De vier dimensionale De vier dimensionale klachtenlijst (4DKL)klachtenlijst (4DKL)Presentatie op basis van artikel:

Terluin B, Terluin M, Prince K, Van Marwijk HWJ. De vier dimensionale klachtenlijst (4DKL) sporrt psychische problemen op. Huisarts Wet 2008; 51:251-5

AchtergrondAchtergrond

Eén op de drie à vier volwassen Eén op de drie à vier volwassen huisartsenpatiënten heeft psychische klachten.huisartsenpatiënten heeft psychische klachten.

Huisartsen ervaren twee grote problemen:Huisartsen ervaren twee grote problemen: Hoe maak je onderscheid tussen een Hoe maak je onderscheid tussen een

psychiatrische stoornis en psychosociale psychiatrische stoornis en psychosociale problemen?problemen?

Hoe help je mensen om in te zien dat hun Hoe help je mensen om in te zien dat hun lichamelijke klachten te maken kunnen lichamelijke klachten te maken kunnen hebben met psychische problemen?hebben met psychische problemen?

Wat Wat is de 4DKL? de 4DKL?

klachtenlijstklachtenlijst 50 vragen, die vragen naar klachten in de 50 vragen, die vragen naar klachten in de

afgelopen zeven dagenafgelopen zeven dagen invultijd 5-10 minuteninvultijd 5-10 minuten 4 schalen: 4 dimensies4 schalen: 4 dimensies

distressdistress depressiedepressie angstangst somatisatiesomatisatie

Dimensies 4DKLDimensies 4DKL

Distress:Distress: meet aspecifieke (psychische) meet aspecifieke (psychische) spanningsklachtenspanningsklachten

Depressie:Depressie: meet symptomen van een meet symptomen van een depressieve stoornisdepressieve stoornis

Angst:Angst: meet symptomen die horen bij meet symptomen die horen bij angststoornissenangststoornissen

Somatisatie:Somatisatie: meet lichamelijke meet lichamelijke spanningsklachten o.b.v. een bepaalde spanningsklachten o.b.v. een bepaalde overgevoeligheid en de neiging daar ongerust overgevoeligheid en de neiging daar ongerust over te zijnover te zijn

DistressDistress

Aspecifieke spanningsklachten: o.a. piekeren, Aspecifieke spanningsklachten: o.a. piekeren, gespannenheid, slaapproblemen, gespannenheid, slaapproblemen, lusteloosheidlusteloosheid

Moeite om zich staande te houdenMoeite om zich staande te houden Ernstige distress: verlies van controle, Ernstige distress: verlies van controle,

demoralisatie, falende copingdemoralisatie, falende coping Sterkste voorspeller van sociaal Sterkste voorspeller van sociaal

disfunctionerendisfunctioneren

DepressieDepressie

Symptomen van depressieve stoornis:Symptomen van depressieve stoornis: Anhedonie en depressieve cognitiesAnhedonie en depressieve cognities Indicatie voor kans om depressieve stoornis Indicatie voor kans om depressieve stoornis

te hebbente hebben

AngstAngst

Symptomen van angststoornissen:Symptomen van angststoornissen: Irrationele angsten (paniek), anticipatieangst, Irrationele angsten (paniek), anticipatieangst,

vermijdingvermijding Indicatie voor kans om angststoornis te Indicatie voor kans om angststoornis te

hebbenhebben

SomatisatieSomatisatie

Lijfelijke reactie op onlustgevoelensLijfelijke reactie op onlustgevoelens Ongerustheid / preoccupatieOngerustheid / preoccupatie Disfunctionele ziektecognitiesDisfunctionele ziektecognities Verhoogde aandachtVerhoogde aandacht Disfunctioneel ziektegedragDisfunctioneel ziektegedrag

SamenvattendSamenvattend

Een patiënt met min of meer Een patiënt met min of meer zuivere zuivere overspanningoverspanning zal hoog scoren op distress en zal hoog scoren op distress en laag op depressie en angstlaag op depressie en angst

Een patiënt met Een patiënt met depressieve – of depressieve – of angststoornissenangststoornissen scoren hoog op distress maar scoren hoog op distress maar scoren daarnaast hoog op depressie scoren daarnaast hoog op depressie respectievelijk angst.respectievelijk angst.

Een patiënt met een hoge score op Een patiënt met een hoge score op somatisatiesomatisatie scoren ook hoog op distress, maar sommige scoren ook hoog op distress, maar sommige combineren een hoge somatisatiescore met een combineren een hoge somatisatiescore met een relatief lage distressscorerelatief lage distressscore

Waarvoor?Waarvoor?

opsporen psychische problemen (bij vage opsporen psychische problemen (bij vage klachten)klachten)

bewustwording bij patiëntbewustwording bij patiënt bepaling ernst van problematiek (distress)bepaling ernst van problematiek (distress) detectie van depressieve en angststoornissendetectie van depressieve en angststoornissen bespreekbaar makenbespreekbaar maken vervolgen van beloopvervolgen van beloop

Wanneer?Wanneer?

duidelijke psychische klachten (bijv. duidelijke psychische klachten (bijv. overspanning, vermoeden van depressie of overspanning, vermoeden van depressie of angststoornis)angststoornis)

lichamelijke klachten met mogelijke psychische lichamelijke klachten met mogelijke psychische component (2-sporenbeleid) component (2-sporenbeleid)

N.B. patiënt moet in principe wel open staanN.B. patiënt moet in principe wel open staan

Casus: Meneer Ravenstein (47)Casus: Meneer Ravenstein (47)

InstrumentmakerInstrumentmaker Getrouwd en hij heeft een dochter van 17jrGetrouwd en hij heeft een dochter van 17jr De laatste weken voelt hij zich moe en heeft hij De laatste weken voelt hij zich moe en heeft hij

vaak hoofdpijn.vaak hoofdpijn. Niet ziek gemeldNiet ziek gemeld Vraagverheldering: stress op het werk en hij Vraagverheldering: stress op het werk en hij

maakt zich zorgen om zijn bloeddrukmaakt zich zorgen om zijn bloeddruk Je laat hem een 4DKL lijst invullenJe laat hem een 4DKL lijst invullen

Meneer Ravenstein: 4DKLMeneer Ravenstein: 4DKL

Distress:Distress: 15 (matig verhoogd)15 (matig verhoogd) Depressie: Depressie: 0 (niet verhoogd)0 (niet verhoogd) Angst:Angst: 4 (niet verhoogd)4 (niet verhoogd) Somatisatie:Somatisatie: 12 (matig verhoogd)12 (matig verhoogd)

Meneer RavensteinMeneer Ravenstein

De score past bij spanningsklachten.De score past bij spanningsklachten. Een week later: vertelt meneer Ravenstein dat Een week later: vertelt meneer Ravenstein dat

bij het invullen van de 4 DKL past goed bij het invullen van de 4 DKL past goed realiseerde hoeveel last hij heeft van problemen realiseerde hoeveel last hij heeft van problemen op het werk. op het werk.

Meneer wordt aangeraden om een afspraak met Meneer wordt aangeraden om een afspraak met de bedrijfsarts te maken.de bedrijfsarts te maken.

Conclusie 1Conclusie 1

De 4 DKL is een handzaam hulpmiddel om De 4 DKL is een handzaam hulpmiddel om veelvoorkomende psychosociale klachten in veelvoorkomende psychosociale klachten in kaart te brengen en te bepalen of nadere kaart te brengen en te bepalen of nadere diagnostiek nodig is.diagnostiek nodig is.

De 4 DKL detecteert practisch alle patiënten die De 4 DKL detecteert practisch alle patiënten die psychische lijden, ongeacht de specifieke psychische lijden, ongeacht de specifieke oorzaken.oorzaken.

Conclusie 2Conclusie 2

De 4 DKL detecteert specifiek patiënten die een De 4 DKL detecteert specifiek patiënten die een relatief grote kans hebben op een ernstige relatief grote kans hebben op een ernstige depressieve of angststoornis waarvoor een depressieve of angststoornis waarvoor een specifieke behandeling aangewezen is.specifieke behandeling aangewezen is.

Bespreking van de 4 DKL-scores is een goede Bespreking van de 4 DKL-scores is een goede manier om de patiënt te betrekken bij het manier om de patiënt te betrekken bij het formuleren van een gezamenlijke ‘diagnose’ en formuleren van een gezamenlijke ‘diagnose’ en een plan van aanpak.een plan van aanpak.