DE MUSICAL - DE VOORGESCHIEDENIS

De musical is natuurlijk niet van de ene dag op de andere ontstaan. De basis werd gelegd in verschillende soorten muziektheater waarvan de meeste ontstonden in Europa maar die wel spoedig overwaaiden naar Amerika. Want de musical zoals wij die vandaag de dag kennen is geboren aan de andere kant van de oceaan. Om het genre alle recht te doen worden eerst de theatervormen besproken die uiteindelijk resulteerden in de bekende musical vorm.De ontstaansgeschiedenis van de musical is een nogal onoverzichtelijk geheel. Om duidelijkheid te verschaffen worden de verschillende elementen, zo veel mogelijk chronologisch, onder de loep genomen. Alle besproken genres bezitten kenmerken die we later in de musical kunnen terugvinden. In vogelvlucht wordt er gekeken naar twee eeuwen amusementstheater met als eindpunt de eerste, echte musical SHOW BOAT uit 1927.

THE BALLAD OPERA

In de eerste helft van de achttiende eeuw ontstond in Engeland een nieuw genre in de lichte muziek, de ballad opera. Als reactie op het grote succes van de Italiaanse opera begonnen veel schrijvers hun toneelstukken van liedjes te voorzien. De teksten van deze liedjes waren vaak nieuw maar de muziek bestond uit een bonte verzameling van bekende melodieën. De oudste opera in balladevorm die we kennen is THE GENTLE SHEPARD van Allan Ramsay. Deze Schotse pastorale werd in 1725 gepubliceerd en in 1730 opgevoerd in het Londense Drury Lane.In die tussentijd was echter in Lincoln’s Field in London al THE BEGGAR’S OPERA van John Gay in première gegaan. Direct na de eerste voorstelling op 29 januari 1728 bleek deze opera een groot succes. Men zag in het werk een politieke satire op een maatschappelijk bestel en tevens werd op een opvallende manier de Italiaanse opera belachelijk gemaakt.

THE BEGGAR’S OPERA was een groot succes en werd de populairste voorstelling van de achttiende eeuw. Daarnaast bepaalde deze produktie ook de vorm, stijl en wetmatigheden voor alle andere ballad opera’s. Na het grote succes in Engeland laat de Amerikaanse première van THE BEGGAR’S OPERA op zich wachten tot 1751.In Amerika heeft men ondertussen wel al kennis gemaakt met een ballad farce. Deze voorstelling FLORA, OR HOB IN THE WELL staat te boek als de eerste Amerikaanse musicalproduktie en werd geschreven door de Engelsman Colley Cibber. Een advertentie in The South Carolina Gazette kondigt de voorstelling aan voor dinsdag 18 februari

1

1735. De ballad opera met zijn vaak populaire en actuele karakter bleef in de komende jaren zeer geliefd. De Amerikaanse produkties worden voornamelijk uit Europa geïmporteerd.Pas in 1796 verschijnt er een opera op het toneel die is geschreven door een Amerikaan. THE ARCHERS, OR MOUNTAINEERS OF SWITZERLAND van William Dunlap is gebaseerd op de beroemde legende van Wilhelm Tell.Naast de ballad opera komt ook de zogenaamde “comic opera” uit Europa overwaaien. De Engelse comic opera was eigenlijk een samenvoegsel van de opera buffa en de operette. Het genre beschikte over een licht, sentimenteel verhaaltje, humor en veel muziek. Natuurlijk moest aan het einde alles goed aflopen.

De ballad opera en de comic opera bleven tot de negentiende eeuw populair. Maar door de Amerikaanse burgeroorlog (1861-1865) trad er wel enige verandering op. Een sterk gevoel van nationalisme maakte dat men niet langer achter Europa wilde aanhollen en men begreep dat er een eigen Amerikaanse stijl moest worden ontwikkeld. En dat gebeurde dus. In de negentiende eeuw ontstonden muziektheatervormen die zouden bijdragen aan de uiteindelijke totstandkoming van de musical.

DE MINSTRELSHOW

De eerste nieuwe vorm van muziektheater die we in Amerika tegenkomen is de Minstrelshow. Het genre mag dan in Amerika worden ontwikkeld, de invloed van Europa is nog danig te merken. De eerste black minstrel die we kennen is afkomstig uit Duitsland. Johann Gottlieb Graupner begint in 1799 met het parodiëren van plantageliederen en dansen. Voor zijn optredens maakt hij zijn gezicht zwart en begeleidt hij zichzelf op de banjo.De populariteit van deze neger-parodie neemt in Amerika snel toe en het blijkt een gat in de markt de zijn. Steeds meer blanken maken hun gezicht zwart en Thomas Dartmouth Rice maakt er als eerste een avondvullend programma van. In de groep waarmee hij optreedt zit ook de componist en komediant Dann Emmett en het is deze Emmett die uiteindelijk in 1843 de klassieke vorm van de minstrelshow ontwikkelt. Samen met de Virginia Minstrels neemt hij, met zang en dans, de positie van de negers in de zuidelijke staten op de hak. De groep bestaat uit entertainers, zangers, banjo-spelers en dansers. De interlocutor, de blanke aangever van de grappen, zit in het midden. Aan weerskanten van hem zitten de twee komieken, met zwartgemaakte gezichten, die de grappen steeds afmaken.In de vroege jaren ‘50 maken de Christy Minstrels het genre nog populairder. Edwin Christy verdeelde de show in drie akten, een

2

formule die de meeste andere gezelschappen meteen overnamen. Toch blijft het niet alleen maar goed gaan.Langzamerhand komen de zwarte artiesten zelf in het theater. De minstrels proberen hun programma’s nog wel bij te stellen en gaan zich richten op de blanke immigranten maar het succes wil niet terugkeren. Ook de grotere aanpak van de show levert weinig goeds op want daardoor verliezen de voorstellingen hun intieme karakter en beginnen ze steeds meer op de vaudeville te lijken.

VAUDEVILLE

In 1865 introduceert Tony Pastor voor het eerst deze nieuwe theatervorm. Vaudeville ontleent zijn naam aan Vau-de-Vire, een stad in Normandië waar Franse bewoners in de vijftiende eeuw bekendheid verwierven met het componeren en uitvoeren van ballades en satirische liedjes.Pastor begint zijn carrière in de jaren ‘50 in de minstrelshows en als clown in het circus van Barnum and Bailey. Maar in 1865 start hij zijn eigen theater in Paterson, New Jersey.Pastor voerde geen grote theatrale vernieuwingen door maar verwijderde wel de meer aanstootgevende dingen uit het theater om het op die manier ook toegankelijk te maken voor vrouwen en kinderen. Hij verschafte entertainment voor het hele gezin en daarom mocht er tijdens de voorstellingen ook niet gerookt of gedronken worden. Zijn motto was “family fare as big business”.

Een vaudeville show bestaat uit negen verschillende acts. Er waren zangers, dansers, acteurs en komieken maar ook goochelaars, apen, honden en zelfs olifanten. Alles was mogelijk zolang het maar netjes bleef. Van een onderlinge samenhang tussen de act was geen sprake. Een nummer mocht niet langer duren dan tien minuten waardoor de optredende artiesten heel geconcentreerd moesten werken om in korte tijd indruk te maken op het publiek. Het vaudeville vormde artiesten die voor de toekomst van het muziektheaterleven in Amerika van groot belang waren. Deze ausementsvorm maakte een enorme opmars. In de jaren ‘90 waren er ongeveer 500 reisgezelschappen op tournee met een vaudeville show maar dat zijn dan ook de gouden jaren van het genre.

In de jaren ‘20 van deze eeuw werd de aandacht van het publiek snel minder. De minstrelshow pleegde zelfmoord door steeds spectaculairder te worden. Het vaudeville daarentegen werd vermoord door externe factoren. De economie van van America raakte in het slop en de sterren vertrokken naar Hollywood om hun geluk te beproeven bij de film. De opkomst van de sprekende film zet Hollywood in het middelpunt van de belangstelling. Ook de plotselinge

3

opkomst van de radio en de populariteit van de nachtclubs zijn mede debet aan de ondergang van het vaudeville.

BURLESQUE

Net als bij de minstrelshow is de oervorm van het burlesque afkomstig uit Europa. Aan het einde van de negentiende eeuw ontstaan in Engeland de burlesque opera’s waarin naast muziek en veel kluchtige elementen ook optredens in travestie zijn opgenomen. De eerste tijd heeft het burlesque nog een literair element maar dat wordt weldra naar de achtergrond verwezen. Een belangrijk jaar in de geschiedenis van het burlesque is 1869. Toen kwam uit Engeland de danseres Lydia Thompson naar Amerika en zij bracht in New York met haar gezelschap wat men noemt, de eerste burlesque voorstelling. Zij deed een parodie op klassieke verhalen in een stijl die in Londen beroemd was geworden door H.J. Byron.De blondines veroorzaakten nogal wat opschudding, niet alleen op het toneel maar ook daarachter. Men was niet veel gewend in deze tijd en menig mannenhart ging sneller kloppen.Het gezelschap van Lydia Thompson kende veel navolging maar het Engelse model van het burlesque was niet helemaal geschikt voor Amerika. De Amerikaanse vorm stond onder sterke invloed van de honky-tonk, een negentiende-eeuws etablissement dat het midden hield tussen een kroeg en een bordeel en waar veel artiesten van bedenkelijk allooi optraden.Het burlesque in Amerika houdt zich zowel met de parodie bezig als met de extravaganza. Na de komst van Lydia Thompson wordt het burlesque een “musical-sex-and-comedy-entertainment” met veel visuele effecten. Een mooi voorbeeld van een dergelijke voorstelling is THE BLACK CROOK in 1866, maar daarover later meer.

Het is opvallend dat de burlesque show veel overeenkomsten had met de minstrelshow. Beide genres kenden een aangever van grappen en komieken die geestige antwoorden gaven. Bij de minstrel-shows waren de gezichten van de komieken zwart gemaakt en bij het burlesque kon de komiek zich achter een clowns-make-up en een rode neus verbergen. De shows waren voornamelijk op heren gericht. Ze konden zich vergapen aan veel vrouwelijk schoon, veelal schaars gekleed. De “Hootchie Kootchie”, een voor die tijd uitdagende buikdans, werd een berucht onderdeel van de voorstelling.Tussen 1870 en 1920 zijn er zeer veel reisgezelschappen die, tot groot genoegen van de mannelijke bevolking, met hun pikante burlesque shows van stad tot stad trekken. Maar vanaf 1910 werden de voorstellingen steeds ordinairder van opzet. Deze trend begint zich te ontwikkelen in het westen maar vindt weldra navolging in het oosten.

4

De voorzichtige buikdans wordt langzaam omgezet in een striptease-act voor het hele vrouwelijke ballet.

Het niveau van het burlesque zakt steeds verder af. De komst van nieuwe vormen van ontspanning zoals de sprekende film en de radio leiden ook de burlesque show naar de ondergang. Men probeert nog wel enige tijd het hoofd boven water te houden door entertainment te verschaffen dat noch de film noch de radio kan bieden. Slechts korte tijd lukt het maar geregeld worden de produkties vervolgd door de lokale overheden.Deze laatste pijnlijke dagen waren een treurig einde voor een genre dat Amerika bijna een eeuw lang heeft laten lachen en grote komieken heeft voortgebracht.

EXTRAVAGANZA

In nauwe relatie met het burlesque staat de extravaganza. Vaak gooiden de, in hevige concurrentiestrijd verkerende producenten deze termen door elkaar. Toch is er wel een onderscheid te maken. De extravaganza had geen satirische elementen en hield zich voornamelijk bezig met mythologische onderwerpen of sprookjes. Kenmerkend voor de extravananza’s waren de grote balletten, de vele prachtige kostuums, de mooie muziek, de verrassende effecten door middel van licht en de veelheid aan decors.Het verhaal en de teksten waren van weinig belang want het publiek kwam voornamelijk voor het visuele spectakel.Een noodzakelijke eis van de extravaganza was een goede theateraccomodatie. In New York werd in 1905 het Hippodrome Theatre geopend. Het toneel was 35 meter diep en 65 meter breed. Er waren twee circusringen en er konden complete waterbaletten worden opgevoerd. De zaal bood plaats aan 5200 toeschouwers. In één van de produkties werd een gevecht uit de Burgeroorlog nagespeeld door 480 soldaten. Voor de extravaganza gold immers: hoe meer, hoe beter.

Net als bij de minstrelshows, het vaudeville en het burlesque neemt rond de jaren ‘30 de belangstelling voor de extravaganza af door de veranderende smaak van het publiek en het uitbreken van de economische crisis. De musical-play heeft dan al zijn intrede gedaan.Vrijwel tegelijk met de extravaganza verdwijnt ook het Hippodrome Theatre. In 1935 doet men nog een poging om het genre nieuw leven in te blazen maar dat lukt niet. Het Hippodrome Theatre doet daarna nog enkele jaren dienst als basketballhal maar wordt uiteindelijk, in 1939, afgebroken.

THE BLACK CROOK

5

Een brand in een theater in de 14th Street in New York leidde tot een voorstelling die nu algemeen wordt beschouwd als de eerste theaterproduktie waarin een verhaal, muziek, liedjes en dans tot een eenheid waren gesmeed. Ondanks het succes van de produktie hing de totstandkoming van toevalligheden aan elkaar.

Twee Amerikaanse theaterdirecteuren, Jarret en Palmer, hadden een Frans balletgezelschap uitgenodigd om hun herfstseizoen te openen. Terwijl het gezelschap al onderweg was, brandde het theater tot de grond toe af.In een ander theater, Niblo’s Garden, waren ondertussen de repetities voor het melodrama THE BLACK CROOK in volle gang. Het zag ernaar uit dat het geen bijzondere voorstelling zou worden. Jarret en Palmer zochten contact met het management van Niblo’s Garden en uiteindelijk wilde deze het Franse balletgezelschap plus wat overgebleven decorstukken wel overnemen. Ze zouden een plaatje krijgen binnen THE BLACK CROOK. Men begreep dat de integratie van een ballet binnen een voorstelling met een Faustiaans thema nogal wat problemen met zich zou meebrengen. Vandaar dat er werd besloten ook nog enkele liedjes aan het melodrama toe te voegen, die de aanwezigheid van het ballet enigszins zouden rechtvaardigen.Guiseppe Operti verzorgde vervolgens “The march of the Amazons” en “You naughty, naughty men” en dit werden de eerste hits die een musical voortbracht. Bij de première, 12 september 1866, duurde THE BLACK CROOK meer dan vijf uur maar de voorstelling werd een groot succes. Het publiek had veel waardering voor deze nieuwe vorm van muziektheater. Het succes van THE BLACK CROOK kreeg veel navolging.

THE WHITE FAUN en BABES IN THE WOOD waren spectaculaire shows die volgens hetzelfde principe als THE BLACK CROOK werden geproduceerd.In 1874 gaat EVANGELINE in première. Om twee redenen is deze show van belang want voor het eerst is er sprake van een oorspronkelijke partituur. THE BLACK CROOK was nog een pasticcio, een werkwijze waarbij de schrijver reeds bestaande populaire composities selecteert voor zijn show om de aandacht van het publiek te trekken. Daarnaast wordt EVANGELINE voor het eerst door een criticus bestempeld als een musical comedy, een term die we nog regelmatig zullen terugvinden in de musical-geschiedenis.

COMIC OPERA EN GILBERT EN SULLIVAN

Tot nu toe werd na nadruk erg gelegd op de ontwikkelingen in Amerika. Op zichzelf is dat logisch omdat de uiteindelijke vorm van de musical ook in dat land tot stand kwam. Het neemt echter niet weg dat

6

de ontwikkelingen in Europa van groot belang waren. America volgde jarenlang heel trouw de artistieke lijn van Europa. Daarbij probeerde men wel het entertainment een eigen Amerikaans karakter te geven en juist deze veranderingen zouden tot de musical leiden.

De comic opera is zo’n genre dat in Europa tot ontwikkeling komt en daarna overwaait naar Amerika. De comic opera heeft veel overeenkomsten met de operette maar is luchtiger in zijn humor en romantiek. De operette daarentegen bezit alle ingrediënten om het alledaagse leven te ontvluchten: liefde, avontuur, muziek, dans. Kortweg gezegd, doet de comic opera een beroep op de intelligentie van de mensen terwijl de operette het gevoel aanspreekt.De comic opera is de Engelse versie van de Franse opéra-comique, die later omgedoopt zou worden in de opéra bouffe. In 1840 had componist Gaetano Donizetti in Parijs veel succes met zijn opéra-comique LA FILLE DU REGIMENT. Het werk was gevuld met makkelijk in het gehoor liggende muziek en dat werd door een groot publiek gewaardeerd.

In Engeland worden William Schwenck Gilbert en Arthur Seymour Sullivan de grootste vertegenwoordigers van de comic opera. Hun samenwerking begint in 1871, wanneer theaterdirecteur Richard D’Oyly Carte de twee aan elkaar voorstelt. Gilbert schrijft het libretto bij de composities van Sullivan. Het eerste grote succes komt in 1875 met de première van TRIAL BY JURY. Daarna volgen de successen elkaar in hoog tempo op met als absoluut hoogtepunt H.M.S. PINAFORE in 1878. Deze voorstelling is ook een grote hit in Amerika. De comic opera is daar niet nieuw meer maar het werk van Gilbert en Sullivan is artistiek beter ontwikkeld dan de Amerikaanse produkties. Voor veel Amerikaanse componisten en librettisten vormden de werken van Gilbert en Sullivan een uitdaging. Velen gingen aan het werk in deze stijl en zelden werden er zoveel produkties gemaakt als in de glorietijd van de comic opera (1880-1900).

Maar niet alleen de comic opera maakte zijn entree in Amerika, ook de operette waagde de grote oversteek.

OPERETTE

De operette ontstaat halverwege de negentiende eeuw. Door het succes van de opéra-bouffe in Frankrijk bleek dat het publiek een grote liefde had opgevat voor het lichtere muziektheater. Daardoor werd deze vorm verder ontwikkeld onder invloed van de componist Hervé en zijn opvolger Offenbach. Vooral de werken van Jacques Offenbach

7

genoten een immense populariteit. Dat kwam onder andere door de vele parodistische en satirische elementen die erin waren verwerkt.

Ook vandaag de dag worden zijn ORPHEE AUX ENFERS, LA BELLE HELENE en LA VIE PARISIENNE nog geregeld gespeeld. Zijn operettes zijn ook de eerste die in Wenen worden opgevoerd in 1858 en 1859. Pas in 1860 gaat daar een produktie van eigen bodem in première: DAS PENSIONAT van Franz von Suppé. Daarna begint langzaam de Weense operette tot bloei te komen. Wat Hervé betekende voor Offenbach en de Franse operette, betekende Von Suppé voor de Weense operette en Johann Strauss. Want hoewel Franz von Suppé voor het eerst een Weense operette componeert, bereikt het genre de volle glorie onder leiding van Johann Strauss. Net als bij Offenbach vormt de humor een belangrijk ingrediënt bij de voorstellingen.

Met Strauss breekt de “gouden” tijd van de Weense operette aan. Zijn werken kennen romantische liefdesverhalen die zich meestal afspelen in een adelijk of koninklijk milieu. DER ZIGEUNERBARON en DIE FLEDERMAUS zijn zo succesvol dat de hele Franse operette in Wenen wordt vergeten.Naast Strauss worden ook de werken van Zeller en Millöcker heel populair maar toen laatstgenoemde in 1899 overleed, leek er een einde te komen aan de Weense operette. Het zou zes jaar duren voor er een tweede bloeiperiode begon. Deze “zilveren” tijd werd gedomineerd door Franz Lehàr.DIE LUSTIGE WITWE, DAS LAND DES LÄCHELNS, DER ZAREWITSCH en PAGANINI zijn meesterwerken die ook tegenwoordig nog vaak op het repertoire staan.

Andere grootheden die hun steentje aan deze tweede bloeiperiode hebben bijgedragen zijn Emmerich Kàlmàn, Leo Fall, Oscar Strauss en Robert Stolz.Er kwam een einde aan het “zilveren tijdperk” van de Weense operette in 1938, toen de inlijving van Oostenrijk bij Nazi-Duitsland een feit werd. Veel componisten vonden in die jaren de dood.Ook de operette dringt door in Amerika. Vooral dankzij Victor Herbert en, later, na de eerste wereldoorlog, Rudolf Friml en Sigmund Romberg krijgt het genre daar veel succes. Deze drie heren zijn allen in Europa geboren; andermaal valt die invloed niet te ontkennen.Herbert, geboren in Ierland, componeerde onder andere THE FORTUNE TELLER, THE RED MILL en NAUGHTY MARIETTA. In zijn werk lag het accent voornamelijk op de muziek terwijl het bij Romberg ging om de emoties. Ook Romberg liet zich leiden door zijn Europese achtergrond maar beter dan Herbert wist hij de theatraliteit van gevoelens en muziek te combineren. Door zijn aandacht voor de tekst en dramatische handeling gaf hij de operette een nieuwe dimensie. THE

8

STUDENT PRINCE en THE DESSERT SONG zijn de meest bekende werken van Romberg en ook nu nog heel populair.

ROSIE-MARIE en THE VAGEBOND KING zijn de grootste successen van Rudolf Friml. Friml componeerde in de stijl van de Weense operette en was wars van alle nieuwe vormen van muziek zoals ragtime en jazz. Voor zowel Herbert, Romberg als Friml gold de muziek als de belangrijkste component van de operette. Door alle jaren heen hebben hun composities steeds hun waarde behouden.

Het is opmerkelijk dat het uitbreken van de economische crisis het einde betekende voor het oude amusement en de start voor veel nieuws zoals de sprekende film en de radio. Ook de operette verdwijnt in Amerika aan het einde van de jaren ‘20. De depressie bracht het publiek een nieuwe realiteit waarin men niet langer wilde wegdromen bij sentimentele liefdesverhaaltjes. Deze veranderde mentaliteit betekende de genadeklap voor de operette.De ragtime en jazz wonnen aan populariteit en mannen als Kern, Rodgers, Berlin, Gershwin en Porter werden met hun composities de symbolen van het nieuwe tijdperk en de dynamische toekomst die voor Amerika openlag.

REVUE

Het probleem is dat alle tot nu toe besproken genres naast veel verschillen, ook veel overeenkomsten bezitten. De scheidingslijnen zijn soms heel moeilijk aan te brengen. Dat geldt ook voor de revue, een genre met een eigen stijl en karakter maar waarin toch veel bekende elementen zijn opgenomen.De oorsprong van de revue ligt in het Frankrijk van de negentiende eeuw. In 1886, bijvoorbeeld, begint de Folies Bergère al met haar eerste revue. Deze grote produktie kost 10.000 francs. Een revue biedt, zoals de naam al aangeeft, een terugblik op recente gebeurtenissen die, met veel zang en dans, nog eens worden doorgenomen.Op 12 mei 1894 gaat in New York THE PASSING SHOW in première. Deze produktie wordt in Amerika beschouwd als de eerste revue. The Times signaleerde wel bij de première dat het hier om een nieuw soort entertainment ging, maar de naam “revue” werd pas een decennium later algemeen geaccepteerd en gangbaar in Amerika. Aan deze acceptatie is producent Florenz Ziegfeld zeer debet. Hij maakt, aan het begin van deze eeuw, kennis met de Franse revue en is vastbesloten het genre in Amerika te introduceren. Tussen 1907 en 1931 zou hij 23 edities van de zogenaamde ZIEGFELD FOLLIES verzorgen. Zijn revues waren gigantische spektakels die ieder jaar mooier en beter moesten zijn dan het jaar daarvoor. Toen Ziegfeld in 1907 zijn eerste FOLLIES

9

maakte, bedroeg het budget 13.000 dollar, maar twintig jaar later zou zijn “spectacular revue” een begroting hebben van 300.000 dollar. De revues van Ziegfeld hebben een paar vaste kenmerken of doelstellingen. Ten eerste was dat glamour en om dat te bereiken verzamelde Ziegfeld de mooiste vrouwen van America om zich heen. Ondanks al dat vrouwelijk schoon mocht het effect nooit ordinair zijn. Een hoog tempo in de voorstelling was verplicht en men moest toewerken naar naar twee hoogtepunten: de pauze-finale en de finale.Veel artiesten werden sterren dankzij de ZIEGFELD FOLLIES. De bekendsten zijn Fanny Brice, Bert Williams en W.C. Fields. Aan het begin van de jaren ‘30 verdwijnen de ZIEGFELD FOLLIES omdat de kosten te hoog werden. Daarbij vertrokken veel sterren naar Hollywood en Ziegfeld zelf ging zich toeleggen op het produceren van musicals.Naast het gezelschap van Ziegfeld waren er nog meer grote revue-ensembles zoals GEORGE WHITE’S SCANDALS en EARL CAROLL VANITIES.Rond 1920 ontstond er een tegenhanger voor de “spectacular revues”.Deze “intimate revues” waren veel kleinschaliger en de glamour werd vervangen door eenvoud en scherpe actuele satire. Meer dan bij de spectacular revues werd er een beroep gedaan op de intelligentie van het publiek.

De revue in het algemeen is nooit helemaal verdwenen. Hoewel de waardering voor het genre is afgenomen, moet toch de conclusie worden getrokken dat het huidige musicaltheater veel te danken heeft aan de revue. Veel componisten begonnen hun carrière bij de revue en maakten later de beste musicals.Door de revue leerde de musical hoe het materiaal tot een eenheid moest worden gemaakt. Revues waren namelijk opgebouwd rond één bepaald thema en alle liedjes en sketches moesten dus onderling enig verband hebben. Alle liedjes, scènes en baletten waren op een geraffineerde manier in de voorstelling opgenomen en zo zou het ook in de musical moeten gaan. De verschillende disciplines moesten op een handige manier worden geïntegreerd in het verhaal.

DE EERSTE ECHTE MUSICAL

In 1927 vindt de première plaats van de musical SHOW BOAT en dat is een historische gebeurtenis. Na jarenlang succesvolle “spectacular revues” te hebben geproduceerd, waagt Florenz Ziegfeld zich aan een musical. Meteen na het lezen van de succesvolle roman van Edna Ferber, wilde componist Jerome Kern er al een musical van maken. Voor het libretto benaderde hij Oscar Hammerstein II en Ziegfeld werd de producent.SHOW BOAT vormde een groot contrast met de heersende musical-comedies waarin het meestal handelde om simpele liefdesverhaaltjes

10

die altijd goed afliepen. Musicals waren niet gebaseerd op romans en zeker niet op het werk van Ferber waarin rassenvermenging, alcoholisme en echtscheiding centraal stonden. Daarbij bestreek het verhaal een periode van 55 jaar.Op 27 december 1927 beleefde SHOW BOAT zijn wereldpremière in New York en de voorstelling betekende een keerpunt in de geschiedenis van het Amerikaanse musicaltheater.De musical-comedy was een populair genre in America, maar men kon SHOW BOAT nauwelijks zo noemen. Hoewel Ziegfeld de show afficheerde als een “all-American musical comedy” zaten er toch weinig komische elementen in. SHOW BOAT was een trendsetter en de musical zou voortaan als een serieus genre worden gezien. SHOW BOAT werd een “musical-play” waarbij de muziek niet leek op die van de musical-comedy maar ook niet het klassieke had van de operette, hoewel het daar nog het dichtst bij in de buurt kwam.

De komst van SHOW BOAT betekende dus een revolutie in de wereld van de musical-comedy. Dit genre had zich sinds EVANGELINE steeds verder ontwikkeld. In eerste instantie bleef het een samenstelling van operette, burlesque, revue, comic opera en extravaganza. Het uitgangspunt bij de musical-comedy werd gevormd door het eigentijdse en alledaagse.Toch kwam het genre aan het einde van de vorige eeuw op een dood spoor terecht maar door de import van de Engelse produktie A GAIETY GIRL kreeg de musical-comedy weer een nieuwe impuls. De sfeer van de burlesque shows werd verlaten en de kwaliteit verbeterde. George M. Cohan wilde de Europese invloed zo snel mogelijk uitbannen. Hij ontwikkelde een Amerikaanse lijn in de musical en introduceerde de ragtime in de theaters.De onderwerpen werden Amerikaanser van opzet. Hoewel hij in zijn opvatting lijnrecht tegenover Victor Herbert stond, verzamelde hij veel medestanders om zich heen zoals Berlin, Gershwin en Kern. De shows vormen met hun alledaagse onderwerpen een fraaie tegenhanger voor de romantische operette.Volgens velen kan de geschiedenis van de musical verdeeld worden in twee fasen: voor SHOW BOAT en na SHOW BOAT. Vanaf deze produktie mocht de musical ieder onderwerp gebruiken, maatschappelijke problemen aan de kaak stellen en vrolijkheid en ernst konden elkaar binnen de voorstelling afwisselen.Na SHOW BOAT blijft de musical zich verder ontwikkelen. De vorm en de opbouw binnen het genre zouden echter gedurende lange tijd hetzelfde blijven. De constructie van het genre was eindelijk vastgelegd.

(naar Paul VAN EWIJK: “MET ZANG EN DANS-De geschiedenis van de musical in Nederland”)

11