FME magazine 03||11

Technologische Industrie

Heft in eigen handVIV ontwikkelt beroepsopleiding

Sharon Dijksma (PvdA)“ Kabinet moet andere keuzes maken”

FME Reïntegratiedeskhelpt besparen op verzuimkosten

Dossier

Vrouwenin de industrie

12 TI MagazIne 03 | | 1 1

Dossier

De industrie, zeker de technologische, is een mannenbolwerk. Dat imago

klopt grotendeels. Toch vinden steeds meer vrouwen hun weg in deze wereld.

Ook zij zijn trots op hun vak, trots op de technologie, trots op hun bedrijf

en trots op de sector. En ze peinzen er niet over zich als ‘one of the boys’ te

gaan gedragen. tekst: renske van de merbel en judith nelemans ii beeld: job boersma

Vrouwenin de industrie

Scheepsbouwer Thecla Bodewes was “altijd al een meisje voor de maakindustrie”

14 TI MagazIne 03 | | 1 1

Dossier

in Meppel (nieuwbouw en scheeps-reparaties) bij en in 2010 richtte zij Maritima Green Technology op, “waar we ons bezig houden met innoveren van duurzame technologie aan boord van schepen.” Bodewes’ klanten komen vooral uit de short-sea shipping en de binnenvaart. Alle schepen worden vol-ledig in Nederland gebouwd. Zij houdt een gloedvol betoog over hoe de Nederlandse Waterdelta veel beter gebruikt zou kunnen worden “voor effectief en schoon vervoer, waardoor onze wegen een stuk beter berijdbaar blijven. Met schepen kun je in Neder-land en Europa bijna overal komen! Maar daar zijn wel schone en slimme innovatieve schepen voor nodig.”Bij de drie bedrijven van Bodewes werken in totaal zo’n zeventig men-sen, vooral mannen. Ze gebruikt de aandacht die haar nu ten deel valt ook om het belang van meer mensen in de technologische industrie te benadruk-ken “en dan natuurlijk vooral in de maritieme sector.” Mannen en vrou-wen. “Laten we wel wezen: we hebben iedereen nodig. Daarom moet worden gestimuleerd dat zowel mannen als

vrouwen (bijna) fulltime werken. Dat vraagt onder andere om voldoende en kwalitatief goede kinderopvang.”Ook een beter imago van techniek kan volgens Bodewes helpen. “Dat is nog steeds een probleem – zowel de instroom in studies als het invul-len van banen. De oplossing? Je niet specifiek richten op jongens of meisjes, maar breed aanbieden. Langer een breed onderwijsaanbod, wat betekent dat je zowel op ROC’s als in het hoger onderwijs moet beginnen met een breed techniek- of bèta-pakket. Die specifieke beroepskeuze komt later wel. Op buitenlandse universiteiten zie je dat ook.”

van 9 tot 5Sekse hoeft volgens Thecla Bodewes geen rol te spelen in het carrièrepad. “Het gaat erom hoeveel tijd je erin wilt stoppen. Als je in de top van een bedrijf of organisatie wilt meedraaien, kan dat niet als je om 9 uur binnenkomt en om 5 uur de deur achter je dicht trekt. Blijkbaar zijn vrouwen daar minder toe bereid.” Een quotum om meer vrouwen aan

De industrie staat aan de vooravond van een structureel tekort aan goed opgeleide technici.

De babyboomers gaan met pensioen en de instroom van jonge technici laat te wensen over. Hoe krijgen we de mensen die we nodig hebben? Mannen én vrouwen. Die laatste categorie is in opmars. Het zijn vrouwelijke technici op leidinggevende posities, die met passie spreken over hun vak, overtuigd zijn van de toegevoegde waarde van hun bedrijven en die bijdragen aan het positieve imago van de industrie.

MaritieM is MooiZo voelt scheepsbouwer ThEcla BODEwEs, ‘Zakenvrouw van het jaar 2011’, zich vooral vereerd met die titel “omdat het veel aandacht genereert en ik nu kan laten zien hoe mooi de mari-tieme industrie is.” Bodewes, scheeps-bouwkundige, was “altijd al een meisje voor de maakindustrie. Ik koos voor techniek, omdat ik het leuk vond.” In 1998 nam zij het familiebedrijf Scheepswerven Bodewes in Hasselt over, vijf jaar later kwam daar De Kaap

In 2010 werd ze verkozen tot Twentse Zakenvrouw van het jaar: MIrIaM LuIZInk, technisch natuurkun-dige en sinds 2006 technisch commercieel directeur van MESa+. Commercialisering van het onderzoek is één van de pijlers onder dit onderzoeksinstituut voor nanotechnologie van de universiteit Twente.

“ Praten waar de invloed is” “In de wereld van technici lopen

vooral mannen rond. Maar daarmee is het nog geen man-nenbolwerk. Die term suggereert dat het moeilijk is je als vrouw in die wereld te bewegen. Dat herken ik totaal niet. natuurlijk is er wel iets aan de hand. Het kan niet kloppen dat op de hoogste niveaus zo weinig vrouwen zit-ten. Toch ligt dat niet zozeer aan de mannen, maar aan de keuzes die vrouwen maken. Het gaat om kansen benutten, je ontwikkelen, om kwaliteiten. Vrouw of man zijn doet daarbij

niet ter zake. Wél moet je vrou-wen vaak wat meer motiveren in zichzelf te geloven. als ik een bepaalde vrouw geschikt vind voor een functie, stap ik op haar af en zeg: ‘Jij kunt dit, vertrouw jezelf, ga ervoor!’ Bij een man zou ik dat ook doen, maar dat is zelden nodig.Ik zie niks in een quotum en heb ook niks met vrouwennetwer-ken. Je moet praten waar de invloed is en niet met een groep vrouwen die invloed willen en het niet hebben.”

1503 || 1 1 TI MagazIne

de top te krijgen, vindt Bodewes dan ook “belachelijk!” Ze zegt: “Ik ben per definitie tegen positieve discriminatie. Het gaat om de kwaliteiten. Bij het zoeken naar een nieuwe collega, kijk je naar de balans in het team. Het kan zijn dat je om die reden voor een vrouw kiest. Want – als je generaliseert doe je de waarheid altijd geweld aan – ik denk toch dat vrouwen over het algemeen communicatief vaardiger zijn en beter zijn in multi-tasken. Zo word ik, als er moeilijke gesprekken moeten worden gevoerd, wel eens als Haarlemmerolie gebruikt.”

FullharD techneutMargriet Nip, voorzitter van M2i, omschrijft zichzelf als ‘fullhard tech-neut’. Na een studie geologie in Leiden promoveerde zij in Delft op grondstof-fentechnologie. Dertien jaar geleden startte zij bij Hoogovens als inkoper van kolen en ertsen. Nu is zij Director

der maken we een bijzonder product en de technologie die daar achter schuilt is enorm boeiend en super innovatief. De toepassingen zijn zo veelzijdig, variëren van automotive en bouw tot verpakkingsstaal en noem maar op.”

Is een vrouwelijke ‘techneut’ een an-dersoortig manager? Nip: “Ik ben ervan overtuigd dat je dit alleen succesvol kunt doen als je de inhoud beheerst en contact hebt met de kennisvelden. Vrouw zijn is daarbij geen issue. Het gaat om professionaliteit, inhoude-lijkheid, empathie met de organisatie en sociale vaardigheden.” Toch denkt Nip wél dat vrouwen anders opereren, “meer vanuit intuïtie te werk gaan om dingen te laten gebeuren. Dat geldt ook voor discussies binnen de directie. Vrouwen leggen daardoor eerder de vinger op de zere plek. En ze zijn daarin zeer zakelijk.”

“ Het is interessant in een internationale ambiance te kunnen opereren”

Margriet Nip: “Ik heb altijd al dingen willen doen die ik leuk vind en die bij mij passen. Bovendien wil ik iets kunnen toevoegen”

vrouwenquotuMDe Eerste Kamer heeft toegestemd met de invoering van een vrouwenquotum in raden van bestuur en raden van commis-sarissen. Ten minste 30 procent van de zetels moet worden bezet door vrouwen. De regeling gaat in per 1 januari 2012. Be-drijven die er op 1 januari 2015 niet in zijn geslaagd het quotum te behalen, moeten in hun jaarverslag uitleggen welke inspanningen die ze wél hebben vericht en ze moeten beterschap beloven.

Product Market Development Techno-logy bij Tata Steel en houdt zich bezig met technologische innovatie, nieuwe processen en productresearch.Ook MargriET Nip spreekt vol trots en enthousiasme over haar werk. “Het is interessant in een internationa-le ambiance te kunnen opereren. Ver-

16 TI MagazIne 03 | | 1 1

Margriet Nip heeft nooit het gevoel gehad te moeten knokken in een indu-striële mannenwereld. “Ik heb altijd al dingen willen doen die ik leuk vind en die bij mij passen. Bovendien wil ik iets kunnen toevoegen. En ik wil mijn hersens kunnen blijven scherpen. Dat dat uitmondt in de functie die ik nu vervul, daar geniet ik van, maar het is geen doel op zich geweest. Voor de meeste mannen werkt dat misschien iets anders, die gaan vaak planmatiger om met hun carrière.”

netwerkenOver de voorstellen een quotum van vrouwen in topfuncties te verplichten zegt Nip: “Iedereen is er wel van over-tuigd dat meer vrouwen aan de top iets bijzonders kan brengen. Maar dat moet je niet willen verplichten.” Ze ziet wel een taak voor vrouwennetwerken. “Die kunnen vrouwen onder de aandacht brengen, een kwestie van profileren.”Nip nuanceert het beeld dat vooral de

nicatie en imagoversterking.” Als het gaat om het aantrekken of door-stromen van vrouwen, vindt Nip dat zij een voorbeeldfunctie heeft. “Ik voel de verantwoordelijkheid om te laten zien hoe het kan en probeer dat uit te dragen aan vrouwelijke medewerkers. Maak duidelijk dat ook het thuisfront profiteert van het plezier en de voldoe-ning die ik uit mijn werk haal. Want de positieve energie die dat oplevert, is ook prettig voor de mensen in mijn privé omgeving.” Nips advies aan andere vrouwen: “Ga vooral niet proberen ‘one of the boys’ te worden. Blijf trouw aan jezelf. Daar-mee bereik je het meest.”

voorkeur voor ManMaureen van Engelen werkt ruim twaalf jaar bij het hoofdkantoor van Van Leeuwen Buizen in Zwijndrecht. De Van Leeuwen Buizen Groep – die zo’n veertig vestigingen heeft, ver-spreid over de wereld – is een interna-tionaal opererende voorraadhoudende handelsonderneming in buisproducten van hoge kwaliteit. In eerste instantie was MaurEEN VaN ENgElEN verantwoordelijk voor het personeels-beleid, inmiddels voor de Europese werkmaatschappijen van de Van Leeu-wen Buizen Groep.

“Bij onze vestiging in Zwijndrecht is zo’n tachtig procent van de mede-werkers man”, vertelt Van Engelen. “Het is moeilijk daar verandering in te brengen, het gaat vrij langzaam al-lemaal. Toen ik in de jaren tachtig als personeelsfunctionaris in de metaal-industrie aan de slag ging, was ik de eerste vrouw in die functie. Tijdens het sollicitatiegesprek werd zelfs opge-merkt dat de voorkeur eigenlijk naar een man uitging.”

topwerkgeverVan Engelen roemt haar bedrijf, ook als werkgever. “We zijn meer dan buizen alleen. Jonge professionals kunnen hier kansen grijpen en internationaal carrière maken.” Van Leeuwen Buizen werd in 2011 uitgeroepen tot topwerk-gever door het onafhankelijke CRF

Maureen van Engelen: “Ik zou me niet prettig voelen als ik dankzij een quotum op deze stoel zou zitten”

coMpetitie als DrijFveerWat blijkt? Vrouwen in hoge functies ervaren competitie – een eigenschap die als mannelijk wordt betiteld – niet

als belemmerend, maar juist als drijfveer. Dit blijkt uit onderzoek van Opportunity in Bedrijf, een organisatie die

het aantal vrouwen in topfuncties wil bevorderen.

technologische industrie een mannen-wereld is. “Het is niet zo anders in an-dere branches. Misschien vermarkten technologen hun product wat minder. Wij zijn meer van de inhoud. Toch is het wel van belang over de bühne te krijgen hoe interessant (werken in) de technologische industrie is.” Zo wil Tata Steel hoog opgeleide mensen binnenhalen. “Wij zijn – in tegenstelling tot wat veel mensen denken – een uitgesproken hightech onderneming. Ik wil duidelijk maken dat vrouwen hier ook prima kunnen gedijen. Maar ook bij Tata kan er wel een tandje bij als het gaat om commu-

Dossier

1703 || 1 1 TI MagazIne

Institute, dat HR-beleid beoordeelt. In het juryrapport worden de organisatie-cultuur en de carrièremogelijkheden bij de handelsonderneming geroemd; negentig procent van de management-posities wordt ingevuld door interne kandidaten. Van Engelen: “Feiten die het helaas niet minder lastig maken om met veelbelovende vrouwen in contact te komen. De reden? De technologische industrie heeft nog altijd geen sexy imago. En dat terwijl Van Leeuwen niet eens een supertechnisch bedrijf is. Wij verlenen een veelheid aan services en zijn voor een groot deel niet afhankelijk van technisch geschoold personeel.”

aMbitieuzer Dan vroeger“Ik ben een groot voorstander van meer vrouwen op hoge posities, heb vrouwen als slimme, zeer gefocuste onderhan-delaars ervaren. Ze zijn intuïtiever dan mannen, leggen net andere accenten. Maar een quotum, dat vind ik bijna be-ledigend. Ik zou me niet prettig voelen als ik dankzij een quotum op deze stoel zou zitten!” Van Engelen bezoekt regelmatig andere werkmaatschappijen van haar bedrijf. Wat haar in het bijzonder verbaast, is het grote aandeel fulltime werkende vrouwen in andere Europese landen, bijvoorbeeld Frankrijk en België. “Het is typisch Nederlands, dat zoveel vrouwen hier in deeltijd werken. Ze combine-ren werk en privé, wat overigens geen mindere keuze is. Toch zie ik ook een kentering. De hoger opgeleide vrouwen die nu binnenkomen zijn ambitieuzer dan vroeger.”

alice huisMan is sinds acht jaar algemeen directeur van jachtenbouwer royal huisman.

“Een jacht ontwerpen en bou-wen neemt zeker drie jaar in beslag. Tijdens zo’n langdurig project is het contact met de opdrachtgever erg intensief. In de praktijk houdt dat in dat je er altijd samen uit moet zien te ko-men, maar ook dat je een band opbouwt. Voor mij maakt dat het werk bijzonder. Ook omdat onze klanten tot de groten der aarde behoren. En daarnaast: als ik op een mooi nieuw jacht sta, geeft me dat nog steeds een kick. Toch spreekt de scheepsbouw-sector vrouwen in het algemeen blijkbaar niet aan. Meerdere vrouwelijke projectmanagers binnen ons bedrijf, ik ben er voorstander van. Een betere ba-lans op de werkvloer zou abso-luut niet verkeerd zijn. Ik denk dat vrouwen zich net iets beter kunnen inleven in de wensen van onze klanten, die overigens ook overwegend mannelijk zijn. als je dan bedenkt dat wij op een vacature voor een manage-mentpositie ruim vierhonderd sollicitaties hebben ontvangen waarvan slechts twee of drie van vrouwen, dan wordt het knap lastig. Maar een quotum? Onzin! uiteindelijk gaat het mij om een sterk CV, om kwalitei-ten. Die managementfunctie is dan ook naar een man gegaan, ja.”

“ Het gaat om een sterk CV, om kwaliteiten”

uit De crisis“Als Europa werkelijk uit de crisis wil raken en een concurrerende economie wil worden door slimme en inclusieve groei, moeten het talent en de vaardigheden van vrouwen beter worden benut. (…) Help vrouwen aan een baan en je helpt ons uit de crisis te raken”Viviane Reding, vice-voorzitter van de Europese Commissie