1

Groningen@Work

Programma Economie & Arbeidsmarkt

Provincie Groningen 2016-2019

2

Voorwoord

Groningen is een prachtige provincie met dynamiek en kansen. Er zijn investeringen in de Eemshaven op

het gebied van biobased economy, de stad Groningen is een broedplaats van nieuwe, snelgroeiende

bedrijven. Er wordt geïnvesteerd in opleidingen en scholing.

Aan de andere kant zijn er ook stevige opgaven in het aardbevingsgebied en bijvoorbeeld rondom de

hardnekkige werkloosheid in Oost-Groningen.

Met het programma Groningen@Work zetten we het stimuleren van werkgelegenheid centraal. Werk is

essentieel voor eigenwaarde, inkomen, zelfontplooiing en leefbaarheid Met ons nieuwe programma

willen we daarom alle Groningers perspectief op werk bieden: jong en oud, laag en hoog opgeleid, Stad

en Ommeland. Dit is een stevige ambitie waar we samen met bedrijven, kennisinstellingen werk van

willen maken. Wij willen nauwer samenwerken met bedrijven en instellingen die onze economie vooruit

kunnen helpen.

We zetten in op het stimuleren van bedrijvigheid én het investeren in opleidingen en vaardigheden van

mensen. Met ons nieuwe programma gaan we door met succesvolle initiatieven zoals de

investeringsregeling waarmee we groene investeringen in de Eemsdelta stimuleren en het sectorplan

Groningen op Voorsprong. Tegelijkertijd willen we ook vernieuwen. Onze focus verschuift naar kleinere,

slimmere projecten gericht op het MKB. We leggen daarnaast ook sterker accent op groene

werkgelegenheid en op de kansen die ICT en internet voor onze economie bieden.

Ook in onze werkwijze gaan we vernieuwen. We pakken samen met onze partners de opgaven in Oost-

Groningen integraler op. We zoeken naar nieuwe manieren om bedrijven te stimuleren bijvoorbeeld via

launching customership en experimenteerruimtes. Ook bij financiële instrumenten werken we aan

vernieuwing. Met een sterkere inzet op revolverende fondsen, naast subsidies, zijn we inmiddels

begonnen.

We staan open voor uw ideeën en suggesties. Wij willen met bedrijven en andere stakeholders in

gesprek zijn voor de hele duur van het programma. In het programma geven we de hoofdrichting aan.

Wij nodigen u van harte uit om met ons verder uitvoering aan het programma te geven. Wij kunnen niet

zonder uw inzet om het bereiken van onze ambitie dichterbij te brengen.

Namens het college van Gedeputeerde Staten,

Patrick Brouns, gedeputeerde Ondernemerschap en innovatie

Eelco Eikenaar, gedeputeerde Arbeidsmarkt en onderwijs

3

0. Inleiding

Het Collegeakkoord benoemt economische structuur, werkloosheid en leefbaarheid als opgaven waar

Groningen de komende jaren voor staat. De werkgelegenheidsontwikkeling in Groningen presteerde

een aantal jaren beter dan landelijk maar scoort sinds 2012 slechter. Traditioneel ondervindt de

Groningse economie de gevolgen van laagconjunctuur later dan andere regio's en werken de effecten

ook langer door. Dit komt onder andere door een aantal structurele factoren zoals de sectorstructuur en

de relatief beperkte gerichtheid op export en innovatie van ons bedrijfsleven. Ook de aantallen starters

zijn kleiner dan nationaal evenals het opleidingsniveau. Al met al lijkt de Groningse economie als geheel

een minder grote veerkracht te hebben dan andere provincies. De hieruit voortvloeiende werkloosheid

is met ruim 13% hoog. Daarnaast zijn er specifieke opgaven in Oost-Groningen en het

aardbevingsgebied.

Aan de andere kant zijn er kansrijke ontwikkelingen rondom bijvoorbeeld chemie/biobased economy in

de Eemsdelta, start ups in de Stad en grote sectoren zoals de zorg waar veel dynamiek is, ruimte voor

innovatie en werk op verschillende opleidingsniveaus.

Op basis van het collegeprogramma, een externe consultatie van onze stakeholders, de Noordelijke

InnovatieAgenda, ervaringen uit het Economisch Actieprogramma 2012-2015, diverse regionaal-

economische en arbeidsmarktanalyses en trends zijn de belangrijkste opgaven en kansen voor het

nieuwe programma in beeld gebracht. De opgaven en kansen vragen om een samenhangend

programma Economie en Arbeidsmarkt voor de periode 2016-19.

Groningen@Work is een programma op hoofdlijnen. Het is de start voor een nieuwe fase en nieuwe

werkwijze van ons provinciaal economisch en arbeidsmarktbeleid. Een programma waarin

samenwerking centraal staat. Samenwerking met bedrijven en kennisinstellingen enerzijds en met

noordelijke overheden en intermediaire organisaties anderzijds. De rol van de provincie hierin verandert

ten opzichte van voorgaande programma's. Bedrijven en instellingen krijgen steeds meer een

dominantere rol, terwijl de rol van de provincie verschuift van bepalend naar een meer faciliterende rol.

Per onderwerp kan de rol van de provincie verschillen.

Leeswijzer

Het document is als volgt opgebouwd. In paragraaf 1 zijn op basis van analyses en consultaties de

missie, visie en doelen weergegeven. In paragraaf 2 zijn deze doelen uitgewerkt in drie

programmalijnen: Innovatief en groen Groningen, Werkend Groningen en Aantrekkelijk Groningen.

Aangezien het een programma op hoofdlijnen is zullen wij de programmalijnen in 2016 samen met

partners verder uitwerken. Per programmalijn is als voorbeeld één prioriteit uitgewerkt. In paragraaf 3

zijn de rollen van de provincie uitgewerkt. Paragraaf 4, ten slotte, geeft aan hoe we het programma

zullen monitoren. In de bijlage zijn de analyses, consultaties en trends samengevat.

4

1. Missie en visie

Missie en doelen

Onze missie is om alle Groningers perspectief op werk te geven. Werk is belangrijk voor eigenwaarde,

inkomen, zelfvertrouwen en ontplooiing van mensen. Naast het belang voor de individuele Groninger is

het ook essentieel voor de (toekomstige) leefbaarheid in de provincie. Werk zorgt voor betrokkenheid in

de samenleving en voor inkomen dat leidt tot bestedingen die bijdragen aan het in stand houden van

voorzieningen. Het in stand houden van voorzieningen is op zijn beurt ook weer van belang voor het

behoud van werkgelegenheid.

De hoofddoelen van ons economisch en arbeidsmarktbeleid zijn het stimuleren van (groene)

werkgelegenheid en het terugdringen van de hoge werkloosheid.

Visie

Onze visie is dat de provincie samen met een groot aantal partners, zowel in noordelijk verband als

binnen de provincie, op twee lijnen gaat werken aan werk voor iedereen. Enerzijds door in te zetten op

het versterken van de regionale economie via innovatie en vergroening waardoor het verdienpotentieel

en de veerkracht toenemen. Anderzijds door een integrale aanpak gericht op een betere balans op de

arbeidsmarkt. Via deze lijnen zetten we in op toename van werkgelegenheid passend bij ons menselijk

kapitaal en op een betere aansluiting van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. Een aantrekkelijk

ondernemers- en vestigingsklimaat is hierbij een voorwaarde, dit vormt de derde programmalijn.

De provincie heeft groeiende bedrijven en sterke kennisinstellingen aan de ene kant, specifieke opgaven

in het aardbevingsgebied en een hardnekkige arbeidsmarktproblematiek in met name Oost-Groningen

aan de andere kant. In de uitwerking van de visie zetten we in op het benutten van de sterkten van de

provincie en de kansen om de opgaven op het gebied van werkloosheid en leefbaarheid aan te pakken.

De problematiek in Oost-Groningen vraagt om een gezamenlijke, onorthodoxe en volhardende aanpak

van werkgevers, werknemers, gemeenten, uitkeringsinstanties, onderwijsinstellingen en provincie om

mensen te activeren, te scholen en aan passend werk te helpen. Hierbij moet over de grenzen van

organisaties worden heen gekeken en gehandeld, maar ook over de beleidsgrenzen binnen de

provinciale organisatie en over landsgrenzen. De economische groei in Niedersachsen biedt daarbij

kansen.

Tegelijkertijd moet ons

bedrijfsleven blijvend

concurreren door te innoveren

en moeten onze

kennisinstellingen blijvend

excelleren. Dat kunnen

partijen steeds minder alleen.

De transitie naar een (groene) kennis- en netwerkeconomie is een proces van lange adem. Dit vergt ook

de komende jaren weer onze inzet. Concurrerende en exporterende bedrijven, waaronder de

(maak)industrie, en sterke instellingen zijn zowel direct als indirect van belang voor het creëren van

werkgelegenheid. Het levert directe werkgelegenheid op voor zowel de huidige beroepsbevolking als

voor jonge mensen die hun opleiding aan ROC, HBO of universiteit hebben afgerond. Ook voor hen

moet er voldoende perspectief zijn op het vinden van een baan in het Noorden. Indirecte

werkgelegenheid ontstaat in de eerste plaats bij toeleveranciers en dienstverleners. In de tweede plaats

zorgen sterke bedrijven en kennisinstellingen voor een toestroom van geld van buiten Groningen naar

de provincie. Dit leidt tot een toename van de regionale welvaart die weer zorgt voor hogere

Op lange termijn valt stabiele en houdbare economische groei in

Nederland vooral te verwachten van het vergroten van het

verdienvermogen. Het zal gebaseerd zijn op menselijk kapitaal, op

kennis en kunde en op het continu kunnen aanpassen van beide

aan nieuwe situaties (Uit Naar een lerende economie, WRR 2014)

5

consumptieve bestedingen waardoor werkgelegenheid ontstaat in bijvoorbeeld detailhandel, horeca en

persoonlijke dienstverlening1. Dit zijn banen die aansluiten bij het arbeidspotentieel in de provincie.

Vanwege deze directe en indirecte werkgelegenheid zetten wij ons beleid, gericht op de in de

Noordelijke Innovatie Agenda als sterke economische sectoren/clusters zoals chemie, landbouw,

energie, healthy ageing, high tech systems & materials/big data voort, maar wij brengen daarnaast

nieuwe accenten aan:

• op basis van onze sterke fysieke en kennisinfrastructuur en landbouwsector, nog sterker

inzetten op biobased economy/circulaire economie via acquisitie en het vergroenen en creëren

van hogere toegevoegde waarde van onze chemie, landbouw en energiesector.

• innovatief bouwen aanjagen via de combinatie van aardbevingsbestendig, energiezuinig en

levensloopbestendig bouwen.

• het benutten van de dynamiek in ICT/internet en stimuleren ICT-toepassingen gekoppeld aan

de maatschappelijke uitdagingen uit de Noordelijke Innovatie Agenda met als doel zowel onze

bedrijvigheid te versterken als om direct van nut te zijn voor onze burgers.

• Sterkere nadruk op het benutten van kennis van onze kennisinstellingen door het regionale

bedrijfsleven, met speciale aandacht voor de maakindustrie.

• Stimuleren van ondernemerschap, starters, ZZP-ers.

Kortom, om de werkgelegenheid en arbeidsparticipatie te laten groeien en de werkloosheid terug te

dringen zetten we in op een brede aanpak die zowel gericht is op werkgevers als werknemers. Een

aanpak gericht op een groot deel van onze economische sectoren: van MKB tot grootbedrijf, van start

ups en ZZP-ers tot behoud rijksdiensten, van speerpuntsectoren tot breed MKB. Voor de arbeidsmarkt

kiezen wij voor een integrale aanpak gericht op scholing, activering en coaching. Bij deze opgaven past

een (pro)actieve ontwikkelingsgerichte organisatie die samenwerking centraal stelt en per onderwerp

bepaalt welke rol het meest geëigend is.

1 De werkgelegenheidsmultiplier voor de Nederlandse Universitair Medische Centra is becijferd op 3.78. Elke

baan in een UMC levert ruim 3.5 baan extra op via spin offs, toeleveringen, bestedingseffecten (Economic impact

of University medical centers in the Netherlands, Biggar Economics 2014)

6

2. Uitwerking

Programmalijn 1. Innovatief en groen Groningen

Voor een toekomstbestendige economische ontwikkeling van Groningen, het behouden van bestaande

en creëren van nieuwe werkgelegenheid zijn innovatie en vergroening essentieel. De opgaven zijn onder

andere om het aandeel innoverende bedrijven te verhogen richting het landelijk gemiddelde en de

(maak)industrie toekomstbestendig te maken.

We zetten bij innovatie met name in op de opgaven uit de Noordelijke InnovatieAgenda:

• Gezondheid

• Voedselzekerheid

• Duurzame landbouw en bio-economie

• Zekere, schone en efficiënte energie

• Schone, veilige watervoorziening

We werken hier noordelijk samen met bedrijven, kennisinstellingen, clusterorganisaties, NOM en

provincies en gemeenten.

In een steeds dynamischer wereld moeten onze bedrijven concurrerend blijven door te innoveren.

Innovatie die leidt tot nieuwe producten en diensten, verbeterde en groenere productieprocessen. Het

gaat hierbij om proces-, product- en marktinnovatie. Hiervoor is samenwerking en kennis nodig, zowel

op het gebied van technologie als bij het creëren van markten. Dit geldt met name bij de verbinding

tussen gevestigde organisaties (welke mogelijkheden biedt nieuwe technologie) en innovatieve start ups

(waar ligt hun toegevoegde waarde).

Om een concurrerende, vernieuwende en groenere economie te stimuleren zetten wij in op:

Hoofddoel Prioriteiten Uitwerking

Meer economische activiteiten in de

groene driehoek chemie-agri-energie

(biobased economy/circulaire economie)

o Uitvoering Chemiecluster op stoom

o BBE-deel van het Innovatieprogramma

Veenkoloniën (overig via Landbouwagenda)

o Groene plus op instrumenten

o Acquisitie groene chemie

o Stimuleren grensoverschrijdende activiteiten via

INTERREG

Een innovatieve bouwsector die

maximaal inspeelt op de kansen rondom

de versterkingsopgave

o Stimuleren koppeling energiezuinig,

aardbevingsbestendig en levensloopbestendig

bouwen

Verhogen aantal innoverende bedrijven

Ondersteunen van (clusters van)

bedrijven die bijdragen aan de

maatschappelijke uitdagingen uit de

Noordelijke Innovatie Agenda

o Stimuleren van cross overs (w.o. Personalized &

Customized health)

o ICT/internet en maatschappelijke uitdagingen

o Betere wisselwerking kennisinstellingen en

bedrijven

o Internationalisering (verbinden in internationale

netwerken en uitvoering grensoverschrijdende

projecten (o.a. INTERREG)

o Innovatief inkopen

o Verbinden Start ups en gevestigde organisaties

o Toename Start ups

Toekomstbestendigheid industrie en

bedrijven

o Vergroening en energiebesparing (uitwerking in

programma Energietransitie)

o Smart Industry/factories koppelen aan MKB

o Internationalisering (m.n. export)

o Innovatie & ondernemerschap

7

Blijvende inzet op de transitie naar een kennis- en netwerkeconomie is nodig. Deze programmalijn

moet, gezien de steeds snellere veranderingen, voldoende flexibel zijn om continu in te kunnen spelen

op nieuwe kansen. Minstens zo belangrijk om te kunnen blijven innoveren en concurreren, is het

blijvend ontwikkelen van kennis en vaardigheden van de bestaande beroepsbevolking, een goede

aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt en het behouden van afgestudeerden die nodig zijn onze

economie verder te ontwikkelen. Deze acties zijn onderdeel van de tweede programmalijn Werkend

Groningen.

Tijdens de uitvoering van het programma zullen de genoemde prioriteiten samen met partners verder

worden uitgewerkt. Als voorbeeld is onderstaand het stimuleren van meer economische activiteiten in

de groene driehoek uitgewerkt.

________________________________________________________________________________

Voorbeeld Uitwerking Groene driehoek (chemie-agri-energie)

De provincie wil werken maken van groene werkgelegenheid. Hiervoor liggen veel kansen. Groningen

heeft een goede uitgangspositie vanwege de sterk ontwikkelde landbouw-, chemie- en energiesector, de

kennisinfrastructuur en logistieke assets (inclusief kennis over transport bij Gasunie). De betekenis voor

werkgelegenheid is groot. De chemie en energie sector staan zwaar onder druk door

marktomstandigheden. De landbouwsector heeft opgaven als gevolg van de veranderingen in het

Gemeenschappelijk LandbouwBeleid. Vergroening van chemie en energie door verbinding met Agro is

noodzakelijk voor behoud en groei werkgelegenheid in alledrie de sectoren.

Voortvloeiend uit het actieplan Willems (Chemiecluster op stoom) en mede op basis van de Noord4Bio

studie ziet de provincie als opgave en ambitie:

• Versterken competitiviteit agro-industrie en chemische industrie door realisatie van een

concurrerende en groene energievoorziening (LNG faciliteiten, Collectieve Utiliteiten Eemsdelta,

Stoomnet, energie uit biomassa en afval, gas 2.0) als onderdeel van de Energyport.

• Onder de noemer Chemports Eemsdelta tot stand brengen van een sterk chemiecluster met een

breed portfolio aan producten gebaseerd op groene grondstoffen (Biobased). Daarbij ligt de

prioriteit bij investeringen in de productie van biobased (basis)chemicaliën (groene azijnzuur, bio-

btx, groen synthesegas, glycerine cluster).

• Opstellen en uitvoeren van een gezamenlijke groene R&D agenda. Realisatie van een sterke

verbinding van Chemie- en Agro-industrieel cluster met kennis- en opleidingsclusters op Groningse

prioriteiten t.a.v. procestechnologie, koolhydraten en eiwitten, bioraffinage en platformchemicalien

(aromaten).

• Groei agro-industrieel cluster in omvang en toegevoegde waarde (o.a. eiwit en koolhydraten) en het

versterken van de verbinding van de chemische industrie met het agrarisch industrieel achhterland.

Samen met een groot aantal partijen (bedrijven, overheden, kennisinstellingen) gaat de provincie werken

aan realisatie van de ambitie via:

• Faciliteren van 'infrastructurele' en strategische investeringen in Biobased Chemie, Energie en Agro

projecten. Onder andere door continuering van de Regionale Investeringssteun Groningen, mogelijk

aangepast ten behoeve van voor wat kleinschaliger investeringen op de Zernike kenniscampus.

• Stimuleren publiek-private samenwerking rond investeringsprojecten en acquisitie groene chemie;

Gezamenlijk met industrie en de clusters opstellen en uitvoeren van een investeringsagenda..

• Voeren van lobby o.a. ten behoeve van een level playing field voor groene chemie.

8

• In samenwerking met het ministerie van EZ inzet op verminderen van belemmerende regelgeving.

Middels het programma E&E in balans ook werken aan ecologische en milieuruimte voor nieuwe

investeringen in de Eemsdelta.

• Intensiveren branding en bedrijfsacquisitie voor Chemport en Energyport Eemsdelta

• Uitbouwen samenwerkingsmogelijkheden binnen N-Nederland en met Weserems.

Rollen provincie: Lobby, faciliteren, financieren, verbinden

__________________________________________________________________________________

9

Programmalijn 2. Werkend Groningen

Om perspectief op werk voor alle Groningers dichterbij te brengen is naast het stimuleren van bedrijven

inzet nodig op human capital/arbeidsmarkt. Dat doen we via deze programmalijn.

De economie klimt na een crisis uit een dal. Dit geldt echter nog niet voor alle sectoren, hierdoor kan er

in de ene sector sprake zijn van personeelstekorten (bijv. ICT-gerelateerd) terwijl in andere sectoren

sprake is van banenverlies.

We staan voor een aantal opgaven. In de eerste plaats is dat werk voor mensen aan de onderkant van

de arbeidsmarkt. Vergeleken met Nederland bevindt een groot deel van de Groningse bevolking zich aan

de onderkant van de arbeidsmarkt. Er is een grote groep die er niet in slaagt een baan te vinden op de

reguliere arbeidsmarkt. Een tweede opgave is het verhogen van het opleidingsniveau en het verkleinen

van de kwalitatieve mismatch tussen vraag en aanbod. Het opleidingsniveau in Groningen is lager dan

gemiddeld in Nederland, terwijl organisaties steeds vaker vragen om andere 'vaardigheden'. Vanwege

de verdergaande flexibilisering en de toename van het aantal ZZP-ers moet een leven lang leren, ook

voor ouderen, een vanzelfsprekendheid worden om hun kansen op de arbeidsmarkt op peil te houden.

Door de toenemende digitalisering en automatisering van bedrijfsprocessen verdwijnen banen in het

middensegment (MBO 2-3 niveau) bij zowel bedrijven als instellingen en overheden. Hier ligt een grote

opgave om deze groep perspectief op werk te bieden. Bovenstaande opgaven vragen om een

totaalaanpak op het terugdringen en voorkomen van werkloosheid enerzijds en het inspelen op

'nieuwe' ontwikkelingen en balans brengen in vraag en aanbod anderzijds.

Wij willen zoveel mogelijk Groningers aan het werk hebben en houden en bovendien gereed maken

voor de toekomstige arbeidsmarkt. Wij investeren daarom in:

Hoofddoel Prioriteiten Uitwerking

Ve

rbe

tere

n b

ala

ns

arb

eid

sma

rkt

en

be

vo

rde

ren

pa

rtic

ipa

tie

Voorkomen en terugdringen van (jeugd)

werkloosheid

o Uitvoering Trots op Groningen

o Advies Van Zijl (WSW)

o Verdere ontwikkeling mobiliteitscentrum:

Groningen op Voorsprong.

o Behoud Rijksdiensten

o Grensoverschrijdende arbeidsmarkt:

sectorplan Grenzeloos Werken.

o Inzet op werk-leerbanen,

werkervaringsplekken.

Mismatch vraag- aanbod (kwalitatief) o Verbeteren samenwerking onderwijs en

bedrijfsleven: via techniekpact,

investeringsfonds, doorlopende leerlijnen;

o Aandacht voor 'nieuwe' vaardigheden (21e

eeuw)

Participatie (potentiele)

beroepsbevolking

o Aansluiting onderwijs- bedrijfsleven

o Inbedding SROI (Social Return)

o Internationale kenniswerkers, IWCN

o Reshoring/ jobcarving: via sectorplan

Groningen op voorsprong.

Starters, ZZP’ers en ondernemerschap o Stimulering hergebruik vrijgekomen

bedrijfsruimte (relatie concentratie

detailhandel)

o OndernemersCoaching

o Faciliteren Businessplannen

Inspelen op nieuwe ontwikkelingen

(toenemende dynamiek/flexibilisering/

automatisering en veranderende vraag)

o Inbedding sectorplan Groningen op

Voorsprong: Leven Lang Leren, mobiliteit

en duurzame inzetbaarheid.

o Verdere ontwikkeling LLL-fonds.

10

Voor de uitvoering van het programma werken we de genoemde prioriteiten samen met partners

verder uit. Als voorbeeld is onderstaand de prioriteit voorkomen en terugdringen (jeugd)werkloosheid

uitgewerkt.

__________________________________________________________________________________

Voorbeeld uitwerking Trots op Groningen

Het voorkomen en terugdringen van werkloosheid in Oost-Groningen vergt een vernieuwende aanpak

van een groot aantal samenwerkende partijen. Werk is belangrijk voor zelfontplooiing, eigenwaarde,

betrokkenheid in de samenleving en leefbaarheid in krimpgebieden.

Een extra inspanning in Oost-Groningen is vereist vanwege de relatief hoge afhankelijkheid van

uitkeringen en de sociale werkvoorziening, de vergrijzing en ontgroening, het lage opleidingsniveau, het

aantal mensen dat er niet in slaagt een baan te vinden op de reguliere arbeidsmarkt en de kwalitatieve

mismatch tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt.

Trots op Groningen wil een extra inspanning leveren bovenop de wettelijke taken van gemeenten,

onderwijsinstellingen en UWV. De aanpak van Trots op Groningen is tot stand gekomen in overleg met

regionale partners en valt uiteen in een aantal, nog nader uit te werken, maatregelen:

• Voorkomen schooluitval (V)MBO: Inzet door ROC's om tutorrol op te pakken: rol ouders;

• Opzetten van een meester- gezel systeem waarin oudere werknemer begeleiding biedt aan een

jongere met een afstand tot de arbeidsmarkt: we bieden een tegemoetkoming bij het creeren

van een BBL plek of een traineebaan;

• Inzet op niet (hoog)opgeleid personeel incl. bestrijding generatiewerkloosheid, door onder meer

voorbeeldrol Groningse bedrijven die kansen bieden voor jongeren, mensen met een afstand tot

de arbeidsmarkt;

• Vergroten kansen op de Duitse arbeidsmarkt via het verkennen van mogelijkheden voor gelijke

certificering Duitsland- Nederland;

• Social Return on Investment principe bij subsidies: 10% bonus bij het in dienst nemen van laag

geschoold personeel;

• Benutten van kansen uit de versterkingsopgave.

Rollen provincie: faciliteren, meefinancieren, partijen bij elkaar brengen, lobby

__________________________________________________________________________________

11

Programmalijn 3. Aantrekkelijk Groningen

Een concurrerend ondernemings- en vestigingsklimaat is nodig om onze bestaande bedrijven te kunnen

laten floreren, om nieuwe bedrijven aan te trekken en om human capital, waar steeds meer om

gestreden wordt, te behouden. Voor een aantrekkelijke provincie is ondermeer het stimuleren van

cultuur en toerisme van belang.

De opgave voor deze programmalijn is om aantrekkelijke voorwaarden te scheppen, zodat ondernemers

ruimte krijgen om te ondernemen. Deze voorwaarden zijn verbetering van de toegang tot financieel

instrumentarium en een hoogwaardige (ICT-) infrastructuur. Daarnaast gaat het om innovatieve

maatregelen zoals experimenteerruimtes en het stimuleren van het creëren van een markt voor

vernieuwende bedrijven. Dit kan bijvoorbeeld door bedrijven of overheden te stimuleren hun vragen of

problemen te laten articuleren waarmee een gat tussen klant en een oplossing die er nog niet is

overbrugd kan worden. Dit geldt ook voor onze rol als opdrachtgever/launching customer. Ook kunnen

wij een rol vervullen wanneer er een ontwikkelkans ligt zonder een duidelijke eigenaar.

Thema's waar we met voorrang aan willen werken zijn in onderstaande tabel samengevat, zie verder

ook de paragraaf Rol van de provincie.

Hoofddoel Prioriteiten Uitwerking

Ve

rgro

ten

va

n d

e a

an

tre

kk

eli

jkh

eid

va

n G

ron

ing

en

vo

or

be

dri

jve

n,

inst

ell

ing

en

en

we

rkn

em

ers

Snel internet voor de hele provincie o Realisatie businessplan snel internet

Toegankelijk instrumentarium en

ondersteuningsstructuur

o Uitvoering samenwerkingsagenda MKB Rijk-provincies

o MKB-fonds

o Vraaggerichte programmering OP EFRO

o Stimulering samenwerking NOM en

clusterorganisaties

Omgeving voor innoveren en

vergroenen

o Stimuleren kennislocaties/hotspots/R&D

faciliteiten/proeffabrieken

o Onderzoek regelluwe zones en launching

customership

Aantrekkelijke (binnen)steden o Uitwerking retailagenda door concentratie winkels in

een beperkt aantal kernen

Versterken imago o (Internationale) branding

o Proposities voor acquisitie

o Stimuleren van cultuur, toeristische infrastructuur en

toeristische marketing (via Cultuurnota en

Toerismevisie)

Naast deze prioritaire thema's is er meer nodig voor een concurrerend ondernemings- en

vestigingsklimaat. Zo moet de fysieke infrastructuur op orde zijn: wegen, havens, bedrijfslocaties

(inclusief parkmanagement) en energienetten. Groningen Airport Eelde is een belangrijk onderdeel van

de bereikbaarheid van N-Nederland in een steeds internationaler georiënteerde economie. In het

Collegeakkoord is aangegeven dat toekomstplannen en financiële verzoeken van de luchthaven kritisch

zullen worden beoordeeld. Ook zijn faciliteiten voor internationale kenniswerkers van belang zoals

internationaal onderwijs en een expatcentrum dat de provincie al meefinanciert. Deze hebben een

relatie met de provinciale internationaliseringsagenda. Per onderdeel zal tijdens de uitvoering bekeken

worden in hoeverre de provincie hier vanuit haar programma economie en arbeidsmarkt een rol dient

te spelen. Verder is bijvoorbeeld bij acquisitie van belang dat de lijnen tussen partijen kort zijn, zodat

we elkaar snel de bal toe kunnen spelen. Deze vestigingsfactor komt terug bij de rol van de provincie.

12

Tijdens de uitvoering van het programma werken we de prioriteiten samen met partners verder uit. Als

voorbeeld is onderstaand de prioriteit snel internet voor de hele provincie uitgewerkt.

__________________________________________________________________________________

Voorbeeld Uitwerking Snel internet hele provincie

Zowel bedrijven als huishoudens in delen van onze provincie hebben nog geen beschikking over snel

internet. Voor inwoners en bedrijven wordt de noodzaak om te beschikken over snel internet steeds

groter. Denk aan onderwijs, zorg, online diensten, bedrijfsvoering of de jeugd die online

communiceert. Kortom, om deel te nemen aan onze huidige digitale maatschappij is een snelle internet

verbinding een voorwaarde en voor bedrijven en gezinnen een vestigingsfactor.

Wij hebben samen met de Economic Board een plan laten opstellen. Hieruit blijk dat er 12.000 percelen

niet zijn aangesloten op internet. Het kost € 48 mln om deze aan te sluiten op een snelle internet

verbinding waar wij de komende 20 jaar mee vooruit kunnen (bijv. glasvezel). Er dient nu een

(financierings)voorstel te komen om alle percelen in het buitengebied aan te sluiten. Voor de regio is

belangrijk dat er geen extra investering wordt gevraagd van gemeenten, inwoners en bedrijven in het

buitengebied. Uitgangspunt is dat bewoners in het buitengebied evenveel gaan betalen als een Stadjer.

Afhankelijk van besluitvorming en aanbesteding kan er worden begonnen met de uitrol van breedband in

onze provincie. Het succes van bovenstaande is uiteraard afhankelijk van de deelname van de regio

(inwoners, bedrijven en breedbandinitiatieven). Zij zullen een aansluiting moeten nemen. Er zal daarom

ook een communicatieplan worden opgesteld nadat het businessplan is afgerond.

Rollen provincie: initiatiefnemer, beschikbaar stellen procesgeld, communicatie en financier.

__________________________________________________________________________________

13

3. Rollen provincie en samenwerking

We zetten in op een concurrerende, innovatieve en groene economie. Een economie waaraan zoveel

mogelijk Groningers actief deelnemen door een continue aandacht voor een goede balans tussen vraag

en aanbod op de arbeidsmarkt. Met onze inzet op slimme, groene en inclusieve groei sluiten we aan bij

het Europese beleid en versterken we de inzet van Europese middelen voor het behalen van onze

doelen.

We doen dit in een tijd dat veranderingen steeds sneller gaan en succes staat of valt met goede

samenwerking. Om onze rol in een snel veranderende omgeving goed te kunnen vervullen,

onderhouden we onze relaties goed, zijn we proactief, georiënteerd op het leggen van verbindingen

met stakeholders en gericht op concrete resultaten. We initiëren nieuwe ontwikkelingen en continueren

succesvolle initiatieven zoals het Sectorplan Groningen op Voorsprong voor de arbeidsmarkt en de

Regionale Investeringssteun Groningen.

Een inmiddels ingezette lijn, die voortvloeit uit de Noordelijke Innovatie Agenda, is dat bedrijven een

dominantere positie krijgen in de governance van noordelijke programma's. Die dominantere positie is

logisch, zij zijn het immers die werk creëren. Dit neemt niet weg dat wij een eigen verantwoordelijkheid

hebben. In algemene zin verschuift onze rol van regisseur naar netwerkpartner die faciliteert,

ondersteunt en verbindt. De rol die wij spelen kan echter variëren per situatie en onderwerp. Een

uitwerking van rollen vindt hier plaats per programmalijn.

Relatiebeheer

Voor het goed kunnen vervullen van onze verschillende rollen is het essentieel dat we weten wat er

speelt in de provincie. Wat zijn de behoeften van bedrijven en andere stakeholders, waar zit de

dynamiek, welke belemmeringen ervaren partijen. Hiervoor is het nodig ons (strategisch) relatiebeheer

uit te bouwen, ondermeer via het aanhalen van relaties met gemeenten en met strategische bedrijven

en instellingen.

We continueren onze lobbycontacten richting Den Haag en Brussel en bouwen ze waar nodig uit. Dit

doen we zowel vanuit Groningen als binnen SNN-verband.

We organiseren, al dan niet in noordelijk verband, ontmoetingen gericht op het tijdig signaleren van

nieuwe kansen/opgaven, leggen van verbindingen en stimuleren van samenwerking. Mede op basis van

deze vroege signalering willen we ook meer agendasettend zijn. Onze vraag zal altijd zijn welke bijdrage

partijen kunnen leveren aan de vraagstukken in Groningen. Uiteindelijke afspraken daarover nemen we

serieus en zijn niet vrijblijvend.

Programmalijn 1 Innovatief en Groen Groningen

Innovatie gebeurt steeds meer in een open omgeving. Bedrijven worden steeds afhankelijker van

anderen om te kunnen innoveren. In de ontwikkeling naar een netwerkeconomie verandert de positie

van de provincie. In algemene zin is de provincie meer en meer een partner in een netwerk van

economische spelers in plaats van een sturende partij. We werken samen met bedrijven, onderwijs-,

kennis- en bijvoorbeeld zorginstellingen, intermediaire organisaties en gemeenten/rijksoverheid om de

maatschappelijke uitdagingen op het gebied van vergroening, energie en gezondheid aan te pakken.

Ook via actief aandeelhouderschap in onze deelnemingen Enexis, GSP en de NOM zullen we hierop

inzetten. Voor de NOM geldt dat we hierin onze zeggenschap vergroten. Dit doen we samen met

Drenthe en Fryslân. We signaleren kansen en faciliteren nieuwe ontwikkelingen, door te makelen en

schakelen, (proces)geld beschikbaar te stellen of het ondersteunen via lobbyactiviteiten.

Wij willen bedrijven en werkgevers in publieke sector ruimte geven voor initiatieven om te kunnen

groeien en zich te vernieuwen. We willen flexibel kunnen inspelen op behoeften van bedrijven en

kansen die zich voordoen.

14

Binnen deze programmalijn werken we nauw samen met ondermeer de Economic Board Groningen2, de

Innovation Board N-Nederland (gekoppeld aan de Noordelijke Innovatie Agenda), de gemeenten en in

het bijzonder Stad en het SNN. De Economic Board is voor ons een belangrijke partner waarbij we

elkaars inzet kunnen versterken. De Stad is voor de provincie een belangrijke partner.

De stad heeft een belangrijke economische functie voor de gehele provincie, maar ook een regionale

functie als het gaat om arbeidsmarkt. We kunnen elkaar versterken en aanvullen, waarbij ieder haar

eigen rol heeft. De komende jaren zetten wij in op continuering van de verbeterde samenwerking met

de stad. Onze samenwerking met Fryslân, Drenthe, SNN en de grote noordelijke steden zetten we

onverminderd door, zowel in de uitvoering van de Noordelijke Innovatie Agenda en de noordelijke

programma's als in onze lobby-activiteiten richting Den Haag en Brussel. Wij zetten hierbij zowel in op

korte termijn als lange termijn (toekomstige inzet van de Europese structuurfondsen). Dit doen we met

een duidelijk oog voor Groningse belangen, maar ook in de wetenschap dat provinciegrenzen voor

bedrijven, instellingen en voor de arbeidsmarkt beperkte relevantie hebben.

Uit onderstaande figuur blijkt het grote aantal partijen waar de provincie de komende jaren mee samen

gaat werken om de gestelde doelen te bereiken.

2 De Economic Board Groningen heeft als opdracht de regionale economie in het aardbevingsgebied te versterken en heeft

daartoe middelen ter beschikking die voor een groot deel in revolverende fondsen worden ingezet. Daarnaast zet de EBG in op

kwaliteit van ondernemerschap, de kansen in de bouw en snel internet.

Provincie

Fryslân, Drenthe

SNN

Den Haag

Brussel

Arbeids-

marktregio UWVEconomic Board

VNO-NCW/MKB

noordBouwendNederland

GemeentenStad

Rug

Hanze

ROC’s

Bedrijven

NOMEnergy Valley

Green-lincs

HANNN

HTSM

FNV

UMCG

Groningen-Assen

Innovation Board

NationaalCoordinator

SERBedrijven

ZZP’ers/starters

bedrijven

15

Programmalijn 2 Werkend Groningen

Wettelijke verantwoordelijkheden in het domein van arbeidsmarkt en human capital liggen bij de

gemeenten, arbeidsmarktregio en uitkeringsinstanties. Andere spelers binnen dit domein zijn onder

meer: de sociale werkvoorzieningsschappen, werkgevers- en werknemersorganisaties en onderwijs/

kennisinstellingen. Het begeleiden en re-integreren (sociaal beleid) van individuele werkzoekenden zien

we nadrukkelijk als een taak van de gemeenten en het UWV. Een taak die met de komst van de

participatiewet alleen maar groter is geworden. Als provincie willen we geen bemoeienis in de

uitvoering van deze taken, we vervullen hoogstens (daar waar het relevant is voor de gehele provincie

Groningen) een additionele rol. Bijvoorbeeld door inzet van extra (co)financiering of anderzijds om

(werkgelegenheids)projecten van de grond te krijgen die anders niet waren gestart (de

Versnellingsagenda 2.0) en die bijdragen aan onze provinciale focus op de aansluiting vraag/ aanbod en

onderwijs/arbeidsmarkt.

Vanwege de hardnekkige problematiek in met name Oost-Groningen is een extra inspanning nodig

bovenop de wettelijke taken. Wij zien hier als rol om partijen bij elkaar te brengen, het aanbrengen van

samenhang te stimuleren, het verstrekken van procesgeld en eventueel andere middelen en gemeenten

te ondersteunen/faciliteren, bijvoorbeeld via de commissie Van Zijl.We gaan hiervoor investeren in

sterkere relaties met gemeenten, in het bijzonder in Oost-Groningen. Dit geldt zowel voor het

gezamenlijk werk maken van het verhogen van werkgelegenheid en arbeidsparticipatie als voor het

verlagen van de werkloosheid.

In een aantal gevallen heeft de provincie een initiërende, coördinerende en financieringsrol bij het

verkleinen van de mismatch van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt en het bevorderen van de

arbeidsparticipatie (bijvoorbeeld via het sectorplan Groningen op Voorsprong en het Techniekpact

Noord-Nederland) en het terugdringen werkloosheid (Grenzeloos werken). Ook is Human Capital een

belangrijk thema in het OP EFRO 2014-2020, waar de Noordelijke provincies nadrukkelijk samenwerken

in de uitrol van dit programma. Ten slotte heeft de provincie ook een lobbyrol bijvoorbeeld bij het

behoud en mogelijk aantrekken van rijksdiensten.

Programmalijn 3 Aantrekkelijk Groningen

Bij deze voorwaardenscheppende programmalijn heeft de provincie vaak een initiërende en

regisserende rol, zoals bijvoorbeeld bij het realiseren van snel internet voor de hele provincie. Voor het

verbeteren van toegankelijkheid van het instrumentarium en ondersteuningsstructuur ligt er ook een

duidelijke verantwoordelijkheid bij de overheid. Voor de stroomlijning van de ondersteuningsstructuur

vult de provincie samen met Drenthe en Fryslân het opdrachtgeverscherp sterker in.

Wij werken nauw samen met Fryslân, Drenthe, het SNN en het Ministerie van EZ bij de MKB-

samenwerkingsagenda en de uitvoering van het Operationeel Programma EFRO. Er ligt een opgave om

de wijze van uitvoering van het OP EFRO zo goed mogelijk te laten aansluiten van het programma bij de

behoeften van het MKB.

Daarnaast kan het ondernemingsklimaat op een meer vernieuwende wijze verbeterd worden. We

onderzoeken de mogelijkheid voor het creëren van regelluwe zones en we bekijken in hoeverre de

provincie een initiërende/organiserende rol kan spelen op kansrijke onderwerpen waar geen duidelijk

eigenaarschap is. Tot slot werken we via onze deelnemingen in NOM, Groningen Airport Eelde en

Groningen Seaports aan het versterken van de aantrekkelijkheid van Groningen.

16

Projecten en (financiële) instrumenten

Wij continueren onze rol om bedrijven proactief te faciliteren bij het toeleiden naar eigen, noordelijke of

Europese stimuleringsinstrumenten. Meer dan in het verleden zetten we het stimuleren van

werkgelegenheid centraal en gaan wij ons inspannen om een groter deel van ons MKB te bereiken,

waarbij naast technologische innovatie ook aandacht is voor markt innovatie (o.a. exportbevordering)

en investeringen van ondernemers (breed MKB). Bij het bereiken van een groter deel van ons

bedrijfsleven, richten wij ons met name op bedrijven met groeiambitie. Bij het toeleiden naar

(provinciale) instrumenten staan de kwaliteit van businessplannen en aanvragen voorop.

De afgelopen periode hebben overheden een deel van het subsidieinstrumentarium vervangen door

(deels) revolverende instrumenten. Wij hebben met de oprichting van het Investeringsfonds Groningen

en het ondersteunen van kredietunies revolverende instrumenten geïntroduceerd. Onze bedrijven

maken verder veelvuldig gebruik van het landelijke instrument Qredits. De Economic Board Groningen

ontwikkelt momenteel een aantal revolverende fondsen specifiek voor de ondersteuning van

ondernemers in het aardbevingsgebied. We onderzoeken nu of hier naast nog behoefte is aan een

provinciaal (revolverend) financieringsinstrument: een breed MKB fonds.

Wij zien voor de provincie nog steeds een belangrijke rol als het gaat om het financieel ondersteunen

van kansrijke innovaties van zowel startende ondernemers als van veelbelovende innovatieve projecten

van bestaande MKB ondernemingen, waarbij financiering door de markt alleen niet lukt. Dit willen wij

bereiken door het blijven aanbieden van subsidieprogramma's voor innovaties. Immers innovaties zijn

vaak zeer risicovol en leveren niet altijd (direct) financieel rendement op. Dit betreft met name

innovaties en initiatieven die niet direct inkomsten genereren.

We zetten samen met noordelijke partners en het ministerie EZ in op een zo transparant en toegankelijk

mogelijk instrumentarium, zowel op het gebied van subsidies als revolverende middelen (publiek en

privaat). Hierbij kijken we naar het voorkomen van overlap en witte vlekken. Onze (noordelijke)

instrumenten worden complementair ingezet, waarbij kwaliteit van de businessplannen en aanvragen

doorslaggevend is. Aandachtspunt hierbij is instrumenten die via een andere invalshoek dan

technologische innovatie stimuleren (meer passend bij een diensteneconomie).

Naast beschikbaarheid en vindbaarheid van financieel instrumentarium is kwaliteit van

ondernemerschap en businesscases een aandachtspunt. We willen bedrijven ondersteunen bij het

maken van betere plannen voor het aantrekken van financiering uit de reguliere markt. Hierbij kan

onder andere gedacht worden aan het beschikbaar stellen van vouchers waarmee ondernemers

specifieke kennis kunnen inhuren om hun businesscases te verbeteren.

Het bereiken van onze doelstellingen (vergroening, innovatie, participatie) kan ook worden

gestimuleerd vanuit onze functie als aanbestedende dienst (launching customer, social return on

investment). We gaan binnen de provinciale organisatie en in samenwerking met andere overheden

(inclusief kennis/zorginstellingen) onderzoeken in hoeverre we het bereiken van onze participatie-,

vergroenings- en innovatie-ambities kunnen stimuleren via het inkoopbeleid.

Wij hebben ons gecommitteerd aan de uitvoering van het Operationeel Programma EFRO, POP en

Interreg A en B. Huidige en nieuwe instrumenten zullen waar mogelijk zodanig worden ingezet dat ze

initiatieven, waarbij sprake is van vergroening en/of het creëren van banen op MBO 2 en 3 niveau, extra

ondersteunen.

17

Communicatie

Wij werken aan een sterk, mooi en groen Groningen voor de Groningers, motief hierbij is Be good and

tell it! Met dit programma versterken we de vele goede initiatieven van ondernemers, kennisinstellingen

en anderen die met ons werken aan perspectief op werk voor iedereen. Wij zullen gedurende de

looptijd van dit programma vertellen aan ons netwerk en onze partners welke mooie dingen er

gebeuren in onze provincie: klein en groot. Om te laten zien waar we trots op zijn. In de verwachting dat

inspirerende voorbeelden leiden tot navolging. Met z'n allen tillen we de regio op een hoger plan.

18

4. Monitoring

Het stimuleren van (groene) werkgelegenheid en het terugdringen van de werkloosheid zijn de

hoofddoelen. De ontwikkeling van de werkgelegenheid en werkloosheid gaan we de komende jaren

daarom monitoren, we bekijken daarbij ook hoe de Groningse ontwikkeling zich verhoudt tot de

nationale. We sluiten hiervoor aan bij monitoring die in SNN-verband plaatsvindt.

We monitoren de ontwikkeling van werkgelegenheid en werkloosheid in de wetenschap dat:

- de provincie zelf geen werk creëert en afhankelijk is van commitment van onze partners

- de conjunctuur een grotere invloed heeft op groei of afname van de werkgelegenheid dan het

provinciaal economisch en arbeidsmarktbeleid

- structuurkenmerken van de Groningse economie niet van de één op de andere dag te

veranderen zijn

- groei van de werkgelegenheid niet betekent dat werkloosheid met een zelfde aantal afneemt

Monitoring gaat over de vraag of de gewenste uitkomsten van het beleid worden gehaald. Met

monitoring kan worden bepaald of beleid op koers ligt. Monitoring gaat niet over waarom een

programma/instrument wel of niet op koers ligt. Monitoring gaat evenmin over de vraag welk deel van

een geconstateerd of verwacht resultaat valt toe te rekenen aan het beleid en welk deel wordt bepaald

door externe, niet beïnvloedbare factoren. Monitoren gaat niet over de effecten van het beleid, maar

over het monitoren van resultaten.

Om aan het einde van het programma te kunnen bepalen in hoeverre het programma succesvol is

geweest gaan we per programmalijn een aantal kwantitatieve en kwalitatieve gegevens bijhouden.

Programmalijn 1

We gaan vastleggen wat de (verwachte) effecten zijn van onze acties in deze programmalijn. Bij

activiteiten en projecten die we ontwikkelen houden we bij wat de werkgelegenheidseffecten zijn

binnen de projectperiode als ook de verwachte werkgelegenheidseffecten op middellange termijn. We

zetten daarvoor een systeem op om bedrijven die we gefaciliteerd hebben op gezette tijden te bevragen

op de ontwikkeling qua werkgelegenheid. We hanteren hierbij een uitsplitsing in banen op WO/HBO

niveau en MBO niveau en we gaan het creëren van groene banen bijhouden. Vanwege het zo beperkt

mogelijk houden van de administratieve lastendruk voor bedrijven zorgen we voor afstemming en

samenwerking met monitoring die in het kader van noordelijke stimuleringsprogramma’s door SNN

wordt uitgevoerd.

Daarnaast houden we in samenwerking met de NOM bij hoeveel nieuwe bedrijven er zijn gevestigd.

Streven is om in het kader van acquisitie vanuit NOM te komen tot vestiging/ uitbreiding van 8-12

bedrijven, waarvan 2 in groene chemie. Tot slot monitoren we hoe de groei van de werkgelegenheid

zich verhoudt tot de nationale werkgelegenheidsontwikkeling.

Programmalijn 2

Binnen deze programmalijn is een aantal prioriteiten benoemd. Op basis van de te ontwikkelen

activiteiten meten we, daar waar het kan, per prioriteit de effecten. In samenwerking met de ROC's

houden we bij hoeveel procent schooluitval wordt voorkomen in Oost- Groningen. We zetten in op het

terugdringen van werkloosheid en bevorderen van participatie. Per project zal worden bijgehouden

hoeveel werkzoekenden (uitgesplitst naar niveau) participeren en hoeveel werkloosheid wordt

voorkomen (bijvoorbeeld via het mobiliteitscentrum en het sectorplan Grenzeloos werken). Onze

ambitie zijn een arbeidsparticipatie in de lijn van het landelijke gemiddelde (65%) en een beweging van

de werkloosheidscijfers onder laag opgeleiden (47%) en jongeren (12,8%) richting nationale cijfers,

respectievelijk 32% en 9.6%. We zetten in op het stimuleren van ondernemerschap, we meten in onze

projecten het aantal starters dat wordt bediend en hoeveel vrijgekomen bedrijfsruimte wordt benut. In

het kader van het verkleinen van de discrepantie tussen vraag en aanbod zetten we in op leven lang

19

leren en het stimuleren van scholing. We meten de aantallen personen dat gebruik maakt van het leven

lang leren fonds en de middelen uit het sectorplan Groningen op Voorsprong.

Programmalijn 3

De acties in deze programmalijn zijn ondersteunend aan de andere twee programmalijnen. De

resultaten die we hier nastreven hebben een indirecte invloed op de hoofddoelen van het programma.

Het succes van deze programmalijn wordt bepaald door:

1) de mate waarin we er in geslaagd zijn om snel internet in de hele provincie te realiseren

2) de mate waarin we er in geslaagd zijn om NOM en clusterorganisaties beter te laten

samenwerken en meer vraaggericht te laten handelen

20

Bijlage 1 Trends en analyses

Macro trends (uit Dynamische Duurzame Delta, Ministerie EZ 2015)

• ICT dringt steeds dieper door in productieprocessen, handel, dienstverlening en persoonlijk

leven. (-> Toepassing ICT belangrijk voor concurrentiepositie en omgang met maatschappelijke

uitdagingen op gebied van bijvoorbeeld zorg en energie).

• Toenemende druk op beroepsbevolking door vergrijzing/ontgroening (extra sterk op platteland).

Minder mensen moeten steeds productiever worden om welvaart op peil te houden (-> dit vergt

hooggekwalificeerde beroepsbevolking, 21 st century skills).

• Toenemende druk op natuurlijk kapitaal (-> noodzaak verduurzaming)

• Gas/elektriciteitsprijzen EU niet concurrerend (-> druk op concurrentiepositie energie-

intensieve industrie)

• Andere verhouding tussen overheid en maatschappij (-> overheid in rol van netwerkpartner)

overig

• Door automatisering/robotisering middensegment onder druk -> middelbaar opgeleiden

verdringen lager opgeleiden aan onderkant arbeidsmarkt

• Innovatie is in toenemende mate een gezamenlijk proces (met klanten, bedrijven,

kennisinstellingen)

• Beleidsmatige trend, verschuiving in financieel instrumentarium naast subsidies inzetten op

revolverende inzet van middelen (analyse instrumentarium toevoegen)

• Transitie naar kennis- en netwerkeconomie (incl. clusterontwikkeling) is proces van lange adem

Analyse (o.a. Noordelijke Innovatie Agenda (2014), RIS/OP EFRO (2013/14), Noordelijke

arbeidsmarktverkenning(2015), Actieagenda voor de Groei (2015)

Werkgelegenheidsontwikkeling en sectorstructuur

• ontwikkeling werkgelegenheid 2007-2011 beter dan nationaal, 2012-2014 minder dan

nationaal (afname 280.000 -> 273.000)

• sectorstructuur: vergeleken met landelijk achterblijvende commerciële diensteverlening

sectorstructuur, werkgelegenheid in %

NL GRONINGEN

2014 2004 2014 2004

Landbouw, industrie, nuts, bouw 19 22 20 20

Comm. Dienstverlening

(zakelijk/financ/logistiek/handel/ICT/horeca)

48 47 41 42

Publieke sector (zorg, onderwijs, openbaar bestuur) 33 30 39 37

Prognose werkgelegenheidsontwikkeling N-Nederland 2013-2019 (ETIL 2015)

Groei: detail/groothandel, bouw, zak. dienstverlening, onderwijs, Cultuur/sport/recreatie

Afname: industrie, landbouw, energie, zorg, welzijn, overheid, financiële dienstverlening

Afwijkingen prov. Groningen

positief: metaal, chemie, en energie, negatief: voeding

Arbeidsmarkt

• Lage arbeidsparticipatie 62% t.o.v. 65% NL

21

• Hoge werkloosheid laag opgeleiden 47% t.o.v. 32% NL en jongeren 12,8% t.o.v. 9,6% NL

• Veel lager en vooral middelbaar opgeleiden (regio), veel hoger opgeleiden (Stad)

• Vraag en aanbod onvoldoende structureel op elkaar afgestemd

MKB

• Gronings MKB is minder innovatief dan landelijk (onvoldoende in staat om kennis aan te boren

en/of zelf te genereren en onvoldoende in staat om kennis te valoriseren en daadwerkelijk om

te zetten in nieuwe producten en diensten

• Aandeel koplopers, ontwikkelaars, toepassers in innovatiepiramide 27% in N-Nederland (tegen

landelijk 41% )3

• 15% Noordelijk MKB exporteert tegen 19% landelijk

• Gronings MKB is kleinschalig (< 5% meer dan 10 werkzame personen, G11 + Stad 1250

vestigingen)

• beperkt aantal starters (16 per 1.000 personen, landelijk 19 per 1.000), meeste starters in

detailhandel en consumenten/zak. dienstverlening.

• Kennis/Ideeën blijven liggen (aandacht voor commerciële/marketing kant van

ondernemerschap, testlocaties, toegang tot fin. middelen)

Naast bovenstaande gelden voor de provincie nog een aantal specifieke observaties:

• Lagere veerkracht Groningse economie (vanwege sectorstructuur, kwaliteit ondernemerschap,

opleidingsniveau beroepsbevolking, krimp)

• Versterkingsopgave n.a.v. aardbevingen

• Op middellange/lange termijn verdwijnt een belangrijk deel van de gasgerelateerde

werkgelegenheid. In N-Nederland incl. N-Holland wordt afname becijferd op 13.000 van de circa

20.000 banen bij volledige stopzetting gaswinning. Tegengaan door inzet op duurzame energie

(gas in transitie)

• Hoge en langdurige (generatieoverstijgende) werkloosheid in Oost-Groningen

Ondersteuningsstructuur/instrumentarium

• Ondersteuning van MKB is te versnipperd, er is beperkte/gefragmenteerde ondersteuning voor

o.a. business development

• Instrumentarium is te weinig transparant/toegankelijk

• Instrumenten (te) sterk op technologische innovatie gericht

Economisch Actieprogramma Groningen 2012-2015

In dit actieprogramma is gekozen voor het hanteren van goed meetbare indicatoren (o.a. aantallen

projecten). Deze benadering heeft als nadeel dat het realiseren van aantallen projecten geen doel

op zich is, maar een middel om te komen tot stimulering van de werkgelegenheid en terugdringen

van de werkloosheid. Dat blijft hierdoor wat onderbelicht. Bij een nieuw programma is een sterkere

focus op creëren van werkgelegenheid gewenst, in het bijzonder werkgelegenheid die zo goed

mogelijk aansluit op het arbeidsmarktpotentieel vanwege het belang van het terugdringen van de

werkloosheid. Dit betekent ook dat het belangrijk is de focus op (innovatie in een aantal)

speerpuntsectoren meer in balans te brengen met aandacht voor het brede MKB.

3 Innovatiepiramide is een methode om bedrijven te classificeren op basis van hun innovatiegerichtheid. Pyramide

kent indeling van vijf soorten variërend van niet innovatieven, via bedrijven die volgend zijn op innovatiegebied,

bedrijven die innoveren door toepassen en combineren van elders beproefde kennis/methoden tot bedrijven die

actief zelf aan R&D doen (ontwikkelaars en koplopers).

22

Verder geldt dat de stimuleringsbudgetten krimpen. Dit betekent dat bij de ontwikkeling en

beoordeling van projecten, het aandeel van kleinere projecten, die goed aansluiten bij behoeften

van het MKB in belang toe zouden moeten nemen.

Deze verschuiving heeft consequenties voor wijze van monitoring, namelijk een verschuiving van

het bijhouden van resultaten van beleidsacties naar het monitoren van resultaten van

beleidsdoelen en van verwachte werkgelegenheidseffecten van beleidsacties naar gerealiseerde

effecten.

Tot slot is in het EAG sterk ingezet op samenwerking met kennisinstellingen, bedrijven, NOM en

clusterorganisaties. Deze samenwerking dient versterkt te worden doorgezet waarbij provincie het

opdrachtgeverschap richting NOM en clusterorganisaties sterker dient in te vullen.

23

Noordelijke Innovatie Agenda

24

Bijlage 2 Doelenboom

In onderstaande figuur zijn van boven naar beneden programmadoelen, beleidsdoelen,

middelen en streefwaarden en samenhang met andere provinciale programma's en nota's

aangegeven.

Stimuleren van (groene) werkgelegenheid en terugdringen van

werkloosheid

Versterken en stimuleren van bedrijven via innovatie

en vergroening

Bestaand krediet € 181.350

Nieuw € 350.000

Verder gebruik van Europese fondsen, inclusief Fonds Provinciale Meefinanciering

Acquisitie 8-12 nieuwe bedrijven (wv 2 in groene chemie)

Hogere groei van de werkgelegenheid dan landelijk

Versterken menselijk kapitaal

Bestaand krediet € 281.595

Nieuw: € 300.000 + 125.000

Verder gebruik van Europese fondsen, inclusief Fonds Provinciale Meefinanciering

Arbeidsparticipatie beweegt naar landelijk gemiddelde van 65% (is nu 62%)

Werkloosheid van laag opgeleiden (47%) en jongeren (12.8%) bewegen naar landelijk gemiddelden van 32% en 9.6%.

Versterken vestigings- en ondernemingsklimaat

Bestaand krediet € 162.000

Nieuw: zie versterken/stimuleren bedrijven via innovatie en vergroening

Snel internet voor hele provincie

NOM/clusterorganisaties functioneren meer vraaggericht en gericht op samenwerking.