De leukste les voor jou - hulpvaardigmagazine.nl · basisbeginselen van de presentatietechnieken...

19
1 . Jaargang 4 - maart 2021 De leukste les voor jou Platform voor vaardige hulpverleners

Transcript of De leukste les voor jou - hulpvaardigmagazine.nl · basisbeginselen van de presentatietechnieken...

Page 1: De leukste les voor jou - hulpvaardigmagazine.nl · basisbeginselen van de presentatietechnieken moeten beheersen. Als je dit toepast weet je je klas aan je te binden met alle eerder

1.Jaargang 4 - maart 2021

De leukste lesvoor jou

Platform voor vaardige hulpverleners

Page 2: De leukste les voor jou - hulpvaardigmagazine.nl · basisbeginselen van de presentatietechnieken moeten beheersen. Als je dit toepast weet je je klas aan je te binden met alle eerder

Teks

t: C

ynth

ia K

rem

er

•2• Hulpváárdig1 • maart 2021

De leukste les voor jou Doceren, acteren en presenteren

Je kent het vast nog wel. Die ene leraar vroeger. Die leraar die jou met geen

mogelijkheid wist te boeien met zijn vak. Die in jouw gedachten slechts een

schim is voor een groen bord met schoolkrijt. Zijn gezicht kun je je nauwelijks

herinneren, en zijn naam… “Gut, hoe héét die man nou toch?”

Zijn les die je gebruikte om een beetje bij te slapen. Een les ook, waarvan je je na 50 minuten, nog geen minuut kon herinneren. En het vak dat hij gaf is nooit jouw favoriete vak geworden. Sterker nog, je hebt er een afkeer van.En nu sta je zelf voor een klas. Een klas met EHBO’ers (in spe) die jij wilt inspireren en besmetten met het EHBO-virus. Hoe zorg jij ervoor dat je niet die ‘leraar van vroeger’ wordt?

Blijven boeienDoceren heeft elementen in zich van acteren en presenteren. Het is de kunst om in je eentje een groep cursisten te blijven boeien. Alleen dan zal de leerstof door hen worden opgenomen en verheugen ze zich op de volgende les. Het spreekt voor zich dat hierdoor ook het slagingspercentage stijgt.Nu is het natuurlijk niet zo dat er van je wordt verwacht dat je als een soort Youp van ’t Hek of

Claudia de Breij je EHBO-lessen moet geven. Maar het kan geen kwaad je dagelijkse skills eens onder de loep te nemen.

Vier belangrijke zakenOm goed te doceren zou je eigenlijk de basisbeginselen van de presentatietechnieken moeten beheersen. Als je dit toepast weet je je klas aan je te binden met alle eerder geschetste voordelen van dien.Als je lesgeeft is het van belang dat je je bewust bent van je lichaamstaal, je taalgebruik, je visuele presentatie en de interactie met de toehoorders.

LichaamstaalOok wel non-verbale communicatie genoemd. Met lichaamstaal zet je een boodschap kracht bij. Stel je iemand voor die met korte stappen heen en weer door het cursuslokaal loopt. Iemand die snel

Page 3: De leukste les voor jou - hulpvaardigmagazine.nl · basisbeginselen van de presentatietechnieken moeten beheersen. Als je dit toepast weet je je klas aan je te binden met alle eerder

Hulpváárdig 1 • maart 2021 •3 •

spreekt, naar beneden kijkt, door het cursusboek heen bladert terwijl hij je vertelt dat je bij een ongeval vooral moet proberen rustig te blijven.De boodschap ‘rustig blijven’ komt door toedoen van zijn tegenstrijdige lichaamstaal absoluut niet over. De boodschap zal hierdoor niet alleen niet, of minder goed onthouden worden, de vraag is of het überhaupt mogelijk is om de instructeur serieus te nemen?Veel voorkomende onwenselijke lichaamstaal:- armen strak langs het lichaam;- armen gekruist voor de borst (gesloten houding);- gebrek aan oogcontact met de cursisten;- hoge ademhaling, zenuwachtige stem;- monotoon stemgeluid en veel ‘uh’s’;- ongewenste ‘trekjes’ (bijv. vaak met ogen

knipperen, snuiven, trommelen etc.).

In algemene zin is het zaak te zorgen voor een ontspannen en open houding. Maak veelvuldig oogcontact met je cursisten. Als je nerveus bent, kijk dan precies over de hoofden van de cursisten heen. Voor de cursisten lijkt het dan of je ze aankijkt, maar jij vermijdt de ogen. Voorkom dat je voortdurend een en dezelfde persoon aankijkt. Zorg voor variatie in je stem. En ga niet je stem verheffen als de klas rumoerig is maar ga juist zachtjes praten. Je zult zien dat men moeite gaat doen om je te verstaan.

TaalgebruikHet gebruik van taal is een zeer belangrijk communicatie middel. Als de taal te wollig is of te ouderwets of moeilijk te verstaan door een zwaar accent of dialect dan brengt dit ongewenste ruis op de zender. Actief taalgebruik heeft de voorkeur

boven de lijdende vorm. Zeg bijvoorbeeld ‘het slachtoffer was bang voor duizeligheid’ in plaats van ‘het slachtoffer was bang om duizelig te gaan worden’.Gebruik verder gangbare woorden die de meeste mensen begrijpen. Vermijd zoveel mogelijk ‘moeilijke

woorden’. Cursisten die je om wat voor reden ook, niet begrijpen, voelen zich (ten onrechte) dom en zijn niet zelfverzekerd. Een zeer onwenselijke gemoedstoestand voor iemand die de lesstof in zich op moet nemen.

Visuele hulpmiddelenHet is natuurlijk behoorlijk hip om mee te gaan met de moderne technieken. Vermoedelijk is dat een van de redenen waaraan PowerPoint haar populariteit te danken heeft. Wie kent ze niet, die ellenlange PowerPointpresentaties waarbij de presentator in een slaapverwekkende sessie alle punten van de PowerPoint netjes opleest? Alsof je zelf niet kunt lezen... (en nog sneller ook).Verkeerd gebruik van PowerPoint is een grote ergernis. Er is geen mens geïnteresseerd in een saaie puntsgewijze voorleessessie. Herinner jij je die leraar nog van die PowerPointpresentatie?Uiteraard kun je PowerPoint ook goed gebruiken. Bijvoorbeeld als ondersteunend hulpmiddel door punten in de PowerPoint te zetten waarop je een mondelinge toelichting geeft. Dit kan helpen om de cursisten nieuwsgierig te maken naar wat nog komen gaat zonder dat je alles al hebt verklapt.Toch kun je je afvragen of deze technologische vooruitgang wel zo’n vooruitgang is. Neem nou het gebruik van de ‘ouderwetse’ Flipover. Hierop kun je ook een opsomming schrijven maar dan op een meer interactieve wijze.

InteractieDoor interactie maken cursisten een wezenlijk onderdeel uit van je les. Maak veelvuldig oogcontact,

Het Veiligheidsinstituuttraint ook de instructeurs!

Meer info?

Scan de QR!

Page 4: De leukste les voor jou - hulpvaardigmagazine.nl · basisbeginselen van de presentatietechnieken moeten beheersen. Als je dit toepast weet je je klas aan je te binden met alle eerder

Teks

t: C

ynth

ia K

rem

er

•4• Hulpváárdig1 • maart 2021

stel (controle)vragen, laat ze ideeën aanreiken enzovoort. Ook het (goed) gebruik van de Flipover of Whiteboard kan een waardevol aandeel leveren als het gaat om betrokkenheid.Je kunt ervoor kiezen zelf allerlei punten op te schrijven. Beter is het om door middel van de juiste vraagstelling ervoor te zorgen dat de cursisten de te behandelen punten ‘zelf bedenken’. Je geeft het onderwerp aan waar je het die les over wilt hebben en vervolgens vraag je de cursisten mee te denken over wat er over dit onderwerp te leren valt en welke aspecten aandacht moeten krijgen. Natuurlijk heb je zelf de punten al in je hoofd en kun je een beetje sturend vragen. Zodra een cursist het ‘punt’ geraden heeft, vraag je hem/haar dit zelf op de Flipover te schrijven. Mede door zijn/haar eigen handschrift te zien op de Flipover en het idee dat dit zelf bedacht is, is het te behandelen punt interessanter geworden.

Kahoot en onlinequizcreator.comAls we het hebben over interactie, visuele hulpmiddelen en moderne technieken, dan zou je kunnen overwegen om gebruik te maken van een online quizcreator zoals Kahoot of www.onlinequizcreator.com. Op beide platforms kun je een interactief spel of quiz maken. Je kunt ervoor kiezen

dat de spelers punten kunnen winnen, of met elkaar kunnen spelen en een ieder kan dit vanaf zijn eigen telefoon, tablet of computer doen. Het is ook nog gratis. Natuurlijk moet de cursist dan wel over een smartphone, tablet of computer beschikken.

Hulpváárdig heeft aan de hand van dit artikel een voorbeeldje gemaakt. Volg deze link: www.onlinequizcreator.com/nl/hulpvaardig-voorbeeld/quiz-395883 en doe de quiz. Dan kun je meteen zien of je van dit artikel wat opgestoken hebt en dit vergelijken met je collega’s.

De redactie van Hulpváárdig is bijzonder nieuwsgierig naar jouw gemaakte creaties. Dus als jij een online overhoring maakt, wil je dat dan met ons delen? Stuur je link naar [email protected] of zet het in de Facebookgroep (Hulpvaardig Platform), dan kunnen je collega’s ook aan je quiz deelnemen.

Page 5: De leukste les voor jou - hulpvaardigmagazine.nl · basisbeginselen van de presentatietechnieken moeten beheersen. Als je dit toepast weet je je klas aan je te binden met alle eerder

1.Jaargang 4 - maart 2021

Bij de Les

Platform voor vaardige hulpverleners

Page 6: De leukste les voor jou - hulpvaardigmagazine.nl · basisbeginselen van de presentatietechnieken moeten beheersen. Als je dit toepast weet je je klas aan je te binden met alle eerder

Teks

t: E

ls K

naap

en

Rennen maar...Soms kom je in een lessituatie iets tegen waar je echt even geen raad mee weet en je met je handen in het haar zit. Wat is het dan fijn om collega’s om je heen te hebben bij wie je te rade kunt gaan.

Simon is 13 jaar oud en zat in klas 3 van de MAVO. Het is wat we destijds een druk jongetje noemden en waar we nu het etiket ADHD op zouden plakken. Het was een leuk joch, vrolijk, leergierig, maar altijd in de weer. Veegde

de vloer voor me aan met zijn trui, dook plotseling van onder mijn tafel op als ik even met mijn rug naar de klas had gestaan. Je kon niet echt boos op hem worden als je zo’n lachende snoet zag, maar een lastpak was hij wel. In feite was hij een echte stoorzender in de klas, waar de andere leerlingen ook gewoon last van hadden.

Tijdens een teamvergadering bracht ik het probleem Simon naar voren. En natuurlijk bleek toen dat alle

•2• Hulpváárdig1 • maart 2021

Page 7: De leukste les voor jou - hulpvaardigmagazine.nl · basisbeginselen van de presentatietechnieken moeten beheersen. Als je dit toepast weet je je klas aan je te binden met alle eerder

collega’s bij wie hij in de klas zat, hetzelfde dachten als ik: een leuke jongen, maar door zijn drukke gedrag nauwelijks te hanteren in de klas. Maar ja, wat doe je daar aan? Hoe bedenk je een manier waarop je een jongen die nauwelijks op zijn stoel kan blijven zitten, gewoon meedoet met de les, zonder anderen te storen en ook nog op een manier die ook voor hemzelf prettig zou zijn? En toen opperde een van de collega’s het idee om Simon de gelegenheid te geven zich wat meer te bewegen. Tja, daar moesten we toch wel even over nadenken. Meer laten bewegen? Het klonk logisch, maar hoe organiseer je dat? Uiteindelijk kwam iemand met het voorstel om Simon in iedere les even de kans te geven een blokje rond de school te rennen. Een onorthodoxe oplossing, waar we allemaal even aan moesten wennen, maar die we ook graag wilden uitproberen.

En zo gebeurde het dat Simon in iedere les even lekker kon bewegen door een rondje om de school te maken. Dat kostte misschien vijf minuten per les, maar de resultaten waren geweldig. Simon rende zijn rondje en was daarna weer in staat zich gedurende de rest van de les te concentreren. Simon blij, de andere leerlingen blij, en wij, de leraren, blij en opgelucht dat we zo’n eenvoudige oplossing hadden gevonden.

Ja, met volwassenen die concentratie problemen hebben, is de oplossing niet zo eenvoudig, maar wie weet kunnen we ook daar soms een weg bewandelen die niet meteen voor de hand ligt maar goed werkt voor de persoon in kwestie. Heb jij ook wel eens zo’n lastige situatie meegemaakt en wil je die eens voorleggen aan je collega’s? Schrijf naar:[email protected]. •

Hulpváárdig 1 • maart 2021 •3 •

Page 8: De leukste les voor jou - hulpvaardigmagazine.nl · basisbeginselen van de presentatietechnieken moeten beheersen. Als je dit toepast weet je je klas aan je te binden met alle eerder

1.Jaargang 4 - maart 2021

Een kijkje achter deschermen bij de meldkamer

Platform voor vaardige hulpverleners

Page 9: De leukste les voor jou - hulpvaardigmagazine.nl · basisbeginselen van de presentatietechnieken moeten beheersen. Als je dit toepast weet je je klas aan je te binden met alle eerder

Teks

t en

foto

’s: M

ario

n va

n de

n Hu

rk -

Ditt

mar

•2• Hulpváárdig1 • maart 2021

Een kwestie van goedesamenwerkingEen kijkje achter de schermen bij de Meldkamer

Alle 1-1-2 meldingen komen binnen bij de meldkamer van het KLPD (Korps Landelijke Politie Diensten) in Driebergen. Hier worden de meldingen doorgezet naar de betreffende hulpdiensten in de regio vanwaar de melding komt.De centralisten van de meldkamers beoordelen de meldingen aan de hand van protocollen en afhanke-lijk van de hulpvraag kan een of kunnen zelfs meer-dere soorten hulpdiensten worden ingeschakeld. In vrijwel alle regio’s is sprake van een gecolloqueerde meldkamer. Dit houdt in dat medewerkers van am-bulancezorg, brandweer en politie gebruikmaken van een en dezelfde locatie en faciliteiten. Het maakt het samenwerken met de diverse disciplines onderling

makkelijker. Op dit moment (eind 2018) zijn er 21 regionale meldkamers. Dit aantal wordt binnenkort teruggeschroefd naar 10 meldkamerlocaties onder 1 landelijke meldkamerorganisatie. De meldkamer Utrecht bijvoorbeeld zal gaan functioneren als nieu-we meldkamer regio Midden Nederland/Hilversum. De nieuwe locatie wordt Hilversum. Eigenlijk had deze samenvoeging al in 2017 rond moeten zijn. De reden voor deze verandering? Kostenbesparing.

Betty achter haar 5 schermen in de meldkamer ambulancezorg.

Page 10: De leukste les voor jou - hulpvaardigmagazine.nl · basisbeginselen van de presentatietechnieken moeten beheersen. Als je dit toepast weet je je klas aan je te binden met alle eerder

Hulpváárdig 1 • maart 2021 •3 •

Wat doet de Meldkamer?De centralist van de meldkamer die een melding binnenkrijgt, zet meldingen door naar politie, brandweer of ambulance. De meldkamer heeft verder contact met de reddingbrigade, traumahelikopter en huisartsen. De centralist zorgt ook voor het rapporteren van binnengekomen storingen, het verzorgen van verbindingsprocedures en de radiocommunicatie. De voortgang van de afhandeling van de bin-nengekomen meldingen wordt hier in de gaten gehouden. Voor het juist afhandelen van de melding wordt gevraagd naar de locatie waar de hulp nodig is. Weet je die niet of is je locatie moeilijk aan te geven omdat je in een bos- of duingebied bent, dan kan de centralist een link sturen met de gps-gegevens. Gevraagd wordt dan deze op de mobiele telefoon te accepteren.

Meldkamer Ambulancezorg (MKA)De meldkamer ambulancezorg is een van de hulp-diensten waarnaar hulpvragen worden doorgezet. De MKA is een onderdeel van de Regionale Am-bulance Voorziening (RAV). De MKA speelt een centrale rol voor wat betreft de medische noodge-vallen. De centralist van de MKA stelt vast of am-bulancezorg noodzakelijk is en met welke urgentie de hulp moet worden gestuurd, of verwijst door naar bijvoorbeeld een huisarts. Vervolgens zorgt

de MKA ervoor dat de juiste zorg op het juiste moment en op de juiste plaats wordt ingezet. De centralist kan de melder ondersteunen door instructies te geven hoe te handelen tijdens het wachten op de ambulance. Verder ondersteunt de MKA het ambulanceteam dat onderweg is en indien nodig ook ter plaatse. De MKA is hiermee dus de regisseur van de ambulancezorg. De centralisten van de MKABij de meldkamers zijn de centralisten A-verpleeg-kundigen. Vaak zijn het IC-verpleegkundigen met ervaring in een ziekenhuis. Om bij de meldkamer te kunnen werken krijgen deze verpleegkundigen een specifieke opleiding die negen á tien maanden duurt.De groep centralisten van de MKA heeft, zoals ook de andere disciplines, geavanceerde computersys-temen ter beschikking. Op het computerscherm kunnen zij zien waar welke ambulances zich be-vinden en welke vrij en dus inzetbaar zijn. Volgens protocol moet een ambulance bij een melding die als prio 1 wordt bestempeld binnen 15 minuten na de melding ter plekke zijn. Om dit te kunnen verwezenlijken worden ambulances op verschil-lende plaatsen in een gebied gestationeerd. In de provincie Utrecht bijvoorbeeld zijn hiervoor 11 standplaatsen en 8 steunpunten beschikbaar.Op een ander scherm is te zien waar de meldingen vandaan komen: een 1-1-2 melding of een huisarts die assistentie verzoekt. Verder is er de beschik-

Page 11: De leukste les voor jou - hulpvaardigmagazine.nl · basisbeginselen van de presentatietechnieken moeten beheersen. Als je dit toepast weet je je klas aan je te binden met alle eerder

•4• Hulpváárdig1 • maart 2021

king over schermen waarop kaarten te zien zijn van het te beheersen gebied. In totaal werken de centralisten van de MKA met vijf schermen om de juiste informatie te verwerken en de afhandeling te kunnen controleren.

De centralist die een melding binnenkrijgt, werkt aan de hand van het ABDE-protocol. Er wordt gevraagd wat er aan de hand is, wat er is gebeurd en of de situatie veilig is. Hoe is de ademhaling van het slachtoffer, is hij bij bewustzijn? Bij het controleren van het bewustzijn wordt gebruikge-maakt van de AVPU-score. De ‘A’ staat voor alert, het slachtoffer reageert normaal op vragen. De ‘V’ voor verbal, op aanspreken opent het slachtoffer de ogen. De ‘P’ staat voor pijnprikkel. Hier wordt gekeken of het slachtoffer reageert op de pijn-prikkel door te bewegen, te kreunen of misschien wel te kijken waar de pijn vandaan komt. De ‘U’ tenslotte geeft unreponsive aan. Het slachtoffer reageert niet op aanspreken of het toedienen van pijnprikkels. Bij die slachtoffers die bij bewustzijn zijn laat de centralist, afhankelijk van de melding, een FAST-test (Face, Arm, Speech, Time) afnemen door de hulpverlener of de melder. Als het slacht-offer zelf aan de lijn kan komen wordt hem ge-vraagd te zeggen: “Beter een vogel in de hand, dan tien in de lucht” om hem te beoordelen. Verder wordt gevraagd of het slachtoffer misschien een ziektebeeld kent zoals diabetes en of er verdere informatie van het slachtoffer bekend is. Voor een goede hulpverlening is zoveel mogelijk informatie nodig.

Nadat de naw-gegevens zijn gecontroleerd, maakt de centralist een keuze betreffende het sturen van een ambulance, al of niet vergezeld van brand-weer en politie, of het doorverwijzen naar een huisarts.

Ambulance: keuze van de centralistDe centralist heeft een keuze uit diverse soorten hulpverleningsvoertuigen. Reguliere ambulances worden het meest ingezet. Alles voor het toe-passen van spoedeisende hulp is in deze wagen aanwezig. Denk aan zuurstof, een defibrillator en natuurlijk de brancard, medicatie en verbandmid-delen.De centralist kan ook besluiten een rapid respon-der te sturen. Dat kan een kleine ambulance zijn die eruitziet als een personenwagen met ambu-lance kleuren en opdruk. De bestuurder is een ambulanceverpleegkundige die dezelfde middelen ter beschikking heeft, behalve de brancard. Er kun-nen dus geen slachtoffers mee naar een ziekenhuis worden vervoerd zoals in de ambulance. Andere rapid responders zijn de acute zorg auto, de ambulancemotor en de fietsambulance. De ra-pid reponders worden ingezet voor de eerste hulp ter plaatse. Als blijkt dat een slachtoffer toch naar

Page 12: De leukste les voor jou - hulpvaardigmagazine.nl · basisbeginselen van de presentatietechnieken moeten beheersen. Als je dit toepast weet je je klas aan je te binden met alle eerder

Hulpváárdig 1 • maart 2021 •5 •

een ziekenhuis moet worden gebracht dan wordt alsnog een ambulance gezonden. Soms, als alle wagens bezet zijn en er een melding binnenkomt betreffende een verdenking CVA (Cerebro Vascu-lair Accident), kan een huisarts in de buurt alvast naar het slachtoffer gestuurd worden. Hij kan dan beginnen met het toedienen van bloedverdun-ners. De verdere behandeling kan dan wachten tot de ambulance arriveert. Er hoeft in dat geval geen rapid responder gezonden te worden. Bij zeer ernstige ongevallen, als het slachtoffer in levensgevaar is en er specialistische hulp nodig is, kan de centralist besluiten de traumahelikopter in te zetten. Hierin is een Mobiel Medisch Team (MMT) aanwezig, waaronder een anesthesist of chirurg, een verpleegkundige en een piloot. Ook voor de inzet van het MMT werken de centralis-ten met inzetcriteria: zoals een verkeersongeval met ernstig gewonde slachtoffers of een val van grote hoogte. De centralist van de meldkamer ambulancezorg heeft een mentaal zware, maar mooie taak in het geheel van de professionele hulpverlening. •

Page 13: De leukste les voor jou - hulpvaardigmagazine.nl · basisbeginselen van de presentatietechnieken moeten beheersen. Als je dit toepast weet je je klas aan je te binden met alle eerder

1.Jaargang 4 - maart 2021

Ons immuunsysteem(Medisch Uitgelicht)

Platform voor vaardige hulpverleners

Page 14: De leukste les voor jou - hulpvaardigmagazine.nl · basisbeginselen van de presentatietechnieken moeten beheersen. Als je dit toepast weet je je klas aan je te binden met alle eerder

Teks

t: Yv

onne

Sm

its-T

uerli

ngs

•2• Hulpváárdig1 • maart 2021

Ons immuunsysteemOns immuunsysteem beschermt ons

tegen vervelende bacteriën, schimmels,

virussen en andere lichaamsvreemde

stoffen. Ons afweersysteem is een erg

ingenieus, complex systeem. Maar hoe

komt het toch dat ouderen eerder ziek

worden of zelfs komen te overlijden bij

een ‘simpel’ griepje en dat jongeren hier

weer snel van opknappen?

Wanneer er weer een griepgolf over het land trekt, hoor je regelmatig om je heen dat je je weerstand moet verho-gen met citroensap en vitaminetabletten. Vitamines kun-nen een handje helpen als het gaat om het versterken van de weerstand. Vitamine C, D, A en B6 spelen bijvoorbeeld een belangrijke rol bij de aanmaak van witte bloedcellen. Maar ons immuunsysteem bestaat uit meer dan alleen maar vitamines.

BarrièreOm ons lichaam te beschermen tegen ongenode gasten werken de huid, darmen, luchtwegen en bloedvaten-stelsel goed samen. De afweer bestaat uit verschillende verdedigingsmechanismen zoals de fysieke barrière, de algemene afweer (= aspecifieke afweer) en de specifieke afweer. De huid is vanzelfsprekend een belangrijk orgaan binnen de fysieke barrière. De huid vormt een grens tus-sen het lichaam en de buitenwereld. Deze kan er dus voor zorgen dat schadelijke stoffen niet in het lichaam terecht-komen. Ook de darmslijmvliezen en de slijmvliezen in de luchtwegen hebben een beschermende rol. Evenals het maagzuur, speeksel of het oogvocht. Zij proberen allemaal ziekteverwekkers buiten te sluiten of te doden voordat ze het lichaam infecteren.

Algemene afweerDe algemene afweer, de naam zegt het eigenlijk al, richt zich niet specifiek op één ziekteverwekker, maar op alle lichaamsvreemde stoffen die in het lichaam voorkomen. In dat geval zou je eigenlijk ook moeten zeggen dat de fysieke barrière dus ook een onderdeel van het aspeci-

fieke immuunsysteem is. Witte bloedcellen spelen een belangrijke rol, in de afweer. De witte bloedcellen vormen een snel ‘leger’ dat geen onderscheid maakt tussen de verschillende soorten indringers. De monocyten, een type van die witte bloedcellen ontwikkelen zich tot macrofagen. Zij fungeren dan als een soort stofzuigers van het immuunsysteem die bacteriën, beschadigde of dode cellen opnemen als een soort ‘packmanmannetjes’. Verschillende granulocyten kunnen ook stoffen opnemen, maar bevatten daarnaast ook korreltjes in het cytoplasma die enzymen vrijlaten. Die enzymen helpen bij het doden en verteren van stoffen. Je zou het als een ‘composthoop’ kunnen beschouwen. Dan heb je nog basofiele granulo-cyten (de granula bevat histamine, een stof die een rol speelt bij allergische reacties) een echt natuurtalent in het killen van cellen. Dus de fysieke barrière en algemene afweer vormen gezamenlijk het aangeboren immuunsys-teem. Deze eerste verdedigingslinie is vanaf de geboorte bij iedereen aanwezig.

Medisch Uitgelicht

Page 15: De leukste les voor jou - hulpvaardigmagazine.nl · basisbeginselen van de presentatietechnieken moeten beheersen. Als je dit toepast weet je je klas aan je te binden met alle eerder

Hulpváárdig 1 • maart 2021 •3 •

Het specifieke immuunsysteemHet specifieke immuunsysteem is de afweer die geduren-de de rest van het leven wordt ontwikkeld. Dit systeem richt zich op telkens een bepaalde ziekteverwekker en maakt hiervoor gebruik van gespecialiseerde afweercel-len. Het grote voordeel van dit systeem is dat hij geheu-gencellen herkent, die ervoor zorgen dat bij hernieuwd contact met eenzelfde ziekteverwekker een snelle tegenaanval mogelijk is. Dit is ook het principe bij immuni-sering en vaccinatie. Contact met een ziekteverwekker is hiervoor wel eerst noodzakelijk. Lymfocyten zijn de belangrijkste witte bloedcellen die betrokken zijn bij het specifieke immuunsysteem. Op het celmembraan van lymfocyten zitten ‘voelertjes’ (recep-toren) die passen op een specifiek eiwit, antigeen, op de buitenkant van een ziekteverwekker. Hierdoor kan een lymfocyt een ziekteverwekker herkennen en bij een ‘ontmoeting’ snel en krachtig reageren. Iedere lymfocyt heeft één soort receptor. Wanneer het antigeen van een ziekteverwekker niet past, gebeurt er niets. Lymfocyten kunnen jaren en soms zelfs tientallen jaren leven.

Lymfocyten B-cellen worden in het beenmerg gevormd en hebben re-ceptoren om antigenen te binden. Wanneer dit gebeurt, groeit de B-cel uit tot een plasmacel die vervolgens anti-lichamen produceert. Deze antilichamen beschermen het lichaam door andere immuuncellen te helpen antigenen op te nemen, door toxische stoffen te inactiveren en door

bacteriën en virussen rechtstreeks aan te vallen.De T-cellen worden in de thymus (zwezerik) geproduceerd en leren daar lichaamseigen van lichaamsvreemde stoffen te onderscheiden. Heel knappe cellen dus. Rijpe T-cellen worden gevormd en bewaard in onder andere de milt, het beenmerg en de lymfeklieren.

VerouderingHet afweersysteem verandert in de loop der jaren. Bij de geboorte is er nog geen sprake van volledig functione-rende specifieke immuniteit. Wel hebben pasgeborenen antilichamen van de moeder die tijdens de zwangerschap de placenta zijn gepasseerd. Deze antilichamen bescher-men een kind totdat de eigen afweer ontwikkeld is. Ook door middel van borstvoeding ontvangen baby’s antilicha-men, namelijk via de moedermelk. Met de leeftijd neemt de effectiviteit van het afweersysteem af. Je bent minder goed in staat om lichaamseigen van lichaamsvreemd te onderscheiden, waardoor auto-immuunziekten op latere leeftijd meer voorkomen. Macrofagen vernieti-gen lichaamsvreemde stoffen langzamer, T-lymfocyten reageren minder snel op antigenen en er zijn minder lymfocyten beschikbaar voor nieuwe antigenen. Een ou-der lichaam is daardoor minder goed in staat om op een nieuwe ziekteverwekker te reageren.Ook produceert het oudere lichaam minder antilichamen als reactie op een antigeen en de antilichamen zijn ook minder goed in staat om zich aan een antigeen te binden. Dit verklaart mogelijk waarom oudere mensen vatbaarder

Page 16: De leukste les voor jou - hulpvaardigmagazine.nl · basisbeginselen van de presentatietechnieken moeten beheersen. Als je dit toepast weet je je klas aan je te binden met alle eerder

•4• Hulpváárdig1 • maart 2021

zijn voor infecties als een longontsteking en griep, maar ook bepaalde vormen van kanker.

Auto-immuunziektenHet kan voorkomen dat het eigen immuunsysteem lichaams eigen cellen aanvalt. Dit worden auto-immuun-ziekten genoemd. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij aandoe-ningen zoals reumatoïde artritis, de ziekte van Crohn, vitiligo (huidziekte, waarbij bepaalde pigmentafwijkingen

optreden vanwege verstoringen in de productie van het huidpigment melanine), SLE (systemische lupus erythe-matodes) en het syndroom van Sjögren (chronische syste-mische auto-immuun ziekte, waarbij vocht afscheidende klieren ontstoken raken). Waarom het afweersysteem zich tegen het eigen lichaam richt is nog steeds niet dui-delijk. Ook kunnen bepaalde aandoeningen of medicijnen het immuunsysteem onderdrukken. Het is bekend dat bijvoorbeeld HIV-patiënten vatbaarder zijn voor infecties. Zij krijgen daarom ook vaak immunosuppressiva voorge-schreven, dit zijn medicijnen die de afweer onderdrukken. Bij een orgaantransplantatie is het ook niet de bedoeling dat het lichaam reageert op de ‘lichaamsvreemde stof’ (een ander orgaan), ook daarvoor wordt immunosuppres-siva gebruikt. •

Het Veiligheidsinstituuttraint ook de instructeurs!

Meer info?

Scan de QR!

Page 17: De leukste les voor jou - hulpvaardigmagazine.nl · basisbeginselen van de presentatietechnieken moeten beheersen. Als je dit toepast weet je je klas aan je te binden met alle eerder

1.Jaargang 4 - maart 2021

Prijspuzzel

Platform voor vaardige hulpverleners

Page 18: De leukste les voor jou - hulpvaardigmagazine.nl · basisbeginselen van de presentatietechnieken moeten beheersen. Als je dit toepast weet je je klas aan je te binden met alle eerder

Puzz

el: M

ario

n va

n de

n H

urk

- Dit

tmar

•2• Hulpváárdig1 • maart 2021

Prijspuzzel 1-2021123456789

1011

Blusdeken

D

M N

O

I

O

Pictogrammen

16

12

Verpakkingsetiket

Oxiderende

De deelnemer met de tekst start begint. 2 20 16 5 12 18 27 4 29 14 23 1 9 30 19 26 11 13 31 15 3 22 10 2521 32 8 6 17 24 7 28

Volgorde kaart voor instructeur

3

BrancardBMC

10

Eerste hulp post /eerste hulpmaterialen

Nieuwe prijsDoor aadesign wordt een dominospel naar keuze beschikbaar gesteld.Mocht je de winnaar zijn van de Hulpváárdig puzzel, bezoek dan de webwinkel en geef jouw keuze door aan Hulpváárdig. De prijs wordt rechtstreeks via aadesign naar je toegezonden.

Al 10 jaar is aadesign gespecialiseerd in het ontwikkelen en vervaardigen van opleidingsmateriaal ten behoeve van eerste hulp en bedrijfshulpverlening. Tevens ontwikkelt aadesign table-top ontruimingsplattegronden en hulpmiddelen voor het oefenen van allerlei calamiteiten.Er is een ruime keuze aan opleidingsmateriaal beschikbaar voor allerlei specifieke en algemene onderwerpen. Sinds 2018 zijn ook opleidingsmaterialen beschikbaar volgens de ADCDE-methode. Veel van uw collega’s werken met het opleidingsmateriaal voor de herhalingslessen. De gebruikte materiaalkeuze is van goede kwaliteit en gaat jaren mee.Bij veranderingen van richtlijnen bij de NRR, het Oranje Kruis en het NIBHV maakt aadesign een up-date(s) zodat u weer jaren de opleidingsmaterialen kunt gebruiken.

Meer informatie over de opleidingsproducten kunt u vinden op: www.aadesign-webwinkel.nl

1. Van huid verwisselen

2. Verlamming aan beide zijden van

het lichaam

3. Inenting

4. Bloedsomloop

5. Luizenplaag

6. Bouwstoffen van eiwitten

7. Bevattingsvermogen

8. Geel zien

9. Allergie voor stuifmeel

10. Opgeblazenheid

Het woord dat in een verticale rij overblijft is de oplossing.

Page 19: De leukste les voor jou - hulpvaardigmagazine.nl · basisbeginselen van de presentatietechnieken moeten beheersen. Als je dit toepast weet je je klas aan je te binden met alle eerder

Hulpváárdig 1 • maart 2021 •3 •

Oplossing doorgevenGeef je oplossing voor 1 november 2020 door via de actiebutton op de website www.hulpvaardigmagazine.nl en vul in CODE: HVPU0920

Winnaar Hulpváárdig 2-2020De winnaar van de puzzel uit Hulpváárdig 2 is: Erica Stokwielder-Koedijk uit SoestHet door haar uitgekozen dominospel is naar haar onderweg. De oplossing was: BESMETTING