De Meetkerkse MoerenLandschaps- en bewoningsgeschiedenis

29 april 2010

Sam De Decker

Koen Himpe

Inhoud

1- Inleiding in de landschapsgeschiedenis van de regio

2- De Meetkerkse Moeren: een geval apart?

3- Archeologie in de Meetkerkse Moeren

4- Landschapsrelicten en erfgoedwaarden in de

Meetkerkse Moeren

1- Inleiding in de landschapsgeschiedenis van de regio

Ca. 100.000 jaar geleden

2- De Meetkerkse Moeren: een geval apart?

3- Archeologie in de Meetkerkse Moeren

Methodologie:

• Literatuuronderzoek: op zoek naar “oude” vondsten• Verkennend booronderzoek• Oppervlaktekartering

Op basis hiervan: archeologische verwachtingskaart

?

1. In de Meetkerkse Moeren bevinden nauwelijks archeologische vindplaatsen. Eventuele vindplaatsen van voor de Middeleeuwen zijn weggegraven door moernering, nadien was het gebied waterverzadigd en weinig aantrekkelijk voor bewoning.

2. Wel te verwachten: sporen van nà de moernering, die te maken hebben met het gebruik van het gebied. Deze zijn niet te voorspellen!

3. In contrast: de directe omgeving van de Meetkerkse Moeren is rijk aan archeologische vindplaatsen

Conclusies archeologie

4- Landschapsrelicten en erfgoedwaarden in de Meetkerkse Moeren

Kartering van landschapsrelicten en erfgoedwaarden

Tijdreeksanalyse met weergave van bewaarde en vervaagde landschapselementen, ruwweg teruggaand tot de Laat-Middeleeuwse periode

Heraldische Kaart van het Brugse Vrije door P. Claeissens (1596-1601) – copy van een gelijknamig plan, door P. Pourbus (1561-1571) - SA Brugge

Landschapsrelictkartering

Gerubriceerde legende:

• Elementen van bewoning• Elementen van bedrijf en techniek• Elementen van verbinding en verkeer• Elementen van hydrografisch netwerk• Elementen van specifiek bodemgebruik en percelering

• Geassocieerde elementen

Bewaartoestand (bewaard / vervaagd of gewijzigd / verdwenen)

Elementen van bewoning

• Bewoningsconcentraties – dorpen Meetkerke en Houthave– vaartgehucht Nieuwwege

• Gebouwen en geassocieerde elementen– Historische hoeven (met walgracht/boomgaard) op de rand van

kreek/dekzandruggen, erf bereikbaar via insteekwegen– Verlaten Kasteelhoeve-site ‘Oude Casteelheve’– Kleine hoeves en (verdwenen) landelijke woningen (o.m. vml.

dijkwoningen/moestuinen)

Elementen van bedrijf en techniek

• Ambachtelijke, artisanale en industriële gebouwen

dubbele poldermolenlocatie – huidige stenen schepradwindwatermolen uit 1811, operatief tot

1928, vervangt de ca. 1623 opgerichte poldermolens– Pompstation uit 1868, aanvankelijk met stoomgemaal, later met

dieselmotor, in 1942 geëlektrificeerd, thans vervangen door bemalingsstation ‘De Katte’ (cf. RVK Houthave)

overige molenlocaties

schuiven / sluisjes– ‘Twee Speien’ op de Blankenbergse Vaart

Foto’s verzameling A. Wybo (ca. 1928)

Foto verzameling A. Wybo (ca. 1928)

Elementen van verbinding en verkeer

• Tracés– Handelswegen– Molenwegen– Vaartwegel– Trekwegen

• Geassocieerde elementen– Oversteekplaatsen (veren, bruggen)

Elementen van hydrografisch netwerk

• Tracés– Poldersloten– Geleden en zwinnen (stroominversies)– Kanaalsegmenten (bochtafsnijdingen)

Vander Maelen kaart (ca. 1850)

Elementen van hydrografisch netwerk

• Geassocieerde elementen– Lage moerdijk / aarden omringdijk ca. 1617-1622

Elementen van specifiek bodemgebruik en percelering

• Waterplassen of ‘watten’ (mogelijke veenplassen?)• Veedrinkpoelen en ‘laantjes’• Griendcultuur of ‘wiedauw-teelt’• Eendenkooi of ‘vrye haendecoye ofte Swaenerije’ ca.

1525 (kooibos en kooivijver met vangpijpen)• Constante perceelsgrenzen, verwijzend naar

middeleeuwse veenontginning / systematische gebiedsindeling en ontwatering via ‘geleden’ en ‘zwinnen’