4e JAARG. AFL 11 MAART1920

DIR.: L D. PETIT, TH. J. TAEN ERR TOUNGREDACTIE: Prof. T. J. BEZEM ER, ED. CUYPERS, M. J. HULSWIT, MR. J. G.HUYSER, Prof. DR. N. J. KROM, IR. H. MACLAINE PONT, R. M. NOTO SOEROTO

NEDERIf^NDSQIINDIEOUD v NIEUW

DE KLOETRAMP IN 19191j-il He vulcanen op Java, zoowel nog wer-w// kende als zoogenaamd uitgewerkte",. ,/ jn?jr vormen feitelijk steeds een bedreigingZ-IMXtFU voor de rust in de natuur van het land.Zij alle geven teekenen, dat er in het inwendigederaarde voortdurend een geheimzinnige en ont-zettende kracht aan het werk is, die opnoodlottigeoogenblikken dood en verderf over duizendenmenschen en uitgestrekte landstreken kan bren-gen. De levensteekenen van dat geweldig myste-rie zijn de statige rookpluimen, die opstijgen uitde werkende kraters en de tallooze warme bron-nen, heete modderpoelen en solfataren, welkemen op de uitgewerkte vulcanen of in de nabijheiddaarvan aantreft. Vergeet daarbij niet de dikwijlsvoorkomende aardbevingen, welke ons opschrik-ken en ons eraan herinneren, dat wij nergens vei-lig zijn voor de grillen der natuur. En juistomdatmen zich, ondanks die uitwendige teekenen, moei-lijk een voorstelling kan vormen van de krachtenin de verborgen diepten der aarde, maakt Java'snatuur op het gemoed van den vreemdeling weleen prachtigen en grootschen, maar tegelijkertijdangstig-mysterieuzen indruk.Onder Java's vulcanen heeft zich de Kloet welhetmeest een beruchten naam verworven. Sedert devreeselijke uitbarsting van 23 Mei 1901 heeft hijzich gedurende achttien jaren rustig gehouden. Inal dien tijd lag daar in de diepe kom van den kra-ter, als n ondoorgrondelijkheid, hetmeer, welks

rimpellooze watervlak den hemel zoo prachtigweerspiegelt, dat bij den aanblik een onbeschrijf-lijk gevoel van ontzag, angst en bewondering denbeschouwer doorhuivert. Plotseling zijn in dennacht van den Mei 1919 de aardwanden be-zweken voor den enormen druk van de onmerk-baar steeds sterker wordendestoomspanning. Hetgevolg was, dat millioenen kubieke meters waterin n oogwenk tot kookhitte werden gebrachten vermengd met asch en gloeiende steenen ineen duizelingwekkende vaart naar alle kantenwerden uitgestort. De volgende foto's maken onsduidelijk, beter dan alle beschrijvingen, wat eenvreeselijke ramp een volkrijk en vruchtbaar deelvan Java heeft getroffen.Het Dagelijksch Bestuur uit de Kloet-Commissie1919 bestaande uit de heeren Mr. G. Vissering,voorzitter, Mr. H. M. Moll, Iste secretaris en Jhr.Mr. L.H.F. F. van Bevervoorden tot Oldemeule,penningmeester, heeft van deze foto's en van die,welke haar van andere zijde werden toegezonden,een album samengesteld, omaan belangstellendeneen beeld van verwoesting te kunnen geven.Om ook onzen talrijken lezers met deze fraaie col-lectie foto's kennis te laten maken, stelde het Da-gelijksch Bestuur de clichs van het album teonzer beschikking, een aanbod waarvan wij metgroote erkentelijkheid gebruik hebben gemaakt.

Redactie.

323

In den Krater Opname Kurkdjian

324

Verbrande bosschen. Op den achtergrond links de Kloet (1911 Opname Kurkdjian

325

In den krater. OpnameKurkdjian

326

Kokende modder Opname Kurkdjian,

327

Een voor de uitbarsting bevolkt ravijn Opname Kurkdjian

328

Lahar-bedding Opname Kurkdjian,

329

Het Kloetmeer om 7 uur des morgens op 20 Augustus 1909 gevormd op denhollen kraterbodem, nu uitgespogen bij de laatste Kloetramp Mei 1919. Opname P. H. van Meurs.

330

Het gat dat in den berg geslagen is. Opname gemaakt van uit het kratergat. Langs dezen weg hebben dus hetwater(zie vorige foto) en de modderstroomzich naar beneden gestort, over en door de lage rand, waarop de personen van de vorige foto zaten. Foto Kurkdjian.

331

Ravijn gemaakt door laharstroom. Opname Kurkdjian

332

Groote laharbedding vanafdenKloet Opname Kurkdjian.

333

Begin van de Doerga-kloof in deKali Badak op 20 Augustus 1909 Opname P. H. van Meurs

334

Ravijn door de lahar gemaakt Opname Kurkdjian

335

Bivak aan den rand vanhet laharmeer. OpnameKurkdjian.

336

Eerste expeditie naar denKloet, 2 dagen na de uitbarsting. Opname Kurkdjian.

337

Door de lahar meegevoerde steenmassa. Opname AtelierHerrmann, Soerabaja.Foto-collectie H. M. de Koningin

338

Een nieuwe rivierbedding, welke zich door de eruptie gevormd heeft. Het niveau der vroegere sawahs was terhoogte van het terrein waar de klapper-boomen staan. Opname Atelier Herrmann, Soerabaja. Foto-collectieH. M. de Koningin,

339

Weg van de lahar door Blitar in zuidelijke richting. Opname AtelierHermann, Soerabaja. Foto-collectie H. M. de Koningin

340

De Kloet 's ochtends half 6 met rookpluim. Gezicht vanaf de koffie-onderneming Soember-Petoeng Opname Kurkdjian.

341

Kali Glidikachter Blitar met weggeslagen brug en. rechts op de fotosteenen die meegespoeld zijn. Opname Kurkdjian.

342

Een schoongeveegde kampong Opname Kurkdjian.

343

Wat vaneen andere kampong overbleef Opname Kurkdjian,

344

Door lahar overstroomde agave-aanplant. Foto Handelsvereeniging Amsterdam.

345

Wat de lahar meevoerde op zijnweg door de kampongs. Opname Kurkdijan,

346

Huis van denemploy te KaliTjilik, die inde lahar den dood heeft gevonden. FotoHandelsvereeniging Amsterdam

347

Hindoe-oudheid Panataran op wonderbare wijze gespaard gebleven doorde lahar die in de onmiddellijke nabijheid huizen en erven geteisterd heeft.

Opname Atelier HerrmannFoto-collectie H. M. de Koningin

348

De vluchtelingentrein aan het station te Blitar Opname Atelier Herrmann, Soerabaja.Foto-Collectie H.M. de Koningin.

Interieur van een verwoeste Europeesche woning. Opname AtelierHerrmann. Foto-collectie H.M. deKoningin,

349

Het station te Blitar na begin van opruiming. Opname Kurkdjian.

Intrieurvan een Chineesche toko Opname AtelierHerrmann.Foto-collectie H.M. de Koningin,350

Interieur van het hulp-hospitaal: in het midden de Patih van Toeloeng-Agoeng die door groote activiteit en hulpvaardigheid heeft uitgeblonken.

Opname AtelierHerrmann, SoerabayaFoto-collectie H. M. deKoningin

351

Overblijfsel van de auto van den regent van Blitardie 1 kilometer door de lahar werd medegesleurd.

Opname Atelier Herrmann.Foto-collectie H.M. de Koningin.

352

Afb. 1 Cassave-aanplant in Midden-]ava met Katjang-landes als tusschengewas

Title sectionDE KLOETRAMP IN 1919