1

De  pareerkeersen  1449  –  1749  in  het  oud  archief  van  de  Confrérie

                   Toen  in  2007  plots  een  oude  pareerkeers  opdook  in  de  Kunsthandel  van  de  Londense  Sam   FOGG   hadden   geheime   onderhandelingen   plaats   tussen   het   Bureau   van   Proost   en  Kerkmeesters   der   Confrérie   en   de   Koning   BoudewijnsDchDng.   Deze   laatste   schonk   dit  kostbaar   16de   eeuwse  beeldhouwwerk   ter   bewaring   in   het  Museum  van  de  Confrérie.   De  oudste  “historiek”   van  de  pareerkeersen  dateert   van  1759,  en  dit  van  de  hand  van  Jan  van  Steelant,  tevens  auteur  van  de  tekening  die  verscheen  in  de  catalogus  van  Sam  Fogg  (2007).

                   Wij  vonden  het  interessant  de  oudste  eigenDjdse  bronnen  van  het  Confrériearchief  te  raadplegen,   namelijk   vanaf   1449:   de   eerste   pareerkeerkaarsen,   de   eerste   “paruren”,   de  eerste   “rekeningen”   van   de   Confrérie,   namelijk   1469   –   1569   (periode   van   de  “ommegangen”).  Deze  werden  nog  niet   jaar  na  jaar  onderzocht.  Dit  onderzoek  voerden  we  uit  in  2008  –  2009,  en  we  brengen  de  belangrijkste  gegevens  van  deze  rekeningboeken  in  de  lijnen,  die  volgen  op  een  korte  uitwijding  betreffende  het  jaar  1449.

                    In  januari  1449   besloot  de  Algemene  Vergadering  van  het   ‘Gheselscepe  van  den  Heligen  Bloede’  dat  4  leden  van  het  “gezelschap”  (later  ‘Confrérie’)  in  de  Ommegang  van  het  Heilig  Bloed  een   ‘pareerkeers’   zouden  dragen  met   de  voorstelling   ‘Diederik   van   den   Elzas  ontvangt   het   H.Bloed   uit  de  handen  van  de   Patriarch  van   Jeruzalem’,   met   langs  onder   ‘de  pelicaen  die  de  jongeren   voedt  met  haar  bloed’,  een  houten  beeldhouwwerk  ‘omringd  met  een  doornenkroon,  waarop  26  vaentjes  met  wapen  van  de  mannen  van  het  H.Bloed’.In  hetzelfde  jaar  1449  wordt  het  eerste  reglement  (1)  samengesteld:  Art.2  bepaalt  dat   de  “confraters”  een  tabbaerd  (toga)  in  de  Ommegang  moeten  dragen:   dit  zijn  de  paruren  en  de  eerste  bladzijden  van  het  Parureboek.Art.4   bepaalt   dat   4   leden   van   het   “gheselscepe   van   het   H.Bloed”   de   pareerkeers   zullen  dragen  rond  de  H.Relikwie  in  de  Ommegang.Art.11  bepaalt  dat  het  aantal  leden  van  (toen  nog  in  leven:  16),  naar  26  wordt  opgetrokken.

                   De  eerste  ‘Rekeningen’  uit  de  periode  1450  –  1468  zijn  verloren  gegaan.  De  eerste  eigenDjdse  archiebronnen  van  de  Confrérie  zijn  haar  ‘rekeningen’  vanaf  1469  (2).  Voor  ieder  jaar   vonden  we  6  –  8  blz.  met  naam  van  de  Proost,   vergaderingen  van  de  leden,   ledenlijst,  P.V.  van  de  A.Vergaderingen,  de  ommegang,  maalDjden,  kosten  en  baten,  8  pareerkeersen.In  1469  –  1471  heec  men  het  over  “26  vaentjes  gescilderd  door  A.De  Mol,  en  Jan  fs.  Hughe  de  scilder”.In  1471  –  1472  (Regl.  1471  trok  het  aantal  leden  op  van  26  naar  31),  staat  f  °10:  ‘alle  andere  keerssen   te   vernieuwen   ende   te   vermaeken’   ….  Ook   31   vaentjes  op  31   “pinnetjes”   van  de  doornenkroon.

(1) Register  12  A  .  H  .  B  .  B  .  (Archief  H.Bloed  Brugge),  ‘Charters,  9  originele  akten  opPerkament  (1449  –  1589).

(2) Reg.  18  A  .  H  .  B  .  B  .  ‘Rekeninge  1469  –  1516  –  1517  (vol.1)  f  °  1  –  207  v.’

2

In  1476,  gaat  het,  f  °  36v.  over:  ‘betaelt  Jan  Hughe  zone,  de  scildere  van  8  nieuwe  vaenkens,  5  groten  ’t  stuk  op  de  nieuwe  kerssen  ende  16  vermaeckt,  somme  van  2  pond;  betaelt  item,  in  dit   zelve  jaar  waren  gemaekt  8   nieuwe  kerssen  van   de  Heilige  Bloede;   van  al  welcke  eerst  betaelt   Jan  Michiels  fs.  De  Rmmerman  van   snydene,  de  som  van  10  pond;   item  nog  betaelt  Clais   van   Hegghemont   de  scildere,   van   de   8   vorseiden   kersen   te   stoffene   als   blijkt   bij   zijn  quiWance  6  pond  8  shilling’.Ter  herinnering  weze  gemeld  dat  Hertog  Karel  de  Stoute  meermaals  betrokken  werd  bij  de  verering  van  de  H.Bloedreliek,  bij  gelegenheid  van  “generale  processies”  met  de  Reliek  voor  of  na  bepaalde  oorlogen  in  1465,  1468,  1471,  1474,  1476.  Men  kan  zich  de  vraag  stellen  of  graaf  D.   ven  den  Elzas,   de  H.   Bloedreliek  ontvangend  uit   de  handen  van  de  patriarch  van  Jeruzalem  (pareerkaars)  geen  bron  van  inspiraDe  is  geweest  voor  de  gouden  abeelding  van  de  knielende  Karel  de  Stoute,  schenker  van  een  reliekschrijn  met  vinger  van  Sint-­‐Lambertus,  aan  de  Luikse  kathedraal!  (3).                    In  maart  1482,  f  °  59:  ‘betaelt’  de  Confrérie  (gheselscepe)  ‘van  8  torssen  te  vaerdene  voor  den  Heleghen  Bloede  was  ghedraghen  tonzer  Vrouwe’  Uit  eigenDjdse  chronieken  weet  men  dat  enkele  buitengewone  processies  met  de  H.Bloedreliek  uitgingen  “om  genezing  van  Maria  van  Bourgondië  na  haar  ongeval  te  Wijnendaele”…  en  ook  dat  bij  het  overbrengen  van  haar  stoffelijk  overschot  naar  de  O.L.Vrouwkerk  te  Brugge,  meerdere  leden  van  de  Confrérie  (onder  meer  C.Breydel,  A.Losschaert,  Jan  van  Nieuwenhove,  P.Lanchals)  de  lijkstoet  volgden  tot  in  de  kerk.In  1487,  f  °79:  Keizer  Maximiliaan  stapt  mee  in  de  Ommegang.In  1490,   f   °   91-­‐92   uitvaartmis  van  gewezen   lid  P.   Lanchals   in  de  O.L.Vrouwkerk  …   enkele  ‘kerssen’  worden  ‘verscildert’  …  een  ‘nieuw  boecxken  van  de  paruren  bestelt’.In   1494,   f   °110:   Pierre  Anchemant,   raad   van  Maximiliaan,   nadien   van  Philips  de  Schone,  wordt  lid  van  de  Confrérie  …  31  vaentjes  en  8  torssen  worden  opgesmukt  …  ‘2  loveren(  bladen  )  vermaekt  aan  één  van  de  kerssen’  van  het  H.Bloed.In   1505,   f   °   165:   ‘Onze   Koning   van   CasRlië,   Leon   Granada   in   oorloghe   (met   vader  Maximiliaan)   in   Arnhem   (Gelderland)   binst   grote   ommegang’   …   ‘van   gheselscepe   met  brandende  keersse  in  de  hand  ende  agt  joncste  drooghen  elk  een  torsse  naer  de  ordonnances  vanden   H.Bloeddag   …   8   torssen   wegende   35   pond,   syn   verscildert   en   ghedragen   door   8  ghesellen’.Tussen  1512  en  1516  wordt  in  de  ‘rekeningen’  vermeld  dat  Fr.  Fabiaen,  fs.  Jan,  enkele  malen  wordt   belast   met   ‘   het   scilderen   of   overscilderen   en   vermaeken   van   vaenkes,   tortsen   en  pareuren  …  nog  steeds  8  ghesellen  om  de  tortsen  te  dragen  ‘.In  1514  –  1515  betaelt  men  weliswaar  ook  ‘  arme  lieden  van  8  torssen  te  draghen,  2  sh.  Elk  ‘.                    Voor   de  periode  1517  –   1569,  hebben  we  geput  uit  het   H.Bloed  archief  van  de  Confrérie,   ‘   rekeningen’,   Reg.19   (4)   enerzijds;   uit   het   Stadsarchief   (5)   ‘   Kerkrekeningen  St.Baselis’,  zelfde  kapel,  waarover  de  Brugse  historicus  Alfons  Dewipe  uitgebreid  geschreven  heec   in   het   Djdschric   BIEKORF   (6),   met   noDDes  over   de  werken   in  St.Basiliuskerk   tussen  1518   en   1592.   Wij   gingen   eveneens   de   rekeningen   na,   met   toestemming   van  Erestadarchivaris   A.Vandewalle   en   de   huidige   stadsarchivaris   N.Geirnaert.   We   danken  meteen  Alf.  Dewipe  die  ons  hielp  in  het  nazicht  van  1000  blz.  van  Register  18  en  19  van  de  Confrérie.

(3) Till-­‐Holger  BORCHERT,  in  ‘Tentoonstelling  Karel  de  Stoute,  Brugge  2009,  78,  253’(4) Reg.  19  A.H.H.B.  1517  –  1569  (vol.2),  f  °  208  –  526(5) S.A.  Brugge,  456/5,  ‘Kerkrekeningen  van  de  Brugse  St.Baseliskerk’,  f  °  1-­‐160  (1518  –  1569)(6) Alf.  Dewipe:  ‘St.Baseliskerk  in  16de  eeuw’,  Biekorf  1998/4,  321-­‐327.

3

In  1518  –   1519,   f   °   216,   ‘wordt  Donaas  Fabiaen   gelast   te   scilderen   31  vaenkes,  groene   en  grauwe   taffetas   meWer   pareuren,   8   torsen   …   item   van   de   pareure   van   desen   jaere   te  bewerpen  (ontwerpen)  en  in  de  boek   van  de  geselscepe  te  staen’  (7).  Hier  gaat  het  over  het  Parureboek,  aangevuld  door  Jan  van  Steelant  in  1759.

                   In  1521  –  1522,  f  °  229:   ‘gelast  Donaes  Fabiaen  31  vaenkes,  8  tortsen  te  scilderen  als  men  ’t  Heilig  Bloed  droegh  t’onzen  Vrouwe,  daer  ons  Koning  (Karel  I)  medeging’.  In  1519  was  Keizer   Maximiliaan   gestorven   en   zijn   kleinzoon   Karel   I   was   gekomen   naar   een  herdenkingsmis  in  de  O.L.Vrouwkerk,  waar  zijn  grootmoeder  M.van  Bourgondië  in  1482  was  begraven.In  Biekorf  2000/2,  lazen  we  een  arDkel  van  Alfons  Dewipe  over  het  bezoek  van  Karel  I  aan  Brugge  en   recepDe  op  H.Bloeddag   (3  mei  1522)  met   zijn   tante  Margareta  van  Oostenrijk  (eerste  huwelijk  in  1497  met  erfprins  Jan  van  CasDlië:    eind  1497).  Karel  I  verbleef  met  zijn  hof  te  Brugge  gedurende  enkele  weken  (8).In  1524  –  1525,   f  °   247v.:   ‘up   den   Xten   dach   van  Maerte  XVcxxiii  was  dat   het   heligh   bloet  ghedraeghen   tsint   Donaas,   den  almueghende  Ghod   te   biddene  ende  te  bedankene   van   de  victorie   in  et   hertochdom  van  Mylaen   (  tegen  Franse  Koning)  …  ende  was  ghedraghen  den  groote  hommeghanck  daer  het  gheselsciep  mede  gingh  helck  met  een  brandende  kerse  in  de  hant,  boven  de  viii  toersen  die  by  viii  persoene  van  de  geselscipe  ghedraeghen  waren  neffens  het  helich  bloet’.

                    In  1529,  f  °  274:   ‘item  betaelt  Lanslot  de  scilder  (L.Blondeel)  over  drie  patrone  die  hij  gemaect  heeh  om  nieuwe  candelaers  te  maken  midts  dat  dhoude  zwaert  zijn,  10  sc.’De  3   patronen  waren  zeker  geïnspireerd  door   de  vorige  modellen,  net   als  de  tekening  van  1759   (Parureboek)  het  ook  was.  1529  kan  ook  gelinkt  worden  aan  L.Blondeel,  ontwerper   in  1527   –   1528  van  de  Keizer  Karelschouw,  afgewerkt   in  1530  –  1531.   Zoals  we  verder   zullen  suggereren   met   de   datering   1529   voor   de   teruggevonden   Pareerkaars,   stellen   we   dat  L.Blondeel  ook  het  wapen  op  de  achterkant  van  de  3  pareerkeersen  voorgesteld  heec,  doch  wel  het  wapen  van  Karel  I.

                   In  1539,  f  °  330  schrijc  men  van  ‘te  maeken  één  nieuwe  houten  keers,  8  kronen;  nog  betaelt  scilder  Joos  Vander  Beke,  van  ‘tscilderen,  van  deselve  6  kronen,  2  pond,  17  sh.’In  1560,  f  °468:  ‘betaelt  Pieter  Pourbusse  voor  twee  patronen  van  kerssen,  6  sh.xi  gr  …’                  Intussen  was  in  1559  het  bisdom  Brugge  opgericht   in  de  vroegere  Proosdij  van  St.Donaas-­‐  van  dan  af  de  eerste  Brugse  kathedraal.  Tot  dan  toe  sprak  men  over  8  pareerkeerssen.

                   In  1561  –  1562,  Reg.19  (4),  f  °473:  ‘aldaer  gheresolveert  wierdt  weder  te  draghene  vier  houten  keersen  in  stede  vanden  achte  die  men  van  oudts  ghedreghen  heeh’.In  1568   –   1569   (4),   f   °515:   ‘vier   mindere   dan  doude  uyt   zelve   fatsoen,   vier   oude   keerssen  worden   voort   ommeghedraghen’.   Mogelijks   worden   de   kaarsen   niet   meer   geplaatst  bovenaan  het   beeldhouwwerk.   Mogelijks  liggen  de  oude  8   pareerkeersen   in  de  crypte  of  pelikaankelder   en  gebruikt  men  bij   voorkeur   alleen  nog  de  4   “oude”   pareerkeersen.   In  de  registers   van   de   Confrérie   spreekt   men   niet   meer   over   het   maken   van   nieuwe  beeldhouwwerken.

(7) Reg.   62bis,   A.H.B.B.,   ‘Boek   der   paruren,   verbonden   1518   ende   vermeest   van   papier,  herbonden  1759.’

(8) S.A.  Brugge:  ‘Stadsrekening  1521  –  1522,  f  °90’.

4

  In  1578   is  Brugge  in   handen  van  het   CalvinisDsch  regiem,   de  H.Reliek  wordt  weggeborgen,  de  Roedrager   (klerk  van  de  Confrérie)  verstopt  in  zijn  huis  een  reeks  ‘taferelen  ende  beelden’  (wie  weet  ook  pareerkeersen!).                       In  1584,  na  de  herovering  van  Brugge  door   Alexander   Farnese  en   de   prins   van   Chimay,   trekt   de   jaarlijkse   H.Bloedprocessie   (de  laatste   “Ommegang”   had   plaats   in   1572)   terug   door   de   Brugse  straten:   in   1585,   f   °190   Rek.St.Baselis   (5),   ‘repareert   Franchois   De  Block  de  vier  keerssen  diemen  draeght  upden  heligen  bloetdagh,  daer  de   vaenkens   upstaeh   MeWe   wapens   van   het   ghezelschap’   …   De  pareerkeersen  worden  verder   tot   in   1650   gedragen,  mits  af   en   toe  “reparaDe”  of  “verscildering”,  in  de  jaarlijkse  Processie.                       In   de   confrerierekeningen   1570   –   1675   (9)   vonden   we   jaar  

1650,  f  °342:  ‘vermits  differente  personen  lieten  in  de  confrérie  te  commene  omme  het  swaer  lastende,  wiert   gheresolveert   de   kerssen   achter  te  laeten  en   te  vervangene  door   4   silveren  pelicanen,  die  in  2  jaren  betaelt  worden.’  In  1672  werden  de  pareerkeerssen  terug  ingevoerd:  f  °421  …   ‘up  den  15  meye  1672,  mits  de  kerssen   met   vaentjes   vol   wormen   waren,   men   maakt   nieuwe   op   het   oud   model.’  Vermoedelijk  waren  er  toch  nog  enkele  die  minder  sterk  waren  aangetast.In  1686,  Reg.23   (10),  f  °47r.:   ‘op   17  april  beslist  men   ten  huize  van   de  nieuwe  proost  Gillis  Ackaert   dat   de   Jubelprocessie   1686   zal   uitgaan   met   de   4   H.Bloedkerssen   en   de   4   grote  flambeeuwen  met  de  silveren  Pelicaen’.  Hetzelfde  in  1688:   in  de  processie  van  3  mei  dragen  de  confraters  de  4  kerssen  met  de  wapens  en  4  met  de  silveren  pelicaen,   ‘  volghende  met  hooghweerdigh  H.Bloet’.     In   de   18de   Eeuw,   zo   schrijc   Jan   van   Steelant   in   het   Parureboek   (11):   ‘somwijlen  hebben   deze   houWe   keersen   één   jaar   à   twee   ghedraghen   geweest,   andere   jaeren  achtergelaten,   tot   dies   sy   niet  meer   in   staete   sijnde,   omme  met  de   vaentjes   uitghestelt   te  

worden,  ten  jaere  1749  voor  goet  achter  gebleven  zijn.’Dit   wordt   bevesDgd   in   de   confrerierekeningen(10),   waar  meestal  ‘de  silveren   pelicaenen  door  de  4   jongste  “confraters”  naast  de  H.Reliek  in  de  Processie  gedraghen  worden.In   Reg.23   (10)   leest   men:   Op   28   jan.1748,   extraordinaire  vergadering  bij  de  proost  Aybert  van  Huerne,  ter  voorbereiding  van   de   Jubelprocessie   voorzien   in   1748,   doch   uiteindelijk  verplaatst  naar  1749;  ‘de  confraters  te  laten  ommedraghen  hun  groote   keirsen   …   ook   souden   dienen   ommeghedragen   te  worden   de   vier   keirsen   van   de   confrerie’   /   f   °227:   ‘2  jubelprocessies  3de  en  18de  meye  …  confraters  t’accompagneren  de  H.Reliek  met  de  oude  keerssen’.

(9)Reg.21,  A.H.B.B.  ‘Rekeningen  1570  -­‐1675,  436  f  °.’(10)Reg.23,  A.H.B.B.  ‘Reken.  Gez.H.Bloed  1676  1759,  259  f°.’(11)Reg.16  (Museum  Confrérie),  150  f   °,   zie  ook  Reg.13,  62bis,   138  (copie  1804)

Fig. 2

Fig. 1

5

ICONOGRAPHIE  van  de  PAREERKEERSEN  1449  –  1749

                    Tijdens  de  3  eeuwen,  waar  men  zich  niet  kon  voorstellen  dat  een  Ommegang,  en  nadien  Processie  van  het  H.Bloed,  kon  plaats  hebben  zonder  pareerkaarsen   van   de   Confrérie   of   zilveren   pelikanen   naast   de   Relikwie,  bestond  er  geen  reproducDe  van  dit  beeldhouwwerk.  Aan  de  ingang    van  het  Museum  van  de  Confrérie  doet  een  tekening  op  perkament  (fig.1)  ons  wel  

terug   blikken   naar   het   vroegere   glasraam  1541   en   de   lithografie   van   Daveluy   in   het  boek   van   J.J.Gailliard.   Daar   zien   we  graflegging  van  Christus,  het  wassen  van  zijn  lichaam,   enkele   bloeddruppels;   bovenaan:  links  de  knielende  D.van  den  Elzas,  met  zijn  wapen,   zijn   echtgenote   en   het   wapen   van  Jeruzalem,   de   pelikaan   die   de   jongeren  voedt  met  haar  bloed  …  26  vaantjes  met  wapen  van  het  H.Bloed.  Dit  glasraam  werd  helaas  verbrijzeld  door  de  Jacobijnen  in  1797.

                     De  eerste  abeelding  van  een  oude  pareerkeers  prijkt  in  de  catalogus  2007  van  Fogg  (fig.2),  nl.  foto  van  de  tekening  1759  in  het  Parureboek  (Museum  Confrérie).  Hier  zien  we  het  wapen  van  D.van  den  Elzas,  op  zijn  mantel  en  bovenaan.  Langs  onder  geen  wapen,  wat  wijst  op  de  slechte  toestand  van  de  laatste  pareerkeersen  10  jaar  na  de  Jubelprocessie  1749.In  de  2  exemplaren  van  het  boek  van  P.Le  Doux,  1794  (fig.3)  vindt  men  een  kopij  van  de  pareerkeers,  naar  de  abeelding  van  het  parureboek,  met  langs  onder  2  wapens  van  confraters,  nl.  vanden  Bogaerde  en  Keignaert.

In  het  boek  van  J.J.Gailliard  (fig.4)  vinden  we  een  “reconstrucDe”  van  de  pareerkaars,  volgens  hetgene  de  auteur  van  het  boek  kon  afleiden  uit  zijn  studie  van  het  Confreriearchief.  Langs  onder,  de  twee  wapens  van  Jeruzalem  en  Oud-­‐Vlaanderen  (F.vanden  Elzas  1191).  In  1907  werd,  naar  het  model  van  de  pareerkaars  1759,een  kopij  gemaakt,  bestemd  om  meegedragen  te  worden  in  de  jaarlijkse  Processie,  vanaf  1924,  naast  de  twee  emblemen  van  de  

Basiliek.  De  foto  (fig.5)  in  de  programmaboekjes  2000  –  2010,  dateert  van  1985.  Op  het  zonnescherm  (embleem)  ziet  men  het  wapen  van  Jeruzalem  (N.B.  4  gele  kruisen),  wijzend  op  de  patriarch  van  Jeruzalem,  doch  ook  op  de  echtgenote  van  D.  van  den  Elzas,  dochter  van  de  Koning  van  Jeruzalem.

                   De  pareerkeersen  behoorden  reeds  enkele  eeuwen  tot  wat  men  nu  “folklore”  noemt,  toen  in  2007  plots  een  oud  exemplaar  opdook  in  “le  Musée  du  Louvre”  (nieuw  museum  in  1793  ingehuldigddoor  de  Franse  Republiek)  …  en  de  Londense  kunsthandelaar  S.FOGG  een  beeldhouwwerk  aankocht,  waarvan  hij  weldra  vermoedde  dat  het  te  maken  had  met  de  Relikwie  van  het  H.Bloed  en  de  persoon  van  D.van  den  Elzas.  Na  geheime  onderhandelingen  van  het  Bureau  van  de  Confrérie  en  Brugse  eminenten  met  de  Koning  BoudewijnsDchDng,  werd  deze  laatste  eigenaar  van  dit  enig  16de  eeuws  beeldhouwwerk.

Fig. 3

Fig. 4

Fig. 5

6

Het  Museum  kreeg  uiteindelijk  dit  beeldhouwwerk  ter  bewaring  tot  het  einde  van  de  Djden.  

De  pelicaen  en  haar  jongens  waren  al  lang  verdwenen,  4  wapens  bleven  over:  Oostenrijk,  D.van  den  Elzas  en  Jeruzalem  op  de  voorzijde,    het  gevierdeeld  wapen  aan  de  achterzijde.  Aanvankelijk  had  men  dit  laatste  toegewezen  aan  Filips  de  Schone  en  meteen  Oostenrijk  aan  dezelfde  persoon.Na  vergelijking  van  het  wapen  aan  de  achterzijde  met  andere  wapens  kwamen  we  tot  een  juistere  interpretaDe  wat  betrec  datering  van  het  beeldhouwwerk.

Fig.1  Glasraam  1541,  natekening  op  perkament,  Vander  Veken,  1543.Fig.2  Foto  tekening  pareerkaars  1759,  Parureboek  (Museum  Confrérie).Fig.3  Foto,  reproducDe  uit  Boek  Pieter  Le  Doux,  1794,  2  ex.  Nr.141,  142,  Confreriearchief.Fig.4  Foto,  reproducDe  litho  DAVELUY,  Boek  J.J.Gailliard,  1846,  blz.68.Fig.5  Foto  rond  1895,  programmaboekje  Processie,  2010,  blz.102.

7

Het  wapen  aan  de  achterzijde:  Filips  I  of  Karel  I  ?

1.Iconographie  Filips  de  Schoone  (fig.6a):   volgens  het   boek   Toison  d’Oro,  Spanje  1996  ‘Philippes   par   la   grâce   de   Dieu,   Roi   de   CasRlle,  Archiduc   d’Autriche,   Cte   de   Flandre’.             Zijn  wapen   :   1   en   4   CasDlië   Leon   Granada,  gevierendeeld  Aragon  Sicilië  /  2  en  3:  Oostenrijk  Brabant   /   Oud   en   Nieuw   Bourgondië,   centraal  Vlaanderen   en   Tirol.   Inderdaad   Johanna   van  CasDlië,  dochter  van  Koningin  Isabella  van  CasDlië  erfde   de   troon   na   de   dood   van   haar   moeder,  gezien  de  erfprins  Juan,  gehuwd  met  Margareta,  zuster   van   F.de   Schone,   in   1497   sDerf,   en   de  Cortes  in  1505   Johanna  tot   Koningin  van  CasDlië  uitriepen  en  haar  echtgenoot  als  dusdanig  Koning  

van  CasDlië.In  de  catalogus  Filips  de  Schoone,  Brugge  2007,  vinden  we  dat  zelfde  wapen   terug   blz.92,   TripDek   van   Zieriekzee   1505   –   1506.   Beide  wapens  zijn  niet  deze  van  de  pareerkeers.  Ab.fig.6b.

2.Iconographie  Karel  I  (fig.7a)  (V  vanaf  kroning  tot  Keizer   te  Rome,   1530):   -­‐   T.d’Oro,  Spanje  1996   ‘Charles  par   la  grâce  divine  Empereur  de  Rome,  archiduc  d’Autriche,  Duc  de  Bourgogne  Cte  de  Flandre’.Zijn  wapen  :  1  CasDlië  Leon  Granada  –  2  Aragon  Sicilië  /  3  Oostenrijk    Oud  Bourgondië,   centraal  Vlaanderen  –Tirol  /  4  Nieuw  Bourgondië  –  Brabant.-­‐   In  “DynasDes  d’Europe”,  Bordas  (Frankrijk)  1984:   Charles  I  (Quint)  Roi  d’Espagne   1516,   Roi   Romain   1519,   Empereur   Romain   1530   –  1556.Zijn   wapen   :   1   en   2   Spanje   :   1   CasDlië   Leon   /   2   Aragon   Sicilië   3  Oostenrijk  Oud  Bourgondië  /   4  Nieuw  Bourgondië  Brabant,  centraal  Vlaanderen  Tirol.3.Iconographie   Pareerkeers   Koning   BoudewijnsDchDng:   alhoewel  gehavend  zien  we  duidelijk  op  het   wapen   van  de  achterzijde  der   pareerkeers  1   en  2   Spanje,  zoals  te  zien  op  het  wapen  van  Koning  Karel  I,  3  Oostenrijk   Oud   Bourgondië   /   4   (wat   minder  duidelijk)   Nieuw  Bourgondië  Brabant,   centrum  Vlaanderen?  Ab.fig.7b.

Besluit:  Het  wapen  van  de  pareerkeers  wijst  op  Spanje  1  en  2,  zoals  ook  op  het  wapen  van  Karel  I.

                   Het  wapen  genageld  boven  op  de  voorzijde  van  de  sculptuur  is  duidelijk  dit   van  Oostenrijk   en  werd  ons  inziens  in   1749  op  de  pareerkeers  geplaatst   voor   de   jubelprocessie   van  dit   jaar.   Enkele  weken   er   voor   werd   Karel   van   Lorreinen,   na   de   oorlog   tegen  

Fig. 6a

Fig. 6b

Fig. 7a

Fig. 7b

8

Frankrijk,  Gouverneur  van  de  Lage  Landen  en  liet  zich  uitnodigen  door  de  stad  Brugge  en  de   Confrérie   bij   gelegenheid   van   de   tweede   uitgang   van   de   jubelprocessie   1749.   Hij  verbleef   trouwens  bij   die  gelegenheid  2   dagen   in   de  “Zeven  Torens”   (Hoogstraat),   de  woonst  van,  Graaf  Max  de  Lalaing,  Groot  Balju  van  Brugge  en  het  Brugse  Vrije,  secretaris  van  Keizerin  Maria  Theresia  en   lid   van   de  Confrérie  van  het   H.Bloed,   tussen  1738   en  1756.   In  1749  werd  de  teruggevonden  pareerkeers,   die  we  kunnen  dateren  in  het   jaar  1529,   ten  Djde  van  Karel  I  van  Spanje,  meer  dan  waarschijnlijk   in  de  H.Bloedprocessie  gedragen  door  één  van  de  4   jongste  confraters,  mogelijks  met  het  “vaenke”  met  wapen  van  confrater  Vanden  Bogaerde  (wapen  afgebeeld  op  de  reproducDe  van  de  pareerkaars  uit  het  boek  van  voornoemde  P.Le  Doulx  (1794),  fig.3.)

Begin   1795   werd   de   St.Basiliuskerk   door   de   Franse   revoluDonairen   progressief  geplunderd   en   vernieDgd.   De   bijzonderste   kunstwerken   werden   door   de   Confrérie  uitgehaald  en  verborgen;  overblijvende  pareerkeersen  die  toen  zeker  niet  als  kunstwerk  werden   aanzien,   werden   door   de   plunderaars   meegenomen.   Mogelijks   is   de  teruggevonden  16de   eeuwse  pareerkaars  op  een  of  ander  ogenblik  in  het  nieuw  “Louvre  Museum”   terecht   gekomen!?!   En   lange  Djd   in   de   reserve   van   het   Museum   bewaard  gebleven.   Dit   doet   ons  denken   aan   het   feit   dat   een   kostbare   schilderij,   namelijk   de  “Bruiloc  van  Cana”  vanaf  1519  op  het  hoofdaltaar  van  de  H.Bloedkapel,  geschonken  door  de  Proost   in  toga  (parure),   rond  1680   in  de  collecDes  van  Lodewijk  XIV   in  zijn  Louvres  paleis  belandde  …   en  door   James  Weale   rond  1860   herontdekt   werd     in  het   Louvres  Museum,  en  nog  alDjd  aldaar  te  bezichDgen  is.

Voor  de  Confrérie,  voor  de  organisatoren  van  de  jaarlijkse  7  eeuwen  oude  Ommegang-­‐daarna  Processie-­‐,   is  de  schenking  door   de  Koning  BoudewijnsDchDng  van  een  bijna  5-­‐eeuwen   oude   Pareerkaars   aan   de   Basiliek   van   het   Heilig   Bloed,   een   wonderbaar  geschenk  geworden.

In  naam  van  de  Confrérie,

G.van  Renynghe  de  Voxvrie,Lid  van  de  Edele  Confrérie