De professoren A.J.J. Van de Velde en P. Van Oye en de oprichting van het Museum voor de Geschiedenis van de Wetenschappen

Kristel Wautier & Danny Segers

Quintyn J. B. (1966)MuseumtijdenSartonia 1966(1): 16

Rector Jan GillisRectorengalerij© Universiteisarchief

Sartonia 1966(1): 1

Collectie ‘Museum voor de Geschiedenis van de Wetenschappen’

Mac Leod-Fonds, GentVerslagen 1930-1937Uitgaven van het Mac Leod-Fonds 3: 54-58

Julius Mac Leod, 1910Collectie ‘Museum voor de Geschiedenis van de Wetenschappen’

° 28 juli 1871 - Gent 17 april 1956 – Gent

I. II. III. IV.

I. 1891-1899• Leerling bij Professor Julius Mac Leod• preparator & assistent Professor Théodore Swarts• Doctor in de Natuurwetenschappen• 1897: medestichter Vlaamsch Natuur- en Geneeskundig Congres

IV. 1945-1956• Professor Emeritus Rijksuniversiteit Gent

II. 1900-1925• directeur Stadslaboratorium van Gent• leraar & directeur Hoger Instituut voor Gistingsbedrijven te Gent• docent Landbouwhogeschool van de Staat te Gent tijdens deze periode groeit zijn voorkeur voor wetenschaps-

geschiedenis

III. 1925-1945• docent & gewoon hoogleraar Rijksuniversiteit Gent

Albert Jacques JosephVan de Velde

Paul HermanVan Oye

• ° Oostende, 24 augustus 1886• Gent, 11 oktober 1969

• 1905: student aan de Rijksuniversiteit Gent• 1911: promoveert tot Doctor in de Natuurwetenschappen (Dierkunde; student bij Professor Julius Mac Leod)• 1911: hulppreparator ‘Vergelijkende anatomie’• 1912: Kandidaat in de Geneeskunde

• 1915-1922: verblijf in Nederlands-Indië• 1922: 10 maanden verblijf in Belgisch Congo

• 1924: Doctor in de Genees- en Verloskunde (Rijksuniversiteit Gent)• 1925: Doctor in de Tropische Geneeskunde

• 1926: docent Rijksuniversiteit Gent (Dierkundige Systematiek; Dierenaardrijkskunde)• 1937: bevordering tot gewoon hoogleraar

• Directeur Museum voor Dierkunde• Stichter van het tijdschrift Hydrobiologia• Medestichter van het Zuid-Nederlands Genootschap voor de Geschiedenis der Geneeskunde,

Wiskunde en Natuurwetenschappen

Jan BaptistGillis

• ° Gent, 8 augustus 1893• Oostende, 25 augustus 1978

• 1913 – Kandidaat natuurwetenschappen (UGent)• WOI: gewond (Wespelaar)• Stedelijke Universiteit Amsterdam: studeert chemie• 1918: eindexamen Doctor Scheikunde (Belgische Centrale Examencommissie Le Havre)

• Universiteit Gent• 1922: Doctor in de Natuurwetenschappen (Plantkunde)• Werkleider in het laboratorium van Prof. Frederic Swarts• 1923: docent (analytische scheikunde)• 1932: gewoon hoogleraar (Fac. Wetenschappen)• 1937-38: decaan Fac. Wetenschappen• 1953-1957: Rector

• Wetenschapsgeschiedenis• Kekulé (Kekulé te Gent – 1959)• Baekeland (Leo Hendrik Baekeland – Verzamelde oorspronkelijke documenten – 1965)

Verslag van de bestuurszitting van het Mac Leod Fonds dd. 24.11.1938Verslagboek Mac Leod Fonds – Archief ‘Mac Leod Fonds’

Collectie ‘Museum voor de Geschiedenis van de Wetenschappen’

Quintyn J. B. (1966)MuseumtijdenSartonia 1966(1): 16

Verslag van de bestuurszitting van het Mac Leod Fonds dd. 24.11.1938Verslagboek Mac Leod Fonds – Archief ‘Mac Leod Fonds’

Collectie ‘Museum voor de Geschiedenis van de Wetenschappen’

Mac Leod hulde dd. 05.03.1939Collectie ‘Museum voor de Geschiedenis van de Wetenschappen’

Verslag van de algemene vergadering van het Mac Leod Fonds dd. 10.03.1940Verslagboek Mac Leod Fonds – Archief ‘Mac Leod Fonds’

Collectie ‘Museum voor de Geschiedenis van de Wetenschappen’

Verslag van de jaarlijkse vergadering van het Mac Leod Fonds dd. 18.03.1945Verslagboek Mac Leod Fonds – Archief ‘Mac Leod Fonds’

Collectie ‘Museum voor de Geschiedenis van de Wetenschappen’

Quintyn J. B. (1966)MuseumtijdenSartonia 1966(1): 16

Gewone Vergaderingvan de Klasse der Wetenschappen

op Zaterdag, 11 Januari 1941...Ingekomen stukken:...b) Een brief van den Heer J. Gillis: Voorstel tot het oprichten van een Museum der VlaamscheWetenschap. De Klasse beslist het voorstel van den Heer J. Gillis tijdens de volgende zitting te onderzoeken en eventueel een commissie samen te stellen....

Gewone Vergadering van de Klasse der Wetenschappenop Zaterdag, 8 Februari 1941

...De Heer J. Gillis spreekt vervolgens over de wenschelijkheid geschriften, boeken, instrumenten, verzamelingen en dergelijke welke aan Vlaamsche geleerden toebehoorden in een "Museum der Vlaamsche Wetenschap“ onder te brengen. De tekst van dat voorstel (3) zal aan de leden der Klasse worden medegedeeld. De Klasse zal het voorstel van den Heer J. Gillis op de agenda der eerstvolgende zitting behandelen....Tenslotte wordt de agenda der eerstkomende zitting als volgt vastgesteld:...e) Voorstel van den Heer J. Gillis. Bespreking en eventueele benoeming van een commissie ter voorbereiding van een Museum der Vlaamsche Wetenschap;

Koninklijke Vlaamse Academie voor Wetenschappen, Letteren en Schone Kunsten - Jaarboek 1941

Gewone Vergadering van de Klasse der Wetenschappen - 08.02.1941

Gewone Vergadering van de Klasse der Wetenschappenop Zaterdag, 8 Maart 1941

...Naar aanleiding van het voorstel van den Heer J. Gillis: "Bespreking en eventueele benoeming van een Commissie ter voorbereiding van een Museum der Vlaamsche Wetenschap" beslist de Klasse een Commissie samen te stellen, waarvan voorloopig zullen deel uitmaken de Heeren: J. Gillis, A.J.J. Van de Velde, H. Schouteden en W. Robyns. Deze Commissie zal een eerste samenkomst beleggen op Zaterdag, 10 Mei e.k. te 13.30 uur....

Koninklijke Vlaamse Academie voor Wetenschappen, Letteren en Schone Kunsten - Jaarboek 1941Gewone Vergadering van de Klasse der Wetenschappen - 08.03.1941

Bestendige Commissie voor de Geschiedenis der Wetenschappen in Vlaamsch-BelgiëVerslag over 1941

...Op de eerste vergadering, welke plaats had op Zaterdag 12 April 1941, werd besloten een breed opgevatte documentatie aan te leggen, met geschiedkundig karakter, in verban met de geleerden, die, in Vlaamsch-België, gebben bijgedragen tot de ontwikkeling der wetenschappen in het algemeen.Op 10 Mei 1941 werd de tweede vergadering gehouden waarop besloten werd een lijst op te maken van de beoefenaars der wetenschappen, uit Vlaamsche landstreken, welke lijst aan de leden der Commissie voor eventueele aanvulling zou overgemaakt worden. ... Verder werd de wensch uitgedrukt dat de Heer Van Oye door de Klasse der Wetenschappen zou aangeduid worden om aan de werkzaamheden der Commissie deel te nemen....

Koninklijke Vlaamse Academie voor Wetenschappen, Letteren en Schone Kunsten - Jaarboek 1941Bestendige Commissie voor de Geschiedenis der Wetenschappen in Vlaamsch-België – Verslag over 1941

Bestendige Commissie voor de Geschiedenis der Wetenschappen in Vlaamsch-BelgiëVerslag over 1941

...De derde vergadering, welke plaats had op 14 juni 1941, en waarop de Heer Van Oye voor de eerste maal zetelde, werd besloten de documenten welke gediend hadden voor de tentoonstelling Julius Mac Leod, in 1939, in het Peristylium der Universiteit te Gent gehouden, bijeen te brengen en deze catalogus als typisch voorbeeld voor de werking der Commissie, in een volgende vergadering voor te leggen....

Koninklijke Vlaamse Academie voor Wetenschappen, Letteren en Schone Kunsten - Jaarboek 1941Bestendige Commissie voor de Geschiedenis der Wetenschappen in Vlaamsch-België – Verslag over 1941

Gewone Vergadering van de Klasse der Wetenschappenop Zaterdag, 14 Juni 1941

...Op voorstel van den Heer A.J.J. Van de Velde wordt de "Commissie voor de Geschiedenis der Wetenschappen in Vlaamsch-België" tot een bestendige commissie opgericht. De samenstelling is als volgt: Voorzitter: A.J.J. Van de Velde, Secretaris: J. Gillis, Leden: W. Robyns, H. Schouteden, A. Van Itterbeek, P. Van Oye....

Koninklijke Vlaamse Academie voor Wetenschappen, Letteren en Schone Kunsten - Jaarboek 1941Gewone Vergadering van de Klasse der Wetenschappen - 14.06.1941

Bestendige Commissie voor de Geschiedenis der Wetenschappen in Vlaamsch-BelgiëVerslag over 1941

...Op het einde van het eerste jaar van de werking van de Commissie voor de geschiedenis der wetenschappen, drukken de leden de volgende wenschen uit:...3° Er zal gezocht worden naar de middelen om over te gaan tot de oprichting van een Museum voor de geschiedenis der wetenschap in onze Vlaamsche gewesten.…

Koninklijke Vlaamse Academie voor Wetenschappen, Letteren en Schone Kunsten - Jaarboek 1941Bestendige Commissie voor de Geschiedenis der Wetenschappen in Vlaamsch-België – Verslag over 1941

Bestendige Commissie voor de Geschiedenis der Wetenschappen in Vlaamsch-BelgiëVerslag over 1942

...Wat het Museum betreft waarin niet alleen allerlei stukken uit het leven en het werk van Vlaamschebeoefenaren der Wetenschappen zouden vereenigd worden, schijnt het wel noodig niet alleen rekening te houden met de personen die reeds in de jeugdjaren en in den studententijd tot de Vlaamschebeweging hebben behoord, en hun gansche leven aan de Vlaamsche zaak getrouw bleven, doch ook met deze, die wellicht door opportunisme vaarwel hebben gezegd, voor altijd of voorloopig, aan groepeeringen die de Vlaamsche beweging hebben bestreden, en die dikwijls in hun nieuwe streven heviger geworden zijn dan de oude Vlaamscgezinden. Ik denk dat de vijanden van de Vlaamschebeweging, uit historisch belang, ook een plaats moeten hebben in het Museum.…Er kan gesproken worden van Vlaamsche letterkunde, ook van Vlaamsche kunst; De wetenschap echter is en blijft internationaal; daarom kan er geen sprake zijn van Vlaamsche wetenschap. Maar de inrichting zelf kan Vlaamsch zijn, en daarom stel ik de benaming voor Vlaamsch Museum voor de Wetenschappen.…

Van de Velde A.J.J. (1942)Bouwstoffen voor de bio-bibliographia belgica en voor een Vlaamsch Musuem voor de Wetenschappen

Koninklijke Vlaamse Academie voor Wetenschappen, Letteren en Schone Kunsten - Jaarboek 1942Bestendige Commissie voor de Geschiedenis der Wetenschappen in Vlaamsch-België – Verslag over 1942

Luchtfoto Duitse militaire kazerne thv. van de huidige campus De Sterre dd. 25 augustus 1944© Keele University, UK

Verslag van de algemene vergadering van het Mac Leod Fonds dd. 18.03.1945Verslagboek Mac Leod Fonds – Archief ‘Mac Leod Fonds’

Collectie ‘Museum voor de Geschiedenis van de Wetenschappen’

Gewone Vergaderingvan de Klasse der Wetenschappen

op Zaterdag, 12 Mei 1945...Ingekomen stukken:...b) Brief van den Schepen van Openbaar Onderwijs te Gent; de zes leden van de Bestendige Commissie voor de Geschiedenis der Wetenschappen worden aangeduid om voorloopig deel uit te maken van den Beheerraad van het Vlaamsch Museum voor de Wetenschap, ondergebracht in een der zalen van de Stadsboekerij te Gent;....

Algemeen Verslag van de werkzaamheden van de Bestendige Commissie voor de Geschiedenis der Wetenschappen (Klasse der Wetenschappen)

gedurende het jaar 1945...De oprichting van een Vlaamsch Museum voor de Wetenschappen bracht de Commissie, in de afgeloopen maanden, in hoopvolle beweging. Voorstellen van de Stad Gent, welke een lokaal ter beschikking kon stellen voor de huisvesting van dit Museum, vonden bijval in den schoot der Commissie, evenals bij de Klasse der Wetenschappen. Voorloopig evenwel is het aangeboden lokaal niet meer beschikbaar en is er een zekere stagnatie ingetreden in de onderhandelingen. De Commissie zal in ieder geval blijven ijveren voor het oprichten van een Museum voor de Wetenschappen, gelijk zij het gedaan heeft van het eerste jaar van hare stichting af. Vroeg of laat hoopt zij een Museum te zien tot stand komen, het Engelsche spreekwoord indachtig: “Where there is a will, there is a way”....

Koninklijke Vlaamse Academie voor Wetenschappen, Letteren en Schone Kunsten - Jaarboek 1945Bestendige Commissie voor de Geschiedenis der Wetenschappen – Verslag over 1945

Verslag van de bestuursvergadering van het Mac Leod Fonds dd. 10.01.1946Verslagboek Mac Leod Fonds – Archief ‘Mac Leod Fonds’Collectie ‘Museum voor de Geschiedenis van de Wetenschappen’

ARTIKEL ÉÉN. – Onder de bescherming van de Klasse der Wetenschappen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Wetenschappen, Letteren en Schoone Kunsten van België, wordt, door de Stad Gent, een Museum voor Wetenschappen ingericht.

ART. 2. – Dit museum zal ondergebracht worden in de lokalen van het Oudheidkundig Museum van de Bijloke te Gent. De Stad Gent draagt de kosten der instelling.

Algemeen verslag over de werkzaamheden van deBestendige Commissie voor de Geschiedenis der Wetenschappen (Klasse der Wetenschappen)

gedurende het jaar 1948...Verreweg de belangrijkste gebeurtenis van dit jaar was de officiële opening van het Museum, op Zondag 28 November, te Gent, ‘s ochtends te 11 uur.De Schepen van Schone Kunsten der Stad Gent, als voorzitter van de Commissie van het Museum, verwelkomde de talrijke aanwezigen en gaf lezing van de namen van de verontschuldigden. Prof. Van Oye vertegenwoordigde de Koninklijke Vlaamse Academie van Wetenschappen en Prof. Ruyssenverving de Rector der Universiteit te Gent.De belangstelling voor het tentoongestelde was groot, hetgeen een aanmoediging te meer was voor de inrichters.Een aanzienlijke hoeveelheid materiaal op het gebied der astronomie, natuurkunde, chemie, der genees-en verloskunde is in het Museum bijeengebracht. Alles kon zelfs niet tentoongesteld worden, zodat het reservemateriaal in afzonderlijke lokalen, niet toegankelijk voor het publiek, moest worden verzameld.…De feestrede werd gehouden door Prof. AJ.J. Van de Velde, als voorzitter van de Commissie der Academie:…Het lokaal is niet groot genoeg om de ingewanden van ons kind in een logische orde te brengen en op normale wijze te rangschikken.Dit kan alleen gebeuren als men over plaats genoeg beschikt om echte standen in te richten. Maar dat is werk voor de toekomst. ….

Gillis J. (1948)Koninklijke Vlaamse Academie voor Wetenschappen, Letteren en Schone Kunsten - Jaarboek 1948

Algemeen verslag over de werkzaamheden van deBestendige Commissie voor de Geschiedenis der Wetenschappen (Klasse der Wetenschappen)

gedurende het jaar 1949...a) Vergadering van de Commissie van het Museum te Gent op 5 Februari 1949. – Onder voorzitterschap van de Heer Schepen Verhelst werd een eerste vergadering gehouden van de Commissie voor het Museum, waarop de Bestendige Commissie der Kon. Vl. Acad. verwelkomd werd en o.m. de vraag besproken van het beschikbaar stellen, voor het Museum voor de Geschiedenis der Wetenschappen, door de Stad Gent, van ruimere lokalen.b) Bezoek aan het Museum, ondergebracht in de lokalen van het Museum van de Byloke te Gent. – (…) De veel te beperkte ruimte – talrijke toestellen konden niet worden tentoongesteld – werd evenwel door alle aanwezigen beschouwd als een hinderpaal tot de verdere uitbreiding van het Museum, voor hetwelk er nog veel materiaal beschikbaar is. Het voorstel van Schepen Verhelst om nog dezelfde dag een ander lokaal te bezichtigen, palende aan het Museum voor Schone Kunsten verenigde de volledige instemming van alle leden der Commissie.….d) Bezoek aan de nieuwe lokalen, voorgesteld door de Heer Schepen Verhelst. – Ofschoon zij nog steeds verkeerden in de erbarmelijke toestand, die het gevolg was van de laatste oorlogsgebeurtenissen, bleek het dadelijk dat er zich, in de aangeboden lokalen van de Hofbouwlaan, palende aan het Museum voor Schone Kunsten, mogelijkheden voordeden gunstig voor een degelijke ontplooiing van het Museum voor de Geschiedenis der Wetenschappen.De aanwezige leden betuigden eenparig hun instemming met het overbrengen van het Museum naar deze lokalen, zodra zij in behoorlijke staat gebracht zijn.…

Gillis J. (1949)Koninklijke Vlaamse Academie voor Wetenschappen, Letteren en Schone Kunsten - Jaarboek 1949

Uitnodigingskaart – ‘Museumarchief’Collectie ‘Museum voor de Geschiedenis van de Wetenschappen’

Eerste zaal van het Museum met het standbeeld van Ferdinand Verbiest‘Museumarchief’Collectie ‘Museum voor de Geschiedenis van de Wetenschappen’

Derde zaal van het Museum met de verzameling Désiré Van Monckhoven‘Museumarchief’Collectie ‘Museum voor de Geschiedenis van de Wetenschappen’

Tweede zaal van het Museum met herinneringen aan Jan Palfyn, Pieter Minckelers en Julius Mac Leod‘Museumarchief’Collectie ‘Museum voor de Geschiedenis van de Wetenschappen’

‘Museumarchief’Collectie ‘Museum voor de Geschiedenis van de Wetenschappen’

Brief uit naam van het College van Burgemeester en Schepenen (Stad Gent) aan het Ministerie van Openbaar Onderwijs d.d. 13.12.1954‘Museumarchief’Collectie ‘Museum voor de Geschiedenis van de Wetenschappen’

Brief van Dhr. Baetslé R., Directeur van het Stadslaboratorium, aan Prof. A.J.J. Van de Velde dd. 27.12.1954‘Museumarchief’

Collectie ‘Museum voor de Geschiedenis van de Wetenschappen’

Brief aan Prof. A. Hacquaert, Schepen dd. 07.11.1955‘Museumarchief’Collectie ‘Museum voor de Geschiedenis van de Wetenschappen’

‘Museumarchief’Collectie ‘Museum voor de Geschiedenis van de Wetenschappen’

Buitenverblijf van Prof. A.J.J. Van de Velde te Merelbeke (Klokhof)Collectie ‘Museum voor de Geschiedenis van de Wetenschappen’

Verslag Gemeenteraadszitting dd. 26.4.1961Collectie ‘Universiteitsarchief - UGent’

Brief uit naam van het College van Burgemeester en Schepenen aan Dhr. Rector van de Universiteit Gent, dd. 22.03.1962Collectie ‘Universiteitsarchief - UGent’

Verhuis naar Korte Meer - ‘Museumarchief’Collectie ‘Museum voor de Geschiedenis van de Wetenschappen’