Stijn Bruers

De titel…“De werkelijke morele beproeving van de mens, de meest fundamentele (die diep verborgen ligt), berust op zijn verhouding tot wie aan hem zijn overgeleverd: de dieren. En in dit opzicht lijdt de mens aan een fundamenteel debacle, zo fundamenteel dat daaruit alle andere debacles voortkomen.”

(Milan Kundera in De ondraaglijke lichtheid van het bestaan)

OverzichtImpact van de veeteelt op

natuurmenselijke gezondheid dierenwelzijn

Een argumentatie voor dierenrechten

De psychologie van de vleeseter

Discussie

Veeteelt en milieu“De veeteeltsector is waarschijnlijk de

belangrijkste speler in het verlies van biodiversiteit.” (United Nations Food and Agriculture Organization)

“Een substantiële vermindering van de milieu-impact is enkel mogelijk met een substantiële wereldwijde verandering van voedingspatroon, weg van dierlijke producten.”(IPSRM, UNEP)

Veeteelt en milieu: biodiversiteit5 oorzaken van biodiversiteitsverlies1.Habitatverlies

88% van ontbossing Zuid-Amerika 78% van landbouwoppervlakte Mangrovewouden voor garnalen

2.Vervuiling Mestoverschot -> eutrofiëring 65% van ammoniakuitstoot in Vlaanderen ->

verzuring 500 ton diergeneesmiddelen per jaar in Nederland

Veeteelt en milieu: biodiversiteit3. Overexploitatie

Wereld: ¾ van visbestanden volledig bevist of overbevist

Europa: 88% van visbestanden overbevist Lege zee: 2050 6 kg bijvangst voor 1 kg garnalen

4. Agressieve exoten GGO’s Grazende runderen,…

5. Klimaatopwarming 18% van wereldwijde broeikasgasemissies

± 1/3 van biodiversiteitsverlies Dubbele overbevolking: mensen en

landbouwdieren

Veeteelt en milieu: voetafdrukkenEcologische voetafdruk (hectare): gebruik van

biologisch productieve (vruchtbare) aardoppervlakte(gebruik van land, fossiele brandstoffen en

hernieuwbare materialen)Watervoetafdruk (liter): gebruik van zoet water

(verdamping en vervuiling)Koolstofvoetafdruk (kg CO2-eq): uitstoot van

broeikasgassen(CO2, methaan, lachgas,…)

Stikstofvoetafdruk (kg N): uitstoot van actieve stikstofverbindingen(ammoniak, lachgas, stikstofoxiden,…)

Ecolife, 2010

Veeteelt en milieu: watervoetafdruk

0

200

400

600

800

1000

Melk Sojamelk

Waterverbruik (liter/kg)

Veeteelt en milieu: stikstofvoetafdruk

Veeteelt en milieu: consumptie EU

Veeteelt en milieu: inefficiëntie

vruchtbaar land, fossiele

brandstoffen, water, pesticiden,

veevoeders, diergeneesmiddel

en

Dierlijke producten

Nitraten, mest, broeikasgassen

, verzurende gassen

Vlees, vis en gezondheid: consumentAcute voedselvergiftigingen

70% besmetting via vlees: E. coli, salmonella, cryptosporidium, listeria en campylobacter

Chronische ziekten op lange termijnHoge bloeddruk, hoge cholesterol, zwaarlijvigheid

(WHO top 10)In EU: 12.800 mensen/jaar : hart- en vaatziekten En verder: beroertes, herseninfarcten, diabetes,

nierziekten, osteoporose, Alzheimer, prostaatkanker, kolonkanker, pancreaskanker

BSEGiftige stoffen in vis: zware metalen, dioxines,

PCB’s, pesticiden, brandvertragers

Veeteelt en gezondheid: producent30% van Nederlandse varkenshouders heeft

longklachten en 25% is besmet met de MRSA-bacterie

Risico verwonding bij slachters: 3 x hoger dan andere sectoren

Levensgevaarlijke verwondingen, tendinitis, het carpaletunnel-syndroom

Posttraumatische stress-stoornissen (Perpetration Induced Traumatic Stress) bij slachters

Veeteelt en gezondheid:bevolkingNieuwe zoönotische ziekten: Mexicaanse

varkensgriep, vogelgriep, Nipah-virus, SARS-virus, Q-koorts, Strep suis,…

Antibiotica-resistente bacteriën: MRSA, ESBL, Salmonella

Ondervoeding: +30% graanoogst -> oneetbare mest80% van veevoeder is geschikt voor mensen

Veganisme en gezondheid“Een goed gepland vegetarisch, inclusief

veganistisch, voedingspatroon is gezond en geschikt voor mensen in alle levensstadia, inclusief tijdens de zwangerschap, de borstvoedingsperiode, de kindertijd, de adolescentie, en voor atleten.” (American Dietetic Association, de grootste beroepsvereniging van voedingsdeskundigen)

Veganisme en gezondheidCarl Lewis (9 Olympische gouden medailles

atletiek)Scott Jurek (meervoudig winnaar van de

beruchte Badwater Ultramarathon en de Spartathlon)

Mac Danzig (meervoudig wereldkampioen worstelen en winnaar Ultimate Fighting Championships)

Veeteelt en dierenwelzijn

Veeteelt en dierenwelzijn

Veeteelt en dierenwelzijn

Visvangst en dierenwelzijn

Een argumentatie voor dierenrechten: het basisrechtDilemma 1: het treinspoor en de wissel

Een argumentatie voor dierenrechten: het basisrechtDilemma 1: het treinspoor en de wisselDilemma 2: het treinspoor en de brug

Een argumentatie voor dierenrechten: het basisrechtDilemma 1: het treinspoor en de wisselDilemma 2: het treinspoor en de brugDilemma 3: de vrachtwagenDilemma 4: de chirurg en de bezoeker

???????????????????????

Het basisrecht: het recht om niet gebruikt te worden als louter middel voor onze doelen

Een argumentatie voor dierenrechten: antidiscriminatieDiscriminatie is ?

het berokkenen van een nadeel aan een individu door het maken van een waardegeladen onderscheid tussen individuen op grond van eigenschappen die in die situatie niet ter zake doen, geen geldig motief vormen of niet moreel relevant zijn.

Racisme, seksisme,… en … soortisme

Ongeneesbaar diep mentaal gehandicapt weeskind

Varken

Mentale leeftijd Baby van 3 maanden Kind van 3 jaar

Gedrag Agressief Zachtaardig

Persoonlijke hygiëne Vuil Proper (modderbad,…)

Sociale banden Geen familie Sterke band met familie en vrienden

Behandeling Wordt verzorgd, begeleid, gewassen,…

Wordt gecastreerd, verminkt, opgesloten, vuilgehouden, vetgemest, verhandeld, geslagen, geslacht, opgegeten

Motief van behandeling

Welzijn van gehandicapte

Eigen genot

Als een wezen een naast familielid heeft dat potentieel vruchtbare nakomelingen had kunnen krijgen met een verzameling van wezens die een IQ hoger dan 90 hebben, dan krijgt dat wezen het basisrecht

Een humanzee?Een chimens?

3de onderste???

Een argumentatie voor dierenrechten Uitgangspunt 0. Een consistentere ethiek is

beter dan een minder consistente ethiek.Uitgangspunt 1. Alle bewuste of voelende

mensen hebben het basisrecht. Uitgangspunt 2. Discriminatie is het maken

van een waardegeladen onderscheid en het ontzeggen van rechten (een aparte behandeling) aan individuen of groepen op grond van moreel irrelevante criteria (kenmerken die in die situatie geen aanvaardbaar motief vormen).

Een argumentatie voor dierenrechtenUitgangspunt 3a. Onder moreel irrelevante

criteria vallen o.a. uiterlijke kenmerken (huidskleur, geslacht, gedrag,…), genetische eigenschappen (ras, etniciteit, genetische verwantschap…), onbetrouwbare criteria en arbitraire criteria. Iets wat arbitrair is, kan geen stevig fundament in een moreel systeem zijn, want dat houdt een gevaar voor opportunisme in.

Uitgangspunt 3b. Het genetisch-biologisch criterium ‘soort’ is gebaseerd op genetische en uiterlijke kenmerken, en is veel te onbetrouwbaar, arbitrair en vergezocht.

Een argumentatie voor dierenrechtenUitgangspunt 3c. Criteria die samenvallen

met het genetisch-biologische criterium ‘soort’ zijn onbetrouwbaar.

Conclusie 1. Er is geen enkel moreel relevant criterium aan te wijzen dat alle en alleen mensen hebben.

Conclusie 2. Een diereneter die het immoreel vindt om mensen op te eten (uitgangspunt 1), maakt zich schuldig aan discriminatie.

Een argumentatie voor dierenrechtenUitgangspunt 4. Criteria die een duidelijke

betrekking hebben op morele begrippen (zoals het concept van rechten), of criteria die volgen uit waardevol geachte gevoelens die van belang zijn bij het morele beslissingsvermogen van mensen (zoals morele deugden of emoties die ten grondslag liggen aan het toekennen van rechten aan anderen), zijn moreel relevant.

Uitgangspunt 5. Een recht is een bepaalde wijze van een bescherming van een belang.

Uitgangspunt 6. Voelende (perceptueel bewuste) wezens hebben complexe belangen en kunnen die belangen gewaarworden

Een argumentatie voor dierenrechtenUitgangspunt 7. Bezorgdheid, empathie en

medeleven zijn waardevolle gevoelens (deugden) die van invloed zijn op ons ethisch handelen.

Uitgangspunt 8. We kunnen bezorgdheid voelen voor voelende wezens, omdat die belangen hebben en dus kwetsbaar zijn. We kunnen empathie (medeleven) hebben met voelende wezens.

Conclusie 3. Voelen (bewustzijn) is een moreel relevant criterium.

Een argumentatie voor dierenrechtenUitgangspunt 10. We gaan ervan uit dat

mentaal gehandicapte mensen bewuste en voelende wezens zijn.

Uitgangspunt 11. De kans dat gewervelde dieren met een functioneel zenuwstelsel een bewustzijn en gevoelens hebben is even groot als de kans dat mentaal gehandicapten een bewustzijn en gevoelens hebben.(adaptieve rol van gevoelens, anatomische eigenschappen, gedrag, fysiologische veranderingen,…)

Een argumentatie voor dierenrechtenConclusie 4. We moeten ervan uitgaan dat

gewervelde dieren zoals koeien of varkens ook duidelijk bewuste, voelende wezens zijn. Gewervelde dieren hebben dus gelijkaardige belangen als bv. mentaal gehandicapte mensen.

Uitgangspunt 12. Alle vormen van discriminatie zijn immoreel en moeten verboden worden. Discriminatie dient te worden opgeheven door het uitbreiden van de morele gemeenschap (de verzameling van wezens die aanspraak kunnen maken op rechten) tot alle individuen die (waarschijnlijk of zeker) voldoen aan de moreel relevante criteria. Die uitbreiding moet zeker gebeuren indien er geen sprake is van het in gevaar komen van onze vitale belangen (het belang om te blijven leven).

Een argumentatie voor dierenrechtenUitgangspunt 13. Het toekennen van het basisrecht

aan gewervelde dieren met een functioneel animaal zenuwstelsel vormt geen bedreiging voor onze vitale belangen (bv. als het gaat om eten).

Conclusie 6. We kunnen het basisrecht uitbreiden naar alle wezens die duidelijk een bewustzijn hebben en kunnen voelen.

Eindconclusie. We moeten de morele gemeenschap uitbreiden door ook alle niet-menselijke maar wel duidelijk bewuste en voelende wezens het basisrecht toe te kennen. Dit resulteert in een veganistische levenswijze.

Drie stellingen over het vlees op ons bordWe willen het niet weten, maar wel etenAls we het weten, willen we het vergetenWant als we het eten en het weten, botst het

met ons geweten

De psychologie van vleeseters

De psychologie van diereneters

De psychologie van lijkeneters

De psychologie van dierenetersWaarom al die drogredenen? (>150)90% : minstens 2 weerleggingen (max. is 8!)Waarom al die reacties?

De psychologie van dierenetersWaarom gaan tomateneters geen discussies aan

en drogredenen gebruiken als hun gedrag bekritiseerd wordt?

Waarom durven we niet eigenhandig (met handen en mond) een kip doden?

Waarom durven 85% van de Amerikanen geen dier slachten?

Waarom eten we geen honden?Waarom mogen dieren wel lijden voor ons genot,

als ze niet “onnodig” mogen lijden?Waarom zijn er meer vrouwelijke vegetariërs?

De psychologie van dierenetersWaarom is een vleeseter niet tevreden met de

Dikke Vegetariër?Waarom gebruiken de meeste vleeseters planten

om hun vlees op smaak te brengen?Waarom begint een recept met “500 gr

varkensvlees, 750 gr aardappelen,…”?Waarom staat de man achter de barbeque?Waarom vindt een vleeseter een veggieworstje

lekkerder als hij denkt dat het vlees is?Waarom is er wel een hiërarchie in vleesproducten

maar niet in groenten?Waarom wel een “goeie steak à point” maar niet

een “goeie wortel al dente”?

De psychologie van dierenetersHet vlees op ons bord is een uithangbord van

sociale status.

Ethische illusiesIntrinsieke waarde van dier

Intrinsieke waarde van mens

(Moreel) irrelevante eigenschappen

Ethische illusies

Vlees eten

Antidiscriminatie

Basisrecht van mensen

Ethische illusies

Gestaltswitch

De psychologie van dierenetersHebben we een morele blinde vlek?

“Wir haben es nicht gewusst”“… dat alle mensen gelijk geschapen zijn, en

dat zij door hun Schepper begiftigd zijn met zekere onvervreemdbare Rechten; dat daaronder vallen: Leven, Vrijheid en het najagen van Geluk.” (President Thomas Jefferson, 1776)

De psychologie van dierenetersDe 5 stadia van rouwverwerking (Elisabeth

Kubler-Ross)1. Ontkenningsfase (blinde vlek)2. Agressiefase (shoot the messenger)3. Onderhandelingsfase (geweten sussen)4. Depressiefase (fatalisme)5. Aanvaardingsfase

“Elke waarheid gaat door drie stadia. Eerst wordt ze belachelijk gemaakt. Daarna wordt ze gewelddadig onderdrukt. En ten slotte wordt ze aanvaard als zijnde evident.” (A. Schopenhauer)

De psychologie van dierenactivistenLeven we in een dierenholocaust?“Ogenschijnlijk beweeg ik me volkomen

ontspannen onder de mensen, ga ik volkomen normaal met ze om. Is het mogelijk, vraag ik me af, dat ze allemaal betrokken zijn bij een misdaad van verbijsterende omvang?” (J.M. Coetzee)

De psychologie van de vleeseter: antropomorfismen

Bedankt voor uw aandacht.Nog vragen?