De Waarheid Over Luc De Vos

De Waarheid over Luc De Vos Tuur Demeester, december 2014

1

De Waarheid over Luc De Vos Het waarom van zijn waanzinnige ruimtevlucht, en van zijn tragische crash

Tijdens mijn tienerjaren was de muziek van Gorki overal om me heen, gedragen door de radiogolven van Studio Brussel en op cd’s die kameraden meebrachten op kamp. De Vos’ melodieën waren sober en pakkend, zijn teksten briljant en tijdloos. Qua kippenvelgehalte, de kunst van het raken van diepe emoties met tekst en melodie, was Luc De Vos in België en Nederland niet alleen een baanbreker, maar wat mij betreft ook de absolute meester.

En hij werkte hard. Tien jaar songs schrijven in de obscuriteit, negen albums, meer dan duizend optredens. En ook nog eens honderden columns en acht boeken. Terwijl hij een kwarteeuw korter leefde dan de gemiddelde Vlaming.

Toen men hem vroeg wat hij op zijn grafsteen wilde zien staan, moest het volgens De Vos blijven bij een somber “God knows, I tried.”

Waarom was Luc De Vos, ondanks zijn succes in de muziek en daarbuiten, ‘fundamenteel ongelukkig’?1 Waarom slaagde hij er niet van om te genieten van het feit dat hij zijn jongensdroom waar had gemaakt, en waarom kende hij in plaats daarvan een tragische dood, in een waas van alcohol, alleen in een appartementje?

Op deze belangrijke vragen probeer ik in deze tekst een antwoord op te krijgen. Dat is de reden waarom ik hem “De Waarheid” heb getiteld: ik ben op zoek naar echte antwoorden op de vragen die niemand stelt.

Deel 1: het Leven en de Dood van Luc De Vos

Zijn eerste levensjaren Luc De Vos wordt geboren in 1962, in het dorpje Wippelgem aan het kanaal Gent-‐Terneuzen. Hij was de jongste van zeven kinderen, met broers en zussen die tot 17 jaar ouder zijn dan hemzelf. Bij zijn geboorte is zijn moeder 45 jaar, en zijn vader 50.

Luc’s moeder is dominant aanwezig in zijn leven. Uit de interacties waar hij over vertelt, komt ze over als een koude persoon met weinig interesse in het welzijn of de passies van haar zoon.

Als haar zoon haar vraagt hoe kinderen op de wereld komen, antwoordt ze kort: “Da komt allemale vanzels.” 2 Uit een andere anekdote blijkt volstrekte ontkenning van wat Luc zelf van zijn leven

Luc De Vos, 1962-‐2014

“Misschien is het verleden wel belangrijker dan wat ik nu doe.”

Interview, 1996

“En toch ben ik fundamenteel ongelukkig.”

Interview, 2010

Luc De Vos als vijfjarige jongen.

1 Bron http://www.standaard.be/cnt/g9932gu4p 2 Bron http://www.standaard.be/cnt/ve2reqfb


2

gemaakt heeft: “Mijn moeder denkt nog altijd dat ik later een 'echt' beroep ga uitoefenen. … Toen ik haar vertelde dat we 'Plan B,' de nieuwe cd van Gorki afgewerkt hadden in de legendarische Londense Abbey Road Studio van The Beatles, was het eerste en enige wat ze vroeg 'Je hebt toch je haar gekamd voor je binnenging?'"3

Luc’s vader werkt als arbeider in de Sadaci, een van de chemiefabrieken in de buurt, en heeft daarnaast een paar koeien en varkens. Vader Robert was bijzonder onbereikbaar en afstandelijk voor de kleine jongen. Later vertelt De Vos in een interview: “Het beeld dat ik heb van mijn vader, is dat van een oudere, al versleten fabrieksarbeider die ’s avonds en in het weekend keuterboerde.”4 De tijd die zijn vader na het werk overhad, brengt hij niet door met zijn kinderen, maar, in de beleving van jonge Luc, met voor het raam naar de auto’s te zitten kijken. “De man die hij was toen ik hem kende, heb ik later nooit gemist,” zegt De Vos later.

Over zijn ouders vertelt Luc: “Ik heb mijn moeder ooit eens gevraagd of ik echt niet van de melkboer was. … Ik zie niets van mezelf in mijn moeder en al helemaal niet in mijn vader. … Geen enkele creatieve nood, geen zoekende geesten, geen twijfelaars.” Naast de ‘katholieke zekerheid’ die zijn ouders zich toegeëigend hebben, spreekt uit De Vos’ ervaring een enorm gevoel van isolement: “ik kende bij wijze van spreken twee mensen,” vertelt hij, “mijn moeder en mijn nonkel.”

Voor de kleine Luc maken zijn ouders weinig plaats, hij wordt grotendeels opgevoed door zijn “toen al stokoude”5 grootouders—het beeld van een breiende grootmoeder voor de kachel bekleef. De zorg voor hun jongste kind geven ze dus door aan mensen die grotendeels in de 19e eeuw geleefd hadden en al met een been in het graf staan.

Latere liedjesteksten doen vermoeden dat Luc als kind al met alcoholisme wordt geconfronteerd: “ik vond een café vol dronken, oude mensen,” “zijn bloeddoorlopen ogen” (uit ‘93) en “wie zal er later voor opa zorgen, wie houdt nu voor hem de fles verborgen” (uit ‘98).

In 1969 wordt de eerste editie van de Gentse feesten georganiseerd, en Irma besluit dat ze ook wel eens die ‘hippies’ wilde bekijken, die ze eerder al op de Nederlandse televisie hadden gezien. Met de zevenjarige Luc aan de hand gaat ze met de bus de stad in. De Vos zegt dat zijn moeder het “walgelijk” vindt, “maar ik heb toen gezegd: ik wil ook hippie worden.”

De dood van zijn vader Toen Luc negen jaar was, wordt zijn vader dodelijk ziek, maar zijn familie verzwijgt het voor hem. In de zomer sturen zijn ouders hem op kamp aan zee met de ziekenbond. Hij huilt er naar eigen zeggen tien dagen lang. Op de laatste dag mag hij niet mee met de bus terug naar huis, en in plaats daarvan vertelt een aalmoezenier hem: “je vader is

“Zonder hoop en zonder eten, stuurde jij me weer naar bed. Want ik ben stout en de stoute kind'ren, die moeten altijd vroeg naar bed.”

Uit ‘Anja’

Nederlandse zangeres Anja, wiens muziek De Vos in 1969 al op de radio hoorde.

“En in gedachten liep ik door Alaska, doorheen de bergen en de ijzeren wind. Ik vond een café vol dronken, oude mensen. Ze zeiden, wees welkom in ons berenhol.”

Uit ‘Berenjager’

“Wie zal er voor de kinderen zorgen, wie smeedt voor hen het plan van morgen. Die kleine bengels blijven janken, want in de kast zit het monster van Frankenstein. En de ratten kruipen achter de muren… hoelang nog zal dit onrecht duren?”

Uit ‘Wie zal er voor de kinderen zorgen’

De Vos had een liefde/haat-‐verhouding met oude gezichten en communisme.

Brezhnev op de cover van ‘Plan B.’

3 Bron Het Laatste Nieuws 22/04/2004.

4 Bron http://www.standaard.be/cnt/ve2reqfb 5 Bron http://www.humo.be/actua/311597/luc-‐de-‐vos-‐overleden


3

twee dagen geleden plots heel erg ziek was geworden, hij is gestorven.” Vervolgens stappen ze in de auto, waar ze samen een weesgegroetje doen. De Vos’ vader Robert stierf aan kanker.6

Een bijzonder traumatische gebeurtenis moet dat geweest zijn voor de jonge Luc, want “over emoties werd thuis niet gesproken en de confrontatie met gevoelens werd uit de weg gegaan.”7

Inderdaad, hoe groot het taboe was op emoties, en hoe weinig rekening er met het welzijn van de jongste zoon werd gehouden, bleek uit de manier waarop zijn familie hem verraade: toen het duidelijk werd dat vader Robert het niet meer lang zou maken, liet men Luc daarover in het duister en stuurde men hem makkelijkheidshalve op kamp. De jongen voelde aan dat er iets ernstigs op til was, en was daarom gedurende tien dagen extreem angstig en hulpeloos, tot hij uiteindelijk het nieuws te horen kreeg—met twee dagen vertraging.

De Vos vertelt later: “ik weende toen mijn vader stierf en toen mijn zoontje werd geboren. Daar ligt 30 jaar tussen.”8 Zeker zullen we het nooit weten, maar het lijkt erop dat voor de kleine Luc de pijn van het nonchalant weggegumd worden door zijn familie zo groot was, dat hij toen besloot om die kennis voor zichzelf verborgen te houden: hij zou zich voortaan niet meer van zo’n kwetsbare kant laten zien, en gaandeweg richtte hij zijn verlangen om zorg en liefde niet meer op zijn familie maar op de buitenwereld, de ‘grote’ wereld.

Het leven in het dorp Vanaf zijn tiende begint Luc te dromen van een bestaan als zanger. 9 Hij kruipt van het schuurtje op het dak en schrijft daar liedjesteksten. Ook geeft hij fictieve interviews met een tennisracket voor de spiegel.

In die tijd gaat Luc De Vos naar school in het Gemeenteschooltje van Wippelgem. Er is één leraar voor alle studiejaren bij elkaar, en lijfstraffen zijn niet van de wind. Buiten wordt het ruwe tikspel ‘dikke Berta’ gespeeld. Luc is niet gelukkig op school: “Ik stoorde de les, verveelde me snel en kreeg bijna elke dag straf of vloog buiten.”

De aandacht en zorg die hij thuis niet krijgt, probeert Luc in de school en in het dorp te vinden. Een buurvrouw herinnert zich later hoe hij een portemonnee op straat legde met een fijn draadje aan. Toen ze die wou oprapen, trok hij hem weg.10

Leven als jonge puber Vanaf zijn twaalfde eindigt het dorpse leven voor De Vos, en hij wordt door zijn moeder naar het Sint-‐Lievenscollege in Gent gestuurd. Hij brengt vijf dagen per week door, in de studierichting Grieks-‐Latijn, en

“In de kortfilm Tata, die over enkele maanden in de bioscoop komt, draaft Luc De Vos op als Servische zwerver. Hij sluit vriendschap met een zevenjarig meisje dat in zijn armen steun vindt na de dood van haar vader.”

De Standaard, april 2010

Luc De Vos als kind

“Het gaat over, als je niet beweegt. Als je stil blijft, gaat het over…”

Uit ‘Wie zal er voor de kinderen zorgen’

“Als kinderen waren we constant gewond.”

Luc in Man Bijt Hond, grappend over de schaafwonden die Dikke Berta op

het schoolplein opleverde, 2003

6 Bron http://www.demorgen.be/muziek/luc-‐de-‐vos-‐de-‐wereld-‐nu-‐dat-‐is-‐een-‐grote-‐speelplaats-‐a2136467/

7 Bron http://www.nieuwsblad.be/article/detail.aspx?articleid=G1Q1KJCI3 8 In een interview uit 2008 sprak De Vos dit tegen: “Ik zou liever een gezonde boerenzoon zijn, hoor. Maar je moet mij maar een prentje tonen van Jezus, en ik begin al te bleiten.” 9 Bron http://www.standaard.be/cnt/dmf20141202_01407236

10 Bron http://www.hln.be/regio/nieuws-‐uit-‐evergem/-‐wibbegem-‐verliest-‐zijn-‐ambassadeur-‐a2137155/


4

vindt het niveau niet indrukwekkend: “Achteraf bekeken vond ik dat we er heel weinig geleerd hebben. Na zes jaar kwam ik daar buiten en kon nog altijd geen Frans.”11 Over die tijd zegt hij later: “Dat ik zo lang verlegen en soms zelfs asociaal was, wijt ik aan de intimidatie van mijn katholieke opvoeding, zowel thuis als in het internaat van die tijd … ik was echt bang om onder de mensen te zijn.” Na de week op het internaat kwam hij “uitgehongerd en ziek van miserie” terug thuis. 12

De Vos zou later zeggen: “Mijn zes ongelukkige jaren op de kostschool heb ik aanvaard. Ik was heel braaf. Gelukkig maar cynisch. Life is hard and then you die, dat besefte ik al snel.”

Negen, tien, twaalf jaar oud—dat is de leeftijd waarop jonge Luc het vertrouwen in de mensen om zich heen verliest.

Op zijn twaalfde krijgt Luc zijn eerste radio (soelaas voor de ban naar het internaat?). 13 Op dat toestel luistert hij op BRT2 naar popnummers uit Engeland, wat hij ervaart als een “mythisch paradijs,” het “land der engelen waar alles gebeurde, waar fantastische mensen woonden die fantastische dingen deden.”

Op de kostschool zijn de geslachten gescheiden, en daar ervaart tiener De Vos hoe de hunker naar contact en geborgenheid zich vertaalt in erotische gevoelens naar jongens toe. In een interview uit 2006 heeft hij het over dat hij toen seksualiteit ontdekte en dat hij die “fantasieën en dromen” op jongens richtte omdat er geen meisjes voorhanden waren.14 Het voorbeeld van Freddy Mercury liet zien dat dat ok was.

Op zijn vijftiende, op schoolreis in Parijs, loopt hij te zingen samen met zijn beste vriend Wim. Die vertelde later: “Het klonk goed. Plots zei Luc: Wij gaan muzikanten worden. Terug thuis kochten we onze eerste gitaar. … Voske wilde Freddy Mercury worden, … een god die zijn veroveringen aan elkaar reeg. Een mooie god, in blote bast.”15

Rond zijn zestiende, met de gitaar in de hand, schrijft De Vos Engelstalige liedjes en droomt hij van het podium. Later zegt hij daarover: “Via mijn nummers probeer ik te zeggen: kijk naar mij, luister naar mij, ik zie u graag, ik wil u iets vertellen, praat met mij.'”

Over zijn eerste groepje ‘De Novgorods’16, gevormd op zijn zestiende, vertelt De Vos: “van onze ouders moesten we geen steun verwachten. Zij vonden ons idioot.”17 En: “ik heb zo vaak moeten horen: ‘Zit ge weer op die gitaar te pingelen? Stop eens met dat lawijt!’”

Laatste schooldag in Wippelgem, 1973

“Donkere stille gangen, de geur van bleke jongens. Er hangt bloemkool in de lucht. … deze geur raak je niet kwijt.”

Uit ‘Donkere stille gangen’

“Maar als de zomer van de liefde weer begint, drink ik alleen nog limonade, en word ik bemind door de jongen die ik kende, we waren allebei nog kind.”

Uit ‘De zomer van de liefde’

“Mama, ik ben op televisie! Mama!”

tijdens een performance van ‘Mia’

“Als ik wil helpen, is er niemand die luistert naar mijn wijze raad. Ik spreek de waarheid.”

Uit ‘De olifant is grijs’

11 Bron http://www.standaard.be/cnt/dexa24012003_002 12 Bron De Standaard, 2003: http://www.standaard.be/cnt/dst23102003_097. 13 Bron http://www.demorgen.be/muziek/songs-‐voor-‐bruno-‐de-‐compilatie-‐cd-‐van-‐luc-‐de-‐vos-‐voor-‐zijn-‐zoon-‐a2137365/

14 Bron https://www.youtube.com/watch?v=JwXbPUP13UU 15 Bron http://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20141130_01404848 16 Bron De Standaard 2003: http://www.standaard.be/cnt/dexa24012003_002 17 bron De Standaard 2008: http://www.standaard.be/cnt/kk1pf354


5

Tien jaren in het donkere huis Na zijn middelbare schooltijd volgde Luc geschiedenis aan de universiteit, waar hij onmiddellijk geïntimideerd werd door een dik Frans boek dat kwam met de opdracht ‘lezen en bespreken’.18

Daarop veranderde hij naar de tolkenschool, een studie die hij tot in het tweede jaar volgde en niet afmaakte. Daarna ging hij stempelen, en deed hij wat kantoorjobs, bij de spoorwegen in Brussel Zuid, en bij de tupperware fabriek in Aalst. De minachting die hij vanuit zijn katholieke omgeving voor zijn ‘gebrek aan discipline’ ervaarde, klinkt verpletterend: “Voor mijn familie was ik in die periode een verloren schaap, een verworpene, een verschoppeling.”

De Vos voelt zich verlamd door het wantrouwen en de angst voor mensen die hem van kindsafaan werd ingeprent, en brengt dagenlang door naast zijn moeder voor de televisie (van zes uur tot twee uur ’s nachts). Tegelijk geeft hij ook blijk van een grote bestaans-‐ en geldingsdrang. Hij zingt en schrijft wel tweehonderd nummers en doet dat meestal ’s avonds in de badkamer, terwijl zijn moeder naar televisie kijkt, want “daar kan ik naar hartenlust schreeuwen.” Hij vernietigt later al de liedjes die hij in die periode schrijft.

De Vos wordt twintig, tweeëntwintig, vijfentwintig jaar. Hij noemt de tien jaar bij zijn moeder een “zwart gat in mijn geheugen.” Op zijn zesentwintigste schrijft hij ‘Mia,’ een lied dat over zijn moeder gaat, want een vriendin heeft hij nog nooit gehad. Hij zingt over Irma, de vrouw waar hij altijd naar terugkeerde toen hij honger had, en die hem vertelde dat hij ‘niets speciaals’ was en maar beter ‘niet te moeilijk’ deed.19

Vanaf zijn zevenentwintigste wordt De Vos’ leven veel publieker: de oprichting van Gorky (Russisch voor ‘bitter’) in 1989, zijn connecties met popprofessionals in het jeugdhuis in Sint-‐Amandsberg, de derde plaats in Humo’s Rock Rally, en dan het doorbraakalbum in 1991.

Vos wordt vader Ondanks zijn succes blijft hij nog vijf jaar bij zijn moeder wonen, tot hij op zijn 33ste zijn toekomstige vrouw Sandra ontmoet, die op dat moment 24 jaar is. Er volgen vier Gorki albums, en dan krijgt hij in het jaar 2000 een kind. Luc De Vos, “of all people” is vader geworden, schrijft de media.

Een journalist vraagt hem of het zijn leven drastisch verandert heeft, waarom De Vos “Nee” antwoordt, “dat zou ook verkeerd zijn denk ik. … ik probeer me zo weinig mogelijk met hem te bemoeien. Dat kind moet zijn eigen leven leiden. … Ik heb mijn leven, hij het zijne.”20

Luc de vader neemt geen gas terug om tijd te maken voor zijn zoon, hij geeft integendeel gas bij: naast Gorki richt hij een nieuwe groep op,

Een oude kennis voor het ‘ donkere huis’, uit een recente VRT-‐reportage: http://tinyurl.com/wipphuis

“Ik kijk elke dag TV — naar al die rare mensen — ik zie alles wat ik niet wil zien, en ik praat erover mee. Ik ken de weeën van de moeders, ik ken de pijn van de dieren, en ik droom van een meisje, en wij gaan naar Engeland.”

Uit ’Een Schaduw In De Schemering’

“Morgen wordt het beter, beter voor iedereen. Dan krijg ik de strop, en jij wat je verdiende.”

Uit ‘Samen in Dat Donkere Huis’

Op het podium in de armen van een vrouw, met een bloot bovenlijf als Mercury, en met een gitaar die met Jezus-‐iconen is gedecoreerd.

18 Bron De Standaard: http://www.standaard.be/cnt/dmf20141130_01403582 19 Bron De Morgen 2011: http://tinyurl.com/mirma

20 Bron: http://www.standaard.be/cnt/dexa24012003_002


6

Automatic Buffalo, en hij zegt “Wie weet komt er nog een derde bij. … Ik wil gewoon méér doen, want ik heb nu meer doorzicht in het vak en meer creativiteit.” In een ander interview, waarin zijn zoon twee jaar is, stelt Luc: “Geluk is iets voor vrouwen en kinderen. Mannen moeten zorgen dat er brood op de plank komt, ze moeten het gelukkig zijn overlaten aan vrouwen en kinderen, die hebben daar talent voor.”

In 2006, als zijn zoon 5 jaar is, laat De Vos zich ontvallen: “Met ouder worden vind ik ook dat het leven altijd maar saaier en saaier wordt. … Je leert geen nieuwe dingen meer kennen. … Wat moet ik dan doen, leren tennissen en een tennisster worden of zo?”21

Luc heeft zijn eigen manier om met tegenstrijdige meningen om te gaan: “Liegen is mijn vorm van conflictbeheersing. … Ik heb onderschat hoeveel kleine conflicten het vaderschap met zich meebrengt. Mijn tactiek is toedekken. … Ik denk niet dat ik talent heb voor kinderen. Ik zou willen dat ze meteen volwassen en ernstig zijn.”

De dood van Luc De Vos Wie de foto’s van hem naast elkaar legt, ziet dat het na 2010 niet goed gaat met De Vos’ gezondheid. Op een gegeven moment, het is onduidelijk wanneer precies, loopt zijn relatie met vrouw Sandra stuk, en de zanger verhuist naar zijn ‘schrijvershok’ op de Kasteellaan.

Op 10 oktober 2014 overlijdt bovendien zijn moeder, in hetzelfde dorp waar ze 97 jaar eerder geboren werd. De moeder waarover De Vos zei dat ze zijn ‘enige grote liefde’ was.

Op woensdag 26 november wordt Luc De Vos opgenomen om een wonde in zijn aangezicht te laten hechten. Hij gedraagt zich naar verluid erg verward en zou zwaar gedronken hebben.

De daaropvolgende zaterdag wordt hij door Sandra en een vriend levensloos aangetroffen in zijn werkappartement. ‘Orgaanfalen’ is de officiële doodsoorzaak, maar gezien De Vos’ levenslange dans met de fles, ligt het voor de hand om aan alcohol als oorzaak te denken.

Deel 2: Waarom vond Luc De Vos het geluk niet? Naar het einde van zijn leven toe was het duidelijk dat Luc De Vos diep ongelukkig was. Hij zei dat ook ronduit in de meer ernstige interviews. Hij liet bovendien een tienerzoon na, die ongetwijfeld diep getekend is door de tragische gebeurtenissen van de voorbije jaren en maanden.

De volgende analyse is puur en alleen mijn niet-‐professionele mening, maar ik hoop dat ze grondig genoeg is om aanzet te geven tot ernstige discussie over wat we kunnen leren van ’s mans leven.

Met zijn zoon Bruno, ca 2001.

“Ik zou het liefst sterven als martelaar op de brandstapel. Dan ben ik absoluut zeker dat ik in de hemel kom.”

Interview, 2003

“Ik zou mijn laatste twintig euro uitgeven aan een krat bier. Dat zou ik uitdrinken in mijn tuin, op een zomeravond in juli, met de zon in mijn gezicht.”

Interview, 2004

Het beeld van De Vos’ rouwprent.

21 Bron: https://www.youtube.com/watch?v=JwL7xiEh2UA&list=PLPbQ1eVczg2qZOaPY9LyaPeW9Nq3s-‐pQh


7

1. Hij zag zijn moeder niet voor wie ze was De Vos’ moeder loog over hoe ziek zijn terminale vader was, ze stuurde haar hartverscheurde zoontje op kamp, ze verwierp de zaken waar hij naar opkeek, ze creëerde situaties van extreem isolement voor hem, en ze ontkende zijn verwezenlijkingen. Géén tekenen van liefde en respect voor haar jongste zoon, integendeel.

Bovendien was ze waarschijnlijk schuldig aan ‘emotional incest,’ het fenomeen waarbij ouders hun kind de emotionele rol van volwassen partners laten opnemen.22 Haar zoon leek immers duidelijk de door Kenneth Adams beschreven symptomen van deze vorm van kindermishandeling te vertonen: woede of schuldgevoelens tegenover de ouders, problemen met zelfvertrouwen, verslaving, en problemen met seksuele en persoonlijke intimiteit.

Toen een reporter hem vroeg wat hij kocht om zijn geliefde (i.e. vrouw) te verwennen, antwoordde die dat hij voor zijn moeder een bosje meiklokjes had geplukt, en voegde eraan toe “Maar ze mag met mijn bankkaart mijn rekening plunderen zoveel ze wil.” De tekst van ‘arme jongen’ impliceert ook dat Irma haar zoon probeerde bij zich te houden door hem een erfenis te beloven. En zo zijn er nog veel voorbeelden te vinden van onduidelijke emotionele grenzen tussen zichzelf en zijn moeder — iets waar zij als ouder de oorspronkelijke verant-‐woordelijkheid voor droeg, niet hij als kind.

Ondanks een overvloed aan informatie dat zijn moeder geen goed persoon was, weigerde Luc De Vos stem te geven aan zijn woede over hoe zij hem behandeld had, weigerde hij haar verantwoordelijkheid te geven, weigerde hij de waarheid in de ogen te kijken. Met als gevolg dat hij zijn leven lang niet van zijn schuldgevoelens, zijn angsten, zijn cynisme, zijn onzekerheid—allemaal mechanismen om de waarheid over zijn familie te onderdrukken—is afgeraakt.

2. Hij ging niet in therapie De jeugd van Luc De Vos was tragisch en sloeg diepe wonden in zijn kinderbrein. Zijn leven naarna is een aaneenschakeling van dwangmatige herbeleving van de traumatische ervaringen uit zijn kindertijd.23 Symptomen daarvan zijn, per wikipedia: angstreacties, hyperactivering, dissociatie, verdringing, vertekende beleving van de werkelijkheid, en veranderd toekomstbesef.

Over zijn angsten zei Luc zelf: “Alles wat ik als kind had meegemaakt, alles wat ik voelde, kwam in andere situaties en in andere gedaanten terug. De angst die ik voelde aan de vooravond van een examen wiskunde overviel me jaren later op de meest onmogelijke momenten: aan de kassa van de Hema, of ’s avonds op café.”24

“Ik heb een uitstekende relatie met mijn moeder. Eigenlijk gaan al mijn liedjes over haar. Mijn moeder is mijn enige grote liefde.”

Interview, 1990

Moeder Irma, video-‐still van een foto uit een televisiereportage.

“Ga toch niet alsjeblieft Want in mijn hart is het koud En de moed is op en ik kan niet meer Lieveling, lief konijn, hartediefje Alsjeblieft Als ik sterf dan erf jij Al mijn geld en de boerderij 'k Heb nog wel een koe of twee En een schaap, daarmee red je ‘t wel Maar alsjeblieft, blijf nog een tijd Want de moed is op en ik kan niet meer”

Uit ‘Arme Jongen’

“Ik had als kleine jongen een karakterstoornis of ADHD.”

Luc De Vos, 2007

“Het probleem is dat ik geloof dat kritiek [op Gorki’s muziek] ook op mijn persoon slaat. Ik loop er twee dagen ambetant van. Daarna lieg ik dat het me niets kan schelen.”

Luc De Vos, 2010

22 Een term die voor het eerst door psychooog Kenneth Adams werd gebruikt. Voor meer informatie, zie: http://en.wikipedia.org/wiki/Covert_incest 23 Zie bv. http://nl.wikipedia.org/wiki/Psychotrauma. 24 Bron Humo, 1996.


8

Een psychisch trauma kan pas beginnen helen eens je in een veilige omgeving aanbelandt, met mensen die je kan vertrouwen. Daarna komt de fase van herinnering en rouw, waarbij men het verhaal van het trauma reconstrueert. De hulp van een therapeut is essentieel omdat slachtoffers vaak de reflex hebben om verantwoordelijkheden die feitelijk bij de daders horen, op zichzelf te leggen.

In het geval van Luc De Vos lijkt zijn trauma vooral om emotionele verwaarlozing en psychologische manipulatie te gaan. Het is mogelijk dat Luc op een gegeven moment professionele hulp heeft opgezocht, maar ik zie geen indicaties dat hij dat gedurende lange tijd heeft volgehouden, of dat hij met een goede therapeut gewerkt heeft, want hij gaf zijn moeder nooit de verantwoordelijkheid voor wat hem als kind is aangedaan.

3. Hij sloot zich aan bij de kerk van het fatalisme Dat de 12-‐jarige Luc in het aangezicht van overweldigend verraad dat tegen hem werd gepleegd, en geconfronteerd met jarenlang onvrijwillig isolement, ervoor koos om een cynische en fatalistische houding aan te nemen, is volstrekt te begrijpen. Het was een manier om te overleven in een koude en wrede leefwereld.

Maar dat hij het fatalisme bleef omarmen toen hij volwassen werd, dat was een destructieve keuze waar hij na verloop van tijd de volle verantwoordelijkheid voor droeg. Als volwassene bleef hij ervaringen uit zijn kindertijd universaliseren en presenteren als waren het natuurwetten:

-‐ “alle dingen waarvan je droomt dat ze iets goed zullen worden, lopen altijd op een teleurstelling uit.”25

-‐ “de mens is een egoïstisch dier dat niet wil samenleven” -‐ “geluk, dat is iets voor vrouwen en kinderen” -‐ “in de jaren 1970-‐80 waren er geen mogelijkheden”

Ik word hier kwaad van. Luc’s levensloop zelf is immers het rechtstreekse tegenbewijs van zijn fatalisme: zelfs als je de wetten van de waarschijnlijkheid tegen je hebt, kan je door hard werk enorm veel bereiken. Dat wist hij maar al te goed, en hij was dan ook soms terecht trots op wat hij bereikt had. En desondanks misbruikte hij zijn status als rolmodel om zijn hele leven fatalisme te prediken.

Ergens moet Luc De Vos dat geweten hebben, en dat knaagt.

4. Hij koos ervoor in een droomwereld te blijven leven In de wereld die Luc voor zichzelf in stand hield, was hij de uitverkorene, een simpele boerenjongen die door een mirakel was uitgekozen om een grote missie te volbrengen en daarna op jonge leeftijd als een martelaar aan zijn einde te komen.

“Over emoties werd thuis niet gesproken en de confrontatie met gevoelens werd uit de weg gegaan.”

Interview, 2007

“Ik ben zeer veel eenzaam geweest in mijn leven. … Ik ben er op eigen kracht uitgeraakt.”

Luc De Vos, 2014

“Jezus, als hij aan het kruis hangt, vraagt hij aan zijn vader: ‘Vader, waarom hebt gij mij verlaten?’ Op dat moment twijfelt hij aan zijn vader en ook aan zichzelf. … Hij twijfelt aan zichzelf, maar dan op het einde zegt hij ‘in uw handen’, hij denkt, ik ga toch maar mijn lot in handen van mijn vader leggen.”

Interview, 2013

“Ik zou willen zeggen aan de jongens en meisjes: Elke dag kan er een mirakel gebeuren. Wacht nog, en hoop nog een tijdje, en zie wel wat er gebeurt.”

Interview, 2014

Gorki albumcover, ‘Eindelijk Vakantie’

25 Bron: https://www.youtube.com/watch?v=MchqWfz_Elw


9

Hij projecteerde onterecht een hulpeloosheid in zijn rolmodellen, ze waren allen succesvol geworden door een mirakel: Jezus was verkozen door God, Freddy Mercury was zelf een godheid, Joeri Gagarin werd door de almachtige staat uitgekozen.

Door zijn keuze om de werkelijkheid te ontkennen, dat het leven van mensen het resultaat is van hun levenskeuzes en handelingen, bleef Luc zich hulpeloos voelen.

5. Hij koos ervoor om jong te sterven Luc De Vos heeft nooit fundamenteel gebroken met zijn verleden. Daarom was het risico reëel dat zijn toekomst eruit zou zien als dat van zijn stokoude, starre, en koude opvoeders. Dat wist hij ergens. De oplossing om die pijn niet te hoeven voelen, was om zichzelf voor te houden dat hij voor eeuwig en altijd 18 jaar zou blijven, en weg te duwen dat zijn levensstijl van drank en sigaretten ook al snel lichamelijke gevolgen zou hebben.

Daarnaast selecteerde Luc De Vos rolmodellen die allemaal op zeer jonge leeftijd gestorven zijn: Freddy Mercury, Jezus, Friedrich Nietzsche, en Joeri Gagarin.

Voeg daaraan nog toe dat Luc voor het fatalisme koos en dat zijn vader aan zijn 59ste stierf, en je hebt een recept voor een vroege dood. De Vos was de maker van dit recept, en daar komt wellicht ook zijn gevoel vandaan dat er zo weinig tijd was. Geen leuk vooruitzicht.

6. Hij maakte een kind Wegens dat Luc De Vos hij zijn jeugdtrauma nooit verwerkt had, kon hij het als papa onmogelijk veel beter doen als zijn eigen vader. Hij kopieerde dan ook diens afstandelijke en teruggetrokken houding. Ook door bij conflict altijd de confontatie uit de weg te gaan, en problemen toe te dekken ‘in lieve vrede,’ herhaalde hij wat hem was aangedaan als kind.

Door de teruggetrokkenheid van vader Luc was zijn zoon Bruno enorm aangewezen op zijn moeder Sandra, die zich op haar beurt waarschijnlijk tekort gedaan voelde door haar man — waardoor ook hier het risico op emotional incest groot werd.26

De Vos wist dat hij geen goede vader was (“ik heb geen talent voor kinderen”), en dat hij in feite het trauma dat hem als kind was aangedaan, dat trauma dat hem zoveel lijden bezorgd had, aan het herhalen was op zijn zoon. Dit moet zijn enorm aan zijn geweten geknaagd hebben. Het is één iets om onverwerkt trauma te hebben in je leven; maar het is nog iets anders om dat trauma op je onschuldige kind te herhalen.

Toen zijn zoon zeven jaar was, vertelde De Vos aan een journalist: “Ik ben bang voor mijn nageslacht. In 2030 vergaat de wereld, echt waar.” Hij sprak over zijn zorgen om het milieu, maar ik vermoed dat het

“Een mens die droomt is gelukkig, gelukkiger dan hij ooit in werke-‐lijkheid kan zijn. Een droom is goddelijk, de werkelijkheid is banaal.”

Interview, 2003

“Ik vind mezelf nog steeds 18, en ik probeer mezelf ook zo te gedragen. Maar ik krijg potverdorie wel steeds vaker last van mijn leeftijd.”

Interview, 2012

“Ik wil oud worden, maar mijn vader is maar negenvijftig geworden. ‘Je hebt nog negen jaar te gaan’ denk ik weleens bij mezelf.”

Luc De Vos, 2012

Yuri Gagarin † 34 jaar

F. Nietzsche † 55 jaar

Freddy Mercury † 45 jaar

Jezus Christus † 33 jaar

Robert de Vos † 59 jaar

Luc De Vos † 52 jaar

“En als je moet bevallen, dan wil ik weer een jongen. Hoe zullen we die noemen? Wat dacht je van Johnny…”

Uit ‘Lang zullen ze leven’

Foto: Carlo Verfaille

26 Er ligt natuurlijk evenveel verantwoordelijkheid bij moeder Sandra, die ervoor koos om een kind te maken met een man die duidelijk vele symptomen van onverwerkt trauma vertoonde.


10

onbewust om een veel fundamentelere angst ging. In 2030 zal zoon Bruno immers einde de twintig zijn, precies de leeftijd waarop vader Luc met zijn songs vol lijden en pijn naar de buitenwereld trad, de leeftijd waarop hij zong “niemand houdt van mij … ik werd door iedereen bedrogen.” Als zijn zoon later een gelijkaardige boodschap de wereld stuurt, zou De Vos’ eigen wereld ongetwijfeld vergaan.

7. De buitenwereld pleegde schuldig verzuim In ‘ooit was ik een soldaat’ zingt Luc De Vos: “het is de schuld van de maatschappij, ik werd door iedereen bedrogen.” En hij had wellicht gelijk: in zijn oeuvre en zijn interviews is er, misschien met uitzondering van een tienervriend, geen spoor te bekennen van een vriend of familielid die ooit uitgebreid de tijd nam om te luisteren naar zijn verhaal, en om hem daarna met veel empathie vragen te stellen over zijn levenskeuzes. Dat betekent niet dat er niemand is geweest voor hem, maar wel dat er heel veel mensen niét aanwezig waren voor de jonge Luc.

En mensen die De Vos als zanger beweerden te kennen en hem aanmoedigden om de rol van ‘vrolijke Frans’ te spelen, die draaiden het mes in de wonde door alleen maar verder bij te dragen tot de dissociatie en verdringing die in de weg stond van het verwerken van zijn trauma. Luc De Vos werd verraden door zijn omgeving, ook nadat hij een podiumbeest werd.

Hoe extreem getalenteerd Luc ook was als muzikant en performer, als we eerlijk zijn moeten we erkennen dat hij au fond een leugenachtig bestaan leidde, en dat maakte hem geen goede vriend. Mensen in zijn omgeving die de realiteit van zijn bedrog ontkenden en die hem integendeel aanmoedigden in zijn destructieve gewoontes, die zijn medeplichtig aan de tragedie die uiteindelijk tot een verschrikkelijke dood leidde.

Besluit Luc De Vos heeft een rijke erfenis achtergelaten en zal niet gauw vergeten worden. Ondanks zijn enorme angst voor mensen klom hij op het podium en liet hij zichzelf zien op een manier die veel kwetsbaarder was dan eender wie uit zijn familie of het dorp waarin hij opgroeide. De Vos maakte met een rauwe elegantie de ervaring van pijn en eenzaamheid toegankelijk voor jonge mensen in Vlaanderen. Daarvoor moeten we de man prijzen.

Dit gezegd zijnde, we kunnen zijn leven en werk maar echt eer aandoen als we het zien voor wat het is: een vermijdelijke tragedie.

Luc De Vos was een icarusfiguur, en we kunnen zijn experiment met het leven, zijn mislukte ruimtevlucht, het best eren door er zoveel mogelijk lessen uit te trekken.

Zo kan de muziek van Gorki nog veel tijdlozer en waardevoller worden dan het vandaag al is; door het leven en de dood van de zanger uit Wippelgem eerlijk te bespreken, worden zijn nummers een uitgelezen aanzet tot het helen van de wonden uit de kindertijd.

“Wie geloof nog in de toverkracht van formules en van woorden het wordt tijd dat ik iets doe … voor de zondvloed nu het nog even kan twijfelaars aller landen Het is goed dat je niet weet Waar we nog gaan belanden”

Uit ‘Stotteraars aller landen’

“Ik ruil van harte mijn authenticiteit voor een kindertijd in een betere omgeving. Dus voor mij mag je mijn authenticiteit hebben.”

Interview, 29 Nov 2014

“De meeste mensen zijn oud, lelijk en dom. We zijn omringd door een grote schare krankzinnige idioten.”

Interview, 2010

Luc De Vos, 1962-‐2014

“De boeddhisten zijn ook op zoek naar een dag zonder verlangen, van totale afwezigheid van emoties. Maar ik kan daar niet mee leven, van mij mogen emoties bestaan, zowel de goede als de slechte.”

Interview, 2006

“Ik heb vaak gezegd: mocht ik mijn leven helemaal moeten herbeginnen, ik zou het helemaal anders doen.”

Interview, 2006


11

Voor discussie over dit artikel en meer, bezoek onze Facebook-‐pagina: https://www.facebook.com/pages/De-‐Waarheid-‐over-‐Luc-‐De-‐Vos/886838944681971

Nuttige bronnen voor wie trauma uit de kindertijd wil helen of voorkomen

Over trauma: Alice Miller, Het Drama van het Begaafde Kind (boek, focus kindertijd) Kenneth Adams, Silently Seduced (boek, focus covert incest) Gabor Maté, In The Realm of Hungry Ghosts (boek , focus verslaving)

Over ouderschap:

Stefan Molyneux, Peaceful Parenting (youtube kanaal) Gabor Maté, Laat je Kind Niet Los! (boek)

Over therapie:

Jay Early, Self-‐Therapy, a Step by Step Guide (boek) Richard Schwarz, Internal Family Systems Therapy (boek)

Dit is een privé-‐initiatief van Tuur Demeester

Je vindt me hier op Twitter: https://twitter.com/TuurDemeester

Contacteer me op demeester [dot] tuur [at] gmail [dot] be

Disclaimer: Voor mijn onderzoek heb ik enkel gebruik gemaakt van op het internet beschikbare bronnen. Ik heb mijn uiterste best gedaan om zo dicht mogelijk bij de feiten te blijven, maar het is natuurlijk mogelijk dat er fouten in dit document zijn geslopen. Als je me kan helpen de tekst te verbeteren, neem gerust contact op. Idem voor copyright issues.

De Waarheid Over Luc De Vos

Documents

Transcript of De Waarheid Over Luc De Vos