Diabetes type 2 en erfelijkheid

1

Bij diabetes (‘suikerziekte’) kan het lichaam de bloedsuiker niet meer zelf regelen. Dat gebeurt normaal gesproken heel nauwkeurig, met het hormoon insuline. Er is dan precies genoeg insuline om de bloedsuikerspiegel niet te laag of te hoog te laten worden. Bij diabetes is dat evenwicht weg en zonder behandeling loopt de bloedsuiker te hoog op.Wilt u meer weten over diabetes? Kijk op www.diabetesfonds.nl en/of vraag de gratis folder ‘Wat iedereen moet weten over diabetes’ aan. Deze kunt u ook telefonisch aanvragen: (033) 462 20 55.

Iedereen kan diabetes type 2 krijgen. Diabetes type 2 wordt ook wel

ouderdomsdiabetes (of ouderdomssuiker) genoemd. Dat woord

gebruiken we liever niet meer, omdat diabetes type 2 steeds vaker

voorkomt bij jongere mensen. Als diabetes type 2 in uw familie

voorkomt, hebt u een grotere kans om het ook te krijgen. Gelukkig

kunt u zelf uw risico verkleinen door gezond te leven.

Hoe groot is uw kans op diabetes type 2?

Normaal is voor elke Nederlander deze kans gemiddeld 5% (5 van de 100

Nederlanders krijgen diabetes type 2). Als u een broer of zus, vader of

moeder hebt met diabetes type 2, dan is uw risico om diabetes type 2 te

krijgen groter. U hebt dan waarschijnlijk een erfelijke aanleg. De grootte van

uw kans hangt af van:

• Wie in uw familie diabetes type 2 heeft.

• Hoeveel van uw familieleden diabetes type 2 hebben.

Diabetes type 2 in uw familie?

Dit is een schatting van uw kans:

• Hebt u een broer of zus met diabetes type 2: dan is uw kans 15-20%;

• Hebt u een vader of moeder met diabetes type 2: dan is uw

kans 10-20%;

• Hebben uw beide ouders diabetes type 2: dan is uw kans tot 40%;

• Hebt u twee of meer ouders of broers of zussen met diabetes type 2:

dan is uw kans 25-70%;

• Bent u één van een eeneiige tweeling en heeft uw tweelingbroer of zus

diabetes type 2: dan is uw kans 70-90%.

Wie in uw familie diabetes type 2heeft.

Overgewicht, vooral als u een dikke buik hebt.

Bent u ouder dan 45 jaar?

Beweeg minstens 30 minuten per dag.

Stop met roken. Vaak moe zijn zonder reden.

2 3

Mensen met diabetes maken zelf geen insuline meer, of hun lichaam reageert er niet meer goed op. Dat hangt af van het soort diabetes dat iemand heeft. Er zijn twee soorten diabetes: diabetes type 2 (vroeger ‘ouderdomsdiabetes’) en diabetes type 1 (vroeger jeugddiabetes’).

Bij diabetes type 1 speelt de erfelijke aanleg een veel kleinere rol dan bij diabetes type 2. In deze brochure wordt alleen ingegaan op erfelijkheid en diabetes type 2.Meer informatie over erfelijkheid bij diabetes type 1 kunt u vinden op www.diabetesfonds.nl.

Het is moeilijk te voorspellen of u wel

of niet diabetes type 2 zal krijgen. Naast

erfelijkheid wordt uw kans op diabetes type

2 groter door:

• Ouder worden. De kans op diabetes type

2 neemt toe vanaf 45 jaar.

• Overgewicht, vooral als u een te dikke

buik hebt. Een gezonde buikomtrek is

voor vrouwen kleiner dan 88 cm en voor

mannen kleiner dan 102 cm. Om uw

buikomtrek te meten: houd een meetlint

rond u middel, net boven de navel.

• Te weinig lichaamsbeweging: minder

dan 30 minuten per dag.

• Roken. Roken maakt het lichaam minder

gevoelig voor insuline, waardoor de

bloedsuikerspiegel moeilijk te regelen is.

Dat vergroot de kans op diabetes.

• Een Turkse, Marokkaanse, Surinaamse

of Hindostaanse afkomst. Deze groepen

hebben een groter risico op diabetes

type 2, deels door erfelijke aanleg.

• Als u zwangerschapsdiabetes hebt gehad

of een kind van meer dan 9 pond.

• Een te hoog cholesterolgehalte.

• Lange tijd een hoge bloeddruk.

• Als u een vrouw bent met het

polycysteus ovarium-syndroom (PCOS).

Wat vergroot nog meer uw risico op diabetes type 2?

U kunt uw kans op diabetes type 2 zelf halveren!

• Als u te zwaar bent: val een paar kilo af.

Alle beetjes helpen, het is bewezen dat

u al heel veel gezonder wordt van 5 tot

10 procent afvallen! Een voorbeeld:

als u 1.60 meter lang bent en u weegt

80 kilo, dan helpt het al om 4 tot 8 kilo

af te vallen.

• Eet gezond: schep minder op, kies

voor volkorenproducten, eet genoeg

groente en fruit en wees matig met

suiker, alcohol en verzadigde vetten:

vetten in koekjes en gebak en vetten

die hard worden als ze in de koelkast

staan. Kijk voor meer tips over voeding

op www.voedingscentrum.nl of vraag

Wie in uw familie diabetes type 2heeft.

Overgewicht, vooral als u een dikke buik hebt.

Bent u ouder dan 45 jaar?

Beweeg minstens 30 minuten per dag.

Stop met roken. Vaak moe zijn zonder reden.

4 5

de brochure aan ‘Alles over voeding bij

diabetes’ op www.diabetesfonds.nl.

• Beweeg

minstens

30 minuten

per dag. Dat kan

zijn sporten, maar ook

fietsen, stevig wandelen of

huishoudelijke dingen zoals stofzuigen

of tuinieren. Een sportschool is niet per

se nodig, u kunt ook meer beweging

‘inbouwen’ in uw dagelijks leven: kleine

stukjes die u normaal met de auto

rijdt, kunt u op de fiets of lopend doen.

Parkeer de auto iets verderop, stap een

halte eerder uit de bus en neem (als het

kan) de trap in plaats van de roltrap of

lift. Zo kunt u uw dagelijkse beweging in

delen bij elkaar sprokkelen.

• Stop met roken. Roken zorgt er voor

dat vet in het lichaam anders wordt

opgeslagen. Het vet verzamelt zich

bij rokers vooral rond de organen in

de buik, zoals de lever. Buikvet is het

‘gevaarlijkst’ soort lichaamsvet en het

vergroot de kans op diabetes type 2.

Daarnaast maakt roken uw lichaam

minder gevoelig voor insuline. Het

goede nieuws is dat

als u stopt met roken

uw gezondheid met

sprongen vooruit

gaat! Kijk voor tips

en hulp bij stoppen

met roken op

www.stivoro.nl.

Diabetes type 2 is een ernstige ziekte, omdat het een domino-effect heeft. Het kan nare gevolgen hebben als hart-en vaatziekten, achteruitgang van de nieren, slechtziendheid, maag- en darmklachten, voetproblemen, problemen met het geheugen, seksuele problemen en gewrichtsproblemen. Als diabetes op tijd en goed wordt behandeld, is de kans op de genoemde gevolgen kleiner. Meer over de gevolgen van diabetes kun u lezen in de gratis brochure “Gevolgen van diabetes”. www.diabetesfonds.nl of (033) 462 20 55.

Anders gaan leven kan moeilijk zijn. Maar het loont zeker de moeite:

u kunt uw kans om diabetes type 2 te krijgen met de helft verkleinen.

Als u het lastig vindt, probeer het dan samen met anderen te doen en

bedenk dat u het niet perfect hoeft te doen: alle beetjes helpen.

Kijk voor hulp eens op www.leefgezondcoach.nl.

Wie in uw familie diabetes type 2heeft.

Overgewicht, vooral als u een dikke buik hebt.

Bent u ouder dan 45 jaar?

Beweeg minstens 30 minuten per dag.

Stop met roken. Vaak moe zijn zonder reden.

Wie in uw familie diabetes type 2heeft.

Overgewicht, vooral als u een dikke buik hebt.

Bent u ouder dan 45 jaar?

Beweeg minstens 30 minuten per dag.

Stop met roken. Vaak moe zijn zonder reden.

6 7

Bent u ouder dan 45 jaar?

Mijn vader heeft diabetes type 2. Kan ik

als ik heel gezond leef voorkomen dat ik

diabetes type 2 krijg?

Zoals in deze brochure staat, kunt u uw

kans om de ziekte te krijgen met de helft

verkleinen. U kunt daarmee niet uitsluiten

dat u het krijgt. Er zijn mensen die heel

gezond leven en die toch diabetes type 2

krijgen. Een gezonde leefstijl levert u wel

altijd winst op: u voelt zich fitter en verlaagt

uw risico op hart- en vaatziekten.

In mijn familie komt diabetes type 2 heel

veel voor. Hoe zit dat?

In sommige families komt diabetes type 2

veel voor. Het is mogelijk dat het dan gaat

om speciale vormen van diabetes die MODY

of MIDD genoemd worden. Deze soorten

diabetes zijn in grotere mate erfelijk. Hebt u

heel veel familieleden met diabetes type 2,

gaat u dan naar uw huisarts om dit verder te

laten onderzoeken.

Hoe weet ik of ik misschien al diabetes

type 2 heb?

Mensen lopen soms jaren rond met diabetes

type 2 zonder dat ze het weten. Ze hebben

wel onduidelijke klachten,

maar denken dat ze gewoon

niet lekker zijn. Hieraan kunt

u diabetes type 2 herkennen:

• Vaak moe zijn zonder

reden.

• Last van ogen: wazig of

dubbel zien, branderig

gevoel.

Komt diabetes type 2 voor in uw familie en bent u ouder dan 45 jaar?

We raden u dan aan om uzelf iedere drie jaar bij de huisarts te laten

controleren op diabetes type 2. En natuurlijk om te proberen gezond

te leven.

Veel gestelde vragen

Wie in uw familie diabetes type 2heeft.

Overgewicht, vooral als u een dikke buik hebt.

Bent u ouder dan 45 jaar?

Beweeg minstens 30 minuten per dag.

Stop met roken. Vaak moe zijn zonder reden.

Wie in uw familie diabetes type 2heeft.

Overgewicht, vooral als u een dikke buik hebt.

Bent u ouder dan 45 jaar?

Beweeg minstens 30 minuten per dag.

Stop met roken. Vaak moe zijn zonder reden.

• Veel dorst en veel plassen (meer dan

vroeger).

• Wondjes die slecht genezen.

• Vaak terugkomende infecties, zoals

blaasontsteking.

Let op: niet iedereen heeft al deze klachten.

Weet u niet of u diabetes type 2 hebt, maar

herkent u een paar dingen uit dit lijstje? Ga

dan eens langs uw huisarts.

Hoe gaat de behandeling van diabetes?

Diabetes is nog niet te genezen, maar de

behandeling wordt steeds beter zodat

mensen met diabetes langer gezond kunnen

leven. Mensen met diabetes type 1 moeten

insuline spuiten. Mensen met diabetes

type 2 krijgen meestal eerst een dieet en

tabletten voorgeschreven. Later moeten

ze soms insuline gaan spuiten. Met die

behandeling blijft de bloedsuikerspiegel

zo normaal mogelijk. Meestal moeten ook

de bloeddruk en de cholesterol worden

verlaagd.

Mijn vader heeft diabetes type 2. Ik wil

graag met hem en mijn broers en zussen

praten over de grotere kans die ik en zij

hebben om het ook te krijgen. Hoe kan ik dit

het beste bespreekbaar maken?

De volgende adviezen kunnen helpen om

met uw familie te praten over de erfelijke

aanleg voor diabetes type 2:

• Kies een rustig moment. Bedenk dat uw

informatie onverwacht of op het verkeerde

moment kan komen.

• Dring nooit informatie op. Zorg dat u deze

folder (en/of aanvullende informatie) bij

de hand hebt.

• Een goede manier om een gesprek te

beginnen is het stellen van een vraag. Het

is namelijk van belang dat u niet alleen

dingen vertelt, maar dat u ook goed

luistert naar de ander. U kunt bijvoorbeeld

vragen: ‘Je weet dat papa diabetes type 2

heeft. Wist je dat ik en jij een grotere kans

hebben om net als hij, diabetes type 2 te

krijgen?’. Hiermee gaat u na wat de ideeën

van uw vader/broers/zussen hierover zijn

en of zij openstaan voor informatie.

• Wanneer uw familie geïnteresseerd is,

kunt u vertellen wat er in deze folder staat

en/of uw familielid aanmoedigen om het

zelf te lezen.

• Sommige familieleden willen liever niet

met iemand die hen nabij staat praten

over ‘ziek zijn’ of ‘ziek worden’.

Respecteer dit. Geef aan dat zij te allen

tijde zelf informatie kunnen vinden op

www.diabetesfonds.nl of hun risico

op diabetes met hun huisarts kunnen

bespreken.

8

Bij het Diabetes Fonds kunt u

gratis informatie opvragen over

bijvoorbeeld diabetes en voeding,

www.diabetesfonds.nl

Met uw steun kunnen we nog meer onderzoek doenHoe meer we weten over diabetes, hoe

het ontstaat en hoe de ziekte in elkaar zit,

hoe beter mensen met diabetes kunnen

worden behandeld. En misschien kunnen we

diabetes ooit genezen. We komen dat alleen

te weten door wetenschappelijk onderzoek.

Het Diabetes Fonds zamelt geld in

voor onderzoek en betaalt het meeste

diabetesonderzoek in Nederland, puur

van donaties en zonder subsidie van de

overheid. Dankzij eerder onderzoek weten

we hoe het zit met erfelijkheid, zijn er al

betere behandelingen en krijgen mensen

met diabetes betere begeleiding. Kijk naar

voorbeelden op de website.

Help ook mee aan een betere behandeling

voor diabetes en de gevolgen ervan, word

donateur van het Diabetes Fonds! Ga naar

www.diabetesfonds.nl.

Dit is een uitgave van het Diabetes Fonds

Maart 2009

Tekst: Diabetes Fonds

Diabetes FondsStationsplein 1393818 LE AmersfoortTel.: (033) 462 20 55info@diabetesfonds.nl, www.diabetesfonds.nl

Giro 5766