Extra nummer van “De Sneuper”. September 1999.Uitgegeven ter gelegenheid van de tentoonstellingen in Admiraliteitshuis en Openbare Bibliotheek Dongeradeel te Dokkum, september tot december 1999.

2

DOEDERUS JOHANNES KAMMINGA

DOKKUM

1884 - 1977

3

VOORWOORD

E. Smits

Voor u ligt een speciale uitgave van De Sneuper waarin de redactie op een breed vlak aandacht wil schenken aan de cultuur-historie van Friesland en dan met name van Dokkum en de vroegere Dongeradelen.De samenstellers menen dat dit gelukt is in het naar voren halen van de persoon van Doederus Johannes Kamminga: uitgever, drukker en oudheidkundige te Dokkum van 1884 tot 1977. Hij typeert als geen ander de grote waarde van het hedendaagse verleden.Door samenwerking tussen museum, streekarchief, bibliotheek en Vereniging van archiefonderzoekers, was het mogelijk vele facetten van cultuur en historie te belichten.De vele contacten van dhr. Kamminga met vooraanstaande mensen hebben geleid tot een leven en werken wat erop gericht was oog te hebben voor details.Het zal de bezoeker aan de tentoonstellingen of de lezers van dit blad niet ontgaan dat er geen diepzinnige discussies uitgelokt worden, doch in alle eenvoud toch flinke diepgang bereikt kan worden.Het is dhr. Kamminga, die door zijn schrijven en verzamelen zowel het rijke verleden bloot kon leggen als de aandacht vestigen op eenvoudige zaken van zorg en armoede uit zijn omgeving: hij wist dit als geen ander op zijn vele trek-tochten te verwoorden.Wat eerst als privé verzameling gold werd later de Oudheidkamer en dhr Kamminga is dus de grondlegger van het tegenwoordige museum. We hopen dat we erin geslaagd zijn, met dank aan allen die aan dit extra nummer van De Sneuper meewerkten, tot uit-drukking te brengen dat cultuur niet verloren mag gaan.

augustus 1999

4

5

DOEDERUS JOHANNES KAMMINGA, 1884 - 1977

Een biografisch overzicht

A. Medema

Op de zesde oktober van het jaar 1884 meldde zich bij de "Ambtenaar van den Burgerlijken Stand der Gemeente Dockum" de 31-jarige boekhandelaar Johannes Kamminga die aangifte kwam doen van de geboorte van zijn zoon Doederus Johannnes die "des namiddags ten vier ure, alhier", "op den vijfden dezer maand" het levenslicht aanschouwde. Zo werd voor het eerst iets aan het papier toevertrouwd over een man die later van grote betekenis bleek te zijn voor het culturele leven in Noordoost Friesland als publicist, uitgever en mede-grondlegger van het latere streekmuseum.

Zijn vader Johannes Kamminga, geboortig uit Leeuwarden, opende op 1 april 1881 een boekwinkel aan de Keppelstraat in Dokkum en een jaar later trouwde hij er met Dieuke Douwes (Isema).Vader Johannes had onderwijs genoten op de Franse school en dat was heel wat in die tijd! Toen hij op 16-jarige leeftijd naar Dokkum kwam, was hij eerst werkzaam bij Boekhandel Schaafsma aan de Diepswal, waar thans Boekhandel Bergsma gevestigd is. Schaafsma was niet bereid om hem meer dan 8 à 9 gulden per week te laten verdienen en dat was voor Johannes reden om zich zelfstandig te vestigen, hetgeen, zoals gezegd plaatsvond aan de Keppelstraat, maar na enkele jaren verhuisde de winkel naar de Waagstraat waar meer klanten te verwachten waren, al was de woonruimte voor het gezin Kamminga wat krap bemeten. Onze Doederus sliep hier samen met zijn broer in een bedstee, hetgeen nogal wat stoeipartijen met zich meebracht tot ergernis van vader Johannes en moeder Dieuke...

Doederus Johannes werd geboren in hetzelfde jaar 1884 waarin zijn vader hier een zaak opende en ging enkele jaren later naar de Burgerschool om daar zijn eerste onderwijs te genieten.Hoofdonderwijzer was Gosses, de vader van twee begaafde zoons die het beiden tot hoogleraar schopten, de één in het vak geschiedenis en de ander in de Franse taal- en letterkunde.De historicus schreef later dat hij het als een voorrecht beschouwde in Dokkum te zijn opgegroeid.Ook gaven hier les meester Bruining, een uitnemend tekenaar, en juf Wytske de Vries.Naast de leerlingen die sowieso de openbare school plachten te bezoeken, bestond het leerlingenkorps uit kinderen van Rooms Katholieke komaf.De Christelijke school bevond zich aan de Oranjewal, later het pand van de Fa. Zeyl en Kuipers.

6

Zoals destijds vaak voorkwam, trokken de leerlingen van beide scholen regelmatig tegen elkaar te velde.De leerresultaten van Doederus Johannes waren kennelijk van dien aard dat hij in de voorbereidende klas van de Normaalschool belandde. De Normaalschool was als opleidingsinstituut voor onderwijzers een voorloper van de latere Kweekschool en de Pedagogische Academie.Toch lukte het Doederus Johannes niet om zich serieus aan de studie te zetten. Ook later zei hij van zichzelf dat hij geen lezer was.

Op 14-jarige leeftijd verliet hij de school en werd te werk gesteld bij zijn vader die voor hem ten bedrage van f 365,- een kleine handpers kocht, waarop hij bijvoorbeeld visitekaartjes, etc. kon drukken.In het begin lukte het hem niet om de slag te pakken te krij-gen, ondanks het feit dat hij zich allerlei vakliteratuur aanschafte.Het was de "Lettergieterij Amsterdam, voorheen Tetterode", waar hij het vak leerde. Daartoe moest hij als 18-jarige echter wel voor drie maanden woonruimte aan de Balthasar Florisstraat in de nationale hoofdstad betrekken.Hij voelde zich daar wat onhandig en verlegen. Men kan een jongeman wel uit de provincie halen, maar de provincie nimmer uit een jongeman!Deze bewering moge in het algemeen van toepassing zijn, zeker ten aanzien van Doederus' bijzondere persoonlijkheid is het niet te gewaagd om te veronderstellen dat hij hier reeds prelu-deerde op zijn toekomstige levensbestemming als centrale figuur in het culturele leven van Dokkum en omstreken.In ieder geval werd hier, samen met de ervaring opgedaan in de boekhandel van zijn vader, de basis gelegd voor de latere uit-geverij.De "Snelpersdrukkerij" van Kamminga bracht hem in aanraking met diverse personen uit de culturele sector, aan wiens geesten hij de zijne scherpte, te meer omdat hij zich alles zelf moest eigen maken en hij aanvankelijk niet kon bogen op een ruime algemene ontwikkeling. Zo was hij zelfs bevriend met de bekende pater Titus Brandsma.

Intussen had Doederus de huwbare leeftijd bereikt en dat in een tijd waarin een huwelijk met een partner van dezelfde stand of daarboven met gretigheid werd geapprecieerd.Zo waren Doederus en zijn vrienden Hendrik Raadsma en Klaas Nauta kansloos bij het veroveren van één van de pronte boeren-dochters uit de omgeving van Dokkum.In Huizum bij Leeuwarden waar hij Dieuwke, de dochter van de banketbakker Willem van Broek, een ver familielid, aan de haak sloeg, had hij meer succes. Dit leidde dan ook tot een huwelijk dat op 15 oktober 1908 te Huizum werd voltrokken.Dieuwke bleek een echte "winkeldochter" te zijn, in die zin dat

7

zij van grote betekenis was voor de zakelijke activiteiten die Doederus direct na het huwelijk, toen het echtpaar zich ves-tigde in zijn ouderlijke woning, ontplooide.

Vooral was dat de boekhandel. Bij Doederus' vader lag de nadruk vrij sterk op de verkoop van kantoor- en schrijfbenodigdheden. Nu werd ook meer aandacht aan de verkoop van boeken besteed, hetgeen niet zonder risico was; men bleef wel eens zitten met niet verkochte exemplaren. Deze activiteit bracht hem echter wel naar de Jaarbeurs in Utrecht, waar hij contacten met uitgevers opbouwde.Zijn klanten uit Dokkum en omgeving kwamen uit heel verschillende milieus, van links tot rechts. Zo deed hij zelfs zaken met de Christelijke Kweekschool.Van meet af aan ontplooide Kamminga zijn handelsactiviteiten op meerdere terreinen. Zo verkocht hij stukjes metaal tegen het opwaaien van damesrokken, houten mecano en andere kinder-spelletjes en lederen artikelen zoals beurzen, etc.In Dokkum was hij de eerste die de pakjes door Sinterklaas persoonlijk liet bezorgen, bij welke gelegenheid aan het licht kwam dat de oude bisschop van Myra bepaald geen afkeer had van het nuttigen van "spiritualiën" of "geestrijke wateren", hetgeen gezien diens ambt, meer in de rede lag dan men aanvankelijk zou vermoeden.Een andere primeur in Dokkum lanceerde hij door de verkoop van foto-artikelen, waaronder de voor die tijd zeer moderne "box-camera's".Het was met name zijn zoon Willem die zich specialiseerde in het afdrukken en ontwikkelen van foto's.Kodak en Agfa waren de merken die Kamminga in zijn assortiment voerde. Enige tijd was hij zelfs dealer van de fa. Kodak.Dan was er nog het Friese antiquariaat!Kamminga kocht grote hoeveelheden Friestalige boeken uit Holland in en verkocht ze vervolgens door, onder andere naar Amerika.Eens kocht hij een Fries woordenboek in Leeuwarden voor f 17,50 waar een antiquariaat in Holland grif f 50,- voor neertelde, in de veronderstelling dat het boek reeds was uitverkocht...

Zo geraakte Kamminga meer en meer in de Friese beweging, niet in de laatste plaats door contacten met schrijvers zoals Anne Jousma, Willem Sevenster en anderen.Zelfs de "Mienskipsboekhannel" en het depot voor Friese cur-sussen kwamen onder zijn beheer.Het is vanuit zijn betrokkenheid bij de Friese beweging dat hij begon met het uitgeven van boeken, waaronder taalboekjes van de bekende Dokkumer meester Wendelaar Bonga.Binnen het bestek van dit artikel voert het te ver om al zijn uitgaven de revue te laten passeren. (zie de bibliografie ver-derop in dit nummer)We volstaan hier met het noemen van het tijdschrift "De Holder"

8

en "De boosaardige Geesten in het Luchtruim" door ds. J.B.W. Cohen, de Hervormde predikant van Dokkum die tijdens WO II in een Duits concentratiekamp het leven liet.Op 8 maart 1936 werd dit boekje in beslag genomen. Kamminga sloeg hier echter munt uit door de verkoop van 8000 stuks.Het literair maandblad "De Holder" (De Hommel), verscheen gedurende de periode 1926-1929. De verschijning van het blad werd beëindigd om financiële redenen. Het tijdschrift werd gedrukt in een maandelijkse oplage van 350, waar 250 abonnees tegenover stonden. De redactie bestond uit de heren J.H. Brouwer en R.P. Sybesma, terwijl de heer E. Caspers de typografische verzorging voor zijn rekening nam. De heer J. Mulders verzorgde samen met de heer Caspers de illustraties. Intussen had Kamminga de gelegenheid om hier typografisch vernieuwend en meer kunstzinnig bezig te zijn, zeker waar de kwaliteit van Friestalige tijdschriften ten aanzien van dit punt op een laag niveau stond.

De kwaliteiten van dit tijdschrift werden besproken door de heer S. van der Werf in "De Gulden Winckel; geïllustreerd Maandschrift voor Boekenvrienden" van maart 1927.De visie van Van der Werf op de Friese cultuur was geënt op de idee van de "groote Germaanschge Gemeenschap" die "ten tijde eener (fictieve) toekomstige, onweerhoudbare, zegevierende opvaart van Duitschland naar de opperste plaats in de wereld" zou leiden, waarbinnen de Friezen "met geestdrift" hun plaats zouden innnemen. Hij was van mening dat de "Friesche geest" zich daartoe opmaakte."Ziedaar dan ook klaarblijkelijk het doel van het nieuwe Friesche tijdschrift De Holder", aldus de heer Van der Werf.Lang niet iedereen kon destijds bevroeden, tot welk een regiem dit zou leiden toen die "opvaart" van Duitsland niet alleen fictief, maar vooral ook effectief bleek te zijn. Ook de Vlaamse beweging in België verwachtte één en ander van de Groot-Germaanse gedachte...Men kan zich met recht afvragen of de gruwelijke consequenties van deze gedachte door zowel de Friese als de Vlaamse beweging zijn voorzien en of de heer Van der Werf het tijdschrift "De Holder" zo in een juist kader plaatste.Een zo objectief mogelijke analyse van de verschenen jaargangen zal hiervoor nodig zijn, al was het alleen maar om meer inzicht te krijgen in datgene wat Kamminga in die tijd bewoog. Veelzeggend is misschien dat Kamminga in 1946 een brochure van E. de Jong het licht deed zien, getiteld, "Zoo krijgen wij de milliarden uit Duitschland terug".

Doederus Johannes Kamminga was een a-religieuze individualist, hetgeen hem belette om zich bij een politieke partij aan te sluiten. Wèl was hij betrokken bij het sociaal-democratische Frysk Forbân en sloot hij zich op hoge leeftijd nog aan bij het Humanistisch Verbond.

9

Kamminga had een grote opmerkingsgave en een brede interesse. Hij was gewoon om allerlei heemkundige en historische bijzonderheden op te schrijven en publiceerde eveneens over de streekgeschiedenis. Nadat hij in 1950 stopte met zijn bedrijf, kreeg hij meer tijd om zich in allerlei zaken te verdiepen.Ook was hij betrokken bij het muziekleven in Dokkum, als lid van het Dokkumer Muziekkorps, voortgekomen uit de schutterij. Hij speelde er althoorn en bugel.Het Dokkumer zwembad en de visclub waren andere instellingen waaraan hij zijn aandacht wijdde.Op zijn verdiensten voor de oprichting van de Oudheidkamer, later Streekmuseum Het Admiraliteitshuis, wordt elders in dit nummer ingegaan.

Aan waardering voor zijn werk heeft het Kamminga niet ontbroken. Zo werd hij erelid van de Federatie van Friese Musea en Oudheidkamers, tweemaal erelid van de Dokkumer zwemvereniging. Van de gemeente Dokkum ontving hij de VVV-penning, terwijl de Fryske Krite hem begiftigde met de Zilveren Granaat en hij voor zijn museumwerk ook nog eens de Museummedaille ontving.Fedde Schurer droeg aan hem, ter gelegenheid van zijn 70e verjaardag het "lyts recital" op en ter gelegenheid van zijn 75e verjaardag werd hem op het stadhuis een gedrukte bundel opstellen onder de titel "Der is mar ien Dokkum" aangeboden.Tenslotte ontving hij in 1960, uit handen van prins Bernhard de Zilveren Anjer. Enkele jaren geleden werd in de Dokkumer nieuwbouwwijk De Kooilanden een straat naar hem genoemd.

Doederus Johannes Kamminga bracht de laatste jaren van zijn leven door in Dockaheem en overleed op 30 oktober 1977. Zijn leven werd in ieder geval gekenmerkt door zijn grote inzet voor de cultuur en maatschappij in Noordoost Friesland. Een inzet die bovendien door de inwoners werd gewaardeerd. Het zijn die inzet en die waardering geweest waarvan de vruchten tot op de dag van vandaag zichtbaar zijn.Van de Italiaanse dichter Petrarca is het citaat: "Libris satiari nequeo", dat is "Fan boeken krij ik nea genôch". Dit citaat staat vermeld op het schutblad van het hem ter gelegenheid van zijn 75e verjaardag aangeboden boek "Der is mar ien Dokkum". Van zichzelf verklaarde hij echter niet zo'n lezer te zijn. Misschien ligt het geheim van zijn succes wel in deze merkwaardige tegenstrijdigheid.

A. Medema, streekarchivaris in Noordoost Friesland.

10

Kwartierstaat van

DOEDERUS JOHANNES KAMMINGA

E. Smits

Grondslag van deze kwartierstaat is “Kwartierstaat van Doederus Johannes Kamminga”, door H.G. van Slooten, verschenen in het Genealogysk Jierboekje 1961. De daar gepubliceerde kwartier-staat werd gecorrigeerd en aangevuld vanaf het daar als laatste genoemde nummer 32.

-- I --

1. WILLEM (PIM) KAMMINGA, fotograaf, geboren te Dokkum op 5 augustus 1917, overleden aldaar op 7 november 1996.

-- II --

2. DOEDERUS JOHANNES KAMMINGA, boekhandelaar/uitgever, geboren

te Dokkum op 5 okt. 1884, overleden aldaar op 30 okt. 1977. Doederus is getrouwd te Leeuwarden op 15 oktober 1908, op 24-jarige leeftijd met

3. DIEUWKE van Broek, geboren te Huizum op 19 februari 1886, overleden te Dokkum op 16 oktober 1940.

11

Doederus gaat na z'n huwelijk in 1908 in de zaak wonen en zijn vader verhuist naar de Koningstraat C71. In 1929 wordt Doederus alleen eigenaar van de zaak en zodoende ook van de percelen A2041, het huis en erf van 82m2 en van A2042, de drukkerij en erf van 88m2. De panden worden verkocht in 1949 aan de "Stichting Je Maintien-drai" Friesland te Leeuwarden.

Boekhandel Kamminga in de Waagstraat

Na 1958 worden de percelen gebruikt door Jitze van der Heide, manufacturier en Pieter Joustra, sigarenwinke-lier.Doederus gaat dan wonen aan de Legeweg C212, kad. A2451, een perceel met huis, hok en erf geschonken aan "de Stichting Groninger Universiteits Fonds" te Groningen waar hij levenslang medeëigenaar van is.Dit huis werd in 1958 bij afgifte van legaat verkregen van de wed. Christina Anthonia Raben, vrouw van Mr. Antonie van Dijk te Dokkum.Zij kochten het perceel in 1948 weer van Trijntje Rosier, wed. Steven van der Werff.

12

Op 31 mei 1920 werd de Fa. J. Kamminga door de belas-tingdienst vergunning verleend tot de verkoop en levering van speelkaarten vanuit het pand Waagstraat B93. Van 23-5-1932 tot 14-9-1932 woonden ze te Murmer-woude. Hier kwamen ze terecht toen een kennis elders in het land werk kreeg en omdat Dieuwke last had van astma, stelde hij voor zolang in zijn huis te komen wonen, want zandgrond was altijd beter dan klei voor astmapatienten. In tussentijd was er mooi de gelegenheid om de zaak aan de Waagstraat op te knappen. Doederus ging zelf dage-lijks met de tram op en neer. Door dat gereis kwam hij weer in kennis met dhr. Talen, de tramconducteur. Teruggekomen gingen ze weer aan de Waagstraat wonen, het huisnummer B93 was nu B88 geworden, daarna gingen ze naar het Zuiderbolwerk no. D79 later D76f.In 1937 was Doederus een van de medeoprichters van de "Oudheidkamer Dokkum en Omstreken". Hierdoor werd hij alom bekend blijkens de vele brieven die hij stuurde en ontving uit o.a. Den Haag, Amersfoort, Hilversum, Oosterbeek, Italië en Duitsland. Allemaal met vragen en antwoorden over boeken en oudheidkundige zaken. Ook vele vragen kwamen bij hem terecht over onderzoeken naar familiegegevens. Zelfs kaarten met de aanduiding "Kamminga, Friesland, Nederland, Europa" vonden de juiste weg.Hij onderhield een frequente correspondentie in de periode 1930-1937 met Dr. Ing. H.T. Habbema van Nieuwveen en Uiterbuurt te Napels, over boeken en diverse onderzoeken. Verder wisselde hij vaak van gedachten met Waling Dijkstra en met Wassenbergh van het Fries Museum.Hij heeft nog geprobeerd de uitgave te mogen verzorgen van de boeken van Nynke van Hichtum, maar dat ging niet door. Toch hielden de schrijfster en Kamminga wel contact met elkaar.Ids Wiersma kwam ook veel bij hem over de vloer en wel om twee redenen: Ids illustreerde boeken voor Doederus en deze verkocht de etsen van Ids. Omdat de verkoop van deze etsen niet zo goed ging kreeg Ids op deze manier toch nog enigszins waar voor z'n geld. Doederus ging zelfs op vakantie met Ids Wiersma, met een boot vertrokken ze uit Dokkum naar de Valomstervaart. Hier brachten ze de vakantie door met tekenen, schilderen, schrijven en heel veel praten. Belangrijk uit die tijd zijn de diertekeningen van Ids.Doederus kon moeilijk zijn opvattingen over iets wat hem niet aan stond voor zich houden. Zelfs op 84-jarige leeftijd schreef hij nog Dokkumer zaken op in een kladblok en zijn kritiek loog er soms niet om.Verschillende Dokkumers kregen ervan langs in deze aantekeningen. Zo ook een bekende Dokkumer "Bearn Kwik,

13

aardappel- en melksuteler"; gaf nooit het juiste gewicht, daardoor rijk geworden, wel kerkeman”, volgens deze aantekeningen.

Uit dit huwelijk:HISKE Dieuwke Kamminga, geboren te Dokkum op 12 juli 1911 en

vertrokken op 9-9-1948 naar de Koog Texel, later gehuwd met Henk Spek, ze gingen wonen in Lisse. Hier is ze ook overleden.JOHANNA Jeltje Kamminga, geboren te Dokkum op 26 oktober 1913

Johanna is getrouwd te Metslawier op 18 juni 1946, op 32-jarige leeftijd met JACOB Ozenga, geboren te Ee op 15 februari 1906, overleden te Dokkum op 22 augustus 1978, zoon van GERRIT Jacobs Ozenga en SIBBELTJE Alberda.

WILLEM (Pim) Kamminga, geboren te Dokkum op 5 augustus 1917, zie 1.

ALLE Kamminga, geboren te Dokkum op 2 september 1926 en overleden aldaar op 6 juli 1991.

-- III --

Johannes Kamminga en Dieuke Douwes (Ysema)

14

4. JOHANNES KAMMINGA, boekhandelaar/uitgever, geboren te Leeu- warden op 13 juni 1853, overleden te Dokkum op 22 april 1928.Johannes is getrouwd te Dokkum op 12 mei 1881, met

5. DIEUKE Douwes (Ysema), geboren te Dokkum op 13 juli 1855, overleden aldaar op 24 oktober 1918. Ze liggen allebeide begraven op de Algemene Begraafplaats te Dokkum.De boekhandel werd opgericht 1-4-1881 aan de Keppel-straat D127, kad. A791, hetwelk hij huurde van Jan van Douwen, goud- en zilversmid te Dokkum. Later werd het een pakhuis van Rosier. (1959)

De drukkerij in de Keppelstraat

Hij koopt in 1908 het pand aan de Waagstraat B93, kad. A2041 van Louw van der Werff, hoofd der school te Kerk-driel. Deze Louw was een zoon van Andreas van der Werff, die het in Successie gekregen had in 1882, waarna het bij scheiding in 1887 door Louw werd verkregen. Het huis werd afgebroken en opnieuw gebouwd. Tot 1949 blijft dit perceel in het bezit van de Kamminga's. Tevens werd het naastliggende perceel A2042 gekocht. Dit pand met erf

15

veranderde van bestemming daar hierin nu de drukkerij kwam. Op 26-10-1908 gaat Johannes met z'n gezin wonen aan de Koningstraat C71, de plaats waar later de Amrobank gebouwd werd. Dit huis kwam vrij doordat het na het overlijden van de wed. Eelco Nicolaas van Kleffens verkocht werd en door de nieuwe eigenaar te huur aangeboden. Doederus komt in de zaak aan de Waagstraat te wonen.Van de Koningstraat ging het gezin naar de Vleesmarkt D19a, kad. A2533 (uit A691). Deze woning was eigendom van zoon Douwe Kamminga, muziekleraar Dokkum, die het in 1913 uit half eigendom met Catharinus Oosterveld, archi-tect te Dokkum verkregen had.Johannes had vele functies, o.a. was hij voorzitter van de verlotingscommissie van de Landbouwtentoonstelling te Dokkum op 27 en 28 juli 1909. Als in 1920 Doederus oud genoeg is en de zaken het toelaten wordt er een Vennootschap opgericht onder de naam Fa.J.Kamminga. Als firmanten staan ze beiden voor de helft te boek.Vermeldingen op de diverse briefhoofden van J. Kamminga:

1882: Boek- en Papierhandel.1885: Boek-, Papier-, Muziek- en Plaathandel. Luxe artikelen, boekbinderij, kantoorartikelen. Depot der Muziekuitgaven der Correspondence Musicale. Plaatsing van advertenties in alle Couranten. Depot van Soen-nechens pennen, penhouders, copieerpersen.1895: Boek- Papier- Muziek- en Plaathandel.1899: Agentuur der Leeuwarder Courant. Depot van het Nederlandsche Bijbelgenootschap. Boek-, Papier-, en Muziekhandel, Boekbinderij.

16

1925: Electrische Drukkerij, Papierhandel, Advertentie-bureau, Boekbinderij, Agent der Leeuwarder Courant, Depot van het Ned. Bijbelgenootschap.1934: Fa. J. Kamminga: Boekhandel, Boekbinderij, Papier- handel, Uitgever en Fotohandel.1956: Boek- en Kunsthandel, Drukkerij, Kantoorboek-handel.

Uit dit huwelijk:DOUWE Kamminga, onderwijzer, muziekleraar, geboren te Dokkum

op 6 januari 1883 en ongehuwd overleden te Dokkum op 23 juli 1971. Eigenaar van een woning met erf aan de Vleesmarkt no D19/19a groot 176m2, waar later z'n vader bij in kwam wonen.

DOEDERUS Johannes Kamminga, geboren te Dokkum op 5 oktober 1884, zie 2.

JELTJE Aafje Kamminga, geboren te Dokkum op 1 juni 1891.Jeltje Aafje is onderwijzeres, ze gaat 21-9-1914 naar Opsterland, komt 21-12-1914 van Siegerswoude. Op 19-8-1915 gaat ze naar Joure en komt 4-5-1918 weer terug. Ze overleed ongehuwd te Dokkum op 5-9-1973.

JOHANNES Willem Kamminga, geboren te Dokkum op 8 juli 1909, overleden aldaar op 23 september 1909.

Willem Foppes van Broek en Hiske Foppes Andriesse

17

6. WILLEM Foppes van Broek, bakker, geboren te Leeuwarden op 22november 1863.Willem is getrouwd te Baarderadeel op 2 mei 1885, op 21-

jarige leeftijd met7. HISKE Foppes Andriesse (24 jaar oud), geboren te Winsum op 28 augustus 1860.Uit dit huwelijk:DIEUWKE van Broek, geboren te Huizum op 19 februari 1886, zie 3.

-- IV --

8. DOEDE Kamminga, oppasser, rijkscommies en trekschipper, geboren te Harlingen op 12 januari 1819, overleden te Noord-broek op 29 oktober 1903. Doede is getrouwd te Leeuwarden op 15 november 1851, op 32-jarige leeftijd met

9. JELTJE Andriessen (24 jaar oud), geboren te Sneek op 26 juni 1827, overleden op 1 april 1873 te Woudsend.Doede Kamminga en z'n gezin kwamen op 16-11-1864 naar Dokkum en gingen wonen aan de Oostersingel B143, het huis huurden ze van Bernardus Aukes Visser, van beroep schipper te Dokkum. Het huis zal iets aangepast zijn, want de belasting ging omhoog van 42 naar 120 gulden.Lang bleven ze hier niet, want een paar jaar later verhuisden ze naar de Veemarkt C257, later huisnummer

18

C279, thans Renze Jetzesstraatje 4 (1999).Dit huis huurden ze van Auke Jans van der Werff, timmer-man te Dokkum, die het pand eerst in 1869 verbouwd had. Het huis had een totale oppervlakte van 30m2 en de belasting bedroeg 70 gulden. Op 18-4-1872 vertrekt Doede Kamminga naar Wymbritseradeel en op 25-10-1872 komt de rest van het gezin. Van Johannes wordt niet vermeld dat hij mee gaat, vermoedelijk blijft hij in Dokkum achter als kostganger bij de wed. Aafke Ringnalda, welke later z'n schoonmoeder werd.

Uit dit huwelijk:IEMKE Kamminga, bakkersknecht, geboren te Leeuwarden op 6

december 1846.JAN Kamminga, scheepsleerling (1872), geboren Leeuwarden op 23 okt. 1848.JOHANNES Kamminga, geboren te Leeuwarden op 13 juni 1853, zie 4.METJE Helena Kamminga, ongehuwd, geboren te Leeuwarden op 17

april 1858.10. DOUWE Dirks Douwes, bakker, geboren te Dokkum op 10 oktober

1815, overleden aldaar op 31 december 1879. Douwe is getrouwd te Dokkum op 19 mei 1844, op 28-jarige leeftijd met

11. AAFKE Ringnalda (24 jaar oud), geboren te Achlum op 28 maart 1820, overleden te Dokkum op 31 december 1892.Douwe en Aafke hadden in 1862 het huis aan de Hantumerpoort C214 gekocht van Rinze Sinia, Lid der Raad te Dokkum. Het huis met erf was 175m2 groot, de belasting bedroeg 90 gulden. Nadat Douwe was overleden bleef Aafke er wonen tot 1893. Toen werd het verkocht aan Gerardus Hendrikus Vollmer, timmerman te Dokkum, die het in 1894 verbouwde.

Uit dit huwelijk:DIEUKE Douwes (Ysema), geboren te Dokkum op 13 juli 1855, zie 512. FOPPE Ypes van Broek, broodbakker. Geboren 16 januari 1828

te Huizum, overleden aldaar op 18 september 1856.Foppe was gehuwd met

13. DOETJE Willems Zijlstra, geboren te Huizum op 9 oktober 1833, overleden te Leeuwarden op 12 september 1901.

Uit dit huwelijk:WILLEM Foppes van Broek, geboren te Leeuwarden op 22 november

1863, zie 6.14. FOPPE Cornelis Andriesse, hoofdonderwijzer te Winsum,

geboren te Grouw op 4 augustus 1830, overleden te Huizum op 10 december 1904. Foppe is getrouwd te Baarderadeel op 5 juni 1851, op 21-jarige leeftijd met

15. DIEUWKE Johannes Koning, geboren 27 mei 1830 te Huins,overleden voor 1904.

Uit dit huwelijk:GEERTJE Foppes Andriesse, geboren 5 juni 1853 te HuinsJOHANNES Foppes Andriesse, geboren 26 juli 1854 te Huins

19

HISKE Foppes Andriesse, geboren 28 augustus 1860 te Winsum, zie 7.

20

-- V --

16. YMKE Klases Kamminga, pakhuisknecht, commissaris van de turfwerkers, geboren te Harlingen op 19 juli 1778, gedoopt aldaar op 7 augustus 1778, overleden aldaar op 7 februari 1857. Ymke is later (2) getrouwd te Harlingen op 24 januari 1828, op 49-jarige leeftijd met RIJNSCHKE Jolles Bakker, geboren 21 december 1778 te Harlingen en aldaar overleden 15 november 1855, dochter van Jolle Joukes en Rinske Jochems. Ymke is getrouwd te Harlingen op 29 mei 1803, op 24-jarige leeftijd (1) met

17. SAAPKJE Johannes van der Veer (20 jaar oud), geboren te Harlingen op 5 december 1782, overleden aldaar op 2 februari 1827.

Uit dit huwelijk:DOEDE Kamminga, geboren te Harlingen op 12 jan. 1819, zie 818. JOHANNES Andriessen, bakker, geboren te St. Anna Parochie

op 13 februari 1780, overleden te Sneek op 12 augustus 1844. Johannes is getrouwd te Sneek op 8 maart 1807, op 27-jarige leeftijd met

19. METJE Jacobs Tienstra (21 jaar oud), geboren te Workum op 30 oktober 1785, overleden te Sneek op 7 februari 1825.Uit dit huwelijk:JELTJE Andriessen, geboren te Sneek op 26 juni 1827, zie 9.20. DIRK Douwes Ysema, bakker, geboren te Emden 16-1-1778, over

leden te Dokkum, C24 op 12 mei 1861. Dirk is getrouwd te Dokkum op 16 maart 1806, op 28-jarige leeftijd met

21. DIEUKE Jans Minnema (26 jaar oud), geboren te Dokkum op 9 februari 1780, gedoopt aldaar op 8 maart 1780, overleden aldaar op 29 mei 1841.Ze woonden aan de Suupmarkt C24, kad. Dokkum sectie A467 en hij was ook eigenaar van het pand kad. A470 er schuin tegenover. Het perceel waar nu fam. D. van der Werff woont, Suupmarkt 2, was van 1804 tot 1839 zijn eigendom. Het aardige is dat er in 1739 al sprake is van een bakker die eigenaar wass van dit pand, ene Thomas Gosses. Ook andere eigenaren van dit perceel waren in de loop der jaren eigenaar van perceel A470.

Uit dit huwelijk:DOUWE Dirks Douwes, geboren te Dokkum op 10 oktober 1815,

zie 10.22. AESCHINUS Saagmans/Zagemans Ringnalda, boer onder Achlum en

herbergier te Aalsum, geboren te Wons op 28 oktober 1791, overleden te Aalsum, No. 33 op 27 oktober 1842.Aeschinus is getrouwd te Almenum (Franekeradeel) op 4 november 1815, op 24-jarige leeftijd met

23. AALTJE Oedses Odolphi (25 jaar oud), kasteleinsche, geboren te Oosterend op 3 maart 1790, overleden te Aalsum, No. 33 op 5 december 1859.

Uit dit huwelijk:

21

AALTJE Aeschinus Ringnalda, geboren te Achlum op 28 oktober 1816.

OETS Aeschinus Ringnalda, geboren te Achlum op 18 mei 1818.Oets is getrouwd te Huizum op 18 mei 1845, op 27-jarige leeftijd (1) met HINKE Willems Zijlstra (19 jaar oud), geboren te Huizum op 21 februari 1826, overleden aldaar op 19 augustus 1863. Oets is getrouwd te Huizum op 4 mei 1865, op 46-jarige leeftijd (2) met DOETJE Willems Zijlstra. Doetje was later gehuwd met FOPPE van Broek.

AAFKE Ringnalda, geboren te Achlum op 28 maart 1820, zie 11.BOUWE Aeschinus Ringnalda, geboren te Achlum op 27 juli 1821,

overleden aldaar op 22 juli 1822.JOHANNA Aeschinus (Zagemans) Ringnalda, geboren te Achlum op 28

maart 1823, overleden te Leeuwarden op 10 april 1794. Johanna is getrouwd te Dokkum op 6 mei 1851, op 28-jarige leeftijd met JELLE Feikes Bos, geboren in 1843 te Hallum en overleden aldaar op 27 maart 1891, zoon van Feike Hendriks Bos en Dieuwke Jans van der Leij.

MINTJE Aeschinus Ringnalda, geboren te Achlum op 22 juni 1825.BOUWE Aeschinus Ringnalda, geboren te Tietjerk op 10 januari

1829, overleden te Dokkum op 18 maart 1884. Bouwe is getrouwd te Dokkum op 9 mei 1854, op 25-jarige leeftijd met TRIJNTJE Eelkes Keuning (21 jaar oud), geboren te Dokkum op 26 juni 1832, overleden aldaar op 11 april 1896.

24. YPE Jacobs van Broek, geboren 1797 te Huizum, mr. Kuiper, overleden 18 januari 1873 aldaar.Ype was gehuwd op 27 mei 1820 te Huizum met

25. ANTJE Foppes Staal, geboren 1799 te Huizum, overleden 21 maart 1864 aldaar.

Uit dit huwelijk:FOPPE Ypes van Broek, zie 12.26. WILLEM Johannes Zijlstra, geboren in 1797 te Huizum,

gardenier, overleden op 29 november 1882 aldaar. Willem is getrouwd te Leeuwarden op 13 mei 1821 met

27. GEERTRUID Gerbens Faber, geboren te Huizum in 1800,overleden op 16 augustus 1876 aldaar.

Uit dit huwelijk:DOETJE Zijlstra, geboren te Huizum in het jaar 1834, zie 13.28. CORNELIS Klases Andriesse, kantoorbediende, geboren in het

jaar 1800, overleden op 16 april 1858 te Grouw. Cornelis is getrouwd te Idaarderadeel op 24 mei 1828, op 28-jarige leeftijd met

29. GEERTJE Foppes Bergsma, geboren in 1800 te Irnsum.Uit dit huwelijk:FOPPE Cornelis Andriesse, geboren te Grouw in het jaar 1830,

zie 14.30. JOHANNES Arjens Koning, geboren en boer te Huins. Arjen is

gehuwd met31. HISKE Klazes Wiersma.

22

Uit dit huwelijk:DIEUWKE Johannes Koning, zie 15.

23

-- VI --

32. KLAAS Simons Kamminga, arbeider, geboren te Harlingen, gedoopt op 19 augustus 1736, overleden te Harlingen op 15 september 1807. Klaas is getrouwd te Harlingen op 24 april 1763, op 26-jarige leeftijd met

33. TJITSKE Ymkes (24 jaar oud), geboren te Harlingen op 25 november 1738, overleden aldaar op 13 maart 1779.

Uit dit huwelijk:BAUKJE Kamminga, gedoopt te Harlingen op 1 mei 1764.JANNEKE Kamminga, gedoopt te Harlingen op 23 december 1766.NEELTJE Kamminga, gedoopt te Harlingen op 31 oktober 1769.SJOUKJE Kamminga, gedoopt te Harlingen op 19 januari 1772.SIMON Kamminga, geboren te Harlingen op 29 september 1774,

gedoopt aldaar op 18 oktober 1774.YMKE Kamminga, geboren te Harlingen op 19 juli 1778,

gedoopt aldaar op 7 augustus 1778, zie 16.34. JOHANNES Alberts van der Veer, gedoopt te Harlingen op 17

april 1742, overleden aldaar 8 november 1808. Johannes is getrouwd te Bolsward op 3 januari 1778, op 34-jarige leeftijd met

35. TRIJNTJE Teunis (31 jaar oud), geboren te Bolsward in het jaar 1747, overleden te Harlingen op 19 april 1816.Uit dit huwelijk:SAAPKJE Johannes van der Veer, geboren te Harlingen op 5

december 1782, zie 17.36. ANDRIES Johannes Andriessen, geboren te Grouw op 28 mei

1744, overleden te St. Anna Parochie op 7 september 1781. Andries is getrouwd te Grouw op 9 oktober 1768, op 24-jarige leeftijd met

37. TRIJNTJE Doekes (19 jaar oud), gedoopt te Hallum op 1 december 1748, overleden te St. Anna Parochie op 16 september 1801.

Uit dit huwelijk:JOHANNES Andriessen, geboren te St. Anna Parochie op 13

februari 1780, zie 18.38. JACOB Jans Tienstra, koopman, geboren te Workum in het jaar

1758, overleden te Sneek op 4 april 1826. Jacob is later getrouwd met Jeltje Bruininga, geboren 1771 te Heeren-veen, overleden 20 juli 1827 te Sneek, winkeliersche, dochter van Ruurd Bruininga en Geertruida Brens te Workum. Jacob is (1) getrouwd te Workum op 30 maart 1777, op 19-jarige leeftijd met

39. HELENA Hendriks Alstein (25 jaar oud), geboren te Boertangein het jaar 1752, overleden te Sneek op 21 november 1813.

Uit dit huwelijk:METJE Jacobs Tienstra, geboren te Workum op 30 oktober 1785,

zie 19.HENDRIK Jacobs Tienstra, geboren in het jaar 1788, overleden te

Sneek op 22 oktober 1822.

24

HELENA Jacobs Tienstra, geboren in het jaar 1814, overleden te

Sneek op 28 december 1826.40. JAN Douwes Ysema, gedoopt te ?? op 26-10-1749 en overleden

te ?? op 13-1-1841. Jan was gehuwd met41. HINDERTJE Dirks Eits, geboren te ?? op 10-8-1755

en overleden te ?? op 2-9-1814.Uit dit huwelijk:DIRK Douwes, geboren te Emden in het jaar 1778, zie 20.42. JAN Freerks Minnema, koopman (doopsgezind, db 24 mei 1766,

lidm.1772), overleden te Dokkum op 20 oktober 1783. Jan is getrouwd te Dokkum, Gerecht op 19 juni 1774 met

43. DIEUWKE Jurjens Heijdanus (25 jaar oud), geboren te Hallummei 1749, gedoopt aldaar op 3 november 1754, overleden te Dokkum voor 1783.

Uit dit huwelijk:FREERKJE Jans Minnema, geboren in het jaar 1776, overleden te

Dokkum op 22 september 1808. Freerkje was gehuwd met JAN van der Schaaf.

DIEUKE Jans Minnema, geboren te Dokkum op 9 februari 1780, gedoopt aldaar op 8 maart 1780, zie 21.

TRIJNTJE Jans Minnema.44. BOUWE Botes Ringnalda, dominee, geboren te Lutkewierum op

12 november 1764, overleden te Achlum op 2 oktober 1824. Bouwe wordt bevestigd op 17-8-1788 als kandidaat te Wons. Op 18 november 1792 vertrekt het gezin naar Hindelopen. Hier was hij twee jaar dominee, want op 21 september 1794 vertrekken ze naar Dronrijp. Van 1795 tot 1824 woonden ze in Achlum. Bouwe is getrouwd te Welsrijp op 6 juli 1788, op 23-jarige leeftijd met

45 AALTJE Aesges Saagmans (19 jaar oud), gedoopt te Franeker op 14 september 1768.

Uit dit huwelijk:AESCHINUS Saagmans Ringnalda, geboren te Wons op 28 oktober

1791, zie 22.46. OEDS Jacobs Odolphi, Mr. bakker, geboren te Wommels op 9

augustus 1760, overleden te Huizum op 10 mei 1825. Oeds is getrouwd te Oosterend op 9 maart 1783, op 22-jarige leeftijd met

47. AAFKE Minnes Wybenga (22 jaar oud), geboren te Zwaagwesteinde in het jaar 1761, overleden te Oosterend op 22 januari 1832.

Uit dit huwelijk:AALTJE Oedses Odolphi, geboren te Oosterend op 3 maart 1790,

zie 23.48. JACOB Tammes van Broek, kuiper, was gehuwd op 20 mei 1781

te Huizum met49. YMKJEN YpesUit dit huwelijk:YPE Jacobs van Broek, zie 24.

25

50. FOPPE Gerrits Staal, bakker te Huizum was gehuwd met51. AUKJE HarmensUit dit huwelijk:ANTJE Foppes Staal, zie 25.52. JOHANNES Ruurds Zijlstra, gardenier te Huizum, geboren op

13 april 1754 te Huizum, overleden aldaar op 24 juni 1823. Johannes is getrouwd geweest met

53. HINKE Ruurds, geboren 1759 te Britswerd, overleden 14 juli 1817 te Huizum

Uit dit huwelijk:WILLEM Johannes Zijlstra, zie 26.54. GERBEN Eeltjes Faber, geboren 1769 te Hallum, gardenier en

koopman, overleden 27 juli 1826 te Rinsumageest. Gerben is gehuwd met

55. AALTJE Pieters van der Wielen, geboren 1765 te Huizum, overleden aldaar op 5 januari 1848

Uit dit huwelijk:GEERTRUID Gerbes Faber, zie 27.56. KLAAS Johannes Andriesse, koopman, geboren te Grouw,

overleden aldaar op 3 juli 1819. Klaas is getrouwd te Grouw op 21 november 1779 met

57. MINKE Sijbrens, overleden op 16 oktober te Grouw.Uit dit huwelijk:JOHANNES Klazes Andriesse, uurwerkmaker, geboren te Grouw in

het jaar 1786.SIJBREN Klazes Andriesse, koopman en grutter te Grouw, geboren

te Grouw in het jaar 1788.CORNELIS Klases Andriesse, geboren in het jaar 1800, zie 28.58. FOPPE Jacobs Bergsma, overleden 4 juni 1816 te Irnsum,

gehuwd met59. JITSKE Gaukes, overleden 29 november 1811 te IrnsumUit dit huwelijk:GEERTJE Foppes Bergsma, zie 29.

-- VII --

64. SIJMEN Jacobs Kamminga.Sijmen is getrouwd te Harlingen op 23 december 1725 met

65. MAGDALENA Heins.Uit dit huwelijk:EEN Kind Kamminga, gedoopt te Harlingen op 17 november 1724. MAIKE Kamminga, gedoopt te Harlingen op 6 juli 1727.JACOB Kamminga, gedoopt te Harlingen op 19 oktober 1732.KLAAS Simons Kamminga, geboren te Harlingen, gedoopt op 19

augustus 1736, zie 32.66. YEMKE Sickkes, gedoopt te Harlingen op 17 mei 1712.

Yemke is in ondertrouw gegaan op 9 november 1737 voor de kerk te Harlingen en getrouwd aldaar op 1 december 1737, op 25-jarige leeftijd met

67. NEELTJE Beernts.Uit dit huwelijk:

26

TJITSKE Ymkes, geboren te Harlingen op 25 november 1738, zie 3368. ALBERT Johannes, gehuwd 24 februari 1737 te Harlingen met69. SICKJEN ArjensUit dit huwelijk:FREIKJE Alberts, gedoopt 4 oktober 1739 te HarlingenJOHANNES Alberts, gedoopt 17 april 1742 te Harlingen, zie 34.76. JAN Jacobs, overleden voor 1826 te Workum, gehuwd met77. LYKELTJE ...Uit dit huwelijk:JACOB Jans Tienstra, zie 38.78. HENDRIK Alstra. Hendrik was gehuwd met79. METJE .....Uit dit huwelijk:HELENA Hendriks Alstein, geboren te Boertange in het jaar 1752,

zie 39.80. DOUWE Jacobs Isema, geboren te ?? op 18-9-1712

en overleden te ?? op 11-11-1759. Hij was gehuwd met81. ANTJE Jans.Uit dit huwelijk:JAN Douwes (Isema), zie 40.86. JURJEN Jurjens Heijdanus, Mr. Chirurgijn te Holwerd en

Hallum (vanaf 1718), geboren te Ferwerd rond februari 1693, gedoopt aldaar op 5 maart 1693, overleden in het jaar 1761. Jurjen is eerder getrouwd te Holwerd op 23 juli 1713, op 20-jarige leeftijd met DIEUKE Gijsberts Heymans Djurrema (20 jaar oud), geboren te Leeuwarden in april 1693, gedoopt aldaar op 21 mei 1693, overleden aldaar voor 1732, dochter van GIJSBERT Diorma en MAIJKE (Marijke) Benier. Jurjen is getrouwd te Hallum op 16 november 1732, op 39-jarige leeftijd (2) met

87. DIEUKE Jans (18 jaar oud), geboren te Finkum, gedoopt te Finkum op 5 augustus 1714.

Uit dit huwelijk:DIEUWKE Jurjens Heijdanus, geboren te Hallum in mei 1749,

gedoopt aldaar op 3 november 1754, zie 43.88. BOTE Bouwes Ringnalda, dominee, geboren te Friens in mei

1730, gedoopt aldaar op 11 juni 1730, overleden te Welsrijp op 29 september 1795. Bote Bouwes studeert theologie aan de Hogeschool te Franeker, hij krijgt een studiebeurs van de Staten van Friesland, groot f60,= p/jaar. Hij wordt ingeschreven op 12-9-1748, doch komt pas in 1752 voor in de boeken van de Staten. Wat er tussen 1748 en 1752 door hem gedaan werd is niet bekend. Hij wordt bevestigd op 4-6-1758 te Lutkewierum; hij doet zijn intrede op 21-10-1781 te Welsrijp.Bote is getrouwd te Lutkewierum op 15 februari 1761, op 30-jarige leeftijd met

89. JOHANNA Wijbrens Odolphi (24 jaar oud), gedoopt te Franeker op 4 maart 1736.

Uit dit huwelijk:

27

AALTJE Botes Ringnalda, geboren 25 februari 1762 Lutkewierum.NANKE Botes Ringnalda, geboren 4 september 1763 Lutkewierum.BOUWE Botes Ringnalda, geboren te Lutkewierum op 12 november

1764, zie 44.JELTJE Botes Ringnalda, geboren 10 april 1766 Lutkewierum.WYBREN Botes Ringnalda, 25 september 1767 Lutkewierum.ABRAHAMUS Botes Ringnalda, geboren 20 april 1772 Lutkewierum.90. AESGE Saagmans, j.u.d. (doctor in kerkelijk en Romeins

recht) te Franeker. Aesges' vader was apotheker en z'n grootvader dominee in Akkrum en Franeker. Aesge was gehuwd met

91. TRIJNTJE Leixma.Uit dit huwelijk:AALTJE Aesges Saagmans, gedoopt te Franeker op 14 september

1768, zie 45.94. MINNE Brants Wybenga, schipper, geboren te Zwaagwesteinde

in het jaar 1712, gedoopt te Damwoude op 13 februari 1724. Minne was gehuwd met

95 GEERTJE Kornelis van Eck.Uit dit huwelijk:AAFKE Minnes Wybenga, geboren te Zwaagwesteinde in het jaar

1761, zie 47.104. RUURD Hebbes, gehuwd met105. DOETJE RomkesUit dit huwelijk:JOHANNES Ruurds Zijlstra, zie 52.106. RUURD Ruurds, gehuwd met107. FROUKJE JantjesUit dit huwelijk:HINKE Ruurds, zie 53.108. EELTJE Wybrens, gehuwd met109. PIETERIK KlazesUit dit huwelijk:GERBEN Eeltjes Faber, zie 54.110. PIETER Ruurds van der Wielen, gehuwd met111. GEERTRUID NollesUit dit huwelijk:AALTJE Pieters van der Wielen, zie 55112. JOHANNES Andries, Mr uurwerkmaker. Overleden in 1796 te

Grouw. Johannes is getrouwd te Grouw op 28 oktober 1759 met113. ANDRIESKE Klazes, overleden in 1778 te Grouw

De namen ook geschreven als: Johannes Anderz en Anderske Klases. Anderske kwam van Beetsterzwaag.

Uit dit huwelijk:KLAAS Johannes Andriesse, geboren te Grouw, zie 56.114. SYBREN Sybrens, overleden in 1785 te Grouw, gehuwd met115. GEPKE Cornelis, overleden 1 december 1808 te GrouwUit dit huwelijk:MINKE Sybrens, zie 57.

28

116. JACOB Ates Bergsma, landbouwer te Irnsum, gehuwd met117. TRIJNTJE AnnesUit dit huwelijk:FOPPE Jacobs Bergsma, zie 58.118. GAUKE Melles, overleden in 1797 te Irnsum, gehuwd met119. GEERTJE Hendriks, overleden in 1795 te IrnsumUit dit huwelijk:JITSKE Gaukes, zie 59.

-- VIII --

132. SICKKE Ymkes.Sickke was gehuwd met

133. TYDTSKE Jans.Uit dit huwelijk:DOEDTJE Sickkes, gedoopt te Harlingen op 8 oktober 1705.JAN Sickkes, gedoopt te Harlingen op 11 oktober 1707.YEMKE Sickkes, gedoopt te Harlingen op 17 mei 1712, zie 66.DOEDTJE Sickkes, gedoopt te Harlingen op 27 mei 1714.ANTIE Sickkes, gedoopt te Harlingen op 13 september 1716.DOETIE Sickkes, gedoopt te Harlingen op 31 januari 1719.138. ARJEN Tiepkes, gehuwd met139. MAYKE KarstenUit dit huwelijk:SICKIEN Arjens, gedoopt 19 februari 1715 te Harlingen, zie 69.BREGTIE Arjens, gedoopt 19 februari 1715 te Harlingen160. JACOB Douwes (Isema), geboren te ?? op 28-5-1683

en overleden te ?? op 16-2-1726. Hij was gehuwd met161. JANKE Wouters Hoogakker.Uit dit huwelijk:DOUWE Jacobs (Isema), zie 80.172. JURJEN Martens Heijdanus, Mr. Chirurgijn te Ferwerd en

Oosternijkerk en soldaet (1687), geboren te Dokkum, gedoopt aldaar op 8 april 1663, overleden te Oosternij-kerk in het jaar 1735. Jurjen is getrouwd te Dokkum op 21 augustus 1687, op 24-jarige leeftijd met

173. GEESKE Jurjens, geboren te Groningen, overleden na 1712.Uit dit huwelijk:STIJNTJE Jurjens Heijdanus, gedoopt 19 augustus 1688 StiensSTIJNTJE Jurjens Heijdanus, gedoopt 6 oktober 1689 StiensJURJEN Jurjens Heijdanus, gedoopt 22 november 1691 StiensJURJEN Jurjens Heijdanus, geboren te Ferwerd rond februari

1693, gedoopt aldaar op 5 maart 1693, zie 86.174. JAN Pieters, waarschijnlijk overleden voor 1758176. BOUWE Abrahams Ringnalda, schoolmeester, gedoopt te Friens

op 10 april 1701, overleden aldaar maart 1780. Bouwe was in 1720 zijn tante Trijntje Buwes (een bijzonderheid!) opgevolgd als schooldienaar (meester) en ontvanger met een inkomen van 40 Carr.gld. p/jaar. In 1731 komt hij op de "Kercke Boerenhuysinghe" en wordt boer. Bouwes vader

29

was dorpsrechter. In mei 1754 verlaat het gezin de boerderij. Bouwe is getrouwd te Friens op 6 april 1721, op 19-jarige leeftijd met

177. NANK Botes Nijdam (18 jaar oud), gedoopt te Grouw op 14 januari 1703, overleden te Friens in mei 1757.

Uit dit huwelijk:BOTE Bouwes Ringnalda, geboren te Friens in mei 1730, gedoopt

aldaar op 11 juni 1730, zie 88.ABRAHAM Bouwes Ringnalda, gedoopt 24 april 1735 te Friens.JETSE Bouwes Ringnalda, gedoopt 3 juli 1738 Friens.178. WIJBREN Oedses Odolphi, voorzanger en schooldienaar te

Midlum en Franeker, gedoopt te Franeker op 20 oktober 1707, overleden aldaar in het jaar 1766. Wijbren is eerder getrouwd (1) voor 1732, op hoogstens 25-jarige leeftijd met JANNEKE Hendriks Posthumus. Wijbren is getrouwd te Midlum op 20 januari 1732, op 24-jarige leeftijd (2) met

179. AALTJE Jacobs Pybenga (22 jaar oud), gedoopt te Franeker op 14 april 1709. Aaltje is later getrouwd na 1766, op minstens 57-jarige leeftijd met BEERENT Jacobs Popta.

Uit dit huwelijk:JOHANNA Wijbrens Odolphi, gedoopt te Franeker op 4 maart 1736,

zie 89.190. CORNELIS van Eck.

Cornelis was gehuwd met191. N.N.Uit dit huwelijk:GEERTJE Kornelis van Eck, zie 95.

-- IX --

320. DOUWE Andris Isema, geboren 1620.Hij was gehuwd met

321. GRIETJE Geerts. 352. ABRAHAM Bouwes, geboren 20 december 1659 te Wijns,

overleden ongeveer 1744 te Friens. Abraham is op 31 mei 1680 te Poppingawier getrouwd (1) met LOLCK Ages en op 28 april 1700 te Friens (2) getrouwd met

353. HILTJE Jetses, afkomstig van RoordahuizumUit dit huwelijk:BOUWE Abrahams Ringnalda, zie 176.SIBBELTJE Abrahams, gedoopt 18 augusteus 1715 te Friens354. BOTE Idzes Nijdam, boer op Nijdamstrastate o/Grouw, over-

leden op 22 augustus 1717. Bote was gehuwd met355. HILTJE Clases Goslinga, overleden op 8 augustus 1714.Uit dit huwelijk:NANK Botes Nijdam, gedoopt te Grouw op 14 jan.1703, zie 177.356. OEDS Pyters Odolphi, Duitse meester te Franeker,

schoolmeester en in mei 1734 praeceptor aan de Latijnse school te Franeker, gedoopt te Franeker op 28 oktober 1676, overleden aldaar op 10 augustus 1746. Oeds noemde

30

zich ook wel ODOLPHUS PETRI (Latijn), vandaar dat z'n zoon Wijbren, als zoon van Odolphus, zich Wijbren Oedses Odolphi noemde en zo aan z'n achternaam kwam. Oeds is later getrouwd (2) te Franeker in het jaar 1712, op 36-jarige leeftijd met AUKJEN Gerrits Groustra. Oeds is later getrouwd (3) te Franeker in het jaar 1729, op 53-jarige leeftijd met HELENA Heesenaar. Oeds is getrouwd te Franeker op 19 december 1697, op 21-jarige leeftijd (1) met

357. JANNA Stoffels (Johanna Christoffel) (ongeveer 22 jaar oud), gedoopt te Bredevoort rond december 1675, over-leden te Franeker voor 1712.

Uit dit huwelijk:WIJBREN Oedses Odolphi, gedoopt te Franeker op 20 oktober 1707,

zie 178.358. JACOB Pybes Pybenga, Mr. wolkammer, gedoopt te Franeker op

18 maart 1674, overleden aldaar voor 1737. Jacob is getrouwd te Franeker op 19 maart 1699, op 25-jarige leeftijd met

359. BAUCKJEN Ates.Uit dit huwelijk:AALTJE Jacobs Pybenga, gedoopt te Franeker op 14 april 1709,

zie 179.

-- X --

640. ANDRIS Jacobs Douwes Isema, geboren 1600 en overleden 2-1-1680.Hij was gehuwd met

641. TRIJNTJE Johannes N. Henricides.704. BOUWE Iedes, overleden ongeveer 1678, was van 1670 tot

1678 schooldienaar te Friens, gehuwd met705. N.N.Uit dit huwelijk:TRIJNTIE Bouwes, geboren te Wijns, overleden ongeveer 1720. Was

van 1678 tot 1720 schooldienaar te Friens.ABRAHAM Bouwes, zie 352.ALBERTJE Bouwes, geboren 1 augustus 1662 te GarijpALBERTJE Bouwes, geboren 12 april 1665 te garijpYTJE Bouwes, geboren 21 februari 1668 te GarijpSIEPK Bouwes, geboren 21 juni 1674 te FriensJANTIE Bouwes, geborn 3 december 1676 te Friens712. PYTER Wijbrens Odolphi. Getrouwd met713. N.N.Uit dit huwelijk:OEDS Pyters Odolphi, gedoopt te Franeker op 28 oktober 1676,

zie 356.716. PYBE Johannes Pybenga, boendermaker, geboren in het jaar

1641. In 1684 verkochten de crediteuren hun huis te Franeker. Pybe is getrouwd te Franeker op 19 december 1666, op 25-jarige leeftijd met

31

717. ANTIE Jacobs.Uit dit huwelijk:JACOB Pybes Pybenga, gedoopt te Franeker op 18 maart 1674, zie

358.

-- XI --

1280. JACOB Auckes to Paesens.1281. MAGDALENA Andris.1408. IEDE Paulus, van 1626 tot 1670 schooldienaar te Friens.

Geboorte-akte van Doederus Johannes Kamminga

32

D.J. KAMMINGA EN HET STREEKMUSEUM

Drs. G.I.W. Dragt

Toen Kamminga in 1977 op 93-jarige leeftijd overleed, werd daar in alle Friese kranten aandacht aan besteed. In de Leeuwarder Courant stond o.a. het volgende. “Gistermorgen is in Dokkum overleden Doederus Johannes Kamminga die als uitgever veel gedaan heeft voor het Fries. Het feit, dat hij erelid was van de Federatie van Friese Musea en Oudheidkamers wijst er op, dat hij ook op ander terrein grote verdiensten heeft gehad. Voor al zijn toewijding werd Kamminga, die niet in aanmerking wilde komen voor wat hij "in lintsje" noemde, vereerd met de Zilveren Anjer, de museummedaille en de erepenning van de gemeente Dokkum. Doederus werd geboren in 1884 te Dokkum als zoon van een boekhandelaar. Zelf was hij niet zo blij met deze verlatijnste naam en had hij liever gewoon Doede geheten. Hij zou tot onderwijzer opgeleid worden, maar weigerde dit, waarop zijn vader hem in de zaak opnam. Hij leerde boekbinden en moest op zijn vijftiende een pers bedienen. Daarna bekwaamde hij zich verder in een letter-gieterij in Amsterdam, waarna hij na de dood van zijn vader de zaak aan de Waagstraat overnam. Hij werkte hier als drukker (met enkele personeelsleden), boekhandelaar, fotograaf en anti-quair tot na de Tweede Wereldoorlog. Toen kocht de stichting Je Maintiendrai hem uit. Sindsdien leefde hij als ambteloos burger in Dokkum, welke stad en zijn historie hij kende als geen ander. Al vroeg openbaarde zich een grote liefde voor de geschiedenis, de natuur en de kunst. Die liefde kreeg verdieping, toen hij kennis maakte met enkele leden van de Jongfryske Mienskip. Gesprekken met Sjoerd Sipma en Douwe Kalma "bekeerden" hem tot de Fryske Biweging en maakten dat hij Fries (toanbankfrysk) leerde. In die taal heeft hij ook gepubliceerd. Al in de eerste wereldoorlog ijverde hij met anderen voor de oprichting van een plaatselijke oudheidkamer, waarmee hij thuis in een kast een begin maakte door het opbergen van oudheden. Later kon deze op de zolder van de Waag worden ondergebracht en nog weer later in het streekmuseum Het Admiraliteitshuis. Tot in het laatst van zijn leven was hij daar dagelijks te vinden, waarbij hij van zijn grote kennis getuigenis aflegde bij het ordenen van de archieven en de depotcollecties.”Tot zover de berichtgeving in de Leeuwarder Courant van 31.10.1977.Kamminga is inderdaad de grondlegger van de museumverzameling. Reeds jong verzamelde hij eenvoudige dingen. Zoals gezegd had hij een boekwinkel met daarbij ook een antiquariaat. Als zodanig bezocht hij boekenveilingen en kocht hij van particulieren. Voor zijn verzameling bewaarde hij oude kaarten, boeken en geschriften die op Dokkum betrekking hadden. Het is de

33

grondslag geweest van de boekenverzameling in het huidige streekmuseum en de verzameling kaarten en gravures. Daarnaast verzamelde hij vele andere zaken, zoals taaiplanken, terpvondsten, oude foto's etc. Eigenlijk kun je het zo gek niet bedenken, of hij verzamelde het. Hij was in de wijde omtrek bekend en kreeg nog wel eens iets ten geschenke of tegen een lage prijs. In 1937 richtte hij samen met o.a. S.W. Wendelaar Bonga een vereniging "Oudheidkamer Dokkum en Omstreken" op, voorloper van het huidige streekmuseum. In zijn verzamelwoede is hij in zekere zin vergelijkbaar met iemand als Nanne Ottema, de bekende Friese notaris/verzamelaar, aan wie eind 1999 in het Fries Museum en het Princessehof aandacht besteed zal worden middels exposities en lezingen. Alleen had Ottema veel meer geld beschikbaar om dingen aan te schaffen. Zijn collecties vormden een belangrijke basis voor met name het Keramiekmuseum het Princessehof te Leeuwarden en voor het Fries Museum. Kleinere musea profiteren nu nog van bruiklenen van de Ottema-Kingma Stichting, een vermogend fonds dat uit zijn erfenis werd aangelegd.Maar ook Nanne Ottema ging soms te rade bij Kamminga. Zo is er in het streekmuseum een briefje van hem bewaard, gedateerd 16 Oct. 1946, waarin het volgende."Amice Kamminga. 't Steentje (Ottema heeft erbij een tekeningetje gemaakt van een wapensteentje) kocht ik eens in een Leeuwarder antiek-handel. Er werd bij gezegd dat 't afkomstig was van een afbraak uit Dokkum. 't Eene wapen is dat v.d. fam. (van) Rispens. Ik hoop dat u met deze gegevens 't steentje kunt localiseeren. Groetende, Nanne Ottema." Op de achterkant van dit briefje snijdt Ottema een andere kwestie aan. "In de Leeuwarder Koerier las ik stukjes over Oudheidkamers en hunne verhouding tot 't Fries Genootschap. 't Heeft mij echter zeer verwonderd hoe verwarrend dergelijk Courantengeschrijf werkt. Natuurlijk kan men ook de verhouding tusschen 't Fries Museum en de Oudheidkamers van 2 standpunten bezien. Beide standpunten hebben hun eigen recht, dat wederzijds erkend moet worden. In beide gevallen was ik persoonlijk de tusschen-persoon tusschen beide partijen en heb mij altijd beijverd een goede samenwerking te bevorderen.Persoonlijk heb ik die samenwerking steeds bevorderd, b.v. i/d gevallen v/d Amelander Oudheidkamer en het Sneeker Scheep-vaartmuseum. Ook ten opzichte van Dokkum heb ik steeds een vriendelijke samenwerking bevorderd. In de Courantenartikel-tjes miste ik de broodnodige wederzijdse sympathie. N.O.".

Hier komt een controverse naar voren, die eigenlijk nog steeds wel een beetje speelt, namelijk het bestaansrecht van kleine musea en hun relatie tot de gevestigde grote instellingen als het Fries Genootschap en het Fries Museum. Het Fries Genoot-schap, voor wie dat niet weet, is de oprichter van het Fries

34

Museum en bezit nog steeds het grootste deel van haar collectie. Tegenwoordig is er daarbij ook nog de provinciale museumfederatie, waarvan D.J. Kamminga samen met dr. H. Halbertsma de oprichter was. Tegenwoordig is het beleid van deze federatie er op gericht om nieuwe, kleinschalige museale activiteiten af te remmen om versnippering te voorkomen. In 1946 speelde dat dus ook, maar Kamminga liet zich niet ont-moedigen. Hij had weliswaar niet het geld om allerlei kostbaarheden aan te schaffen, zoals Ottema dat deed. Toch zijn via hem belangrijke objecten in de museumcollectie terechtgekomen. Objecten, die toentertijd niet veel geld kostten, omdat de waarde er niet van ingezien werd, maar tegenwoordig een veelvoud waard zijn. Hier lag juist de kracht van Kamminga: zijn oog voor het alledaagse, het eenvoudige, dat dreigde verloren te gaan. Daarbij verzamelde hij niet alleen, maar hij noteerde ook van alles. Ook stimuleerde hij bijvoorbeeld kunstenaars als Ids Wiersma in het vastleggen van cultuur-historische zaken maar hielp hen daarna ook dit tekenwerk of die etsen te verkopen. Op het officiële briefpapier van de Oudheidkamer drukte Kamminga een illustratie van karakteris-tieke Dokkumer gevels, van de hand van Ids Wiersma. Met brugwachter en amateurtekenaar J. Hoekstra ging hij dikwijls de hort op en de een tekende dan en de ander schreef. Een aantal van die tekeningetjes van Hoekstra zijn in het museum bewaard gebleven. Met de collectie Kamminga als basis kreeg de Oudheidkamer Dokkum en Omstreken vanaf 1950 een vaste plaats in het Waaggebouw. Daarna groeide de collectie door bruiklenen en schenkingen in ras tempo. Vanuit de hobbyistische sfeer kon zo een volwassen museum groeien. In 1963 tenslotte kon de fors gegroeide verzameling onderdak vinden in het aloude gebouw van de Admiraliteit.

Hieronder volgt een voorbeeld van hoe Kamminga dingen vastlegde. Zelfs een onderwerp als kleding ging hij niet uit de weg en woorden die hij niet kende zocht hij op in de Dikke van Dale (het streekmuseum bezit na het Fries Museum nu de grootste collectie textiel in Friesland).In juli 1947 ging hij op bezoek bij de weduwe Boersma in Paesens. Zij was toen ongeveer 70 jaar oud. Ze had vroeger in een café gewoond en wist nog veel te vertellen uit haar jeugd en van wat haar moeder verteld had. Dit zijn Kamminga's letterlijke aantekeningen."Min droech swarte haekte mûtsen, mei ribbeltsjes, net mei in hanekam, yn 't wurk. Forklaeid in wite. Sneins, as min gjin earizer op hie, in mûtse fan 'Chenille". Dizze mûtsen waerden apart knoopt of haekt. Gouden earizers kamen komselden foar. Meast in smel sulveren en dan sûnder de, to djûre, flodder-mûtse.It skoat (rôk) mei jak wie fan swart tibé. (myn heit, de boek-

35

hanneler J. Kamminga, sette om de tsjerke boekjes foar de rou ek swart tibé) (Van Dale: tibet is en fijne wollen stof of half-wollen stof voor japonnen).Sneins droech min fyfskaft. (Van Dale: vijfschacht: stevig weefsel met linnen ketting en kaardgaren inslag in satijn-binding). Fan âlds, út frou B. har memmetiid, ek wol blomde (bedrukte) jakken, soms ek hielendal blomd. Om de hals in knobbeldoekje, deis fan swarte wol, sneins kleurd en fan side. Har mem hie by har trouwen ien fan blauwe side mei in blom. Dizze doekjes waerden smel opteard en mei 2 knopen fêst makke. De knoop waerd op side skoud. Gewoanwei droech min swarte wollen skelken. Trije ûnderrokken. De ûnderste wie in "beverke". (Van Dale: bevertien, een katoe-nen, eenzijdig geruwd weefsel met een inslag in satijnbinding. Voor werkkleding in hoofdzaak blauw, ook wel in drabkleur of zwart geverfd).De milrôk fan bokkebaey (grove wollen stof). De boppeste fan donker bont. (gekleurde linnen of katoenen stof met ruiten). Dêroer de fyfskaften. Under dizze lêste in losse bûse. Yn al dizze rokken 2 bûsgatten. As ûnderrôk die ek tsjinst ien fan grein, gled swart mei moiré. (Van Dale: weefsel van kemels- of geitehaar met wol).Hja hie ien ôfset met grien biljet lekken, dy't min yn Dokkum útsloech, dat wol sizze mei gatsjes en útskulpingen as kast-rântsjes. De skoat fan it jak dat min by tige bisûndere gelegenheden brûkte, hie tige fine ploaikes, dy't nei it gebrûk wer ynnaeid waerden. Ek de skelk (swart) hie boppe fine ploaikes. Dizze skelk waerd yn de lingte tige smel opteard, (in smelle stripe dus) en dan yn fjouweren teard en mei bantsjes as in pakje fêstknoopt en sa bewarre. By it wer brûken sieten alle tearen der dos moai skerp yn.Froulju droegen toffels mei houten hakken (altyd, ek nei tsjerke). Winters klompen. Learen hakken neamde min "âld wive hakken". Mantels koe min net. Brûkt waerd in swarte wollen doek, dûbel teard op in punt en in smelle stripe dûbel om de hals en sa mei in spjelde fêst makke. Fammen hiene wol doeken mei giele of blauwe streken. Franje neamden hja "pluzen". Boppe ein (Blouse) en rôk oaninoar neamde min "kleedtsje". Yn de pronk, mei Peaske, Pinkster en mei trouwen, wite manchetten mei rântsjes. In befke wie in foarspjelderke".De mânljues ûnderbroek hie in smelle flap en waerd mei bantsjes om de boksen fêstknoopt. De boppebroek hie in bredere flap. De read baeyen himden hiene in boardtsje mei deryn 2 gouden knopen, oan elkoar as manchetknopen. It like wol seeuwsk. Op it baeitsje hiene de manlju 2 rigels sulveren knopen, faek mei fiskers emblemen.Lytse bern krigen de broek oan as se skjin wiene, oars in rokje. De stof wie fan buks. (Van Dale: bukskin, sterke, geke-perde stof van heel of half wol, aan één kant geschoren)."Tot zover deze aantekeningen. Men ziet, hoe veel benamingen en

36

gebruiken door Kamminga tot in detail vastgelegd worden en het zijn juist die zaken, die zo snel vergeten worden omdat ze onbelangrijk geacht worden.

Op 13 juli 1960 werden door prins Bernhard, regent van het Prins Bernhard Fonds, te Amsterdam 3 zilveren anjers uit-gereikt. Nadat de prins uitgelegd heeft, hoe deze prijs in het leven werd geroepen, gaat hij over tot de uitreiking. Hij zegt:"Mag ik dan vragen bij mij te komen: de heer D.J. Kamminga, en mevrouw Z.C. Beetstra-Slofstra, en de heer Drs. S. van Tuinen, burgemeester van Dokkum [deze twee laatsten fungeerden als secondanten]. Voorlezing van de oorkonde met de volgende gronden van verlening:'Het uitnemende en veelzijdige werk ten bate van het plaat-selijke en het gewestelijke culturele leven als daar o.m. is de leiding van de Oudheidkamer te Dokkum, het jarenlange voor-zitterschap van de Federatie van Oudheidkamers in Friesland, het stimuleren van de Friese volkskunst en van de uitgeverij van het Friese boek. In hem zij tevens geëerd de arbeid van zeer velen, die naar verdieping streven van het culturele leven door het wekken van belangstelling voor het eigen karakter van de landstreek.'Mijnheer Kamminga, Wat zou de eenheid van ons land weinig betekenen, wanneer daaraan niet ten grondslag lag een verscheidenheid, die aan die eenheid kleur, leven en beweging geeft. U behoort tot degenen, die hun gaven en geestkracht hebben ingezet voor het behoud van de grote waarden, eigen aan de streek, waar U geboren en geworteld bent: Friesland en in het bijzonder Dokkum.

U hebt, meen ik, altijd in Dokkum gewoond en als boekhandelaar en uitgever in de oude stad gewerkt. U kent haar geschiedenis als geen ander en hebt als geen ander geijverd voor het behoud en de verzameling van alles wat op die geschiedenis betrekking heeft. U hebt echter een waarborg willen scheppen, dat de aldus door U opgebouwde belangrijke verzameling voor het nageslacht zou worden behouden en algemeen zou kunnen worden geraadpleegd. Vandaar de oprichting van de Oudheidkamer Dokkum en omstreken, waarvan U van de aanvang af conservator en bestuurslid bent geweest; de door U opgebouwde verzameling hebt U aan die Oudheidkamer geschonken.Maar U hebt zich niet alleen tot Dokkum bepaald.Het is de geschiedenis van Friesland als geheel, die Uw volle belangstelling heeft. Getuige de oprichting van de Federatie van Oudheidkamers in Friesland, welke mede door U in het leven is geroepen en waarvan U jarenlang als voorzitter hebt ge-fungeerd.Groot is ook het aantal publicaties van Uw hand, gewijd aan de geschiedenis van stad en het gewest die U lief zijn. Het is echter niet zo, dat U zich alleen hebt ingegraven in het

37

verleden. Ook het Friesland van onze eigen tijd, de Friesche taal, de Friesche litteratuur hebben aan Uw actieve en dienende belangstelling veel te danken.Tussen de beide wereldoorlogen vond de Friesche litteratuur in U haar voornaamste uitgever en ik geloof geen geheim te ver-klappen, wanneer ik zeg dat deze activiteit voor U als uitgever bepaald niet erg lucratief was.Bovendien hebt U zich altijd bijzonder geïnteresseerd voor de Friesche Volkskunst en U hebt voor haar behoud, ontwikkeling en verbreiding veel gepresteerd.U kunt aldus terugzien op een leven, waarin U voor de Friesche cultuur van het verleden, zowel als voor die van het heden, heel veel hebt tot stand gebracht. Hoe dat in Friesland is geapprecieerd getuigt het boek, dat ter gelegenheid van Uw vijfenzeventigste verjaardag is uitgegeven en een verzameling opstellen behelst, die aan Uw activiteiten gewijd zijn."Der is mar ien Dokkum" heet dat boek. Ja er is maar één Dokkum en maar één Friesland en maar één Nederland.En door wat U, Mijnheer Kamminga, voor Dokkum en ook voor Friesland hebt gedaan, hebt U ook in Nederlands rijke cultuur-patroon oude kleur tot nieuwe helderheid gebracht en nieuwe kleuren bijgezet.Dat wil de Zilveren Anjer, die ik U hierbij uitreik, tot uitdrukking brengen."

38

Tot zover prins Bernhard. Een aardigheidje is misschien nog te vermelden, dat naast de nodige adel en allerlei kopstukken uit de culturele wereld, die tot de genodigden behoorden, ook de beroemde graficus M.C. Escher en de beeldhouwer Hildo Krop getuige waren van dit huldeblijk aan Kamminga. En zo kreeg Doederus Johannes Kamminga het eerbetoon, dat hij niet zocht, maar wel verdiende.

Drs. G.I.W. Dragt, tweede opvolger van Kamminga als conservator (na J.K. Beetstra) van streekmuseum Het Admiraliteitshuis.

39

EXPOSITIE IN HET ADMIRALITEITSHUIS ROND D.J. KAMMINGA

Hoewel de voorbereidingen daartoe nog nauwelijks gestart zijn, kan wel al een globale indruk verschaft worden over de inhoud van de tentoonstelling. Het museum zal namelijk voornamelijk van eigen materiaal uit het depot gebruik maken. Natuurlijk willen we dan een beeld geven, van wat via Kamminga in het museum terecht is gekomen. Dat betekent, dat we de belangrijkste stukken textiel, volkskunst en wat dies meer zij zullen tonen, met daarbij de aantekeningen van Kamminga zelf. Tegenwoordig worden van alle aanwinsten inventariskaarten gemaakt met een omschrij-ving, herkomstgegevens etc. In de tijd van Kamminga gebeurde dat nog niet, maar hij noteerde wel in schriften, wanneer en door wie iets geschonken werd. Heel aardig om ook eens uit de depots te halen is de verzameling etiketten, merken van diverse firma's en briefhoofden die DJK aanlegde. Er is ook een schrift uit 1957, waarin hij allerlei gegevens vast heeft gelegd over Dokkumer firma's. Etiketten zijn er bijvoorbeeld van:

K. Nauta, vetsmelterij DokkumJ. de Bruin Jzn. Ternaard, likeurJ. Helder Pzn, DokkumSmit's koffie, WierumJ. Boersma Dokkum, theeJ. Jansen Dokkum, instrumentenslijperD.H. Damsma Hallum, zaadhandelJ.P. Jousma Hallum, kruidenierFortuin DokkumTerpstra Dokkum, bakkerijG. Roosma en Rosier te DokkumD. Post Dokkum, jam en siroopHansma Dokkum, bakkerijA.W. Banga en zn. Betterwird, molenRozendal en Barkmeijer DokkumKamminga Dokkum, boekhandelJ.H.B. Dokkum, wolWed. de Vries Dokkum, bakkerij"De Hoop" Dokkum, bessensapfabriekS. Wiemers Dokkum, drankenCoöperatieve Zuivelfabriek DokkumVan der Meij & Co Dokkum, asbest (toen maakten ze er nog plantenbakken voor in huis van...)etc. etc. Hierbij horen dan ook nog ulevelrijmpjes, spreukkaartjes, felicitatiekaartjes, verpakkingspapier, sigarenmerken.

40

Naast de objecten zelf en informatie over hoe Kamminga daar aan kwam en er mee omging, en naast handschriften en drukwerk van hem in relatie tot het museum, zullen ook foto's te zien zijn van de persoon Kamminga. Al met al denken we, dat het een gevarieerde expositie zal worden, waarbij van veel museale objecten genoten kan worden en die het nodige over Kamminga als verzamelaar en museumman zal laten zien.

Het ontstaan van de Oudheidkamer: de privéverzameling van D.J. Kamminga achter in de zaak in de Waagstraat.

41

BIBLIOGRAFIE MET ARTIKELEN EN UITGAVEN VAN D.J. KAMMINGA.

C. van der Meulen

Deze bibliografie is tot stand gekomen aan de hand van de reeds bestaande lijst van artikelen en uitgaven van D. J. Kamminga, zoals vermeld in ‘Der is mar ien Dokkum’.Enkele uitgaven en handgeschreven artikelen zijn hieraan toegevoegd. Echter de bibliografie is niet geheel compleet. Niet opgenomen zijn onder andere de verslagen, die Kamminga schreef als beheerder van de Oudheidskamer.

Artikelen:

(1921)Kamminga, D. J.* Dockum. Kleine gids met beschrijving van de beziens-waardigheden.Dockum, J. Kamminga, 1921, (15) pp.

(1928)* Dy ‘t wilster fange wol moat fluitsje kinne. List fan Fryske útjeften en etsen to krijen by Fa. J. Kamminga, Waech-strjitte, Dokkum. Opmakke mei foarwurd fan K. U. Haakma. Mei 2 houtfiken fan E. Caspers.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1928, (4) pp.

(1929)* Dockum. Dyt met doen aan Fekansjekursus te Luwarden 1 Aug. 1929 krije dit forgees van Kamminga, boekhandel, Dokkum.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1929, (8) pp.

(1930)* 10 Kristlike Nijjierskaerten. Mei 5 foto’s fan D. J. Kam-minga en 10 ferskes fan A. M. Wybenga.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1930.

(1933)* Forbânskamp Koarthimmen fan it S.D.F.F. op Yepenga’s pleats fen 5 - 13 Aug. 1933. Album foar kampfoto’s gearstald fan D. J. Kamminga.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1933, (21) pp.

(1934)* Forbânskamp fan 4 - 12 Aug. 1934 op Skylge. Album foar kampfoto’s gearstald fan D. J. Kamminga.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1934 (17) pp.

42

* Sijke koe him net fine.It Heitelân 1934, 56.* De pronkkeamer.It Heitelân 1934, 74.* Op skoalle.It Heitelân 1934, 241* De griene en de swarte.It Heitelân 1934, 287-289.(Ek yn: H. Burger, Avondrood (Assen 1944) 165-168, mar dêr op namme fan dr. G. Gosses)

(1935)* Yn ‘e knipeyn: K. Haakma, fen eigen groun I.Dokkum, 1935, 106-110.

(1937)* Revue O.L.S. in 12 tafereelen (geschreven door D. Kammin-ga, ter gelegenheid van de opening der vernieuwde Openbare Lagere School op 13 en 16 September 1937)(Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1937), 3 pp.

(1938)* Dokkum als marktplaats.Friesch Landbouwblad, 30 juli 1938.* Ids Wiersma 60 jier.It Heitelân 1938, 130-131.

(1944)Kalma, D.* Sonnetten fen Shakespeare.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1944, 16 pp.

(12 sonnetten, dy’t D. J. Kamminga 5 October 1944 by syn 60ste jierdei oan frjeonen en goekinden presint dien hat).

(1947)* Een praatje bij de boterton.Nieuw Friesland 1947, 1 november.

(1948)* 1898-1948. H.M. Koningin Wilhelmina.(Dokkum, Fa. J. Kamminga 1948), 27 pp.De Dokkumer skoalbern oanbean mei it Jubileum. Mei Frysk en Dokkumers fan S.E. Wendelaar Bonga en D. J. Kamminga.* Bierbrouwerij “De drie gekroonde roosen” te Dockum.Tusken Waed en Wâlden I, 1948, 16.* Leerketoffele.Tusken Waed en Wâlden I, 1948, 15.* Oude adreskaarten in steen en hout te Dockum.Tekeningen van Jan Hoekstra.Dokkum, J. Kamminga, 1948, 48 pp.

43

* Over scheepsbouw te Dokkum.Tusken Waed en Wâlden I, 1948, 12-13.

(1949)* Riolering opgegraven.Nieuwe Dockumer Courant, 15 november 1949.

(1952)* Ald Dokkum.It Heitelân 1952, 65.* Dokkumer taei.It Heitelân 1952, 51-53.* Fan neat ta âldheitkeamer.Stim fan Fryslân, 29 Febr. 1952.

(1953)Kamminga, D. J.* Oer Dokkum; forteld oan’e krite Aldfaers erf to Grins, op Freed 17 April 1953, 47 p. (handgeschreven artikel)Kamminga, D. J. - Bevolkingsonderzoek 16 - 23 sept 1953; * ’TBC bestrijding ieders plicht’, 7 p. (handgeschreven artikel)

(1954)* Servituten (Dokkumer volksleven).It Beaken XVI, 1954, 217-219.

(ca. 1968)D. J. Kamminga* De ramp te Wierum, 20 pp. (uitgegeven ter gelegenheid van de 75-jarige herdenking van de ramp te Wierum)

44

UITGAVEN VAN FA. J. KAMMINGA

In 1881 begon Kamminga Sr. met een boekhandel. D.J. Kamminga begon in 1907 met een kleine drukkerij en zette deze voort tot 1952. De lijst met uitgaven toont de werken die onder naam Fa. J. Kamminga zijn verschenen.

(1883)* Catalogus van de boeken behorende aan de Rijks Normaal-inrichting te Dokkum.Dokkum, J. Kamminga, 1883, 16 p.

(1889-1890)Posthumus, J.* Het opstel. Oefeningen ten behoeve van de Middelklasse der Lagere school, door -, hoofd der school te Oostrum en onderwijzer aan de Rijksnormaalschool te Dokkum, 2 stukjes.Dokkum, J. Kamminga 1889-1890, .....,67 p.(het eerste stukje is niet gevonden)

(1890)* (x)Een wegwijzer. Volksblad voor oud en jong. Redacteur J. Posthumus, hoofd der school te Oostrum.Dokkum, J. Kamminga, 1890.

(1891)Ids (= G. Postma)* Swealtsjeblommmen. Ytlike stikken yn rym en unrym fen -.Dokkum, J. Kamminga, 1891, 160, III p.(Printe by F. Koksma, Freantsjer).Wolters, A. J.* Feestmarsch gecomponeerd ter gelegenheid der Tentoon-stelling van landbouw, veeteelt en zuivelbereiding gehouden te Dokkum op 18 en 19 Augustus 1891.Dockum, J. Kamminga 1891, 6 p.

(ca. 1895)Zöbeltitz, F. Von* De ringen van de moorschen vorst. Naar het Hoogduitsch van -, bewerkt door P.H.U.Sumysto, 2 delen.Dokkum, J. Kamminga, (ca. 1895), 221, 250 p.

(1900)* Huishoudelijk Reglement van de Coöperatieve Stoomzuivel-fabriek “Dokkumerwâlden en omstreken”.Dokkum, J. Kamminga, (1900), 8 p.

(1901)* Floralia. Liederen 1901.Dokkum, J. Kamminga, (1901), (5) p.

45

(1906)* Catalogus der Bibliotheek van het Arrondissement TernaardDokkum, J. Kamminga, z.j. (1906), 17 p.

(ca. 1906)* Catalogus van de boeken behoorende aan de Burgerschool te Dokkum.Dokkum, J. Kamminga, (ca. 1906), 6.p.* Leesbibliotheek der vereeniging van den Heiligen Vincen-tius à Paulo. Conferentie van den Heiligen Bonifacius te Dokkum.Dokkum, J. Kamminga, (ca. 1906), 24 p.

(1909)I.K.-B.(= I. Kaastra-Bakker)* ‘t Geneade brea. Toanielstik yn fjouwer bidriuwen.Dokkum, J. Kamminga, 1909, 50 p.

(1910)(Kaastra-Bakker, I.)* Oud en arm. Toneelstuk in 4 bedrijven met één tafereel (uit het Fries van I.K.-B. vertaald door D.A. van Krevelen) Uitg. van den Bond v. Staatspensionnering.Dokkum, J. Kamminga, 1910, 46 p.I.K.-B (= I. Kaastra-Bakker)* ‘n Libbensbyld. Toanielstik yn fjouwer bidriuwen.Dokkum, J. Kamminga, 1910, 55p.

(ca. 1910)I.K.-B. (= I.Kaastra-Bakker)* It Heechste. Toanielstik yn fjouwer bidriuwen.Dokkum, J.Kamminga, (ca.1910), 52, (2)p.

(ca. 1911)I.K.-B. (= I. Kaastra-Bakker) Utkomst. Toanielstik yn fjouwer bidriuwen.Aldeboarn, O. Monsma, (ca. 1911), 55 p.(Druk J. Kamminga, Dokkum).

(1911) Openbare Lagere School voor V.L.O. te Dockum. Leerplan.Dockum, J. Kamminga, (1911), 10 p.

(ca. 1912)I.K.-B. (= I. Kaastra-Bakker) Naömi. Toanielstik yn fjouwer útkomsten.Dokkum, J. Kamminga, z.j., (ca. 1912), 59 p.

(1922) Jongfryske sangen. Earste gearjefte for ’t simmerkamp 1922 op

Skiermûntseach.

46

Dokkum, J. Kamminga, 1922, (2), 32, (2) p.* It nije Fryslân. Bigjinsel, stribjen, wirk en organisaes-je fen de Jongfryske Mienskip. Gearstald (fen D. Kalma) en útjown yn opdracht fen it haedbistjûr fen de Jongfryske Mienskip. Dokkum, J. Kamminga, 1922, 15 p.Kalma, D.* De nije moarn. In karlêzing út it wirk fen jongfryske skriuwers.Dokkum, J. Kamminga, 1922, (4), 99 p.

(1923)Brolsma, R.* It forgift. Fryske Bibleteek nr. 4Dokkum, J. Kamminga, 1923, (2), 45 p.* Winkelweek Dokkum 21 - 24 mei. Feestgids.Dokkum, Fa. J Kamminga, 1923, 74 p.

(1924)I.K.-B. (= I. Kaastra-Bakker)* Heechmoed. Toanielstik yn fjouwer bidriuwen.Dokkum, J. Kamminga, 1924, 46 p.* D’ ald boarchhear to Dockum. Spil fen forbielding en wirklikhied. Skreaun ta fiering fen it 25 jierich bestean fen de ôfdieling Dockum ‘Nederlandsche vereeniging tot afsch. van alcoholhoudende dranken’.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1924, 8 p.Kok, Willem* Tertullianus de cultu feminarum.Met inl., vert en commentaar. Proefschrift V.U.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1934, 200, (12) p.

(1925)* William Shakespeare Hamlet prins fen Denemarken.Fryske oersetting fen -. Fryske Bibleteek nr. 10.Dokkum, J. Kamminga, 1925, 113, (5) p.

(1926-1929)* De Holder, literair moanneskrift ûnder lieding fen J. H. Brouwer en R. P. Sybesma. Jiergong 1 -4.Dokkum, J. Kamminga, 1926-1929.

(1927)Bonga, S. E. Wendelaar* De foargonger. Ynliedende tael- en lêslessen for skoal-bern út ‘e hegere klassen.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1927, 62, (2) p.Hjirfan 6 printingen (1927, 1930, 1933, 1938, 1944, 1948).Kalma, D.* Dage.Dokkum, J. Kamminga, 1927, (4), 105, (4) p.* Nijjierskaerten. Tsien, mei 9 ferskes fan B. (= B. van der Veen).

47

Dokkum, J. Kamminga, (1927).Rixt (= H.A. van Dorssen)* De lyster. Muzyk fen P. Folkertsma.Dokkum, J. Kamminga, 1927, (3) p.Sybesma, R. P.* Ta de moarn. In mennich sonnetten.Dokkum, J. Kamminga, 1927, 46, (2)p.

(1928)Bonga, S. E. Wendelaar* Us tael. In rige lessen yn ‘e Fryske tael for de heechste klassen fen ús folksskoallen en for private kursussen.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1928, 93, (2) p.Hjirfan 2 printingen (1928, 1938).Dykstra, J. K.* Frysk taelboek. In rige staveringslessen for skoalbern en greateren.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1928, 107,(4) p.Hjirfan kamen by Kamminga 8 printingen út (1928, 1930, 1937, 1939, 1943, 1944, 1947, 1948).Jousma, A.* Hâns en syn maten.Dokkum, Fa. J. Kamminga, (1928), 122, (1)p.Kalma, D.* De Fryske skriftekennisse fen 1897-1925. Diel I. Oersjuch en karlêzing. Fryske Bileteek nû. XIII.Dokkum, F. J. Kamminga, 1928, (4) p.Mei, J. D. van der* Libbensliet. Muzyk Joh.De Rook (mei J.H.Brouwer, Pleatsen yn joundize).Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1928, (4)p.

(1928/29)Dijkstra, J. K. en B. van der Veen* In twirre yn it hôf. Blomlêzing for bern.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 2 dieltsjes, 1928/29, 112, (1); 108, (1)p. Fan diel I 5 printingen: 1928/29, 1931, 1938, 1943, 1948.

(1929)* Hwet de mienskip wol(...en) hwet de mienskip docht...Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1929, (2) p.Nessonk (=W.P.Cnossen)* Ut’e boarterstiid. Mei in ynl. wird fen S. E. Wendelaar Bonga.Dokkum, Fa. Kamminga, 1929, 70, (1) p.Omke Jan (= J.K.Dijkstra)* Fen tsien lytse pykjes.Dokkum, J. Kamminga, 1929, (24)p.Schurer, F.* Kristendom en oarloch. Rede.

48

Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1929, 16 p.* Us eigen Hiem. Fryske kalinder for 1930.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1929.Wielsma, C.* For sjongende bern. Mesyk fen P. Folkertsma.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1929, 2 dln. 19, 19p.

(1929-‘56)* Jaarverslagen Fries Genootschap. 100(1927-58) –127 (1954-55)Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1929-‘56.

(1930)* Bestek en voorwaarden wegens het maken van een gebouw eene electrische bemalingsinstallatie en een bergschuur voor sluisdeuren met schiphuis en bijkomende werken aan de sluis te Ezumazijl.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1930, 15 p.Buskes jr., J. J.* Antimilitarisme en Nederlandse geloofsbelijdenis (het geval Fedde Schurer).Dokkum, J. Kamminga, (1930), 16 p.* Haedkarbrief fen de foriening “It Fryske Kamp” (Huzum, J. Van der Laan).Dokkum, Fa. Kamminga, 1930, (3) p.* Karbrief fen de foriening “De Fryske Parse” (Sondel, J. M. van der Goot).Dokkum, Fa. J.Kamminga, 1930. (3) p.Mellema, J.( = J.M. van der Goot)* Boeretastannen en boerefraechstikken yn Fryslân.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1930, 100 p.* Nijjierskaerten, 10 Kristlike, mei 5 fotogr. ôfbyldingen fan D. J. kamminga en 10 ferskes fan A. M. Wybenga.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1930.Schurer, F.* Christendom en oorlog. Toespraak.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1930, 16p.Schurer, Fedde* Utflecht. Fryske Bibletheek XX.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1930, (72)p.(2de printinge 1936)

(1931)* Boereboelgûd for de hear W. Th. Zwart yn syn boerespil to Tytsjerk op Woansdei 15 April 1931.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1931, 64 p.Kalma, D.* De Fryske Skriftekennisse fen 1897-1925. Diel II (Foart-setting karlêzing)Fryske Bibleteek nû XXIII.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1931, (8) p., 325 p.

49

Schurer, Fede*Heinrich Heine, oersetting út syn dichtwirk.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1931, 83 p.

(1932)Botke, J.* De bifolking fen Dantumadiel.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1932, 67, (13)p.Botke, J.* De griternij Dantumadiel. Fryske Bibleteek nû XXV.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1932, 336 p.Mei û.o. foto’s fan D. J. Kamminga.Schurer, Fedde* Frysk bloed, tsjuch op! Mesyk Corn. Dokkum.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1932, (3) p.Schurer, Fedde* Hope. Musyk fen J. Van ManenDokkum, Fa. J. Kamminga, 1932, (3) p.Schurer, Fedde* In krystsang. Musyk fen J. V. Manen.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1932, (3) p.Wiersma, J. P.*“Dêr ‘t de sé rûst”. Toanielstik yn fjouwer bidriuwen fen de Fryske eilannen.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1932, 16 p.Wybenga, A. M.* Folksliet. Musyk fen J. V. Manen.Dokkum, Fa. J. Kamminga, (1932). (3) p.Bouma, Sake* Op ’e praetstoel. Toanielstikje, biwirke nei in haedstik út “Afke’s tiental” fen N. van Hichtum.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1933, 28 p.Haisma, Nicolaes J.* Simmerdagen.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1933, 125, (2) p.Kalma, D.* Iepen brief oer de steatkindige partijen yn Nederlân.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1933, 16 p.* Wirklist op de Piter Jelleshildigingsdei to Stiens (20 April 1933) (Ljouwert, G. Tuinstra).Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1933, 24 p.

(1933-1935)* Us striid. Frysk nasjonael moanneblêd. Utjefte fen “De Fryske parse”.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1933-1935.

(1934)Bonga, S. E. Wendelaar* Dêr’t it glimket en suchtet. Lêsboek for de heechste klassen fen de Kristlike Skoallen yn Fryslân, mei it doel

50

yn it Frysk hwet oer Fryslân te lêzen.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1934, 124, (1) p.Brouwer, Gerben* Weagen.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1934, 79, (1) p.Folkertsma, E. B.,* Toer en tsjerke. Fryske Bibleteek nr. 30.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1934, (6), 266 p.* Kampsangen. Twade bundeltsje sangen fen P.Folkertsma e.o.Dokkum, Fa. J. Kamminga, (1934), (8) p.Schurer, Fedde* Lof fen alle tiden. Psalmen, gesangen en lieten gear-brocht en fortaeld.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1934, 87, (4) p.

(1935)Brolsma, R.* Mearke út Noardlik Fryslân.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1935, 8 p.* Frysk Tinkboek Ljouwert 1435-1935. Mei foarwurd fen J. W. Dijkstra, ynlieding fen de samler K.A. Rienks.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1935, (16), 168 p.Haakma, K.* Fen eigen groun I. Lêsboek for bern.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1935, 110, (1) p.Kalma, D.* Skiednis fen Fryslân. In gearfetting.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1935, (8), 339, (29) p.Kalma, J.* Presidint Masaryk en it nasjonale.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1935, 29 p.(Piebenga, J.)* Praterij (Fryslân-Wales). Struiblêd.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1935, 2p.* Schylgerlaner Leisboek. Tekst fan G. Knop, D. en F. en C. Roggen.Dokkum, Fa, J. Kamminga, 1935, 100 p.

(1936)(Brouwer, J. H.)* Ik bin der oars wol foar, mar... Struiblêd fen- for de Liga.(Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1936), 1 p.Cohen, J. W. B.* De boosaardige geesten in het luchtruim. Evangeliepredi-king over Ephese 6 : 12 naar aanleiding van de lucht-beschermingsoefeningen uitgesproken in de Groote Kerk te Dokkum op 8 maart 1936 door - Ned. Herv. pred. te Dokkum. 2 drukken.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 16 p.

51

Cuperus, W.* Oarreheite pet.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1936, 102 p.(De 2de printinge kaam yn 1943 út).Haisma, Nyckle J.* De kar.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1936, 203 p.Kalma, D.* De grounslaggen fen ús kultuer.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1936, 93 p.(J. Piebenga)* Fodtsjes en flardtsjes. Teltsjes, sankjes en riedsels, de hiele boel trochinoar. Utjown fen de Fryske Underrjucht-liga.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1936, 8 p.Scholten, A.R.* Jiergong. Fersen.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1936, 41, (3) p.* Shakespeare’s Sonnetten yn it Frysk (oerset fen D. Kalma, oankindige, mei forsiik om yn to teikenjen).Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1936-‘39.

(1937)* Frysk op skoalle neffens de Wet.Dokkum, Fa. J. Kamminga, (1937), 8 p.Goot, J. M. van der* Fornijing fen ús biskaving.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1937, 180 p.Goot, J. M. van der* Libbensleare for de Fryske nasjonalist.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1937, 350, (1) p.Houten, U. van* Bibelforhalen yn it Frysk. Fen ûnderskate skriuwers, yn opdracht fen ‘e ”Kristlike ûnderwizers mienskip”.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1937, 156, (2) p.(Mei omslach ûntwerp fan D. J. Kamminga).Kalma, D.* Fryslân en de skoalle.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1937, 16 p.Kalma, D.* Jiertallen Fryske skiednis. Twadde printinge.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1937, 10 p.Wybenga, A. M.* Ropta, syn mounle, syn skiednis biskreaun. 1836 -1936.Dokkum, fa. J. Kamminga, 1937, (2) p, 30 p.Mei omslachfoto fan D. J. Kamminga.

(1938)* De Pearel. In visioen út it Middel-Ingelsk oerbrocht yn it Nij-Frysk (fen en mei ynleiding fen D. Kalma).Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1938, (59) p.

52

Goot, J. M. van der, en R. P. Sybesma* Boustiennen fen it fryske nasjonalisme. Diel I.To krijen fa. J. Kamminga, Dokkum, 1938, 175, (1) p.Haan, H. de* Jelle.Dokkum, J. Kamminga, 1938, (8), 254 p.Kalma, D.* Gysbert Japiks. In stúdzje yn dichterskip. Proefschrift Groningen.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1938, (8), 254 p.Kalma, D.* Wy roppe de libbenen. In karlêzing for de jongerein.Ynlaet en gearsteld fen - Foarste dieltsje.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1938, 166 p.* Malboekje fan frouljue’s hantwurken. Utjefte fen F.F.F., gearstald fen Elske van der Zee, mei help fen oaren.Dokkum, To krijen bij Fa. J. Kamminga, 1938, 64 p.Teunissen, T.E.* De Dokkumer Wâlden yn earder en lettere tiid.To krijen by Fa. J. Kamminga, Dokkum, 1938, XI, (3), 340 p.(Printe to Kollum).

(1939)Houten, U. van* De sûnde fen Haitze Holwerda. Twadde Printinge.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1939, 200 p.Kalma, D.* De Fryske skriftekennisse fen 1876-1897. Ynlieding en karlêzing, mei 8 portretten. Fryske Bibleteek XLIX.Dokkum, Fa. J. Kamminga., 1939, (4), 237 p.Kalma, D.* Nije Paedwizer by Fryske stúdzje...Dokkum, J. Kamminga, 1939, 45 p.Kalma, D.* Streamingen. In samling stúdzjes en skôgingen.Dokkum, Fa. J. Kamminga, (1939), (4), 128 p.Mark, J. van der* By Honk. Lêsboekje for christlike skoallen.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1939.Piebenga, J.* Koarte skiednis fen de Fryske skriftekennisse.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1939, (4), 200 p.

(1940)(Bonga, S. E. Wendelaar)* Mei hammer en knyft. Nifelboekje for fikse jonges.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1940, 15 p.* De foarsizzinge fen de Wolwa. Oerset út âld-iislânsk fen Kl. Sierksma. Mei in oanrin fen Willy Krogmann.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1940, 20 p.

53

Kamminga, W.* Fryslân. Echte fotokaerten mei Fryske opskriften. 10 st.Dokkum, Fa. J. Kamminga, (1940).Kalma, D.* De Fryske biweging yn ús tiid.Dokkum, Fa. J. Kamminga, (1940).Kalma, D.* Wird oan de Friezen.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 14 p.

1940-1942Hof, J. J.* Fjirtich jier taelstriid. I-IV.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1940-1942, XIII, 351; VI, 398; V, 399; XIV, 480 p. (Printe bij it “Leeuwarder Nieuwsblad”).

(1941)Buijtenen, M. P. van* Inventaris van het oud en nieuw archief der gemeente Hindeloopen.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1941, 113 p.* Doarpsmienskip, dr. O. Postma, Doarp; ds. J. J. Kalma, De bitsjutting fen it doarp; E. B. Folkertsma, De ienheit fen it doarp.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1941, 23 p.Kalma, D.* Wy roppe de libbenen. In karlêzing for de jongerein.Ynlaet en gearstald fen -. Twadde dieltsje.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1941, 137 p.Schurer, Fedde* Trije geastlike lieten (Drie geestelijke liederen).Wirden fen - . Musyk fen J. Slofstra.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1941, 15 p.

(1942)Baersma, Marten, (= M.H. Bottema)* De jonge fen de Marsheide. Fjirde printinge.Dokkum, J. Kamminga(1942), 34 p.Bonga, S. E. Wendelaar,* Oer Ealsum âld en nij.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1942, 45 p.Bonga, S. E. Wendelaar* Oer Eastrum âld en nij.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1942, 34 p.* Frouljue’s hantwirken (Mei foarwird fen Elske van der Zee) 2e printinge. (De eardere titel wie: Malboekje).Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1942, 20 p.Sybesma, R. P.* De swetten útlein. Fersen fen -. Mei in oanrin fen dr. Willy Krogmann.Dokkum, J. Kamminga, 1942, 42 p.

54

Tamminga, D.A.* Balladen en lieten. Fryske Bibleteek no.60.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1942, (55) p.Tamminga, D.A.* It liet fen de wylde mier. Wirden fen -. Musyk fen J. Slofstra. (Dokkum, Fa. J. Kamminga), 1942, 1 bl. Blano cyclost. (Yn 1945 en 1947 kamen der nije printingen).

(1943)Houten, U. van* De wraek. Koart forhael.Dokkum, Fa. J. Kamminga, (1943), 24 p.Kalma, D.* Koarte ynlieding fan J. J. Hof’s: Fjirtich jier tael-striid.Dokkum, J. Kamminga, 1943, (4), IV, 23 p.

(1944)Buijtenen, M. P. van* De Leppa. Een rechtshistorisch-waterstaatkundige bijdrageDokkum, Fa. J. Kamminga, 1944, 123 p.Kalma, Douwe* De lytse mienskip. Fersen fen oantinken.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1944, 63 p.Kalma, D.* Skiednis fen Fryslân. In gearsetting. Oarde printinge.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1944, (6), 310 p.

(1945)* De takomst yn. Redefieringen útspritsen op ‘e biwegings-dei 26 Maeije 1945 (fan dr. W. Kok, E. B. Folkertsma en J. J. Kalma).Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1945, 15 p.* Fryske Folkskinst. In rige printen fandele en ynlaet fen dr. A. Wassenbergh, Ir. J. J. M. Vegter b.i. en Ir. G. J. A. Bouma l.i.Dockum, Fa J. Kamminga, 1945, 8, XLVI p.Johannsen jr., A.* Noardfrysk flaggeliet. Wirden fan -. Oersetting fan D. A. Tamminga.Mesyk fan P. Nissen, harmonisaesje fan J. Slofstra.Dokkum, Fa. J. Kamminga, (1945), 1 bl. Plano.Starter, J. J.* Sang. Oersetting F. Schurer, harmonisaesje J. Slofstra.Dokkum, Fa. J. Kamminga, (1945), 1 bl. Plano.* Souvenir of Friesland.Dokkum, Fa. J. Kamminga, (22) p.Tamme Tysker (= D.A. Tamminga)* Leksums, in mannich stikeldichten.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1945, 15 p.

55

* Tamminga, D. A.Nije gedichten.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1945, 56 p.Tamminga, D. A.* Weitsrop. Rymprint tekene fan Eddy Duken.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1945, 1 bl. Pl.Timmermans, W.* Verslag uitgebracht op de ledenvergadering van 20 juni 1945 van de Ned. Ver. van Chr. Kantoor- en Handelsbedienden afd. Dokkum, 25 Juli 1941 ondergedoken, 20 Juni 1945 boven water.Dokkum, z.adr., 1945, 16p.Troelstra, P. J.* Sésankje. Musyk fan J. Slofstra.Dokkum, Fa. J. Kamminga, (1945), 1 bl. Plano.

(1946)* “Den Vaderland ghetrouwe”.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1946, (12) p.(Aandenken aan het spel 21 en 22 Mei 1946 in de Bonifatius-kapel).Jong, E. de* Zoo krijgen wij de milliarden uit Duitschland terug.Dokkum, J. Kamminga, 1946, 15 p.Sikkema, Marten (= G.A. Gezelle Meerburg)* Stjerrerein. Fersen.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1946, 63 p.Wadman, Anne* Op koart front. Fersen.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1945 (1946), 50 p.Witteveen, Arjen* De landelijke Friese arbeiderswoning in verleden en toekomst.Dokkum, J. Kamminga, 1946, 16 p.

(1946-1951)Minnema, J. M.* Archaeologische onderzoeken I-III.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1946-1951, 3, 3, 16 p.

(1947)Buijtenen, M. P. van* De grieternij Idaarderadeel.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1947, 100 p.Deelstra, A.* Tuorrebouten.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1946 (1947), 46 p.Jong, Inne de* Krystliet. Musyk fan J. Slofstra.Dokkum, Fa. J. Kamminga, (1947), 1 bl. plano.

56

Heemstra, M. J. Barones van* Van drinkwaterbron tot drinkwaterleiding. Met penteki-ningen van Bouke van der Sloot.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1947.Kalma, D.* Meistriderskip. De Fryske biweging foar, yn en nei de Dútske bisetting. (Rapport opmakke fan -, útj. fan it Bistjûr Jongfryske Mienskip).Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1947, 16 p.Schurer, Fedde* Frysk bloed, tsjuch op. Wirden fan -. Musyk fan J. Slof-stra. Dokkum, Fa. J. Kamminga, (1947), 1 bl.plano cyclost.Terpstra, Tsjalling* Earnewâldster sang. Wirden fan -. Musyk fan J. Slofstra.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1 bl. plano.Troelstra, P. J.* Silersliet. Wirden fan -. Musyk fan J. Slofstra.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1947, 1 bl. plano cyclost.Veen, Barend van der* Hwa giet mei. In sawntal biwegingssankjes. Wyskes fan P. Folkertsma.Dokkum, J. Kamminga, 1947, 15 p.Wieren, D. van (= D.H. Kiestra)* Sinne op ‘e striesek.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1947, 48 p.

(1948)* 1898-1948. H.M. Koningin Wilhelmina.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1948, 27 p.(Tekst van S. E. Wendelaar Bonga en D. J. Kamminga).Buijtenen, M. P. van* Inventaris van het oud en nieuw archief der gemeente Idaarderadeel.(Dokkum, Fa. J. Kamminga), 1948, 99 p.Delasalle, Bernard* Sauvegarde de l’Occident. Union Féderale Anti-Totalitaire (U.F.A.T.).Dokkum, J. Kamminga, 1948, 16 p.Frevell, A.M.L.* 1798-1948. “Een is uw meester en gij zijt allen broeders”(Dokkum, Fa. J. Kamminga), (1948), 8 p.Kalma, D.* Haedsaken Fryske Skriftekennisse In oersjoch yn 12 lessenDokkum, Fa. J. Kamminga, 1948, 20 p.* Middeijefte de dichter Fedde Schurer oanbean op syn fyftichste jierdei, de 25ste July 1948.Dokkum, Fa. J. Kamminga., 1948, 40 p.Roolvink, R.* De voorzetsels in klassiek en modern Maleis. Proefschrift Utrecht.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1948, XIX, 230 p.

57

Schurer, Fedde* Kroaningsliet. Mei fjouwerstimmige muzyk fan R. Teule.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1948, (2) p.Sytstra, Harmen* Striid en dream. In karlêzing út syn proaza en ferzen gearstald fan dr. D. Kalma. Nije Fryske Rige II.Dokkum, Fa. Kamminga, 1948, 63 p.

1948/49* Tusken Waed en Wâlden 1, 2. Under redaksje fan S. E. Wendelaar Bonga, J. K. Beetstra en drs. S. van Tuinen.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1948, 32 p.

(1949)Akkerman, P.* Hessel Ypma. Fryske Bibleteek 68.Dokkum, J. Kamminga, 1949, 196 p.(Reedijk, Is. J.)* Wat de lichtjes ons vertellen. Herinnering aan de feeste-lijke verlichting van Dockum. Feestweek 1949.Dockum, Fa. J. Kamminga, 1949, 8 p.Schurer, Fedde* Vox Humana. Gedichten.Dokkum, J. Kamminga, 1949, 72 p.

(1949/50)Boelens, Kr.* Nes, in doarp yn ‘e Dongeradielen.Dockum, Fa. J. Kammimnga, 1949/50, 160 p.

(1949/51)Kalma, D.* Keningen fan Fryslân. Fiif toanielstikken yn fersen I, IIDokkum, Fa. J. Kamminga, 1949, 1951, 167, 157 p.

(1949-1955)* De Tsjerne. Litterair tydskrift. Jiergong IV (1949)- X(1955).Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1949-1955.

(1950)Folkertsma, E. B.* Eachweiding. Fryske Bibleteek nr. 71.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1950, (4), 236 p.Straatsma, T.* Jerk.Dokkum, J. Kamminga, 1949 (1950), 111 p.* Van een ‘vrije’ woning een Koperen Kaei en Ene Excellen-tie. Met foto’s van W. Kamminga.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1950, 20 p.

58

(1952)Gerretson, dr. C.* Doch rjocht! Rede tot vindicatie van het Friese volks-recht, uitgesproken op 16 April 1952 in de Eerste Kamer.Dokkum, J. Kamminga, 1952, 13 p.Rixt (= H.A. van Dorssen)* De gouden ûre. Fersen. Fryske Bibleteek no.77.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1952, 71, (1) p.Rixt* De gouden rider.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1952

(1953)Ypma, Y. N.* Friesland annis domini 1940-1945.Dokkum, Fa. J. Kamminga, 1953, 355 p.

(1972)Boer-Wiersma, W. de* Ut’e braskoer. Fersen.Dokkum, Fa. D.J. Kamminga.

59

‘JIMMER KLIUWEND’

Doederus Kamminga, (1884 - 1977)uitgever, drukker en boekhandelaar

Expositie Bibliotheek Dongeradeel september 1999 - december 1999.

De naam Kamminga zal blijvend aan Dokkum verbonden zijn. Is het niet als grondlegger van het streekmuseum ‘Het Admiraliteitshuys’ dan wel als boekhandelaar, uitgever en drukker.

Doederus Kamminga was een ‘selfmade’ man met een brede belangstelling.Het drukkersvak had hij zichzelf, met vallen en opstaan, eigen gemaakt.Niet voor niets draagt zijn drukkersmerk de tekst: ‘Jimmer Kliuwend’ (steeds voortklauterend).

De expositie geeft een beeld van Kamminga als man met vele interesses. Met name zijn belangstelling voor de Friese taal en de Friese beweging zijn in zijn uitgaven terug te vinden. Daarnaast hadden ook drukperstechnieken en typografie zijn speciale aandacht.Dit komt het meest naar voren in een van zijn meest bijzondere uitgaven, het literaire tijdschrift ‘De Holder’. Dit maandblad verscheen van 1926 tot 1929 en was inhoudelijk en qua vormgeving van zeer hoge kwaliteit. Niet in de laatste plaats vanwege de prachtig verzorgde illustraties.

Naast het tijdschrift ‘De Holder’ zijn vele andere uitgaven van de Fa. J. Kamminga te bewonderen. Beginnend met boeken uitgegeven rond 1909 tot en met ‘De Gouden Rider’ van Rixt uit 1952, het laatste boek dat D. J. Kamminga heeft gedrukt.

Om een beeld te geven van de materialen waar Kamminga als drukker mee gewerkt heeft zijn enkele letterbakken en ander drukkersgereedschappen tentoongesteld.

Tot slot is in een vitrine de kroon op Kamminga’s werk te zien: de Gouden Anjer.Een onderscheiding die Kamminga in 1960 ontving uit handen van Prins Bernhard.Een bijzondere prijs voor een ‘jimmer kliuwende‘ man.

60

61

INDEX OP DE KWARTIERSTAAT

62

63

ONZE AUTEURS

C. van der Meulen (1965), haalde in 1982 het Havo-diploma en in 1985 het diploma jeugdbibliothecaresse aan de Bibliotheek- en Documentatieacademie te Groningen. Sinds 1986 is zij werkzaam bij de Bibliotheek Dongeradeel.

E. Smits (1946), na het behalen van het ULO-B diploma en een korte tijd HTS, sinds 1964 werkzaam als inkoper-vertegenwoordiger in de electro-branche. Heeft diverse publicaties op zijn naam staan en is thans druk met kadastraal Dokkum.

INHOUDSOPGAVE

5 Voorwoord E. Smits6 Een biografisch overzicht A. Medema11 Kwartierstaat van D.J. Kamminga E. Smits33 D.J. Kamminga en het Streekmuseum G.I.W. Dragt40 Expositie in het Streekmuseum G.I.W. Dragt42 Bibliografie met artikelen en uitgaven

van D.J. Kamminga Chr. vd Meulen60 Jimmer Kliuwend, tentoonstelling Chr. Vd Meulen62 Index op de kwartierstaat E. Smits64 Over onze auteurs

Inhoudsopgave

Foto’s beschikbaar gesteld door familie Kamminga en het Admiraliteitshuis te Dokkum.Verdere illustraties uit privéverzameling E. Smits.

64

?, Metje, 79.?, Lykeltje, 77.(Ysema) Douwe Dirks Douwes, 10, 21.Abrahams, Sibbeltje, 353.Ages, Lolck, 352.Alberda, Sibbeltje, 3.Alberts, Freickje, 69.Alstein, Helena Hendriks, 39, 79.Alstra, Hendrik, 78.Andries, Johannes, 112.Andriesse Cornelis Klases, 28, 57. Foppe Cornelis, 14, 29. Geertje Foppes, 15. Hiske Foppes, 7, 15. Jeltje, 9, 19. Johannes Foppes, 15. Johannes Klazes, 57. Klaas Johannes, 56, 113. Sijbren Klazes, 57.Andriessen, Andries Johannes, 36. Johannes, 18, 37.Andris, Magdalena, 1281.Annes, Trijntje, 117.Arjens, Bregtie, 139. Sickjen, 69, 139.Ates, Bauckjen, 359.Bakker Rijnschke Jolles, 16.Beernts, Neeltje, 67.Benier, Maijke (Marijke), 86.Bergsma Foppe Jacobs, 58, 117. Geertje Foppes, 29, 59. Jacob Ates, 116.Bos Feike Hendriks, 23. Jelle Feikes, 23.Bouwes Abraham, 352, 704. Albertje, 704. Jantie, 704. Siepke, 704. Trijntje, 704. Ytje, 704.Broek Dieuwke van, 3, 7. Foppe van, 23. Foppe Ypes van, 12, 25. Jacob Tammes van, 48. Willem Foppes van, 6, 13. Ype Jacobs van, 24, 49.(Christoffel) Janna Stoffels (Johanna, 357.Cornelis, Gepke, 115.Diorma, Gijsbert, 86.Djurrema,Dieuke Gijsberts Heymans, 86.Doekes, Trijntje, 37.Eck Cornelis van, 190. Geertje Kornelis van, 95, 191.Eits, Hindertje Dirks, 41.

Faber Geertruid Gerbens, 27, 55. Gerben Eeltjes, 54, 109.Gaukes, Jitske, 59, 119.Geerts, Grietje, 321.Goslinga, Hiltje Clases, 355.Groustra, Aukjen Gerrits, 356.Harmens, Aukje, 51.Hebbes, Ruurd, 104.Heesenaar, Helena, 356.Heins, Magdalena, 65.Hendriks, Geertje, 119.Henricides, Trijntje Johannes N., 641.Heijdanus Dieuwke Jurjens, 43, 87. Jurjen Jurjens, 86, 173. Jurjen Martens, 172. Stijntje Jurjens, 173.Hoogakker, Janke Wouters, 161.Iedes, Bouwe, 704, 1408.Isema Andris Jacob Douwes, 640, 1281. Douwe Andris, 320, 641. Jacob Douwes, 160, 321.Jacobs, Antie, 717. Jan, 76.Jans Antje, 81. Dieuke, 87, 174. Tydtske, 133.Jantjes, Froukje, 107.Jetses, Hiltje, 353.Johannes, Albert, 68.Jurjens, Geeske, 173.Kamminga Alle, 3. Baukje, 33. Doede, 8, 17. Doederus Johannes, 2, 5. Douwe, 5. Een Kind, 65. Hiske Dieuwke, 3. Iemke, 9. Jacob, 65. Jan, 9. Janneke, 33. Jeltje Aafje, 5. Johanna Jeltje, 3. Johannes, 4, 9. Johannes Willem, 5. Klaas Simons, 32, 65. Maike, 65. Metje Helena, 9. Neeltje, 33. Sijmen Jacobs, 64. Simon, 33. Sjoukje, 33. Willem (Pim), 1, 3. Ymke Klases, 16, 33.Karsten, Mayke, 139.Keuning, Trijntje Eelkes, 23.Klazes, Andrieske, 113. Pieterik, 109.Koning

Dieuwke Johannes, 15, 31. Johannes Arjens, 30.Leij Dieuwke Jans van der, 23.Leixma, Trijntje, 91.Melles, Gauke, 118.Minnema Dieuke Jans, 21, 43. Freerkje Jans, 43. Jan Freerks, 42. Trijntje Jans, 43.Nijdam Bote Idzes, 354. Nank Botes, 177, 355.Nolles, Geertruid, 111.Odolphi Aaltje Oedses, 23, 47. Johanna Wijbrens, 89, 179. Oeds Jacobs, 46. Oeds Pyters, 356, 712. Pyter Wijbrens, 712. Wijbren Oedses, 178, 357.Ozenga Gerrit Jacobs, 3. Jacob, 3.Paesens Jacob Auckes To, 1280.Paulus, Iede, 1408.Pieters, Jan, 174.Popta, Beerent Jacobs, 179.Posthumus Janneke Hendriks, 178.Pybenga Aaltje Jacobs, 179, 359. Jacob Pybes, 358, 717. Pybe Johannes, 716.Ringnalda Aafke, 11, 23. Aaltje Aeschinus, 23. Aaltje Botes, 89. Abraham Bouwes, 177. Abrahamus Botes, 89. Aeschinus Saagmans, 22, 45. Bote Bouwes, 88, 177. Bouwe Abrahams, 176, 353. Bouwe Aeschinus, 23. Bouwe Botes, 44, 89. Jeltje Botes, 89. Jetse Bouwes, 177. Johanna Aeschinus, 23. Mintje Aeschinus, 23. Nanke Botes, 89. Oets Aeschinus, 23. Wybren Botes, 89.Romkes, Doetje, 105.Ruurds, Hinke, 53, 107. Ruurd, 106.Saagmans Aaltje Aesges, 45, 91. Aesge, 90.Schaaf, Jan van der, 43.Sickkes Antie, 133. Doedtje, 133. Doetie, 133. Jan, 133. Yemke, 66, 133.

Sijbrens Minke, 57, 115. Sijbren, 114.Staal Antje Foppes, 25, 51. Foppe Gerrits, 50.Teunis, Trijntje, 35.Tienstra Helena Jacobs, 39. Hendrik Jacobs, 39. Jacob Jans, 38, 77. Metje Jacobs, 19, 39.Tiepkes, Arjen, 138.Veer, Johannes Alberts van der, 34, 69. Saapkje Johannes van der, 17, 35.Wielen Aaltje Pieters van der, 55, 111. Pieter Ruurds van der, 110.Wiersma, Hiske Klazes, 31.Wybenga Aafke Minnes, 47, 95. Minne Brants, 94.Wybrens, Eeltje, 108.Ymkes Sickke, 132. Tjitske, 33, 67.Ypes, Ymkjen, 49.Ysema Dieuke Douwes, 5, 11. Dirk Douwes, 20, 41. Douwe Jacobs, 80, 161. Jan Douwes, 40, 81.Zijlstra Doetje Willems, 13, 23, 27. Hinke Willems, 23. Johannes Ruurds, 52, 105. Willem Johannes, 26, 53.