UIT

GA

VE 1

S

EPTE

MB

ER 2

016

rapportageMeanderNaar wijkverpleegkundige zorg die bij mensen past

Het uitgangspunt van deze proef is dat we zinnig en zuinig om-gaan met middelen en mens-kracht. We kijken wat de cliënt op eigen kracht kan, of waar het netwerk van die cliënt mogelijk uitkomst biedt. We leveren al-leen de zorg die iemand echt niet zelf kan regelen. We zetten dus vaker in op ontzorgen in plaats van verzorgen. De verze-keraars vertrouwen ons hierin. Dat wij als proeftuin zijn aange-wezen, heeft alles te maken met de veranderingen die wij al eer-der hebben doorgevoerd in de wijkverpleegkundige zorg: onze teams werken wijkgericht, elke wijk heeft een Zichtbare Schakel en we hebben op verschillende plaatsen wijkpunten ingericht.

Onze proeftuin is onderdeel van de Proeftuin Mijn Zorg in Parkstad, waarin we streven naar meer regioregie van de zorg en het ontschotten van de zorgverzekeringswet en de Wmo. Wij proberen de wijkver-pleging meer te verbinden met het sociale domein. Als we er

samen met de gemeenten in slagen om de leefbaarheid van wijken te bevorderen en meer gezondheidswinst te boeken, kunnen de zorgkosten dalen. De MeanderGroep is dan ook heel blij dat een andere financiering van de wijkverpleegkundigezorg nu mogelijk is geworden in deze proeftuin. We kunnen onze visie op thuiszorg nu vertalen naar de praktijk, al beseffen we dat dit een gigantische opgave is voor onze organisatie. We moeten onze manier van werken im-mers helemaal ombouwen, op alle niveaus in de organisatie. We hebben besloten om me-teen alle wijkteams in deze cul-tuurverandering mee te nemen. Een aantal teams wordt hierin ook al gecoacht. Verder zullen we nieuwe parameters moeten ontwikkelen op basis waarvan we de zorg beoordelen. Daarin nemen we Positieve Gezondheid (M. Huber, 2011) als uitgangs-punt. Zo willen we niet alleen weten of onze cliënten gezond-heidswinst boeken, maar ook of hun zelfredzaamheid toeneemt. In de toekomst willen we boven-dien toe naar differentiatie in de bekostiging per klant. Dat kan door op basis van klantmerken te voorspellen welke zorgvragen we kunnen verwachten. Samen met de Universiteit Maastricht onderzoeken we de mogelijkhe-den op dit gebied.

Met de zorgverzekeraars is verder afgesproken hoe we de prestaties van de wijkteams op de korte termijn beoordelen. Zo kunnen we vaststellen of het zorggebruik afneemt en of er

meer hulpmiddelen en techno-logieën worden ingezet. In die zin kunnen we teams ook met elkaar vergelijken en best practi-ces ontwikkelen. Overigens zien we sinds 1 maart, toen we zijn overgestapt op de nieuwe werk-wijze, al een sterke toename van het gebruik van hulpmiddelen en de beeldschermcommunicatie. Ook het aantal uren per cliënt neemt voorzichtig wat af. Verder zien we heel veel enthousiasme bij de wijkteams, die af mogen stappen van onnodige regels en zelfstandiger kunnen werken.

Als we de eigen kracht bij cliën-ten willen stimuleren, is het ook logisch om hulpverleners niet in een keurslijf te dwingen. Zij ver-vullen een cruciale rol in deze proef. Uiteindelijk gaan zij im-mers het gesprek aan met onze cliënten over een andere inrich-ting van de zorg en daar hebben we heel veel waardering voor.

Als cliënten uiteindelijk het ge-voel krijgen dat zij winst boeken, omdat zij meer op eigen kracht kunnen, is onze proef geslaagd.

Wijkverpleegkundige zorg leveren op een manier die past bij de hulpvraag van mensen, dat is de insteek van de proef-tuin bij de MeanderGroep. In deze proef, die wordt ondersteund door de zorgver-zekeraars CZ en VGZ, gaan we er van uit dat onze wijkverpleegkundigen samen met onze cliënten bepalen welke hulp nodig is. Zonder overbodige bureau- cratie. Bovendien wordt de zorg sinds 1 januari anders betaald: niet langer op basis van uren, maar op basis van een vast bedrag per klant. Financiering ge-richt op resultaat, noemen we dat.

Raad van Bestuur MeanderGroepRoger Ruijters (r) en Jos Merx

1

Proeftuinwijkverpleging

samen met CZ en VGZ

Ontwikkeling Medido en beeldbellen

Volgens Roger Persoon rust het project op drie pijlers. Zo is sprake van een andere financiering, namelijk één vast budget per cliënt. Verder geldt zelfsturing als een zeer belangrijk uitgangspunt,

ofwel: de zorgteams zijn zelf-sturend en spreken cliënten veel meer dan voorheen aan op hun eigen kracht. “De teams voe-ren de regie over hun werk en stimuleren cliënten om zoveel mogelijk de regie over hun eigen leven te houden”, ver-telt Roger Persoon. Als laatste en derde pijler noemt hij het streven naar meer efficiëntie in de bedrijfsvoering. Daarvoor wordt de methode Lean ingezet. “Dat is een methode die ons in het project helpt, maar die we

ook daarbuiten in blijven zetten. Er zijn ook al behoorlijk wat me-dewerkers opgeleid in Lean.”

EnthousiastRoger Persoon is erg enthousi-ast over het project. “Het biedt ons de kans om te doen wat echt nodig is en om te schrappen wat overbodig is. Zo zijn we inmid-dels met diverse administratieve handelingen gestopt. Het papie-ren intake formulier is daar een voorbeeld van. Een melding van aanvang zorg wordt immers ook al automatisch aangemaakt. Verder wordt de zorg opgedeeld in uursoorten verpleging en ver-zorging en daarin hebben we nu een aantal uursoorten ge-schrapt. De komende maanden zullen we onderzoeken hoe we onze administratieve taken ver-der kunnen vereenvoudigen.”

Daarnaast zijn alle pro-cessen in de thuiszorg beschreven op basis van de Lean methode. “De komende maan-den gaan we die be-schrijvingen nog aan-scherpen en zullen we

onszelf de vraag stellen: wat is in dit proces nu echt van waarde

“Dit project stimuleert ons om het anders te doen”

“Met dit project zoomen we echt in op de behoefte van de cliënt en de vraag welke hulp die cliënt nu nodig heeft. Het project raakt onze hele organisatie en stimuleert ons om het anders te doen”, zegt Roger Persoon. Hij is directeur van Meander Thuiszorg en leidt het proeftuin-project.

Roger Persoon, projectleider en directeur Thuiszorg Meander:

2

voor onze cliënten? Ofwel: wat kan weg, wat kan anders en wat kan eenvoudiger? ” Ook de zelf-sturing van zorgteams krijgt alle aandacht, zegt Roger Persoon (zie het interview met Arno van der Lee).

CommunicatieHet project heeft grote gevolgen voor iedereen in de organisa-tie, zowel voor verzorgenden en verplegenden als de afdelingen personeelszaken, financiën en ICT. “Je kunt het als projectleider niet alleen, we hebben iedereen nodig. Daarom hebben we er ook voor gekozen om voortaan via een eenduidige manier te communiceren. Voorheen com-municeerden we alle verande-ringen via de mail. Nu brengen we regelmatig een nieuwsbrief uit waarin de meest recente ver-anderingen beschreven staan. Als je dan die nieuwsbrieven bij elkaar legt, heb je alle verande-ringen op een rij en hoef je daar niet meer naar op zoek in je mail. Voor onze medewerkers in het veld is de informatie zo veel toegankelijker.”

Automatische medicatie-verstrekking (Medido) en beeldbellenOnderdeel van de proeftuin vormt het inzetten van nieuwe vormen van zorgverlening. Twee belangrijke mogelijkheden hier-in zijn de automatische medica-tie verstrekking (Medido) en zorg op afstand middels beeldbellen. De laatste vorm wordt met name ingezet voor begeleiding en kent een lagere groei dan Medido aangezien de doelgroep hiervoor groter is.

38 4661 65

7888

127

177

199219

Okt 15 Jun 16Nov 15 Jul 16Dec 15 Jan 16 Feb 16 Apr 16Mrt 16 Mei 16

31 35 43 49 5766 73 79 85

101

MedidoBeeldbellen

Thuiszorg nieuwe stijl in de praktijk

Een dochter die haar moeder helpt, dat is op zich niet zo bijzonder. Het ver-

haal van mevrouw Michiels (86) en haar dochter Marlies is dat wel, want

Marlies heeft de ziekte van Alzheimer. Toch redden ze het samen, met hulp

van de buren en de zonen van Marlies. Wijkverpleegkundige Anne Gulpers

ondersteunt moeder en dochter, maar neemt hen zo min mogelijk uit han-

den. “Met een goed netwerk om je heen, heb je minder professionele zorg

nodig”, zegt zij. Als wijkverpleegkundige houdt ze de twee wel in de gaten

en als dat nodig is, springt ze bij. “Op dit moment helpen ze vooral elkaar

en dat zorgt ervoor dat ze actief blijven. Die zelfredzaamheid bevordert

hun lichamelijke gesteldheid, maar ook hun gevoel van eigenwaarde. Dat

willen we zo lang mogelijk in stand houden.” Mevrouw Micheels is het daar

helemaal mee eens: “Want anders”, zegt zij, “zit ik de hele dag in de stoel

en dat is ook niet goed voor me.”

Dat alle coaches extern zijn, is niet toevallig. “De MeanderGroep wilde graag coaches die nieuwe vaardigheden mee brengen en die met een frisse blik naar de organisatie kunnen kijken.” Wat Van der Lee zelf als eerste opviel, is dat medewerkers in het veld “ongelooflijk” veel zorgen. “Er is een situatie ontstaan waar-in cliënten gewend zijn geraakt aan zorg, ze zijn daar afhanke-lijk van geworden”, zegt hij. Dat is precies waar de organisatie nu verandering in wil brengen. “We gaan van zorgen naar hel-pen, zodat cliënten de regie over hun leven weer terug krijgen. We gaan hun zelfredzaamheid en daarmee hun onafhankelijk-heid bevorderen. En dat doen we in teams die zichzelf aansturen

en zelf verantwoordelijk zijn voor het werk.”

MindsetDie zelfsturing en eigen ver-antwoordelijkheid vergen een andere mindset en dat is waar-in medewerkers dezer dagen gecoacht worden. “Ons gedrag verandert pas als we de wer-kelijkheid anders gaan beleven. Medewerkers hebben vaak het gevoel dat ze van alles moeten en door bezuinigingen steeds meer moeten. Het uitgangs-punt in het coachingstraject is daarom dat we gaan van din-gen moeten, naar dingen willen. Vervolgens kun je zelf keuzes maken, dingen zelf doen en zijn wie je bent.” De managers van de teams worden daarnaast ge-

traind om een coachende rol in te nemen. Arno van der Lee be-nadrukt dat zelfsturing en coa-chende managers alleen moge-lijk zijn in teams waarin mensen hecht met elkaar samenwerken. Ook daarin worden de teams en managers begeleid.

CriteriaOm te kunnen beoordelen in hoeverre teams gaandeweg zelf-sturend worden en of zij hecht samenwerken, werden vooraf een aantal criteria geformu-leerd. Ook de criteria waaraan de coachende manager moet voldoen, werden vastgesteld. Op basis daarvan wordt maande-lijks gemeten hoever de teams en managers gevorderd zijn. “En dat rapporteren we ook”, zegt Arno van der Lee. Hij en de andere coaches hebben een contract dat loopt tot mei 2017. “Dan hebben alle 76 teams het coachingstraject doorlopen en willen we dat het staat.”

Zelfsturende thuiszorg teams die de zelfredzaamheid van onze cliënten bevorderen, dat is waar de MeanderGroep naartoe wil. Om dat te bereiken, worden alle teams hierin gecoacht. “Inmiddels zit meer dan de helft van de 76 teams in een coachingstraject”, vertelt Arno van der Lee. Hij is ingehuurd als hoofdcoach en werkt samen met drie andere externe coaches.

Meer dan helft van de teams inmiddels in een coachingstraject

Op weg naar zelfsturende thuiszorg teams die zelfredzaamheid van cliënt bevorderen

3

& FiguresFacts

JanJan MeiMei MrtMrt JulJul FebFeb JunJun AprApr

10099989796959493929190

-

-20

-40

-60

-80

-100

Het aantal CZ-klanten in de wijkverpleging van Mean-der is stabiel gebleven in 2016. Na een lichte stijging in februari en maart daalde het aantal klanten vanaf mei weer naar ca. 3.300. Afspraken op basis van een budget per klant per maand hebben dus niet geleid tot een stij-ging van het aantal klanten.

Het aantal uren per klant daalde vanaf januari gestaag. Het verschil tussen het gemiddelde van de eerste vier weken ten opzichte van week 25 t/m 28 bedraagt ca. 12%. Deze daling zal naar verwachting verder doorzetten tot ca. 15%-20%.

Doordat Meander administratief per wijk (intra- en ex-tramuraal samen) is georganiseerd, is het exploitatiere-sultaat van de wijkverpleging niet eenvoudig te bepalen. Op basis van een aantal grote gebieden kan hiervan ech-ter wel een goede inschatting gemaakt worden. Onder-staande grafiek laat de resultaatsontwikkeling in deze gebieden zien van januari tot en met juli 2016. Deze is duidelijk positief. Dit sterkt onze verwachting dat ultimo 2016 een kostendekkende exploitatie op maandbasis structureel mogelijk moet zijn. Op jaarbasis is dat pas in 2017 mogelijk, de verliezen uit 2016 kunnen immers slechts beperkt gecompenseerd worden.

Van de geselecteerde gebieden is het ook mogelijk om de gerealiseerde kosten per klant te berekenen. Onder-staande grafiek toont deze ontwikkeling en laat zien dat vanaf januari de kosten per klant dalen, met een uitzon-dering voor april. Verwacht wordt dat deze daling struc-tureel is ; in lijn met de daling van het aantal uren per klant. De daling zal procentueel wel lager zijn doordat er weliswaar minder zorg achter de voordeur geleverd wordt maar er daarentegen extra kosten voor bijv. hulp-middelen en ICT worden gemaakt.

Kosten per klant (index jan ‘16=100)Resultaatontw. V&V (index jan ‘16=100)

Jan MeiMrt JulFeb JunApr

3.400

3.350

3.300

3.250

3.200

3.150

3.100

3.050

3.000

Aantal klanten CZ Wijkverpleging 2016

Aantal uren V&V per klant per week (daling 11,7%)

13,4

Totaal V&V teams

23,4

33,4

43,4

53,3

63,2

73,3

153,1

83,3

163,3

93,3

173,3

233,1

103,3

183,1

243,0

113,3

193,2

253,0

123,2

203,1

263,0

133,2

213,1

272,9

143,2

223,2

282,9

3,5

3,4

3,3

3,2

3,1

3,0

2,9

2,8

2,7

2,6

2,5

4

Teks

t: K

arin

Bur

henn

e, B

Cco

mm

unic

atie

& te

kst •

Ein

dred

actie

Mea

nder

Gro

ep •

Vor

mge

ving

: Car

is &

Sak