Het complete MI boekDr. Spencer Kagan & Miguel Kagan

Deel 1 De intelligenties en hun toepassing in het onderwijs

Deel 1

De intelligenties en hun toepassing in het onderw

ijs

Meervoudige Intelligentie“Het meest omvattende boek over Meervoudige Intelligentie voor leraren, interne begeleiders, schoolbegeleiders, opleiders, trainers, schoolmanagers en schoolbe-stuurders!”

Voor alle leeftijden: van voorschoolse educatie tot en met universiteit.

Het Complete MI BoekLaat meervoudige intelligentie tot leven komen in uw klas, bij uw vak, op uw school met deze veelomvattende gids! U treft er 23 hoofdstukken in aan waarin de meer-dere intelligenties èn hun toepassing in onderwijs worden verkend en aangeboden. Daarbinnen:• Meer dan 160 MI didactische structuren waarmee iedere les verandert in een MI les.• 125 kant-en-klare MI activiteiten met kopieerbaar werkmateriaal.• Stappenplan voor MI lessen, leercentra, werkstukken en thema’s.• De zeven elementen van authentieke MI meting.• De Meervoudige Intelligentie Test en Facet Test voor de acht intelligenties.• Hoe te matchen, stretchen en vieren met de meerdere intelligenties.• Honderden ideeën voor het creëren van een MI klas en MI school.• Analytische en intuïtieve verkenning van elke intelligentie.• MI theorie beoordeeld op basis van wat we weten over het functioneren van ons brein.• Drie visies op het toepassen van het MI concept voor alle onderwijsgevenden.

Het ultieme hulpmiddel om enthousiasme over de theorie van de Meervoudige Intelligentie om te zetten in toepassingen in de dagelijkse onderwijspraktijk!

ISBN: 978-90-74233-05-7www.bazalt.nl

Meervou

dige In

telligentie

Meervoudige Intelligentie

Deel 1 De intelligenties en hun toepassing in het onderwijs

Het complete MI boekDr. Spencer Kagan & Miguel Kagan

Deel 1: De intelligenties en hun toepassing in het onderwijs

Voorwoord

De VisiesHoofdstuk 1. Een korte vooruitblikHoofdstuk 2. Drie visies op toepassing van MI in het onderwijs: MI matchen, stretchen en vieren

De IntelligentiesHoofdstuk 3. Wat is een intelligentie?Hoofdstuk 4. De acht intelligentiesHoofdstuk 5. Zijn er andere intelligen- ties?Hoofdstuk 6. Knap op veel manieren

Deel 2: In de klas:structuren en activiteiten

Voorwoord

Intelligenties matchenHoofdstuk 7. MI didactische structurenHoofdstuk 8. Activiteiten om intelligen- ties te matchen met leer- stof

Intelligenties stretchenHoofdstuk 9. Meervoudige intelligentie ontwikkelenHoofdstuk 10. Activiteiten om intelligen- ties te stretchen

Intelligenties vierenHoofdstuk 11. Respecteren van uniciteit, vieren van diversiteitHoofdstuk 12. Activiteiten om uniciteit en diversiteit te vieren

Bijlage A: Overzicht van didactische structuren en de intelli- genties

Deel 3: Schoolontwikkeling, MI meting, evaluatie van MI theorie

Voorwoord

MI in schoolontwikkelingHoofdstuk 13. MI Lessen, LeerCentra, Werkstukken, Thema’sHoofdstuk 14. Een MI Klas creërenHoofdstuk 15. Een MI School creëren

Testen en observeren van MIHoofdstuk 16. Hoe wenselijk is het testen van MI voor gedifferen- tieerd onderwijs?Hoofdstuk 17. Zijn valide MI tests moge- lijk?Hoofdstuk 18. De MIT en de FacetTestsHoofdstuk 19. Authentiek beoordelen van MI

MI theorie nader geëvalueerdHoofdstuk 20. Is de MI theorie in over- eenstemming met brein- onderzoek?Hoofdstuk 21. Voldoen de intelligenties aan de acht criteria?Hoofdstuk 22. Verder dan meervoudige intelligentie: nóg meer!Hoofdstuk 23. Verdiensten van de MI theorieBijlage B: Categorieën intelligenties

Inhoud

Talent en prestatieElke leerling heeft verschillende talenten. Zonder aandacht voor deze individuele verschillen loopt het huidige onderwijs vast, gezien de groeiende verscheidenheid van levensverhalen van leerlingen die samenkomen in één school. Scholen, die geen aandacht willen of kunnen hebben voor de individuele leerling, zien hun resultaten snel achteruit lopen. Immers, leerlingen die niet aangesproken worden op hun krachtige kant, scoren slecht. En daarmee ook hun scholen, die worden afgerekend door de publieke opinie - en de onderwijsinspectie - op wat zij te bieden hebben aan de individuele leerling. Toch is het betrekkelijk eenvoudig om in de dagelijkse onderwijspraktijk leerlingen individueel te benaderen, zonder daarvoor meteen de gehele schoolorganisatie of identiteit op z’n kop te zetten. Spencer en Miguel Kagan ontwikkelden op basis van voorbeelden en research uit de Verenigde Staten, Australië, Singapore en Canada werkmaterialen die het binnen elke onderwijssoort, ook binnen de meer klassikale aanpak mogelijk maken individuele talenten van leerlingen te activeren. Uitgangspunt daarbij is het concept van de ‘Meervoudige Intelligentie’ waarbij leerlingen vooral op hun kracht en dan pas op hun zwakkere kanten worden aangesproken.

MI conceptHet uitgangspunt van het concept van ‘Meervoudige Intelligentie’ is dat élke leerling talenten heeft die niet te vatten zijn in de simpele constatering dat hij ‘meer of minder intelligent’ is. De een is verbaal sterk, de ander ziet snel logische gevolgen. Een derde blinkt uit met ruimtelijk inzicht of kan veel met muziek en ritme. Denk ook aan leerlingen die naturalistisch zijn gericht, met een sterk vermogen tot gedetailleerd observeren en classifi ceren. Of aan leerlingen voor wie de wereld draait om interpersoonlijk contact.Deze verschillende intelligenties bepalen hoe een leerling optimaal leert. Een muzikaal kind zal sneller onthouden hoe het zit met de formulering van vragende zinnen in het Engels als hij het patroon in de zinsmelodie herkent. Een leerling met een sterke naturalistische intelligentie, dus met oog voor details, kan de Europese landen beter onthouden door de kustlijnen te vergelijken in de atlas. En neem de interpersoonlijk gerichte leerling: die leert misschien het meest door verhalen te horen van reizigers over wat ze beleefden in een land.

MI theorieDe theorie van ‘Meervoudige Intelli-gentie’ werd voor het eerst beschreven in 1983 door Howard Gardner in zijn boek ‘Frames Of Mind’. Sindsdien wordt het idee dat er zeven of acht specifi eke vormen van intelligentie

VoorwoordJe lessen met MI verrijken ...Meer leerlingen bereiken!

5

zijn bijna altijd aangeduid als “Howard Gardners theorie”, alsof het zijn persoonlijke privé idee is over wat het betekent om een intelligent persoon te zijn. Dit ondanks het feit dat het een van de meest toegepaste en herkende psychologische concepten van de laatste decennia is. Sommige van de felste critici beweren dat de theorie “geen empirische basis” heeft en anderen noemen het een “meer literaire dan wetenschappelijke formulering”. Andere wetenschappers zeggen wel dat dit komt doordat de theorie nog zo kort bestaat en dat er altijd dit soort tegenstand ontstaat wanneer nieuwe wetenschappelijke inzichten doen twijfelen aan de traditionele aannamen over een belangrijk onderwerp.Gardner heeft vanaf het begin aangegeven dat MI gebaseerd is op een grote hoeveelheid empirische researchresultaten, ook van anderen. En er zijn intussen verschillende onderzoeken gedaan, op grote schaal en in meerdere landen, die de essentie van de theorie bevestigen.

MI model voor kijken en doenVoor mensen in het onderwijs is het verschil in opinie tussen de intelligentietheoretici minder interessant. Gardner zelf had niet voorzien dat zijn werk zo aan zou slaan in het onderwijs. Dat komt omdat veel leraren bevestigd zien wat ze altijd hebben geweten: dat leerlingen zo verschillend zijn in taakaanpak, oplossingsstrategieën en belangstelling. De acht intelligenties bieden hen een model waarmee ze beter begrijpen hoe een leerling leert en zich gedraagt. Het handige is dat het tegelijkertijd een manier oplevert om gericht activiteiten aan te bieden.

“Niets zo praktisch als een goede theorie”, wordt wel eens gezegd. In dit geval is het nog waar ook.

MI in onderwijsBij de toepassing van MI in het onderwijs hebben we in de loop van de tijd diverse varianten gezien. Men begon dikwijls met de leerlingen in te delen naar hun sterke intelligentie om vervolgens ieder vak aan te bieden volgens de sterke intelligentie. Uiteraard bleek dat praktisch onhaalbaar, terwijl veel leerlingen zich overvoerd voelden en eenzijdig benaderd. Daarna kwam het idee naar voren dat elke les eigenlijk op acht manieren zou moeten worden aangeboden, zodat men en een beroep deed op de sterke intelligentie en toch ook de andere intelligenties stimuleerde. Dit was echter ook snel weinig boeiend voor de meeste leerlingen en men kwam in tijdnood.De laatste 10 jaar zijn er twee manieren van toepassen van MI in omloop.Bij de ene aanpak probeert men de intelligenties in te bouwen in de leerstof. Bij geschiedenis over de Franse tijd komt dan ook het landschap en de natuur rond Waterloo aan de orde. Kortom bij ieder vak worden alle intelligenties ingebouwd. Dit maakt de lessen zeker aansprekend voor veel leerlingen. Leraren zijn er dikwijls een tijd enthousiast over om hun lessen op deze manier om te bouwen. De vele voorbereiding die ervoor nodig is zorgt er meestal voor dat het na verloop van tijd verwatert.

Bij de andere aanpak richt men zich niet zozeer op de inhoud maar op het leerproces. Men streeft er dan naar bij een serie lessen over hetzelfde

6

onderwerp activiteiten aan bod te laten komen waarbij alle intelligenties worden ingeschakeld. Bij geschiedenis over de Franse tijd maken leerlingen dan visueel-ruimtelijke schema’s waarin de invloed van die tijd op wetgeving, taalgebruik en dergelijke in kaart wordt gebracht en wordt een rap gemaakt waarin de tegenstanders van de Fransen hun argumenten naar voren brengen. Het zorgt eveneens voor afwisseling in de lessen. Het geeft de leraren een repertoire aan activiteiten die ze meestal ook op langere termijn blijven gebruiken. Met dat repertoire aan meervoudig intelligente ‘structuren’ (werkvormen) is elke lessenserie met weinig voor-bereiding Meervoudig intelligent te maken.

KaganDr. Spencer Kagan ging verder in op het werk van Gardner en ontwikkelde een scala aan praktische toepassingen van Meervoudige Intelligentie in het onderwijs. Hij is internationaal de invloedrijkste fi guur bij het toe-passen van MI. Hij doet volgens de hierboven beschreven aanpak 2. In essentie komt zijn aanpak erop neer, dat hij verschillende werkvormen gebruikt die elk een andere vorm van intelligentie prikkelt. Door voor dezelfde leerstof verschillende werkvormen aan te bieden, aansluitend bij de verschillende vormen van intelligentie, krijgt elk kind de kans zijn talenten te gebruiken. Zo kan elke leerling op zijn manier toegang krijgen tot zoveel mogelijk leerstof. Doordat de werkvormen niet slechts binnen één vak kunnen worden toegepast zijn leraren al met een stuk of twintig ‘didactische structuren’ (zoals die

werkvormen worden genoemd) in staat in elke lessenserie alle intelligenties te betrekken. In totaal zijn er zo’n 120, zodat leraren zich steeds verder kunnen ontwikkelen. De praktijk leert ons dat veel leraren direct een of meer structuren in hun lessen toepassen, dat het enthousiasme bij leraren en leerlingen toeneemt en dat leraren ook op lange termijn zo blijven werken. Het is tot hun dagelijkse gereedschap geworden! Veel extra voorbereiding is er dan ook niet nodig.

Inclusief coöperatief lerenHet mooie is dat de activiteiten in Kagan’s MI aanpak voldoen aan de eisen van coöperatief leren. Wat geen wonder is omdat Kagan (naast Johnson & Johnson) een van de grondleggers daarvan is. We weten dat coöperatief leren (mits goed gestructureerd toegepast) een leerwinst op kan leveren van 27%, die winst zit dan gelijk ingebouwd in onze MI aanpak.

Dit boekHet boek dat nu voor u ligt is - mondiaal gezien - het meest complete handboek over de toepassing van Meervoudige Intelligentie in het onderwijs. Het is dan ook in meerdere talen gepubliceerd. In Nederland is het beschikbaar sinds 2000. Het inmiddels telkens actueel gehouden boek beleeft nu zijn vierde druk. Het heeft zijn weg al naar veel scholen gevonden. Die halen er ideeën uit over gaan de werkwijze echt systematisch invoeren, meestal met hulp van ons of onze partners. We zijn er trots op dat we zo’n belangrijk boek mogen uitgeven.

Dook KopmelsManager Bazalt Educatieve Uitgaven

7

Wat zijn de mogelijkheden voor lesgeven in, met en over meervoudige intelligentie in de groep? Er zijn minstens drie ver-schillende soorten lessen nodig:1. Intelligentie als een onderwerp op zich- zelf (lesgeven in meervoudige intelli- gentie)...2. Intelligentie als een middel om kennis

te verwerven (lesgeven met meervou- dige intelligentie)...3. ‘Meta-intelligentie’ - intelligentie on- derzoekt zichzelf (lesgeven over meer- voudige intelligentie) (Lazear, 1991, p.xviii).

Howard Gardner heeft zijn MI theorie gepresenteerd als een bewuste uit-daging van de gangbare opvattingen over intelligentie. Gardner definieert intelligentie als “...het vermogen om problemen op te lossen of producten te vervaardigen die van belang zijn in een bepaalde cultuur of gemeen-schap” (Gardner, 1993, p. 15).Er staan drie stellingen centraal bij deze theorie:1) intelligentie is niet één geheel, 2) intelligentie is niet statisch en3) intelligentie kan niet volledig wor- den vastgesteld door IQ tests.De drie stellingen berusten ontegen-zeggelijk op waarheid. De algemeen gangbare ervaring komt heel goed overeen met elk van deze drie stellin-

gen: als leraren kennen we leerlingen die briljant zijn in rekenen, maar zwak in taal. We kennen de ‘laatbloeiers’ en hebben met succes leerlingen beter leren nadenken. We kennen leerlin-gen die laag scoren bij standaardtests maar erg intelligent zijn in andere situaties.

Kijken we naar de meer wetenschap-pelijke bewijsvoering, dan vinden we een hele verscheidenheid aan onder-steunend materiaal: factoranalyse en subschalen bij intelligentietests; per-sonen die een opmerkelijke toename in IQ en intellectuele ontwikkeling vertoonden (Feuerstein, 1980; Rhymer, 1993); ratten waarvan het brein groeide nadat ze verrijkende ervaringen mee-maakten (Diamond, 1988); een reeks van veranderingen in de hersenen als gevolg van verschillende soorten ervaringen (Kandel & Hawkins, 1992) en gebrek aan voorspellende waarde van IQ tests voor succes in het leven buiten school. Er kan weinig inge-bracht worden tegen de fundamentele aannamen van de MI theorie.

De MI theorie toont zijn waarde in de veranderde visie op intelligentie, het onderwijsprogramma, de lesmethodes, de leerlingen en onszelf.

Hoofdstuk 2Drie visies op toepassing van MI in het onderwijs:(MI) matchen, stretchen en vieren

De Visies 2 - 1

D e V i s i e s

Howard Gardners geschenk aan het onderwijs, het MI concept, creëert een paradigmaverandering op onderwijs-gebied. Hij heeft een revolutie op gang gebracht die ons onderwijspro-gramma en ons lesgeven beide zal veranderen. Het gebeurt zelden dat een academicus een synthese weet te maken die zo uitgebreid is als de MI theorie. Dat hij zóveel verschillend onderzoek en theorie in één theorie wist samen te voegen zegt veel over het bijzondere vermogen van Howard Gardner. De MI theorie toont zijn waarde in de veranderde visie op in-

telligentie, het onderwijsprogramma, de lesmethodes, de leerlingen en ons-zelf. Het werk van Gardner is enorm belangrijk voor het onderwijs. Het MI concept bevordert een herziening en een verrijking van programma en instructie. En met behulp van het MI denkkader kunnen we beter de ver-schillen tussen leerlingen verkennen, begrijpen en vieren.

Misschien is het grootste geschenk van Gardner aan het onderwijs wel, dat het MI concept nieuwe visies geeft op wat onderwijs kan zijn.

Drie MI VisiesVisie 1: MatchenEén van de meest opvallende beschrij-vingen in de literatuur over MI is de casusbeschrijving van Paula (Camp-bell, Campbell & Dickinson, 1992, p. 7-8). In haar eerste schooljaren werd Paula gediagnosticeerd als een leer-

ling met leerproblemen; ze ontwikkel-de een erg laag zelfbeeld en een afkeer van school. Toen ze in groep 5 kwam functioneerde ze enkele niveaus lager dan haar groepsgenoten.Paula deed in de zomer, vóór ze naar groep zes ging een zelfmoordpoging. Haar leraar in groep zes viel het op dat Paula een goede lichaamshouding had. Ze had het gevoel dat Paula profijt zou hebben van kinesthetische instructie. Paula’s leraar vroeg haar een ‘bewegingsalfabet’ te maken: bewegingen die de letters van het alfabet vormden.

Paula ging hiermee aan de slag. Ze maakte niet alleen de letters, ze ver-werkte ze ook in een dans. Paula ging verder: met het dansen van haar naam, van de woorden op het school-bord, bij het spellen van woorden en zelfs ‘danste’ ze complete zinnen.

De Visies 2 - 2

Visie 1: Matchen• Doel: vergroten van het school- succes, meer voldoen aan de kern- doelen.• Aanpak: didactische structuren matchen met de sterkere intelligen- ties van de leerling.• Transformatie: de manier van les- geven wordt gewijzigd.• Visie: we elimineren of reduceren in belangrijke mate falen van leerlin- gen door te onderwijzen via didacti- sche structuren die een combinatie vormen met de intelligen- ties van elke leer- ling.

Howard Gardners geschenk aan het onderwijs, het MI concept, creëert een paradigmaverandering op onder-wijsgebied.

Ze trad op voor haar hele groep. Paula’s zelfvertrouwen en plezier in school nam toe. Aan het eind van groep zes functioneerde ze op het nor-male niveau van lezen en schrijven. In groep zeven volgde ze alle lessen op gemiddeld niveau en haalde cijfers die boven het gemiddelde lagen.Het verhaal van Paula vormt de basis voor de eerste van de drie krachtige MI visies op hoe onderwijs kan zijn. Deze eerste visie brengt een verandering in lesgeven met zich mee. Alles wat we -in theorie- moeten doen is het ont-wikkelen van ‘didactische structuren’

voor elk van de intelligenties. Deze gebruiken we om een deel van het onderwijsprogramma toegankelijk te maken dat anders ontoegankelijk is. Dit heeft tegelijkertijd een flink effect op het zelfvertrouwen van de leer-lingen en op hun plezier in school. Waar het op neer komt is dat we onze manier van lesgeven matchen met de manier waarop leerlingen knap zijn. In Gardners woorden (1993, p. 33):“Op deze manier wordt een leerling via een andere weg naar de oplossing van het vraagstuk geleid, misschien met behulp van een intelligentie die relatief sterk ont-wikkeld is bij die leerling.”

Het doel, de leerprestaties in alle ge-bieden van het onderwijsprogramma te maximaliseren, wordt in deze visie niet bereikt door het veranderen van de inhouden maar door de werk-vormen te veranderen. Niet het wát, maar het hóe!

Kortom: schoolsucces wordt bereikt door het lesgeven te matchen met de meervoudige intelligentie van de leer-lingen. Alle aspecten van het onder-wijsprogramma worden meer toegan-kelijk gemaakt door les te geven via didactische structuren die een beroep doen op de sterke kanten van een leer-ling. Het is belangrijk op te merken, dat deze eerste visie geen wijziging van de leerstof vraagt, maar van de didactiek. De leraar van Paula twijfelde niet aan het belang van het leren spellen van woorden, ze veran-derde alleen de methode om haar dit

te leren - leren door bewegen in plaats van de traditionele methodes.

Visie 2: StretchenGardner verschafte de basis voor een tweede krachtige MI visie met de gloedvolle beschrijving van zijn be-zoek in 1980 aan het Suzuki Talent Edu-cation Centre in Matsumoto, Japan.“De optredens waren werkelijk ongelofe-lijk. Kinderen van amper zeven of acht jaar oud speelden delen van vioolconcerten uit concertrepertoire. Een tiener speelde een virtuoos stuk uit de romantische periode. Kinderen - amper oud genoeg om een viool vast te houden - voerden een aantal stukken uit in een indrukwekkend samen-spel. De volleerde manier waarop ze dat deden, zou ieder Westers schoolkind met trots hebben vervuld. De jongelui traden op met stijl, animo en nauwkeurigheid, zichzelf overduidelijk amuserend en vol voldoening....”(Gardner, 1983, p. 367).

Kortom: schoolsucces wordt bereikt door het lesgeven te matchen met de meervoudige intelligentie van de leerlingen.

De Visies 2 - 3

Gardner beschrijft hier normale leer-lingen die presteren als uitzonderlijke wonderkinderen. In zijn latere werk (1993, p. 48) verklaart Gardner:“Wat het Suzuki Centre heeft gedaan op het gebied van muzikale prestaties kan, geloof ik, bereikt worden bij elke andere intelligentie en inderdaad heeft iedere intelligentie zijn eigen specifieke onder-wijskundige aanpak nodig.”Zo ontstaat er uit de MI theorie een tweede visie op hoe onderwijs zou kunnen zijn.

Gardner (1993, p. 9) ziet deze tweede visie als het eigenlijke doel van de school:“Naar mijn mening zou het doel van de school moeten zijn de intelligenties te ont-wikkelen waardoor mensen zich kunnen ontplooien in hun werk en vrije tijd en wel op een manier die past bij hun sterke-re en minder sterke intelligenties.”

Het doel in deze visie is: iedere men-selijke intelligentie tot het maximum te ontwikkelen, met name door het onderwijsprogramma zo te verande-ren dat het aandacht heeft voor de ontwikkeling van elk van de intelli-genties. In het kort: ontwikkeling van de intelligenties wordt bereikt door leerprogramma en intelligenties op

elkaar af te stemmen, oftewel: stret-chen van de ontwikkeling van de meervoudige intelligentie bij de leer-lingen.

Het is belangrijk te vermelden dat deze visie geen verandering van de manier van lesgeven vraagt maar een verandering van het onderwijspro-gramma. We geloven dat we iedere intelligentie maximaal kunnen stret-chen. Zo creëren we een bevolking die knapper is in ieder van de intelligen-ties. Dat doen we door onze lespro-gramma’s aan te laten sluiten bij de verschillende intelligenties: onderwij-zen wordt gericht op de ontwikkeling van álle intelligenties.

Visie 3: VierenDeze derde visie op verandering van het onderwijs door de toepassing van het MI concept houdt een wijziging van attitude in. De attitude van lera-ren ten opzichte van leerlingen, van leerlingen ten opzichte van elkaar en van iedere leerling ten opzichte van zichzelf. Door toepassing van het MI concept brengen we onder leraren en leerlingen een hernieuwd respect voor elkaar tot stand, respect voor het unieke in ieder individu.

Dit toegenomen begrip en respect voor zichzelf en anderen is gebaseerd op het begrijpen en vieren van het unieke patroon van intelligenties in ieder mens en de rijkdom van onze gezamenlijke diversiteit.

Gardner (1993, p. 109) geeft een ont-roerend voorbeeld.Donnie, zoals Gardner hem noemt, had grote problemen met de leerstof van groep drie.

De Visies 2 -4

Visie 2: Stretchen• Doel: zo sterk mogelijk ontwikkelen van alle intelligenties.• Aanpak: didactische structuren en leerstof stretchen alle intelligenties bij alle leerlingen.• Transformatie: de leerstof- inhoud wordt gewijzigd.• Visie: we maken iedere leerling op alle manieren intelligenter.

Twee maanden na het begin van het schooljaar gaf Donnie’s leraar aan, dat hij waarschijnlijk dat jaar over zou moeten doen. In het kader van Project Spectrum bekeek zij een video waar-op Donnie’s opmerkelijke prestatie bij technisch-mechanisch werk duidelijk werd. Dit veranderde haar beeld van Donnie ingrijpend.“Hij bleek goed nadenkend en toegewijd te kunnen functioneren. De leraar kon haast niet geloven dat deze leerling die zoveel moeite had met zijn schoolwerk, minstens zo goed was als menig volwas-sene bij dit werk in de gewone wereld. Ze vertelde me later, dat ze drie nachten niet had kunnen slapen. Ze was ontzet door het feit dat ze Donnie zo voorbarig en snel had opgegeven en zocht nu manieren om hem wel te bereiken.Tot mijn plezier kan ik nu melden dat Donnie later beter presteerde op school,

waarschijnlijk doordat hij had gemerkt dat er gebieden zijn waarin hij kan uitblinken en dat hij vaardigheden bezit die gewaar-deerd worden door volwassen mensen.”

In feite beschouwt deze derde visie het MI concept zélf als leerstof voor leerlingen en leraren.Op het moment dat deze visie gerea-liseerd wordt, denkt een leerling niet meer over zichzelf in termen als knap of dom, maar ziet hij zichzelf meer als een unieke mengeling van sterke en zwakke kanten. Leerlingen vieren hun eigen uniek zijn en dat van ande-ren.

Schoolresultaten verbeteren als leer-lingen hun eigen unieke patroon van intelligenties kennen en accepteren, alleen al omdat het gemakkelijker is iets te verbeteren als je erkent niet zo goed te zijn in iets. Het is gemak-kelijker toe te geven ergens minder goed in te zijn als je weet dat je andere sterke kanten hebt. Als we slechts één maatstaf hebben voor het meten van intelligentie zit iedere persoon boven of onder een ander. Wanneer we die ene maatstaf vervangen door vele kleinere, dan is niemand beter dan een ander: we hebben allemaal een uniek patroon van intelligenties en we vieren dat van onszelf. We vragen ons niet langer af hoe knap we zijn, maar hoe we knap zijn.

De doelen zelfkennis en zelfaccepta-tie, evenals kennis en acceptatie van anderen, worden in deze visie bereikt door leerlingen over meervoudige intelligentie te onderwijzen, door hen hun eigen unieke patroon van intel-ligenties en dat van anderen te laten ontdekken.

De Visies 2 - 5

Visie 3: Vieren• Doel: begrijpen en positief vieren van onze eigen uniciteit en die van ande- ren.• Aanpak: denken over het eigen cog- nitief functioneren en onderling ge- sprek daarover zorgen ervoor dat leerlingen het MI concept ontdek- ken.• Transformatie: begrip van jezelf en van anderen wordt gewijzigd.• Visie: we creëren bij leraren een nieuw respect voor de leerlingen en bij leerlingen een nieuw respect voor zichzelf; dat doen we door bij de leraren en leerlingen het positieve van ieders eigen patroon van intelligenties te benadruk- ken. We geven bij de leer- lingen een aanzet tot het begrijpen van de verschillen tussen mensen en tot het daarmee om kunnen gaan.

Kortom: zelfkennis en sociaal begrip worden bereikt door metacognitie (denken over je denken) en door leer-lingen zelf de diversiteit in intelligen-ties onder elkaar te laten ontdekken en te leren vieren.Leerlingen leren dat de keuzes die zijzelf en anderen maken een reflectie zijn van hun eigen unieke patroon van intelligenties op dat moment. Nadat leerlingen een keuze hebben gemaakt om een aantekening in hun schrift te schrijven of te tekenen bijvoorbeeld, krijgen ze de tijd om na te denken over deze keuze: als een voorbeeld van de voorkeur die ze hebben voor de ene of de andere intelligentie. Nadat leer-lingen een tijdje aan een probleem hebben gewerkt, stoppen ze even om te bespreken hoe ze het probleem aan het benaderen zijn. In dit proces van vergelijken ontdekken leerlingen dat ze elk een ander denkproces volgen, dat ieder individu een eigen patroon van intelligenties heeft. Het doel van deze reflectie of metacognitie is zowel het verkrijgen van zelfkennis als het begrijpen van anderen.Merk op, dat deze derde doelstel-ling geen verandering met zich mee- brengt in het onderwijsprogramma en ook niet in de manier van lesge-ven. Het creëert in plaats daarvan een verandering in de manier waarop we naar leerlingen kijken en hoe zij zichzelf en anderen zien. Het houdt in dat er tijd vrij gemaakt wordt om leerlingen te laten nadenken en pra-ten over hoe ze denken en waarom ze bepaalde keuzes maken.

Eigenlijk komt het erop neer dat leer-lingen door metacognitie aangemoe-digd worden het concept van de meer-voudige intelligentie te ontdekken.

Op de volgende pagina, Drie MI vi-sies voor het onderwijs, staat een samenvatting van de drie MI visies voor het onderwijs: matchen, stretch-en en vieren van de meervoudige intelligentie van leerlingen.

De Visies 2 - 6

Drie MI visies voor het onderwijs

1. Matchen• Het matchen van didactische struc- turen met de intelligenties van de leerlingen.• De leerstof toegankelijk maken voor alle leerlingen.• Meerdere verbanden leggen met het onderwijsprogramma.• De leerstof aanbieden via alle intel- ligenties.• Manieren creëren waardoor alle leer- lingen kunnen leren.• Lesgeven met MI.

Op hoe meer manieren we onderwijzen, des te meer leerlingen we zullen bereiken. En op hoe meer manieren we iedere leer-ling zullen bereiken!

2. Stretchen• Het stretchen van de meervoudige intelligentie van de leerlingen.• De ontwikkeling van elk van de intelligenties aanmoedigen.• Het ontwikkelen van zowel de dominante als de niet-dominante intelligenties van de leerling.• Groei stretchen in elk facet van elke intelligentie.• Versterken van de capaciteiten van leer- lingen in iedere intelli- gentie.• Lesgeven in MI.

Leerlingen helpen ieder facet van iedere intelligentie te stretchen! Leerlingen op vele manieren knapper maken!

3. Vieren• Begrijpen en vieren van ons eigen unieke patroon van intelligenties.• Onszelf verbeteren door meta- cognitie en reflectie.• Respect hebben voor het unieke patroon van intelligenties van een ander.• Waardering hebben voor verschillen.• Genieten van onze collectieve diversiteit.• Lesgeven over MI.

Respecteren dat ieder uniek is en de diver-siteit op prijs stellen!Vraag niet hoe knap we zijn, maar hoe we knap zijn!

De Visies 2 - 7

Literatuur

Campbell, L., Campbell, B.,& Dickinson, D. (1992)Teaching and Learning through Multiple Intelligences.Stanwood, WA: Campbell & Associa-tes, Inc.

Diamond, M. C. (1988)Enriching Heredity: The Impact of the Environment on the Anatomy of the Brain.New York: Free Press

Feuerstein, R. (1980)Instrumental Enrichment.An Intervention Program for Cognitive Modifiability.Glenview, IL: Scott, Foresman and Co.

Gardner, H. (1983)Frames of Mind.The Theory of Multiple Intelligences.New York: Basic Books

Gardner, H. (1993)Multiple Intelligences.The Theory in Practice.New York: Basic Books

Kandel, E. R., & Hawkins, R. D.The Biological Basis of Learning and Individuality.Scientific American, 1992, 267(3),78-86

Lazear, D. (1991)Seven Ways of Teaching: The Artistryof Teaching with Multiple Intelligences.Arlington Heights, IL: IRI/Skylight Training and Publishing, Inc.

Rymer, R. (1989)Genie: An Abused Child’s Flight from Silence.New York: Cambridge University Press

De Visies 2 - 8