De patiënt aan het roer ZORG - NU91 · ZORGANNONUMMER 128 - 3 Zorg anno NU is het verenigingsblad...

20
ZORGANNONUMMER 128 - 1 NU’91 MAGAZINE - September 2012 - 21e jaargang - Nr.128 ZORGANNO NU De patiënt aan het roe r Kracht van de verwachting Einde van de 24-uurszorg Vraagbaak voor collega’s

Transcript of De patiënt aan het roer ZORG - NU91 · ZORGANNONUMMER 128 - 3 Zorg anno NU is het verenigingsblad...

Page 1: De patiënt aan het roer ZORG - NU91 · ZORGANNONUMMER 128 - 3 Zorg anno NU is het verenigingsblad van Nieuwe Unie ‘91, beroepsorganisatie van deverpleging en verzorging.Hoofdredactie

ZORGANNONUMMER 128 - 1

NU’91 MAGAZINE - September 2012 - 21e jaargang - Nr.128

ZORG

AN

NON

U

De patiënt aan het roer Kracht van de verwachting

Einde van de 24-uurszorg

Vraagbaak voor collega’s

Page 2: De patiënt aan het roer ZORG - NU91 · ZORGANNONUMMER 128 - 3 Zorg anno NU is het verenigingsblad van Nieuwe Unie ‘91, beroepsorganisatie van deverpleging en verzorging.Hoofdredactie

ZORGANNONUMMER 128 - 2

6 Trots op je vak

De kracht van deverwachting

14

Inhoud

De beroepstrots van verpleegkundigen

en verzorgendenPleidooi voor een sterke beroepsorganisatie

Binjamin Heyl

Binjamin Heyl heeft elke fase van verandering in de gezondheidszorg in de voorbije decennia meegemaakt. Op zijn zestiende begonnen als (aspirant) leerling verpleger, en thans met pensioen maar nog actief als vrijwilliger, laat hij ons aan de hand van voorbeelden een lijn ontdekken in de ontwikkelingen. Waartoe maatregelen van overheidswege hebben geleid in de praktijk en hoe verpleegkundigen en verzorgenden actie gevoerd hebben voor hun rechten en behoud van kwaliteit in hun beroep.Heyl citeert bewindslieden, vakbondsleiders, directeuren en woordvoerders van instellingen en geeft uitkomsten van enquêtes, alsook commentaren van politieke partijen op marktwerking in de zorg.Zijn conclusie is dat verpleegkundigen en verzorgenden doorlopend achter de feiten hebben aangelopen en niet in staat zijn geweest om eensgezind en eenduidig hun stem te verheffen om de voorwaarden af te dwingen die nodig zijn om professionele en humane zorg te verlenen. Zij hebben zich veel te veel als speelbal laten gebruiken in het machtsspel dat zich afspeelt binnen de gezondheidszorg.

Het wordt tijd dat in die houding verandering komt. Verpleegkundigen en verzorgenden zijn de grootste groep binnen de gezondheidszorg. Ze moeten weer trots worden op hun beroep en de rol opeisen van een volwaardige partner die mee aan tafel zit waar de beslissingen over hun werk worden genomen. De tijd is voorbij dat politici, bestuurders, directeuren en managers zonder overleg met de mensen van de werkvloer beleid bepalen en regels en wetten ontwerpen.

Een sterke beroepsorganisatie van verpleegkundigen en verzorgenden is daarom onontbeerlijk. Een organisatie die de krachten bundelt en ijvert voor optimale zorg- en dienstverlening waarin de zorgvrager centraal staat en verpleegkundigen en verzorgenden naar eer en geweten hun beroep kunnen uitoefenen, en fatsoenlijk beloond worden. Niet meer afwachten wat anderen gaan doen en beslissen, maar zelf het initiatief nemen en toekomstig beleid bepalen.

De beroepstrots van verpleegkundigen en verzorgenden

Binjamin Heyl

beroepseeromslag.indd 1 13-08-2012 21:59:00

Laat de macht om over het vak te beslissen niet aan anderen

De hersenen beschikken over het vermogen tot zelfheling.

Einde vande 24- uurs zorg

8

10 De patiëntaan het roerChronisch patiënt moet worden ‘uitgedaagd’ tot onafhankelijkheid.

16 Vraagbaakvoor collega’s

NU’91 vakbondsconsulent

is het eerste aanspreekpunt

Alles wat buiten de directe zorg valt, wordt niet meer vergoed.

Aanvulling Zorg anno NU 127: Bij het artikel Ethiek van de werkvloer is helaas de naam van de auteur -Susan Konst - onvermeld gebleven.

Page 3: De patiënt aan het roer ZORG - NU91 · ZORGANNONUMMER 128 - 3 Zorg anno NU is het verenigingsblad van Nieuwe Unie ‘91, beroepsorganisatie van deverpleging en verzorging.Hoofdredactie

ZORGANNONUMMER 128 - 3

Zorg anno NU is het verenigingsblad van Nieuwe Unie ‘91, beroepsorganisatie van deverpleging en verzorging. Hoofdredactie en eindredactie: Yvonne Sturkenboom

Redactie: Cees van Schilt, Sinanda Benjamins, Marga Verbrugge, Ruth Heiligers Redactieadres: Bernadottelaan 11, Postbus 6001, 3503 PA Utrecht, Tel. 030 - 296 41 44, Fax. 030 - 296 39 04,

[email protected] Bladmanager: Yvonne Sturkenboom. Vormgeving en productie: Meneer E. / illustratie & vormgeving - Amsterdam www.meneer-e.nl

Printmanagement: MPR Services - De Meern, [email protected]. Advertentie-exploitatie: NU’91, Utrecht, T 030-2964144, [email protected]. Uitgever NU’91, Utrecht,

ISSN 0927 - 4774, De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden brieven en artikelen in te korten en te redigeren. De in Zorg anno NU verkondigde standpunten of meningen zijn niet noodzakelijk

de standpunten en menigen van NU’91.

Hoofdkantoor NU’91 en regio’s: Postbus 6001, 3503 PA Utrecht. T 030-296 41 44, F 030-2963904, Groningen, Friesland, Drenthe: Richard Wisman, Overijssel, Gelderland:

Gorrit Smit, Utrecht, Flevoland: Ymke Hylkema Noord-Holland: Esther Tibbe, Limburg, Noord-Brabant: Peer Meesters, Zeeland, Zuid-Holland: Mark Froklage

Telefonische spreekuren Serviceloket NU’91: Maandag t/m woensdag van 9.00 - 17.00 uur, donderdag van 9.00 - 15.00 uur en vrijdag van 9.00 - 13.00 uur. Tel. 030 - 296 41 44 of

[email protected]. Graag lidmaatschapnummer vermelden. Zowel voor beroepsinhoudelijke als juridische zaken.

NU’91 online: www.nu91.nl

Opzegging van het NU’91 lidmaatschap kan halfjaarlijks. Dit dient schriftelijk, graag met reden te geschieden vóór 1 mei of vóór 1 november. Uw opzegging gaat respectievelijk per 1 juli of

1 januari in. U ontvangt een schriftelijke bevestiging van uw opzegging. NU’91 ledenadministratie, Postbus 6001, 3503 PA Utrecht colo

fon

Een paar maanden geleden mocht ik voor een publiek van 85 stu-

dentes een presentatie geven; het thema was Zo trots als een vrouw.

Als voorzitter van een beroepsvereniging die voor meer dan 80% uit

vrouwelijke leden bestaat en waar driekwart van de medewerkers

vrouw is, stond ik daar aardig ‘mijn mannetje’. Vol enthousiasme

heb ik verteld waarom werken in de gezondheidszorg zoveel vol-

doening geeft. Maar ik moest ook concluderen dat ondanks dat,

zorgprofessionals vaak te bescheiden zijn en hun successen veel te

weinig uitdragen.

Sinds een aantal jaren is er een stichting die zich bezighoudt met

beroepseer en beroepstrots van professionals. NU’91 heeft veel

sympathie voor de stichting Beroepseer en ondersteunt hun activi-

teiten van harte. Tijdens een gesprek met medewerkers van de

stichting maakte ik ook kennis met Binjamin Heyl. Hij maakt zich al

tientallen jaren sterk voor het imago van het vak van verpleegkun-

dige en verzorgende. In deze Zorg anno NU vind je een verslag van

zijn onlangs verschenen boek, die als subtitel meekreeg Pleidooi

voor een sterke beroepsorganisatie.

Niet als vrouw maar als professional zou je trots moeten zijn op je

werk. Heb jij interessante dingen te vertellen over het vak of werk-

ervaringen die je wilt delen, mail ze ons. Cees van Schilt heeft ons

de afgelopen tien jaar als redacteur van Verpleging NU/Zorg anno

NU deelgenoot gemaakt van zíjn verhalen uit de zorg. NU neemt hij

afscheid en natuurlijk wil ook ik Cees heel erg bedanken voor zijn

jarenlange enthousiaste inzet als kaderlid van NU’91.

Beroepstrots

Monique Kempff

Voorzitter NU’91

Einde vande 24- uurs zorg

Column

Alles wat buiten de directe zorg valt, wordt niet meer vergoed.

Page 4: De patiënt aan het roer ZORG - NU91 · ZORGANNONUMMER 128 - 3 Zorg anno NU is het verenigingsblad van Nieuwe Unie ‘91, beroepsorganisatie van deverpleging en verzorging.Hoofdredactie

ZORGANNONUMMER 128 - 4

NUinhet Nieuws!

Afgelopen maanden heeft NU’91 in samen-

werking met diverse instellingen via de

Nightfever Events gezondheidswerkers ge-

ïnformeerd over de beste manieren om fit

te blijven in de nachtdienst. De events wer-

den druk bezocht en de reacties waren

veelal enthousiast. Wij denken dat het

Nightfever Event navolging verdient.

Heb jij suggesties voor events die

interessant zijn voor jou en je collega’s?

Laat het ons weten.

nu91.nl>nieuws > NU’91 events

Bedreigen, schelden, schoppen, seksuele intimidatie en ernstig fysiek geweld. Het komt zo vaak voor dat de neiging bestaat het te zien als risico van het vak. Maar GGZ-verpleegkundigen zijn niet meer bereid al deze uitingen van agressie te accepteren en zijn een petitie gestart om overheid, werkgevers en werknemers te bewegen tot effectief beleid. In navolging van hun collega’s op de ambulance en bij politie en brandweer eisen ze dat de agressie tegen hen stopt. Wil jij ook dat

er echt iets verandert? Teken de petitie.handenafvanggzverpleegkundigen.nl

Zorginstellingen kunnen vanaf 1 september geld aanvragen om agressie en geweld

tegen zorgmedewerkers aan te pakken. Het gaat om maximaal 10.000 euro per

instelling.

Met het geld kunnen zorginstellingen externe deskundigen inzetten

om hun beleid een extra impuls te geven. De regeling is onderdeel

van het actieplan Veilig werken in de zorg, een initiatief van de

gezamenlijke sociale partners in de zorg - waaronder NU’91 -

en de ministeries VWS, BZK en Veiligheid & Justitie.

Zorginstellingen kunnen de ondersteuning aanvragen bij het

Centrum voor Arbeidsverhoudingen Overheidspersoneel (CAOP).

HBO Verpleegkundige Gerontologie-Geriatrie is een afstudeerrichting in het vierde

jaar van de hbo-v opleiding. Het competentieprofiel van de HBO-VGG is onlangs

aangepast en geactualiseerd en is uitgewerkt volgens de Canmeds systematiek die

zeven beroepsrollen beschrijft. Voor deze systematiek - die internationaal wordt

toegepast voor de opleiding van medisch specialisten - is gekozen omdat deze beter

past bij de huidige ontwikkelingen.

hbo-vgg.net > nieuws

NU’91 eventsPetitie Handen af van ggz-verpleegkundigen

Subsidie om agressie tegen te gaan

HBO verpleegkundige Gerontologie-Geriatrie

Page 5: De patiënt aan het roer ZORG - NU91 · ZORGANNONUMMER 128 - 3 Zorg anno NU is het verenigingsblad van Nieuwe Unie ‘91, beroepsorganisatie van deverpleging en verzorging.Hoofdredactie

ZORGANNONUMMER 128 - 5

NU in het Nieuws

NU’91 maakt zich - samen met CNV Publieke Zaak en Abvakabo FNV - zorgen over het mogelijke verdwijnen van de mbo-verpleegkundige. In een brief aan minister Edith Schippers van VWS uiten de bonden kritiek op de nieuwe beroepenstructuur voor verpleegkundigen en verzorgenden, zoals voorgesteld door V&VN. Daarin wordt de minister ge-adviseerd de opleiding mbo-verpleegkundige samen te voe-gen met die van de Verzorgende Individuele Gezondheids-zorg (VIG) en om te zetten naar een 3-jarige mbo-opleiding tot zorgkundige. ‘De specifieke deskundigheid van de hui-dige mbo-verpleegkundige verdwijnt in die plannen. Het lijkt er op dat de nieuwe beroepsprofielen zijn ontwik-keld zonder dat er onderzoek is gedaan naar de behoefte op de arbeidsmarkt’, aldus de bonden. De vakbonden betreuren dat zij niet betrokken zijn geweest

Uiteraard ben jij als OR-lid overtuigd van het nut en de noodzaak van

medezeggenschap, maar je merkt vast dat niet iedereen in jouw

organisatie die mening deelt. NU’91 organiseert in samenwerking met

MZ-services op 2 oktober a.s. een themadag die in het teken staat van

de meerwaarde van een OR voor een organisatie.

De volgende vragen staan tijdens bijeenkomst centraal:

• hoe kun je er als OR lid voor zorgen dat je werk positief opgemerkt

wordt?

• welke handvatten bieden de cao’s voor een OR om - naast de WOR-

aanvullende, specifiek voor de organisatie geldende afspraken te

maken?

• wat levert het hebben van een OR de organisatie op?

• wat levert het doen van OR-werk jou op aan kennis en vaardigheden?

nu91.nl > agenda > programma en inschrijfformulier

NU’91 agenda Wij weten dat we veel van onze leden elk jaar weer een

plezier doen met de NU’91 agenda. Dus ook dit jaar ontvang je - bijgevoegd bij het

novembernummer van Zorg anno NU - een informatieve en leuke agenda voor 2013.

bij de ontwikkelingen van de concept beroepsprofielen en stellen voor een stuurgroep samen te stellen waarin alle belanghebbenden zijn vertegenwoordigd. Deze stuurgroep - onder leiding van een onafhankelijk voorzitter - zal moeten komen met beroepsprofielen die beter aansluiten op de praktijk.

nu91.nl > nieuws > beroepsinhoud > deskundigheid mbo-verpleegkundige

Deskundigheid mbo-verpleegkundige behouden

Sinds 1 juli 2012 kan iedereen - patiënten, collega’s, werkgevers - kennis nemen

van alle tuchtmaatregelen en beroepsbeperkingen die de Inspectie voor de Gezond-

heidszorg oplegt aan zorgverleners. Iedereen kan nu op de website van het BIG-

register nagaan welke zorgverleners geschorst zijn of uit hun beroep zijn

gezet na een uitspraak van de tuchtrechter. Deze openbaarmaking moet

voor meer openheid en transparantie in het tuchtrechtsysteem zorgen.

De opgelegde maatregelen blijven 5 tot 10 jaar zichtbaar voor het publiek.

Tuchtmaatregelen zorgverleners openbaar

NU zorgen voor meerwaarde

Page 6: De patiënt aan het roer ZORG - NU91 · ZORGANNONUMMER 128 - 3 Zorg anno NU is het verenigingsblad van Nieuwe Unie ‘91, beroepsorganisatie van deverpleging en verzorging.Hoofdredactie

ZORGANNONUMMER 128 - 6

Tekst Maurits Hoenders

Dat stelt Binjamin Heyl in zijn boek De beroepstrots van ver-

pleegkundigen en verzorgenden - Pleidooi voor een sterke

beroepsorganisatie, dat tot stand kwam in samenwerking

met de Stichting Beroepseer (zie kader).

Aan de hand van voorbeelden laat Heyl zien wat de conse-

quenties zijn voor de zorg en de zorgverleners van overheids-

maatregelen die de afgelopen decennia zijn genomen.

Hij komt daarbij tot de conclusie dat, ondanks allerlei acties

van verpleegkundigen en verzorgenden om op te komen

voor hun rechten en voor het behoud van kwaliteit, zij voort-

durend achter de feiten hebben aangelopen. Zij zijn niet in

staat gebleken om eensgezind en eenduidig de voorwaar-

den af te dwingen die nodig zijn om professionele en huma-

ne zorg te kunnen verlenen.

Samen sterk Het is niet goed dat deze beroepsgroepen

op beslissings- en beleidsniveau nauwelijks een rol spelen in

het hele stelsel van de gezondheidszorg. De machtsverhou-

dingen binnen de gezondheidszorg zijn, aldus Heyl, volko-

men uit balans; hoe verderaf van de zorgvrager, hoe meer

macht om beslissingen te nemen en beleid te maken. Hij is

van mening dat het te gemakkelijk is om de oorzaak daar-

van neer te leggen bij bijvoorbeeld ‘de politiek’. De beroeps-

groep heeft geen macht vanwege een gebrek aan organi-

satievermogen. Vanaf de werkvloer wordt daardoor erg

weinig invloed uitgeoefend op beleidsmakers en politici.

Heyl benadrukt dat een sterke beroepsorganisatie van ver-

pleegkundigen en verzorgenden daarvoor onontbeerlijk is.

De machtigste beroepsgroep binnen de gezondheidszorg

moet zelf voor veranderingen zorgen. Verpleegkundigen

en verzorgenden mogen zich niet langer verschuilen achter

de dooddoener Zij zijn groot en wij zijn klein. Zij moeten de

macht om over hun vak te beslissen niet aan anderen laten,

maar zelf veel meer initiatief nemen om mede het beleid te

bepalen. Daarom moeten zij van onderaf werken aan een

sterke beroepsorganisatie met een moderne filosofie van

Tot de dag van vandaag hebben verpleegkundigen en verzorgenden zich als speelbal laten gebruiken in

het machtsspel dat zich afspeelt binnen de gezondheidszorg omdat zij ‘de zorgvrager niet in de steek

willen laten’. Daardoor zijn zij de zwakste partij, die altijd aan het kortste eind trekt.

Werken aan een sterke

beroeps-organisatie

Trots op je vak

Actueel

Page 7: De patiënt aan het roer ZORG - NU91 · ZORGANNONUMMER 128 - 3 Zorg anno NU is het verenigingsblad van Nieuwe Unie ‘91, beroepsorganisatie van deverpleging en verzorging.Hoofdredactie

ZORGANNONUMMER 128 - 7

samen werken, samen leren en samen verantwoordelijkheid

dragen. Binjamin Heyl, op zijn zestiende begonnen als leer-

ling in de zorg, heeft de vele veranderingen in de gezond-

heidszorg van de afgelopen vijftig jaar van dichtbij meege-

maakt en was daar vaak actief bij betrokken. En nog steeds

bepleit hij met kracht dat verpleegkundigen en verzorgen-

den zich bewust moeten zijn van hun eigen, belangrijke rol

binnen de zorgsector en trots moeten zijn op hun vak.

‘De werkvloer is het begin en het einde van de gezondheids-

zorg. Deze vloer is een spiegel voor allen die, op welke wij-

ze dan ook, betrokken zijn bij de gezondheidszorg. Helaas

wordt daar niet of veel te weinig in gekeken. Dat moet

veranderen.’

Op 2 oktober in Den Haag en op 4 oktober in Amsterdam

wordt het boek De beroepstrots van verpleegkundigen en

verzorgenden officieel gepresenteerd. Deze bijeenkomsten

zijn bedoeld om met elkaar in gesprek te gaan over wat de

verpleegkundige en verzorgende nodig heeft om zijn of

haar stem te laten horen. Hoe kun je zelf weer verantwoor-

delijkheid nemen in je werk? Hoe kunnen professionals op

de werkvloer handen en voeten geven aan de bestuursfilo-

sofie zoals Binjamin Heyl die voorstelt?

Je kunt je voor deze bijeenkomsten aanmelden vóór eind

september via [email protected] De officiële uitnodiging

voor deze boekpresentaties vind je op nu’91.nl > nieuws.

Actueel

Binjamin Heyl (1946) begon zijn loopbaan in de zorg als leerling-verpleger

bij St. Servatius in Venray. Na het B-diploma behaalde hij in Amsterdam

het A-diploma. Daar volgde hij ook een studie theologie. Heyl werkte

onder andere in de algemene verpleging, de psychiatrie en in de zorg voor

verstandelijke gehandicapten en hij bekleedde diverse leidinggevende

functies. Eind jaren zeventig begon hij als praktijkdocent en was hij hoofd

praktijkopleiding in een verpleeghuis in Leiden. Na een verblijf van drie

jaar in Israël werkte hij in het verpleegkunde onderwijs.

Hij ontwikkelde lesmateriaal dat uitmondde in twee boeken: Intercultu-

rele samenwerking in gezondheidszorg en dienstverlening (1993) en Het

vergeten hoofdstuk binnen de geschiedenis van de gezondheidszorg,

1933-1945. In 2008 verscheen zijn boek Zorg over de zorgverlening.

Het boek De beroepstrots van verpleegkundigen en verzorgenden is te

bestellen door een e-mail te sturen naar [email protected].

Binjamin HeylDe beroepstrots

van verpleegkundigen en verzorgenden

Pleidooi voor een sterke beroepsorganisatie

Binjamin Heyl

Binjamin Heyl heeft elke fase van verandering in de gezondheidszorg in de voorbije decennia meegemaakt. Op zijn zestiende begonnen als (aspirant) leerling verpleger, en thans met pensioen maar nog actief als vrijwilliger, laat hij ons aan de hand van voorbeelden een lijn ontdekken in de ontwikkelingen. Waartoe maatregelen van overheidswege hebben geleid in de praktijk en hoe verpleegkundigen en verzorgenden actie gevoerd hebben voor hun rechten en behoud van kwaliteit in hun beroep.Heyl citeert bewindslieden, vakbondsleiders, directeuren en woordvoerders van instellingen en geeft uitkomsten van enquêtes, alsook commentaren van politieke partijen op marktwerking in de zorg.Zijn conclusie is dat verpleegkundigen en verzorgenden doorlopend achter de feiten hebben aangelopen en niet in staat zijn geweest om eensgezind en eenduidig hun stem te verheffen om de voorwaarden af te dwingen die nodig zijn om professionele en humane zorg te verlenen. Zij hebben zich veel te veel als speelbal laten gebruiken in het machtsspel dat zich afspeelt binnen de gezondheidszorg.

Het wordt tijd dat in die houding verandering komt. Verpleegkundigen en verzorgenden zijn de grootste groep binnen de gezondheidszorg. Ze moeten weer trots worden op hun beroep en de rol opeisen van een volwaardige partner die mee aan tafel zit waar de beslissingen over hun werk worden genomen. De tijd is voorbij dat politici, bestuurders, directeuren en managers zonder overleg met de mensen van de werkvloer beleid bepalen en regels en wetten ontwerpen.

Een sterke beroepsorganisatie van verpleegkundigen en verzorgenden is daarom onontbeerlijk. Een organisatie die de krachten bundelt en ijvert voor optimale zorg- en dienstverlening waarin de zorgvrager centraal staat en verpleegkundigen en verzorgenden naar eer en geweten hun beroep kunnen uitoefenen, en fatsoenlijk beloond worden. Niet meer afwachten wat anderen gaan doen en beslissen, maar zelf het initiatief nemen en toekomstig beleid bepalen.

De beroepstrots van verpleegkundigen en verzorgenden

Binjamin Heyl

beroepseeromslag.indd 1 13-08-2012 21:59:00

Noot: Maurits Hoenders is programmamaker bij de Stichting Beroepseer & Goed Werk Hub

Hoe kunnen we de trots en daarmee de kwaliteit in ons

werk terugkrijgen? Dat is de centrale vraag waar de

Stichting Beroepseer zich mee bezighoudt. Professionals

vinden dat zij te weinig waardering krijgen en lopen vast

in logge regels en structuren.

In Nederland is al decennialang sprake van een enorme

geringschatting van de deskundigheid op de werkvloer.

De kennis en ervaring van de werknemers die het ‘echte

werk’ doen, worden ondergewaardeerd en te weinig be-

nut met name in (semi-)publieke sectoren als onderwijs,

zorg en welzijn. Het respect voor en het zelfrespect van

werknemers is ondermijnd door een bombardement van

permanente reorganisaties, schaalvergrotingen en regels.

Je vak niet naar behoren kunnen uitoefenen, is voor velen

een frustratie.

Voor de Stichting Beroepseer is het duidelijk: het is de

hoogste tijd voor een wedergeboorte van beroepseer en

beroepstrots. De stichting organiseert workshops en ge-

spreksronden waar beroepsgroepen met vertegenwoordi-

gers van de overheid en van uiteenlopende organisaties

en instellingen aan de slag gaan om samen de problemen

te analyseren en naar oplossingen te zoeken.

Meer informatie: www.beroepseer.nl.

Stichting Beroepseer

Page 8: De patiënt aan het roer ZORG - NU91 · ZORGANNONUMMER 128 - 3 Zorg anno NU is het verenigingsblad van Nieuwe Unie ‘91, beroepsorganisatie van deverpleging en verzorging.Hoofdredactie

ZORGANNONUMMER 128 - 8

Behandeling

Een pilletje zonder werkzame bestanddelen, een met over-

tuiging gebracht huis, tuin- en keukenadvies, een gerust-

stellend schouderklopje, ze doen soms wonderen. Het heeft

weinig met wetenschap te maken en staat in geen enkele

richtlijn of standaard, maar het werkt wel. Mensen worden

beter zonder dat daar een medisch-technische verklaring

voor is. Vaak wordt daar geringschattend over gezegd dat

het tussen de oren zit. En laat dat nou ook gewoon waar zijn.

Uit onderzoek blijkt dat de werking in de hersenen aantoon-

baar is. Het geloof van iemand in een behandeling, in com-

binatie met hun beïnvloedbaarheid, kunnen een belangrijk

biochemisch effect veroorzaken. Zintuiglijke ervaringen en

gedachten kunnen de neurologi-sche werking beïnvloeden.

De hersenen beschikken dus over

het vermogen tot zelfheling. Zij spelen een grote rol in de

manier waarop het lichaam reageert. Dit is een veelal onbe-

wust proces en blijkt bovendien een veel krachtiger fenomeen

dan over het algemeen wordt aangenomen.

Tussen de oren Er is sprake van een placebo-effect

als het effect van een behandeling niet door de chemische

samenstelling van het toegediende middel te verklaren is.

Bijvoorbeeld als er farmacologisch onwerkzame stoffen zijn

gebruikt. Placebo komt uit het Latijn en betekent ik zal be-

hagen.

Ook het nocebo-effect bestaat en betekent ik zal schaden.

Hiermee wordt bedoeld dat een negatieve verwachting van

een behandeling onbewust kan leiden tot een negatief

resultaat. Wordt de patiënt verteld dat een ingreep zeer pijn-

lijk zal zijn, dan zal hij waarschijnlijk veel meer pijn ervaren

dan wanneer wordt gezegd dat het hoogstens een beetje

gevoelig zal zijn. Medicijnen kunnen hun werkzaamheid

volledig verliezen als de patiënt er geen vertrouwen in heeft.

Negatieve verwachtingen kunnen zelfs tot lichamelijke klach-

ten leiden en de dood bespoedigen. Daarom zijn artsen zo

terughoudend in het uitspreken van een levensverwachting.

Tekst Ruth Heiligers

De kracht van de verwachting

Geef iemand een neppil, vertel erbij dat het een effectief medicijn is en hij wordt beter. Het place-

bo-effect in een notendop. Waarin schuilt de kracht van het fakedrankje en de namaakpil?

Hersenen beschikken over vermogen tot zelfheling

Page 9: De patiënt aan het roer ZORG - NU91 · ZORGANNONUMMER 128 - 3 Zorg anno NU is het verenigingsblad van Nieuwe Unie ‘91, beroepsorganisatie van deverpleging en verzorging.Hoofdredactie

ZORGANNONUMMER 128 - 9

Behandeling

De placebo is geen wondermiddel. Het werkt niet bij elke

ziekte en niet iedereen is even gevoelig voor het placebo-

effect. Placebo’s werken vooral bij ziekten die te maken heb-

ben met het brein. Bij milde depressies bijvoorbeeld, lijkt een

placebo vaak net zo goed te werken als een antidepressivum.

Hersenscans geven dezelfde veranderingen in de hersenen

te zien.

Pijn blijkt sneller te verdwijnen bij het idee een pijnstiller te

krijgen. Het brein is in staat zelf verdovingsstoffen te produ-

ceren. Op hersenscans is duidelijk te zien dat de hersengebie-

den actief zijn die de overdracht van pijnsignalen verminderen.

Ook Parkinsonpatiënten kunnen baat hebben bij een placebo;

het lichaam gaat meer dopamine aanmaken, de neurotrans-

mitter waar deze patiënten een tekort aan hebben.

Ethisch dilemma Een neppil of een leugentje om

bestwil. Zo staan placebo’s bekend. Maar als een placebo in

een aantal gevallen goed werkt, waarom maken artsen daar

dan niet meer gebruik van? Mag bedrog worden aangewend

als dat ten goede komt aan de patiënten? Of is het onethisch

voor een arts om bewust een placebo voor te schrijven

zonder de patiënt te informeren? Sommige artsen vinden dat

het gerechtvaardigd is een placebo te gebruiken in die ge-

vallen waarin een sterk placebo-effect bewezen is. De meeste

huldigen echter het standpunt dat een arts moet uitleggen

welke behandeling en medicijnen hij voorschrijft. Maar als

de arts zegt dat hij een placebo geeft, schiet het z’n doel

voorbij. Als hij het niet zegt en de patiënt komt er later achter,

zal het vertrouwen afnemen en is de kans aanwezig dat de

klachten terugkomen. Er kan zelfs een nocebo-effect optre-

den; een pil met de werkzame stof werkt niet meer omdat

de patiënt er geen vertrouwen in heeft.

Drie modellen Er zijn verschillende modellen die een

verklaring leveren voor het placebo-effect. Het eerste is het

conditioneringsmodel, ook wel het pavlov-effect genoemd.

Hierbij gaat het om eerdere ervaringen. De honden van

Pavlov (Russische fysioloog 1849-1936) kregen een bel te

horen vlak voordat ze eten kregen. Op een gegeven moment

gingen ze al kwijlen bij het horen van de bel omdat ze uit

ervaring wisten dat na het luiden van de bel er eten zou

komen. Conditionering kan ook optreden bij het gebruik van

een placebo. De patiënt heeft eerder een bepaald medicijn

gehad waar hij baat bij had. In de veronderstelling dat hij het-

zelfde medicijn krijgt, gaat hij ervan uit dat het ook nu werkt

en daar anticipeert het lichaam op. Van belang is wel dat het

placebo qua uiterlijk identiek is aan het eerder gebruikte

medicijn.

Een tweede verklaring wordt geleverd door het verwachtings-

model. De verwachting bepaalt het effect. Je hebt het middel

nog nooit gehad, maar je verwacht dat het zal helpen. Ook

nu anticipeert het lichaam; niet de pil maar het eigen brein

is het actieve ingrediënt.

De derde is het stressreductie-model. Angst en stress kunnen

afnemen en herstel kan bevorderd worden door de aan-

dacht van de expert, door zijn wijze van communiceren.

Jozien Benzing, hoogleraar gezondheidspsychologie heeft

veel onderzoek gedaan naar dit mechanisme. Hierbij spelen

aandacht, het geven van vertrouwen en het ritueel van de be-

handeling een belangrijke rol. De witte jas geeft bijvoorbeeld

het vertrouwen met een expert te maken te hebben.

Als deze ook nog naar je luistert, je serieus neemt, goede

uitleg geeft en een duidelijke diagnose geeft, versterkt dit de

verwachting dat je zult genezen.

Placebo-effecten kunnen aldus Benzing een relevant en ef-

fectief onderdeel van de behandeling vormen. Angst en stress

zijn vaak de oorzaak van veel lichamelijke klachten. Juist deze

kunnen door een empathische benadering gereduceerd wor-

den. Ze geeft nadrukkelijk aan dat stressreductie vooral helpt

de symptomen van een ziekte - zoals pijn - tegen te gaan maar

geen effect heeft op de progressie. Het geneest de ziekte dus

niet, maar vermindert wel de symptomen waar de patiënt de

meeste last van heeft. Het verminderen van die symptomen

verbetert de levenskwaliteit, de symptoombestrijdende medi-

catie kan omlaag en daarmee verminderen ook de bijwerkin-

gen. Daar valt dus de winst te behalen.

Bronnen: Labyrint VPRO radioprogramma – januari 2012; wetenschap24.nl; kennislink.nl

Placebo’s worden vooral gebruikt in onderzoek naar nieuwe geneesmiddelen. Omdat ieder medicijn enigplacebo-effect heeft, is het belangrijkste doel tijdens zo’n onderzoek te bewijzen dat het effect van het echte geneesmiddel het nepeffect significant overstijgt. Pas dan mag het nieuwe medicijn als werkzaam worden aangemerkt. Om dit te bewijzen moet het onderzoek dubbelblind zijn. Het placebo-effect treedt alleen op als onbekend is of er een placebo wordt gegeven.

Het is dan ook cruciaal dat bij iedereen die aan het onderzoek deelneemt onbekend is of het echte middel of de placebo toege-diend wordt. Medicijn en placebo mogen dus niet van elkaar te onderscheiden zijn. Kleur, vorm, geur, smaak, gewicht en verpakking moe-ten gelijk zijn. Zo wordt voorkomen dat onderzoekers onbewust de eigen verwachtingen op de patiënt over-brengen. Ook wordt voorkomen dat het oordeel over de toestand van de patiënt na behandeling wordt be-invloed. Kortom de echte en de nepbehandeling mogen tijdens de gehele testperiode door niemand onderscheiden kunnen worden.

Onderzoek

Page 10: De patiënt aan het roer ZORG - NU91 · ZORGANNONUMMER 128 - 3 Zorg anno NU is het verenigingsblad van Nieuwe Unie ‘91, beroepsorganisatie van deverpleging en verzorging.Hoofdredactie

ZORGANNONUMMER 128 - 10

Achtergrond

Niet lijdzaam de gevolgen van de ziekte ondergaan, maar zoveel mogelijk zelf - in

samenspraak met de betrokken zorgverleners - een manier vinden om er zo goed

mogelijk mee om te gaan. Bij zelfmanagement verschuift de aandacht van een

goede medische behandeling naar een aanpak die gericht is op kwaliteit van leven.

Zelfmanagement betekent dat de patiënt een meer actieve rol als regisseur van zijn

eigen zorg opeist en dat hij mede richting geeft aan hoe de beschikbare zorg wordt

ingezet. Maar het betekent ook het nemen van verantwoordelijkheid voor de

eigen gezondheid, bijvoorbeeld door het eigen maken van een leefstijl die eraan

bijdraagt dat de ziekte niet verergert. De chronisch patiënt moet worden ‘uitgedaagd’

tot onafhankelijkheid en tot het ontdekken van de eigen mogelijkheden en verant-

woordelijkheden: vaker zelf keuzes maken, leren wat hij zelf kan doen om compli-

caties van de ziekte te voorkomen, maar ook leren op tijd aan de bel te trekken bij

de zorgverlener.

Rol zorgprofessional Bij zelfmanagement is het uitgangspunt dat mensen

met een chronische aandoening meer verantwoordelijkheid voor hun eigen zorg en

gezondheid willen en kunnen dragen. De patiënt kan vanuit zijn eigen ervaring een

bijdrage leveren aan vrijwel iedere beslissing en de daaraan gekoppelde activiteit.

Op basis van die gedachte ontwikkelde de Amerikaan Edward Wagner het Chronic

Care Model (2000). Wereldwijd gebruiken zorgverleners dit model in verbeter-

programma’s voor bijvoorbeeld diabetes, hartfalen, depressie en astmazorg.

In Nederland vormt het Chronic Care Model inmiddels de basis voor alle zorg-

standaarden.

Om ervoor te zorgen dat de patiënt zorg krijgt op de manier die hem past, is het

belangrijk dat hij zelf in staat is aan te geven hoeveel verantwoordelijkheid hij kan

en wil nemen. Daarvoor moet de patiënt goed op de hoogte zijn van wat zijn ziekte

inhoudt en hoe het zorgaanbod in elkaar zit. Bewustwording zal de motivatie ver-

hogen om het roer over te nemen en zelf doelen te stellen om zo meer grip te krijgen

op de ziekte. Zorgprofessionals hebben daarbij een informerende, adviserende en

coachende rol, met gelijkwaardigheid en samenwerking als uitgangspunt.

Tekst Yvonne Sturkenboom

Leven met een chronische aandoening vraagt om inventiviteit van

de patiënt, van zijn omgeving en van de betrokken zorgverleners.

Zelfmanagement is voor chronisch patiënten een belangrijk middel

om grip te houden op hun leven. De patiënt moet hierbij het

voortouw nemen en de zorgverlener coacht en ondersteunt. Dat is

wennen voor beide partijen.

Succesvol zelfmanagement vereist goede samenwerking met zorgverleners

Depatiënt aan het

ZORGANNONUMMER 128 - 10

Page 11: De patiënt aan het roer ZORG - NU91 · ZORGANNONUMMER 128 - 3 Zorg anno NU is het verenigingsblad van Nieuwe Unie ‘91, beroepsorganisatie van deverpleging en verzorging.Hoofdredactie

ZORGANNONUMMER 128 - 11

Achtergrond

Samen met de patiënt wordt bepaald welke kennis en vaardigheden

al voldoende aanwezig zijn en welke verder ontwikkeld kunnen wor-

den. Gezamenlijke besluitvorming bevordert het vertrouwen bij de

patiënt om de regie ook daadwerkelijk in eigen hand te nemen.

Zelfmanagement doe je samen; een goede communicatie tussen

patiënt en zorgverleners is dus essentieel. Uit diverse onderzoeken is

gebleken dat zelfmanagement de meeste kans heeft binnen een

samenhangend programma, waarbij ook aandacht is voor educatie en

instructie. Groepsinterventies hebben daarbij de voorkeur boven indi-

viduele programma’s.

Wanneer een patiënt eenmaal goed ingesteld en stabiel is, kan de

zorgverlener op afstand blijven. Maar er kan elk moment iets verande-

ren, en dan moet de patiënt snel bij de zorgverlener terecht kunnen.

Zorgstandaard Een zorgstandaard - opgesteld door vertegen-

woordigers van patiënten en zorgverleners - gaat uit van de zorgvraag

van de patiënt en beschrijft op hoofdlijnen waar goede zorg voor een

bepaalde aandoening aan moet voldoen. Aan de zorgstandaard zijn

indicatoren gekoppeld om de resultaten van de zorg te meten. Het is

echter geen blauwdruk, maar biedt ruimte voor individuele invulling.

Een zorgstandaard gaat, in tegenstelling tot richtlijnen, minder over

de inhoud van de zorg - het wat - maar meer over de manier waarop

de zorg verleend wordt - het hoe - en is erop gericht patiënten zoveel

mogelijk zelf de regie te laten voeren. De centrale zorgverlener en het

individuele zorgplan spelen daarbij een belangrijke rol.

Voor het daadwerkelijk veranderen van gedrag zijn gedragsinterven-

ties nodig. Bij gedragsinterventies worden drie principes van zelfre-

gulering gebruikt:

• het formuleren van persoonlijke gezondheidsdoelen die realistisch

zijn (wenselijk èn haalbaar), niet te ver in de toekomst liggen,

positief zijn geformuleerd en niet concurreren met andere doelen.

De zorgverlener kan de patiënt ondersteunen in het formuleren

van die gezondheidsdoelen;

• het bedenken van strategieën om de beschreven doelen te realise-

ren en om vol te houden. Dit kan bereikt worden door de strategie-

en te laten aansluiten bij de dagelijkse routine van de patiënt,

nieuwe routines te bespreken en barrières te identificeren en aan

te pakken;

• het weerstand leren bieden aan frustraties. Voor de patiënt liggen

verleidingen op de loer. Zelfbeheersing en wilskracht vergen veel

inspanning en mentale energie.

Individueel zorgplan Als ondersteuning van zelfmanagement

dient een individueel of persoonlijk zorgplan. Zo’n zorgplan geeft

patiënten meer verantwoordelijkheid voor hun eigen gezondheid en

helpt zorgverleners om doelmatige zorg te bieden.

In een individueel zorgplan worden de onderlinge afspraken tussen

zorgverleners en patiënt vastgelegd. Patiënten beschrijven daarin hun

eigen doelen en acties die zij samen met hun zorgverleners uitwerken.

De patiënt en de centrale zorgverlener houden in de gaten hoe het

plan in de praktijk uitpakt en of iedereen zich houdt aan de gemaak-

te afspraken.

roer

Lees verder op pagina 12

ZORGANNONUMMER 128 - 11

Page 12: De patiënt aan het roer ZORG - NU91 · ZORGANNONUMMER 128 - 3 Zorg anno NU is het verenigingsblad van Nieuwe Unie ‘91, beroepsorganisatie van deverpleging en verzorging.Hoofdredactie

ZORGANNONUMMER 128 - 12

Achtergrond

Het Chronic Care Model propageert geïntegreerde zorg.

Zelfmanagement is een van de pijlers van dit model en het contact

tussen professional en patiënt staat centraal. CCM brengt medische

en gedragsgerichte zorg samen en definieert zes kernelementen die

de kwaliteit van zorg voor chronische zieken bevorderen.

In het Chronic Care Model wordt beschreven hoe de organi-satie van

zorg van invloed is op de kwaliteit van zorg. In dit geval de zorg voor

chronische zieken. De idee is dat als er op deze elementen verbeter

acties worden gezet, dit zal leiden tot betere resultaten voor de chro-

nisch zieke. Dit kan echter alleen als er daarbij sprake is van goed

geïnformeerde, actief participerende patiënten en een voorbereid en

proactief werkend team van professionals, die zich bewust is van het

systeem waarvan zij deel uitmaken. Het CC model is te downloaden

via www.hsleiden.nl.

Maar veel zorgverleners en patiënten lijken nog onvoldoen-

de overtuigd van de meerwaarde van het werken met een

persoonlijk zorgplan. Patiënten blijven nog te vaak hangen

in een passieve rol, en zorgverleners dringen te weinig aan

om daar verandering in aan te brengen. Het kost zorgver-

leners moeite om los te komen van hun adviserende rol en

de behoeften van de patiënt als vertrekpunt te nemen.

Chronische patiënten die een zorgplan hebben, zijn daar

meestal tevreden over. Ze voelen zich meer betrokken bij de

zorg en bijna driekwart ervaart het als een stok achter de

deur bij het bereiken van hun doelen. Ook zorgverleners die

ervaring hebben met persoonlijke zorgplannen, zijn enthou-

Verolg van pagina 11

€ 15excl. BTW

Ampullen veilig breken zonder dat men zich snijdt aan het glas met de Almeva ampullenopener.

geschikt voor 1-2 ml, 5-10 ml, 10-15 ml ampul herbruikbaar aluminium uitvoering

Kabelstraat 10 • 1322 AD Almere

036 53 35 260 • www.almeva.nl

siast en zeggen niet anders meer te willen werken.

Desondanks blijkt uit een recente meldactie (juli 2012), ge-

organiseerd door onder anderen de NPCF, dat slechts een

minderheid van mensen met een chronische aandoening zo’n

individueel zorgplan heeft.

Zorgverzekeraars hebben het plan opgevat om een individu-

eel zorgplan verplicht te stellen en patiëntenverenigingen

dringen bij de minister aan op harde afspraken met het zorg-

veld over de invoering ervan. Want, zo redeneren zij, via de

integrale bekostiging van de zorg voor chronisch patiënten

wordt er tenslotte betaald voor de toepassing van individu-

ele zorgplannen. Meer info: www.zelfmanagement.com.

Chronic Care Model

Page 13: De patiënt aan het roer ZORG - NU91 · ZORGANNONUMMER 128 - 3 Zorg anno NU is het verenigingsblad van Nieuwe Unie ‘91, beroepsorganisatie van deverpleging en verzorging.Hoofdredactie

ZORGANNONUMMER 128 - 13

Puzzel

WOORD ZOEKERMail de oplossing van de puzzel vóór

1 oktober 2012 naar [email protected]

Ook niet-leden kunnen hun

oplossing insturen.

Vermeld je naam en adres.

Onder inzenders van de juiste

oplossing verloten we vijf

ampullenbrekers.

Page 14: De patiënt aan het roer ZORG - NU91 · ZORGANNONUMMER 128 - 3 Zorg anno NU is het verenigingsblad van Nieuwe Unie ‘91, beroepsorganisatie van deverpleging en verzorging.Hoofdredactie

ZORGANNONUMMER 128 - 14

Praktijk

Dé ontmoetingsplek voor werknemers en werkgevers in de

zorg & welzijn!

Mediapartners*:

Met vakinhoudelijke, geaccrediteerde

workshops en een gevarieerde

beursvloer is Carrièrebeurs Zorg &

Welzijn hét evenement voor

studenten, starters en professionals

die interesse hebben in een baan in

de zorg- of welzijnssector.

Deelnemen met uw organisatie?

020-6382146 of [email protected]

De Carrièrebeurs Zorg & Welzijn is een activiteit van een onderdeel van de

Vrijdag 23 enzaterdag 24 november 2012

Amsterdam RAI

Incl. Skillslab: De plek om vaardigheden te oefenen.

*De genoemde mediapartners zijn gebaseerd op samenwerkingen 2011

Tekst Cees van Schilt

Einde van de 24-uurs zorg

Bedankt Cees!

Elke vorm van ontspanning is onbetaalbaar geworden

Welke ondersteuning of zorg intramu-

rale cliënten nodig hebben, wordt be-

schreven in een zorgzwaartepakket

(ZZP). Bij elk ZZP hoort een vastgesteld

aantal uur zorgtijd per week en dus

bepaalt het ZZP ook hoeveel geld de

instelling krijgt voor die cliënt.

Page 15: De patiënt aan het roer ZORG - NU91 · ZORGANNONUMMER 128 - 3 Zorg anno NU is het verenigingsblad van Nieuwe Unie ‘91, beroepsorganisatie van deverpleging en verzorging.Hoofdredactie

ZORGANNONUMMER 128 - 15

Praktijk

Het toekennen van zorgzwaartepakketten aan cliënten in de

gehandicaptenzorg heeft ingrijpende gevolgen voor de per-

soneelsformatie van de afdelingen.

Alleen de uren dat daadwerkelijk zorg verleend wordt, vallen

binnen het budget. Alles wat buiten de directe zorg valt,

wordt niet meer vergoed. Hoe beperkt het toegekende ZZP

van deze cliënten vaak is, wordt geïllustreerd door een cliënt

die, voordat hij in een woonvoorziening buiten de muren van

de instelling kan gaan wonen, eerst een hogere indicatie

moet krijgen. De benodigde zorguren in zijn nieuwe woon-

situatie kunnen uit zijn oorspronkelijke zorgindicatie namelijk

niet worden bekostigd.

Consequenties zorgzwaartepakketten ’s Nachts worden er binnen onze instelling slechts enkele me-

dewerkers ingezet die via een camerasysteem het hele terrein

in de gaten houden. Overdag is er voor de cliënten zes uur dag-

opvang en zijn er alleen in de piekuren nog mensen op de

afdelingen. Concreet betekent dit dus het einde van de 24-

uurs zorg. Een paar piekuren in de ochtend, een paar in de

avond en tussendoor hoeft er niemand op de woning of af-

deling te zijn. Het komt zelfs voor dat cliënten vroeger in bed

worden gelegd, zodat er een medewerker eerder naar huis kan.

Dat mensen intramuraal wonen juist omdat zij niet (meer)

zelfstandig kunnen leven, wordt totaal vergeten. Iemand die

niet zelfstandig naar de stad kan, moet tegen een uurloon

van € 30,81 een personeelslid inhuren om met hem of haar

kleding te gaan kopen, omdat de begeleiding bij dit soort

activiteiten niet meer in het voorzieningenpakket zit.

Medewerkers van een afdeling uit een naburige instelling

wilden - als invulling van de vakantieweek - met zes cliënten

een aantal uitstapjes maken. Er was een planning gemaakt

voor vijf dagen: van een dagje Beekse Bergen en een high

tea tot een bezoek aan de Efteling en een barbecue. Voor

deze zes cliënten moesten drie extra diensten van negen uur

worden ingezet à € 30,81 per uur en dat voor vijf dagen.

Daarbij komen nog de vervoerskosten en de entreegelden.

Tel het op en schrik van het kostenplaatje.

Het gevolg was dat de familie van een cliënte hun dochter

op de afdeling wilde laten, omdat zij er toch niets aan zou

vinden. Een moeder gaf aan haar zoon wel een weekje naar

huis te laten komen want voor dat geld konden ze met het

hele gezin op vakantie. Voor de overgebleven deelnemers

zouden de uitstapjes nu alleen maar duurder worden.

Uiteindelijk moest besloten worden dat de plannen niet

haalbaar waren.

Formaties zijn uitgekleed tot het minimum. Er is niemand

meer beschikbaar om eens iets samen met een cliënt te

doen. De cliënten worden (nog) passiever en bewegen

nog minder. En dan is - hoe ironisch - cliënten meer laten

bewegen een thema in de instelling. Intramurale zorg heet

toch nog steeds 24-uurs zorg te zijn. Maar in de praktijk is

dit concept door de invoering van de zorgzwaartepakketten

allang achterhaald.

Cees van Schilt heeft met dit verhaal zijn laatste bijdrage geleverd aan ons magazine. Hij was zo’n tien jaar redacteur

van Verpleging NU/Zorg anno NU. Cees is vorige maand met pensioen gegaan en is daarom gestopt met een aantal

vrijwilligersfuncties binnen NU’91, waaronder vakbondsconsulent en redactielid.

Cees’ inzet werd gekenmerkt door een niet aflatende gedrevenheid als het ging om het uitdragen van de mooie kanten

van het vak, maar ook van d e vaak negatieve gevolgen voor zorgmedewerker én cliënt van de vele veranderingen

binnen de (gehandicapten)zorg. Als hoofdredacteur van Zorg anno NU wil ik Cees heel erg bedanken voor zijn inbreng

en loyaliteit gedurende al die jaren.

Er is niemand meer beschikbaar om eens iets samen met een cliënt te doen

Page 16: De patiënt aan het roer ZORG - NU91 · ZORGANNONUMMER 128 - 3 Zorg anno NU is het verenigingsblad van Nieuwe Unie ‘91, beroepsorganisatie van deverpleging en verzorging.Hoofdredactie

ZORGANNONUMMER 128 - 16

Kader NU’91

Voor welke zaken kun je bij een vakbondsconsu-lent terecht? Wil je iets weten over je arbeidsovereen-

komst, de interpretatie van de cao, de arbeidstijdenwet of

welk arbeid gerelateerd onderwerp dan ook, de NU’91 vak-

bondsconsulent is het eerste aanspreekpunt voor alle mede-

werkers in de instelling. Ook mensen die geen lid zijn van

NU’91 of lid zijn van een andere vakbond kunnen bij de vak-

bondsconsulent terecht. Als de vakbondsconsulent je vraag

niet zelf kan beantwoorden dan word je doorverwezen naar

iemand die de benodigde kennis wel paraat heeft. Ook bij

een geschil met je leidinggevende is de vakbondsconsulent

de aangewezen persoon om het probleem in eerste instan-

tie mee te bespreken.

Vakbondsconsulenten helpen niet alleen bij individuele pro-

blemen, maar hebben ook als taak collectieve belangen te

behartigen. Dit doen zij door aansluiting te zoeken met de

OR, de afdeling P&O en - indien aanwezig - een VAR.

Via de vakbondsconsulent kun je ook door NU’91 aange-

boden workshops of evenementen naar de instelling halen.

Op de website vind je het meest actuele trainingsaanbod.

Op de website kun je ook de lijst vinden met zorginstellin-

gen waar een NU’91 vakbondsconsulent actief is.

Wat vind je leuk aan deze functie? Het leukste as-

pect vind ik de contacten die je opdoet. Om te beginnen het

contact met andere vakbondsconsulenten van NU’91.

Je bent ineens veel beter op de hoogte van wat er in andere

regio’s en andere zorgsectoren gebeurt. Daarnaast worden

de contacten binnen je instelling anders. Ik werk binnen een

grote organisatie voor de geestelijke gezondheidszorg.

Sinds ik vakbondsconsulent ben, heb ik veel mensen leren

kennen: uit de Raad van Bestuur en de centrale ondernemings-

raad en natuurlijk allerlei collega’s, zowel leden als niet-le-

den. Automatisch ga je je meer verdiepen in zaken en krijg je

steeds meer inzicht in het reilen en zeilen van de organisatie.

Hoe houd je als vakbondsconsulent je kennis up-to-date? Om te beginnen krijg je van NU’91 een basis-

scholing voor vakbondsconsulenten. Dit is een tweedaagse

cursus waarbij je geleerd wordt hoe je alles in gang moet

zetten en de basiskennis krijgt die je in staat stelt antwoord

te geven op de meest voorkomende vragen over de arbeids-

tijdenwet, contracten en de cao.

Vier á vijf keer per jaar komen alle vakbondsconsulenten van

NU’91 bij elkaar en bespreken verschillende onderwerpen.

Tekst Eveline Baarsma

Vraagbaak voor

collega’s

Page 17: De patiënt aan het roer ZORG - NU91 · ZORGANNONUMMER 128 - 3 Zorg anno NU is het verenigingsblad van Nieuwe Unie ‘91, beroepsorganisatie van deverpleging en verzorging.Hoofdredactie

ZORGANNONUMMER 128 - 17

Kader NU’91

Regelmatig worden daarbij deskundigen uitgenodigd.

Tijdens de laatste scholingsdag stonden bijvoorbeeld twee

sterk uiteenlopende onderwerpen op het programma: Dwang

en Drang en Pensioenen. Ook wordt er regelmatig aandacht

besteed aan de juridische actualiteit.

Verder komt één keer in de twee á drie maanden de klank-

bordgroep van de cao waar je onder valt, bij elkaar. Tijdens

deze bijeenkomsten worden de actuele ontwikkelingen

binnen die cao besproken en fungeer je als klankbord voor

de cao-onderhandelaars.

Welke faciliteiten krijgen kaderleden? De functie

van vakbondsconsulent is formeel opgenomen in de cao.

De werkgever moet de vakbondsconsulent dus in staat stel-

len om zijn/haar functie uit te voeren. In de meeste cao’s is

een vrijstelling van je reguliere zorgwerkzaamheden opge-

nomen van minimaal vier uur per week. Die uren dien je te

besteden aan activiteiten in het kader van je functie als vak-

bondsconsulent. Dat kan bijvoorbeeld zijn het bijwonen van

een door NU’91 georganiseerde scholingsdag of het beant-

woorden van vragen van collega’s. Verder dient de instelling

ruimte beschikbaar te stellen voor bijeenkomsten of gesprek-

ken, en je moet de beschikking krijgen over een telefoon en

gebruik kunnen maken van internet en e-mail.

Waarin ondersteunt NU’91 de vakbondsconsulent?

Vakbondsconsulenten kunnen met vragen altijd direct te-

recht bij het NU’91 serviceloket. Ook kan ondersteuning

gevraagd worden van de belangenbehartiger in jouw regio.

Verder helpt de vrijwilligerscoördinator je met alle praktische

zaken rondom de functie en organiseert zij de bijscholings-

dagen. En er is allerlei promotiemateriaal zoals folders en

leuke gadgets beschikbaar om onder je collega’s te verspreiden.

Je hebt vast wel eens gehoord van de vak-

bondsconsulent, maar je weet misschien niet

precies wat die doet. Daarom

hebben we José van Voorthuizen,

gedifferentieerd verpleegkundige bij Lentis in

Zuidlaren en vakbondsconsulent voor NU’91,

een aantal vragen voorgelegd.

Meld je aan

Is de functie van vakbondsconsulent ook iets voor jou? Laat het ons weten, want er zijn nog te veel organisaties waar geen vakbonds-consulent is. Vrijwilligerscoördinator Eveline Baarsma kan je nog veel meer ver-tellen over deze functie: [email protected] of bel 030-2964144. Mocht er binnen jouw organisatie al een NU’91 vakbondconsulent - of van een andere bond - actief zijn, neem ook dan gerustcontact op. Misschien is er voor jou een ander manier om actief te zijn.

Page 18: De patiënt aan het roer ZORG - NU91 · ZORGANNONUMMER 128 - 3 Zorg anno NU is het verenigingsblad van Nieuwe Unie ‘91, beroepsorganisatie van deverpleging en verzorging.Hoofdredactie

ZORGANNONUMMER 128 - 18

Column

‘Ineens wist ik het: zo kan het echt niet langer, ik heb ’s nachts een zuster nodig. De dokters hadden gezegd ‘nog een maand of twee’, nou en dat is inmiddels al ruim vijf maanden geleden. Natuurlijk ben je dankbaar voor de tijd die je nog samen hebt, maar ik ben ook in de negentig.’ De kleine vrouw schommelt voor me uit naarde keuken. Ze zet thee voor ons en doet haar verhaal.

Haar man roept haar vanuit de slaapkamer. Achter de vrouw

aan loop ik naar het bed om me voor te stellen: ‘Mijn naam

is Lize, ik ben de nachtzuster.’ Zijn reactie is anders dan ver-

wacht: ‘Nee, ik hoef niet te piesen. Hoe heet je eigenlijk?’

Hij kijkt naar zijn vrouw: ‘Het is toch ook niet te geloven dat

ze zich niet eens meer voorstellen.’ Mevrouw probeert de

gemoederen wat tot rust te brengen en begint uit te leggen

dat hij mij verkeerd moet hebben verstaan. Waarop hij rea-

geert: ‘Ja, precies, anders kunnen ze net zo goed meteen

gaan!’

Vele misverstanden later zit ik weer met mevrouw in de keu-

ken en zegt ze ter verontschuldiging nog dat haar man nogal

hardhorend is. Even later gaan alle lampen uit, op één na.

Daar ga ik theedrinkend en lezend de nacht bij doorbrengen.

Meneer en mevrouw vallen rustig in slaap, terwijl ik me in-

wendig een kriek lach om Simon Carmiggelt.

De grote hoeveelheid thee vereist halverwege de nacht een

bezoek aan de badkamer. Mocht je de kans lopen ooit in

Tekst Lize Schellevis

Weekend miljonairs een fortuin te kunnen winnen met de

vraag Waar herken je een seniorenflat aan?, let dan nu even

goed op. Het draait namelijk allemaal om die badkamer. Die

heeft namelijk drie belangrijke kenmerken: twee deuren,

één naar de gang en de andere naar de slaapkamer, een

verhoogd toilet - het zogenaamde seniorentoilet - en beugels,

veel beugels.

Ik sluip via de gang naar de badkamer en sluit geruisloos de

deur tussen de badkamer en de slaapkamer, laat mijn broek

zakken en klauter op het toilet. Op dat moment begint me-

neer tegen zijn vrouw te praten. Zij wordt wakker en vraagt

slaapdronken: ‘Wat is er?’. Het is even stil. Dan hoor ik zacht-

jes snikken. Het snikken wordt heviger en dan zegt de man:

‘Ik hou, ik hou, ik hou toch zoveel van jou…’. Ook mevrouw

begint nu te snikken.

Ik heb er zeker een kwartier gezeten, met mijn broek op mijn

enkels, bungelende beentjes op een veel te hoog toilet.

Diep geraakt.

Nachtelijke liefdes-verklaring

Page 19: De patiënt aan het roer ZORG - NU91 · ZORGANNONUMMER 128 - 3 Zorg anno NU is het verenigingsblad van Nieuwe Unie ‘91, beroepsorganisatie van deverpleging en verzorging.Hoofdredactie

ZORGANNONUMMER 128 - 19

is de digitale nieuwsbrief van NU’91. Hierin vind je het laatste nieuws over

NU’91 en over de ontwikkelingen binnen de zorg. Wil jij ook NUfo ontvangen?

Ga dan naar www.nu91.nl en log in via Mijn NU’91 en pas Mijn gegevens aan. NUfoIkben

Geef het ons op tijd door wanneer je van adres verandert of van werkgever. Vul de nieuwe gegevens in en stuur de bon -zonder postzegel - naar:

NU’91 Ledenadministratie Antwoordnummer 9331 3500 ZC UtrechtJe kunt de wijzigingen natuurlijk ook per email doorgeven: [email protected]

NU lid

naam

lidnr.

email

Nieuw adres adres

postcode woonplaats

tel. nr.

oude postcode rekeningnr.

Nieuwe werkgever

naam instelling

adres

postcode plaats

ingangsdatum

email werk

Op 13 november organiseert Nursing in samenwerking met NU’91 het 1e Jaarcongres:

Veilig Werken in de Zorg. Voel jij je niet altijd even veilig op de werkvloer? Lijkt agressie een

terugkerend aspect van je werk te worden in plaats van een incident? Ooit het gevoel gehad

handelingen te moeten uitvoeren die eigenlijk tegen je principes ingaan? Onderwerpen als

agressie, seksuele intimidatie en ethiek op de werkvloer zullen deze dag uitgebreid aan de orde

komen. Met als doel zorgprofessionals een aantal handvatten te bieden aan de hand van de

vraag Welke methoden kunnen bijdragen aan een prettige én veiligere werkplek?

Interactie staat centraal tijdens dit congres. Met behulp van prikkelende stellingen

tussendoor, wordt gepeild of de mening van de deelnemers wijzigt door de presentaties en

discussies. Op deze manier kunnen ook de verschillen tussen de verschillende zorgsectoren

zichtbaar worden. ‘s Middag zijn er drie workshoprondes, waarbij er nog dieper kan worden

ingegaan op de grootste dilemma’s voor zorgprofessionals. Kijk voor meer informatie en het

volledige programma op www.reedbusinessevents.nl/veiligwerken

De grootste dilemma’s voor zorgprofessionals

Jaarcongres

Page 20: De patiënt aan het roer ZORG - NU91 · ZORGANNONUMMER 128 - 3 Zorg anno NU is het verenigingsblad van Nieuwe Unie ‘91, beroepsorganisatie van deverpleging en verzorging.Hoofdredactie

ZORGANNONUMMER 128 - 20

Ouderenzorg

werkt voor de zorg

BEROEPSORGANISATIE VOOR DE VERPLEGING EN VERZORGING

...zorgen dat je zorgvuldig kiest!