Deficits en Schuld in België - UDL 2008-05-06 - KU Leuven · 1996 2007 UDL LEUVEN – 6 MEI 2008...

Dertig jaar Deficits en Schuld in België - UDL 6 mei 2008 - Prof. A. Decoster

30 JAAR DEFICITS EN SCHULD

IN BELGIË

UNIVERSITEIT DERDE LEEFTIJD LEUVEN

Prof. André Decoster

Centrum voor Economische Studiën - KULeuven

6 mei 2008

UDL LEUVEN – 6 MEI 2008 30 JAAR DEFICITS EN SCHULD IN BELGIË PROF. A. DECOSTER 2

Inhoud van de lezing

Waar staan we?Enkele begrippen verduidelijktVan waar komen we?Waar gaan we naartoe?


Waar staan we?

welk cijfer? vanuit welke bron?Perscommuniqué NBB van 31-03-2008:

Uitgaven 2007: 161,4 miljard €Ontvangsten 2007: 160,8 miljard €Saldo 2007: - 574 miljoen € (57€/capita)

Maar "Algemene Toelichting Begroting 2008":


Waar staan we?

Nationale BankTotale ontvangsten 2007:

161 miljard

Algemene ToelichtingTotale ontvangsten 2008:

46 miljard



Federale overheidSociale zekerheid Gewesten en GemeenschappenProvinciesGemeentenEU

Entiteit I

Entiteit II

Waar staan we?


Waar staan we?

In deze lezing: cijfers voor "Gezamelijke Overheid"

Ontvangsten: zowel "fiscaal" als "parafiscaal"Financieringswet van 1989

Uitgaven: alle overheidsniveau'svoorbeeld voor 2005:


84.3

42.2

20.8

58.2

36.4 35.3

20.6

58

0

25

50

75

100

federale overheid gemeenschappen engewesten

lagere overheden sociale zekerheid

uitgave in miljard € ongecorrigeerd

gecorrigeerd voor transfers tussen niveau's

Waar staan we?


24.2

23.5

13.7

38.6

federale overheid

gemeenschappen engewesten

lagere overheden

sociale zekerheid

Waar staan we?



Waar staan we?

Institutionele context ook belangrijk voorbron van cijfersdefinities


Waar staan we?

institutionele context:Nationale Bank en Nationale RekeningenFOD Budget en BeheerscontroleFOD FinanciënEurozone:

Stabilisatieprogramma en EDP-procedurenormen van 3% deficit en 60% schuld

Eurostatrealisatie ≠ begroting!


Waar staan we?

realisatie ≠ begrotingBegroting 2008:

tekort van 0,0% van het BBP in 2008Maar, 2007:

begroting: surplus van + 0,3% BBPrealisatie: tekort van - 0,2% BBP

Evaluatie Begroting 2008:


Waar staan we?



Waar staan we? Planning versus realisatie

-2.5

-2.0

-1.5

-1.0

-0.5

0.0

0.5

1.0

1.5

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2008

Realisatie



Waar staan we?Enkele begrippen verduidelijkt

DeficitSchuldPrimair SaldoWerkelijk saldo en structureel saldoLopend saldo en saldo op lange termijn

Van waar komen we?Waar gaan we naartoe?


Begrippen (1)

Deficit:verschil tussen lopende ontvangsten en lopende uitgavenstroombegrip: over een periodevaak uitgedrukt in % van het BBP (het bruto inkomen)Euro-norm: 3% van BBP

Schuldvoorraadbegrip: op één bepaald momentin % van BBP is dus tamelijk arbitrairEuro-norm: 60%van belang: de afgeleide stroomvariabele = intrestlasten


Waar staan we?

Waar staan we nu werkelijk in vergelijking met andere landen?Bron: Eurostat voorjaar 2008

voor vergelijkbaarheidcijfers over realisatie 2007



Waar staan we? Deficit (in % van het BBP)

-10.0

-8.0

-6.0

-4.0

-2.0

0.0

2.0

4.0

EU

-15

EA

-12

Fin

land

Den

mar

k

Swed

en

Spai

n

Net

herl

ands

Irel

and

Ger

man

y

Bel

gium

Aus

tria

Ital

y

Slov

akia

Por

tuga

l

Fra

nce

Gre

ece

UK

Hun

gary

US

Japa

n

1996 2007


Waar staan we? Schuldratio (in % van het BBP)

0.0

20.0

40.0

60.0

80.0

100.0

120.0

140.0

160.0

180.0

EU

-15

EA

-12

Ital

y

Gre

ece

Bel

gium

Hun

gary

Ger

man

y

Fra

nce

Por

tuga

l

Aus

tria

Net

herl

ands

UK

Swed

en

Spai

n

Fin

land

Slov

akia

Den

mar

k

Irel

and

Est

land

Let

land

Lit

auen US

Japa

n

1996 2007




UDL LEUVEN – 6 MEI 2008 30 JAAR DEFICITS EN SCHULD IN BELGIË PROF. A. DECOSTER 20-16

-14

-12

-10

-8

-6

-4

-2

0

2

1960

1962

1964

1966

1968

1970

1972

1974

1976

1978

1980

1982

1984

1986

1988

1990

1992

1994

1996

1998

2000

2002

2004

2006

2008

België

EU15

75

80

81Devaluatie febr 1982

“herstelbeleid”

Belastingverlaging retour du coeur 1988

MaastrichtnormenGlobaal Plan Dehaene 93

9388

Staatshervorming Martens

recessie

recessie

recessie

Stabiliteitspact

Van waar komen we? Deficit in % BBP


UDL LEUVEN – 6 MEI 2008 30 JAAR DEFICITS EN SCHULD IN BELGIË PROF. A. DECOSTER 21-2

-1

0

1

2

3

4

5

619

80

1981

1982

1983

1984

1985

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

België

Van waar komen we? Conjunctuurverloop 1980-2009


Van waar komen we? Schuldratio % van BBP

-16

4

24

44

64

84

104

124

144

1970

1971

1972

1973

1974

1975

1976

1977

1978

1979

1980

1981

1982

1983

1984

1985

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

België

EA-12

MaastrichtnormenGlobaal Plan Dehaene 931993

2001Stabiliteitspact


Begrippen (2)

Primair saldo:intrestlasten zijn uitgavenandere uitgaven: primaire uitgaven

IL: contractueel vast, dus enkel PS als beleidsruimte

( )( )

Saldo Inkomsten UitgavenInkomsten PU ILInkomsten PU IL

Primair Saldo IL

= −

= − +

= − −= −


Begrippen (2)

IL: contractueel vast, enkel PS als beleidsruimte

Hoge Schuld => IL nemen toeDrie mogelijkheden

deficit neemt verder toe (rentesneeuwbal)verhoog inkomsten (belastingverhoging)verlaag de primaire uitgaven (besparingen)

( )( )

xSaldo Inkomsten PU IL

Primair Saldo i Schuld= − −

= −



Vanwaar komen we? Rentesneeuwbal

0

5

10

15

20

2519

70

1971

1972

1973

1974

1975

1976

1977

1978

1979

1980

1981

1982

1983

1984

1985

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

IL in mrd €IL als % van de uitgaven


Vanwaar komen we? Hoe gesaneerd?

30

35

40

45

50

55

1970

1971

1972

1973

1974

1975

1976

1977

1978

1979

1980

1981

1982

1983

1984

1985

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

Ontvangsten Uitgaven


Van waar komen we? De erfenis van de jaren 80

090807

0605

040302

0100

9998

9796

959493

92 91 90898887

8685

8483

82

81

80

7978

777675 74

7372 71 70

25

50

75

100

125

-18 -16 -14 -12 -10 -8 -6 -4 -2 0 2

Deficit in % BBP

Schu

ld in

% B

BP


De erfenis van de jaren 80

25

50

75

100

125

-18 -16 -14 -12 -10 -8 -6 -4 -2 0 2

Deficit in % BBP

Schuld in % BBP






Begrippen (3)

Begroting: lopend saldo (dit jaar)gevoelig voor:

conjunctuur (vooral ontvangsten)eenmalige maatregelen

zegt niet veel (of niets) over Lange Termijn


Begrippen (3)

Structureel saldo: gezuiverd voorconjuncturele invloedeenmalige maatregelen

beter instrument om beleid te beoordelenis norm voor middellangetermijn doelstelling:

structureel saldo van +0.5% van BBPniet eenvoudig te berekenen (ECB, NBB)


Begrippen (3)

1993: zware recessiefeitelijk tekort: -7,2%conjunctuur gezuiverd tekort: -6,0%

2000: groei 3,7%feitelijk tekort: +0,1%conjunctuur gezuiverd tekort: -0.9%

Bovendien: eenmalige maatregelenuitgezuiverd door NBB:



Waar gaan we naartoe?



Conjunctuurinzinking: moeilijk te voorzienWel (perfect) te voorzien

budgettaire kosten vergrijzing: SCvVnood aan investeringen

LT-visie op Openbare Financiën nodigvb1: wetgeving om pensioenen te verhogen in 2008 of 2009

groot verschil voor begroting, maar op LT: weinig verschil (LT-verplichtingen van belang)

vb2: verlaag SZ-bijdrage 20-jarige met 8,7 centkrijgt op 70 jaar 1 € minder pensioen



LT-visie op Openbare Financiëni.p.v. Saldo 2008 = Inkomsten 2008 – Uitgaven 2008Intertemporeel saldo = alle toekomstige inkomsten

minusalle toekomstige uitgaven

oa via "intergenerational accounting"bereken voor elke leeftijdsgroep



"intergenerational accounting"bereken voor elke leeftijdsgroep hoeveel ze onder bestaande wetgeving bijdragen en ontvangenkoppel dat aan demografische prognoses voor leeftijdsstructuurvoeg veronderstellingen toe over groei economie

resultaat: intertemporele balans van de overheidvoorstelling op verschillende manieren:

netto-bijdragen van de generatiesintertemporele schuld (of vermogen)belastingverhoging nodig om IB=0 te maken



Waar gaan we naartoe? IB voor 1995 (1000Ecu)

-150

-100

-50

0

50

100

150

200

2500 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95 100

gemiddeld

mannen

vrouwen

Bron: European Economy, 1999, nr.6UDL LEUVEN – 6 MEI 2008 30 JAAR DEFICITS EN SCHULD IN BELGIË PROF. A. DECOSTER 38


+12200Verschil18,8%Intertemporele schuld (% BBP)6,7%Belastingverhoging toekomst

-169000 jaar in 1996 (toekomstige generatie)-291000 jaar in 1995 (huidige generatie)BalansIndicator

Intergenerationele boekhouding voor 1995

Bron: European Economy, 1999, nr.6



Bron: European Economy, 1999, nr.6

-50.0

0.0

50.0

100.0

150.0

200.0

250.0

300.0

Irel

and

Bel

gium

Den

mar

k

Net

herl

ands

Fra

nce

Ital

y

Ger

man

y

Spai

n

UK

Aus

tria

Swed

en

Fin

land

Intertemporele schuld (% BBP)

Belastingverhoging toekomst (%)



België scoort verrassend goed!primair saldo nodig voor IB=0: 6%

berekeningen wat verouderdniet oncontroversiëel

veel veronderstellingen nodiggeen goed normatief kader voor rechtvaardigheid tussen generaties

meer pragmatische benadering van de LT:investeringenkosten vergrijzing



Waar moeten we naartoe? Bruto Investeringen (% uitgaven)

0

2

4

6

8

10

12

1970

1971

1972

1973

1974

1975

1976

1977

1978

1979

1980

1981

1982

1983

1984

1985

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

België Nederland

Frankrijk Duitsland


Budgettaire kosten van de vergrijzingTamelijk goed te berekenenStudiecommissie voor de Vergrijzing

kosten in % van het BBP

Waar moeten we naartoe?

+6,2%+4,4%2007+5,8%+3,8%2006

-+3,4%200420502030jaar rapport


Waar moeten we naartoe? uit rapport 2006

9.17.1

2.6 1.6

23.1

13.010.8

1.5 1.1

28.8

02468

1012141618202224262830

Pensioenen Gezondheid Werkloosheid(incl. Brugp)

Kinderbijslag Totaal

in % BBP

2005 2050


Waar moeten we naartoe? kost rapport 2007

6.2

3.53.8

0

1

2

3

4

5

6

7

Vergrijzing Primair saldo 2007 Intrestlasten 2007

in % BBP



niet onoverkomelijktraject aanbevolen door Hoge Raad van Financiën

gebruik daling intrestlastenom primair saldo op te bouwen

veel trajecten mogelijkhoudbaarheid (constante schuldratio)generationeel rechtvaardig



gaat nog uit van overschot 0,3% 2007!

Waar moeten we naartoe? Traject HRF


Waar moeten we naartoe? Traject HRFkeuze hierboven: gedeeltelijke voorfinancieringandere mogelijkheden:

enkel begrotingevenwicht aanhoudenvolledig voorfinancieren

resultaat in termen van lasten voor toekomstige generaties

uitgedrukt als bijdrage van de gemiddeld werkende tot het primair saldo doorheen de tijd


generationeel rechtvaardig?bereken hoeveel elke generatie netto bijdraagt aan het systeemgenerational accounting

bereken bijdragevoet die nodig zal zijn in de toekomst







lijkt dus evenwichtigmaar was advies van maart 2007...intussen

cijfers 2007 bekend en tekortsnel verslechterende conjunctuurverlammende politieke situatie


Waar moeten we naartoe? Traject HRF - saldo

-1.0

-0.5

0.0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

SP 2006 SP 2008

HRF-traject Realisatie


Waar moeten we naartoe? Traject HRF – Primair saldo

0

1

2

3

4

5

6

7

8

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

Realisatie

HRF-traject



Besluit

zware erfenis van jaren 80aangepakt - zware maatschappelijke kostgeen gebruik gemaakt van gunstige conjunctuurprimair saldo is verslechterdachter op

Deficits en Schuld in België - UDL 2008-05-06 - KU Leuven · 1996 2007 UDL LEUVEN – 6 MEI 2008...

Documents

Transcript of Deficits en Schuld in België - UDL 2008-05-06 - KU Leuven · 1996 2007 UDL LEUVEN – 6 MEI 2008...