De uitdagingen van het Belgische ziekenhuisstelsel in het licht van internationale ervaringen

Brussel • 08 februari 2017Saskia Bauters, Head of Public Sector & Social Profit Edouard Portella, Antares

2

M. De Becker, Peter Dr. De Wever, Alain M. Dehaspe, Philippe Dr. Daniel Désir

M. Durant, Guy M. Javaux, Alain M. Lefébure, Bruno M. Mercier, Stéphan

M. Michiels, Koen M. Mouton, Christophe Dr. Noppen, Marc M. Rillaerts, Stéphane M. Temples, Pierre

3

Met wie vergelijken wij ons?

Duitsland

Oostenrijk

Denemarken

Frankrijk

Noorwegen

Nederland

Verenigd Koninkrijk

Zweden

Zwitserland

4

Sterke groei van de uitgaven voor gezondheidszorg in verhouding tot de ontwikkeling van het bbp in de afgelopen jaren...

Evolutie (%) van de uitgaven voor gezondheidszorg als % van het bbp in de periodes 1990-2000, 2000-2010 en 2010-2015

Bron: OECD Health Statistics 2016 [online]. Parijs: OESO; 2016. Uitgaven voor en financiering van gezondheidszorg. Beschikbaar:

http://www.oecd.org/health/health-data.htm

1,2

2,0

0,2

0,8

1,8 1,6

0,6

1,5

0,1

2,21,1

1,1

3,42,0

1,2 1,2

1,2

0,9

2,3

1,3

1,1

2,6

0,3

0,40,1 0,3

1,0 0,2 0,1

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

1990-2000 2000-2010 2010-2015

5

… stijging van het gezondheidszorgbudget met 75% tussen 2000 en 2015

Gecumuleerde ontwikkeling van de uitgaven voor gezondheidszorg sinds 2000*

* Het bronbestand van de OESO bevat geen gegevens over de ontwikkeling van de uitgaven voor gezondheidszorg in Nederland.

Bron: OECD Health Statistics 2016 [online]. Parijs: OESO; 2016. Uitgaven voor en financiering van gezondheidszorg. Beschikbaar:

http://www.oecd.org/health/health-data.htm

1,59

1,751,69

1,541,49

2,02

1,56

2,09

1

1,2

1,4

1,6

1,8

2

2,2

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Austria Belgium Denmark France Germany

Norway Sweden Switzerland United Kingdom

6

In 2015 vertegenwoordigden de uitgaven voor gezondheidszorg in België 10,4% van het bbp, minder dan in veel andere landen

Bron: OECD Health Statistics 2016 [online]. Parijs: OESO; 2016. Uitgaven voor en financiering van gezondheidszorg. Beschikbaar:

http://www.oecd.org/health/health-data.htm

11,5%

11,1% 11,1%11,0%

10,8%

10,6%

10,4%10,3%

9,9%9,8%

8,5%

9,0%

9,5%

10,0%

10,5%

11,0%

11,5%

12,0%

Uitgaven voor gezondheidszorg in 2015 (als % van het bbp)

7

Uitgaven voor gezondheidszorg in verhouding tot de economische ontwikkeling ...

Uitgaven voor gezondheidszorg 2015 / hoofd van de bevolking (huidige KKP)

bbp 2015 / hoofd van de bevolking (huidige KKP)

Oostenrijk

België

Denemarken

Frankrijk

Duitsland

Nederland

Noorwegen

Zweden

Zwitserland

VK

35.000,00

40.000,00

45.000,00

50.000,00

55.000,00

60.000,00

65.000,00

3.500,00 4.000,00 4.500,00 5.000,00 5.500,00 6.000,00 6.500,00 7.000,00 7.500,00

8

… ondanks een hoge persoonlijke bijdrage

26,7

17,8 17,7

15,514,8 14,5

13,813,0

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

Zwitserland België Oostenrijk Zweden Verenigd

Koninkrijk

Noorwegen Denemarken Duitsland

* Het bronbestand van de OESO bevat geen gegevens over de toegankelijkheid van de gezondheidszorg in Frankrijk en Nederland.

Bron: OESO. Health at a Glance 2015. OECD Indicators. Parijs: OESO-publicaties; 2015. Uitgaven voor gezondheidszorg ten laste van de patiënt. Beschikbaar: http://www.keepeek.com/Digital-Asset-Management/oecd/social-issues-migration-health/health-at-a-glance-2015_health_glance-2015-en#.WJcvSxvhCUk

‘Out-of-pocket’-uitgaven als % van de uitgaven voor gezondheidszorg

9

• Het systeem is te sterk gericht op zorgverstrekking via ziekenhuisopname.

• Complexe wetgeving en institutionele architectuur.

• Gebrek aan planning en visie op middellange en lange termijn.

• Weinig aandacht voor gezondheidspromotie, gezondheidsgedrag en preventieve zorg.

• Beperkte mate van digitalisering.

• Belangenconflicten en ongelijke machtsverhoudingen tussen de verschillende gezondheidszorgspelers.

• Zeer gedetailleerde regelgeving en bijgevolg weinig manoeuvreerruimte voor het ziekenhuismanagement.

Behalve de kwantitatieve aspecten, benadrukken verschillende experts en instellingen ook andere aspecten van het Belgische gezondheidszorgstelsel die voor verbetering vatbaar zijn

10

De huidige uitdagingen van de gezondheidszorgstelsels ...

Vergrijzing en chroniciteit

Afname van de financiële middelen

voor gezondheidszorg

Versnippering van het zorgstelsel

Welke financieringsmethode?

Verschillen /onaangepaste diensten

Lage productiviteit

Kosten van gezondheidszorg en medisch-sociale zorg

Goed geïnformeerde en veeleisende

patiënten

Economische ontwikkelingVergrijzing en chronische

aandoeningen

Afname van de financiële middelen

voor gezondheidszorg

11

Er is niet altijd eensgezindheid over de hervormingen …

Uitdagingen voor de Belgische hervorming

13

België telt, in verhouding tot zijn inwonersaantal, een van de hoogste aantallen acute ziekenhuisbedden

* Exclusief bedden voor revalidatie, lang verblijf en palliatieve zorg

Aantal acute* ziekenhuisbedden in 2015 (per duizend inwoners)

6,2

5,8 5,7

4,1

3,83,4 3,3

2,62,4 2,3

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

7,0

Bron: OECD Health Statistics 2016 [online]. Parijs: OESO; 2016. Gezondheidszorggegevens. Beschikbaar: http://www.oecd.org/health/health-data.htm

1

14

Een van de laagste percentages ambulante behandelingen van alle vergeleken landen

Percentage ambulante chirurgie in 2009

74,0%

69,0%

53,0% 52,0%50,0%

43,5% 43,0%

36,0%

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%

70,0%

80,0%

Denemarken Zweden Nederland Verenigd

Koninkrijk

Noorwegen Duitsland België Frankrijk

* De bron bevat geen gegevens voor Oostenrijk en Zwitserland.

Bron: Toftgaard C. Day Surgery Activities 2009. International Survey on Ambulatory Surgery. Ambul Surg. 2012; 17(3): 53-63. Beschikbaar: http://www.iaas-

med.com/files/Journal/17.3/Toftgaard17.3.pdf

15

Nieuwe financiering

Roulatie van de bedden

Intensiteit en complexiteit van de zorg

Nieuwe behoeften en veranderende verwachtingen van de klanten

Veranderende beroepspraktijk

• Aard van de zorg• Onvolledige dagen• ‘Delokalisatie’

Beheervan bedden

Kortere gemiddelde verblijfsduur

Meer ambulante verzorging

Hogere bezetting van de bedden

Minder bedden

Door de invoering van forfaitaire financieringsmechanismen nemen de techniciteit en complexiteit van patiënten toe en daalt het aantal hospitalisatiebedden

1

16

België is een van de landen waar het verzorgend personeel een groter aantal patiënten onder zijn hoede heeft, dat al jaren stabiel blijft

13

11

9

8 8

7

5

0

2

4

6

8

10

12

14

Gemiddeld aantal patiënten per verpleegkundige op 24 uur (alle ploegen samen) *

• Oostenrijk, Frankrijk en Denemarken zijn niet opgenomen in de RN4CAST-studie.

Bron: RN4CAST-studie.

1

17

In België wordt het risico verlegd naar de ziekenhuizen, maar niet naar andere spelers

Artsen

Leveranciers

Prestaties van algemeen belang

Risico

X

X

X

Sterkere forfaitariseringBundled paymentKlinische resultaten

2

Ziekenhuizen

€

18

Met in het totaal drie artsen per duizend inwoners is België, op het Verenigd Koninkrijk na, het land met het laagste aantal artsen uit de analyse

5,13

4,43

4,12 4,11 4,04

3,63

3,132,97

2,8

0

1

2

3

4

5

6

* Het bronbestand van de OESO bevat geen gegevens over de ontwikkeling van de uitgaven voor gezondheidszorg in Nederland.

Bron: OECD Health Statistics 2016 [online]. Parijs: OESO; 2016. Gezondheidszorggegevens. Beschikbaar: http://www.oecd.org/health/health-data.htm

Aantal artsen (per duizend inwoners) in 2015 of het laatste beschikbare jaar*

19

Hoe het dilemma oplossen: het forfaitariseringsniveau vs intensiteit van de regulatie?

2

Gelimiteerdeforfaitarisering

Regulatie van de ziekenhuis-netwerken

Opgelegdeforfaitarisering -

T2A (2005)

‘Spontane’ creatie van netwerken -HPST (2009)

Regulering van ziekenhuis-

netwerken per regio -

GHT (2016)

België

Frankrijk

20

Die overdracht of spreiding van risico’s gebeurt via verschillende financieringsinstrumenten, zoals de forfaitaire financiering volgens de APR-DRG’s

2

Het % van de ziekenhuisinkomsten

gekoppeld aan de DRG’s is in België

beperkt en lager dan in de buurlanden

Het globaal prospectiefforfait dat is gepland voor

cluster 1 (laagvariabelezorg) dekt alle uitgaven

van de cluster

De forfaitarisering ismaximaal voor cluster 1

Is het mogelijk om alle activiteiten van de artsen te financieren volgens APR-DRG om hen te laten delen in het risico dat de instellingen lopen?

Cluster 1 Klassiekeopname

Dag-opname

Aantal APR-DRG-SOI 317 183

% van het aantalopnames

44,83 % 29,07%

% van de terugbetalingen

46,46 % 35,70%

21

Het ziekenhuis vervelt tot een netwerk van gecoördineerde zorgverstrekkers, die werken als communicerende vaten

eHealth

Acute hospitalisatie

RVTMiddellange en lange hospitalisatie

Thuishospitalisatie + thuiszorg

Behandelend arts / polikliniek

Sociale diensten

3

De verschillende spelers werken als communicerende vaten. De onderlinge

samenwerking is belangrijk om: - de continuïteit van de opvolging van de patiënten te garanderen- de algemene efficiëntie van het gezondheidszorgstelsel te bevorderen.

En voor hun ontwikkeling zijn ze van elkaar afhankelijk!

22

Het is belangrijk om in het financieringsmodel rekening te houden met kwaliteit. De nieuwe financieringsmechanismen zullen borg moeten staan voor een gepaste en hoogwaardige opvolging door:

• samenwerking tussen zorgverstrekkers aan te moedigen;

• hun (gemeenschappelijke) verantwoordelijkheid te vergroten voor de kwaliteit van het resultaat over de volledige duur van een behandeling (acute aandoening) of over een lange behandelingsperiode (chronische aandoening);

• een efficiënte aanwending van de middelen aan te moedigen.

4

Van ‘pay for volume’ naar ‘pay for value’

23

Drie nieuwe mogelijkheden voor een betere kwaliteitsmeting: 4

• De ervaring en beleving van de patiënt.

• Onaangepaste zorg.

• Regionale verschillen.

Commissie Olivier Véran over de hervorming van de T2A in Frankrijk

• Waakt over de relevantie van handelingen• Forfaitaire dotaties per regio

24

52. De Canada Health Infoway levert besparingen op voor het gezondheidszorgnetwerk en patiënten met digitale gezondheidszorg

Significanteresultaten

Telegezond-heidszorg

vermindert de kosten

voor patiënten en

hetgezondheids-zorgnetwerk.

Elektronische medische dossiers

voorkomen nutteloze herhaling van

medische onderzoeken, verminderen

bijwerkingen van medicijnen en leveren andere voordelen op.

Systemen met geneesmiddelen-informatie zorgen

voor minder voorschrijffouten en

bijwerkingen.

$ 125 mln. bespaard in 2010

$ 1,3 mld. bespaard van 2006 tot 2012

$ 436 mln. bespaard in 2006

25

Preventie is essentieel om te proberen de huidige trend te keren – hetbelang van de eerstelijnszorg en de diensten voor gezondheidspromotie en preventie mag dus niet worden onderschat

6

Gewicht van chronische aandoeningen in de uitgaven voor gezondheidszorg en percentage vermijdbare gevallen: de

Verenigde Staten

26

We brachten verschillende conclusies voor de Belgische hervorming in kaart op verschillende niveaus, rekening houdend met de kenmerken van de hervorming, de internationale trends en de vergelijking met andere landen

Algemene aansturing van het stelsel

- Rol en actieterrein verduidelijken - Het aantal institutionele spelers

beperken- Het risico en de

managementbevoegdheid overdragen aan het ziekenhuis

Uitbreiding van de perimeter van de hervorming

- Moeilijk door het Belgische politieke en administratieve systeem ...

- Reglementeren van de intrede van nieuwe spelers

Oprichting van ziekenhuisnetwerken

- Resultaten stroomlijnen in plaats van processen

- De minimale zorgdrempel bepalen- De ontwikkeling van gedeelde

diensten stimuleren

Betrokkenheid van de zorgverleners

- De artsen achter de institutionele doelstellingen en de gemeenschappelijke resultaten scharen

- De werking van de Medische Raden moderniseren

Thank you