor een industriële samenleving
33 De moderne vorm van imperialisme die verband hield met de industrialisatie
36 De opkomst van de politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme, socialisme, confessionalisme en feminisme
40 Het voeren van twee wereldoorlogen
43 Verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door massavernietigingswapens en de betrokkenheid van de burgerbevolking bij oorlogvoering
Kenmerkende Aspecten
Na de Frans-Duitse oorlog (1870-1871) werd het Duitse Keizerrijk uitgeroepen
Koning van Pruisen (Wilhelm I) werd tot keizer gekroond. Pruisen speelt hoofdrol
Nieuwe staat was een politieke, militaire en economische grootmacht (Industrialisatie).
Einde dominantie Frankrijk.
Duitse Keizerrijk
Minister-president van Pruisen (1862-1890)
Bondskanselier van Noord-Duitse Bond (1867-1871)
Rijkskanselier Duitse keizerrijk (1871-1890)
Pruisische edelman, politicus
Otto von Bismarck
Geestelijk vader Keizerrijk
Zware stempel op eerste twintig jaar
Macht
Afhankelijk van medewerking democratisch gekozen vertegenwoordigers Rijksdag
(Rijksdag = parlement)
Otto von Bismarck
Napoleon III en Bismarck, 1870 (Sedan)
Tevreden over bestaande grenzen in Europa
Wel omgeven door sterke mogendheden
Gericht op handhaving bestaande machtsevenwicht door alliantiepolitiek
Otto von Bismarck
Nieuw tijdperk vanaf 1888:
- Wilhelm II keizer- Ontslag Bismarck
Duitsland niet tevreden met bestaande situatieWens: vooraanstaande positie wereldtoneel (=Weltpolitik)
Wilhelm II
Begin jaren ‘80: Duitse Rijk wil koloniën
Vergelijkbaar met andere mogendheden
Bismarck had hier vanaf gezien
Druk neemt toe: laatste ‘vrije’ gebieden worden verdeeld
Voorbeeld 1:Conferentie van Berlijn (1884-1885)
Bismarck organiseert internationale conferentie in Berlijn.
Doel: spelregels vastleggen over verdeling Afrika.
Afspraak: wie een stuk Afrika wilde hebben moest het gebied ook effectief besturen
Gevolg: ware run op laatste stukjes Afrika
Duitsland krijgt ook enkele gebieden.
Voorbeeld 1:Conferentie van Berlijn (1884-1885)
Overzees imperialisme
Concurrent Groot-Brittannië
Weltpolitik geen succes
Blik begin 20ste eeuw meer gericht op Europa, met name naar het oosten
Weltpolitik
Groot-Brittannië, Frankrijk en Rusland verontrust door internationale ambities Duitsland
Mede door sterke economische groei en militarisme
Gevolg: bondgenootschappen.
Weltpolitik
Duitse Rijksdag keurt, op aandringen Keizer Wilhelm II, Vlootwetgoed:
Bouw van 19 slagschepen en 50 andere oorlogsschepen
Voorbeeld 2:De (eerste) Vlootwet (1898)
Politici onder druk van Duitse bedrijfsleven
Honderdduizenden burgers en organisaties hadden zich aangesloten bij Duitse Vlootverenigingen
Nationalisme en Militarisme erg populair (heel Europa) Burgers wilden deel
uitmaken van sterke staat.
Voorbeeld 2:De (eerste) Vlootwet (1898)
Rivaliteit tussen de grote mogendheden leidt in 1914 tot Eerste Wereldoorlog
Eerste Wereldoorlog
Eerste totale oorlog
Ingrijpende gevolgen voor soldaten en thuisfront
Eerste Wereldoorlog
Ieper
6-9 september 1914: veldslag bij de Franse rivier Marne
Duitsland probeert met omtrekkende beweging door België de Fransen tot overgave te dwingen (Von Schlieffenplan)
Aan de Marne wisten de Fransen het Duitse leger tot stilstand te brengen
Voorbeeld 3: De (eerste) Slag bij de Marne (1914)
Half miljoen doden, gewonden of gevangenen
Deze slag voorkwam snelle Duitse verovering
Begin jarenlange loopgravenoorlog
Voorbeeld 3: De (eerste) Slag bij de Marne (1914)
Zwarte last leidt tot onvrede onder Duitse bevolking
1918: Revolutie
Revolutie
Tegelijk met Revolutie werd duidelijk dat Duitsland oorlog had verloren
9 november 1918 werd de Republiek (van Weimar) uitgeroepen (einde Keizerrijk)
11 november 1918 Wapenstilstand
Einde oorlog
1919
Vrede van Versailles
1933
Hitler rijkskanselier
§2 Welke factoren leidden tot de ondergang van de Republiek van Weimar 1919-1933
37
De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie
38
Het in praktijk brengen van de totalitaire ideologieën communisme en fascisme/nationaal-socialisme
39
De crisis van het wereldkapitalisme
Kenmerkende Aspecten
Republiek van Weimar maakt van Duitsland een parlementaire democratie.
Democratie was wankel door machtsstrijd tussen democraten en
Conservatieve elite
Extreemrechtse groepen
Communisten
(Willen einde maken aan de democratie)
Democratie
Spartakusopstand = communistische poging om de macht in Berlijn over te nemen.
Doel:
In plaats van Parl. Democratie een radenrepubliek
Russische Revolutie (‘17) was voorbeeld
Voorbeeld 1Spartakusopstand 1919
Gewapende Revolutie onder leiding van
Karl Liebknecht
Rosa Luxemburg
Organisatie heette Spartakusbund, vernoemd naar Spartacus (Romeinse slaaf die opstand tegen Romeinen was begonnen).
Voorbeeld 1Spartakusopstand 1919
Na enkele dagen werd Opstand bloedig neergeslagen door sociaal-democatischerijkskanselier.
150 doden Gevluchte leiders
werden opgespoord en zonder proces doodgeschoten
Voorbeeld 1Spartakusopstand 1919
Leiders van de Republiek probeerden dmv vreedzame politiek weer aanzien te krijgen in Europa
Groot deel Duitse bevolking heeft weinig vertrouwen in Republiek van Weimar
Verantwoordelijk gehouden voor nederlaag WO I
Verdrag van Versailles Geen oplossing politieke en
economische problemen
Democratie
Complottheorie nationalisten en conservatieven in Duitsland tussen WO I en WO II
Theorie: de Eerste Wereldoorlog is niet op het slagveld verloren, maar doordat de linkse revolutionairen het land met hun Novemberrevolutie hadden ondermijnd en vervolgens een (linkse) burgerlijke regering aan de macht hadden gebracht die het bevel aan de legerleiding gaf om de strijd te staken.
Vanuit het binnenland had de regering zo de 'dolkstoot in de rug' gegeven die de nederlaag in een militair nog kansrijke oorlog had veroorzaakt.
Dolkstootlegende
Dolkstootlegende
Revolutie in Duitsland 1918
- Zie deelcontext 1
Herstelbetalingen (Versailles) Economische Crisis
Met hulp van Verenigde Staten begon economisch herstel. Tussen ‘24 en ’29 redelijk stabiele regeringen.
1929: beurskrach VS Zwakte Duitse economie wordt
zichtbaar Nationaal-socialisten profiteren van
situatie
Economische problemen
Dawesplan = regeling waarmee de geallieerde overwinnaars van WOI de effecten van de Duitse herstelbetalingen wilde verzachten.
1919 Vrede van Versailles: herstelbetalingen Duitsland
1923 Bezetting Ruhrgebied door Fransen omdat Duitsers niet snel genoeg betaalden.
Om escalatie te voorkomen grijpen VS en GB in.
Voorbeeld 2:Dawesplan 1924
Dawesplan Genoemd naar Amerikaan Charles Dawes,
voorzitter internationale commissie Duitsland mocht buitenlands geld lenen Ruhrgebied werd ontruimd
Youngplan (1929) bracht verdere verzachting
Beurskrach 1929 VS eist terugbetaling van haar leningen aan
Duitsland Wereldwijde crisis, met name in Republiek
van Weimar.
Voorbeeld 2:Dawesplan 1924
NSDAP onder leiding van Adolf Hitler
NSDAP groeit uit tot massapartij redenaarstalent Hitler Propaganda Machtsvertoon Beloftes
Economie Verdrag van Versailles
verwerpen Einde chaos Sterk leiderschap
Nationaal-Socialisten
NSDAP/Hitler komt in 1933 aan de macht
Verkiezingen
Steun conservatieve elite
Adolf Hitler wordt rijkskanselier
Opbouw totalitair regime
Parlement buiten spel
Einde Republiek van Weimar
Nationaal-Socialisten
27 februari 1933: Rijksdag (parlementsgebouw Berlijn) verwoest door brand.
Marinus van der Lubbe (Ned. Communist) werd gearresteerd en ter dood veroordeeld/onthoofd.
Gevolgen: Hitler gebruikt brand om af te rekenen met linkse oppositie Zij zouden volgens hem staatsgreep willen plegen Linkse activisten en communisten opgepakt Communistische partij verboden Machtigingswet: buiten spel zetten van Parlement
Voorbeeld 3:Rijksdagbrand
Voorbeeld 3:Rijksdagbrand
1933
Hitler Rijkskanselier
1945
Inname van Berlijn door de Sovjet-Unie
§3 Welke gevolgen had het nationaal-socialisme voor Duitsland en Europa 1933-1945
37 De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie
38 Het in praktijk brengen van de totalitaire ideologieën communisme en fascisme/nationaal-socialisme
40 Het voeren van twee wereldoorlogen
41 Racisme en discriminatie die leidden tot genocide, in het bijzonder op de joden
Kenmerkende aspecten
De herinrichting van de samenleving volgens de idealen van het nationaal-socialisme
Terreur
Propaganda (Goebbels)
Nazificering
Nazi’s krijgen steeds meer steun van de bevolking.
Economisch herstel
Verwerping Verdrag van Versailles
Steun van de bevolking
1. Politieke tegenstanders, waaronder communisten.
2. Anderen die niet pasten in ‘Volksgemeinschaft’:
a) Ras
b) Fysieke eigenschappen
c) Seksuele geaardheid
d) anderszins
Slachtoffers regime
Nationaal-socialistische culturele instelling die tot doel had absolute greep te krijgen op Duitse Journalisten Schrijvers Toneelspelers Kunstenaars Musici Filmers Omroepmedewerkers
Wie in deze beroepen actief wilde zijn moest lid zijn van Rijkscultuurkamer.
Voorbeeld 1Instelling van de Rijkscultuurkamer (1933)
Rijkscultuurkamer
Joden uitgesloten
Evenals kunstenaars die ‘entartete Kunst’ (ontaarde kunst) maakten
Sloot niet aan bij gezonde opvattingen van het volk
Expressionisme
Kubisme
jazzmuziek
Voorbeeld 1Instelling van de Rijkscultuurkamer (1933)
München, 1937
Kamp Dachau (nabij München) was het eerste grote nationaal-socialistischeconcentratiekamp
Politieke tegenstanders
Geestelijken
Joden
Voorbeeld 2Ingebruikname van concentratiekamp Dachau 1933
Dwangarbeid (wapenindustrie)
Geen vernietigingskamp
200 000 gevangenen, 25 000 doden
Model voor andere vernietigingskampen, waaronder Auschwitz en Sobibór.
Voorbeeld 2Ingebruikname van concentratiekamp Dachau 1933
Drie nazi-wetten die onder meer antwoord moesten geven op de vraag
Wanneer was iemand Duitser?
Hoe kon het Duitse volk ‘beschermd’ worden tegen vermenging met ‘vreemd bloed’’?
Voorbeeld 3Neurenberger wetten 1935
Inhoud wetten:
Joden golden niet langer als staatsburger
Joden mochten geen ambtenaar meer zijn
Seksueel contact tussen Duitsers en Joden verboden
Gemengde huwelijken ontbonden
Voorbeeld 3Neurenberger wetten 1935
Aansluiting van Duitstalige gebieden
Etnische herschikking van Europa, Arische ras moet overheersen.
Buitenlandse politiek
Letterlijk ‘verzoeningspolitiek’: de buitenlandse politiek van Engeland en Frankrijk in de jaren ‘30, die erop was gericht een oorlog met Duitsland te voorkomen door steeds toe te geven aan de wensen en eisen van Hitler.
Politiek mislukte:
Pact Hitler-Stalin
Duitsland valt op 1 september 1939 Polen aan.
Engeland en Frankrijk verklaren oorlog aan Duitsland
Appeasement
Internationale conferentie over de toekomst van Tsjecho-Slowakijke.
Omvatte Sudetenland (belangrijk industriegebied, 2,8 miljoen Duits sprekende inwoners) dat sinds verdrag Versailles niet meer tot Duitsland behoorde
Hitler eiste teruggave Sudentenland
Hitler dreigt heel Tsjecho-Slowakije in te nemen
Voorbeeld 4Conferentie van München 1938
Italië, Groot-Brittannië, Frankrijk en Duitsland zoeken naar vreedzame oplossing
Zonder inspraak Tsjecho-Slowakije wordt besloten dat Hitler Sudetenland mocht annexeren
Voorwaarde: rest van Tsjecho-Slowakije moest met rust worden gelaten in de hoop nieuwe oorlog te voorkomen
Voorbeeld 4Conferentie van München 1938
Polen, Scandinavië, Nederland, België, Frankrijk, Engeland aangevallen
De door Duitsland veroverde gebieden werden onderworpen aan het nazi-regime.
Groot verschil van optreden als bezetter in West- en Oost-Europa.
Blitzkrieg
Juni 1941: Duitsland valt Rusland aan (Barbarossa)
Verbond tussen radicaal anti-communisme en racistische wereldbeeld van nazi’s. Leidt tot
Vernietiging op grote schaal
Begin genocide op de joden
Rusland
Geheime vergadering van nationaal-socialistische leiders in villa bij Wannsee
Doel: afspraken maken over Endlösung(definitieve oplossing van het ‘Jodenprobleem’)
Jodenprobleem: grote aantal Joden in de Duitse invloedssfeer
Begin 1942 waren Joden al tot tweederangsburgers gemaakt, zaten velen van het opgesloten in kampen of getto’s en werd in Oost-Europa al volop gemoord
Voorbeeld 5Wannseeconferentie 1942
(Incorrect) estimate of the number of Jews presented at the Wannsee Conference
Ommekeer Oostfront bij Slag bij Stalingrad
Juni 1944: definitieve doorbraak geallieerden in het Westen.
Gezamenlijke strijd VS, SU en GB tegen Duitsland
1945: Berlijn ingenomen door Russen
Totale nederlaag Duitsland. Toekomst land in handen geallieerden
Ommekeer