Drinkwater Kwantitatieve bepaling van anionen met IC...Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de...

Federaal Agentschap

voor de Veiligheid

van de Voedselketen

Bestuur Laboratoria

2017/I-MET-217/LAB/FLVVG versie 08 1/15

2017/I-MET-217/LAB/FLVVG

Drinkwater Kwantitatieve bepaling van anionen met IC

Versie 08

In toepassing vanaf 05-09-2017

Verantwoordelijke administratie Bestuur Laboratoria FLVVG

Verantwoordelijke dienst AC

Bestemmelingen Sectie AC

Naam – functie / dienst Datum1

Opmaak /

revisie door:

Vanessa Schotte

Ingenieur AC

20-06-2017

Nazicht door:

Inge Van Hauteghem

sectieverantwoordelijke AC

01-08-2017

Goedkeuring

door:

Mieke Van de Wiele

Labomanager FLVVG

05-09-2017

1 Elektronische goedkeuring



Overzicht van de revisies

Revisie Van toepassing vanaf Reden en omvang van de revisie

Versie 01 25-11-2013 Origineel

Versie 02 3-12-2013 - Standaarden vers aanmaken

Versie 03 24-12-2013 Opmerkingen interne audit (analyse sequentie, retentietijd

venster, correctie QC eerste lijn)

Versie 04 07-01-2014 Opmerking interne audit (traceerbaarheid gebruikte

standaarden)

Versie 05 07-02-2014 Opmerkingen BELAC audit (B-NC’s): criteria RSD voor

lineariteit, evaluatie resolutie en aanpak indien resolutie niet

voldoet

Versie 06 24-12-2014 Criterium controles verruimen voor enkele elementen

Versie 07 12-06-2017 -Aanpassen aanmaak stockoplossingen eluens CaCO3.

-Extra criterium geleidbaarbeid bij opstart van het systeem.

-Nieuwe geconcentreerde stockoplossingen.

-Registratie op controlekaarten invoeren.

Versie 08 05-09-2017 Update wetgeving (geen gevolg naar interne werking); D01:

aanmaak regenerant dosino toegevoegd ; D02: evaluatie 1ste

lijnscontrole : verwijzing naar werkcontrolekaarten

Trefwoorden Drinkwater, anionen, IC



INHOUDSTABEL

1 DOEL ...................................................................................................................................... 5

2 TOEPASSINGSGEBIED ........................................................................................................ 5

3 WETTELIJKE EN NORMATIEVE DOCUMENTEN ............................................................... 6

4 DEFINITIES EN AFKORTINGEN .......................................................................................... 6

5 PRINCIPE ............................................................................................................................... 6

6 PRESTATIEKENMERKEN .................................................................................................... 6

7 VEILIGHEIDSVOORSCHRIFTEN EN BIJZONDERE MAATREGELEN .............................. 6

8 REAGENTIA EN HULPSTOFFEN ......................................................................................... 7

8.1 REAGENTIA ......................................................................................................................... 7

8.2 HULPSTOFFEN .................................................................................................................... 8

9 TOESTELLEN ........................................................................................................................ 8

10 WERKWIJZE .......................................................................................................................... 9

10.1 BEREIDING VAN HET ANALYSEMONSTER ............................................................................... 9

10.2 BEPALING VAN DE CONCENTRATIE ........................................................................................ 9

10.2.1 Algemeen ................................................................................................................. 9

10.2.2 IC methode ............................................................................................................ 10

10.2.3 Voorbereiding op de meting met IC ....................................................................... 10

10.2.4 Meten van de oplossingen met IC ......................................................................... 11

10.2.5 Uit te voeren controles ter evaluatie van de analysereeks .................................... 11

11 KWALITEITSCONTROLE ................................................................................................... 11

11.1 CONTROLE OP DRIFT ......................................................................................................... 11

11.2 LINEARITEIT ...................................................................................................................... 12

11.3 CONTROLE VAN DE IDENTIFICATIE VAN DE PIEKEN ............................................................... 12

11.4 CONTROLE VAN DE RESOLUTIE .......................................................................................... 12

11.5 CONTROLE VAN DE ZELFGEMAAKTE STANDAARDOPLOSSINGEN ............................................ 12

11.6 EERSTELIJNSCONTROLE .................................................................................................... 12

11.6.1 Evaluatie van het resultaat van de eerstelijnscontrole .......................................... 13

11.6.2 Gevolg van de evaluatie van de eerstelijnscontrole voor de meetreeks ............... 13

12 BEREKENING EN RAPPORTERING ................................................................................. 13

12.1 IC RAPPORT ..................................................................................................................... 13

12.2 REGISTRATIE KWALITEITSCONTROLE .................................................................................. 13

12.2.1 Registratie controle op drift .................................................................................... 13

12.2.2 Registratie lineariteit .............................................................................................. 13

12.2.3 Registratie van de resultaten van de eerstelijnscontrole ....................................... 13

12.3 RESULTATEN VAN DE ANALYSESTALEN ............................................................................... 13

12.3.1 Berekening van de resultaten van de analysestalen en eerstelijnscontrolestalen 13

12.3.2 Registratie analysegegevens ................................................................................. 14

12.3.3 Evaluatie van de resultaten van de stalen ............................................................. 14

12.3.4 LIMS en resultatenkaft ........................................................................................... 15



13 VERWIJZING NAAR BIJHORENDE PROCEDURES, INSTRUCTIES, DOCUMENTEN,

FORMULIEREN OF LIJSTEN .................................................................................................... 15



1 Doel

Dit voorschrift beschrijft de methode voor de kwantitatieve bepaling van de anionen Fluoride (F-),

Chloriet (ClO2-), Bromaat (BrO3

-), Chloride (Cl-), Nitriet (NO2-), Bromide (Br-), Chloraat (ClO3

-),

Nitraat (NO3-), Orthofosfaat (PO4

3-) en Sulfaat (SO42-) met IC (Ionchromatografie) in drinkwater.

2 Toepassingsgebied

De methode is van toepassing op voor menselijke consumptie bestemd water zoals beschreven

in artikels 1 en 2 van het KB van 14 januari 2002 betreffende de kwaliteit van voor menselijke

consumptie bestemd water dat in de voedingsmiddeleninrichtingen verpakt wordt of dat voor de

fabricage en/of het in de handel brengen van voedingsmiddelen wordt gebruikt, met name:

De methode is van toepassing op waters die:

- in flessen of recipiënten bestemd voor de verkoop aan de consument worden verpakt, zoals

bij voorbeeld bronwaters of tafelwaters, maar met uitzondering van natuurlijke

mineraalwaters;

- in voedingsmiddeleninrichtingen voor de fabricage en/of het in de handel brengen van

voedingsmiddelen wordt gebruikt;

- in voedingsmiddeleninrichtingen uit een tankschip of tankauto voor de fabricage en/of het in

de handel brengen van voedingsmiddelen wordt geleverd.

Type waters die niet zijn opgenomen in de scoop van het KB van 14 januari 2002, maar die wel

behoren tot de scoop van deze methode:

- waters die aan voedingsmiddelenbedrijven via een leidingnet worden verdeeld voordat elke

eventuele verwerking of behandeling in het bedrijf plaatsvindt;

- natuurlijke mineraalwater dat als zodanig is erkend overeenkomstig het koninklijk besluit van

8 februari 1999 betreffende natuurlijk mineraal water en bronwater;

- water dat een geneesmiddel is.

De bepaalbaarheidsgrens van de methode verschilt per anion (Tabel 1).

Tabel 1. Overzicht bepaalbaarheidsgrenzen voor anionen in drinkwater met IC

Element LOQ (mg/l) Element LOQ (mg/l)

Fluoride 0,25 Bromide 0,005

Chloriet 0,025 Chloraat 0,005

Bromaat 0,0025 Nitraat 2,5

Chloride 2,5 Orthofosfaat 0,05

Nitriet 0,01 Sulfaat 2,5

Opmerkingen:

- Orthofosfaat en fosfaat zijn twee benamingen die worden gebruikt voor dit anion.

- Chloriet en chloraat vallen buiten de accreditatiescope van het labo.



3 Wettelijke en normatieve documenten

- ISO 10304-1:2009 Water quality – Determination of dissolved anions by liquid

chromatography of ions – Part 1: Determination of bromide, chloride, fluoride, nitrate, nitrite,

phosphate and sulfate (ISO 10304-1:2007) (+AC:2012).

- WAC/III/C/001: Bepaling van opgeloste anionen door vloeistofchromatografie. Bepaling van

bromide, chloride, fluoride, nitraat, nitriet, orthofosfaat en sulfaat (verwijzing naar de ISO

10304-1:2007 methode).

- KB van 14 JANUARI 2002 - Koninklijk besluit betreffende de kwaliteit van voor menselijke

consumptie bestemd water dat in voedingsmiddeleninrichtingen verpakt wordt of dat voor de

fabricage en/of het in de handel brengen van voedingsmiddelen wordt gebruikt.

- KB van 12 juni 2017 tot wijziging van het koninklijk besluit van 14 januari 2002 betreffende de

kwaliteit van voor menselijke consumptie bestemd water dat in voedingsmiddeleninrichtingen

verpakt wordt of dat voor de fabricage en/of het in de handel brengen van voedingsmiddelen

wordt gebruikt.

4 Definities en afkortingen

Afkorting Origine Betekenis

IC - Ionchromatografie

ISO - The International Organization for Standardization

KB wetgeving Koninklijk Besluit

LOD - Limit of Detection (Aantoonbaarheidsgrens)

LOQ - Limit of Quantification (Bepaalbaarheidsgrens)

WAC - Compendium voor analyse van water

5 Principe

Het gehalte aan het anion wordt rechtstreeks in de waterstalen gemeten met ionchromatografie.

Met de methode worden 10 anionen bepaald: Fluoride (F-), Chloriet (ClO2-), Bromaat (BrO3

-),

Chloride (Cl-), Nitriet (NO2-), Bromide (Br-), Chloraat (ClO3

-), Nitraat (NO3-), Orthofosfaat (PO4

3-) en

Sulfaat (SO42-).

6 Prestatiekenmerken

Voor de prestatiekenmerken van de methode wordt verwezen naar het validatiedossier.

7 Veiligheidsvoorschriften en bijzondere maatregelen

- Respecteer de veiligheidsvoorschriften voor werken met de IC.



8 Reagentia en hulpstoffen

Verwijzingen naar een product en/of fabrikant dienen enkel ter informatie en identificatie en houdt

geen uitsluiting in van andere producten en/of fabrikanten die mogelijk ook voldoen. Deze

verwijzingen dienen om vergissingen te vermijden en het uitvoeren van bestellingen te

vereenvoudigen. De in de procedure vermelde reagentia en apparatuur kunnen aldus door

materiaal van minstens evenwaardige kwaliteit worden vervangen.

8.1 Reagentia

Water gebruikt in de analyse van anionen in water moet van zeer hoge kwaliteit zijn, nl. water type I

of Milli-Q water.

8.1.1. Water type I (Milli-Q)

8.1.2. Zwavelzuur 0,5 mol/l 1 N AVS Titrinor 1 (01-0632-07335 )

8.1.3. Oxaalzuur 98 % (01-0443-08481)

8.1.4. Zwavelzuur 0,5 mol/l + 0,1 mol/l oxaalzuur

Zelf aangemaakt (zie 2017/I-MET-217-D02/LAB/FLVVG)

8.1.5. Natriumcarbonaat watervrij (01-0591-00935)

8.1.6. Natriumwaterstofcarbonaat (01-0602-00957) 8.1.7. Sodium bicarbonate concentrate 0,1 M NaHCO3 in H2O


8.1.8. Sodium carbonate concentrate 0,1 M Na2CO3 in H2O


8.1.9. Stockoplossing Fluoride van 1000 mg F-/l (Merck) (05-0756-03993)

8.1.10. Stockoplossing Chloriet van 1000 mg ClO2-/l (Fluka) (05-0755-05503)

8.1.11. Stockoplossing Bromaat van 1000 mg BrO3-/l (Fluka) (05-0874-05507)

8.1.12. Stockoplossing Chloride van 1000 mg Cl-/l (Merck) (05-0940-06235)

8.1.13. Stockoplossing Nitriet van 1000 mg NO2-/l (Merck) (05-0941-06236)

8.1.14. Stockoplossing Bromide van 1000 mg Br-/l (Merck) (05-0874-05514)

8.1.15. Stockoplossing Chloraat van 1000 mg ClO3-/l (Fluka) (05-0755-05506)

8.1.16. Stockoplossing Nitraat van 1000 mg NO3-/l (Merck) (05-0751-04075)

8.1.17. Stockoplossing Orthofosfaat van 1000 mg PO43-/l (Merck) (05-0939-06234)

8.1.18. Stockoplossing Sulfaat van 1000 mg SO42-/l (Merck) (05-0942-06237)

De stockoplossingen worden bewaard in de koelcel 2.3.

8.1.19. Eluens: 3,2 mM Na2CO3 – 1,0 mM NaHCO3

De houdbaarheid van het eluens bedraagt 10 dagen.

Opmerking: Bij opstarten van het anionensysteem moet de achtergrondgeleidbaarheid (basislijn)

zakken tot +/- 1 µS/cm, anders kan dit wijzen op een ‘contaminatie’ van het eluens met 1 of

meerdere van de te bepalen anionen.

8.1.20. Tussenoplossing 1: 10 mg BrO3-/l



8.1.21. Tussenoplossing 2: 1 mg BrO3-/l

8.1.22. Tussenoplossing 3: 100 mg F-, PO43-/l en 10 mg ClO2

-, NO2-, Br-, ClO3

-/l

8.1.23. Standaard 1

8.1.24. Standaard 2

8.1.25. Standaard 3

8.1.26. Standaard 4

8.1.27. Standaard 5

De aanmaak van de standaarden wordt schematisch weergegeven in 2017/I-MET-217-

D01/LAB/FLVVG: Bijlage 1 : ‘Flowchart aanmaak standaarden Anionen IC’.

Voor iedere analyse moeten vers aangemaakte standaarden gebruikt worden.

8.1.28. Multi IC standard SCP (1000 x geconcentreerd): BrO3(-) (10 ppm), Br(-) (100 ppm), ClO3(-)

(100 ppm), Cl(-) (10000 ppm), F(-) (100 ppm), NO3(-) (10000 ppm), NO2

(-) (10 ppm), PO4(3-) (1000

ppm), SO4(2-) (10000 ppm), in water

Houdbaarheid: 12 maanden

8.1.29. Controle-oplossing voor anionen: BrO3- BrO3(-) (0,01 ppm), Br- Br(-) (0,1 ppm), ClO3

-

ClO3(-) (0,1ppm), Cl-Cl(-) (10 ppm), F- F(-) (1 ppm), NO3- NO3(-) (10 ppm), NO2

-NO2(-) (0,1 ppm),

PO43- PO4(3-) (1 ppm), SO4

2- SO4(2-) (10 ppm), in water

(= 8.1.26 1000 x verdunnen (in 2 stappen))

Houdbaarheid: 1 week

De houdbaarheid van zelfbereide oplossingen, indien dit niet expliciet vermeld wordt, is 1 jaar bij

kamertemperatuur. De geschiktheid van de gebruikte oplossingen, buffers en

standaardoplossingen wordt nagegaan aan de hand van ingebouwde borgingspunten en

langetermijnvalidatie. Indien hieraan voldaan wordt, wijst dit op de aanvaardbaarheid van deze

reagentia en toont dit eveneens aan dat de kwaliteit van de analyse gewaarborgd blijft.

8.2 Hulpstoffen

8.2.1. Maatkolven van 50 ml, 100 ml, 1000 ml en 2000 ml

8.2.2. Vials (10-0018-05980) en bijpassende dopjes (10-0018-05984) (Metrohm) voor de

autosampler

8.2.3. Plastiek falconbuisjes van 50 ml

8.2.3. Micropipetten met passende tips (Micropipetten, 2017/I-LOG-AC-R&C-101/LAB/FLVVG)

9 Toestellen

9.1. IC (A IC 2, LAB 22-I-LOG-AC 39)

9.2. Ultrasonbad (A Ultrasonbad 1, 2016/I-LOG-AC-021/LAB/FLVVG)



10 Werkwijze

In alle stappen van de bepaling van het gehalte aan anionen in water dient erover gewaakt dat

contaminatie via stof, contact met de huid, contact met een vuil oppervlak, vuile recipiënten, …

vermeden wordt.

Een overzicht van de belangrijkste stappen in de werkwijze en uit te voeren controles wordt

weergegeven in 2017/I-MET-217-D02/LAB/FLVVG : Bijlage 2 : ‘Flowchart drinkwater anionen’.

10.1 Bereiding van het analysemonster

De handelingen uit te voeren na ontvangst van een monster drinkwater worden weergegeven in

2016/D-112/LAB/FLVVG: ‘Watermonsters – ontvangst’.

Spuitwaters moeten eerst ontgast worden, vooraleer ze kunnen geanalyseerd worden. Hiervoor

wordt een falconbuis van 50 ml (8.2.3) afgevuld met het monster en gedurende 30 minuten in het

ultrasonbad (9.2) geplaatst.

10.2 Bepaling van de concentratie

10.2.1 Algemeen

Het gehalte aan een anion in de stalen wordt rechtstreeks gemeten met IC (9.1) met de methode:

‘Anionen’.

De ijklijn wordt voor alle elementen geconstrueerd met 5 standaardoplossingen.

Anion Std 1

(mg/l)

Std 2

(mg/l)

Std 3

(mg/l)

Std 4

(mg/l)

Std 5

(mg/l)

Fluoride 0,25 0,5 1 2 5

Chloriet 0,025 0,05 0,1 0,2 0,5

Bromaat 0,0025 0,005 0,01 0,02 0,05

Chloride 2,5 5 10 20 50

Nitriet 0,025 0,05 0,1 0,2 0,5

Bromide 0,025 0,05 0,1 0,2 0,5

Chloraat 0,025 0,05 0,1 0,2 0,5

Nitraat 2,5 5 10 20 50

Orthofosfaat 0,25 0,5 1 2 5

Sulfaat 2,5 5 10 20 50



Als op een monster niet alle anionen moeten bepaald worden, kunnen de standaardoplossingen

aangemaakt worden met alleen die anionen die gevraagd worden. Dezelfde ionchromatografische

methode kan gebruikt worden, waarbij dan enkel de ijklijnen worden berekend voor de anionen

aanwezig in de standaardoplossingen.

De monsters worden onverdund gemeten. Indien gehaltes worden gemeten die buiten de ijklijn

vallen, kunnen de monsters verdund worden met Milli-Q water zodat de gemeten waarden wel

binnen de ijklijn vallen.

De identificatie van de te bepalen anionen wordt gecontroleerd aan de hand van de gelopen ijklijn.

De ijklijn van elk te meten anion wordt geëvalueerd aan de hand van de correlatiefactor en de

RSD-waarde voor dat anion.

De resolutie van de gemeten pieken wordt geëvalueerd aan de hand van de waarde die op het

rapport verschijnt, dit is de resolutie van de piek t.o.v. de eerstvolgende piek. Indien de resolutie

voor een piekenpaar niet voldoet, wordt de eluensconcentratie aangepast (verlaagt) teneinde

voldoende gescheiden pieken te bekomen.

Minstens om de 10 oplossingen wordt een standaard opnieuw gemeten als ‘QC’ oplossing om het

toestel te controleren op drift. Hiervoor wordt standaard 3 gebruikt.

Een aangekochte referentieoplossing wordt als eerstelijnscontrole gemeten.

De analysereeks wordt dus als volgt samengesteld: standaardoplossingen gevolgd door de

monsters inclusief een controlemonster, met minstens om de 10 oplossingen standaard 3.

Het resultaat van een monster is het gemiddelde resultaat bekomen uit duplo bepaling van het

monster en berekend zoals omschreven in 2017/I-MET-217-D05/LAB/FLVVG : Bijlage 5 :

‘Berekening gemiddelde’.

10.2.2 IC methode

De volledige lijst met instellingen van de methoden voor analyse van anionen in water is

opgenomen in 2017/I-MET-217-D03/LAB/FLVVG : Bijlage 3 : ‘Methode anionen IC’. In de

methode zijn de retentietijden voor de anionen opgenomen met een tolerantie van 5 % voor het

venster van de retentietijd waarbinnen een anion wordt geïdentificeerd.

10.2.3 Voorbereiding op de meting met IC

Voor de bepaling van anionen in drinkwater met IC wordt het analyseformulier 2017/I-MET-217-

F04/LAB/FLVVG: Bijlage 4: ‘Analyseformulier ANIONEN IC’ gebruikt.

Hierop worden volgende gegevens genoteerd:

- Analist

- Datum meting

- Nummer en aard monsters

- Te bepalen anionen

Dit analyseformulier kan ook opgevraagd worden via een BO-rapport, dat dagelijks geüpdatet

wordt en beschikbaar is op de M-schijf. Alle monsters die in LIMS nog actief zijn, verschijnen op

dit BO-rapport.



10.2.4 Meten van de oplossingen met IC

Volg de instructies van het logboek van de IC (9.1) voor het meten van het gehalte aan een anion

in de monsters.

- Maak een nieuwe ‘sample table’ (analysereeks) aan in ‘workplace’.

- Plaats de standaarden, overgegoten in geschikte buisjes (8.2.2), op de juiste posities in

de autosampler.

- Homogeniseer alle monsters door schudden, breng ze over in geschikte buisjes (8.2.2) en

plaats ze daarna op de voorziene posities in de autosampler.

- Start de analysereeks.

10.2.5 Uit te voeren controles ter evaluatie van de analysereeks

Alvorens over te gaan tot de berekening van de resultaten, moet worden nagegaan of de meting

goed is verlopen. Evalueer de resultaten van de analysereeks. Controleer de resultaten van de

standaardoplossingen (correlatie) en de QC oplossingen.

11 Kwaliteitscontrole

11.1 Controle op drift

Drift is ongewenst. Controle op drift gebeurt door het hermeten van standaard 3 als QC oplossing

en dit met een frequentie van minstens om de 10 te meten oplossingen.

Criterium 1:

Voor Fluoride, Chloride, Nitraat, Orthofosfaat en Sulfaat mag de gemeten waarde van de

standaardoplossing voor de controle op drift niet meer dan 10 % (relatief) afwijken van de nominale

waarde van de standaard.

Voor Chloriet, Bromaat, Nitriet, Bromide en Chloraat mag de gemeten waarde van de

standaardoplossing voor de controle op drift niet meer dan 15 % (relatief) afwijken van de nominale

waarde van de standaard.

Anion Std 3

(mg/l)

Criterium 1

(mg/l)

Fluoride 1 0,9 – 1,1

Chloriet 0,1 0,085 – 0,115

Bromaat 0,01 0,0085 – 0,0115

Chloride 10 9 – 11

Nitriet 0,1 0,085 – 0,115

Bromide 0,1 0,085 – 0,115

Chloraat 0,1 0,085 – 0,115

Nitraat 10 9 – 11

Orthofosfaat 1 0,9 – 0,11

Sulfaat 10 9 – 11



Criterium 2:

Het verschil tussen twee opeenvolgende resultaten van de controle op drift mag niet meer afwijken

dan 10 % van de nominale concentratie van de te controleren standaard en dit voor alle anionen.

11.2 Lineariteit

Bij het meten van de ijklijn wordt per anion de correlatiecoëfficiënt en de RSD-waarde berekend

door de software.

De correlatiecoëfficiënt moet minstens 0,99 bedragen.

De RSD-waarde mag maximaal 5 % bedragen.

Als niet voldaan is aan deze twee criteria, moet de standaardreeks voor het anion van toepassing

opnieuw aangemaakt worden en moeten de stalen voor dit anion hermeten worden.

11.3 Controle van de identificatie van de pieken

De identificatie van de pieken wordt gecontroleerd nadat de ijklijn is geconstrueerd. Indien de

software niet zelf een piek heeft geïdentificeerd, gebeurt de piekidentificatie door de analist. Deze

houdt hiervoor rekening met de volgorde van elutie van de anionen, de verhoudingen in

piekoppervlakte in de standaarden en de retentietijden. De retentietijden kunnen verschuiven

naargelang de kolom veroudert, als het eluens wordt gewijzigd, door matrixinterferentie… Bij

twijfel over de identificatie van een piek, wordt standaardadditie toegepast om tot een correcte

identificatie te komen.

11.4 Controle van de resolutie

De resolutie van piekenparen wordt weergegeven in ‘Results’ in de kolom ‘Resolution’. Dit is de

resolutie van de geselecteerde piek t.o.v. de eerstvolgende geïdentificeerde piek.

De resolutie moet minstens 1,3 bedragen voor alle pieken die moeten gekwantificeerd worden.

Als niet voldaan is aan dit criterium, moet een eluens met verlaagde concentratie worden

toegepast waarmee aan het criterium voor de resolutie wel wordt voldaan om de stalen van

toepassing opnieuw te analyseren.

11.5 Controle van de zelfgemaakte standaardoplossingen

De standaardoplossingen (8.1.23 tot 8.1.27) worden aangemaakt in het laboratorium. De controle

gebeurt zoals beschreven in het voorgaande punt § 11.2.

11.6 Eerstelijnscontrole

Bij een meetreeks wordt als eerstelijnscontrole een controle-oplossing anionen (8.1.29)

meegenomen in de meetreeks. Deze wordt aangemaakt uit een aangekochte gecertificeerde

oplossing (8.1.28). De aangekochte oplossing is 1000 keer meer geconcentreerd en wordt dus



eerst 1000 x verdund vooraleer ze meegenomen wordt in de meetreeks. De oplossing bevat geen

chloriet (chloriet resultaat wordt geëvalueerd a.d.h.v. re-standaard).

11.6.1 Evaluatie van het resultaat van de eerstelijnscontrole

Het resultaat van de eerstelijnscontrole wordt geëvalueerd a.d.h.v. een elektronische

werkcontrolekaart.

De werkcontrolekaart is een Excel document dat bewaard wordt onder:

M:\AC\z_CTRL_kaarten

De waarde van de controle-oplossing anionen (8.1.29) wordt per anion geëvalueerd. Als de reeks

dus enkel monsters bevat waarop nitriet gevraagd wordt, wordt ook alleen naar nitriet gekeken om

de eerstelijnscontrole (8.1.29) te evalueren.

11.6.2 Gevolg van de evaluatie van de eerstelijnscontrole voor de meetreeks

Als een eerstelijnscontrole niet voldoet, wordt de reeks volledig opnieuw geanalyseerd.

12 Berekening en rapportering

12.1 IC rapport

De resultaten van de meting met IC (9.1) worden genoteerd op het analyseformulier (2017/I-MET-

217-D04/LAB/FLVVG: Bijlage 4 : ‘Analyseformulier ANIONEN IC’), alsook de datum van analyse

en de naam of initialen van de analist.

In de database van de IC zijn de ruwe data van de analyses terug te vinden.

12.2 Registratie kwaliteitscontrole

12.2.1 Registratie controle op drift

Deze controle wordt niet op een apart document geregistreerd.

12.2.2 Registratie lineariteit

Deze controle wordt niet op een apart document geregistreerd.

12.2.3 Registratie van de resultaten van de eerstelijnscontrole

De analist noteert op het analyseformulier (2017/I-MET-217-F04/LAB/FLVVG : Bijlage 4 :

‘Analyseformulier ANIONEN IC’) of de eerstelijnscontrole voldoet (bv. via OK/NOK).

De analist vult de datum van uitvoering en de resultaten van de eerstelijnscontroles in op de

elektronische controlekaart (zie § 11.6.1 en 2015/I-24/LAB/FLVVG: ‘Prestatiekenmerken &

Meetonzekerheid van kwantitatieve methoden’).

12.3 Resultaten van de analysestalen

12.3.1 Berekening van de resultaten van de analysestalen en eerstelijnscontrolestalen

Aan de hand van de IC rapporten berekent de analist de resultaten van de stalen en de

eerstelijnscontrolemonsters.



Algemeen is het eindresultaat van een staal gelijk aan het gemiddelde resultaat van de duplo

bepaling van dat monster. Indien het eindresultaat lager is dan de LOQ voor dat element (zie § 2

Tabel 1), wordt het resultaat gerapporteerd als volgt: < LOQ mg/l.

Deze berekening wordt niet door de analist zelf uitgevoerd, maar gebeurt automatisch in het LIMS

systeem.

Indien meer dan 2 analyseresultaten bekomen werden doordat resultaten bevestigd werden n.a.v.

een te groot verschil tussen duplo-resultaten (cf. § 12.3.3.1), dan wordt het eindresultaat

berekend a.d.h.v. de werkwijze beschreven in 2017/I-MET-217-D05/LAB/FLVVG : Bijlage 5 :

‘Berekening gemiddelde’.

Indien meer dan 2 analyseresultaten bekomen werden doordat de resultaten bevestigd werden

n.a.v. een overschrijding van de norm, waarbij aan het criterium i.v.m. het verschil tussen de

duplo-resultaten voldaan was, dan wordt het eindresultaat berekend uit het gemiddelde van alle

bekomen resultaten.

12.3.2 Registratie analysegegevens

De analist vult de gegevens van het Analyseformulier (2017/I-MET-217-F04/LAB/FLVVG:

Bijlage 4 : ‘Analyseformulier ANIONEN IC’) aan met de evaluatie van de eerstelijnscontrole (‘OK’

voor gunstig, ‘NOK’ voor ongunstig).

De ingevulde analyseformulieren worden bewaard in de kaft “Analyseformulieren IC”.

12.3.3 Evaluatie van de resultaten van de stalen

Er kan worden overgegaan tot de evaluatie van de resultaten van de analysemonsters als de

kwaliteitscontrole gunstig werd bevonden, m.a.w. als voldaan was aan de criteria voor:

- De controle op drift,

- De lineariteit van de ijklijn,

- De resolutie,

- De eerstelijnscontrole.

Algemeen geldt dat resultaten slechts gerapporteerd worden wanneer er minstens één geldig

resultaat bekomen is. Duplo-resultaten van eenzelfde staal moeten ook voldoen aan het criterium

i.v.m. het maximaal toegelaten verschil tussen duplo-bepalingen (cf. § 12.3.3.1).

12.3.3.1 Duplo-bepalingen

Algemeen worden stalen in tweevoud geanalyseerd. Indien van een monster twee resultaten

beschikbaar zijn (in één analysereeks bekomen), is het maximaal toegelaten verschil tussen de

duplo bepalingen 10% absoluut van het gemiddelde:

Maximaal toegelaten: 10 % absoluut van het gemiddelde

Indien het gemiddelde lager is dan de LOQ, vervalt dit criterium en is het eindresultaat < LOQ. Zie

ook 2017/I-MET-217-D05/LAB/FLVVG : Bijlage 5 : ‘Berekening gemiddelde’.

Indien niet aan deze voorwaarde is voldaan, moet het monster opnieuw geanalyseerd worden.

Het eindresultaat wordt berekend a.d.h.v. de werkwijze beschreven in 2017/I-MET-217-

D05/LAB/FLVVG : Bijlage 5 : ‘Berekening gemiddelde’.



12.3.3.2 Vergelijking van het resultaat met de norm

12.3.3.2.1 Normen

In Richtlijn 98/83/EG van de Raad van 3 november 1998 betreffende de kwaliteit van voor

menselijke consumptie bestemd water zijn de richtlijnen voor de chemische parameters

opgenomen, waaronder elementen in de scoop van deze methode. In het KB van 14.01.2002 zijn

dezelfde vereisten opgelijst.

Voor volgende anionen in de scoop van deze methode is een norm voorhanden: Fluoride,

Bromaat, Chloride, Nitriet, Nitraat, Sulfaat.

12.3.3.2.2 Resultaat vergelijken met een norm

Indien een norm gekend is, wordt het eindresultaat vergeleken met de norm.

Indien het eindresultaat hoger is dan de norm, wordt het monster nogmaals in duplo

geanalyseerd. Het eindresultaat is het gemiddelde van alle bekomen resultaten, tenzij bij de

eerste analyse niet voldaan was aan het criterium van het verschil tussen de duplo’s. In dat geval

wordt het eindresultaat berekend a.d.h.v. de werkwijze beschreven in 2017/I-MET-217-

D05/LAB/FLVVG : Bijlage 5 : ‘Berekening gemiddelde’.

Indien geen norm bestaat, wordt met dit criterium geen rekening gehouden.

12.3.4 LIMS en resultatenkaft

- De eindresultaten van de analyses worden ingevoerd in het LIMS. De ingevoerde gegevens

worden gevalideerd door de analist d.m.v. een elektronische handtekening.

- De analist doet de nodige registraties op de afgedrukte lijsten met proefaanvragen voor de

stalen van de sectie water die worden bewaard in de kaft ‘Gevraagde proeven WATER’.

13 Verwijzing naar bijhorende procedures, instructies, documenten, formulieren of lijsten

2017/I-MET-217-D01/LAB/FLVVG : Bijlage 1 : ‘Flowchart aanmaak standaarden Anionen IC’

2017/I-MET-217-D02/LAB/FLVVG : Bijlage 2 : ‘Flowchart drinkwater anionen’

2017/I-MET-217-D03/LAB/FLVVG : Bijlage 3 : ‘Methode anionen IC’

2017/I-MET-217-F04/LAB/FLVVG : Bijlage 4 : ‘Analyseformulier ANIONEN IC’

2017/I-MET-217-D05/LAB/FLVVG : Bijlage 5 : ‘Berekening gemiddelde’

2016/D-112/LAB/FLVVG: ‘Watermonsters – ontvangst’

2015/I-24/LAB/FLVVG: ‘Prestatiekenmerken & Meetonzekerheid van kwantitatieve methoden’

2017/I-MET-217-D01/LAB/FLVVG versie: 03 datum van toepassing: 2017-09-05 p.1/1

Bijlage 1 bij 2017/I-MET-217/LAB/FLVVG

Flowchart aanmaak standaarden Anionen IC

2017/I-MET-217-D02/LAB/FLVVG versie: 03 datum van toepassing: 2017-09-05 p.1/1

Anion LOQ (mg/l)

QC – std 3 (mg/l)

Criterium 1 (mg/l)

Fluoride 0,25 1 0,9 – 1,1

Chloriet 0,025 0,1 0,085 – 0,115

Bromaat 0,0025 0,01 0,0085 – 0,0115

Chloride 2,5 10 9 – 11

Nitriet 0,01 0,1 0,085 – 0,115

Bromide 0,005 0,1 0,085 – 0,115

Chloraat 0,005 0,1 0,085 – 0,115

Nitraat 2,5 10 9 – 11

Fosfaat 0,05 1 0,9 – 1,1

Sulfaat 2,5 10 9 – 11


Flowchart drinkwater anionen

2017/I-MET-217-D03/LAB/FLVVG versie: 02 Datum van toepassing: 2017-06-9 1/ 1


Methode Anionen IC

Analyseformulier ANIONEN IC

Kwantitatieve bepaling van anionen met IC


Analist:

Datum:

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

Te bepalen anionenType staalIdentificatie monster

2017/I-MET-217-D04/LAB/FLVVG versie: 04 datum van toepassing: 2017-06-12 p. 1/2

Analyseformulier ANIONEN IC



16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

Identificatie monsterType staal Te bepalen anionen

2017/I-MET-217-D04/LAB/FLVVG versie: 04 datum van toepassing: 2017-06-12 p. 2/2

2017/I-MET-217-D05/LAB/FLVVG versie: 02 Datum van toepassing: 2017-06-9 1/1

Afkortingen: Xi = resultaat µ = gemiddelde LOQ = Limit of Quantification = rapporteringsgrens = bepaalbaarheidsgrens START: X1, X2


Berekening van het gemiddelde

[(|X1 – X2|).100/µ] ≤≤≤≤ 10 %

JA µ = (X1 + X2)

2

Herneem de analyse nogmaals in

duplo ⇒ X3 en X4

NEEN

Waarbij : X1 ≥ X2 ≥ X3 ≥ X4

µ = (X2 + X3) 2

µ = ‘< LOQ’

LOQ (zie tabel Bijlage 2)

Bereken het gemiddelde resultaat (X1 + X2)

2

(X1 + X2) < LOQ 2

LOQ (zie tabel Bijlage 2)

JA


NEEN

Drinkwater Kwantitatieve bepaling van anionen met IC...Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de...

Documents

Transcript of Drinkwater Kwantitatieve bepaling van anionen met IC...Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de...