1

DeroutenaareigenaarschapBetrokkenraken,verantwoordelijkheidkrijgen,eigenaarschapnemen

MaryvanBoxtel&MaaikevanWalstijn

Onzewereldisinverandering:omaandetoekomstigevraagnaarzorgtevoldoen,iserbehoefteaanactieveparticipatievanburgers.Inbedrijvenwordenverantwoordelijkhedenwordensteedsvakerdichtbijdewerkvloerbelegd,heteigenaarschapvoordebuurtmoetbijdeburgerliggen,heleorganisatiesmoeten‘kantelen’,etcetera.Alswehètmodewoordvandeafgelopenjarenin‘organisatieland’moetenkiezen,zoudat‘eigenaarschap’zijn.Jehoorthetoveral.Deministerroept:“Deburgermoeteigenaarwordenvanzijneigenleven”.Demanagerverzucht:“Mijnmedewerkersnemengeeneigenaarschap,”enburgersenmedewerkersmenendatzebesteigenaarschapwillennemen,maarvoortdurendonteigendworden.

Veelorganisatieswerkenmetafdelingendieonderverdeeldzijninteams.Steedsvakerhebbendieteamsgeenleidinggevendemeer,maaralleeneenteamcoördinator.Teamskrijgendanpredicatenalszelfsturend,zelf-organiserend,zelfstandigofresultaatverantwoordelijk.Daarmeewordtdanbedoelddatdeteamledengezamenlijkverantwoordelijkzijnvoorderesultatenensamenmogen(moeten)bepalenhoezedatgaandoen.Ditheetdangedeeldeverantwoordelijkheid.Maaraltevaakwordtdaarookdeterm(gedeeld)eigenaarschapopgeplakt.Verantwoordelijkheideneigenaarschapzijnechterniethetzelfde;welzijnzeaanelkaarverwantenvormtverantwoordelijkheidhetopstapjenaardaadwerkelijkeigenaarschap.InditartikelwillenwijuuitnodigenomEigenaarschaptebekijkeninrelatietotVerantwoordelijkheidenBetrokkenheid.Doordezebegrippenvanelkaarteonderscheiden,wordthetmogelijkeenrouteuittezettennaarwerkelijkEigenaarschap.Eigenaarschapheeftnamelijkdepotentieinzichvangroteretevredenheidvanmedewerkers,meermotivatie,betereresultatenensuccesvolleverandertrajecten.1.EigenaarschapVanDaleomschrijftEigenaarschapals:“Persoonwieietsineigendomtoebehoort”.Eigendomisdan:“Deomstandigheiddateenzaakiemandtoebehoort,hetrechtofdeheerschappijovereenzaak,hetrechtietszijneigentenoemen”.Zokunnenweduseigenaarzijnvaneenfiets,eenhuis,eenhuisdier,eenbedrijfetc.Enzijnweeenmaaleigenaarindezeformele,juridischezin,danbrengtdatallerleiverantwoordelijkhedenmetzichmee.Zozijnwealseigenaarvaneenhuisverantwoordelijkvoordestaatvandatonroerendgoed,voorhetonderhoud,detoegangertoeetc.Ookbinnenorganisatiesenindemaatschappijsprekenweovereigenaarschap.Maardanbedoelenweniethetformele,juridischeeigenaarschapmaarjuistde

2

psychologischekant.Psychologischeigenaarschap1duidtopdegevoelstoestand(stateofmind)waarinmensen‘gevoelensvanbezit’ervarenoveriets.Omdezegevoelenstehebben,hoevenweoverigenshelemaalgeeneigenaar-in-juridische-zintezijn,alhelptdatwel.PsychologischEigenaarschapgaatdusomeengevoelstoestand,ompersoonlijkegevoelenstenopzichtevaniets(ofiemand).Weblijkengevoelensvaneigenaarschaptekunnenontwikkelenovertalvanzaken:

• Materieleobjectenzoalsauto’senkoffiemokken,• Persoonlijkevaardigheden,bijvoorbeeldgoedkunnentekenen,• Gedachtenenideeën(mentaleprocessen),• Ruimtezoalseenkantoorenparkeerplaats,• Takenenbanen,• Werkresultaten(datwatwemaken,produceren,schilderen,boetserenetc.),• Acties/processenzoalshelpen,inkopen,• Mensen,relaties(partner,teamlid),2• Socialesystemen(team,organisatie).

Ofweonsergenseigenaarovervoelen,kanmeestalvaakeenvoudigwordenafgeleiduitdetaaldiewordtgebruikt:“vanmij”,“mijn”,“ons”.

“Datprojectvanmij,gaatbestgoed.Ikdenkdatikmijndoelenoptijdgahalen.”

“Onzemissieis:Kwaliteitszorgvoormensenendoormensen.Ofteweldeintegralebenaderingvanonzecliënt(voorwiewordtgewerkt)enonzemedewerkers(doorwiewordtgewerkt).

1Ookwelmentaaleigenaarschapgenoemd.2Alheeftditlaatstegeziendeslavernijgeschiedenisenmensenhandeleenhelenarebijsmaak,tochkunnenweonseigenaarvoelenvanbijvoorbeeldonzekinderenofonzepartner.

3

Afbeelding1Psychologischeigenaarschap

OorsprongenopbrengstvaneigenaarschapEigenaarschapisinveelwetenschappelijkedisciplinesonderzocht.Dathet–althansindewestersewereld-heelveelvoorkomt,lijdtgeentwijfel.Welverschillendemeningenoverdeoorsprongvandezegevoelens.Sommigenzienonzebiologischedriftomteverzamelenentehamsterenalsoorsprong,anderenwijzenopdemanierwaaropwerelatiesvormenmetmensenenzaken,enweereenanderegroepziethetsocialisatieproceswaarwemeewordenopgevoedalsdeoorsprong:“Zoekjeemmerenschepje,wegaannaarhuis”,“Nietaankomen,datisnietvanjou!”.OfhetnuwelofnietechtinonsDNAzitingebakken,welisduidelijkhoegevoelensvaneigenaarschapontstaanengedurendedetijdsterkerworden.Zoblijkenweonspaseigenaaroverietstegaanvoelenalsweercontroleoverhebben,alswehetgoedlerenkennenenerveelvanonszelfininvesteren.Nietalleenwatbetrefttijdenenergie,maarerookechtietsaantoevoegen.Belangrijkistebeseffendathetmensenpersoonlijkechtietsoplevertom(gevoelensvan)eigenaarschapteervaren.Hetappelleertaaneendiepgeworteldebehoefteom:

1. Vanbetekenistezijn:verschilmaken,competentzijn,controleuitoefeneninvloedhebben,gewensteenverwachteeffectenbewerkstelligen.

2. Jeergensmeeteidentificeren:eigenidentiteit,persoonlijkheid,herkenning.3. Ergensinthuistezijn:eeneigenplekofterritoriumhebben.4. Gestimuleerdteworden.

Vrijvertaaldwillenmensenzichdusgraagietstoe-eigenenomereeneigenstempeloptekunnendrukken,omzichzelfermeeteidentificerenenzichermeetevertonenaandebuitenwereld,enomzicherdrukovertemakeneninoptegaan.

4

Zobezienishetheelbegrijpelijkdatwe(althansvelenvanons)ineennieuwhuismeteengaanklussenenhetbelangrijkvindeninwelketypeenkleurautowerijden.Maarhetzouookkunnenverklarenwaaromeennieuwedirecteur,naeenrondgangdoor‘zijn’bedrijf,vaakalseerstedestructuurvanhetbedrijfwilveranderen.Wespiegelenonsernamelijk-letterlijkenfiguurlijk-in!EffectenvaneigenaarschapNuzultuzichwellichtafvragenwatdaneigenlijkhetnutisvanpsychologischeigenaarschapindecontextvanorganisatiesendemaatschappij.Zekeralshet‘maar’eengevoelis.Inonzeogeniseigenaarschapzelfnietzozeerhetdoel,datisslechtshetmiddel,detussenstap.Hetdoelligtjuistbijdepositieveeffectendieeigenaarschapmetzichmeekanbrengen.Hetgevoelvaneigenaarschapisnamelijksterkvaninvloedoponsgedrag,oponzemotivatieenonzeattitude.Endaarligtdeechtemeerwaarde,daarliggenkansen.Positieveeffectendieinverbandwordengebrachtmeteigenaarschapzijn:

• Tevredenheid,trots• Motivatie(intrinsiekemotivatie)• Goedeprestatiesleveren(performance)• Betrokkenheidencommitment• Behoefteomzichtbaartezijn• Bereidzijnrisico’stenemen• Professioneleontwikkeling• Bereidheidextrawerkopzichtenemen.

Eigenaarschapisgoedzichtbaarinmensendiebevlogenzijn,diebereidzijnietsextra’stedoen,ereenschepjebovenoptedoenenwathardertelopen.

Eenwinkelheeftklantgerichtheidhooginhetvaandelstaan.Eenklantwildedriepaar

schoenenkopen,maaralleenalshij10%kortingkreeg.Kortinggeven,valtbuitende

bevoegdheidvandemedewerker.Hijbeldemetdefiliaalhouder.Toendezenietbereikbaar

was,besloothijzelfomdeklantdegevraagdekortingtegeven.

Demedewerkertoondeeigenaarschap.Achteraflegdehijaandeleidinggevendeuit

waaromhijditgedaanhad.Hijoogsttezijnwaardering,wathetnemenvaneigenaarschap

indetoekomstweerstimuleerde.

Gevoelensvaneigenaarschapkunnenoverigensookminderpositieveenzelfsronduitnegatieveeffectenhebben.Ditontstaatalshet,bijdepositieveeffectenhorende,gedragdoorschietenmenseninhunvalkuilterechtkomen.Bekendenegatieveeffectenzijnobsessiefgedragenterritoriumclaims,waardoormensennietmeerbereidzijnsamentewerkeneninformatietedelen.Daarnaastkunnenmensengevoelensvanoverbelastingenstressontwikkelen,waardoorzevervreemdenofziekworden.Teveelgevoeldeigenaarschapkaneenoorzaakzijnvaninflexibiliteitenvanweerstandtegenverandering.

5

Gedeeld&collectiefeigenaarschap

Datwatnietvanmijis,kanooknietvanonszijn. Meerderemensenkunnenzichtegelijkertijdeigenaarvoelenvaneenzelfdezaak.Wesprekenvan‘gedeeldeigenaarschap’alstweeofmeermensenzicheigenaarvoelenvanietsendatvanelkaarweten.Ditkanuitlopenopverhittediscussies,meningsverschillen,autoritairgedragetcetera.Hetkanechterookervarenwordenalseengedeeldeinteresse(áladeherkenningvaneengedeeldehobbyendemede-verzamelaar),ofzelfsalseengedeeldelast(gedeeldesmartishalvesmart)enzoeenredenzijnomsamentewerkenenerietsmooisvantemaken.

Afbeelding2Gedeeldeigenaarschap

Eenandere-zeerinteressante-vormvanpsychologischeigenaarschapis‘collectiefeigenaarschap’.Daarissprakevanalsverschillendemensensamen(alscollectief),hetgevoelervarendatietsvanhengezamenlijkis(aanhetcollectieftoebehoort).Denkbijvoorbeeldaanhanggroepenenbendesdieeenbepaaldestraathoekervarenenclaimenals‘vanons’ennietvanhen,maarookaan‘onzeorganisatie’.Collectiefeigenaarschapbouwtvoortopdeeigenaarschapsgevoelensvaneenindividu.Hetisechtermeerdandeoptelsomvanhetdoordeverschillendeindividuenervareneigenaarschap.Collectiefeigenaarschapoverstijgthetniveauvanhetindividu,ishetinter-subjectiefenmaaktdeeluitvanhet‘wij-gevoel’,vandesocialeidentiteitvaneengroep.

6

Dedrijfverenvoorcollectiefeigenaarschapkomenvoortuitdievanindividueeleigenaarschapzoalsonzebehoefteomverschiltemaken,onsergensmeeteidentificeren,ergensinthuistezijnengestimuleerdteworden.Voorcollectiefeigenaarschapkomtdaaronzebasisbehoefteaaneensocialeidentiteit3nogbij.Collectiefeigenaarschapontstaatincomplexegroepsprocessenwaargedeeldeervaringen,gedachten,emotiesengesprekkenernaverloopvantijdtoeleidendatereenwij-gevoelontstaatmeteengedeeldebelevingovereenbepaaldezaak:“Datisvanons”.Ookhiergeldtdatdegroepsledenervarenersameninvloedopuittekunnenoefenen,samengedetailleerdekennishebbenendezeookdelenenhiergezamenlijkenserieusininvesteren.

Afbeelding3Collectiefeigenaarschap

Collectiefeigenaarschapheefteenenormekrachtenpotentie.Hetkaneenbelangrijkebijdrageleverenaanhetverbindenvanmensenengewenstgedragaanmoedigenzoalsstrevennaargemeenschappelijke(organisatie)doelen.Ookkanhetbijdragenaanverhoogdeeffectiviteitenverbeterdgroepsleren.Negatieveeffectenliggenechterookopdeloer,zoalshetbekendeterritoriumgedragwaargroepsgebiedwordtgemarkeerdenverdedigd(“Datisnietvanjoumaarvanons”).Ookneemtdekansopzogenaamde‘zwartrijders’toe.Ditishetmechanismedatindividueleinspanningenafnemenalsmenseningroepenwerken.4

3 Socialeidentiteitishetzelf-conceptvaneenindividu,datvoortvloeituitdekennisvanzijn/haarlidmaatschapvaneenbepaaldesocialegroep. 4Ookwelbekendals‘freeriders’of‘socialloafing’.

7

2.VerantwoordelijkheidenbetrokkenheidEigenaarschapisnauwverwantaanverantwoordelijkheidenbetrokkenheid.Verantwoordelijkheidisookeenwoorddatvaakopduiktinmediaenmanagementliteratuur.VanDalebeschrijft‘verantwoorden’als:Gehoudenrekenschaptegeven,zichmoetenverantwoordennaaranderen.Integenstellingtoteigenaarschapgaathetbijverantwoordelijkheiddusnietomeengemoedstoestand,maaromeen‘organisatie-toestand’,destaatwaarinmengehoudeniseenbepaaldetaakofhandelingteverrichtenendaarookopaanspreekbaaris.Aldecennialangwordenverantwoordelijkhedenbeschrevenenvastgelegdinfunctieomschrijvingenendiagrammen.Eenbekendeisde(uithetprojectmanagementafkomstige)VERI-matrixwaarinbeslissingen,activiteiten,takenenprocessenwordenbeschrevenintermenvanwie(welkerol)VerantwoordelijkenEindverantwoordelijkisenwiedaarbijgeRaadpleegdengeInformeerdmoetworden.UitgebreiderevormenbeschrijvenookwieOndersteuntindezinvanmiddelenbeschikbaarstellenenwieArchiveert.

Wateeneenvoudigeroutineingreephadmoetenzijn,monddeuitineendrieuurdurende

ingreepwaarbijartsenenverplegendpersoneel,debehandelkamerinenuitliepen.Het

ondersteunendepersoneelwasallangnaarhuis.Pastoendewachtendeechtgenotevande

patiëntoverstuuraandebeltrok,namiemanddeverantwoordelijkheidopzichomhaarin

telichten.

Hetvastleggenvanverantwoordelijkhedenbiedtnoggeengarantiedathetproject,de

afdelingofhetteamookdaadwerkelijkzogaatwerkenendatdemensenzichernaargedragen.Daarvoorisooknodigdatmenoverdevereistecompetentiesbeschiktenzichbetrokkenvoeltbijhetwerkwaarvoormenverantwoordelijkheidheeftgekregen.InhetEngelsgebruiktmendeterm‘responsibility’:Devaardigheidomineengegevensetting,dejuisteresponsetegeven.Zokrijgtverantwoordelijkheidmeerdebetekenisvaneencompetentie,vanjezelf(blijven)ontwikkelenenvaardigblijvenomeenresponsetegevendiepastbijjezelfenhetgroteregeheel.Dezetermdektonsinziensbeterdelading.Betrokkenheid

Betrokkenheidisnauwverwantaanverantwoordelijkheid.Letterlijkbetekenthet:Inietsgemoeidzijn.Hetgaatover:aangetrokkenengeraaktworden,oververbinden,geëngageerdzijnenvaakookoverpassie.

BetrokkenheidinrelatietotverantwoordelijkheidisalterugtevindeninhetgedachtengoedvanStephenCovey,eenvandemeestbekendemanagementgoeroes.Inzijnboek'DeZevenEigenschappenvanEffectiefLeiderschap'beschrijfthijzevenkaraktereigenschappendiewezoudenmoetenontwikkelenomsuccesvolleren

8

gelukkigertezijninwerkeninonsprivéleven.WeesProactiefisdeeersteeigenschapdiehijdaartoebeschrijft,oftewel:realiseerjedatjezelfvormkuntgevenaanjeleven. VolgensCoveyzijnerinhetdagelijkslevenveelpersonenenzakendiewélinvloedoponshebbenenwaarwijonsombekommeren,maarwaarwijzelfgeencontroleopuitkunnenoefenen.Ditiswathijnoemt‘decirkelvanbetrokkenheid’.Binnendezecirkelligteentweede,kleinerecirkel:‘decirkelvaninvloed’.Dezecirkelstaatvoorallezakenwaarwemeetemakenhebbenenwaarwewélinvloedopuitkunnenoefenen.Coveysteltdatreactievemensenzichvooralbezighoudenmetzakendiezijeigenlijknietkunnenbeïnvloedenendatproactievemensendaarentegenhunaandachtvooralrichtenopwatzijwelkunnenbeïnvloeden,waardoordecirkelvaninvloedgroeit.

Afbeelding4Cirkelvaninvloedvergroten.

Hoewelbovenstaandeeigenlijkbedoeldisomonzezelfkennistevergroten,wordtdezemaniervankijkeninorganisatiesveelgebruiktomnaarwerkverdeling,takenenprojectentekijken.Zokanhetenormhelpenomjeterealiserendatjeondanksgrotebetrokkenheidengoedeideeën,geendirecteinvloedhebtopbepaaldezaken,maarwelmensenkentdiedatwelhebben.WijgebruikendezeinzichtenendecirkelsgraagalseenhandigeopstapnaarwerkelijkEigenaarschap.

Ineenstadjeworden500vluchtelingenopgevangen.Indewinkelswordteroverniets

andersmeergesproken.Deburgersvoelenzichbetrokkenenondernemenacties.Zozijner

mensendieeenzakklerenklaarhebbenstaan,anderenorganisereneen

protestbijeenkomst.Opdezemanierproberenmensenviahunbetrokkenheidopeen

proactievemanierinvloeduitteoefenen.

9

3.DeRoutenaarEigenaarschapNahetvoorgaandezalhetduidelijkzijndatgevoelensvaneigenaarschapvangrotebetekeniskunnenzijnbinnenorganisatieseninonzesamenleving.Ditroeptdanmeteendevraagophoediegevoelstoestandbeïnvloedkanwordenenhoedepositieveeffectengestimuleerdkunnenworden.Ditkanopverschillendemogelijkheden.Veelorganisatieszijnactiefopditterreinendoenervanallesaanomheteigenaarschapinhunmedewerkerstebevorderen.Meestalbeperkenzezichdaarbijtotadhocinterventiesdiedirectvaninvloedzijnophetontwikkelenvaneigenaarschapsgevoelens.Bijvoorbeelddooreenmedewerkereenproject,ofeenhoofdeenafdeling‘tegeven’.Volgensonsisditonvoldoende.Deuitdagingisjuistomeenklimaattescheppenwaarineigenaarschapechtdeeluitgaatmakenvandecultuur.Daarbijiseenbelangrijketaakweggelegdvoordebestuurdersendeleidinggevenden.Zijmoetendewegbereiden,optredenalsmentorenruimtegeven.Hieronderbeschrijvenwedestappendiezijachtereenvolgenszoudenmoetenzettenopwegnaareenorganisatiewaareigenaarschapkangroeienenwaardeorganisatiekanprofiterenvandepositieveeffectenhiervan.Routenaareigenaarschap:

1. Betrekkenmeteeninspirerendveranderverhaal2. Verantwoordelijkheidgeven3. Hetnemenvaneigenaarschapstimuleren

Stap1:BetrekkenDeeerstestapdiebestuurdersenleidinggevendenmoetennemen,ishetinteresserenenbetrekkenvanmedewerkers.Ditvereisteenduidelijkbeeldvanwaardemedewerkersbijbetrokkenwordenenniettevergeteneeninspirerendengoedverhaal.Wanthoeraakjemensenzodatzeechtmeewillendoeneninactiekomen?Inonzewerkpraktijkzienwemaaraltevaakdathetontbreektaaneengoed(verander)verhaal.Waaromishetbijvoorbeeldbelangrijkdatburgersparticiperen?Waartoemoetdatleiden?Watveranderterdanaandehuidigesituatie?Engeldtditvooralleburgers?Hoegaanwedatdanaanpakken?Hetisbelangrijkdatdeantwoordenopdievragensameneenverhaalgenererenwaarmensendoor‘aanhaken’,datzijgelovendatheterechtbetervankanworden.Pasalsmedewerkerszichbetrokkenvoelen,ishetmogelijkdevolgendestaptezetten.

10

Stap2:VerantwoordelijkheidgevenDetweedestapnaareigenaarschapishetgevenvanverantwoordelijkheid.Alsmedewerkersenteamsgeraaktengeïnspireerdwordendoorhetverhaal,voelenzezichbetrokkenenwillenzeeenbijdrageleveren.Hetisdaarnaaandeleidinggevendeomzeookechtindegelegenheidtestellenmeerverantwoordelijkheidopzichtenemen.Deleidinggevendemoethierserieuswerkvanmaken5.Hetvergttenminsteeengesprekoverdeverdelingvantaken,overdeverantwoordelijkheid,deaansprakelijkheidendevereistecompetenties.Passendevragenaandemedewerkerzijnbijvoorbeeld:‘Denkjedatjeditresultaatkuntbehalenenzojavertelmedanhoejehetdenktaantepakken.En

watverwachtjedaarbijvanmij?Hetresultaatvandatgesprekzoueendubbeljamoetenzijn:

1. Eenjavandemedewerkerdieverantwoordelijkheidwilendurfttenemenenuitkanleggenhoehijdatgaatdoen.

2. Eenjavandeleidinggevendedieverantwoordelijkheidwilendurfttegevenenuitspreektdathijervertrouweninheeft.

Daarnazullenerookregelmatiggesprekkenmoetenzijnwaarinresultatenbesprokenenevt.bijgesteldworden.Verantwoordelijkheidgeven,ontslaateenleidinggevendenietvandienseigenverantwoordelijkheidombetrokkenteblijven,toegankelijktezijnvoorgesprekken,omresultatentebespreken,feedbacktegevenenwaarnodigookkennistoetevoegen.Indekerngaathetomvertrouwen;omzelfvertrouwenenvertrouweninelkaar.Stap3:EigenaarschapstimulerenDelaatstestapishetdaadwerkelijkstimulerenvaneigenaarschap.Deuitdagingisomeenzodanigestructuurencultuurteontwikkelendatmensendevrijheidervarenzichiets‘toetemogeneigenen’,omermeeaandeslagtegaan,ereeneigenstempeloptedrukken,daterfoutengemaaktmogenwordenendatdaarvangeleerdzalworden.Datvraagtnogalwat;Zomoetdemedewerkerhetmaaraandurveneigenaarschaptetonenoverietswatvermoedelijknietdirectbinnenzijncirkelvaninvloedligt,endeleidinggevendezalmoetenlerenruimtetegeven,lostelatenen‘opzijnhandentezitten’.Pasdankanereencultuurontstaanwaarinermetelkaargeleerdkanwordenenmenseneigenaarschapervarenenkandeorganisatieofmaatschappijprofiterenvandepositieveeffecten.TotslotHetvoorgaandemaaktduidelijkdathetnietmogelijkisomeigenaarschaptegevenaaneenander.Welkaniemandgevoelensvaneigenaarschapontwikkelenenvervolgenstypischeigenaarschaps-gedraggaanvertonen,gedragdatpositieveeffectenmetzichmeekanbrengen.

5Ofandersgezegd:deleidinggevendemoetbeschikkenoverdecompetentiesEffectiefdelegerenenOntwikkelenvanmedewerkers.

11

Belangrijkezakenzoalsdekantelingindesamenleving,indezorgeninorganisaties,zullennietlukkenmetderoepalleenommeereigenaarschaptetonen.Management,bestuurdersenleidinggevendenzullenzelfstappenmoetenzettenommensenteinteresseren,tebetrekken,verantwoordelijkheidtegeveneneigenaarschaptestimuleren.Pasalsallestappengezetzijn,kaneenorganisatieofmaatschappijprofiterenvandepositieveeffectenvaneigenaarschap.Hetvraagtveelvandebetrokkenenommetelkaarderoutenaareigenaarschaptedurvenlopen,omweeroptestaannaeenmisstapofzelfseenval,enomsameningesprekteblijven.Alleenmetbewustzijn,lef,durvenloslaten,risico’sdurvennemen,lerenvangemaaktefouteneneenlangeadem,kunnenoudegewoontesenpatronenlosgelatenworden.Zogroeienvaardighedenenkunnennieuwe,wenselijkepatronenontstaan.MeteengroepenthousiastelingenhebbenwijhetafgelopenjaarcollectiefeigenaarschapgenomenoverhetbegripEigenaarschap.Ditheeftgeleidtotprachtigegesprekken,somszelfsverhittedialogen,maarvooraltotmeerkennisenuiteindelijktothetschrijvenvanditartikelenhetontwikkelenvanenexperimenterenmeteenmethodeomsamenmetmanagers,professionalsenteamsderoutenaarEigenaarschap,gedeeldEigenaarschapencollectiefEigenaarschaptelopen.Feedbackvanbetrokkenen:“Hieroverhaddenweinonsteamveeleerderhetgesprekmoetenvoeren.”

“Ikbegrijpnubeterwaarommijnmedewerkersderoutenietopwillenlopen.”

“Dusdaarkomendieterritorialeneigingenvandaan,dathadikeerdermoetenweten,dan

hadikandersgereageerd.”

MaryvanBoxtelMaaikevanWalstijn

12

LiteratuurlijstMeerwetenovereigenaarschapengerelateerdeonderwerpen?Wekunnendeonderstaandeboekenenartikelenvanharteaanbevelen: Bennebroek Gravenhorst K. De Veranderversneller. Realiseer je doel met de vijf veranderkundige vragen. Academic Service Den Haag, 2015. Covey S. R., De zeven eigenschappen van effectief leiderschap. Business Contact Amsterdam/Antwerpen, 2010.

Haas de, M. Ruimte voor eigenaarschap. Een onderzoek naar het nemen van eigenaarschap bij medewerkers van regio Noordwijkerduin Zorg. Afstudeeronderzoek, 2013.

Hersey-Blanchard: Situationeel Leiding geven. 1992.

Loeffen E., M. Springer: Gedeeld eigenaarschap. Samen vorm geven aan onze schoolontwikkeling. MESO magazine, jrg 30, nr. 172, pp. 8-13, juni 2010. Pierce, J. L c.s. The Minnesota Perspective on Psychological Ownership: Theory and Empiricism. slides, 2016.

Pierce J.L., I. Jussila and A. Cummings: Psychological ownership within the job design context: revision of the job characteristics model in: Journal of Organizational Behavior �. In: Organiz. Behav. 30, 477–496 (2009)�Published online 6 September 2008 in Wiley InterScience (www.interscience.wiley.com) DOI: 10.1002/job.55 .

Pierce, J. L., Kostova, T., & Dirks, K. T. (2001). Towards a theory of psychological ownership in organizations. Academy of Management Review, 26, 298–310.�

Pierce, J. L., Kostova, T., & Dirks, K. T. (2003). The state of psychological ownership: Integrating and extending a century of research. In: Review of General Psychology, 7, 84–107.�

Quinn R.E. et al. Handboek Managementvaardigheden. 4e editie, Sdu Uitgevers, Den Haag 2004. Ruysseveldt J., M. De Witte, J. Von Grumbkow (red): Organiseren mens en arbeid. Hedendaagse benaderingen van de kwaliteit van de arbeid. Open Universiteit Heerlen, 1998. Verkuijlen W.: Apen op schouders. www.anderzorganiseren.com 2015.