De tuin en de wet 1

De tuin en de wet 2

Veel spanningen of ruzies tussen buren vinden hun oor-sprong in onoordeelkundig uitgevoerde aanplantingen en afsluitingen in voor- en achtertuinen. Bomen kunnen door hun omvang verhinderen dat het zonlicht in de tuin of de huiskamer van de buren binnenvalt. Wortels kennen geen kadastrale grenzen en kunnen de funderingen van het huis van de buur beschadigen of de grond van zijn moestuintje uitputten. Regelmatig lopen daarover klachten binnen bij de politie of kloppen mensen bij de Groendienst of de Infodienst aan om de wettelijke bepalingen te kennen over beplantingen op privaat en openbaar domein. In de meeste gevallen zijn er reglementeringen, maar ze zijn versnip-perd en soms moeilijk vindbaar. Vandaar deze brochure, waarin we de reglementeringen voor de meest voor-komende probleemsituaties op een rijtje zetten. Heel wat bepalingen over beplantingen en afsluitingen zijn opgenomen in het Veldwetboek (verder in de tekst afge-kort als VW). De benaming "Veldwetboek" is enigszins misleidend. Het gaat daarin niet enkel om landelijke maar evenzeer om stedelijke gebieden. Het Veldwetboek behandelt de reglementering voor beplantingen tussen pri-vate erven. Beplantingen op de grens tussen een privaat erf en het openbaar domein komen erin niet aan bod. Daarvoor zijn er gemeentelijke reglementeringen, zoals de gemeentelijke verordening op het bouwen, verkavelen en op de beplantingen, en in de politieverordening op het snoeien van planten en bomen langs de openbare weg. Deze brochure bevat verder ook nog enkele praktische tips voor de tuin en informatie in verband met burenoverlast en gerechtelijke procedures. Hoewel het de betrachting is om zo duidelijk mogelijk te zijn, zullen er ongetwijfeld nog vragen blijven bestaan. Als dat het geval is, raden wij u aan om advies in te win-nen bij de bevoegde instanties, zoals het Justitiehuis en de vrederechter. De adressen van deze instanties vindt u achteraan op blz. 26 en 27 van deze brochure.

De tuin en de wet 3

1. Afsluitingen

Mag u uw eigendom omheinen of afsluiten ?

Iedere eigenaar heeft het recht zijn eigendom af te sluiten, behalve indien er een recht van doorgang of erfdienstbaarheid1 bestaat (art. 647 Burgerlijk Wetboek of BW en art. 29 VW). In dat laatste geval moet u geen toelating vragen aan uw buurman om uw eigendom af te sluiten.

In steden en voorsteden kunt u uw buurman dwingen om zijn deel te betalen in de kosten voor het bouwen van een afsluitingsmuur, die dient tot scheiding van huizen, binnenplaatsen en tuinen. U moet dit met uw buurman regelen voordat u de muur optrekt. Eens de muur gebouwd, hebt u dit recht niet meer, tenzij de buur de scheidingsmuur zou gebruiken om er bijvoorbeeld tegenaan te bouwen (art. 663 BW).

Mag u voor uw afsluiting om het even welk materiaal gebruiken ?

Artikel 45 van de gemeentelijke ver-ordening op het bouwen, verkavelen en op de beplantingen (ministeriële omzendbrief van 20 augustus 1993) bevat bepalingen over afsluitingen. Deze bepalingen zijn evenwel niet van toepassing als het eigendom gelegen is binnen de grenzen van een Bijzonder Plan van Aanleg (BPA)2 of een verkaveling3.

1 Een erfdienstbaarheid is een last die gelegd is op een stuk grond of erf waarbij een andere persoon het recht heeft om het te gebruiken als doorgang.

2 Een BPA of Bijzonder Plan van Aanleg (zal in

de toekomst wellicht ruimtelijk uitvoeringsplan heten) geeft aan hoe een buurt er op termijn kunt uitzien. Het bepaalt bijvoorbeeld hoeveel bouw-lagen de huizen in de BPA-zone mogen hebben, waar ambachtelijke activiteiten toegelaten zijn... maar ook hoe hoog een haag mag zijn, of er een scheidingsmuur mag worden gebouwd, enz. Meestal is het BPA in overeenstemming met de gemeentelijke bouwverordening, waarvan hier sprake is.

3 Verkavelingen wijken nogal eens af van de

gemeentelijke bouwverordening. Meestal zijn ze

Ziehier de belangrijkste bepalingen van art. 45 van de bouwverordening :

− Voor afsluitingen tussen private eigen-dommen kan de stad volgende materialen en hoogten toelaten : • baksteen met maximumhoogte van

2,20 m • hout met maximumhoogte van 2,20 m

het hout moet verduurzaamd zijn • haag of groen met een maximum-

hoogte van 2,20 m

− Voor afsluitingen tussen een privaat eigen-dom en het openbaar domein is een afslui-ting in hout met een maximumhoogte van 2,20 m slechts toegelaten onder de hierna vermelde voorwaarden :

ook strenger. Zo kunnen ze bijvoorbeeld de bewoners verplichten om een welbepaalde soort haag, zoals bv. beukhaag, aan te planten.

De tuin en de wet 4

• het hout moet verduurzaamd zijn • de houten wand moet op minstens 50

cm van de perceelsgrens staan, zodat er nog ruimte overblijft voor een levende haag.

− Afhankelijk van de plaatselijke situatie kan de stad een bepaald type afsluiting en materialensoort opleggen.

Wanneer bent u verplicht uw eigen-dom af te sluiten ?

Langs de openbare weg kan de over-heid de eigenaar verplichten om een afsluiting (dode en/of levende materialen) te plaatsen ter verfraaiing van de openbare weg en de omge-ving (politieverordening op het afsluiten van gronden palend aan de openbare weg dd. 18/11/1971). Tussen private eigendommen mag de overheid dat niet doen.

Waar mag u de afsluiting plaatsen?

U mag een gemene afsluiting op de perceelsgrens met uw buurman plaatsen, maar u moet er wel vooraf een vergunning voor aanvragen aan de stad. Dit dient te gebeuren bij de dienst Urbanisatie, Oostmeers 17, 8000 Brugge, tel. 050/44.85.92. Voor een afsluitingsdraad tot 2,2 m hoogte is geen ver-gunning nodig. De afsluitingsdraad moet echter wel geplastificeerd zijn en vastgemaakt zijn aan palen. Het verdient aanbeveling om ook een betonnen onderplaat in de grond te stoppen die maximum 30 cm boven de grond uitsteekt.

Ook een niet-gemene dode afsluiting (muur, draad, houten wand,…) mag u tot tegen de perceelsgrens zetten. Voor een houten wand of muur hebt u het akkoord nodig van uw buur-man. Een dode haag mag ook op de perceels-

grens staan, want ze dreigt niet door te dringen op het erf van de buurman.

Een niet-gemene levende afsluiting in de vorm van een haag moet u op 0,50 m van de per-ceelsgrens plaatsen (art. 35 VW).

U weet niet tot waar de scheidingslijn met uw buurman loopt ?

In dat geval kunt u aan een landmeter vragen om een afpaling uit te voeren. De landmeter zal zoeken naar de scheidingslijn tussen de erven en die aanduiden met blijvende uitwendige tekens (palen). Wanneer er nog geen afpaling bestaat of de bestaande afpaling onzeker is geworden door het verdwijnen of verplaatsen van grenspalen, kunt u uw buurman of -vrouw verplichten om een afpaling te laten uitvoeren. Ieder betaalt daarbij de helft van de kosten.

De tuin en de wet 5

2. Gemeenschappelijke muren

Iedere muur wordt verondersteld gemeenschappelijk te zijn wanneer hij tot scheiding dient van gebouwen, koeren of tuinen, en er geen overeenkomst of geschreven docu-ment bestaat, noch een grenspaal die kan bewijzen dat de muur slechts eigendom is van een van de twee eigenaars (art. 653 BW).

Mag u een gemeenschappelijke muur eisen ?

Ja, in de steden en de voorsteden mag iedere eigenaar zijn buur verplichten om bij te dragen tot het bouwen en herstellen van een muur tussen twee huizen, koeren of tuinen (art. 663 BW). De muur moet bestaan uit vaste materialen zoals baksteen, beton, natuur-steen, enz.

Mag u bomen langs de muur aan-planten ?

Volgens art. 35, 2de en 3de lid van het Veldwetboek mag u om het even welke fruitboom als leiboom planten tegen een muur tussen twee erven. Als de muur gemeen is mogen beide eigenaars hem als steun gebrui-ken voor hun leibomen en mogen die dus tegen de muur aanleunen. Maar is de muur niet gemeenschappelijk, dan mag alleen de eige-naar ervan hem als steun voor zijn leibomen gebruiken.

Deze regels gelden enkel voor fruitbomen en niet voor andere boomsoorten, ook al zouden die de vorm van leibomen aannemen, zoals bijvoorbeeld een knotwilg. De regels gelden ook niet voor een houten afsluiting. In deze gevallen mag u de leibomen slechts planten op de voorgeschreven afstanden : • op 0,5 m van de perceelsgrens als de lei-

bomen niet hoger worden dan 2,20 m • op 2 m als ze hoger worden dan 2,20 m.

Onderhoud en aanpassing

Iedere mede-eigenaar deelt in de onderhouds- of herstellingskosten

van de muur. Een eigenaar kan wel afstand doen van mede-eigendom, tenzij de muur tot steun dient voor een gebouw dat zich op zijn eigendom bevindt.

Niemand mag een muur afbreken zonder zijn buurman erin te kennen en hem te vragen of hij

het ermee eens is. Een eigenaar mag ook geen holten in de muur maken of er een constructie aanbouwen, zonder toestemming van de andere eigenaar (art. 662 BW).

Wat is het ladderrecht ?

Het ladderrecht laat toe het naastgelegen erf te betreden om

werken uit te voeren aan een niet-gemene muur. De eigenaar van de niet-gemene muur moet wel toelating vragen aan de buurman om zijn erf te mogen betreden.

Als deze de toelating tot zijn erf weigert, mag de eigenaar van de niet-gemene muur dit erf toch betreden, maar hij moet dat doen op de minst beschadigbare plaats. Als hij daarbij schade veroorzaakt, kan de buurman daarvoor een vergoeding eisen (art. 31 VW).

De tuin en de wet 6

3. Gemeenschappelijke hagen

Een haag tussen twee erven wordt geacht gemeen te zijn, tenzij slechts een ervan afge-sloten is of tenzij het tegendeel blijkt uit een titel1 of een voldoende bezit (art. 32 VW). De wet vermoedt dus dat als de haag op de scheidingslijn staat, zij door beide eigenaars samen geplant is en hen in mede-eigendom toebehoort. Hiermee stemt de regel overeen dat wanneer iemand een haag wil planten, dit normalerwijze op 50 cm van de grens van het erf of de eigendom moet gebeuren.

1 Een titel is een akte of bewijsstuk waarin een recht is vastgelegd.

Wie zorgt voor het onderhoud van de gemeenschappelijke haag ?

Op gemene hagen is grosso modo het juridisch statuut van toepassing dat geldt voor alle gemene afsluitingen. Volgens artikel 33 van het Veldwetboek moet "een gemene afsluiting op gemeenschappelijke kosten onderhouden worden".

De ene eigenaar kan zich wel aan de gezamen-lijke verplichting tot onderhoud onttrekken door afstand te doen van mede-eigendom van de haag. Dit is echter slechts mogelijk mits de andere eigenaar deze afstand (zij het stilzwij-gend) aanvaardt en bereid is exclusief eigenaar te worden. Van dan af staat hij volledig in voor de onder-houdskosten. Weigert hij de afstand te aan-vaarden, dan kan de mede-eigenaar zich niet onttrekken aan zijn onderhoudsverplichting.

De eigenaar van een niet-gemene haag heeft het recht het erf van zijn buurman te betreden om onderhoudswerken aan zijn haag uit te voeren (het ladderrecht, zie blz. 5). Hier is dezelfde regeling van toepassing als voor gemeenschappelijke muren.

Mag een mede-eigenaar de gemene haag verwijderen?

De mede-eigenaar van een gemene haag mag ze vernietigen tot aan de grens van zijn eigendom, op voorwaarde dat hij op die grens een muur bouwt. (art. 34 VW).

De tuin en de wet 7

4. Niet-gemeenschappelijke hagen

Hoe hoog mag een haag maximaal zijn ?

Hierover blijft het Veldwet-boek in het ongewisse. De gemeentelijke verordening

op het bouwen, verkavelen en op de beplan-tingen is daarentegen wel duidelijk. Hagen mogen maximaal 2,20 m hoog zijn.

Voor percelen gelegen binnen een goed-gekeurde verkaveling of een Bijzonder Plan van Aanleg (BPA) kunnen echter afwijkende maximale hoogten voor hagen gelden. Vraag hierover uitleg aan de dienst Urbanisatie, Oostmeers 17, 8000 Brugge, tel. 050/44.85.92.

De tuin en de wet 8

Hoe hoog mag een haag aan een kruispunt zijn ?

Hoge hagen of heesters aan kruispunten kunnen de zicht-

baarheid van de weggebruikers ernstig belem-meren en op die manier ongevallen helpen veroorzaken. Daarom beperkt een stedelijke politieverordening de toegelaten hoogte van de begroeiing bij kruisende straten.

Om te weten wat mag, moet u als eigenaar van zo'n hoektuin een kleine berekening maken.

Vanuit het kruispunt der rooilijnen (m.a.w. het hoekpunt van de tuin) meet u langs beide rooi-lijnen een afstand van 5 meter. Verbindt dan de twee punten die op 5 meter van het hoek-punt liggen met een rechte lijn zodat een drie-hoek ontstaat. Binnen deze driehoek mag de begroeiing niet hoger komen dan 70 cm. Hagen en struiken waarvan de hoogte meer dan 70 cm bedraagt moeten tot onder de ver-eiste maximumhoogte gesnoeid worden.

rijweg/ voetpad

rijweg/voetpad kruispunt 5 m

tuin

woning

haag max. 70 cm

hoogte 5 m

De tuin en de wet 9

5. Bomen

De Belgische wetgeving maakt een onderscheid tussen hoog- en laagstammen. De klassering volgens hoog- en laagstammen houdt rekening met de natuurlijke groei-wijze of ontwikkeling van de boom. Zo worden knotwilgen, die van nature een grote hoogte bereiken, als hoogstammig beschouwd. Dat ze de facto lager gesnoeid worden doet daar niets van af. Andere voorbeelden van hoogstammige bomen zijn de eik, linde, kastanje, beuk, berk, wilg, enz. Ook fruitbomen, waaronder appelaar, perelaar, pruimelaar en kerselaar worden tot de hoogstammige bomen gerekend.

Wat is de minimale afstand bij beplantingen?

Behoudens vaststaand en algemeen erkend andersluidend gebruik, moeten hoog-stammige bomen op minstens 2 m van de scheidingslijn met een aanpalend eigendom geplant worden. Voor laagstammige bomen, heesters en struiken geldt in principe een minimumafstand van 0,5 m (art. 35 VW).

Over het algemeen wordt in de rechtspraak aangenomen dat bomen die zonder tussen-komst van de mens een hoogte van 3 m kunnen bereiken als hoogstammig moeten worden beschouwd. Hoogstammige bomen die geschikt zijn en gewoonlijk gebruikt worden voor het vormen van hagen, zoals beuk, haag-beuk en meidoorn, mogen als haag op 0,5 m van de grenslijn geplant worden.

De tuin en de wet 10

Wat kunt u doen als uw buurman de voorgeschreven minimumafstand niet naleeft ?

In dit geval kunt u eisen dat hij de bomen of struiken in kwestie wegneemt. Komt de zaak voor de rechtbank, dan is het niet zeker dat de rechter volledig zal ingaan op uw eis. Zo zult u in geval van een te dicht geplante boom veelal genoegen moeten nemen met een inkor-ting van de boom.

In welke gevallen hebt u niet het recht de rooiing van een boom te eisen ?

Als u gedurende dertig jaar geen klacht hebt ingediend tegen een onregelmatig aangeplante boom, kunt u na verloop van die termijn niet meer eisen dat de boom weggenomen wordt. Dan heeft uw buurman door verjaring het recht verworven om de boom op die plaats te laten staan. Ook als de vorige eigenaar van uw huis een overeenkomst heeft afgesloten met de buur waarin hij akkoord gaat met een inplanting op een kortere afstand van de scheidingslijn dan normaal vereist, kunt u de rooiing van de boom niet eisen.

U kunt natuurlijk ook zelf een overeenkomst met uw buurman/-vrouw afsluiten, waarin u overeenkomt om elk te planten boom op een kortere afstand van de scheidingslijn te mogen zetten. Een dergelijke overeenkomst legt u best vast in een notariële akte.

Als eigenaar van een gemene boom mag u wel altijd eisen dat de boom gerooid wordt. Dit geldt bijvoorbeeld voor bomen die op de scheidingslijn van 2 erven staan. Deze worden geacht gemeen te zijn, “tenzij het tegendeel blijkt uit een titel of een voldoende bezit”. Ook bomen die in een gemene haag staan, zijn gemeenschappelijk (art. 34 VW).

Mag u de boom van uw buurman zelf rooien ?

Neen, dat mag u niet. Op grond van art. 537 van het Strafwetboek kan de buurman klacht tegen u neerleggen bij politie of rijkswacht als u een of meerdere bomen omhakt of zodanig snijdt, verminkt of ont-schorst dat ze afsterven. Uw buurman kan zich burgerlijke partij stellen tijdens de strafvorde-ring om schadevergoeding te bekomen voor het geleden verlies. De rechtbank kan dan bevelen dat er een nieuwe boom geplant wordt.

Op welke afstand moet u blijven van de grens van het openbaar domein ?

De wetgever ziet erop toe dat bomen niet indruisen tegen het algemeen belang. Dit mondde uit in een bijzondere wetgeving over afstandsnormen voor beplantingen : - rijkswegen1 : hoogstammige bomen of

beplantingen van meer dan 1,5 m hoogte moeten op minstens 2 m van de grens van het openbaar domein staan

- buurtwegen2 : hoogstammige bomen dienen op minstens 1,5 m van de rand van de weg te staan.

1 Rijkswegen zijn wegen waar de overheid

(meestal de stad en in beperktere mate de Provincie en het Vlaamse Gewest) het plantrecht heeft. Op die wegen heeft de overheid het recht om bomen te planten, maar ook de verantwoor-delijkheid erover en de plicht om die bomen te onderhouden. In Brugge heeft de overheid het plantrecht in ca. 73 % van het totale wegennet.

2 Buurtwegen zijn wegen waar de aangelanden het

plantrecht hebben. Dit recht dateert nog uit de tijd van keizer Napoleon. Enkele voorbeelden van buurtwegen zijn de Aardenburgseweg, Zee-weg, Polderstraat, gedeelten van de Doornstraat, Moerkerkse Steenweg, enz.

De tuin en de wet 11

6. Overhangende takken, doorschietende wortels en het fruit

Ook bomen die op de wettelijke afstand staan, kunnen bij hun normale natuurlijke ontwikkeling aanleiding geven tot wrevel en ergernis. Want hun takken kunnen over het erf van de buren reiken en de wortels kunnen over de perceelsgrens groeien.

Wie mag of moet snoeien?

In principe is het aan de eigenaar om de overhangende takken van zijn

boom of haag te snoeien of te verwijderen. Voor het onderhoud van uw haag of boom (snoeien en wegnemen van takken) hebt u dus het recht op het terrein van uw buurman te komen. Indien zijn terrein afgesloten is, moet u wel eerst de toelating aan uw buurman vragen. Als hij dit weigert, mag u toch het erf betreden, maar op de minst beschadigbare plaats en “behoudens vergoeding van veroorzaakte schade” (ladderrecht : uitleg op blz. 5) (art. 31 VW). U kunt natuurlijk ook uw buurman de toelating geven om de takken die over zijn erf hangen zelf af te snijden.

Wat als uw buurman weigert om de takken van zijn boom of haag op uw eigendom te snoeien ?

Dan kunt u aan uw buurman vragen of u de takken zelf mag snoeien. Krijgt u hiertoe niet de toelating, dan mag u de takken toch zelf snoeien. Dit geldt ook voor bomen die ouder zijn dan 30 jaar en dus verjaard zijn (art. 37 VW).

Maar opgelet, u mag de boom van uw buurman pas snoeien als u uw buurman een “passende termijn” gegeven hebt om zelf het karwei uit te voeren. Onder een passende termijn verstaat de wetgever een tijd waarin normaal gesproken wordt gesnoeid, dus bijvoorbeeld de herfst of de winter. Snoeien in een verkeerde tijd van het jaar of op een manier waarbij de boom schade lijdt, is niet toegestaan.

Bovendien wendt u zich best tot de vrederech-ter1 om een rechterlijke machtiging te beko-men. Want als u zonder zo’n machtiging uw 1 Een klacht bij politie of rijkswacht haalt niets uit,

omdat het hier om een burgerlijk feit gaat.

buurmans boom snoeit, loopt u het risico ach-teraf een schadevergoeding te moeten betalen.

U hebt in elk geval niet het recht de boom of haag in de hoogte te snoeien, ook al zorgt deze in uw tuin voor te veel schaduw!

Mogen takken van uw boom over de straat groeien ?

Dat hangt af van de hoogte van de takken en is geregeld in een gemeentelijke politieverordening. Voorbijgangers moeten het voetpad en de rijweg ongehinderd kunnen gebruiken. Daarom mogen er geen takken op minder dan 4,5 m hoogte boven de rijweg han-gen. Boven de gelijkgrondse berm of het voetpad moet een hoogte van 2,5 m vrij blijven.

Takken van bomen, struiken of hagen die lager hangen, moeten gesnoeid worden. Vaak is immers een deel van het voetpad overwoekerd door zelden of nooit getrimd haag- of struik-gewas, zodat mensen met een kinderwagen of in een rolstoel noodgedwongen de rijweg op moeten. Zo’n situaties zijn onaanvaardbaar, ook niet bij onbebouwde percelen. Ook daar dient de eigenaar in te staan voor het onder-houd van zijn braakliggend terrein.

4,5 m

2,5 m

rijweg voetpad

De tuin en de wet 12

Als de stadsdiensten vaststellen dat de takken te laag hangen, zullen ze aan de eigenaar vra-gen om dit euvel binnen een bepaalde termijn te verhelpen. Blijft de eigenaar in gebreke, dan zal de gemeente de takken zelf snoeien en zal de eigenaar hiervoor moeten betalen.

Doorschietende wortels

Doorschietende wortels op uw erf mag u zelf doorhakken. U hebt er niet de

toestemming voor nodig van de eigenaar van de boom. De eigenaar van de boom is zelfs aansprakelijk voor de schade die de wortels aanrichten (bijvoorbeeld een omhooggeduwd terras of tegelpad of verstopte afvoerleidin-gen), ook al staat de boom op de wettelijke afstand.

Het recht om wortels weg te hakken, verjaart niet (art. 37 VW). Ook bij bomen die meer dan 30 jaar oud zijn, mag u dus de wortels weghakken.

Aan wie behoort het fruit toe ?

Appels en noten die van de boom van uw buren in uw tuin vallen, behoren u

toe. De eigenaar van de boom mag deze vruchten niet bij u komen ophalen. Hij mag wel proberen om het fruit van de overhangende takken zelf te oogsten, maar moet op zijn eigen terrein blijven (bijvoorbeeld met behulp van een fruitplukker aan een lange steel).

Het fruit dat op natuurlijke wijze van een niet- gemeenschappelijke boom valt, behoort toe aan de eigenaar van de grond, waarop het gevallen is (art. 37 VW). Het fruit dat nog aan de takken hangt, is echter eigendom van de eigenaar van de boom.

Als een gemene boom afsterft of gekapt wordt, dan heeft elkeen recht op de helft van het hout. Dit geldt ook voor de vruchten. Ze worden op gemeenschappelijke kosten ingezameld en eveneens bij helfte verdeeld, ongeacht of zij afgevallen dan wel geplukt zijn.

De tuin en de wet 13

7. Kapvergunning

Wanneer is een kapvergunning ver-plicht ?

Wanneer u een of meerdere bomen wil (laten) vellen of grondig snoeien moet u daarvoor over een kapvergunning beschikken. Volgens de gemeentelijke verordening op het bou-wen, verkavelen en op de beplantingen geldt dit voor alle bomen die aan de grond een stam-omtrek hebben van minstens 40 cm (of 12,5 cm diameter). Voor fruitbomen hoeft u geen kapvergunning aan te vragen. In woonparken is eveneens een kapvergunning vereist voor met hakhout begroeide percelen. In landelijke gebieden ten slotte is ook voor het rooien of vernietigen van hagen en struik-gewas, bestaande uit streekeigen boom- en struiksoorten (bv. meidoorn, els, populier, wilg), een kapvergunning vereist.

Hoe vraagt u een kapvergunning aan ?

Uw aanvraag doet u best telefonisch aan de stedelijke Groendienst, Buiten de Sme-denpoort 2, 8000 Brugge, op tel. 050/31.33.97 of 050/44.81.85. Iemand van deze dienst zal dan met u een afspraak maken om de te rooien bomen of struiken te komen bekijken. Daarna legt de Groendienst de kapaanvraag voor aan het college van burgemeester en schepenen. Na de beslissing ontvangt u een brief met de mededeling of u de werken al dan niet mag uitvoeren. Voor de kapvergunning hoeft u niets te betalen. Tussen uw aanvraag en de toewijzing moet u op ongeveer een maand rekenen.

U krijgt drie maanden tijd om de boom of struik te rooien. Meestal stelt het stadsbestuur als voorwaarde dat u in het eerstvolgend plantseizoen voor een vervangende beplanting moet zorgen.

De tuin en de wet 14

8. Rechten en plichten van de huurder in verband met beplantingen

Onderhoud van de tuin

De huurder moet de bomen in zijn tuin regelmatig snoeien en de tuin onder-houden volgens het goede nabuurschap. Afge-storven planten moet hij vervangen. Als de hele haag vervangen moet worden, moet de eigenaar de kosten op zich nemen. De huurder mag fruit plukken en hout winnen, maar hij mag niet over de bomen beschikken en mag die dus niet laten vellen zonder toelating van de eigenaar. De huurder mag ook geen ingrij-pende wijzigingen aanbrengen aan de be-staande toestand van de tuin.

Mag de huurder beplanten ?

Ja, dat mag. Maar het is aangeraden hiervoor een schriftelijke en onderte-

kende toelating te vragen aan de eigenaar. Want als huurder moet u in principe het erf teruggeven in de staat waarin u het hebt ont-vangen. Als u zonder toelating planten zet, kan de eigenaar bij uw vertrek eisen dat u de planten op uw kosten verwijdert en kan hij een schadevergoeding aanrekenen. Daarentegen, als de eigenaar de beplantingen wil behouden moet hij hun waarde en het loon voor de arbeid terugbetalen aan de huurder (art. 555 BW).

Mag de huurder een vordering instellen tegen zijn buren ?

De huurder kan optreden tegen zijn buurman als takken van bomen boven het aan-palend erf of over de perceelsgrens hangen. Hij moet zich dan beroepen op art. 1725 BW. Dat artikel geeft de huurder het recht om der-den, die hem een stoornis in zijn genot toe-brengen, in eigen naam te vervolgen.

Maar de huurder kan niet zelf een vordering instellen tegen zijn buurman als bijvoorbeeld bomen te dicht bij de perceelsgrenzen zouden staan. Enkel de verhuurder kan hiervoor een vordering instellen. Hij moet dat doen wan-neer de huurder erom vraagt. Want de huis-baas moet ervoor zorgen dat de huurder “het rustig genot van het goed” heeft.

Andersom mag de buurman van de huurder geen vordering instellen tegen de huurder indien bomen op het erf van de huurder te dicht bij de perceelsgrens zouden staan. De buurman moet zich daartoe rechtstreeks richten tot de verhuurder.

9. Klachten over schaduw en hinder door bomen

Wie van de inplanting van bomen of struiken last heeft, kan hiervoor een schadevergoeding vragen. Dit kan op grond van de evenwichts-leer. De overlast moet wel de grenzen van de gewone ongemakken van nabuurschap over-schrijden. Het moet heel wat erger zijn dan bomen die licht ontnemen of hinder veroor-zaken door vallende bladeren. Wie vindt dat zijn klacht terecht is, wendt zich best tot de vrederechter.

De rechter zal oordelen of er al dan niet sprake is van rechtsmisbruik; bijvoorbeeld als de eiser zich schuldig maakt door een ingreep te vorde-ren zonder dat hij/zij daar belang bij heeft.

Bomen die bij de buurman of op het openbaar domein staan en waarvan de bladeren of vruchten op een eigendom vallen, mogen niet terug op het erf van de buurman of het open-baar domein gedeponeerd worden. Evenmin mag u de bladeren van de bomen die op uw eigen erf staan op het openbaar domein gooien.

De tuin en de wet 15

10. Klimplanten en groen op het voetpad

Waar mag u klimplanten zetten ?

U mag geen klimplanten (klimop, Clematis, klimrozen,...) zetten tegen

een afsluiting die niet gemeenschappelijk is. Doordat klimplanten na verloop van tijd een haag vormen, dient u ze op 0,50 m afstand van de perceelsgrens te planten.

Hebt u voor klimplanten tegen uw gevel een toelating nodig van het stadsbestuur ?

Dat hangt ervan af. Voor het aanplanten van klimmers tegen een huisgevel die grenst aan het openbaar domein dient u toelating te vra-gen aan de stad. Want veelal moet u daartoe een gedeelte van het voetpad opbreken.

U dient dan ook uw aanvraag te richten tot de Wegendienst van de stad Brugge die de zaak voorlegt aan het college van burgemeester en schepenen. Het adres is : Oostmeers 17, 8000 Brugge. Vanzelfsprekend mag u ook schrijven naar het college van burgemeester en schepe-nen, Burg 12, 8000 Brugge. Bel voor inlich-tingen hierover de Wegendienst, tel. 050/44.85.85.

Is er tussen het openbaar domein en de voor-gevel een voortuintje of oprit, dan is er geen toelating vereist.

Is groen op het voetpad toegelaten ?

Het besluit van de Vlaamse regering houdende vaststelling van een alge-

mene bouwverordening inzake wegen voor voetgangersverkeer (29 april 1997) bevat normen over voetpaden.

Als de weg voor voetgangersverkeer1 breder is dan 2 m, moet de obstakelvrije loopweg2 minimaal 1,5 m breed zijn. Als de weg voor voetgangersverkeer een breedte heeft tussen 1,5 m en 2 m, mag slechts 0,5 m hiervan door 1 Weg voor voetgangersverkeer: elk gedeelte van

de openbare weg dat hoofdzakelijk gebruikt wordt voor voetgangersverkeer waaronder ook rolstoelgebruikers.

2 Loopweg : de ruimte waarbinnen de voetganger zich kan voortbewegen.

obstakels worden ingenomen. Op elke weg voor voetgangersverkeer moet er een geheel obstakelvrije voetgangersruimte zijn van min-stens 1 meter breedte.

Wie een bloembak of pot met een boompje erin op het voetpad wil plaatsen, moet daarover het fiat krijgen van de stad. De bloembak of -pot mag hoogstens 50 cm zijn in diameter. De aanvraag dient schriftelijk te gebeuren aan het college van burgemeester en schepenen, Burg 12, 8000 Brugge. De toelating is gratis. Tus-sen het moment van de aanvraag en de toela-ting moet u op enkele weken rekenen. De dienst Vergunningen brengt de aanvrager schriftelijk op de hoogte van de beslissing van het stadsbestuur. Voor meer inlichtingen kunt u de dienst Vergunningen bellen op tel. 050/44.88.29 of 050/44.88.30.

De tuin en de wet 16

11. Toelage voor de aanleg en het onderhoud van “Kleine Landschapselementen”

Waarom keert het stadsbestuur der-gelijke toelagen uit ?

Bomenrijen, houtkanten, heggen, sloten, veedrinkpoelen e.d. zijn sterk bepalend voor het uitzicht en de aantrekkelijkheid van ons landschap. Ook voor de natuur zijn deze zogenaamde "kleine landschapselementen" van bijzondere betekenis. Allerhande dieren en planten vinden in deze lint- en puntvormige elementen een leefplek of gebruiken ze als corridor of stapsteen om zich van het ene gebied naar het andere te verplaatsen.

Kleine landschapselementen vergen een zeker onderhoud en nemen ruimte in die niet meteen van nut is voor de eigenaar. In de praktijk gaan vele KLE’s teloor en verdwijnen aldus uit het landschap. De stad wil het niet zover laten komen en werkte daarom een betoelagings-systeem uit om de aanleg en het onderhoud van de kleine landschapselementen te bevorderen.

Voor welke “elementen” kunt u een uitkering krijgen ?

Het moet gaan om “elementen” die in het landelijke gebied van de stad gelegen zijn, dat wil zeggen in zones die op het Gewestplan als landbouw-, natuur- of parkgebied aange-duid zijn. De toelage kan slaan op lijnvormige beplantingen (hagen, bomenrijen e.d.), hoog-stamboomgaarden en veedrinkpoelen. De groenobjecten moeten uit streekeigen soorten bestaan en een duidelijk landschapselement vormen.

Hoeveel bedraagt de toelage ?

Ze bedraagt 20 fr. per plant voor hagen, heggen en houtkanten. De

aanplanting moet minimaal 50 m lang zijn en uit 2 tot 3 stuks plantgoed per lopende meter bestaan. Voor het aanplanten van bomenrijen en hoogstamvruchtbomen bedraagt de toelage 400 fr. per boom; de beplanting dient minimaal 10 bomen te bevatten. Voor het aanplanten

van niet-bewortelde poten, bijvoorbeeld knot-wilgen, bedraagt de toelage 100 fr. per stuk. Aanplantingen of heraanplantingen die voort-vloeien uit een kap-, bouw-, of milieuvergun-ning komen niet in aanmerking voor een aan-plantingstoelage.

De toelage voor onderhoud van beplantingen geldt voor de snoei van hagen en heggen (20 fr. per lopende meter, weerom voor mini-maal 50 m) en voor het knotten van knotbomen (300 fr. per boom). Deze onderhoudstoelagen zijn om de 2 jaar toekenbaar voor hagen, om de 5 jaar voor heggen en om de 3 jaar voor knotbomen. De onderhoudstoelagen gelden niet voor randbeplantingen rond siertuinen.

Voor het aanleggen of uitdiepen van veedrink-poelen bedraagt de vergoeding 200 fr. per ku-bieke meter. Veedrinkpoelen zijn bijzonder waardevol in de natuur. Om die reden mogen ze niet langer gedempt of volgestort worden.

Hoe kunt u een toelage aanvragen ?

U dient uw aanvraag schriftelijk te richten tot het college van burgemeester en schepenen, Burg 12, 8000 Brugge, en dit vóór de aanleg of het onderhoud wordt uitgevoerd. De aanvraag moet een opgave van de geplande werken (wat, waar, hoeveel) en een becijfering van de daarmee overeenstemmende toelage bevatten. Een aanvrager mag binnen de 4 weken na het insturen van zijn aanvraag een bericht over de toekenning verwachten. De toelage wordt na de uitvoering van de werken uitgekeerd. Het stadsbestuur kan de toelage beperken tot 10.000 fr. per aanvraag.

Aanvraagformulieren en het volledige regle-ment zijn verkrijgbaar bij de stedelijke Groen-dienst, Buiten de Smedenpoort 2, tel. 050/44.81.86, en de stedelijke Infodienst, Braambergstraat 15, tel. 050/33.33.33. Wie duidelijkheid wenst om wat onder streekeigen boom- en struiksoorten begrepen wordt, kan voor een lijst daarvan eveneens op deze dien-sten terecht.

De tuin en de wet 17

12. Nuttige tips voor de tuin

Wanneer plant u het best een haag, boom of struik ?

Een nieuwe haag, boom of struik plant u best tijdens de rustperiode, die loopt van november tot uiterlijk eind april, maar altijd tijdens vorstvrije periodes. Jonge bomen snoeien bij de beplanting geeft hen meer kan-sen in goeie staat te blijven en sterk te worden.

Wanneer mag u uw beplantingen snoeien ?

De normale snoeiperiode voor bomen vangt aan na het vallen van het blad en duurt de hele rusttijd van boom en heester, van november tot uiterlijk eind april. Kleinere takken met een stamdikte van 5 tot 8 cm mogen ook in de groeiperiode, de zomer dus, gesnoeid worden.

Grote wonden (meer dan 8 cm doorsnede) die in de winter gemaakt worden, kunnen het best behandeld worden met een wondafdekmiddel dat het hout tegen uitdroging en allerlei schimmels beschermt.

Takken worden best tot tegen de hoofdstam ingekort om overbodige lange stompen of zogenaamde kapstokken te vermijden : daar groeien immers achteraf kleine takjes uit die later weer ingesnoeid moeten worden.

De normale onderhoudssnoei van de haag, het inkorten van eenjarige scheuten dus, mag tijdens het groeiseizoen gebeuren. Het dras-tisch insnoeien op meerjarig hout gebeurt bij voorkeur in het begin van de lente, wanneer alle groen begint te groeien.

Hoe kunt u best uw tuin bewerken ?

Om een vruchtbare tuin te hebben is het niet nodig hem vol te stoppen met

chemische meststoffen. U hoeft enkel de humuslaag goed te onderhouden en het grond-leven te bevorderen. Als u de grond in de diepte en voor het begin van de winter

bewerkt, en dit zonder de verschillende grondlagen te vermengen, maakt u de grond los en luchtig. Maak geen jacht op aardwor-men, want zij zijn broodnodig voor de ver-luchting van de grond. U kunt de grond bemesten met teelaarde bekomen door com-postering of organisch vermorzelde materie, zoals gras, bladeren, gedroogde mest, stro of schors.

De toevlucht tot pesticiden om ziekten en para-sieten te bestrijden moet absoluut vermeden worden. Deze producten doden niet alleen schadelijke dieren maar ook de nuttige soorten in de tuin, zoals bijen, onze-lieve-heerbeestjes, vlinders en aardwormen. U mag wel biologi-sche stoffen uitstrooien.

In tegenstelling tot wat men meestal denkt zijn onkruidverdelgende middelen, evenzeer als insecticiden, zeer giftig en gevaarlijk voor vissen, vogels, bijen, enz. Is het echt nodig om “onkruid” te verdelgen ? Wat wij omschrijven als “onkruid” zijn in feite wilde planten, die spontaan groeien. Deze planten maken deel uit van ons natuurlijk patrimonium en zijn in vele gevallen zeer nuttig : zij beschermen de grond en dienen als voedsel en beschutting voor nut-tige diertjes. U kunt, indien nodig, de wilde planten vernietigen door te wieden, en dit bij voorkeur 's morgens en bij droog weer.

Bij langdurige droogte is het beter om eenmaal per week de tuin goed te besproeien dan elke dag een beetje. De planten wortelen dan die-per, wat hen meer kracht geeft. Besproei de tuin ’s avonds. Overdag verdampt het water grotendeels door de zonnewarmte.

Meer tuinadvies vindt u in boeken, tijdschrif-ten, op Internet, enz. Ook op de gemeentelijke teletekstpagina’s 210-289 van de stad Brugge op Focus tv staat soms tuintips van de Groen-dienst. U mag ook altijd aan de Groendienst advies vragen door te bellen naar tel. 050/44.81.85 of 050/31.33.97. Voor deze dienstverlening hoeft u niets te betalen.

De tuin en de wet 18

13. Bouwvergunningen

Wanneer hebt u een bouwvergun-ning nodig ?

Vragen en problemen rijzen iedere keer weer als er een of ander bouwwerkje in de tuin moet komen. Als algemene regel kunt u ervan uit-gaan dat u voor bouw- en verbouwingswerken een vergunning nodig hebt, behalve indien het gaat om onderhoudswerken, werken om het gebouw in goede staat te houden1. Zo hebt u onder andere een bouwvergunning nodig voor : de oprichting van een hok voor dieren, een

duiventil, een volière of een bijenkorf de plaatsing van een tuinhuisje, een car-

port, een serre of veranda de plaatsing van afsluitingen (uitgezonderd

afsluitingen met palen en draad en maxi-maal 2 m hoog)

U hebt geen bouwvergunning nodig voor : de aanleg van tuinpaden in de achtertuin-

strook en van terrassen voor zover ze niet gelegen zijn in de voortuinstrook, mini-mum 2 m van de zijdelingse en achterste perceelsgrenzen verwijderd blijven en in totaal niet groter zijn dan 30 m² en voor zover deze verhardingen worden aangelegd op de hoogte van het natuurlijk maaiveld. de aanleg van een siervijver van max. 30

m², indien gelegen in de achtertuin en op minimum 2 meter van de perceelsgrens

1 Gemeentelijke bouwverordening + besluit van de

Vlaamse regering van 16 december 1996 tot wijziging van het Koninklijk Besluit van 16 december 1971 tot bepaling van de werken en handelingen die vrijgesteld zijn ofwel van de bemoeiing van de architect ofwel van de bouw-vergunning ofwel van het eensluidend advies van de gemachtigde ambtenaar.

de plaatsing van zaken die tot de normale tuinuitrusting behoren, zoals een barbecue-stel, speeltoestellen, een tuinmuurtje met een maximumhoogte van 1,2 m. Let wel het mag niet gaan om een muurtje dat op de perceelsgrens wordt gezet. Hiervoor is wel een bouwvergunning vereist.

U doet er in elk geval goed aan om vooraf inlichtingen te vragen bij de dienst Bouwver-gunningen, Oostmeers 17, 8000 Brugge, tel. 050/44.81.10, want :

Als gevolg van het decreet op ruimtelijke ordening zullen er ingrijpende wijzigingen gebeuren in verband met vergunningsplicht en de te volgen procedure voor de aflevering van de bouwvergunning.

Meer info over de bouwvergunning

Indien een bouwvergunning vereist is, kunt u bij de dienst Bouwver-

gunningen, Oostmeers 17, 8000 Brugge een checklijst krijgen waarop de zaken staan die u nodig hebt voor uw bouwaanvraag, zoals foto’s van de bestaande toestand, een plan van wat u wil plaatsen of bouwen, het aantal zegels dat u moet betalen… Normaal gezien dient u 60 fr. aan stadszegels, 200 fr. aan fiscale zegels en 200 fr. per ingediend plan te betalen. Wil u de bouwvergunning laten opsturen, dan betaalt u 150 fr. extra.

Meer informatie over bouwvergunningen vindt u in de Infowijzer Bouwvergunning, eerder nodig dan u denkt.

De tuin en de wet 19

14. Ongevallen in de tuin

Bent u aansprakelijk voor een onge-val in uw tuin?

Ja, u bent aansprakelijk voor de eventuele schade veroorzaakt door uw daden, uw nalatigheid of onvoorzichtigheid (art. 1382-1383 BW). Als u bijvoorbeeld een onkruidverdelger of insectenbestrijdingsmiddel in huis hebt en een kind van de buren vindt dit middel en drinkt ervan, dan bent u aansprake-lijk. Via de verplichte wettelijke aansprake-lijkheidsverzekering bent u wel meestal tot een belangrijk bedrag gedekt tegen de schade, maar wees toch voorzichtig !

Als bezitter of beheerder van een tuin bent u verplicht om de noodzakelijke voorzorgen te nemen ter bescherming van derden. Volgens de wet moet u voor een “verkeersveilige situa-tie” zorgen. Onder “verkeersveilig” verstaat de wetgever dat er op uw erf geen bronnen van gevaar mogen voorkomen die tot verwonding van mensen kunnen leiden. Een voorbeeld : hoewel uw schommel veilig is voor kinderen kan uw dikke oom er niet zonder gevaar op plaatsnemen. U hebt de plicht hem daarvoor te waarschuwen, voor hij op de schommel gaat zitten. Beter nog is hem erop te wijzen dat speeltuigen voor kinderen bedoeld zijn. Als uw tuinpad verzakt is of als traptreden afbrokkelen, moet u deze zaken in orde brengen.

Behoedt kinderen voor ongelukken

Ten opzichte van kinderen ver-wacht de wet van u een hoge

mate van verantwoordelijkheid.

Let vooral op volgende zaken : half afgedekte putten in de tuin punten met aantrekkingskracht voor kinde-

ren, zoals dode of gevaarlijke bomen, waar kinderen in kunnen klimmen

ruim tuingereedschap op, vooral indien het scherp of elektrisch is

bewaar nooit gif, zoals bv. een onkruid-bestrijdingsmiddel, in een limonadefles

hou de kinderen zoveel mogelijk in het oog, vooral als u een vijver hebt

plaats geen giftige planten bij kinderspeel-plaatsen en wijs kinderen op het gevaar van giftige tuinplanten; verbiedt hen om zonder uw toestemming ook maar iets van de planten te plukken. Een groot aantal algemeen voorkomende tuinplanten zijn min of meer giftig (lijst van zeer giftige planten : zie p. 20). Gebeurt er toch een ongeval, bel dan zo snel mogelijk het Antigifcentrum, tel. 070/245.245.

De tuin en de wet 20

Overzicht van de zeer giftige tuinplanten (bron : het Rode Kruis)

Nederlandse naam botanische naam giftigheid vergiftigingsverschijnselen blauwe monnikskap Aconitum napellus alle delen bij inname,

alle delen bij aanraking prikkeling, maagpijn, braken, buikloop, gevoelloosheid, hartverzwakking, huidont-steking, prikkeling

doornappel Datura stramonium alle delen bij inname (15 zaadjes kunnen voor een kind dodelijk zijn)

pupilverwijdering, droge mond en keel, dorst, rode warme huid, hoge koorts, alge-mene opwinding overgaand naar ongevoe-ligheid, vertraagde ademhaling en hartslag

gevlekte aronskelk Arum autumnale alle delen bij inname (enkele bessen kunnen een kind doden)

maag- en darmontsteking, buikloop, pijn in mond en keel, kramp

alle delen bij aanraking huidonsteking goudenregen Laburnum anagy-

roides alle delen bij inname (vooral wortels, bast en zaad) (8 zaden kunnen de dood veroorzaken)

braken, brandend gevoel in mond en keel, buikloop, opwinding overgaand naar ver-lamming

herfsttijloos Colchicum autum-nale

alle delen bij inname brandend gevoel in mond, keel, maag, speekselvloed, braken, darmkramp, buik-loop, dorst

kardinaalsmuts Euonymus zaad, blad, bast bij inname braken, buikkramp, -loop, sufheid lelietje-van-dalen Convallaria majalis alle delen bij inname (ook het

water in de vaas waarin de klokjes staan)

duizeligheid, braken, misselijkheid, buik-loop, hartstoornissen

oleander Nerium oleander alle delen bij inname (1 blad kan een kind doden)

maag- en darmontsteking, braken, buikloop, hartzwakte)

palmboompje Buxus sempervivens alle delen bij inname kollieken, buitkoop, braken sap bij aanraking huidontsteking papaver Papaver alle delen rood gezicht, vernauwe pupillen, moeilijke

ademhaling, verzwakte hartwerking peperboompje Daphne mezereum alle delen (vnl. de bessen)

(10 bessen kan dodelijk zijn) brandend gevoel in mond, keel, maag, kolie-ken, buikloop

sap van de bast bij aanraking blaren taxus Taxus baccata blad, schors, zaad bij inname

(enkele bessen zijn voor een kind levensgevaarlijk), sap van de bast bij aanraking

maag-, darmontsteking, duizeligheid, ver-wijding van de pupillen, spiersamentrekkin-gen, purperen huidvlekken, onregelmatige polsslag

levensboom Thuja occidentalis alle delen (vnl. de bladeren) bij inname

maag-, darmstoornissen, kramp

vingerhoedskruid Digitalis purpurea alle delen bij inname (vooral bladeren en zaden)

maag-, darmontsteking, braken, buikloop, hartstoornissen

wolfskers Atropa belladonna alle delen bij inname (vooral de bessen) (3-4 bessen kunnen voor kinderen dodelijk zijn)

pupilverwijding, droge mond en keel, dorst, warme droge huid, hoge koorts, opwinding overgaand naar ongevoeligheid, vertraagde ademhaling en hartslag

wonderboom Ricinus communis alle delen bij inname (vnl. zaad en wortels) (1 tot 3 gekauwde zaden kunnen een kind doden)

brandend gevoel in mond en keel, buikloop, darmkrampen, nieraandoeningen

zevenboom Juniperus sabina alle delen bij inname braken, maag- en darmontsteking, buikloop, kramp

Wees voorzichtig met uw hond

Let ook op als u een hond hebt. Met uw geliefde viervoeter mag u de straat niet op zonder leiband. De leiband is trouwens overal op het openbaar domein verplicht. Dit geldt ook voor parken, bossen, begraafplaat-sen, de duinen, enz. Maar op eigen terrein bent

u vrij. U mag dus uw hond wel vrij laten rondlopen in uw tuin. Dat neemt niet weg dat u aansprakelijk blijft voor de schade die het dier ofwel in ofwel buiten uw tuin veroorzaakt aan derden (art. 1385 BW).

De tuin en de wet 21

15. Ongewenste planten Wat kunt u doen als u als buurman het onkruid laat woekeren ?

De wet voorziet hierbij geen maatre-gelen. U kunt alleen maar proberen hem/haar ertoe te overhalen om te wieden. De wet laat onder geen enkele omstandigheid toe dat u de vegetatie bij uw buur vernietigt.

Hetzelfde geldt voor vuilnis. Als de tuin van uw buurman een grote wildernis is met bijvoorbeeld oude bedden, rommel en flessen, kunt u hem niet dwingen dat op te ruimen.

Zijn distels toegelaten ? Dat hangt af van de soort distels. De

overheid beschouwt 4 soorten distels als scha-delijk (KB van 19 november 1987 en 3 mei 1994). Het gaat om de volgende soorten :

• Carduus crispus (= kruldistel)

• Cirsium palustre (= kale jonker) • Cirsium lanceolatum (= speerdistel) • Cirsium arvense (= akkerdistel)

Iedere eigenaar of huurder is verplicht om de bloei van deze schadelijke distels met alle middelen te beletten. Niet iedereen is zich daarvan bewust. Daarom houdt de wijkagent in de maanden waarop de zaden tot rijping komen, nl. van mei tot juli, een scherp oog in het zeil. Wie erop betrapt wordt schadelijke distels te hebben in zijn tuin, wordt aange-maand om ze zo spoedig mogelijk te verwijde-ren. Wie weigert dit te doen, riskeert een straf-rechterlijke vervolging. Meer informatie krijgt u op de dienst Planten-kwaliteit en –bescherming van het ministerie van Landbouw, Hoogstraat 9, 8000 Brugge, tel. 050/33.02.67 - fax 050/333178.

16. Lastige dieren en insecten

Bent u aansprakelijk voor de schade die uw huisdier aanricht ?

Inderdaad, volgens art. 1385 BW is de eigenaar van een dier, hij die het in gebruik heeft, of die er zich van bedient, aansprakelijk voor de schade die het dier veroorzaakt, ook als het dier verdwaald of ontsnapt is. Als u grotere dieren hebt, bijvoorbeeld honden, moet u er dus op letten dat ze niet door de omhei-ning kunnen en dat de tuinpoort dicht is.

Huis- en staldieren die gevaarlijk kunnen zijn in het verkeer moet u, als ze op straat komen, ook altijd begeleiden. Ze kunnen immers een verkeersongeval veroorzaken of voetgangers lastigvallen, en in het ergste geval zelfs iemand aanvallen.

Art. 1385 BW stelt eigenlijk een dubbel ver-moeden in. Niet alleen de fout van de eige-naar, maar ook het oorzakelijk verband tussen deze fout en de schade wordt vermoed. Als bewaarder van het schadeverwekkende dier kunt u zich dus in geen geval vrijpleiten door te bewijzen dat uzelf geen enkele fout treft of dat het dier op dat ogenblik ontsnapt of ver-dwaald was. De enige mogelijkheid om aan

uw aansprakelijkheid te ontsnappen, bestaat erin dat u bewijst dat de schade het gevolg was van een zogenaamde "vreemde oorzaak" (eigen fout van de schadelijder, toedoen van een derde, toeval of overmacht).

Wat kunt u doen als de kat van uw buurman uw bloemen uitgraaft ?

U kunt in principe weinig doen. Een kat is zuiver wettelijk gezien een wild dier, alhoewel zij/hij meestal als huisdier wordt gehouden. U kunt uw buurman vragen de schade te vergoeden, als u zeker kunt aantonen dat het zijn kat was die de schade veroor-zaakte. U kunt de kat ook telkens wegjagen, maar u mag het dier in geen geval kwaad doen. Dat staat in geen enkele verhouding tot de schade die de kat in uw tuin heeft aangericht. Uw buurman hoeft zijn kat trouwens niet binnen te houden !

Last van ongewenste insecten of ongedierte ?

Het verdelgen van wespen behoort tot de opdrachten van de brandweer. De verdel-ging gebeurt met een product dat biologisch

De tuin en de wet 22

afbreekbaar is en niet giftig is voor mens en dier. Een tussenkomst door de brandweer kost 500 fr. Bijen daarentegen zijn een beschermde dier-soort en worden niet vernietigd. Ze zijn het best te onderscheiden van wespen door hun donkerdere, bruinachtige kleur. Wespen zijn geler, slanker en ook agressiever. Andere ver-schillen zijn dat bijen maar 1 x kunnen steken, terwijl wespen dat meerdere keren kunnen doen. Wespen maken hun nest horizontaal en bijen doen dat verticaal. Bijennesten komen veel minder voor dan wespennesten. Als u last hebt van bijen, contacteer dan de brandweer. Die kan het telefoonnummer doorgeven van een imker die u kunt bellen. Mieren zijn niet beschermd. In de tuin zijn ze zelfs nuttig. Voor hen bestaat er geen regle-mentering. Anders is het gesteld met faraomieren. Dat zijn zeer kleine, donkerkleurige miertjes. In geen tijd kunnen ze een ware plaag veroorzaken, tot bij de buren toe. De politieverordening van 15 december 1992 verplicht de eigenaar om alles in het werk te stellen om deze diertjes te verdelgen. Als huurder hebt u de plicht onmiddellijk de uw huisbaas over het probleem in te lichten. Contacteer best zo snel mogelijk de dienst Leefmilieu op tel. 050/44.83.00. De meester inheemse vogels zijn bij wet be-schermd. Wie vogels of hun nesten verstoort, begaat een strafbare handeling. Als vogels echter zware schade aan uw oogst toebrengen, kunt u bij de Groendienst inlichtingen vragen over de vogelsoort. De Groendienst zal zelf ter plaatse komen kijken om een oplossing te vin-den tegen de plaag. Wilde en verwilderde duiven vangen behoort tot de taken van de Groendienst. Dat geldt ook voor muskusratten. Muskusratten zijn groter dan andere ratten, hebben een plattere staart en lijken meer op bevers. Bij problemen komt de Groendienst ook op privé-terrein tussen. Bel voor info 050/44.81.85. Voor het vangen van alle andere soorten ratten is de dienst Leefmilieu (tel. 050/44.83.00) bevoegd. De dienst komt alleen tussen wan-neer het ongedierte zich op het openbaar domein bevindt. Op privé-domein komt de stad niet tussen. U kunt wel aan de dienst Leefmilieu (tel. 050/31.98.03) advies vragen

over hoe je ze kan bestrijden en welke firma’s daartoe gespecialiseerd zijn. Of mollen in de tuin schadelijk zijn of niet, daarover lopen de meningen uiteen. Vreten aan plantenwortels of knollen doen ze niet. Hooguit komen planten door hun gewroet los te staan of worden ze door de molshoop met aarde bedekt. Mollen eten uitsluitend vlees : voor 90 % regenwormen en voor het overige insecten, larven, slakken, enz., samen goed voor 50 tot 100 g per dag. De mol is een zoogdier van 15 cm lang en heeft een spitse, zeer gespierde snuit en twee krachtige voorpoten, die gebouwd zijn om te graven. Per jaar kan een mol ongeveer 30 zandhopen met een doorsnede van 30 cm en een gemiddelde hoogte van 15 cm naar boven drukken. Doordat ze blind zijn, kunnen ze niet weten dat hun uitgegraven aarde ook vaak in het gazon terechtkomt… Voor wie de diertjes liever kwijt dan rijk is bestaan vele middeltjes (omgekeerde fles op stok, speelgoedwindmolentjes, ultrasone tril-lingen, rookbommen…), maar zelden zijn ze efficiënt. Een ander lapmiddel zijn de zoge-naamde mollenplanten : keizerskroon (Fritillaria imperialis) stinkt

het meest en lijkt dus het best te werken. De grote, vlezige bollen moeten vroeg in de herfst geplant worden. 1 bol om de 8 m rondom je tuin volstaat.

kruisbladwolfsmelk (Euphorbia lathyris) is een tweejarige plant van 80 tot 120 cm. De geur van de wortels houdt mollen, woelratten en veldmuizen op afstand.

nieskruid (Helleborus). Een andere diervriendelijke manier om mollen kwijt te spelen bestaat erin dagenlang na elkaar gedurende 10 minuten water in de gangen te laten lopen. Het water trekt weg, zodat de mollen niet verdrinken, maar alles wordt door en door nat. Mollen vinden dat niet leuk en gaan dan op zoek naar een drogere plaats. Maar vermijd lente en zomer, want dan riskeer je de nog zeer kleine mollen in de kraam-kamers te doen verdrinken. Probeer dan liever de grond vast te walsen. Dit maakt het voor de mollen moeilijker om te graven. De dieren-rechtenorganisatie GAIA omschrijft deze beide methodes als het meest effectief. Bel voor meer info naar GAIA, tel. 02/245.29.50 of email GAIA@advalvas.be.

De tuin en de wet 23

De ongenode zwartwerkers definitief uit uw tuin bannen, kan enkel door rondom de tuin een sleuf te graven van 60 cm tot 1 m diepte en daar gegalvaniseerd gaaswerk in te steken.

U kunt natuurlijk ook altijd een mollenjager inschakelen. Maar u kunt de mollen ook leren respecteren en met rust laten. Mollen hebben elk hun eigen territorium. Ze zullen zich heus niet blijven uitbreiden.

17. Lawaaioverlast

Hoe gaat de overheid om met lawaai-hinder ?

Geluidsoverlast is de meest geregi-streerde milieuklacht. Klachten over buurt-lawaai worden onderzocht aan de hand van de geluidsnormen van het Koninklijk Besluit van 24 februari 1977 en van de milieukwali-teitsnormen en richtwaarden van het besluit van de Vlaamse Regering van 1 juni 1995, nl. het Vlaams Reglement betreffende de Milieuvergunning (Vlarem), titel II.

Als deze normen en waarden blijvend overtre-den worden en de verantwoordelijke weigert gevolg te geven aan de schriftelijke onderrich-tingen, dan kan de burgemeester de een sane-ringsplan laten opstellen en uitvoeren. Dat gebeurt door een erkend labo of een erkend deskundige en op kosten van de verantwoor-

delijke. Deze maatregel sluit de gerechtelijke vervolging niet uit.

De kracht van decibels

Lawaai kan zorgen voor blij-vende gehoorbeschadiging en veroorzaakt ook stress. De sterkte van het geluid drukken

we uit in decibel. 80 decibel gedurende 8 uur is de maximale veiligheidsgrens. Een geluids-sterkte van 100 decibel en meer doet pijn aan de oren.

De zintuighaartjes worden vaak onherroepelijk beschadigd. Boven de 140 decibel kan zelfs een enkele blootstelling gehoorschade veroor-zaken. Om u een idee te geven van de ver-schillende waarden, geven wij u het volgende schema :

geluidsniveaus in decibel

pijnlijk, schadelijk 170 vuurwapens, sirenes, straaljagers, ontploffend vuurwerk 140 startend vliegtuig op 50 m, autoradio's op maximumvolume 130 rockconcerten, luide passages van klassiek concert 120 schreeuwende kinderen, toeterende auto, stereoketen op

maximumvolume hinderlijk, kans op beschadiging 115 radio's, cassettespelers op maximumvolume, bromfiets

105 drilboor, kettingzaag, metro, kermis, lunapark, grasmaaier 90 passerende trein

zeer luid 85 rumoerige klas, schoolbus, speelplaats 80 drukke verkeersweg, wekkeralarm 70 scheerapparaat, haardroger, stofzuiger, huishoudtoestellen

matig 70 sportzaal 60 normaal gesprek, raam aan straatkant 50 regen 40 rustige kamer, kantoor

stil 30 gefluister, tikkend uurwerk, slaapkamer 20 leeszaal in een bibliotheek, woestijn 10 vallend blad, windstille dag in een rustig bos

De tuin en de wet 24

Mag u op zondag het gras afrijden ?

In Brugge mag dat, maar u mag dat niet doen tussen 22 uur en 7 uur (op zondagen en feestdagen tot 9 uur). Zo staat het in de politieveror-dening betreffende de bestrijding van geluidshinder van 30 maart 1999.

Lawaaihinder door dieren

Lawaaihinder veroorzaakt door (huis)dieren kan be-schouwd worden als een

vorm van overschrijding van de grenzen van het normale nabuurschap. Wanneer bijvoorbeeld de haan van uw buurman elke morgen overdreven luid kraait of de hond van uw buurvrouw ’s nachts jankt en u kunt erdoor niet slapen, dan is dat heel vervelend. Maar misschien is het maar tijdelijk. Bel daarom niet meteen de politie. Als u weet vanwaar het lawaai afkomstig is, spreek dan eerst eens met de eigenaar van het dier.

Wanneer het probleem zich blijft voordoen, kunt u vragen aan de dienst Leefmilieu om geluidsmetingen uit te voeren. Contacteer hiervoor het Stadslabo op tel. 050/44.83.45. De politieverordening op geluidshinder van 30 maart 1999 geeft de stad de mogelijkheid om de lawaaioverlast te toetsen aan de richtwaarden uit Vlarem II (Vlaams reglement betreffende de milieuvergunning) die vroeger alleen golden voor vergunningsplichtige bedrijven (bv. een inrichting van meer dan 5 honden : zie verder op deze bladzijde).

In geval van overschrijding van de kwaliteits-normen stelt de dienst Leefmilieu de overtreder hiervan in kennis en dringt erop aan om maat-regelen te nemen. Als de betrokkene weigert om hieraan te voldoen, kan de burgemeester de overtreder verplichten om een saneringsplan te laten opstellen en uitvoeren. Dit moet gebeu-ren door een erkend labo of een erkend des-kundige in de discipline geluid. Alle kosten zijn voor rekening van de overtreder.

Ook de politie kan tussenkomen en proces-verbaal opmaken. Maar vooraleer de klacht door te sturen naar het parket, zal de politie proberen te bemiddelen. Door praten kan soms veel opgelost worden.

In uiterste instantie komt de zaak toch voor de rechtbank. De rechter kan dan bevelen om het bewuste dier te verwijderen op straffe van een dwangsom. Een dwangsom is een geldboete die de rechter als dwangmiddel aan een veroor-deling toevoegt en die de beklaagde moet betalen in het geval dat hij de veroordeling niet naleeft. Indien het om een hond gaat kan de rechter eisen dat de eigenaar ervan het dier ’s nachts in huis moet houden.

Het is niet verboden om dieren te hebben die lawaai kunnen maken. Pas wanneer het om grotere aantallen gaat, moet de eigenaar een vergunning hebben. Dat is geregeld in het Vlarem I, die bepaalt dat er een vergunning nodig is vanaf 5 honden, 10 schapen, 50 kippen en/of hanen... Over kikkers, duiven, parkieten wordt in het Vlarem met geen woord gerept. Over papegaaiachtigen, zoals kake-toe’s, gebeurt dat dan weer wel.

Meer info

Voor alle info over de Vlarem-reglementering belt u best de dienst

Leefmilieu, tel. 050/44.83.42. Wenst u meer te weten over de politieverordening op geluids-hinder, raadpleeg dan eventueel de betreffende infowijzer, die gratis te verkrijgen is in de Infodienst, dienst Leefmilieu en de gemeente-afdelingen.

De tuin en de wet 25

18. Een vuurtje stoken

Mag u (tuin)afval in open lucht verbranden ?

Art. 89 van het Veldwetboek verbiedt om in open lucht vuur aan te steken op minder dan 100 m afstand van “huizen, bossen, heiden, boomgaarden, hagen, graan, stro, mijten of van plaatsen waar vlas te drogen is gelegd”. Dit geldt zowel op de buiten als in de stad en voor om het even welk materiaal. Een kampvuurtje mag dus ook niet. Een barbecue is wel toege-laten, maar het spreekt vanzelf dat u verant-woordelijk bent voor schade veroorzaakt door uitslaande gensters.

Bovendien mag u in Brugge geen huishoude-lijke en gelijkgestelde afvalstoffen in open lucht verbranden. Dat staat in art. 4 van het gemeentelijk reglement op huishoudelijke en gelijkgestelde afvalstoffen van 25 juni 1985. De stad Brugge hoopt hierdoor de om-geving te kunnen beschermen tegen schade-lijke uitwasemingen en tegen eventueel brand-gevaar. Onder deze afvalstoffen vallen ook composteringsoverschotten en plantsoenresten. Bij overtredingen komt de politie of rijkswacht tussen.

19. Burenruzies

Wat kunt u doen als u veel hinder van uw buren ondervindt ?

Burenoverlast (stank, rook, lawaai of andere zaken) kan via het vredegerecht worden verholpen. Als benadeelde buur kunt u zich beroepen op art. 544 BW waarop de zoge-naamde evenwichtsleer is gebaseerd. De rechtspraak en rechtsleer leidden uit dit artikel af dat er een soort evenwicht bestaat tussen naburige eigendommen. Van zodra een eige-naar van een onroerend goed een hinder ver-oorzaakt die de gewone maat van burenhinder overschrijdt, verbreekt hij dit evenwicht en moet hij een aanvaardbare schadevergoeding betalen tot herstel van het verbroken even-wicht. De rechter zal eigenmachtig oordelen

of sprake is van overlast. De maat die hij daarbij hanteert, is niet de subjectieve gevoe-ligheid van degene die gestoord wordt, maar die van de gemiddelde mens.

Maar haal de vrederechter er niet meteen bij. Overweeg eerst de volgende stappen :

♦ Probeer eerst te praten met uw buur. No-dig hem of haar uit voor een tas koffie en bespreek het probleem. Misschien komt u samen tot een oplossing. Beter een goede buur dan een verre vriend !

♦ Indien overleg moeilijk is, vraag dan advies aan een derde, bv. een notaris, of ga te rade bij het Justitiehuis (adres op p. 27).

De tuin en de wet 26

♦ Is het al boter aan de galg, stuur dan eventueel een aangetekende brief met de dringende vraag om de wetgeving na te leven.

♦ Zijn het feiten die strafrechterlijk vervolg-baar zijn, omdat ze een overtreding inhou-den, dan kunt u klacht indienen bij de politie of rijkswacht, die proces-verbaal kan opstellen. Als het een burgerlijke zaak is, komen zij in principe niet tussen. Dit neemt niet weg dat een tussenkomst van de politie nuttig kan zijn.

♦ Brengt ook dat geen voldoening, dan kunt u uw buur in verzoening oproepen voor de vrederechter. Wendt u daarvoor tot de griffie van het vredegerecht en vraag dat zij uw buurman/vrouw oproepen. Omdat het in dat geval gaat om een poging tot

verzoening, is uw buur niet verplicht om aanwezig te zijn en zal de vrederechter ook geen vonnis uitspreken.

♦ Lijdt u schade of bestaat het gevaar dat u onmiddellijk schade zal lijden, dan kunt u via een advocaat een kortgeding aanspan-nen. De rechtbank zal dan in afwachting van een definitief vonnis een voorlopig vonnis vellen om de schade te laten ophouden of de mogelijkheid van schade af te wenden.

♦ Tenslotte kunt u een procedure voeren voor de vrederechter. U kunt zichzelf ver-dedigen, maar de ervaring leert dat een advocaat bij de rechter vaak meer gehoor vindt.

20. Gerechtelijke procedures

Hoe verloopt de minnelijke schikking ?

Burenruzies en geschillen over beplantingen vallen onder de bevoegdheid van de vrederechter. Hij of zij stelt vaak een - kosteloze - minnelijke schikking of procedure voor.

U mag ook zelf om een minnelijke schikking vragen. Wendt u daartoe tot de griffie van het Vredegerecht, Kazernevest 4, 8000 Brugge. U mag dat zowel schriftelijk als mondeling doen. Kiest u om een brief te schrijven, geef dan in die brief een beknopte uiteenzetting van de feiten. Verkiest u om het mondeling te doen, ga dan naar de griffie (ingang via parking bezoekers Kazernevest 4 en open : ma-vr 8u30-12u30 en 13u30-16u) en zet het geschil ter plaatse uiteen.

In beide gevallen roept de vrederechter alle betrokken partijen op bij gewone brief voor een poging tot minnelijke schikking. Een minimum oproepingstermijn van acht dagen is vereist (reken op één tot drie weken).

Als de tegenpartij niet verschijnt, kan de vrede-rechter deze toch geen sanctie opleggen. Bij een minnelijke procedure wordt de tegenpartij immers enkel uitgenodigd om te verschijnen.

De vrederechter vonnist ook niet in een ver-zoeningsprocedure; hij neemt enkel akte van het akkoord dat de partijen met elkaar sluiten. Bij een minnelijke procedure bent u dus aller-minst verzekerd van succes. De procedure levert immers enkel succes op als alle partijen onder impuls van de vrederechter een overeen-komst bereiken. Een akkoord vastgelegd in het

De tuin en de wet 27

proces-verbaal van verzoening heeft kracht van vonnis en kan zelfs door een gerechtsdeur-waarder worden uitgevoerd.

Wat kunt u doen als de minnelijke procedure geen succes oplevert ?

Wie geen succes behaalde met zijn poging tot verzoening of eenvoudig wenst te verzaken aan deze oproep tot minnelijke schikking kan de tegenpartij ook dagvaarden voor dezelfde vrederechter. Enkel in deze eigenlijke juridische procedure kan de vrede-rechter - bij tussenvonnis - beslissen ter plaatse te gaan of een deskundige aan te stellen. Ongeacht de houding van de tegenpartij zal de rechter hier altijd een uitspraak doen. Bij de eigenlijke procedure houdt u best rekening met een aantal factoren, zoals de termijn die kan verstrijken tot aan de uitspraak en de kosten van een plaatsbezoek of een deskundigen-onderzoek. Vooral dit laatste kan de uitspraak een hele tijd opschorten.

Als verzoekende partij moet u de kosten voor de gerechtsdeurwaarder voorschieten. Deze kosten kunt u wel recupereren als u in het gelijk gesteld wordt. Het is in elk geval een goed idee om eerst contact op te nemen met een advocaat want de procedure is eerder ingewikkeld. Vraag hem welke uw kansen op succes en welke uw onkosten zijn. In som-mige gevallen is het mogelijk dat het luik rechtsbijstand van uw familiale verzekering de kosten voor rechtsbijstand en expertise voor zijn rekening neemt.

Om deze gerechtelijke actie te ondernemen, moet u kunnen bewijzen dat er een verstoring of een fout gebeurt in uw omgeving. De wet is zeer vaag over deze twee voorschriften. Er

zijn geen absolute regels, het is de rechter die moet oordelen.

Hoeveel kost een procedure voor het vredegerecht ?

De procedure in verzoening is gratis, tenminste als u dat zonder advocaat doet.

Indien u een andere procedure voert zijn er volgende kosten :

♦ dagvaarding : tussen 4000 en 6000 fr.

♦ ereloon advocaat : vrij te bepalen door de advocaat. Voor gewone zaken beveelt de orde van advocaten aan : 5000 fr. voor een verzoeningszitting en 8000 fr. voor het starten van een procedure

♦ kosten van de deskundige (bv. bij afpaling, opmeten van de schade, enz.). De eiser moet deze kosten voorschieten. Ze kunnen vlug oplopen. U bent al snel 20.000 fr. kwijt.

Procedeer dus niet te vlug, want het spreek-woord zegt : “Van de stijfkop en de zot vult de advocaat zijn pot”.

Eerstelijnsrechtshulp

Voor verdere inlichtingen kunt u terecht bij het Justitiehuis, Predik-

herenrei 4, 8000 Brugge, tel. 050/44.76.00. De Orde van Advocaten ver-strekt er elke werkdag gedurende een enkele uren en tegen lage kost eerstelijnsrechtshulp. De spreekuren van de justitieassistent en advocaat zijn als volgt : ma, wo, vr 10-12 u en di, do 16-18u.

De tuin en de wet 28

1. Afsluitingen......................................................................................................................................... 3

2. Gemeenschappelijke muren ................................................................................................................ 5

3. Gemeenschappelijke hagen ................................................................................................................. 6

4. Niet-gemeenschappelijke hagen.......................................................................................................... 7

5. Bomen ................................................................................................................................................. 9

6. Overhangende takken, doorschietende wortels en het fruit............................................................... 11

7. Kapvergunning .................................................................................................................................. 13

8. Rechten en plichten van de huurder in verband met beplantingen.................................................... 14

9. Klachten over schaduw en hinder door bomen ................................................................................. 14

10. Klimplanten en groen op het voetpad.............................................................................................. 15

11. Toelage voor de aanleg en het onderhoud van "Kleine Landschapselementen" ............................. 16

12. Nuttige tips voor de tuin.................................................................................................................. 17

13. Bouwvergunningen ......................................................................................................................... 18

14. Ongevallen in de tuin ...................................................................................................................... 19

15. Ongewenste planten ........................................................................................................................ 21

16. Lastige dieren en insecten ............................................................................................................... 21

17. Lawaaioverlast ................................................................................................................................ 23

18. Een vuurtje stoken ........................................................................................................................... 25

19. Burenruzies...................................................................................................................................... 25

20. Gerechtelijke procedures ................................................................................................................. 26

Samenstelling : stedelijke Informatiedienst in samenwerking met o.a. de dienst Leefmilieu, Groendienst, Politie, Brandweer, dienst Urbanisatie, Bouwvergunningen en het Vredegerecht Druk : Stadsdrukkerij Brugge Tekeningen : Bruno Gouwy (dienst Toerisme), Laurens Decloedt (1ste jaar KSO Academie) en Ian Lams (2de jaar KSO Academie) Verantwoordelijke uitgever : Fernand Devriese, stadssecretaris, stadhuis Brugge maart 2000

De tuin en de wet 29