Jos Castelijns, Jeannette Geldens, Quinta Kools, Bob Kosteren de kenniskringleden

van het lectoraat Kantelende Kennis

Lectoraat deelnemers

Aanwezigen• Lectoren• Leerkrachten• Studenten• Docenten• Directeuren• Bestuurders• ……………

Doel van de dag• Bevindingen van het lectoraatonderzoek• Kennismaken en verdieping onderzoekscyclus• Belang van “de stem van de lerende” binnen het

lectoraatonderzoek

Programma09.45 Toelichting onderzoekscyclus

Activiteitenronde 1 en 211.15 Pauze11.30 Lezing lectoren12.30 Lunchbuffet13.15 Activiteitenronde 3 en 414.15 Korte pauze14.20 Gastspreker15.30 Formele feestelijkheden15.45 Afsluiting en borrel

ProgrammaDeelnemersmap: •Eerste bladzijde staat een nummer: neemt u plaats aan de tafel met dat nummer•Badge: naam en functie

Vragen•Organisatie, catering enz: Helga van de Ven•Programma: Juliette Nuijten

Doel van deze presentatie(s)Inzicht geven in ambitie, werkwijze, theorie, opbrengsten en handreikingen ten aanzien van samen leren in scholen en opleidingen.

Ambitie Lectoraat

“Onderwijs moet bij uitstekinteressant, motiverend, uitdagend

en betekenisvol zijn.”

Collectief leren

Ambitie ontwikkele

n

Informatie verzamele

n

Informatie inter-

preteren

Conse-quenties

verbinden

Product en proces

evalueren

Actie uitvoeren

Wat willen we realiseren?

Wat willen we realiseren?

Welke feitelijke gegevens hebben

we nodig?

Welke feitelijke gegevens hebben

we nodig?

Wat vinden we opvallend?

Wat vinden we opvallend?

Wat zouden we kunnen gaan

ondernemen?

Wat zouden we kunnen gaan

ondernemen?

Doen wat we hebben

afgesproken

Doen wat we hebben

afgesproken

Ambitie gerealiseerd? Tevreden over

hoe we dat hebben gedaan?

Ambitie gerealiseerd? Tevreden over

hoe we dat hebben gedaan?

Bijdragen• Basisscholen en opleidingen• Teams en groepen/klassen

Collectief leren

Ambitie ontwikkele

n

Informatie verzamele

n

Informatie inter-

preteren

Conse-quenties

verbinden

Actie uitvoeren

Product en proces

evalueren

Perspectief Invloed

Collectieve opbrengst

Belang

Wat te verwachten in dit uur

• Theoretische onderbouwing• Uitkomsten uit het lectoraatsonderzoek• Handreikingen voor samen leren• Terug naar de ambitie

Collectief leren

Samen leren: proces en product

Product Individueel Samen

Proces

Individueel

Samen

Simons & Ruijters,2001

X

Collectief leren

Proces

Product

Perspectief

Collectieve opbrengst

Invloed

Belang

Begrip

Perspectief

Democracy and education (Dewey, 1916)

Variëteit in perspectieven(Castelijns, Koster en Vermeulen, 2009)

Begrip

Invloed

Voice is not enough(Laura Lundy,2005)

1. Bron van informatie 2. Actieve respondent3. Co-researcher4. Researcher

(Michael Fielding, 2001)

Begrip

collectieveopbrengst

Robert Jan Simons (2003)

Begrip

Belang

Guba & Lincoln (1985): stakeholders

De kwaliteitscriteria

• meervoudig perspectief en gezamenlijke invloed (proces)

• gemeenschappelijke opbrengst en in ieders belang (product)

• geven inzicht in de kwaliteit van het proces en product van samen leren

Onderzoeksvragen• Hoe verloopt het proces van collectief

leren in teams en groepen?• Wat zijn kritieke factoren voor collectief

leren in teams en groepen?

Basisschoolteams (16)Team: lerarenAnderen: voortrekkers

Basisschoolgroepen (16)Groep: leerlingenAnderen: leraar

Opleidingsteams (8)Team: opleidersAnderen: voortrekkers

Studentengroepen (8)Groep: studentenAnderen: opleider

Casussen (n=48) en stakeholders

Collectief leren

Perspectief Invloed

Collectieve opbrengst

Proces

Product

Belang

AnalysevragenWelke fasen

zijn doorlopen?Welke fasen

zijn doorlopen?

Wiens perspectief wordt naar voren

gebracht?

Wiens perspectief wordt naar voren

gebracht?

Wie heeft Invloed?

Wie heeft Invloed?

Zijn er gemeenschappelijke

opbrengsten?

Zijn er gemeenschappelijke

opbrengsten?

In wiens belang zijn de opbrengsten?

In wiens belang zijn de opbrengsten?

Analyse (per fase)

Invloed A. Alleen groep of team

B. Alleen anderen C. Samen

Fase doorlopen A. Nee B. Ja

Perspectief A. Alleen groep of team

B. Alleen anderen C. Samen

Gezamenlijke opbrengst A. Nee B. Ja

Belang A. Alleen groep of team

B. Alleen anderen C. Samen

Welke fasen zijn doorlopen?

BS-teams > BS-groepen (p = .05)

Hadden stakeholders samen invloed?

Wie had invloed? Alleen team of groepAlleen anderen

Anderen opleidingen > scholen (p = .05)

Leraren > Studenten > Opleiders > Leerlingen (p = .05)

Was er een gemeenschappelijk belang?

Wiens belang? Alleen team of groepAlleen anderen

Teams > Groepen (p = .05)

Conclusies (1)• De fasen van de cyclus zijn voor een groot deel

doorlopen. Voor een belangrijk deel hebben teams en groepen het proces systematisch aangepakt.– Traagheid van de processen– Versmalling van engagement– Discontinuïteit in de context

Simon neemt nog twee keer telefonisch contact op met Pieter om te informeren naar de voortgang. Bij navraag in juni geeft

Pieter aan dat het geen zin heeft om dat alsnog te doen. Hij noemt als dat het lastig is de gesprekken in de groepen nog

te organiseren. Hij stelt dat het bespreken van de resultaten voor de kinderen geen betekenis meer zal hebben.

(Bron: Verslag Basisschool De Uiterwaarden, 2009)

Conclusies (2)• De fasen van de cyclus zijn voor een groot deel

doorlopen. Voor een belangrijk deel hebben teams en groepen het proces systematisch aangepakt.

• Samen met andere stakeholders invloed uitoefenen op het proces en de uitkomsten is in zowel groepen als teams allerminst vanzelfsprekend.– Complexiteit van meervoudige perspectieven– Onzekerheid over eigen rol– Ontbreken van een collectieve ambitie

Er was geen gemeenschappelijke ambitie, wel bereidheid om aan het onderzoek mee te werken. In de startbijeenkomst heeft

Hedy de vragenlijst laten zien en dat was al wel een trigger.

De vragenlijst maakte dat tutoren zeiden: ‘Dit gaat over mij’ en ze gingen ermee akkoord.’

(Bron: Verslag Hogeschool De Hermitage, 2009)

Conclusies (3)• De fasen van de cyclus zijn voor een groot deel doorlopen.

Voor een belangrijk deel hebben teams en groepen het proces systematisch aangepakt.

• Samen met andere stakeholders invloed uitoefenen op het proces en de uitkomsten is in zowel groepen als teams allerminst vanzelfsprekend.

• In een groot deel van de gevallen worden opbrengsten gerealiseerd waar alle stakeholders (van de betreffende context) belang bij hebben.– Exclusieve gerichtheid op eigen belang– Ontbreken van eigenaarschap

‘In een gezamenlijke bijeenkomst doen de studiecoaches elkaar verslag van de bijeenkomsten met de studenten. Zij inventariseren de consequenties die in elk van de zes

studiecoachgroepen aan de gezamenlijke interpretatie van de studiecoaches zijn verbonden.[...]

In samenspraak met de studiecoaches schrijven de kenniskringleden een notitie waarin deze consequenties als aanbevelingen voor het management worden opgenomen.’

(Bron: Verslag Hogeschool Trajectum, 2009)

Conclusies• De fasen van de cyclus zijn voor een groot deel

doorlopen. Voor een belangrijk deel hebben teams en groepen het proces systematisch aangepakt.

• Samen met andere stakeholders invloed uitoefenen op het proces en de uitkomsten is in zowel groepen als teams allerminst vanzelfsprekend.

• In een groot deel van de gevallen worden opbrengsten gerealiseerd waar alle stakeholders (van de betreffende context) belang bij hebben.

Handreikingen voor samen leren

handreikingen voor de praktijk….

vanuit conclusies komen we tot

suggesties, aanbevelingen….

handreikingendie verleiden

tot nadenken....

• Traagheid processen + discontinuïteit in context

Handreikingen systematiek

werk in korte cycli (m.n. voor basisschoolgroepen) liever 1-2 maanden dan 1 schooljaar

zorg voor vaart tijdens ‘t doorlopen van alle fasen van de cyclus

systematisch samen leren vraagt om werken vanuit ambitie, planning, discipline, volharding...

Handreikingen systematiek

• Traagheid van processen + discontinuïteit in de context maak de cyclus rond

• Versmalling van de betrokkenheid m.n. opleiders meer gericht op groeps- dan op teamniveau

in opleidingsteams weinig in studentengroepen veel

Handreikingen systematiek

Opleiders, focus op de Velonstandaard werken met collega’s binnen de organisatie

• Meervoudige perspectieven

Handreikingen proces

Creëer in teams meerdere perspectieven – externen (adviseurs, experts, ...)

– diverse bronnen (literatuur, studiedagen, congressen,...)

• Onzekerheid over eigen rol

laat leraren/opleiders succeservaringen opdoen

Handreikingen proces

laat iemand van buitenhet proces faciliteren:alle stakeholders maximaal stem en invloed

• Ontbreken van een collectieve ambitiebij m.n. opleidingsteams

Handreikingen proces

neem de tijd voor het ontwikkelen van een collectieve ambitie

dit zorgt voor eigenaarschap en richt de energie

• Exclusieve gerichtheid op eigen belang

Handreikingen product

realiseer samen opbrengsten

die in het belang

van alle stakeholders zijn

• Ontbreken van eigenaarschap

Handreikingen product

stimuleer dat leerlingen/studenten verantwoordelijkheid nemen

- wat betekenen deze uitkomsten voor jullie en voor mij?

- wat vragen deze uitkomsten van jullie en van mij?

Terug naar de ambitie• Betrokkenheid• School gemaakt