De meerwaarde van eigenaarschap -...

accentueel is een uitgave van de s t i c h t i n g a c c e n t s c h o l e n g r o e p

Themanummer

februar i 2019

De meerwaarde van eigenaarschap

Accentueel Special | Leren Centraal | Leren van en met elkaar | Eigenaarschap |2

Een speciale editie van Accentueel, gemaakt met de principes van Accent in gedachten. Je kent

ze wel: “Leren van en met elkaar”, “Eigenaarschap” en “Leren centraal”. Het zijn principes die

dienen als uitgangspunt bij onze gesprekken over onderwijs en ontwikkeling. De redactie was

benieuwd naar de uitwerking ervan bij de scholen. In deze editie leer en lees je daar meer over!

Lees en leer ook van de artikelen die Roel Roelofs en Karin van de Mortel brachten. Wellicht is er

aanleiding om jouw eigen ideeën over lees- en/of rekenonderwijs een beetje bij te punten. Van

onze beginnende collega’s bij de Topclass is in elk geval duidelijk dat ze veel met elkaar aan het

leren zijn. In deze editie een foto van alle Topclassers.

Maar liefst 191 collega’s vulden de vragenlijst over eigenaarschap in. De uitkomsten zien jullie

terug bij de boekbespreking over eigenaarschap. Echter, de laatste vraag was een open vraag:

“Deze meerwaarde heeft eigenaarschap voor mij…”. Het lukt niet om álle reacties te plaatsen.

Maar een flink deel van de antwoorden lees je her en der verspreid over deze editie van

Accentueel. Misschien is die van jou ook opgenomen.

Veel leesplezier!

De redactie

| Leren Centraal | Leren van en met elkaar | Eigenaarschap | Accentueel Special 3

Kinderen kr ijgen ook s teeds meer e igenaarschap, waardoor ze nog meer merken dat ze zelf verantwoordelijk zijn.

Eigenaarschap is es sentieel

in het onderwij s. Het is heel

goed dat je jezelf zo kunt

ontwikkelen en zelf van alles

kunt u itproberen. Hierbij heb je

wel een direct ie nodig die je daar

vr ij in laat.

Dimensies van eigenaarschap(en hoe Accent over zichzelf denkt)

Met de factoren van Wijngaarden in gedachten polste de redactie de zelfwaardering binnen Accent middels een vragenlijst. Deze is door 191 collega’s ingevuld. De vragen waren telkens te scoren op een ‘1-tot-5 schaal’. Het onderzoek is niet geheel wetenschappelijk gevalideerd, maar geeft toch een aardige indruk. Om praktische redenen zijn niet alle factoren opgenomen in de vragenlijst. Per factor werden twee vragen geformuleerd.

De term ‘eigenaarschap’ kan makkelijk omgeven worden door vage kreten en generalisaties. Deze zorgen er op hun beurt voor dat we ergens van wegdrijven: van een persoonlijk leerproces, open en eerlijke communicatie, verbinding met jezelf en met je omgeving (Wijngaarden, 2016). Om het concreter te maken ontdekte Wijngaarden verschillende factoren die dienen als bouwstenen van eigenaarschap (waarover later meer).

VoorafMaar, aldus Wijngaarden, je zult eerst eigenaarschap

moeten herkennen, nemen, creëren en organiseren.

Want herken je het niet, dan laat je kansen liggen om

jezelf te laten groeien. En als je het herkent moet je

eigenaarschap ook nog némen. Daarbij komt dat

eigenaarschap nemen volgens Wijngaarden niet

onbeloond kan blijven: “Je komt in het domein waar je

talenten en ambities liggen… die je nog niet zo lang

geleden voor mogelijk had gehouden”. Kijk, dat is al een

interessante belofte.

Nu is eigenaarschap ontwikkelen een

kernverantwoordelijkheid van elke leidinggevende

(leerkracht?). Het ontwikkelen van eigenaarschap vraagt

ook veel van een persoon. Denk aan ècht luisteren,

respectvol zijn, oog hebben voor wat iemand (zoals een

leerling) op een bepaald moment kan gebruiken,

aanspreken, contact maken en hulp vragen.

Dan is er nog de organisatie van eigenaarschap. Volgens

Wijngaarden wordt eigenaarschap veel met de mond

beleden, maar is het niet altijd terug te vinden in een

organisatiestructuur. Het organiseren van eigenaarschap

in een organisatie wil zeggen dat er wel ruimte moet

zijn vóór eigenaarschap. De volgende factoren zijn

handreikingen om het begrip eigenaarschap wat

concreter te maken.


Eigenaarschap

maakt het leren èn

het leven boe iender!“Vrijheid om dingen uit te proberen en te experimenteren.”

Proactiviteit. Binnen Accent waarderen we onszelf met een 4,2 op proactiviteit! Een flinke score, want dat wil zeggen dat we binnen Accent niet snel ons hoofd laten hangen, maar juist zoeken naar oplossingen.

Je rol omarmen. We waarderen onszelf met een 4,1. Een score die zegt dat het ons tamelijk duidelijk is wat onze rollen zijn èn dat we veel ruimte ervaren bij de invulling ervan.

Pro-activiteitNeem vooral initiatief! Vraag niet altijd om toestemming.

Het is ook prima om achteraf te beoordelen hoe een

initiatief heeft uitgepakt. Met het nemen van initiatief

laat je ook jouw bijdrage aan het geheel zien. Bovendien

kun je ook prachtig bijdragen aan de pro-activiteit van

anderen door positief te staan tegenover nieuwe ideeën

van een ander.

Proactief zijn kan ook een ingewikkelde kant hebben.

Want comfortzone en proactiviteit verdragen elkaar niet

altijd. Want door initiatief te nemen kun je ook buiten je

comfortzone terecht komen. En dat is precies waar het

minder comfortabel is, maar ook waar leren begint.

Je rol omarmenHet begrip ‘rol’ is een handige manier om naar jouw

eigenaarschap als professional te kijken. Waarom?

Omdat kinderen, collega’s, ouders en anderen daardoor

bepaalde verwachtingen van jou hebben. De manier

waarop jij inhoud geeft aan die rol maakt dat

eigenaarschap vorm krijgt. Dus ook jouw eigen beelden

en verwachtingen over jouw rol doen er toe.

Wijngaarden is er helder over: je neemt je rol volledig, of

je kiest ervoor je rol neer te leggen.

Mijn rol in het teamTeams en eigenaarschap zijn onlosmakelijk met elkaar

verbonden. Voor wie dat niet zo logisch is: stel je maar

een (fantasie-)collega voor die géén eigenaarschap

neemt/toont. Hoe lang wil je dan nog met deze collega

samenwerken? Kun je je in jouw team open en

kwetsbaar opstellen? Hebben jullie de gewoonte om

elkaar aan te spreken? Dan zijn jullie al flink op weg om

eigenaarschap in jullie team vorm te geven! Spreek je

iemand niet aan? Dan neem je, aldus Wijngaarden, het

team niet serieus.

Mijn rol in een team. Ons teamwork waarderen we met een 3,8. Het lukt de meesten van ons zich kwetsbaar op te stellen binnen de teams (4,1). En teamleden aanspreken als “ik denk dat het nodig is” wordt als ietsje minder vanzelfsprekend ervaren (namelijk een 3,5).


Eigenaarschap b reng t ons naar de toekomst. Niet weg lopen, maar aanpakken om er iets beters van te maken, want alleen dan blij ft ons beroep zo boe iend als het is/was !

“Door eigenaarschap zet je mensen in hun kracht.”

Verantwoordelijkheid nemen doen we volop. Een prachtige 4 is de score. We zijn kennelijk niet van het klagen & mopperen, maar van het aanpakken & verbeteren.

Voor onze mate van oplossingsgerichtheid waarderen we onszelf met een 3,8. Deze waardering is een gemiddelde van “Ik kom in actie en sta mijzelf toe te leren” (4,2) en “Als ik dingen moet doen die ik liever niet doe…” neigen we lichtjes naar uitstellen (3,3).

Verantwoordelijkheid nemenMopperen en klagen is het tegenovergestelde van

verantwoordelijkheid nemen. En “Verantwoordelijkheid

nemen kan soms leiden tot ‘pijn’ en ‘spanning’. Zeker als

het mis gaat.”, aldus Wijngaarden. Al zijn de pijn en

spanning wat hem betreft niet van de ondragelijke

soort. Dus soms hoort een beetje pijn en spanning bij

verantwoordelijkheid nemen en dus bij…

eigenaarschap. Gelukkig zijn we bij Accent geen softies

(zie kader).

OplossingsgerichtheidMet oplossingsgerichtheid doelt Wijngaarden op een

houding die bijdraagt aan eigenaarschap. Als basis

noemt hij: kom in actie en leer! Wanneer je iets doet

kunnen er drie resultaten zijn:

1. Je hebt je doel bereikt (of bent er dichterbij

gekomen);

2. Je actie heeft niets uitgehaald;

3. Je actie heeft het tegenovergestelde veroorzaakt

(je bent verder van je doel af gekomen).

Welk resultaat er ook is: je kunt van elke uitkomst leren.

Dus zegt Wijngaarden: vraag om hulp, betrek je

collega’s/leidinggevende erbij, zet kleine stapjes en stel

vooral niet uit.

Meer lezen?Wijngaarden, F. (2016). Eigenaarschap, de sleutel tot

jouw professionele succes. Rotterdam: Trichis Publishing.


Eigenaarschap b racht me heel veel ru imte om te ontwikkelen en. . . om mijzelf te kunnen zijn!

Dat er niet ‘van bovenaf’ allerle i taken worden

neergelegd, maar dat er vanuit de leerlingen

wordt bekeken wat er nodig is. Dit kan per

g roep verschillen, dus lu is ter vooral naar

individuele leerkrachten. Zet de teamscholing

bijvoorbeeld eens een jaar op een ‘laag pitje’,

zodat leerkrachten kans kr ijgen om te g roe ien

met hun e igen klas.


Zelfontplooiing en zelfs tu r ing

zijn cruciaal voor de

persoonlijke ontwikkeling.

Het is mooi dat er b innen de

organisat ie kansen worden

geboden om hier opt imaal

aan te werken.

EigenaarschapOp onze school, op ’t Möllenveld, werken we nu een

aantal jaren met unitonderwijs. Vanuit de visie dat we

eigenaarschap bij kinderen heel belangrijk vinden, gaan

we met de kinderen in gesprek. Dit doen we de hele

schooldag en ook tijdens onze gesprekken na schooltijd,

want de kinderen zijn hier bij. En zo zie ik kinderen

groeien en meer eigenaarschap nemen.

Als voorbeeld neem ik Roy, zijn naam is anders, maar

de situatie klopt. Hij heeft zich nu, in groep 7, al voor-

genomen om na de basisschool naar de HAVO te gaan.

Dat dit qua resultaten niet kan en zijn werkhouding

hierbij ook niet past (advies Kader), heeft hij niet door.

Hij zegt wel te willen, maar de motivatie is er niet echt.

Aan ons de klus om hem zelf te motiveren, want zijn

ouders en wij hebben er al een aantal jaren hard

aangetrokken, zonder effect.

Door hem serieus mee te nemen in gesprekken, hem

zijn gedrag en resultaten op een realistische manier,

zonder oordeel van ons, te spiegelen, gaat hij zelf inzien

dat hij er voor moet werken en dat het halen van VMBO-

TL een mooi realistisch doel is. Hij vraagt zelfs werk voor

in de zomervakantie en het hele jaar in groep 8 werkt hij

er hard voor. Als we hem dat compliment geven, zegt

hij, alsof het doodnormaal is: “Maar juf, ik wil toch naar

TL!” Die zin zal ik altijd onthouden, want het is gewoon

voor hem geworden, hij is eigenaar geworden van zijn

leerproces! En hij gaat nu met een prachtig, passend

VMBO-TL advies van school af!

Van en met elkaar lerenDoordat we met 4 groepen bij elkaar zitten en kinderen

qua leeftijd ook gemixt, kunnen ze echt van en met

elkaar leren. In kringgesprekken doen we dit door hen

mee te nemen in onze ontwikkeling in het unit-

onderwijs. Zeker de eerste jaren is dit een grote

ontwikkeling. De kaders moeten gesteld en duidelijk

zijn, de afspraken over het werk helder en de sfeer en

werkhouding van kinderen moet goed zijn: bereidheid

en de wil om te leren. De kinderen mogen meedenken,

komen met goede en reële ideeën die we toepassen en

zo leren we van en met elkaar. Mooi vind ik nog elke

keer dat als ik de klas binnenkom, dat de inrichting

mede door de kinderen bepaald is. De instructieplekken,

die we eerst bij onze bureaus hadden, zijn nu achter in

de klas, zodat de kinderen, als ze op hun werkplek zitten,

er het minste last van hebben.

‘t Möllenveld


Ruimte kr ijgen en nemen om te ontwikkelen en ook dat in praktijk b rengen.Binnen afgesproken

kaders toch je e igen ding

kunnen doen.

Een van de pijlers van Accent is “van en met elkaar leren”. In theorie klinkt dat mooi, maar hoe werkt dat in de praktijk? Hoe, waar, wanneer en met wie? En het belangrijkst: wat is het voordeel voor de kinderen, school en jezelf?

Van en met elkaar leren Al jaren geleden zijn op de Emmaschool onderwijs-

assistenten toegevoegd aan het team van leerkrachten,

directeur en intern begeleider. Stond je eerst als

leerkracht alleen voor de groep, was je, eventueel met je

duo partner, verantwoordelijk voor een groep kinderen.

Nu staat er een team van mensen voor de groep, altijd

twee, meestal drie, soms vier. Dat was aan het begin

best wennen. Inmiddels werken er twee geoliede

machines in zowel de onderbouw – als bovenbouwunit.

Onderwijsmensen die met elkaar kunnen sparren, elkaar

een spiegel voor kunnen houden, hun zorgen en

geluksmomenten met elkaar kunnen delen. Oftewel van

en met elkaar kunnen leren. Iedere dag. En uiteraard zijn

er de teamvergaderingen, een overleg met de intern

begeleider, een gesprek met de directeur. Maar dat alles

weegt niet op tegen twee, drie of zelfs vier mensen die

op hetzelfde moment met dezelfde groep kinderen

bezig zijn. Die samen optrekken tijdens een schooldag.

Waardevol voor alle betrokken; de juffen en meester,

de kinderen en de ouders. Onmisbaar voor het

onderwijs op de Emmaschool.

Sinds dit schooljaar is er voor het team van de

Emmaschool een nieuwe dimensie toegevoegd aan het

‘van en met elkaar leren’. Een waardevolle en leerzame

samenwerking met de teams van CBS Barlo en

’t Möllenveld. In bouwvergaderingen en studiedagen

gericht op het werken in units wordt veel met elkaar

uitgewisseld, vragen gesteld, oplossingen gezocht en

nieuwe ontwikkelingen uitgedacht. Met respect voor

elkaars eigenheid, gericht op de toekomst worden deze

bijeenkomsten als heel zinvol ervaren.

Oftewel ‘van en met elkaar leren’ is een belangrijk item

binnen het team van de Emmaschool. Belangrijk en

onmisbaar om samen te blijven gaan voor kwalitatief,

innovatief en uitdagend onderwijs voor de kinderen bij

ons op school.

Emmaschool


De betrokkenheid,

u itdag ing en het plezier in

onderwij s verg roten voor

vooral de kinderen, maar

daarnaas t ook voor ouders

en collega’s.

Door e igenaarschap heb ik goed inzicht in mijn taken en verantwoordelijkheden. Dit geldt ook voor leerlingen. Hierdoor voel je je verantwoordelijk en mag je leren van je fouten.

Op CBS Barlo werken we in units. Dit betekent dat groep 1 t/m 4 de onderbouwunit en groep 5 t/m 8 de bovenbouwunit vormen. Hierin staan zelfstandigheid, eigenaarschap en van en met elkaar leren centraal.

Werken in unitsDe kinderen werken op onze school met een weektaak.

Hierop staan bepaalde taken gepland, maar er staan ook

‘vrije’ taken op. Deze taken mogen de kinderen zelf

inplannen. Hiermee maken we de kinderen zelf

verantwoordelijk voor hun eigen werk. In groep 8 zijn er

nu aan aantal kinderen die zelf het eigen werk in hun

agenda plannen. Zo oefenen ze alvast voor het

voortgezet onderwijs.

De kinderen leren vanaf de onderbouwunit (groep 3)

om hun eigen werk na te kijken, hierdoor leren ze zelf te

reflecteren en kritisch te zijn op hun gemaakte werk.

Van en met elkaar leren, kinderen werken unit

overstijgend in de techniekhoek, in het kunst lab, de

ontdektuin en binnenkort in het kookatelier. Ook zijn er

plannen voor een buitenverblijf voor kleine dieren. De

kinderen werken hier gedurende een periode aan een

opdracht.

In beide units hebben we een doelenmuur. De kinderen

hangen aan de hand van de voor-toets een wasknijper

met hun naam bij het doel dat ze nog willen gaan

oefenen. Hier worden ook de instructiegroepjes op

aangepast.

CBS Barlo


Eigenaarschap bij De BataafEigenaarschap is best een ingewikkelde term. Wat wordt

er nu precies mee bedoeld en hoe kun je het meten?

Er zijn verschillende factoren die de mate van eigenaar-

schap binnen een school bepalen: betrokkenheid, open

voor nieuwe ideeën, onderling vertrouwen, rolduidelijk-

heid, ontplooiingsmogelijkheden, eigen verantwoorde-

lijk heid, oplossingsgerichtheid en zelfvertrouwen.

Allemaal zaken waar we op de Bataaf volop mee in

ontwikkeling zijn, de wil en de drive van alle teamleden

is bewonderenswaardig. Samen gaan we er voor en

zetten we iets moois neer!

Leren van en met elkaar bij De BataafLange tijd was het niet de norm om elkaars lessen te

bekijken, er werd een hoge drempel ervaren.

Onzekerheid en streven naar perfectie speelden hierbij

een rol. Langzaamaan zijn we deze drempel aan het

verlagen. Het blijkt heel erg leuk en leerzaam te zijn om

juist wel de deuren voor elkaar open te zetten en te

leren van en met elkaar.

Bij het vak spelling zijn we dit jaar gestart met de

methode Staal, een heel gedegen methode die valt of

staat met de doorgaande lijn binnen een school. Wil je

met elkaar zo’n doorgaande lijn realiseren dan moet je

van elkaar weten hoe je je lessen vormgeeft. “Welke

gebaren gebruik jij? Hak je het woord in klankgroepen

of juist niet? Waarom moeten de kinderen bij jou de

persoonsvorm in iedere zin onderstrepen?” Allemaal

zaken die niet altijd expliciet in de methode benoemd

worden, maar die wel van wezenlijk belang zijn. We zijn

bij elkaar gaan kijken en met elkaar in gesprek geraakt.

Nu hebben we veel duidelijker in beeld hoe we de

doorgaande lijn willen borgen en gebruiken we allemaal

dezelfde taal.

Leren staat centraal bij De BataafHet pedagogische klimaat op de Bataaf is heel erg goed.

Op school voelen leerlingen zich veilig, gezien en

gehoord. Soms krijgen kinderen vanuit huis niet

automatisch mee dat school belangrijk is. Dat het de

moeite waard is om te investeren in jezelf door goed je

best te doen op school.

Om die reden is het als school extra belangrijk dat je

uitstraalt dat leren belangrijk en leuk is!

Het is fijn om succeservaringen op te doen en te zien

dat je inspanningen iets opleveren.

Van nature willen kinderen leren. Groei is een belangrijke

factor bij geluk. Hiervoor is het van belang dat het

aanbod aansluit bij de onderwijsbehoeften van het kind.

De rekenpilot in groep 7/8 is daar een mooi voorbeeld

van. Deze groep loopt qua niveau behoorlijk uiteen en

het was een ingewikkelde klus om het onderwijsaanbod

en de instructie aan te laten sluiten bij de onderwijs-

behoeften. We zijn een pilot gestart met rekenen: er

wordt gewerkt met een rekencircuit waarbij de kinderen

De Bataaf


Het bes te in mezelf naar boven

blijven halen, mijzelf blijven

ontwikkelen en u itdag ing blijven

houden in mijn werk.

Doen waar je motivat ie lig t. Je kunt jezelf opt imaal ontwikkelen.

zijn ingedeeld in niveaugroepen. Wekelijks wordt er aan

een bepaald rekendomein gewerkt en dagelijks staat er

een bepaald rekendoel centraal. In circuitvorm krijgen

de kinderen de volgende onderdelen aangeboden:

instructie op maat door de leerkracht; verwerking van

het lesdoel op eigen niveau (hiervoor hebben alle

kinderen een eigen Chromebook en maken ze gebruik

van adaptieve rekensoftware); automatiseren en

inoefenen van eerder aangeboden doelen (dit wordt

door de software voor alle kinderen op maat

aangeboden); en inoefenen van de lesdoelen uit het

domein d.m.v. een rekenspel.

Het is voor de kinderen heel prettig dat er afwisseling in

de les zit, dat de lesstof aansluit bij hun niveau en dat je

ieder kwartier de kans hebt om weer opnieuw te starten.

Mooie ontwikkelingen waarbij kinderen succes-

ervaringen opdoen en zien dat leren leuk is!

De effecten van de uitgangspunten op het vakmanschap binnen CBS Groen van Prinsterer:

Leren van en met elkaar bij De GroenOp ‘de Groen’ leren zowel de kinderen als de leerkrachten

van en met elkaar. De kinderen maken gebruik van

coöperatieve werkvormen en regelmatig wordt

groepswerk ingezet, waarvan de methode Da Vinci het

beste voorbeeld is. Kinderen werken in een groepje aan

hun onderzoeksvraag waardoor ze gezamenlijk

ontdekkend en lerend bezig zijn. Het enthousiasme en de

opbrengsten van het geleerde is goed terug te zien in de

presentaties aan de rest van de groep. Ook de groeps-

doorbrekende activiteiten ((voor)lezen, expressie,

bovenbouw leerlingen ondersteunen in kleutergroepen)

dragen bij aan het leren van en met elkaar.

Ook de leerkrachten leren van en met elkaar. Gedurende

het schooljaar zijn er geplande themavergaderingen die

door enkele leerkrachten in een projectgroep (begrijpend

lezen, rekenen, groepsplannen, expressievakken) worden

voorbereid en gepresenteerd. De opbrengsten hiervan

worden vastgelegd en komen regelmatig terug tot het

verankerd is.

In de onderbouw worden de thema’s gezamenlijk

voorbereid net als de begrijpend luisteren lessen.

Ook zijn er de zogenaamde koffiemomenten.

De Groen


De meerwaarde van

e igenaarschap is jezelf

kunnen ontplooien op een

manier die bij jou pas t.

Ik vind het f ijn dat er ru imte is voor e igen ideeën, de betrokkenheid wordt verg root en je voelt je meer verantwoordelijk voor bepaalde zaken.

Iedereen benut de s terke kanten, een ander kan daar weer van leren en profiteren.

Onder het genot van een kopje koffie brengt de I

CT-er de collega’s op de hoogte van de nieuwste

ontwikkelingen op ICT gebied. Ook worden op deze

momenten mooie ervaringen uitgewisseld over het

ontdekkend leren.

Eigenaarschap bij De GroenDe Groen zet steeds meer in op eigenaarschap bij

kinderen en leerkrachten. Zoals boven beschreven staat,

sluiten leerkrachten zich aan bij een projectgroep van

hun keuze. Daar binnen heeft iedereen zijn eigen inbreng.

Leerkrachten geven op hun eigen, unieke manier les

aan de groep en nemen de verantwoording t.a.v. de

ontwikkeling van de kinderen op een manier die recht

doet aan elk kind. Ze voelen zich eigenaar van elk

leerproces van de kinderen. Op de Accent academie

wordt, op eigen initiatief, gewerkt aan de persoonlijke

ontwikkeling, wat weer in het belang is van de school.

Het eigenaarschap bij kinderen is in ontwikkeling;

het krijgt stap voor stap meer invulling op de Groen.

Dit begint al in de onderbouw waar de kinderen in de

uitdagende themahoeken op het speelleerplein hun

“eigen-zijn” leren ontdekken. Ze maken hun eigen

keuzes t.a.v. de hoeken, maar ook keuze in de rol en het

spel. Da Vinci is op het gebied van de zaakvakken de

kans om op zoek te gaan naar de vragen/ontdekkingen

die in elk kind leven. Ook in de verschillende presen-

taties en spreekbeurten die er gegeven worden, komt

het eigenaarschap van elk kind naar voren. Er is een

leerlingenraad opgericht zodat kinderen kunnen

meedenken in bepaalde schoolprocessen. En ook zijn

er binnen Beweegwijs juniorcoaches actief. Op deze

manier willen we als ‘Groen’, kinderen meer en meer

eigenaar laten worden van hun eigen leer- en

ontwikkelingsproces.

Leren centraal bij De GroenVanzelfsprekend staat het leren centraal. We zijn steeds op

zoek naar de omstandigheden en het aanbod waarmee

de kinderen het beste tot leren komen. En dat is niet voor

elke kind hetzelfde. Wij proberen elke kind te bieden wat

het nodig heeft. Dat kan zijn door extra uitdaging, maar

ook extra ondersteuning. We hebben ingestoken op extra

handen in de groep, door de inzet van onderwijsassistenten.

Daardoor kan er heel kindgericht gewerkt worden.

Daarnaast vinden we rust in de school en de groepen

belangrijk. Rust, door duidelijke afspraken en regels, helpt

een klimaat te creëren om tot leren te komen.

Bovenal vinden we het heel belangrijk om aandacht te

hebben voor elk kind. Want aandacht maakt alles mooier.

En we blijven steeds op zoek naar manieren om gewoon

goed onderwijs geven. Want als je maar lang genoeg

gewoon blijft….


Dat zowel de leerkracht als de

leerlingen hun e igen talenten, kracht

en vis ie kunnen ontwikkelen en

hierop leren vertrouwen. Dit le idt

tot leren vanuit innerlijke motivat ie,

enthous iasme en creativite it.

De drie uitgangspunten Eigenaarschap, Leren van en met elkaar en Leren Centraal zijn op De Hoeksteen afzonderlijk duidelijk herken baar maar staan ook in verbinding met elkaar.

Eigenaarschap bij De HoeksteenEigenaarschap is zichtbaar bij de leerkracht die in en

met zijn eigen groep en samen met de duo-collega

besluiten neemt die goed zijn voor de groep. Daarbij is

het mooi om te zien dat er gedacht wordt in kansen en

mogelijkheden. Daardoor ontstaat ruimte voor

ontwikkeling. Dit schooljaar is gestart met Blink, een

methode voor wereldverkenning gebaseerd op

ontdekkend en onderzoekend leren. Voor kinderen

liggen hierin vele mogelijkheden om alleen of in een

groep eigen keuzes te maken als het gaat welk deel-

thema te kiezen of hoe te presenteren. Daarin komen de

talenten van kinderen naar boven. Een mooie vorm van

eigenaarschap bij leerlingen. Wat we daarbij tegelijk

constateren is dat kinderen deze wijze van werken

moeten leren. Het gaat niet vanzelf. De uitdaging is voor

het team om te leren hoe we kinderen dat leren. De

mogelijkheid van het inzetten van kennis en scholing

van buitenaf is dan een bruikbare mogelijkheid. Voor

leerkrachten betekent het een nieuwe wijze van werken.

Er is overleg met elkaar, men zoekt en vindt nieuwe

wegen van leren, Daarin zijn en mogen er verschillen

zijn. Het gaan om mogelijkheden zien, zoeken (soms

wat verdwalen) en gebruiken, elkaar inspireren, blijven

nadenken en elkaar bevragen hoe het beter kan en nog

meer aansluiten bij wat kinderen nodig hebben. Binnen

het teamoverleg wordt gekeken naar de ontwikkeling

als school en wat nodig is om te groeien.

Leren vanen met elkaar bij De HoeksteenDaar zie je meteen het Leren van elkaar in terug.

Doordat we werken met onderwijsinhoudelijke

werkgroepen gaat het tijdens studiedagen en (team)

overleg ,meestal, over de ontwikkeling van ons

onderwijs. Dat kan gaan over de inzet van de ICT-

leskoffers, het verbeteren van het spellingonderwijs, het

aanbod voor de (hoog)begaafden, vooraf toetsen en

wat betekent dat voor je aanbod daarna, hoe vergroten

we de ouderbetrokkenheid of het opzetten van een

leerlingparlement. De werkgroepen hebben een grote

mate van eigenaarschap doordat ze zelf, luisterend naar

het team, kunnen werken aan wat nodig is en wat

aandacht vereist. Een andere opzet van starten ouder/

kindgesprekken, de keuze voor Blink, een ‘digitaal’

rapport en de keuze voor het werken met Kwink

(sociaal-emotionele vorming) zijn enkele voorbeelden.

De Hoeksteen Groenlo


Eigenaarschap maakt je gedreven, daag t u it en pr ikkelt. Een act ieve houding b reng t je verder!

Eigenaarschap biedt mij de

mogelijkhe id om mezelf te

ontwikkelen. Door fouten te

maken, bewus twording en

opbouwende feedback maakt dat

voor mij een r ijke leeromgeving.

De werkgroepen hebben een grote mate van

verantwoordelijk voor inbreng, voortgang, evaluatie

en borging waardoor ons onderwijs in beweging is

en blijft. Iedere leerkracht is op deze wijze ook lerende

binnen het team en heeft rol en betekenis in het leren

van de ander. Ervaring, opgedane expertise, ook door

gevolgde Master-opleidingen; er is veel potentie

aanwezig die ingezet wordt en tegelijkertijd

mogelijkheden biedt om nog meer te gebruiken.

Leren Centraal bij De HoeksteenDat Leren Centraal staat is vanuit het bovenstaande

wel duidelijk. Dat leren is op De Hoeksteen een breed

begrip. Een goed leef-werkklimaat waarin kinderen

zich veilig voelen, waarin leerkrachten prettig werken,

een basis van waaruit we werken en blijvend mee aan

de slag zijn. Wat is nodig, wat willen we leren en wat

en hoe willen we laten leren? De school is daarbij een

gemeenschap waarin we van elkaar leren.

De mogelijkheden om te leren zijn volop aanwezig.

Dat leren een proces is met soms vallen en opstaan

en vaak rustig doorgaan weten we ook. Open staan

voor leren, de bereidheid om te leren en de

mogelijkheden bieden te laten leren vormen daarbij

een stevige basis.


Voor mij is de meerwaarde

van e igenaarschap dat ik de

ru imte heb om mijn e igen

invulling aan het onderwij s te

kunnen geven.

Bij e igenaarschap voel ik me gewaardeerd in mijn vakmanschap. Door deze waarder ing kan ik meer u it mezelf halen en beleef ik meer plezier b ij mijn werk.

Eigenaarschap bij ‘t Warmelinck en De KlimopEigenaarschap is een belangrijk onderdeel in het

daltononderwijs. Niet alleen eigenaarschap voor

leerkrachten maar zeker ook voor de leerlingen.

Eigenaar zijn van je eigen leerproces, zicht hebben op

welke wijze je het beste leert, wat je daarvoor nodig

hebt en daarvoor de vrijheid krijgen om beslissingen in

te nemen. Leerlingen op de Klimop en ’t Warmelinck

krijgen daar al van jongs af aan de ruimte voor en naar

mate ze daar groei in doormaken wordt deze ruimte

groter (altijd leeftijd/ontwikkeling adequaat).

Leerkrachten bieden de leerlingen een kader waar binnen

de leerlingen met deze vrijheid, het eigenaarschap, leren

omgaan.

Daarnaast is het eigenaarschap voor leerkrachten op

de Klimop en ’t Warmelinck vanzelfsprekend. Op een

kleinere school ben je heel duidelijk samen verantwoor-

de lijk, pak je taken op die misschien niet direct tot die

van een leerkracht behoren. Er is immers niet altijd een

directeur, conciërge of administratieve kracht aanwezig.

Ook op het gebied van onderwijsontwikkeling hebben

leerkrachten een grote mate van eigenaarschap.

Dalton werkt met experimenten, voor leerlingen en voor

leerkrachten. Leerkrachten kunnen nieuwe ontwikke-

lingen uitproberen (altijd goed voorbereid) en zo good

practice delen.

Leren van en met elkaar bij ‘t Warmelinck en De KlimopOp onze koppelscholen heeft het leren van en met

elkaar al prachtige resultaten opgeleverd. De onder-

bouw leerkrachten van de twee scholen hebben

gezamenlijk het lees- en spellingsonderwijs samen-

gevoegd tot een lesprogramma wat nu op beide

scholen wordt ingezet. Geen overbodige ballast meer

en alleen dat wat ertoe doet. Collega’s van de

kleutergroepen (van beide scholen) bereiden samen

de thema’s voor en enthousiasmeren elkaar om zo te

komen tot prachtige lessen.

Leerkrachten kijken bij elkaar in de groep, bereiden

samen lessen voor, bespreken deze en leren van en

met elkaar.

Leerlingen van de éne school geven een kleutergym/

speelles op de andere school en omgekeerd.

De samenwerking binnen onze koppelscholen heeft

enerzijds een praktische kant maar de onderwijskundige

kant is minstens zo groot. Dat dit een grote meerwaarde

heeft is duidelijk voor ons allemaal, leren van en met

elkaar is hierbij een hoofddoel.

Scholenkoppel daltonschool ’t Warmelinck en dalton s


Eigenaarschap geeft vertrouwen.

Je voelt je betrokken

en neemt sneller

verantwoordelijkhe id.

Zelf beslis s ingen kunnen nemen over de invulling van mijn werk en in de g rote zin van het woord, mijn leven.

Leren Centraal bij ‘t Warmelinck en De KlimopLeren in verschillende vormen staat centraal op onze

scholen. In combinatie met het eigenaarschap bij onze

leerlingen, leren kinderen samen of alleen, in stilte of

met fluisterstem, in het lokaal of op een andere

werkplek, onder begeleiding van de leerkracht of

zelfstandig. Bovenbouw leerlingen bepalen zelf of ze

instructie nodig hebben, welke instructie en hoeveel.

Leerlingen werken met experimenten zoals het

daltononderwijs deze kent. Leerlingen leren enorm veel

van experimenten, naast succeservaringen leren ze ook

omgaan met dingen die echt niet lukken en dat mag,

fouten maken mag, daar leer je van. Reflecteren op je

werk is belangrijk, nadenken over je eigen gedrag en je

eigen werk, daar leer je van. Op beide scholen werken

we met zelf ontwikkelde reflectiebakken, in deze bakken

zitten (per groep/unit) hulpmiddelen, spelvormen,

materialen en suggesties die je kunt gebruiken bij het

reflecteren met leerlingen. Kinderen leren leren…

Ook het leren van leerkrachten staat centraal.

De leerkrachten op de Klimop en ’t Warmelinck zijn

leergierig en willen het beste uit zichzelf, uit de kinderen

halen en zijn niet snel tevreden.

De laatste tijd is er, zoals op veel scholen, de kritische

kijk op methoden. Welke stof doet ertoe en wat slaan

we over, hebben we eigenlijk wel een methode nodig

of heeft leren volgens leerlijnen de toekomst?

De tijd zal het leren….

n school i.o. de Klimop IKC De MeeanderEigenaarschap bij IKC De MeeanderOnze jongste kinderen dwingen geregeld eigenaarschap

af. Dat zien we aan de baby’s op ons IKC. Zij bepalen

vaak wanneer ze eten krijgen en gaan slapen. De peuter

en kleuter bepaalt waar het spel over gaat, mede

ingegeven door hun grote fantasie en nieuwsgierigheid

naar de wereld. Prachtig! Dit willen we graag vast-

houden. Binnen ons IKC betrekken we de kinderen dan

ook actief bij het leerproces. We leren alle kinderen

leren, zodat de kinderen zelf weten hoe ze het beste

leren en wat ze daarbij nodig hebben. Op weg naar

zelfsturing en zelfstandigheid. Een voorbeeld hiervan is

praten met de kinderen over de leerkuil. Heeft het kind

een mindset gericht op leren of juist niet? Ook laten we

de kinderen meepraten over hoe het meubilair in de klas

staat en welke posters er aan de muur hangen om hen

te ondersteunen bij het leren. Zo beleven de kinderen

plezier aan het leren en blijven ze betrokken. Plezier

hebben in leren en een positieve houding ten aanzien

van leren zijn immers belangrijk in deze veranderende

wereld.


Als team word je daardoor s terkerHet leren van en met

elkaar. Zelf ervoor

zorgen dat je dingen

doet die je zelf g raag

wilt doen.

Doordat ik de

ru imte kr ijg om te

exper imenteren merk ik

dat het werk u itdagend

blij ft en het onderwij s

vernieuwt.

Leren van en met elkaar bij IKC De MeeanderOp De Meeander hebben we gekozen om te leren

van en met elkaar. Alle scholing is gericht op onze

schoolontwikkeling en samen bepalen we die

schoolontwikkeling, in gedeeld eigenaarschap. Binnen

ons team hebben we geschoolde specialisten op het

gebied van taal, rekenen, (hoog)begaafdheid, trage

ontwikkeling, gedrag en ICT. De leerkracht is

verantwoordelijk voor de kwaliteit van het onderwijs in

zijn of haar groep. De specialisten doen dan ook geen

werk voor je, maar coachen de leerkrachten en

onderwijsassistenten om het zelf te kunnen. Iedere

periode (rond de 6 weken) kijkt de leerkracht naar wat

de kinderen nu kennen en kunnen en stelt op basis

daarvan het volgdocument bij voor de komende

periode en daarmee het aanbod voor de kinderen. Dat

betekent geen groepshandelingsplannen meer, maar je

onderwijs steeds analyseren en bijstellen. Het nieuwe

aanbod wordt bekeken en indien nodig besproken met

de specialisten. De leerkracht kan weer met een passend

aanbod aan de slag!

Eigenaarschap bij IKC De MeeanderNiet ieder kind leert even snel. We delen de

verschillende niveaugroepen dan ook flexibel in. Dat

betekent dat kinderen van verschillende leerjaren samen

instructie kunnen krijgen en vervolgens samen werken

en leren. De leerkrachten en onderwijsassistenten

verdelen samen de taken. Soms krijgen de kinderen les

van de eigen groepsleerkracht, soms van een onderwijs-

assistent of van een leerkracht van een andere groep.

Wij moesten hier in het begin erg aan wennen. Vooral

om alles qua tijd op elkaar af te stemmen. Eerder was je

immers heer en meester in je eigen klas en dus over je

eigen tijd. Dat kan nu niet meer, maar dat geeft niet.

Niet de organisatie, maar het leren staat immers

centraal!

Ook leert niet ieder kind op dezelfde manier. Daarom

geven we instructie, oefenen we in, laten we zien,

ontdekken en ervaren. De kinderen zijn meer actief

bezig dan vroeger in ons onderwijs. Samen en alleen.

Dat betekent meer materialen de school in. Materialen

die de kinderen uitdagen om te leren. Dit alles levert

mooie resultaten op en daar zijn we trots op!

IKC De Meeanderzelf denken, samen doen!


Wanneer ik mater iaal

nodig heb om mijn

exper imenten uit te voeren,

wordt er meegedacht en is

het vaak mogelijk om het

aan te schaffen.

Het samen uitwerken van nieuwe ideeën met mijn collega van de parallelg roep ervaar ik als inspirerend.

Eigenaarschap bij De TriangelBij De Triangel is eigenaarschap de gewoonste zaak van

de wereld geworden. Elke leerkracht is verantwoordelijk

voor zijn of haar groep en neemt besluiten die nodig

zijn om de groep zo goed mogelijk te laten “draaien”.

De afgelopen jaren is hard gewerkt om het

eigenaarschap uit een isolement te halen. Dit klinkt

wellicht een beetje raar… maar de kracht van

eigenaarschap zit ‘m bij De Triangel juist in de

verbinding. Een voorbeeld: bouwvergaderingen zijn

voornamelijk inhoudelijke besprekingen geworden.

De bouwcoördinatoren zijn voorzitters van de

vergaderingen en samen met hun team bepalen zij de

agenda. Zo wordt altijd besproken wat het meest leeft

of wat het meest van belang is. Het is ook de manier

waarop teameigenaarschap tot stand komt.

De volgende stap in de ontwikkeling van eigenaarschap

is de invoering van leerKRACHT. De werkwijze die

daarmee in de school komt heeft tot gevolg dat

collega’s van elkaar weten waar ze gedurende een korte

periode (van enkele weken) aan werken. Daardoor

ontstaat er vanzelf meer verbinding tussen collega’s,

en is de kans ook groter dat er met elkaar wordt

meegedacht!

Leren van en met elkaar bij De TriangelDoor het vergroten van eigenaarschap is het

vanzelfsprekend geworden om met elkaar te praten over

ons vak. Vanzelf ontstaat daardoor het leren van en met

elkaar. Ook de keuze voor bijvoorbeeld de methode Da

Vinci voor de zaakvakken heeft dit tot gevolg. Doordat

de methode geen kant-en-klaar-van-de-plank-methode

is, kunnen we bij De Triangel niet anders dan overleggen

met elkaar. Dit heeft tot gevolg dat steeds meer keuzes

zijn ontstaan in het team.

Ouderbetrokkenheid 3.0? Jazeker! Doet De Triangel aan

mee. Maar wel op een manier die bij de school past en

steeds met het besef dat we leren zodat het de

volgende keer weer ietsje beter kan. Zo leren we steeds

weer een beetje meer met elkaar.

Onderdeel van de werkwijze van leerKRACHT is dat we

ook samen lessen gaan voorbereiden en uitvoeren. Het

doel is gezamenlijk groeien door elkaar te versterken!

De Triangel


Je mag jezelf zijn. Eigen inb reng,

daardoor ben je enthous ias t.

Dat ik mij zelf kan zijn in een team en mij zo kan ontwikkelen met mijn collega’s, dat we samen bij kunnen dragen aan een prett ige werk en leeromgeving voor mijzelf, maar ook voor onze leerlingen. En ik heb het geluk dat dat kan.

Leren Centraal bij De TriangelNatuurlijk, ook bij De Triangel moet het leren van

kinderen centraal staan (zoals op elke school toch?).

Toch is de weg vrij maken voor het leren van kinderen

soms best een klus. Laten we methoden los? Welke

circuitvormen passen we toe? Hoe zorgen we voor

eigenaarschap van onze kinderen? Welke afspraken

moeten we met elkaar herzien? Is er een doorgaande

lijn zichtbaar voor de kinderen?

De lijst met vragen kan nog flink aangevuld worden.

Maar waar het op neerkomt is dat het centraal stellen

van leren soms best een klus is. Want ons denken, zoals

we gewend waren ondergaat een gestage herziening.

We hebben bijvoorbeeld nieuwe rekenmaterialen

aangeschaft waarmee we veel gemakkelijker reken-

circuits kunnen organiseren. En van de circuits weten we

dat deze héél effectief zijn voor het leren van kinderen!

Ook kindgesprekken geven ons veel informatie over het

leren van de kinderen. Door goede gesprekken te

voeren met de kinderen zijn we steeds beter in staat om

aan te sluiten bij het leren.

Leren centraal, eigenaarschap en leren met en van elkaar zijn begrippen die onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden om goed onderwijs te geven.

Op de basisschool is het belangrijk dat kinderen

basiskennis en basisvaardigheden leren die belangrijk

zijn om later in de maatschappij te kunnen functioneren.

Hoe kinderen dat leren en wat de beste manier is om te

leren verschilt natuurlijk per kind. Als leerkrachten willen

we ontdekken waardoor kinderen betrokken zijn en

graag willen leren. Op de Hoeksteen valt dit onder het

ontwikkelen van eigenaarschap van leerkrachten en

kinderen. Wat we moeten leren is eigenlijk wel duidelijk.

Maar waarom en hoe we het beste leren is volop in

ontwikkeling.

Omdat leerkrachten samen verantwoordelijk zijn voor

alle kinderen in de onderbouw of bovenbouw ontdek je

wat voor verschillende groepen kinderen belangrijk is.

Door deze samenwerking en onderlinge afstemming

leren we met en van elkaar en gebruiken we elkaars

kennis en expertise. Samen richt je het onderwijs in

zodat alle kinderen tot hun recht komen. Leerkrachten

hebben de mogelijkheid om samen te kijken welke

ondersteuning nodig is voor welke kinderen en hoe dat

in de bouw kan worden georganiseerd. Deze

professionele ruimte is een belangrijk onderdeel van het

eigenaarschap van de leerkrachten. Door samen keuzes

Hoeksteen Gendringen


Als je je verantwoordelijk voelt voor het re ilen en ze ilen binnen je klas en op school is dat voor iedereen beter en nog het mees te voor jezelf.Verhoog t het werkplezier,

vermindert de werkdruk.

te maken in hoe de extra ruimte in de formatie wordt

ingezet in zetten is er de mogelijkheid om bijvoorbeeld

ondersteuning aan kleine groepjes te geven, kind-

gesprekken te voeren samen voor de groep te staan.

Dit laatste is een vorm van co-teaching waarbij

leerkrachten elkaar aanvullen en er meer ogen en

handen in de groep zijn om kinderen te ondersteunen

en te helpen.

Vaardigheden krijgen een steeds belangrijkere rol in het

tonderwijs. Kinderen leren plannen, samenwerken,

presenteren, en vragenstellen. Om dit te stimuleren zijn

we begonnen met onderzoeken en ontdekkend leren.

We gebruiken hiervoor de methode DaVinci waar

kinderen binnen een thema hun eigen onderzoeks-

vragen leren stellen en verschillende manieren

ontdekken en gebruiken om deze vragen te kunnen

beantwoorden. Deze manier van werken maakt kinderen

nieuwsgierig en betrokken. Ze steken veel van elkaar op

door de samenwerking en de presentaties die ze van

elkaar zien en horen om het onderwijs zo goed mogelijk

vorm te geven. De volgende stap is om de verschillende

vakken met elkaar te gaan verbinden.

Hoe kunnen we rekenen en taal vanuit de thema’s

inzetten om het betekenisvol te maken. En oe kunnen

we rekenlessen die praktisch toepasbaar zijn tijdens de

thematische lessen. Het komen schooljaar starten we

met de taalmethode Taal Doen! Die hier volop de

mogelijkheid voor geeft.

Gaat alles altijd in één keer goed? Nee, natuurlijk niet.

Gaandeweg ontdek je wat wel werkt en wat niet werkt.

En als we de kinderen één belangrijk principe willen

meegeven is dat we leren van onze fouten en een fout

er voor zorgt dat we dichter bij de oplossing

komen die we zoeken.


Ik voel me door de verantwoordelijkhe id meer betrokken en heel gemotiveerd. De vanzelfsprekende zelfref lect ie die hier u it voortvloe it geeft zelfvertrouwen en veel plezier in het werk. Het ‘moeten’ wordt ‘g raag willen’. Werkt zoveel plezier iger!

Ruimte om

te g roe ien.

Wanneer je slechts een paar dagen voor een deadline gevraagd wordt om een stukje voor de Accentueel aan te leveren over bovenstaande begrippen op je school kun je eigenlijk niet anders dan aan de vraagsteller terug te geven dat hij dan maar even moet komen kijken.

In het kader van het eigenaarschap ben ik dan degene

die het vertrouwen geeft aan de vraagsteller dat hij

direct in staat is te kunnen constateren dat

eigenaarschap inmiddels behoorlijk in de genen zit van

de medewerkers van de Bosmark en de Höve. Hij ziet

ook dat vertrouwen en eigenaarschap twee begrippen

zijn die hand-in-hand gaan. Onlosmakelijk aan elkaar

verbonden: zonder vertrouwen geen eigenaarschap,

geen eigenaarschap zonder vertrouwen.

Dit geldt voor alle interacties in onze scholen:

de interactie tussen directie en medewerkers, tussen

leerkrachten en leerlingen, tussen leerlingen onderling,

tussen medewerkers en ouders.

Wanneer je dit principe hanteert is het logisch dat je als

directie met vertrouwen experimenten van mede-

werkers faciliteert, dat je als leerkracht in vertrouwen

kindgesprekken voert, dat bij gesprekken over kinderen

deze kinderen ook aanwezig zijn, dat wanneer van

kinderen gevraagd wordt om te leren, ze dan het

vertrouwen moeten krijgen om dat wat ze (moeten)

leren ook zelf kunnen plannen, dat ze weten waarom

ze leren, dat ze het doel van de leerstof kennen.

IKC de Bosmark en cbs De HöveHet is dan ook vanzelfsprekend dat je in gesprekken met

ouders open staat voor hun ideeën en meningen vanuit

het vertrouwen dat deze ouders het beste voor hun kind

willen. Tenslotte geven ze jou als leerkracht het

vertrouwen om hun grootste bezit mede door jouw

input tot ontwikkeling te laten komen.

Het is ook bekend dat de didactiek van het onderzoekend

leren het eigenaarschap bij leerlingen verder vergroot.

Vandaar dat het ook goed is om te zien, dat er bij

leerkrachten van beide scholen het vertrouwen is dat

deze vorm van werken verder geïmplementeerd moet

worden en dat men het vertrouwen heeft in manage-

ment om met deze werkwijze verder aan de slag te gaan

en te experimenteren.

De vraagsteller zou wanneer hij komt kijken ook kunnen

constateren dat op beide scholen leren centraal staat

door een strakke didactiek, doordat de doelen zichtbaar

zijn, doordat de opbrengsten duidelijk in beeld gebracht

worden, dat deze opbrengsten door leerkrachten met

elkaar gedeeld worden en dat ze ook met de leerlingen

gedeeld worden.

Eveneens zou hij kunnen zien dat de opbrengsten altijd

weer leidend zijn voor het onderwijsaanbod en dat op

onze scholen ook de leerlingen met een ontwikkelings-

perspectief of eigen leerlijn tot leren komen, ieder op

zijn of haar eigen niveau.


Zelf verantwoordelijk zijn

en je dat ook mag voelen.

Dit ook leren aan de

kinderen is de u itdag ing waar

we voor s taan.

“ Vertrouwen en eigenaarschap zijn twee begrippen die hand-in-hand gaan.”

De vraagsteller zou ook kunnen zien dat op beide scholen

het leren van en met elkaar een Leitmotiv is geworden.

Met name door de invoering van het vijf gelijke dagen

model is er na schooltijd (tussen 14.00 uur en 17.00 uur)

frequent professioneel overleg tussen leerkrachten en

ondersteuners, tussen IB-ers onderling en vanuit intern

begeleiders met leerkrachten, tussen directie en

managementteam, tussen management en leerkrachten.

Daarnaast staat dit motto, Leren van en met elkaar, altijd

weer centraal op onze studiedagen, waarin het inmiddels

heel normaal is dat medewerkers presenteren waar ze

trots op zijn of waar ze mee geëxperimenteerd hebben.

Heel normaal is het dan ook dat je met elkaar bepaalt of

er experimenten geborgd worden.

De vraagsteller zou kunnen zien dat zaken als

onderzoekend leren, coöperatief leren, geïntegreerd

zaakvakkenonderwijs, het loslaten van methoden met

elkaar op poten worden gezet vanuit het LAKS-principe

(Langzaam Aan Kleine Stapjes) , maar wel met PeP

(Passie en Pret).

Kortom, de vraagsteller zou, zelfs bij een kort bezoek aan

onze scholen, de effecten van de uitgangspunten zoals

hierboven genoemd terugzien in het vakmanschap van

de medewerker, het plezier van de leerlingen en de

betrokkenheid van de ouders.

Dus waarom zou ik dan nog een stukje schrijven over

bovenstaande?


Door verantwoordelijkhe id te voelen en de verantwoordelijkhe id aanslu itend te nemen is het mogelijk om dingen te veranderen. Hierdoor zie je en kun je naar kinderen, ouders en collega’s toe die verander ing passend maken/aanbieden. Wanneer dat lukt mag je trots op jezelf zijn. Lukt het niet, dan pas je de verander ing aan de vraag/probleemstelling aan.

De Bontebrug is een traditionele vernieuwings-school en geeft les volgens de principes van het Jenaplanconcept.

Een korte geschiedenisIn 1926 werd in Jena (Duitsland) door de opvoed-

kundige hoogleraar Peter Petersen, de eerste

Jenaplanschool opgericht. De gedachte achter deze

school was een leef- en werkgemeenschap te zijn,

waarin iedereen gelijk is aan de ander en waar binnen

leeftijd, intelligentie en leervermogen geen indelings-

criteria vormden. Centraal stonden het mens-zijn en de

authenticiteit van elk kind. In plaats van de jaarklassen

werkte deze school met zogenaamde stamgroepen,

kleine leefgemeenschappen waarin kinderen van

verschillende leeftijden en capaciteiten bij elkaar

werden geplaatst. Men zou het kunnen vergelijken met

het vroegere gildewezen. De jongste kinderen zijn de

leerlingen, de middelste leeftijdsgroep de gezellen en

de oudsten, de meesters.

De verbinding met de uitgangspunten ”Leren centraal,

eigenaarschap en leren met en van elkaar” van

AccentScholengroep is daarmee snel gelegd en maakt

het Jenaplanconcept een heel relevant en modern

onderwijsconcept.

Jenaplan Basisschool De BontebrugKinderen zijn samen met de stamgroepleider

verantwoordelijk voor het leren in de groep. De oudste

kinderen zijn mentor van de jongeren kinderen.

We houden klasse-vergaderingen om zaken te

bespreken, op te lossen en keuzes te maken in

onderwerpen. We leggen vanuit het vak wereld-

oriëntatie verbinding met de andere vakken die je nodig

hebt om de wereld te begrijpen en te ontdekken.

We zijn niet alleen theoretisch bezig maar ook zoveel

mogelijk praktisch. Het mooiste voorbeeld is onze

moestuin. In dit project worden vakken als natuur,

techniek, biologie, economie, taal en rekenen met elkaar

verbonden. Het onderwijs wordt daarmee heel

betekenisvol en daardoor is er grote betrokkenheid van

kinderen.

De Stamgroepleiders werken onderling veel samen,

wisselen ideeën uit en helpen en ondersteunen elkaar.

Organisatorisch gezien is het nog niet mogelijk om

driejarige stamgroepen te maken maar doordat we met

gezamenlijke thema’s werken komen de kinderen uit

verschillende jaargroepen elkaar regelmatig tegen en

zijn stamgroepleiders bij verschillende groepen

betrokken.


Ruimte om iedere werkdag nog béter te worden in mijn vak.“In onze moestuin worden vakken als natuur,

techniek, biologie, economie, taal en rekenen met elkaar verbonden.”

In het Jenaplanonderwijs laten we zien aan elkaar wat

we geleerd hebben, regelmatig is er een weeksluiting

waarin de kinderen dat presenteren.

Samen blijven we bouwen aan de vier pijlers van

Jenaplan: Samen spreken, spelen, werken en vieren.

MeesterstukkenDit jaar hebben alle stamgroepleiders van de Bontebrug-

school de Jenaplanopleiding afgerond en hebben

afzonderlijk onderzoek gedaan naar verschillende

ontwikkelpunten van de school. Al deze thema’s worden

rechtstreeks opgenomen in de schoolontwikkeling. Elke

leerkracht is op zijn onderwerp de expert in de school

en kartrekker van deze ontwikkeling. Dit is een mooie

vorm van eigenaarschap waar we als team leren centraal

stellen en van en met elkaar leren.


Ik vind het belang r ijk te weten wat

mijn verantwoordelijkheden zijn en

wat er van mij verwacht wordt.

Ik vind het belang r ijk mee te

denken over de verander ingen in

het onderwij s.

Dit geeft mij meer motivat ie b ij de

dingen die ik moet doen.

De onderwerpen die de komende jaren op deze manier

worden uitgewerkt zijn:

- Werken met het doelenboek: Kinderen eigenaar

laten zijn van de doelen die ze stellen.

- De blok periode: Zelf kiezen aan welk vak je op

welk moment werkt.

- ICT: ICT ondersteunend integreren in alle vakken

in alle stamgroepen.

- De praatkoffer: Een handige toolkit met veel

praktische handvatten voor kindgesprekken.

- Werken in ateliers om vragen d.m.v. onderzoek en

experimenten te kunnen beantwoorden.

- Spelend leren is niet alleen voor kleuters

Eigenaarschap op de JulianaschoolIn alles proberen we het eigenaarschap van leerlingen

te bevorderen en te organiseren. Leerlingen krijgen

verantwoordelijkheid, moeten leren dit te dragen.

Moeten ook verantwoordelijkheid afleggen. Wij moeten

hen dit ook leren, dit doen we door verschillende

werkvormen in te zetten die zelfstandigheid en

samenwerken bevordert.

Eigenaarschap van leerkrachten stimuleren en laten

ontstaan waar mogelijk. Toch is soms controle nodig of

gemaakte afspraken ook gehouden worden.

Leren van en met elkaar op de Julianaschool Samenwerken tussen leerlingen, leerkrachten en ouders

is van groot belang in onze organisatie. Leerlingen

werken samen, leren samen, ontdekken en doen samen.

Op dit moment zijn we bezig met de keuze van een

geïntegreerde methode voor zaakvakken die op

ontdekkend en onderzoekend leren gebaseerd is.

In het team willen we in de toekomst alleen team-

scholing kiezen en volgen. De overtuiging dat

teamscholing het meest effectief is, wordt steeds breder

gedragen en gedeeld. Dit wil niet zeggen dat een

collega geen scholing kan kiezen op interesse.

Julianaschool Leren centraal op de JulianaschoolWe zijn een school, wij willen kinderen dingen leren.

Vaardigheden leren is tegenwoordig steeds meer aan

de orde. Daarnaast moeten kinderen zich ook bepaalde

kennis eigen maken. Daarbij zijn we er van overtuigd

dat een veilige sfeer voorwaarde is voor ontwikkeling

en groei. Ook leerkrachten leren elke dag. Een leven

lang leren!


Eigenaarschap motiveert mij het bes te u it mijzelf en uit mijn leerlingen te halen.

“Leerlingen werken samen, leren samen, ontdekken en doen samen. ”

De Knienenbult Wat zie je op de Accentscholen terug van de drie pijlers van Accent?

Die vraag van de redactie van Accentueel bezorgde mij

in eerste instantie wat hoofdbrekens. Wat is het

vermelden waard over De Knienenbult op dit gebied.

Het team is goed aan het werk, zorgt ervoor dat

kinderen goed op maat les en begeleiding kunnen

krijgen, zodat het optimale uit kinderen gehaald kan

worden. Hoe bijzonder is dat? Maar, eigenlijk is het juist

heel bijzonder dat dit proces ‘gewoon’ loopt, zoals het

loopt, met vallen en opstaan. Het is eigenlijk om

supertrots op te zijn als team.

De teamleden nemen en krijgen eigenaarschap op

maat. Leerkrachten die verantwoordelijkheid nemen,

zelfvertrouwen hebben (niet zijnde zelfoverschatting) ,

oplossingsgericht omgaan met de zaken die spelen in

de unit, kunnen veel aan. Bij hen zit het eigenaarschap

er bijna ingebakken. De collega’s die nog niet zover zijn,

kunnen gebruik maken van de expertise van hun

unitgenoten. Leren van en met elkaar optima forma.

Het fijne is dat ook de mensen die veel eigenaarschap

tonen, steeds toch ook weer willen meten en weten of

de uitwerking van hun eigenaarschap bij de visie van de

school past. Er ontstaan zo mooie gesprekken tussen

directeur en teamleden. We spreken dan over de kansen

voor anders leren, voor op maat leren, voor nieuwe

ontwikkelingen en over lef hebben en durven loslaten.

Voor mij als directeur net zo inspirerend als de

teamleden!

Eigenaarschap op De KnienenbultHet begint er al mee dat de units zelf zorgen voor het

programma op de langere termijn (± 3 maanden

planning). De leerkrachten stellen met elkaar de doelen

vast die ze willen bereiken in de unit. Zij gebruiken

hierbij de SLO doelen als leidraad (http://tule.slo.nl/).

Deze doelen staan daarna centraal in het maken van het

onderwijs. Het maakt daarbij niet echt uit waarmee je

deze doelen gaat bereiken. Ja, we hebben methodes op

school om te gebruiken, maar niet om blind te volgen.

Voor collega’s die nog niet zo in dit systeem zitten is dat

wel een dingetje “maar de methode zegt dit of dat”.

Zij krijgen vaak als antwoord “we hebben toch geen

vaste methode….”. Zelf nadenken en gezond verstand

gebruiken wat echt belangrijk is om de doelen te halen,

is zo belangrijk!!!

Leerkrachten zorgen ervoor dat betekenisvol leren aan

bod komt. Onderwijs dat betekenis heeft voor de

leerling, zorgt voor grote betrokkenheid en leer-

rendement. Leerkrachten weten dat en zorgen ervoor


Zet aan tot een betere motivat ie en betrokkenheid voor zowel leerkracht én door modeling ook voor leerling.

Doordat iedereen andere

kwalite iten heeft in een team,

maakt het een team s terker.

dat de werkelijkheid binnen de school wordt gehaald,

of dat de werkelijkheid bezocht wordt, m.b.v. excursies.

De beide units hebben samen voor iedere maand een

werkthema vastgesteld waaraan gewerkt wordt met de

kinderen. Dit moet natuurlijk wel op niveau, maar dát

bepaalt het team van de unit zelf. In beide units wordt

ook gewerkt met onderzoeksvragen rond een thema.

Ook hierin worden de lijnen van SLO gevolgd.

De units communiceren steeds vaker en steeds meer

zelf met ouders over de gang van zaken in de unit. In

een mail naar ouders worden de doelen gemeld, maar

ook de regelzaken als vervoer en het meenemen van

bijvoorbeeld knutselspullen.

Op unitniveau wordt door de eigen teamleden

(leerkrachten, onderwijsassistenten, persoonlijk

begeleiders) nagedacht over het anders leren omgaan

met de leerstof. Moet je bijvoorbeeld echt zoveel

automatiseringssommen op papier of op de computer

aanbieden, of kan dit ook op een andere manier, zodat

de doelen efficiënter en sneller behaald worden. Dit zijn

discussies die ontstaan in de units, maar doorgegeven

worden in de dagelijkse gezamenlijke theedrink-

momenten in het hele team.

Dit laatste item vinden we op dit moment een van de

belangrijkste ontwikkelingen die gaande zijn. Moet je

nog steeds oude onderwijsvormen blijven gebruiken

om je doelen te behalen, of kun je met elkaar ontdekken

hoe het anders kan, adequater en meer gericht op de

toekomst. En dan hebben we het níet puur over het

gebruik van computers in de school. In hoeverre kunnen

we onze kinderen dan meenemen in hun eigen

eigenaarschap.

Hoe doen andere scholen dat. Ik stel voor dat we in een

volgende Accentueel beschrijven hoe wij als Accent-

scholen de leerlingen eigenaarschap leren geven.


Eigenaarschap zorg t

ervoor dat ik plezier

houd in het werken.Dat je zelf kunt bedenken wat je wilt leren.

De drie Accent-uitgangspunten worden binnen onze stichting Accent nagestreefd en daarmee binnen de dagelijkse praktijk op de scholen.In hoeverre is dit zichtbaar binnen en buiten de muren van de Koningin Wilhelminaschool?Graag laten we hiervoor de kinderen aan het woord. Oftewel: een mooi en leerzaam onderwerp voor de leerlingen van de KWS-leerlingenraad.

Eigenaarschap op de KWSTeun: Eigenaarschap betekent dus dat het leren ‘van jou’

is, dat je mag leren op de manier die bij jou past en dat

je goed oplet hoe je dat zelf doet. Hier op school kan

dat, alleen en vooral samen.

Rebecca: Dat kan omdat de juf het zó uitlegt, dat jij het

snapt, ook al is dat op een andere manier dan je

buurman of buurvrouw het leert.

Jachin: Je kunt vaak zelf bepalen hóe je het wil leren en

soms ook wàt je wilt leren, wat voor jou belangrijk is.

Leren van en met elkaar op de KWSAliyah: Als je van en met elkaar leert, moet je

samenwerken en samen kijken hoe je het hebt gedaan.

Bij het Daltononderwijs op onze school kunnen we dat

heel mooi toepassen.

Jachin: Mèt elkaar leren, dan ontdek en leer je samen iets

nieuws. Vàn elkaar leren betekent dat de een het uitlegt

aan de ander, zodat de ander het ook kan. Dus geen

voorzeggen. Je leert er allebei van, ook als je iets uitlegt.

Ferre: Het is fijn dat we regelmatig samenwerken en

wisselen van maatje. Zo leer je ook hoe anderen denken

en dingen oplossen en daar leer je zelf weer van.

Brian: Als je altijd met je beste vriend samenwerkt leer je

minder, want je weet hoe hij denkt. Het is ook goed om

samen te werken met iemand die je nog niet zo goed

kent. Daar leer je weer meer van.

Leren centraal op de KWSAliyah: Centraal betekent het middelpunt. Leren is op

school het middelpunt, daar gaat het om. De dingen

eromheen hebben met dit middelpunt, met leren te

maken.

Teun: Naast het ‘gewone’ leerwerk, doen we ook veel

spelvormen in de klas, waarbij altijd iets te leren valt, dat

heeft de juf goed bedacht. Het is dan gezellig,

afwisselend en leerzaam tegelijkertijd.

Lieke: We leren niet alleen taal en rekenen, we leren ook

om aardig te zijn en hoe je dat doet.

Ferre: Bijvoorbeeld als je buiten speelt en het gaat soms

niet zoals je wilt, hoe gedraag je je dan, hoe ga je met

elkaar om?

Maud: Elke keer als je iets nieuws doet of meemaakt,

ben je aan het leren.

Ferre: En een foutje maken mag dan best of moet soms

zelfs, want dan ben je aan het leren.

Koningin Wilhelminaschool


Eigenaarschap betekent

dat je b ij jezelf blij ft, dat je

weet waar je voor s taat en

dit zelfs tandig kunt u iten,

voor jezelf maar ook naar je

teamgenoten.“Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk wel dat ik het kan.”

SBO nieuwHessen


Eigenaarschap is een houding die

je aan moet nemen om te kunnen

doen wat je moet doen. Dat is geen

vanzelfsprekendheid. Wij verwachten

deze houding makkelijk van leerlingen.

Maar doe je dat zelf wel genoeg?

Goed voorleven doet goed volgen. Ik ben

bezig met een waardevolle training die

hier naadloos op aanslu it.

Eigenaarschap, Leren van en met elkaar en Leren centraal op SBO nieuwHessenOp SBO nieuwHessen werken we volgens het principe

‘de leerkracht heeft de regie’. Als leerkracht werk je

dagelijks met de leerlingen uit je groep en ben je dus de

professional bij uitstek die de ontwikkelingen kent.

Samenwerking als het gaat om kennisdeling, het

beantwoorden van vraagstellingen en/of het creëren

van een passend aanbod is van groot belang.

Op nieuwHessen doen we dat op verschillende vlakken.

Natuurlijk gebeurt dat met de naaste (duo) collega,

maar ook in de diverse data- en seo-besprekingen per

groep met de data-specialist en orthopedagoog. Verder

zijn er unitvergaderingen per bouw en data

besprekingen op schoolniveau om de doorgaande lijn

te waarborgen en monitoren. Voor het maandelijks

zorgteam melden in de regel leerkrachten casussen aan,

maar ook de therapeuten of andere specialisten kunnen

een casus aanmelden. Diegene die de casus aanmeldt

geeft aan wat de exacte vraag is en wie hij/zij graag bij

het gesprek aanwezig wil hebben. Hierdoor wordt de

expertise in de organisatie effectief benut en wordt

iedereen vanuit zijn/haar rol in de kracht gezet.

Het leren centraal is doorgedrongen in alle facetten van

school. Zo hebben alle leerlingen een ontwikkelings-

perspectief met bijbehorend persoonlijk perspectief,

waarin het handelingsdeel beschreven staat. Het

passend aanbod wordt dagelijks verzorgd door de

gespecialiseerde leerkrachten, onderwijsondersteuners

en therapeuten die op verschillende niveaus de leerstof

aanbieden. Maar ook bijvoorbeeld de oudervereniging is

een belangrijke schakel in ‘het leren centraal’.

Zij organiseren alle activiteiten die niet direct onderwijs

gerelateerd zijn, maar wél van grote waarde zijn in

school. Hierdoor kunnen de medewerkers zich continu

blijven focussen op de belangrijkste taak: goed passend

onderwijs verzorgen!

“De leerkracht heeft de regie.”


Door het e igenaarschap du rf ik sneller beslis s ingen te nemen en weet ik beter wat er allemaal in een school speelt.

Het is belang r ijk voor

e igenwaarde. Je zet je

talenten beter in.

IKC UnieKEigenaarschap op IKC UnieK Op IKC UnieK is de afgelopen periode veel aandacht

besteed aan eigenaarschap van medewerkers.

De leerkracht staat centraal en maakt beredeneerde

keuzes aangaande de groep en de schoolontwikkeling.

Medewerkers denken en werken actief mee en

participeren allen in een ontwikkelgroep.

Binnen ons IKC beschikken we over een ontwikkelgroep

HOM (hoogbegaafdheid, ontwerpend en ontdekkend

leren en meervoudige intelligentie), Taal-lezen, Rekenen

en Gedrag. De ontwikkelgroepen zijn zelfsturend en

werken allen volgens de SCRUM methodiek.

Het opbrengstgericht en doelgericht werken binnen

een afgebakende periode staat centraal.

De ontwikkelgroepen stippelen aan de hand van de

PDCA (plan-do-act-check) cyclus een plan uit, sturen zelf

de uitvoering aan en evalueren vervolgens systematisch.

Het gehele team wordt meegenomen in deze cyclus en

men houdt elkaar op de hoogte van het verloop.

Op IKC UnieK stimuleren we eigenaarschap op

teamniveau door samen verantwoordelijk te zijn voor

een stukje schoolontwikkeling en deze op een

doelgerichte wijze door te ontwikkelen.

Leren van en met elkaar op IKC UnieK Op IKC UnieK staan de unieke kwaliteiten van ieder kind

centraal in zijn/haar persoonlijke ontwikkeling van 0 -13

jaar. We weten als medewerkers van IKC UnieK dat de

kwaliteiten die we bezitten, waardevol aanvullend

kunnen zijn voor onze organisatie én voor elkaar.

Intrinsieke motivatie en enthousiasme worden

aangewakkerd wanneer de medewerker vanuit zijn/haar

kwaliteiten wordt benaderd en eigenaar mag zijn van

zijn/haar ontwikkelingsproces. Een gedreven collega

brengt kinderen op een hoger plan, stimuleert leren en

ontdekken en gaat samen met het kind op zoek naar

talent. Wij zijn er van overtuigd dat dit invloed heeft op

de lerende houding van kinderen en de manier waarop

zij respectvol met anderen omgaan en samenwerken

met de omgeving. We leren onszelf en onze kinderen

oog te hebben voor het talent van de ander, deze te

verbinden met het talent van onszelf om zo effectief van

en met elkaar te leren. De inzet van collegiale

consultatie biedt hierbij volop mogelijkheden om van

elkaars expertise te profiteren en om zo de eigen

‘gereedschapskist’ met vaardigheden en kennis verder te

vullen.


Een leven lang leren! Door verdieping te zoeken meer kunnen betekenen voor de kinderen.

Echt e igenaarschap

geeft meer werkplezier!

Leren centraal op IKC UnieK Op IKC UnieK wordt dagelijks aandacht geschonken aan

het creëren van optimale omstandigheden om tot leren

te komen. We werken binnen ons IKC met de

zogenaamde ‘kapstokregels’. Elke kapstokregel staat een

bepaalde periode centraal en is zichtbaar en duidelijk

voor alle kinderen. We zijn er van overtuigd een veilige,

duidelijke leeromgeving en goed in je vel zitten

voorwaardelijk is voor ‘leren centraal’. Daarnaast is er de

afgelopen periode veel aandacht uitgegaan naar het

effectief inzetten van het leerplein in combinatie met

het afstemmen van de leerstof en het monitoren van de

voortgang voor kinderen die meer of minder nodig

hebben dan het gemiddelde aanbod. Medewerkers

ontwikkelen zich in het vroegtijdig signaleren en het op

de juiste wijze analyseren en interpreteren van gegevens

zodat we steeds beter in staat zijn om een beredeneerd

aanbod te bieden. Tot slot biedt de schoolbrede inzet

van de MI-lessen (meervoudige intelligentie) kinderen

de mogelijkheid hun talenten te ontdekken.

De zaakvakken en creatieve vakgebieden zijn verweven

in dit afwisselende aanbod. Op een praktische,

veelzijdige manier wordt de motivatie van de kinderen

aangesproken en staat leren centraal!

Dat ik verantwoordelijk ben voor mijn e igen keuzes.


Rekenen bij Accent altijd in BewegingSinds de masterclass in 2011 is het rekenonderwijs binnen Accent volop in ontwikkeling. Het mag wel duidelijk zijn dat de opbrengsten van het onderwijsaanbod voor het grootste deel beïnvloed worden door het leerkrachtgedrag. Investeren in de professionaliteit van de medewerkers van Accent is investeren in de toekomst en staat dan ook al jaren centraal.

Vanaf 2013 is het protocol ERWD (Ernstige Reken- en

Wiskundeproblemen en Dyscalculie) in ons land het

uitgangspunt voor de visie op rekenonderwijs. In dit

protocol vormen drie modellen de basis van de reken-

didactiek. Deze drie modellen zijn het IJsbergmodel, het

Handelingsmodel en het Drieslagmodel. Deze modellen

staan voor rekenen in beweging, ook bij de Accent

Academie. Veel Accent medewerkers hebben de laatste

jaren geïnvesteerd in het kunnen toepassen van de

kennis van deze modellen.

Wat ontbreekt er aan voorkennis?Rekenvaardigheden leren kinderen door

constructivisme. Constructivisme wil zeggen dat

leerlingen bouwen aan nieuwe oplossingsstrategieën.

Dit vereist sterk interactief onderwijs met veel reflectieve

momenten tussen leerkracht en leerlingen. Om de juiste

strategieën te kunnen toepassen is veel voorkennis

nodig. Bij de ijsbergmetafoor noemen we dat het

drijfvermogen. Leerlingen moeten bijvoorbeeld

getalbegrip en getalsrelaties begrijpen, maar ook

cijfersymbolen of rekentekens.

Hoe rekent de leerling de som uit?Het handelingsmodel is van grote betekenis om het

denkproces van leerlingen te volgen wanneer een

bepaald type som wordt uitgerekend. Inzicht in

strategieën bouw je op door leerlingen vooral

handelend bezig te laten zijn. Het werken met

materialen is het eerste niveau waarop inzicht wordt

gebouwd. Vervolgens kun je werken met plaatjes, met

afbeeldingen van de activiteiten. Het derde niveau is

wellicht het belangrijkste, de denkmodellen die worden

aangeleerd. Deze denkmodellen zijn de ankerpunten

voor rekenstrategieën en bepalen de juiste keuze voor

het handelend rekenen. Wanneer je als denkmodel voor

Men

taal

han

del

en Formeel handelen (formele bewerkingen uitvoeren)

Voorstellen - abstract (representeren van de werkelijkheid aan de hand van denkmodellen)

Voorstellen - concreet (representeren van objecten en werkelijkheidssituaties in concrete afbeeldingen)

Informeel handelen in werkelijkheidssituaties (doen)

Ver

wo

ord

enC

om

mu

nic

eren

Het handelingsmodel (uit: protocol ERWD)

de tafels de rijgstrategie op de getallenlijn kiest, moet

je leerlingen sprongen laten maken met vaste hoeveel-

heden en niet met tegelveldjes de tafels laten maken.

Het hoogste niveau is de formele som en de

toepassingsopgave daarbij. Deze procesgerichte

benadering van het rekenonderwijs vraagt van de

leerkrachten om ander gedrag.

Eerst denken… dan doen…De focus bij het rekenonderwijs ligt maar al te vaak op

de berekeningen. Het drieslagmodel biedt ons inzicht in

de drie fases die altijd noodzakelijk zijn bij het oplossen

van rekenopgaven. Na het lezen van een contextopgave

moet de leerling zich afvragen welke strategie en welke

aanpak de leerling het beste kan toepassen. Wanneer

die keuze bewust gemaakt is volgt de berekening van

de som. De derde poot van het drieslagmodel is die van

de reflectie. Heb ik een logische oplossing en heb ik dat

op de juiste manier uitgerekend.

Rekenen bij Accent is procesgericht werkenRekenen in beweging en in ontwikkeling is binnen

Accent een proces dat niet te stoppen valt. Samen

werken aan de ontwikkeling van goed rekenonderwijs

in het belang van iedere leerling. Het accent bij rekenen

leggen we op het rekenproces. Hoe komt de leerling

eigenlijk aan het antwoord? Een vraag die vele malen

interessanter is dan de controle of een antwoord goed

of fout is. Wanneer we met elkaar zo het rekenonderwijs

inrichten, leggen we vanzelf de lat wat hoger. Een mooi

en ambitieus streven.

Voorstellen concreet Groep 3 ‘t Warmelinck Informeel handelen in

werkelijkheidssituaties

Groep 1/2 ’t Warmelinck


Voorstellen

abstract

Formeel

handelen

Informeel handelen in werkelijkheidssituaties

Groep 5/6 Groen van Prinsterer

context

oplossing bewerking

reflectie aanpak

uitvoering24 + 13 =

0 5 10

Kenniskring rekenen actiefDe kenniskring rekenen van Accent onder leiding van Erna Mellendijk, Roel Roelofs en Johan van der Werf bijeen.


Het s tellen van de ju is te vragen, vanuit nieuwsg ier ighe id en een onderzoekende houding is van cruciaal belang voor e igenaarschap. Ze geven leerkrachten en leerlingen de verantwoordelijkhe id o m de keuze te maken wat ze willen leren. Eigenaarschap geven is de bas is voor motivat ie!

Jezelf kunnen zijn in het

team en vanuit e igen

creativite it mijn manier

van handelen toe te passen

in de klas. Kennis delen

met elkaar.

Als extern adviseur, al jaren betrokken bij Accent, ondersteun ik op verschillende wijzen onderwijsontwikkelingen, bovenschools, school specifiek en op het niveau van de groep. In dit artikel wil ik beschrijven op welke manieren ‘leren van en met elkaar’ tot stand komt, binnen de werkzaamheden die ik verricht voor de verschillende doelgroepen. Ik hoop hiermee te bereiken dat de lezers van dit magazine hierdoor iets van inzicht en inspiratie opdoen voor hun eigen werksituatie.

De check van het lerenHet leren van leerlingen (van hun leerkrachten en van

elkaar) moet centraal staan in de onderwijspraktijk, voor

elk vak- en vormingsgebied. Leerlingen doen de hele

dag door van alles op school maar wat ze er vooral

komen doen is: leren.

Wat in de school specifieke ondersteuning altijd mijn

focus krijgt: wordt er geleerd?

Om dit vast te stellen is het van belang dat leerkrachten

het leren van hun leerlingen checken. Daar zijn de

methode gebonden en de methode onafhankelijke

toetsen prima middelen voor.


Leren binnen Accent Scholengroep

Accentueel | Special ‘Leren Centraal’ | ‘Leren van en met elkaar’ | Eigenaarschap’36

De tijdsinterval tussen de toetsmomenten is te ruim om

aan de informatiebehoefte van leerkrachten te voldoen

om de volgende instructie in te richten. Bijvoorbeeld voor

leerlingen die opvallen of voor de herhaling van een

lesstofonderdeel wat wellicht te lastig lijkt te zijn om na

een instructie les te kunnen beheersen. Om aan de

noodzaak tot instructie informatie tegemoet te komen, is

de check of er geleerd is en in welke mate en door wie,

van groot belang. Dan kan ontwikkeling van leerlingen

goed worden gevolgd en verder worden uitgelokt.

Leerkrachten die hun lesdoel helder voor ogen hebben

en dat ook zo (in termen van leren) uitspreken naar de

leerlingen toe, leggen hiermee een cruciale basis voor

het leren. Wanneer het les doel duidelijk is voor

leerkracht en leerlingen en verwachtingen helder zijn

(hoe goed moet je het kunnen? hoe kun je laten zien

dat je het kan?), dan zullen verwerkende opdrachten

geselecteerd kunnen worden in relatie tot het lesdoel.

Mij valt op, dat methodisch gezien, de relatie tussen het

les doel en de verwerkende opdrachten, te vaak

ontbreekt. Terwijl opdrachten bedoeld zijn om het les

doel te laten inoefenen en om te checken of het les doel

ook daadwerkelijk is bereikt. De selectie van de

verwerkende opdrachten op basis van dit criterium, is

een belangrijke interventie die de check van het leren

daadwerkelijk ondersteunt. Durf opdrachten te

selecteren op basis van het lesdoel! (En ja, dan zijn er

opdrachten in werkboeken niet gemaakt, dat scheelt

aanzienlijk in tijd).

Gedurende de instructie is er uiteraard ook de check van

het leren. Niet de individueel-gerichte

vraaggestuurde werkuitleg, maar de leerkracht die

hardop denkend het lesdoel demonstreert en de

leerlingen betrekt bij de instructie, die leerkracht laat

leren ontstaan. Het stimuleren van de betrokkenheid

van de leerlingen is een cruciaal aandachtspunt. Het is

een misvatting te denken dat er tijdens het hardop

denkend voordoen (de instructie van het les doel), geen

vragen gesteld mogen worden aan de leerlingen.

Echter: álle leerlingen moeten betrokken worden

(bijvoorbeeld door werkvormen toe te passen als hand

opsteken, kiezen uit alternatieven, schrijven, denken-

delen-uitwisselen en materialen zoals een kladblok of

een wisbordje). Door dit type werkvormen wordt het

leren tijdens de instructie al gecheckt en maakt dit soms

zelfs een verwerking met opdrachten overbodig.

Leren van elkaarVeranderprocessen vragen om implementatie en

borging.

Beleidsplannen zijn te vaak verstofte papieren tijgers.

Beleidsplannen zijn nuttige documenten, als daar in

staat welke afspraken er gemaakt zijn (het wat) en vooral

met welke didactiek de beoogde doelen worden

nagestreefd (het hoe). Praktische waarde wordt


Ik vind het vooral erg belang r ijk om

van anderen te leren, op deze manier

hoef je niet alt ijd zelf dingen uit te

vinden, maar kan je elkaar ju is t

helpen. Door je open op te s tellen,

kr ijg je soms erg leuke ideeën en

nieuwe inzichten.

Met meerdere mensen in je organisat ie verantwoordelijk zijn voor goed onderwij s en hier je verantwoordelijkhe id in nemen, is een goede funder ing van je onderwij s.

toegevoegd als er opnamen worden toegevoegd van

de beoogde onderwijspraktijk van het betreffende

vakgebied.

Om tot implementatie te komen is de aanpak van de

Lesson Study een beproefde strategie, die ik met een

aantal schoolteams van Accent heb toegepast. In grote

lijnen beschrijf ik hier de stappen.

Lesson Study is een in Japan ontwikkelde

gestructureerde, integrale methode om te werken aan

de versterking van de instructievaardigheden en de

professionalisering in de breedte van leerkrachten. Het is

ook een diepte investering in de eigen

schoolontwikkeling. De cyclus van Lesson Study (zie

afbeelding 1) bestaat uit de volgende stappen (de

Weerd & Logtenberg, 2010):

1. Doelen stellen en de les gezamenlijk ontwerpen

2. De les uitvoeren en observeren

3. De les nabespreken en reviseren

4. De les nogmaals uitvoeren en observeren

5. De les nabespreken en borgen

Enkele conclusies waaruit de waarde van deze aanpak

blijkt:

- Lesson Study blijkt een zinvolle werkwijze om tal van

veranderingsonderwerpen te implementeren in de

doorgaande lijn, op teamniveau. Zoals bijvoorbeeld

het versterken van de instructievaardigheden ten

aanzien van een bepaald vak- of vormingsgebied.

- Cruciaal is het gezamenlijk bekijken van de

filmbeelden en het gesprek daarover (stap 2).

Observeren is mogelijk, een opname maken vele

malen effectiever. Zo wordt de doorgaande lijn

zichtbaar en omdat het beelden uit de eigen praktijk

zijn, is het leren ‘nabij’.

- Veel leerkrachten zijn enthousiast over deze

gezamenlijke aanpak. Ze geven aan veel van elkaar

te leren en veel bewuster in gesprek te gaan met

kinderen. Ondanks dat men het maken van

opnamen soms een aanvankelijke drempel vormt

- Er wordt een gemeenschappelijke taal gesproken

over het veranderonderwerp.

- Het beperkte tijdsbestek binnen de cyclus van

werken draagt bij aan krachtig formuleren en

feedback te geven.

- Afspraken en opnamen vormen de inhoudelijke

basis van het schoolbeleid.


Uitvoeren &observeren

Reflecteren& borgen

Stellenvan doelen

Data-analysePlanning van

de les

Reviseren

Instructie

Uitvoeren &observeren

Afbeelding 1: Lesson Study in de praktijk

Eigenaarschap betekent voor

mij act ief onderdeel zijn van

ontwikkeling, zowel van mijzelf

als van de school. Eigenaarschap

verg root mijn competentie en

autonomie. Voorwaarde is vertrouwen,

aanmoedig ing en back-up.

Leren met elkaar boven schoolsAccent heeft een werkgroep OGW-Lezen ingesteld

waarbij het bewaken van de kwaliteit van het onderwijs

in de taalvaardigheid de belangrijkste doelstelling is.

De recente inzichten worden gedeeld, praktische

vraagstukken besproken en waar mogelijk opgelost.

Schoolresultaten worden gemonitord vanuit het

oogpunt van het optimaliseren van de onderwijs-

kwaliteit. Dus vindt er reflectie plaats op situaties waar

gerichte activiteiten nodig zijn.

Leren vanen met elkaar vindt ook op werkgroepniveau

plaats. En, de werkgroep is als een schoolteam:

de samenstelling van de groep is voortdurend aan

verandering onderhevig. Dus ook daar is implementatie

en borging van verworvenheden en inzichten cruciaal.

Wanneer de geschetst situaties of de aanpak van Lesson

Study vragen oproepen: geef gerust een mail. Dan leren

we van elkaar!

Karin van de Mortel [email protected]

M 06 29 04 46 14


Door e igenaarschap komen leerkrachten tot bloe i en benut je meer de talenten van de personen.

Je voelt je verantwoordelijk

voor bepaalde zaken, wat de

betrokkenheid verg root.

Je mag je kwalite iten laten zien

en kr ijg t daarvoor waarder ing.

Het s t imuleert je e igen

ontwikkeling.


Kickoff bijeenkomst Topclass Bij de start van dit schooljaar vond de

kickoff-bijeenkomst van de Topclass plaats.

Bijna alle 30 (!) deelnemers van de drie

Topclassjaren waren aanwezig. Samen

hebben we de in en outs van de Topclass

voor het komende jaar doorgenomen.

Wat is het gaaf om te zien dat er zoveel

starters zijn bij Accent en dat we in de

Topclass van en met elkaar mogen leren.

De Blauwe Kamer is een natuurgebied bij Wageningen, waar de natuur dank zij de overstromingen van de Nederrijn vrij spel heeft.Dit gebied was als doel gekozen voor de excursie van AccentPlussers op 3 oktober 2018.Het was verder weg van huis dan vorige evenementen, maar toch hadden 30 personen zich aangemeld.

Het dagprogramma begon met koffie en een gebakje,

gevolgd door een lezing van Wiebe Lammers van de

Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit over invasieve

exoten. Al zijn we dan niet meer werkzaam in het

onderwijs, we zijn altijd nog bereid om te leren.

Wiebe hield een zeer interessante presentatie met

beeldmateriaal over zijn werk.

In de loop van de voorbije jaren zijn veel planten en

dieren in onze omgeving terecht gekomen die daar

oorspronkelijk niet thuishoren.

Wanneer deze planten en dieren geen natuurlijke

vijanden hebben, ontstaat het gevaar dat ze een plaag

gaan worden. Wiebe heeft daar in zijn verhaal veel

voorbeelden van gegeven.

We konden zo met elkaar profiteren van de kennis van

een oud-leerling van ’t Migchelbrink.

Theo Rutgers wees er nadrukkelijk op dat hij de basis

voor deze kennis had aangebracht bij Wiebe door hem

in aanraking te brengen met BOOM, ROOS, VIS, VUUR. En

ook Henk Wassink had de nodige bijdragen geleverd

aan de ontwikkeling van onze inleider.

Het is voor de “oude meesters” natuurlijk een mooie

ervaring om zelf les te krijgen van een vroegere leerling.

Na deze bijzonder interessante presentatie gebruikten

we de lunch in het restaurant van de Blauwe Kamer.

Er was volop gelegenheid om bij te praten. Het is steeds

weer heel boeiend om te horen hoe mensen de periode

na hun afscheid van de school gebruiken om weer heel

zinvol bezig te zijn en te merken hoe er van heel veel

dingen genoten kan worden.


Accent Plus naar Blauwe Kamer door Jan E.G. Baars

Om twee uur werden we opgewacht door een

vrijwilliger van Utrechts Landschap, die ons eerst een

filmpje liet zien van het gebied, dat we later zouden

betreden.

Het grootste deel van de Blauwe Kamer ligt op het

grondgebied van de provincie Utrecht.

Er is een goede samenwerking tussen Het Utrechts

Landschap en Het Gelders Landschap met betrekking

tot het beheer van dit gebied.

Met wandelschoenen of laarzen betraden we de

ongebaande paden.

We zagen restanten van de steenfabriek uit de periode

tussen 1890 en 1975. Galloways en Koniks liepen vrij

rond en vanuit de vogelhut konden we lepelaars,

zilverreigers en aalscholvers zien. Als we geluk hadden

gehad, hadden we zelfs een visarend kunnen zien.

Na een bijna twee uur durende wandeling, gingen we

terug naar het restaurant om daar met elkaar een glaasje

te drinken. Het was een boeiende AccentPlusdag.



Schooljaar 2017-2018 was een bijzonder jaar voor

De Knienenbult. We hadden n.l. te maken met een echte

baby-boom! Zes collega’s werden de ouders van één of meer

prachtige baby’s. Op de foto staan de volgende trotse, blije

moeders en fijne collega’s: v.l.n.r. Manon met zoon Mees,

Femke met zonen en dochter Luca, Stijn en Jente,

Dorien met zoon Guus, Noortje met dochter Lone.

Niet op de foto staan: Jeanine met Eliza, Marianne met Raphaël.

We wensen jullie veel geluk toe!

De meerwaarde van eigenaarschap -...

Documents

Transcript of De meerwaarde van eigenaarschap -...