Dierproeven: Niet wetenschappelijk Niet ethisch Stijn Bruers Bite Back 22-2-2013.
-
Upload
lennert-abbink -
Category
Documents
-
view
214 -
download
1
Transcript of Dierproeven: Niet wetenschappelijk Niet ethisch Stijn Bruers Bite Back 22-2-2013.
Dierproeven:Niet wetenschappelijk
Niet ethisch
Stijn BruersBite Back22-2-2013
Probleem van dierproeven in drie stappen
• Stap 1) Dierproeven zijn wetenschappelijk onbetrouwbaar: te weinig voorspelbaarheid voor mensen
• Stap 2) Dierproeven zijn ethisch onverantwoord: te veel welzijnsverlies bij dieren
• Stap 3) Dierproeven zijn ethisch onverantwoord: te veel rechtenschendingen bij dieren
Stap 1: wetenschappelijk onbetrouwbaar
Effect bij mensen
Wel Geen
Effect bij dieren
Wel Juist positieve test Vals positieve test
Geen Vals negatieve test Juist negatieve test
• Stel dat dieren niet konden voelen en lijden. Hebben dierproeven dan een waarde voor mensen?– Amper voor toegepast biomedisch onderzoek – Wel voor fundamenteel onderzoek
• Probleem 1: te veel vals positieve en vals negatieve testresultaten
Te weinig voorspellende waarde voor mensen
Stap 1: wetenschappelijk onbetrouwbaar
• Vals positieve testen– Chocolade? Dodelijk voor honden!– Veilige geneesmiddelen toch schadelijk voor dieren. Bv.:
aspirine,…– Veel stoffen kankerverwekkend voor muizen maar niet voor
mensen• Positief voorspellende waarde: als er een effect is
waargenomen bij dierproeven, hoe groot is dan de kans dat het effect optreedt bij mensen?
• Vaak < 50% kans!• Vertraging van ontwikkeling goede producten en
medicijnen
Stap 1: wetenschappelijk onbetrouwbaar
• Valse negatieve testen– Geen effect bij dieren, wel bij mensen– Bv.: Softenon (thalidomide), Vioxx, cyclosporin, TGN1412,…
Veilig bij geteste diersooren, dodelijk bij mensen– Roken: longkanker bij mensen, niet bij muizen– Epidemiologisch onderzoek in plaats van dierproeven
• Negatief voorspellende waarde: als er geen effect is waargenomen bij dierproeven, hoe groot is dan de kans dat het effect wel optreedt bij mensen?
• Vaak < 50% kans!• Toelaten van schadelijke producten op de markt
Stap 1: wetenschappelijk onbetrouwbaar
• Probleem 2: welke diersoort?• Ontdekking van het eerste antibioticum:
penicilline (A. Fleming, 1928)– Geen effect bij konijnen (vals negatief)– Goed resultaat bij honden (juist positief)– Schadelijk en dodelijk bij ratten, hamsters en
cavia’s (vals positief)
Stap 1: wetenschappelijk onbetrouwbaar
• Hoe het juiste lottonummer voorspellen?• Er is meestal wel een winnaar, dus kijken naar
alle spelers?Geen voorspelling mogelijk• Welke speler?
Stap 1: wetenschappelijk onbetrouwbaar
• Probleem 3: hoe de menselijke ziekte veroorzaken bij gezonde dieren?
• Bv. MS, Parkinson,…• Vaak kan men enkel schade toebrengen bij de
dieren zodat ze een aantal symptomen vertonen (bv. bibberen)
Stap 1: wetenschappelijk onbetrouwbaar
• Geen anekdotes! Geen “kersenplukken” van voorbeelden
• Wel: – analyse van verzameling van studies (meta-
analyse)– Blind peer reviewed (gecontroleerd door andere,
onafhankelijke wetenschappers)– Kritisch, onpartijdig
Systematische reviews
Stap 1: wetenschappelijk onbetrouwbaar
Systematische review studies• Anisimov V.N., Ukraintseva S.V., Yashin A.I. (2005). Cancer in rodents: does it tell us about cancer in humans? Nat Rev
Cancer 5:807-819.• Knight A., Bailey J., Balcombe J. (2006) Animal carcinogenicity studies: 1. Poor human predictivity. Altern Lab Anim
34:19-27.• Knight, A. (2007). Systematic reviews of animal experiments demonstrate poor human clinical and toxicological
utility. ATLA 35:641-659.• Knight, A. (2008). Systematic reviews of animal experiments demonstrate poor contributions toward human
healthcare. Rev. Recent Clin. Trials 3:89-96.• Pound P., Ebrahim S., Sandercock P., Bracken M.B., Roberts I. (2004). Where is the evidence that animal research
benefits humans? BMJ 328:514-517.• Shanks, N. Greek, R. Greek, J. (2009) Review: Are animal models predictive for humans? Philosophy, Ethics, and
Humanities in Medicine, 4(2).
Boeken• LaFollette H., Shanks N. (1996). Brute Science: Dilemmas of Animal Experimentation. London and New York:
Routledge.• Greek R, Greek J. (2002). Specious Science. Why Experiments on Animals Harm Humans. New York: Continuum Int.• Knight, A. (2011). The Costs and Benefits of Animal Experi ments. Basingstoke, UK: Palgrave Macmillan.
Stap 1: wetenschappelijk onbetrouwbaar
Stap 1: wetenschappelijk onbetrouwbaar
• Waarom zo weinig voorspelbaarheid? Waarom zo veel vals positieve en vals negatieve testresultaten?
• Complexiteitstheorie: kleine verschillen met grote gevolgen – Genenregulatie, complexe interacties– Bv. chimpansees: 98% van genen gemeenschappelijk
met mensen– Nochtans: chimpansees zijn niet vatbaar voor HIV,
hepatitis en malaria (vals negatieve tests)
Stap 1: wetenschappelijk onbetrouwbaar
• Huidige biomedisch onderzoek (medicijnen en toxische stoffen): erg specifiek, afhankelijk van complexe interacties van genen,…
• Op dit specifieke niveau: verschillen tussen soorten (en populaties, geslachten, leeftijden,…) belangrijk
• Dus niet ruwe niveau, zoals algemene werking van bloedvaten
• Extra verstorende factoren: stress bij proefdieren, kweekprocedure, ziek maken van dieren
Stap 1: wetenschappelijk onbetrouwbaar
• Alternatieven van dierproeven worden betrouwbaarder, want mensspecifiek en technologische ontwikkelingen– Epidemiologisch onderzoek– Klinisch onderzoek– Autopsies– Menselijke (stam)cel- en weefselculturen
Stap 1: wetenschappelijk onbetrouwbaar
• Nieuwe technologieën– Computersimulaties en wiskundige modellen– Microdosering– MRI-scanners
Stap 1: wetenschappelijk onbetrouwbaar
• Nieuwe technologieën– Genenchips (DNA microarrays)– Human-on-a-chip
Stap 1: wetenschappelijk onbetrouwbaar
• Dierproeven kunnen schadelijk zijn voor mensen:
1. Misleidend– Vals positieve en negatieve resultaten:• Tegenhouden van goede producten• Toelaten van schadelijke producten
– Alternatieven zijn betrouwbaarder, dus minder vals positieve en vals negatieve resultaten
2. Dierproeven vormen verspilling van schaarse onderzoeksmiddelen
Stap 1: wetenschappelijk onbetrouwbaar
• Waarom zijn er dan nog dierproeven?• Psychologische mechanismes bij
dierproefnemers: 4 G’s– Gewoonte– Geloof– Groepsdruk– Geldbelangen
• Stap 1: wat als dieren niet kunnen voelen?• Stap 2: wat als ze wel kunnen voelen?
Stap 2) ethisch onverantwoord: welzijnsverlies bij dieren
• Dieren te verschillend van mensen voor hedendaags toegepast biomedisch onderzoek
• Maar dieren wel gelijk op vlak van globale functies: bloedcirculatie, ademhaling,…
• En bewustzijn (gevoelens)!• Dus: – Voor wat ethisch belangrijk is: veel gelijkenis tussen mensen
en dieren– Voor wat wetenschappelijk belangrijk is: veel verschillen
tussen mensen en dieren• Volgens dierproefnemers: net omgekeerd!
Stap 2) ethisch onverantwoord: welzijnsverlies bij dieren
• Welzijn van dieren wel in rekening brengen• Verplaats jezelf in de positie van proefdieren
en mensen, en weeg dan welzijnsverlies af• Welzijn van iedereen verhogen, met prioriteit
voor de ergste lijders• Welzijnsverlies door kweken, opsluiten, testen
en vroegtijdig doden van proefdieren• Proefdieren zijn vaak de ergste lijders
Stap 2) ethisch onverantwoord: welzijnsverlies bij dieren
Drie V’s• Verfijnen• Verminderen• Vervangen
Geloofwaardigheid van dierproefnemers?• Regelmatig schenden van 3 V’s in vroegere experimenten• Wat eten dierproefnemers?
– Schending van 3 V’s meerdere keren per dag!– Dierlijke producten zijn niet nodig voor gezonde voeding– Koemelk vervangbaar door soja-, haver-, rijst-, amandel-,
hazelnoot- of kokosmelk
Stap 3) ethisch onverantwoord: rechtenschendingen van dieren
• Mensen hebben niet enkel recht op leven en welzijn• Ook basisrecht om niet gebruikt te worden als louter
middel voor iemand anders zijn doelen• Mensen zijn geen gebruiksvoorwerpen
– Bv. slavernij– Geen gebruik als bezit
• Geen gedwongen mensproeven– zelfs niet volgens de 3 V’s– zelfs niet als het welzijn van anderen sterker zou toenemen
(als mensproeven medisch goed zijn voor een meerderheid)– zelfs niet op permanent diep mentaal gehandicapte
weeskinderen
Stap 3) ethisch onverantwoord: rechtenschendingen van dieren
• Geen experimenten op permanente diep mentaal gehandicapte weeskinderen: de kwetsbaarste mensen– Geen ouders of familie om hen te beschermen– Geen mentale vermogens hoger dan die van proefdieren
• Geen zelfbewustzijn• Kunnen niet praten en opkomen voor rechten• Kunnen geen vrijwillige, geïnformeerde toestemming geven
– Kans dat zo’n gehandicapte ooit kan praten, is even groot als de kans dat een muis ooit kan praten
• Wat is moreel relevante verschil tussen deze mens en een proefdier?
• Wat rechtvaardigt het gebruik van dieren (pijn, angst, stress) in experimenten?
Stap 3) ethisch onverantwoord: rechtenschendingen van dieren
• Rechten van dieren schenden is een vorm van discriminatie
Speciesisme (ideologie zoals racisme en seksisme)
Conclusie
• Stap 1: heel veel dierproeven stoppen• Stap 2: nog meer dierproeven verbieden (niet
enkel dierproeven voor cosmetica)• Stap 3: ongeveer alle dierproeven verbieden