1

Duurzame

Inzetbaarheid

Juli 2019

PREVENTIE VAN ZIEKTEVERZUIM

Whitepaper namens Amplooi BV

2

‘AMPLOOI VINDT DAT

ARBEIDSMOBILITEIT ESSENTIEEL IS

VOOR IEDEREEN DIE EEN LEVEN

LANG MET PASSIE EN UITDAGING

WIL BLIJVEN WERKEN. EEN

WERKNEMER HEEFT IMMERS NIET

MEER DE ZEKERHEID VAN ÉÉN

WERKGEVER VOOR EEN HEEL

LEVEN, MAAR ZAL WEL EEN

LEVEN LANG ZEKER WILLEN ZIJN

VAN WERK DAT BIJ HEM OF

HAAR PAST.’

Dat is de visie van waaruit Amplooi

werkt. Wij streven naar een

gezonde arbeidsomgeving voor

iedere werknemer. Daarom

bieden wij diensten aan die een

werknemer helpen om dit

werkgeluk (terug) te vinden in zijn

of haar werkomgeving. Daarbij is

duurzame inzetbaarheid enorm

belangrijk.

Het gemiddelde verzuim in

Nederland is gestegen naar 4,2% in

2018 ten opzichte van 3,8% in 2017

en 3,5% in 2016 (ArboNed, 2019).

Voor ons reden genoeg om te

onderzoeken hoe dit kan? Wat is er

aan te doen? En nog belangrijker:

hoe kan er preventief tegen

ziekteverzuim opgetreden worden?

3

WAT HOUDT ‘DUURZAME INZETBAARHEID’ EN

‘PREVENTIE VAN ZIEKTEVERZUIM’ IN? Volgens Prevermo, expert op het gebied van duurzame

inzetbaarheid, is duurzame inzetbaarheid het vermogen van

werkenden om nu en in de toekomst toegevoegde waarde in het

werk te leveren en te ervaren. Duurzaam ingezette en inzetbare

werkenden zijn van goede gezondheid en voelen zich energiek en

vitaal. Tevens behouden zij hun kennis, vaardigheden en

arbeidsmarktcompetenties op peil. Ook voelen zij zich

betrokken bij hun organisaties en enthousiast en gemotiveerd

door hun werk. Daarnaast hebben en houden zij een goede

werk-privé balans (Prevermo, 2019).

Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid deelt

duurzame inzetbaarheid op in drie factoren: gezondheid, betrokkenheid en de ontwikkeling van werknemers.

Door deze drie factoren te beïnvloeden, kan een werkgever het werkplezier verhogen, kan een hogere

arbeidsproductiviteit behaalt worden en kan een werkgever op minder ziekteverzuim sturen bij haar werknemers.

Werkgevers die ervoor zorgen dat deze drie factoren in ontwikkeling zijn, dragen bij aan de duurzame

inzetbaarheid van hun werknemers (Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, 2019).

Geschiedenis

Alleen het werk aanpassen voor de werknemers

zodat dit beter uit te voeren is, is onvoldoende om

een succesvolle arbeidsre-integratie te bereiken;

arbeidsre-integratiebegeleiding is namelijk complex

mensenwerk. Vanaf de jaren zestig tot de jaren

negentig steeg het ziekteverzuim en ook het aantal

mensen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering

nam toe (OECD, 2007). Hiernaast is te zien dat in de

jaren 1996-2003 het verzuimpercentage landelijk

boven de 4,5% lag. Pas na 2003 begon deze te dalen

en kwam het ziekteverzuimpercentage in 2011 zelfs

voor het eerst onder de 4%. Helaas is in 2018 weer

een grote groei te zien van het

ziekteverzuimpercentage. Dit laat zien dat preventie

van ziekteverzuim een belangrijk onderdeel is voor

organisaties om aan te werken (CBS, 2019).

‘Ziekteverzuim’

Ziekte verwijst naar ziek zijn in de medische zin van het woord. Verzuim daarentegen verwijst naar ziek melden als

vorm van gedrag (Prevermo, 2019).

‘Preventie’

Het vooraf nemen van maatregelen teneinde het voorkomen van onwenselijke situaties (Prevermo, 2019).

‘Duurzame inzetbaarheid’

Duurzame inzetbaarheid is het vermogen van werkenden om nu en in de toekomst toegevoegde waarde in het werk

te leveren en te ervaren. (Prevermo, 2019).

4

De termen ‘Duurzame Inzetbaarheid’ en ‘Preventie’ (van ziekteverzuim) zijn sterk met elkaar verbonden. In dit

whitepaper wordt de volgende uitleg gebruikt: Duurzame inzetbaarheid is het vermogen van een werknemer om

zichzelf te ontwikkelen om zo inzetbaar te worden en te blijven in zijn of haar (huidige) werk. Preventie is binnen duurzame

inzetbaarheid een belangrijk middel om ziekteverzuim tegen te gaan.

WAAROM IS PREVENTIE BELANGRIJK? Wanneer een werknemer

zich ziekmeldt, is er geen

sprake van duurzame

inzetbaarheid. Voor

organisaties is het belangrijk

dat alle werknemers goed

inzetbaar blijven. Goed

inzetbare werknemers

kunnen beter omgaan met

aanpassingen van hun

takenpakket, veranderingen

in hun loopbaan en

ontwikkelingen en in de

organisatie (HR Praktijk,

2019).

In veel organisaties heerst een cultuur die vaak niet ten goede komt aan de duurzame inzetbaarheid van de

werknemers. Ze hebben het altijd ‘druk’, maar vaak weten ze aan het einde van de dag niet te vertellen waar ze

het precies zo druk mee hebben gehad. Het is belangrijk voor het management om een bedrijfscultuur te maken

waarin werknemers zich vrij voelen om aan te geven waar ze waarde aan hechten. Zo werken de werknemers

effectiever en ervaren zij meer werkgeluk (Geraerts, 2019).

Inzetbaarheid is van belang voor de werknemer om op een verantwoorde en bevlogen manier actief te zijn (en te

blijven) tot ver na je pensioenleeftijd. Een manier om deze inzetbaarheid te meten, is de Work Ability Index (WAI).

Paul ter Wal houdt voor duurzame inzetbaarheid de definitie van de NPR 6070 aan: het

vermogen van de werknemer om meerwaarde te ervaren met werken en daarmee

toegevoegde waarde te leveren voor een arbeidsorganisatie voor nu en in de toekomst

(Ritter, 2010). Voor preventie houdt hij de definitie aan van Barbara Sassen: Preventie is

het voorkomen van gezondheidsproblemen door het optimaliseren van de voorwaarden

voor gezondheid en het voorkomen dat ongunstige factoren daarop van invloed zijn

(Sassen, 2014). Hierin is het dus ook de taak van de werkgever om bij te dragen aan de

preventie van ziekteverzuim (Wal, 2019).

EXPERTS AAN HET WOORD

Dat duurzame inzetbaarheid en ziekteverzuim nauw met elkaar verbonden zijn, is ook

duidelijk voor Elke Geraerts. Voor haar is duurzame inzetbaarheid de continue

inzetbaarheid en energie van een werknemer; iemand die in zijn of haar werk werkgeluk

ervaart. Wanneer er een gerichte focus op duurzame inzetbaarheid is, wordt

ziekteverzuim voorkomen en zal er meer werkgeluk ervaren worden door werknemers

(Geraerts, 2019).

0 5 10 15 20 25

Psychische klachten/overspannenheid/burn-out

Klachten nek/schouders/armen/polsen/handen

Rugklachten

Klachten hart- en vaatstelsel

Klachten luchtwegen

Klachten in verband met zwangerschap

Klachten oren/ogen

Overige klachten

Verzuimredenen 2017 (CBS, 2018)in aantal procent van de verzuimdagen

% van totaal aantal verzuimdagen

Elke Geraerts, Dokter in de Psychologie

Paul ter Wal, Inzetbaarheidsexpert

5

Deze index meet het werkvermogen van

werknemers. Volgens de Sociaal Economische

Raad (SER) zijn werkvermogen, vitaliteit en

employability belangrijke thema’s om duurzame

inzetbaarheid van werkenden te bevorderen (Blik

op Werk, 2019).

Bevlogenheid is, in de ogen van Paul ter Wal, een

werknemer die met veel energie naar het werk

gaat, maar met nog meer energie naar huis gaat

om daar ook nog actief te (kunnen) zijn. Zodra dit

niet meer aan de orde is, is de inzetbaarheid van de werknemer niet meer optimaal.

Een werkgever kan hierbij een hoop voor de werknemer doen. Budgetten geven voor de ontwikkeling van de

werknemer is cruciaal. Deze genoemde ontwikkeling is voor ieder persoon verschillend. Als voorbeeld: Waar de

één behoefte heeft aan coaching, zal de ander geholpen zijn na het volgen van een opleiding. (Wal, 2019)

F. Baeten en K. Kersten stellen in hun whitepaper dat duurzame inzetbaarheid verder gaat dan de preventie van

ziekteverzuim. Door de duurzame inzetbaarheid aan te passen, ga je niet alleen de preventie van ziekteverzuim

(deels) tegen, maar haal je nog veel meer uit de werknemers. Ze worden namelijk productiever en vitaler.

Niet alleen in hun werk, maar ook als persoon (Baeten & Kersten, 2019).

WAAROM VERZUIMEN WERKNEMERS? Een duurzaam inzetbaarheidsbeleid kan een grote rol spelen in de preventie van ziekteverzuim. Een duurzaam

inzetbaarheidsbeleid is op verschillende manieren te beïnvloeden. Het ministerie van SZW geeft hiervoor 6

factoren die te beïnvloeden zijn om een duurzame inzetbaarheid beleid haalbaar te maken en daarmee

ziekteverzuim tegen te gaan (Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, 2019):

1. Ongewenst gedrag

Eén op de zes werknemers wordt gepest, gediscrimineerd of geïntimideerd, wat zorgt voor een

verziekte werksfeer, extra verzuim en een verhoogde kans op burn-out.

2. Agressie en geweld

Agressie en geweld op de werkvloer verhoogt stress, verlaagt werkplezier en kan zelfs leiden tot

uitval. Dit kunnen en moeten we niet laten gebeuren.

3. Werkend leren

Inzetbaar blijven door de ontwikkelingen in het vak bij te houden, nieuwe kennis op te doen en extra

opleidingen te volgen.

4. Gezondheid en vitaliteit

Gezond eten en bewegen zorgen voor minder verzuim en meer energie op het werk.

5. Fysieke belasting

Fysieke over- en onderbelasting zorgen voor veel uitval.

Gerichte maatregelen op basis van kennis over de risico’s

van bijvoorbeeld te zwaar tillen of te lang zitten, kunnen

dit voorkomen.

6. Betrokkenheid

Zingeving in het werk door ruimte voor eigen

verantwoordelijkheid, vakmanschap en ideeën vanuit

werknemers. Betrokken bij het werk, betrokken bij

elkaar.

De werknemers moeten zich veilig voelen om het

gesprek aan te gaan met de werkgever. Het is van groot

6

belang dat deze veilige omgeving er is. Dat lukt alleen als de leidinggevende vertrouwen heeft en toont in de

werknemer en als de werknemer dat ook zo ervaart.

Wanneer dit gesprek plaatsvindt, is het raadzaam om te kijken hoe structureel en effectief het werksysteem

verbeterd kan worden. Het gaat hier vooral om wat wel mogelijk is, met als doel om de werkdruk voor de

werknemer te verlagen.

‘Laat je niet afleiden door konijnen tijdens je

olifantenjacht.’

Onder dit motto geeft Elke Geraerts adviezen

aan werkgevers. Hierin is de olifant het doel waar

een werknemer naartoe werkt en zijn de

konijnen de randzaken die op een dag komen

kijken bij het werk. ‘Veel mensen beginnen de dag

met het afhandelen van hun mailtjes of het doen

van hun standaard dingen. En dat terwijl we

vooral in de ochtend productief zijn. Het is dus

zonde om de productiviteit te verdoen met

randzaken terwijl we het echte doel (als

voorbeeld: het project waar we aan werken of de

ontwikkelpunten die we op werkgebied willen halen) aan de kant schuiven of hier nauwelijks naar omkijken

(Geraerts, 2019).

Er zijn een aantal factoren die belangrijk zijn om preventie van ziekteverzuim toe te passen.

1. Als eerste is er

bewustwording nodig bij

zowel de werkgever als

werknemer. Hierbij gaat het

om de bewustwording

rondom duurzame

inzetbaarheid, zodat beide

partijen weten wat dit

inhoudt en dat erover

nagedacht moet worden.

2. Daarnaast is het belangrijk

dat er budgetten

vrijgemaakt worden. Als

voorbeeld: wanneer een

werknemer aangeeft

interesse te hebben in een bepaalde cursus of opleiding om zijn of haar werk beter/gelukkiger uit te

voeren, moet dit te bekostigen zijn.

3. Tools inzetten die de werknemer helpen om zijn eigen inzetbaarheid te verhogen: altijd maatwerk.

Tools als VitWorld, Survival Island game; DIX (TNO), Engagement Multiplier et cetera; PMO’s die

breder zijn dan alleen fysiek. Deze tools helpen werknemers inzichten te krijgen en om bijvoorbeeld

hun werk efficiënter in te richten.

4. Gesprekken voeren vanuit kernwaarden; open en vanuit positieve feedback: wat wil jij als werknemer

of juist als werkgever ontwikkelen en wat heb je daarvoor nodig.

5. Ontwikkelingsgesprekken voeren tussen de werkgever en werknemer in plaats van

functioneringsgesprekken. Als voorbeeld het Ontwikkeladvies 45+ waar nu een subsidie voor

beschikbaar is vanuit de overheid.

Met deze factoren is de duurzame inzetbaarheid te beïnvloeden en daarmee de preventie voor ziekteverzuim

toepasbaar (Wal, 2019).

7

WAT IS EEN GOEDE EERSTE STAP IN DE PREVENTIE

VAN ZIEKTEVERZUIM? Er zijn verschillende redenen voor

ziekteverzuim, maar psychische klachten is de

voornaamste reden voor verzuim (zie de tabel

van het CBS met verzuimredenen). Dit

whitepaper geeft duidelijk aan dat wanneer een

werkgever focust op de duurzame

inzetbaarheid van haar werknemers, een groot

deel van de preventie van ziekteverzuim wordt

toegepast. Anders gezegd: een goede eerste

stap om preventie van ziekteverzuim toe te

passen, is het zorgen voor duurzaam inzetbare

werknemers. Amplooi wordt vaak gevraagd

om hier samen met de werkgever naar te

kijken.

In iedere loopbaan kan een werknemer

geconfronteerd worden met vragen of zijn huidige baan nog wel aansluit bij zijn talenten, dromen en ambities. De

werknemer die bijvoorbeeld 5 jaar in dezelfde functie zit, kan minder gemotiveerd, minder productief en/of

misschien zelfs vaker ziek zijn (Amplooi, 2019).

Om duurzaam inzetbaar te blijven, kan loopbaancoaching inzicht geven en helpen om de werknemer op het goede

spoor te zetten/houden. Op deze manier helpt Amplooi de werkgever bij het doorvoeren van duurzame

inzetbaarheid beleid en daarmee met het deels tegengaan van ziekteverzuim.

Vragen waarbij loopbaancoaching bij Amplooi vaak ingezet wordt, zijn bijvoorbeeld:

• Als er wordt getwijfeld of de keuzes die gemaakt zijn, wel de juiste zijn.

• Als er gemerkt wordt dat de werknemer minder energie krijgt uit zijn of haar huidige werk.

• Bij (dreigend) ontslag, of ziekte.

• Bij een verandering in de branche waarin de werknemer werkzaam is.

• Bij verandering van een persoonlijke situatie (relatie, gezin, verhuizing etc.).

• Bij een mismatch van ambities tussen de werknemer en de werkgever.

DEZE WHITEPAPER IS MOGELIJK GEMAAKT DOOR AMPLOOI Amplooi is een landelijke specialist in arbeidsmobiliteit. Met ruim 35 enthousiaste arbeidsmobiliteit-experts

helpen we werknemers met het vinden van een passende en inspirerende baan. Dit doen we niet alleen voor

werknemers die zich verder willen ontwikkelen, maar ook voor werknemers die langdurig ziek zijn of

onverhoopt boventallig zijn geworden.

Wij vinden dat arbeidsmobiliteit essentieel is voor iedereen die een leven lang met passie en uitdaging wil blijven

werken. Een werknemer heeft immers niet meer de zekerheid van één werkgever voor een heel leven, maar zal

wel een leven lang zeker willen zijn van werk dat bij hem of haar past.

Amplooi beschikt over zeer ervaren en kundige experts binnen dit krachtenveld. Deze experts delen onderling

hun kennis en volgen nauwlettend alle ontwikkelingen op hun vakgebied. Als werkgever willen we dat ook ónze

werknemers zich kunnen ontplooien en op het hoogst professionele niveau blijven presteren. Daarom bieden

wij hun diverse studie- en doorgroeimogelijkheden binnen onze eigen organisatie. Zo kunnen wij garanderen dat

onze werknemers echte experts zijn.

8

REFERENTIES Amplooi. (2019, 05 26). Loopbaancoaching | Ons mobiliteitprogramma | Amplooi. Opgehaald

van Amplooi.nl: https://www.amplooi.nl/werkgevers/loopbaancoaching/

ArboNed. (2019, april 02). ArboNed: Gemiddeld verzuim in Nederland blijft stijgen.

Opgehaald van arbeidsdeskundige.nl: Het gemiddelde verzuim in Nederland is

gestegen naar 4,2% in 2018 ten opzichte van 3,8% in 2017 en 3,5% in 2016.

Baeten, F., & Kersten, K. (2019). Vitaliteit en productiviteit. Nederland: AON.

Blik op Werk. (2019, 06 26). Work Ability Index (WIA) - blik op Werk. Opgehaald van

blikopwerk.nl: https://www.blikopwerk.nl/dienstverlener/duurzame-

inzetbaarheid/work-ability-index#toc1

CBS. (2018, 06 19). Jaar begonnen met bovengemiddeld ziekteverzuim. Opgehaald van

CBS.nl: https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2018/25/jaar-begonnen-met-

bovengemiddeld-ziekteverzuim

CBS. (2019, 06 06). StatLine - Ziekteverzuimpercentage; bedrijfstakken (SBI 2008) en

bedrijfsgrootte. Opgehaald van CBS.nl:

https://opendata.cbs.nl/statline/#/CBS/nl/dataset/80072NED/barv?dl=1BB35&ts=

1559807565892

Geraerts, E. (2019, 05 02). Gesprek over Duurzame inzetbaarheid en preventie van

ziekteverzuim. (A. d. Hooglander, Interviewer)

HR Praktijk. (2019, 04 02). Wat is duurzame inzetbaarheid? | HR Praktijk. Opgehaald van

HRpraktijk.nl: https://www.hrpraktijk.nl/topics/duurzame-

inzetbaarheid/achtergrond/wat-duurzame-inzetbaarheid

Leading Lean. (2019, 04 02). Wilt u de vicieuze cirkel van ziekteverzuim & productiviteit

verlies doorbreken? Stop dan met brandjes blussen en bepaal wat echt belangrijk is! |

LinkedIn. Opgehaald van Linkedin.nl: https://www.linkedin.com/pulse/wilt-u-de-

vicieuze-cirkel-van-ziekte-verzuim-verlies-stop-richardson/

Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. (2019, 03 25). Duurzame Inzetbaarheid

| Campagnes | Arboportaal. Opgehaald van Arboportaal.nl:

https://www.arboportaal.nl/campagnes/duurzame-inzetbaarheid

OECD. (2007). Sickness and disability schemes in the Netherlands. Country memo as a

background paper for the OECD disability review. Opgehaald van OECD publishing:

http:// www.oecd.org/social/soc/41429917.pdf

Prevermo. (2019, 06 26). Begrippenlijst Prevermo. Begrippenlijst Prevermo. Utrecht,

Utrecht, Nederland: Prevermo.

Prevermo. (2019, 03 25). Visie op de huidige en gewenste markt. Opgehaald van

Prevermo.nl: https://www.prevermo.nl/

Ritter, M. (2010, oktober). Nederlandse Praktijk Richtlijn (NPR)6070 Duurzame

Inzetbaarheid. Opgehaald van duurzaaminjewerk.nl:

https://www.innovatiefinwerk.nl/sites/innovatiefinwerk.nl/files/field/bijlage/npr60

70_duurzame_inzetbaarheid_marc_ritter.pdf

Sassen, B. (2014).

van Deursen, C., & Berendsen, E. (2018). Langdurig zieke werknemers. Kenniscentrum

UWV.

Wal, P. t. (2019, mei 08). Vragen voor whitepaper Preventie van ziekteverzuim. (A. d.

Hooglander, Interviewer)

9