De impact van Boek XIV WER op de relatie tussen vrije … · 2016-12-09 · verschil dat Boek XIV...

I

FaculteitRechtsgeleerdheid

UniversiteitGent

Academiejaar2015-2016

DeimpactvanBoekXIVWERopderelatietussenvrijeberoepsbeoefenaarsenconsumenten

Masterproefvandeopleiding

‘MasterindeRechten’

Ingedienddoor

LieselotThibaut

(Studentennr.01103633)

Promotor:Prof.dr.ReinhardSteennot

Commissaris:MichielRoets

III

DANKWOORD

Dezemasterproefvormthetsluitstukvanmijn5-jarigerechtenopleidingaandeUniversiteit

Gent,waarop ikmeteengroteglimlachenveelpositieveherinneringenkan terugblikken.

Omdathetschrijvenvaneenproefschriftgeenlachertjeis,wasallehulpenassistentiemeer

danwelkom.Ikwildanookvandegelegenheidgebruikmakenomeenaantalmensenvan

hartetebedanken.

Vooreerst mijn promotor, prof. dr. Reinhard Steennot, voor de deskundige begeleiding,

adviesenfeedback.Bijvrageninmailkoniksteedsrekenenopeensnelantwoord.

Daarnaast mijn ouders, die me de kans tot deze opleiding gaven en steevast in mij

geloofden.Hunsteunenmotivatiegavenmijtelkenmaledemoedomteblijvendoorzetten.

Evenzeermijngrootouderswil ikbedanken.Zijstondenaltijdklaarommijnproefschriftna

telezen.Ookmijnbroerverdienteenvermeldingvoordemorelesteun.

Totslotwilikookmijnvriendenkringbedanken.Zijzorgdenvoordenodigeontspanningen

verpozingtussenhetschrijvendoor.InhetbijzondergaateendankwoordjeuitnaarBrittDe

Cock,mijnhartsvriendinmetwieikvele‘thesisuurtjes’indebibliotheekdoorbracht.

LieselotThibaut

Sint-Niklaas

V

INHOUDSOPGAVE

DANKWOORD........................................................................................................................................III

INHOUDSOPGAVE...................................................................................................................................V

LIJSTVANGEBRUIKTEAFKORTINGEN...................................................................................................IX

Hoofdstuk1.Inleiding........................................................................................................................1

1.1 Onderzoeksopzetenoverzicht.................................................................................................1

1.2 Onderwerpenstandvanzaken...............................................................................................2

1.2.1TotstandkomingvanBoekVIWER.........................................................................................2

1.2.1.1DeinvoegingvandeWMPCinBoekVIWER...................................................................3

1.2.1.2Deomzettingvanderichtlijnconsumentenrechten.......................................................3

1.2.1 Watmetdevrijeberoepsbeoefenaars?.............................................................................4

1.2.1.2 Deklassiekebehandelingvandevrijeberoepsbeoefenaarinhethandelsrecht....4

1.2.1.3 DeuitsluitingvandevrijeberoepsbeoefenaaruitdeWHPC..................................5

1.2.1.4 DevrijeberoepsbeoefenaarsindeWVB.................................................................6

1.2.1.5 DeuitsluitingvandevrijeberoepsbeoefenaaruitdeWMPC.................................7

1.2.2 DeuitsluitingvandevrijeberoepsbeoefenaarsuithettoepassingsgebiedvandeWMPC:eenschendingvanhetgelijkheidsbeginsel?...................................................................................8

1.2.2.2 Defeitenenderechtspleginginhetbodemgeschil....................................................8

1.2.2.3 Prejudiciëlevraag......................................................................................................10

1.2.2.4 AntwoordvanhetGrondwettelijkHof......................................................................11

1.2.2.5 ArrestGrondwettelijkHof15december2011..........................................................15

1.2.3 Heteindevanhetdualisme..............................................................................................16

Hoofdstuk2.Mogelijkepistesvoordewetgeveranno2011..........................................................19

2.1 Optie1:uitbreidingvanhettoepassingsgebiedvandeWMPC............................................20

2.2 Optie2:WijzigenvandeWVBconformderichtlijnoneerlijkehandelspraktijken..............24

2.3ArrestGrondwettelijkHof9juli2013........................................................................................26

2.4 ArrestHofvanJustitie10juli2014........................................................................................28

Hoofdstuk3.Degekozenremedie:deinvoegingvanBoekXIVinhetWER..................................31

3.1 DecodificatievanhetWER....................................................................................................32

VI

3.2 Hetbegrip‘onderneming’inhetWER...................................................................................35

3.3 Definitievaneen‘vrijeberoepsbeoefenaar’inBoekXIVWER.............................................36

3.4 DeverhoudingtussenBoekVIenBoekXIVWER..................................................................40

3.5 Afbakeningsproblemen..........................................................................................................41

3.5.1 Doorofkrachtensdewetopgerichttuchtorgaan............................................................41

3.5.2 Kenmerkende,intellectueleprestatiesvanvrijeberoepsbeoefenaars............................42

3.5.3 Bevoegdestakingsrechter................................................................................................44

3.6 Evaluatievaneenapartboekvoorvrijeberoepsbeoefenaars.............................................45

3.6.1 Argumentencontra..........................................................................................................48

3.6.2Argumentenpro...................................................................................................................52

Hoofdstuk4.DeeffectieveimpactvanBoekXIVWER...................................................................53

4.1RelevanteEuropeseRichtlijnen.................................................................................................53

4.1.1DeRichtlijnConsumentenrechten.......................................................................................53

4.1.2DeRichtlijnOneerlijkeHandelspraktijken............................................................................55

4.2.NieuwedefinitiesinBoekXIVWERteromzettingvandeRichtlijnConsumentenrechten....56

4.3ToepassingsgebiedBoekXIVWERinvergelijkingmethettoepassingsgebiedvandeRichtlijnConsumentenrechten.......................................................................................................................56

4.4NieuwebepalingenvanBoekXIVtenaanzienvanvrijeberoepsbeoefenaars;impactopderelatiemetdeconsument................................................................................................................58

I. Informatieaandeconsument...................................................................................................58

4.4.1Algemeneprecontractueleinformatieverplichting..............................................................58

4.4.2Bepalingeninzakebenaming,samenstelling,etiketteringenaanduidingvanhoeveelhedenvangoederen................................................................................................................................61

4.4.3Prijsaanduiding.....................................................................................................................62

4.4.4Vergelijkendereclame.........................................................................................................63

4.4.5Promotiesinzakeprijzen......................................................................................................63

4.4.5.1Aankondigingvanprijsverminderingen........................................................................63

4.4.5.2Titelsdierechtgevenopterugbetalingofprijsvermindering.......................................64

II. Overeenkomstenmetconsumenten.......................................................................................65

4.4.6Algemenebepalingen..........................................................................................................65

4.4.6.1Interpretatieinhetvoordeelvandeconsument..........................................................65

4.4.6.2Sanctievooroneerlijkeberoepspraktijkenenniet-gevraagdelevering........................65

4.4.6.3Verbodopgebruikvandewisselbrief...........................................................................67

4.4.6.4Telefoonkosten.............................................................................................................68

VII

4.4.6.5Verbodop‘defaultopties’.............................................................................................68

4.4.6.6Geentoeslagvoorgebruikbepaaldbetaalmiddel........................................................69

4.4.6.7Leveringstermijngoederenaandeconsument.............................................................70

4.4.6.8Risicoregeling................................................................................................................71

4.4.7Overeenkomstenopafstandenbuitendegebruikelijkeplaatsvandeberoepsuitoefeninggeslotenovereenkomsten............................................................................................................72

4.4.7.1Algemeen......................................................................................................................72

4.4.7.2Overeenkomstenopafstand.........................................................................................72

4.4.7.3Buitendegebruikelijkeplaatsvanberoepsuitoefeninggeslotenovereenkomsten.....76

4.4.7.4Belangrijkstenieuwebepalingenvoorvrijeberoepsbeoefenarenbijovereenkomstenopafstandenbuitendegebruikelijkeplaatsvanberoepsuitoefeninggeslotenovereenkomsten.......................................................................................................................79

A. Precontractueleinformatieverplichting........................................................................79

B. Formelevereisten..........................................................................................................81

C. Herroepingsrecht...........................................................................................................86

4.4.8Gezamenlijkaanbod.............................................................................................................93

4.4.9Onrechtmatigebedingen.....................................................................................................94

4.4.10Bestelbonenbewijsstukken...............................................................................................95

4.4.11Verlengingvandienstenovereenkomsten.........................................................................95

III. Verbodenpraktijken...............................................................................................................96

4.4.12Oneerlijkeberoepspraktijkenjegensconsumenten..........................................................96

4.4.13RechtspraakvanhetHofvanJustitieomtrentderichtlijnoneerlijkehandelspraktijken..98

Hoofdstuk5.Conclusie...................................................................................................................101

BIBLIOGRAFIE..........................................................................................................................................I

IX

LIJST VAN GEBRUIKTE AFKORTINGEN

B2B: BusinesstoBusiness

B2C: BusinesstoConsumer

FVIB: FederatievoorVrijeenIntellectueleBeroepen

UNIZO: UnievanZelfstandigeOndernemers

WER: WetboekEconomischRecht

WHPC: WetHandelspraktijkenenBeschermingConsument

W.Kh.: WetboekvanKoophandel

WMPC: WetMarktpraktijkenenConsumentenbescherming

WVB: Wetbetreffendedemisleidendeenvergelijkendereclame,deonrechtmatigebedingenenopafstandgeslotenovereenkomsteninzakedeVrijeBeroepen

1

Hoofdstuk1.Inleiding

1.1 Onderzoeksopzetenoverzicht

1. Indezemasterproeftrachtikteonderzoekenwatdeimpactisvandeinvoeringvan

Boek XIV ‘Marktpraktijken en consumentenbescherming voor vrije beroepers’ in het

Wetboek Economisch recht (hierna WER), op de relatie tussen vrije beroepers en

consumenten.

2. Menkanernietomheen:devrijeberoepsbeoefenaarisprominentaanweziginonze

maatschappij. Het afgelopen decennium kenmerkt zich door een stijgende trend in de

meeste beroepssectoren van het vrije beroep. Eind 2014 waren er in België 286.016

zelfstandige beoefenaars van een vrij beroep actief, op een totaal van 1.015.902, wat

overeenstemtmet28,15%vanhettotaalaantalzelfstandigen.1

3. De laatste jaren heeft het consumentenrecht zich ontwikkeld tot een steeds

belangrijker wordende rechtstak. Verantwoordelijk hiervoor zijn een aantal

maatschappelijke, politieke en economische factoren, waaronder de

informatietechnologischerevolutie,dieervoorzorgtdatderegelgevingalsmaarcomplexer

wordt,eenbewustwordingsprocesbijhetbedrijfslevenendegroeiendeEuropeesrechtelijke

impuls.2 Het consumentenrecht is ook in België meer en meer geëvolueerd naar een

Europeesproduct,daartalvanEU-verordeningendiebetrekkinghebbenopdomeineninhet

consumentenrechtwerdenuitgevaardigd,die rechtstreeks toepasselijk zijn indenationale

rechtsordeeninterveniëreninhetnationalerecht.

4. In het inleidende hoofdstuk zal een overzicht worden gegeven van de

totstandkomingvanBoekXIVWER.Heteerstedeelfocustvooralopdestandvanzaken.De

ontwikkelingvanBoekVIWERkomthieraanbod,gezienBoekXIVquasieenkopievormt

van Boek VI. Vervolgens wordt de stiefmoederlijke behandeling van de vrije

beroepsbeoefenaarsindeBelgischewetgevingbelicht.Aansluitendvolgteenbesprekingvan

derechtspraakvanhetGrondwettelijkHofomtrentdeongelijkheiddiedeuitsluitingvande

1 FEDERATIE VOOR VRIJE EN INTELLECTUELE BEROEPEN, Polsslag van het Vrij Beroep 2015,www.federatievrijeberoepen.be/viewobj.jsp?id=434967.2X.,“Hetconsumentenrechtindeafgelopen25jaarenindetoekomst”,DCCR2013,6.

2

vrije beroepsbeoefenaar van de wetgeving betreffende marktpraktijken en

consumentenbeschermingmetzichmeebracht.Hettweedehoofdstukbevateenbespreking

vandemogelijkepistesdiedewetgever anno2011, nahet arrest vanhetGrondwettelijk

Hof,konuitgaan.OokdearrestenvanhetGrondwettelijkHofvan9juli2013envanhetHof

van Justitie van10 juli 2014 zullen aanbod komen. In hoofdstuk3wordt ingegaanopde

gekozen optie ter remediëring van de vastgestelde ongrondwettigheid; de invoeging van

BoekXIVWER.Vervolgenswordtinhoofdstuk4deimpactvanBoekXIVWERopderelatie

tussen de vrije beroepsbeoefenaar en de consument besproken. In het laatste hoofdstuk

werddeconclusieopgenomen.

1.2 Onderwerpenstandvanzaken

5. DeinhoudvanBoekXIVWERisnagenoegidentiekaandievanBoekVIWER,metdat

verschildatBoekXIVistoegespitstopdebeoefenaarsvanvrijeberoepenvoordedoorhen

geleverde intellectuele prestaties die kenmerkend zijn voor deze beroepen (infra nr. 87).3

Opmerkelijk,wantnochtanswordendevrijeberoepsbeoefenaarsnietuitdrukkelijkgeweerd

uit het toepassingsgebied van Boek VIWER. Een apart boek lijkt dus op het eerste zicht

overbodig.

1.2.1 Totstandkoming van Boek VI WER

6. OmdatdeinhoudvanBoekXIVWERquasiovereenstemtmetdeinhoudvanBoekVI

WER,iseenbesprekingvandetotstandkomingvanBoekVIWERopzijnplaats.

7. Op 31 mei 2014 trad Boek VI ‘Marktprakijken en consumentenbescherming’ in

werking.4DitboekwerdinhetWERgeïntroduceerdmethetoogopdeinvoegingvandewet

van6april2010betreffendemarktpraktijkenenconsumentenbescherming(hiernaWMPC)

enerzijds, en het omzetten van de richtlijn 2011/83/EU inzake consumentenrechten5

anderzijds.

3T.BAES,“Boek6WER:marktpraktijkenenconsumentenbescherming:strevennaareenmaximaalbehoudvandeWMPC”,TBH2014,(757),771.4Wetvan21december2013houdendeinvoegingvanBoekVI‘Marktpartijenenconsumentenbescherming’inhetWetboek van Economisch Recht en houdende invoeging van de definities eigen aan Boek VI en van derechtshandhavingsbepalingen eigen aan Boek VI, in de boeken I en de boeken I en XV van het WetboekEconomischRecht,BS30december2013.5 Richtlijn 2011/83/EU van het Europees Parlement en de Raad van 25 oktober 2011 betreffendeconsumentenrechten, totwijzigingvanRichtlijn93/13/EEGvandeRaadenvanRichtlijn1999/44/EGvanhet

3

1.2.1.1 De invoeging van de WMPC in Boek VI WER

8. BijdeinvoegingvandeWMPCinBoekVIWERwashetbehoudvandezewet,zoveel

mogelijkinongewijzigdevorm,vanprimordiaalbelangvoordeBelgischewetgever,zoalsook

blijktuitdeparlementairevoorbereiding.6Uiteraardzijnerweleenaantalwijzigingenterug

tevinden,alzijndieeerdervanzuiverlegistiekeaardendusbedoeldomdetekstvandewet

teverbeterenenmeerduidelijkheidtescheppen.Ditalleswasnietevidentinhetlichtvan

uitgebreidediscussiesdiebestondenoverhet al danniet inovereenstemming zijn vande

WMPCmet de Europese regelgeving en specifiek met de Richtlijn 2005/29/EG inzake de

Oneerlijke Handelspraktijken7. Deze richtlijn streeft namelijk maximale harmonisatie na,

terwijldeBelgischewetgevingmaatregelenbevatdiestrengerzijn.8

9. TochopteerdedewetgeverervooromdeinhoudvandeWMPCbijnaintegraalover

te nemen in Boek VI van hetWER,met inbegrip van een aantal bepalingen die nochtans

sterkondervuurlagengeziendeRichtlijnOneerlijkeHandelspraktijken.Deargumentatievan

dewetgeverluiddedaarbijalsvolgt:debekritiseerdebepalingen(diezichvooralsitueerden

op het vlak van soldenregeling, sperperiode en verkoop met verlies) kunnen behouden

blijven, voor zover de regeling duidelijk de eerlijke concurrentie vooropstelt.9 Zolang de

regelgeving niet doelt op consumentenbescherming, zou de regeling buiten het

toepassingsgebied vallen van de voorgenoemde richtlijn, aldus de wetgever. Deze

redenering is echter voor kritiek vatbaar, aangezien op diemanier de doelstelling van de

richtlijn oneerlijke handelspraktijken wordtmiskend. De door de wetgever gekozen optie

staathaaksophetbewerkstelligenvanvolledigeharmonisatie.

1.2.1.2 De omzetting van de richtlijn consumentenrechten

10. IntegenstellingtotdeinvoegingvandeWMPCinBoekVIWER,zorgdedeomzetting

vanderichtlijnconsumentenrechten,dieookmaximaleharmonisatievooropstelt,wélvoorEuropeesParlementendeRaaden tot intrekkingvanRichtlijn85/577/EEGenvanRichtlijn97/7/EGvanhetEuropeesParlementendeRaad,Pb.L.22november2011,nr.304,64.6Parl.St.Kamer2012-2013,nr.301/001,3.7 Richtlijn 2005/29/EG van het Europees Parlement en de Raad van 11 mei 2005 betreffende oneerlijkehandelspraktijkenvanondernemingen jegensconsumentenopde internemarkt,Pb.L.11 juni2005,nr.149,22.8Art.4RichtlijnOneerlijkeHandelspraktijken.9T.BAES,“Boek6WER:marktpraktijkenenconsumentenbescherming:strevennaareenmaximaalbehoudvandeWMPC”,TBH2014,(757),763.

4

eenaantalbelangrijkewijzigingen.Devoornaamsteaanpassingensituerenzichophetvlak

vandeovereenkomstenopafstandendeovereenkomstengeslotenbuitenverkoopruimten

(infranr.163).10Naastdezespecifiekewijzigingenbrachtdeomzettingeenaantalalgemene

wijzigingenmet zichmee, die relevant zijn voor alle consumentenovereenkomsten, onder

meer wat betreft informatieverplichtingen, extra betalingen, kosten voor gebruik van

betaalmiddelen.

11. De omzetting van de richtlijn consumentenrechten was onderdeel van het

codificatieproject van het WER. Om de totstandkoming van het WER te realiseren werd

gebruik gemaakt vande techniek vande ‘aanbouwwetgeving’. Via deze techniek kwamen

uiteindelijk 18 nieuwe boeken tot stand die de belangrijkste bepalingen van het Belgisch

economisch recht hergroeperen. De omzetting van de richtlijn consumentenrechten

gebeurde niet enkel in Boek VI. Ook in Boek XIV werd de richtlijn consumentenrechten

geïmplementeerd.Inhoofdstuk4zaldezeRichtlijnuitgebreiderwordenbesproken(infranr.

115).

1.2.1 Wat met de vrije beroepsbeoefenaars?

1.2.1.2 De klassieke behandeling van de vrije beroepsbeoefenaar in het handelsrecht

12. ‘In Belgium there’s the peculiarity that seperate rules are enacted concerning

contractsbetweenconsumersandpractitionersofliberalprofessions.’Opdezemanierwerd

het Belgisch dualisme treffend samengevat in een rechtsvergelijkend werk inzake

consumentenbescherming.11 De vrije beroepsbeoefenaar wordt in onze wetgeving

traditioneelbehandeldalseenbuitenbeentje.Omwillevanhistorischeredenenweigertde

Belgischewetgeverteaanvaardendatvrijeberoepsbeoefenaarseeneconomischeactiviteit

uitoefenen, zoals dat ook het geval is bij andere ondernemers en handelaars.12 Het

doorslaggevendargumentvoordezekeuzeblijkthetfeittezijndatvrijeberoepsbeoefenaars

niet zozeer in het eigen belang, maar veeleer in het algemeen belang zouden handelen.

10R.STEENNOTenE.TERRYN,“DenieuwebepalingenuitBoekVIvanhetWetboekEconomischRecht:eeneerstecommentaar”,DCCR2014,3-4.11 C. TWIGG-FLESNER, M. EBERS, H. SCHULTE-NÖLKE, EC Consumer Law Compendium – Comparative Analysis,UniversitätBielefeld,2007,52,341,366.12P.BRULEZ,“Devrijeberoepsbeoefenaaralsonderneming:Hettraditioneleondernemingsbegriponderdruk”,DAOR2011,(453)453.

5

Commercieelwinstbejagzouvreemdzijnaandeuitoefeningvandeberoepswerkzaamheid

vanvrijeberoepers.13Hetvrijberoepwordtimmersgekenmerktdooreenbelangeloosdoel,

waarbij een vergelijking tussen de gepresteerde diensten en het daarvoor gevraagd

honorarium onmogelijk is. Vrije beroepers zouden zich enkel inlaten met nobele

bedrijvigheden, dit in tegenstelling tot handelaars, die streven naar winstmaximalisatie.

Daarenboven zouden de prestaties die vrije beroepers verrichten vooral intellectueel van

aard zijn, in tegenstelling tot handelaars, die worden gekenmerkt door het stellen van

handelingen die eerder ambachtelijk van aard zijn.Omdie redenen verleent de Belgische

wetgever de vrije beroepsbeoefenaars een verregaande vorm van onafhankelijkheid en

wordt hen de mogelijkheid tot autoregulering aangeboden.14 Eén van de belangrijkste

argumenten die wordt aangereikt om deze autoregulering te staven is dat alleen

beoefenaarsvaneenvrijberoepdenoodzakelijkekennishebbenomdebeweerdeunieke

aardvanhunberoependedaaraanverbondenproblementebegrijpenenteremediëren.15

1.2.1.3 De uitsluiting van de vrije beroepsbeoefenaar uit de WHPC

13. Destiefmoederlijkebehandelingvanvrijeberoepsbeoefenaarskomttotuitinginde

regelgevinginzakemarktpraktijkenenconsumentenbescherming,diedoordejarenheende

tendens vertoont om in een afzonderlijke regeling te voorzien voor wat betreft de vrije

beroepsbeoefenaars. Zo hanteerde de wet van 14 juli 1991 ‘betreffende de

handelspraktijkenendevoorlichtingenbeschermingvandeconsument’(hiernaWHPC)het

begrip ‘verkoper’omhaartoepassingsgebiedaftebakenen.16Hoewelhetperfectmogelijk

wasgeweestookdevrijeberoepsbeoefenaaronderhetverkopersbegrip tebrengen,koos

dewetgeverervooromhemtewerenuithettoepassingsgebiedvandeWHPC,doormiddel

vandeomschrijvingvanhetbegrip‘dienst’.Opgrondvanartikel1,eerstelid,2,WHPChield

ditbegripalleprestatiesin‘dieeenhandelsdaaduitmakenofeenambachtsactiviteitbedoeld

indewetophetambachtsregister’,waarbij hetbegrip ‘handelsdaad’ verweesnaardaden

13S.VANGOETSENHOVEN,“Hetvrijberoepinvennootschapsverband:notarissen,advocatenengeneesheren”,JuraFalc.2006-2007,598.14B.MICHAUX,“Lestitulairesdesprofessionslibérales:nivendeursnicommerçants”,RDC,1996,606-607.15 A. PUTTEMANS, “Le champs de la commercialité” in Tweehonderd jaar Wetboek van Koophandel, Brussel,Larcier, 2007, 53; M. FAURE, “Regulation of Attorneys in Belgium” in Regulation of Professions, Antwerpen,Maklu,1993,106;H.SWENNEN(ed.),JuridischeOrganisatievanhetvrijeberoep,Antwerpen,Kluwer,1975,5.16Adv.RvSnr.53.984/1,5december2013,Parl.St.Kamer2012-2013,doc.53,3423/001,106-108.

6

van koophandel in de zin van het Wetboek van Koophandel.17 In principe kan men de

dienstenverrichtdoorvrijeberoepsbeoefenaarsnietkwalificerenalsdadenvankoophandel,

aangezien zij veelal eerder intellectuele prestaties verrichten die niet kunnen worden

beschouwdalsambachtsactiviteiten.

1.2.1.4 De vrije beroepsbeoefenaars in de WVB

14. NadeWHPCwerdenerverschillendeEuropeserichtlijnenvankrachtdienietineen

afzonderlijkeregelingvoorvrijeberoepsbeoefenaarsvoorzagen,maardienietteminookten

aanzien van de betrokken beoefenaars dienden te worden omgezet.18 Naar aanleiding

hiervankwamafzonderlijkewetgevingtotstand:dewetvan21oktober1992betreffendede

misleidende reclame inzake vrije beroepen en de wet van 3 april 1997 betreffende de

oneerlijkebedingen inovereenkomstengesloten tussen titularissen van vrijeberoepenen

huncliënten.Metdewetvan2augustus2002betreffendedemisleidendeenvergelijkende

reclame,deonrechtmatigebedingenenopafstandgeslotenovereenkomsteninzakedevrije

beroepen, die voormelde twee wetten hernam en aanvulde, (hierna WVB) werd het

dualismeandermaalkrachtbijgezet.19Dezewetbevatteeenselectievanbepalingeninzake

handelspraktijken die specifiek van toepassing zou zijn op de beoefenaars van een vrij

beroepenzorgdeeropdiemaniervoordatdeBelgischewetgevingniet in conflict kwam

met de Europese regelgeving, waarin geen onderscheid werd gemaakt tussen de

beoefenaarsvaneenvrijberoepenanderehandelaarsofondernemingen.IndeWVBwerd

hetbegrip‘vrijberoep’uitsluitendinnegatievezinomschreven.20Inartikel2,1°steldemen

dat ‘elke zelfstandigeberoepsactiviteit die dienstverleningof levering vangoederenomvat

welkegeendaadvankoophandelofambachtsbedrijvigheidis,zoalsbedoeldindewetophet

ambachtsregister en die niet wordt bedoeld in de WHPC, met uitsluiting van de

landbouwbedrijvighedenendeveeteelt’.

17Ibid;Art.2en3WetboekvanKoophandel.18Adv.RvSnr.53.984/1,5december2013,Parl.St.Kamer2012-2013,doc.53,3423/001,107.19Y.VANDENDRIESSCHE,“Marktpraktijken,consumentenbeschermingendeadvocatuuranno2015”inI.AERTS,J.P.BLUMBERG, L. BRANTS, E. CLAESEN, K. DE BILCK, M. DE HAAS, J. ROCHTUS en Y. VANDENDRIESSCHE (eds.), Hetadvocatenkantoor2.0,Intersentia,2015,(95)95-98.20Adv.RvSnr.53.984/1,5december2013,Parl.St.Kamer2012-2013,doc.53,3423/001,107.

7

15. Deze‘goedmaakwet’kreegheelwatkritiekteverduren.DeWVBwasnamelijknooit

aangepast geweest aan de richtlijn oneerlijke handelspraktijken.21 Zij bevatte slechts een

regelingbetreffendemisleidendereclame,onrechtmatigebedingenenovereenkomstenop

afstand,maarbevattegeenalgemeenverbodoponeerlijkehandelspraktijken,ondanksdat

artikel5, lid1,vanderichtlijnoneerlijkehandelspraktijken,diediendetewordenomgezet

voor12juni2007,ditvoorschrijft.22

16. De felle tegenwind leiddetoteenrevolutiewaarbijmen ijverdevooreenopheffing

vandeWVB.23Even leekheteropalsofdevrijeberoepsbeoefenaargewoonookonderde

regelingvandehistorischewethandelspraktijken(WHPC),devoorlopervandeWMPC,zou

komen te vallen en men dus zou kunnen spreken van een keerpunt in de traditionele

Belgische wetgeving; het einde van het dualisme. Echter, het gelobby van de

vertegenwoordigers van de middenstand en de vrije beroepsbeoefenaars overwon. Zij

betoogden dat de onafhankelijkheid van de vrije beroeper in het gedrang zou komen,

mochtenzijopeenzelfdewijzealscommerciëleondernemingenonderworpenwordenaan

eenverbodvanoneerlijkehandelspraktijken,eenverbodvanonrechtmatigebedingen,etc.24

1.2.1.5 De uitsluiting van de vrije beroepsbeoefenaar uit de WMPC

17. DeverschillendeopeenvolgendewijzigingenvandeWHPC,innavolgingvanEuropese

richtlijnenmet betrekking tot consumentenbescherming, hadden van deWHPC een soms

moeilijkleesbaretekstgemaakt.Omditprobleemvandebaantewerken,alsookomdewet

in overeenstemming te brengen met de Richtlijn Oneerlijke Handelspraktijken, werd de

WHPCvervangendoordeWMPC.25

21 Deze wet is intussen opgeheven door de wet van 15 mei 2014 houdende invoeging van Boek XIV‘Marktpraktijken en consumentenbescherming betreffende de beoefenaars van een vrij beroep’ in hetWetboek van Economisch Recht en houdende invoeging van de definities eigen aan Boek XIV en van derechtshandhavingsbepalingeneigenaanBoekXIV,indeboekenIenXVvanhetWetboekEconomischRecht;T.BAES,“Boek6WER:marktpraktijkenenconsumentenbescherming:strevennaareenmaximaalbehoudvandeWMPC”,TBH2014,(757)770;X.,“Vrijeberoepers”,NJW2014,afl.305,537-539.22 GwH 6 april 2011, nr. 55/2011; F. JUDO en J. STUYCK, “Marktpraktijken en vrije beroepen: het Hof heeftgesproken–Derechtermoetnuwachtenopdewetgever”,DCCR2011,(192)193.23 Y. VANDENDRIESSCHE, “De wet marktpraktijken en het vrij beroep, de onderneming-light bevestigt hetdualisme”,Waterschoot,Mylex,2010,2-3.24P.BRULEZ,“Devrijeberoepsbeoefenaaralsonderneming:Hettraditioneleondernemingsbegriponderdruk”,DAOR2011,(453)456.25R.STEENNOT,“Belgischeconomischrecht”,inE.DIRIX,H.VANHEESenR.STEENNOT(eds.),Handels-eneconomischrechtinhoofdlijnen(9eeditie),Intersentia,2011,(359)368.

8

18. Het lobbywerk van de vrije beroepsbeoefenaars bleef niet zonder gevolg. Bij de

totstandkomingvandeWMPCwerddezeberoepscategoriespijtiggenoegopnieuwvanhet

toepassingsgebieduitgesloten,doorterafbakeningervanniet langerhetbegrip‘verkoper’,

maarwel het begrip ‘onderneming’, te hanteren.Hieronderbegreepmenelkenatuurlijke

persoonof rechtspersoon ‘dieopduurzamewijze eeneconomischdoel nastreeft, alsmede

zijnverenigingen’.26

19. Het dualisme werd dus herbevestigd en bleef niet gespaard van kritiek. De

aangehaaldeuitsluiting creëerdeeenongelijkheid; de vrijeberoepsbeoefenaarwasbij het

uitoefenen van zijn activiteiten niet onderworpen aan de WMPC, terwijl andere

ondernemingenditwelwaren.Het zagernaaruitdatdeklassieke tweedeling tussenvrije

beroepers en andere ondernemingen stilaan onder vuur kwam te liggen. De traditionele

argumentendiewerdenaangehaaldvoordeuitsluitingvandevrijeberoepsbeoefenaarsuit

hethandelsrecht (supra nr.12), werdenéénvooréénweerlegd.Op6april 2010namde

toenmaligevoorzittervanderechtbankvankoophandelteAntwerpenhetheftinhandenen

steldehieromtrenteenprejudiciëlevraagaanhetGrondwettelijkHof.

1.2.2 De uitsluiting van de vrije beroepsbeoefenaars uit het toepassingsgebied van de WMPC: een schending van het gelijkheidsbeginsel?

1.2.2.2 De feiten en de rechtspleging in het bodemgeschil27

20. De zaak die voor de voorzitter van de rechtbank van koophandel te Antwerpen

hangendewas,betrofdevolgende:

LogopedisteLiesbethDeCockbeslistopeenbepaaldogenblikdeassociatievankinesisten,

psychologenenlogopedistenwaarzijwastewerkgesteldteverlatenenprobeertdaarbijhet

cliënteelvandeassociatie,datonderhaarpersoonlijkebegeleidingstond,aftesnoepen.28

Ditdooreene-mailnaardeoudersvandepatiëntenvandepraktijkteverzendenwaarinze

tekennengeeftdatzezichelderszouvestigenendathethenvrijstondhaartevolgennaar

haarnieuweadres.Debeheerstervandeassociatie,dekinesisteLieveRombouts,ziethierin

26Adv.RvSnr.53.984/1,5december2013,Parl.St.Kamer2012-2013,doc.53,3423/001,107;art.2,1°WMPC.27GwH6april2011,nr.55/2011.28P.BRULEZ,“Devrijeberoepsbeoefenaaralsonderneming:Hettraditioneleondernemingsbegriponderdruk”,DAOR2011,(448)454.

9

een oneerlijke handelspraktijk (m.n. afwerving van cliënteel) en dient klacht in bij de

rechtbank van koophandel op grond van art. 95 van de intussen opgeheven WMPC.

Daarnaastvordertzeeenverbodomgedurendezesmaandenindeomliggendegemeenten

het beroep uit te oefenen waarvoor Liesbeth De Cock patiënten had geronseld en een

verbodomnogpatiëntenvandegroepspraktijk te rekruteren,ditallesop straffevaneen

dwangsomvan5.000euro.

21. Art.95WMPC,hethuidigeart.VI.104WER,luiddealsvolgt:‘Verbodeniselkemetde

eerlijkemarktpraktijkenstrijdigedaadwaardooreenondernemingdeberoepsbelangenvan

eenofmeerandereondernemingenschaadtofkanschaden.’

22. De bodemrechter was echter van oordeel dat dit artikel in casu niet kon worden

toegepast.Dit omdatdeondernemingen,waarvan sprake in art. 95WMPC,metnamede

ondernemingdieeenhandelingsteltendeondernemingdiedaarvannadelenondervindt,

geenvrijeberoepsbeoefenaarmogenzijn.IndegeestvanhetEuropeesrechtomschreefde

WMPC het begrip ‘onderneming’ als elke natuurlijke persoon of rechtspersoon die op

duurzame wijze een economisch doel nastreeft, alsmede zijn verenigingen.29 De wet

voorzag,inafwijkingvanhetEuropeesrecht,uitdrukkelijkdatvrijeberoepen,metinbegrip

vantandartsenenkinesisten,werdengeweerduithettoepassingsgebiedvandeWMPC.30

23. In art. 2, 2° WMPC werd een vrije beroepsbeoefenaar gedefinieerd als elke

onderneming die geen koopman is in de zin van art. 1 van hetWetboek van Koophandel

(hiernaW.Kh.) en die onderworpen is aan een bijwet opgericht tuchtorgaan. Hieruit kan

menniet afleidendat elke vrije beroeper is uitgesloten vanhet toepassingsgebied vande

WMPC. Enkel die vrije beroepers die onderworpen zijn aan een bij wet opgericht

tuchtorgaan worden geweerd. Aangezien er voor logopedisten geen bij wet opgericht

tuchtorgaanbestaat,kunnenzijnietwordenbeschouwdalsvrijeberoepersindezinvande

WMPC en is derhalve de WMPC op hen wél van toepassing, in tegenstelling tot de

kinesisten.

24. VervolgensverweesdebodemrechternaardeWVB,daardevrijeberoepersdieniet

onderhettoepassingsgebiedvandeWMPCvielen,inhunhandelenonderworpenwarenaan

29Art.2,1°WMPC.30Art.3,§2WMPC.

10

deWVB.31Daarinwerdeenvrijberoepomschrevenals ‘elke zelfstandigeberoepsactiviteit

die dienstverlening of levering van goederen omvat welke geen daad van koophandel of

ambachtsbedrijvigheid is zoals bedoeld in de Wet van 18 maart 1965 op het

ambachtsregisterendienietwordenbedoeldindeWHPC’.32Maarookdezewetboodgeen

soelaas. In de eerste plaats omdat de WVB geen algemeen verbod van oneerlijke

handelspraktijken omvatte. Bovendien betrof het bodemconflict het handelen van een

logopediste,dewelkenietalsvrijeberoeperkonwordenaangemerktindezinvandeWMPC

endeWVB.

1.2.2.3 Prejudiciële vraag

25. Naar aanleiding van deze ongelijkheid, stelde de voorzitter van de rechtbank van

koophandeleenprejudiciëlevraagaanhetGrondwettelijkHof,diealsvolgtluidde:

‘Schendendeartikelen2,1°en2°,en3,§2,vandeWMPC,aldannietgelezeninsamenhang

met artikel 2, 1° van deWVB enmet de artikelen 2, a), b) en d), en 3.1 van de Richtlijn

2005/29/EG van het Europees Parlement en de Raad betreffende oneerlijke

handelspraktijken van ondernemingen jegens consumenten op de interne markt en tot

wijziging van Richtlijn 84/450/EEG van de Raad, Richtlijnen 97/7/EG, 98/27/EG en

2002/65/EGvanhetEuropeesParlementendeRaadenvanVerordening(EG)nr.2006/2004

vanhetEuropeesParlementenderaad,deartikelen10en11vandeGrondwet,

- doordat zij de beoefenaars van een vrij beroep uit de toepassing van de WMPC

sluiten,waardoorhunmarktpraktijkennietaandebepalingenvandezewetkunnen

wordengetoetsteneenvorderingtotstakingvanoneerlijkemarktpraktijkenvoorde

Voorzitter van de Rechtbank van eerste aanlegmoet worden gebracht, terwijl het

marktgedragvanalleanderenatuurlijkepersonenofrechtspersonendieopduurzame

wijze een economisch doel nastreven wel aan de normen bepaald door deWMPC

wordtgetoetstendestakingsvorderingenwathenbetreftvoordeVoorzittervande

RechtbankvanKoophandelwordtgebracht?

- doordat zij de tandartsen ende kinesistenuit de toepassing vandeWMPC sluiten,

waardoorhunmarktpraktijkennietaandebepalingenvandezewetkunnenworden

31R.STEENNOT,“Nieuwewetgevingvoorbeoefenarenvanvrijeberoepen”,RW2003-2004,81.32Art.2,1°WVB.

11

getoetst en een vordering tot staking van oneerlijke marktpraktijken voor de

Voorzitter van de Rechtbank van eerste aanlegmoet worden gebracht, terwijl het

marktgedrag van alle andere ondernemingen die noch koopman zijn in de zin van

artikel1vanhetWetboekvanKoophandel,nochonderworpenzijnaaneenbijwet

opgerichttuchtorgaanaandenormenbepaalddoordeWMPCwordtgetoetstende

stakingsvorderingen wat hen betreft voor de Voorzitter van de Rechtbank van

Koophandelwordtgebracht?’.33

26. Zoals opgemerkt door de ministerraad, viel de prejudiciële vraag uiteen in twee

deelvragen. Enerzijds had ze betrekking op de uitsluiting van de beoefenaars van een vrij

beroep,detandartsenendekinesistenvanhettoepassingsgebiedvandeWMPC,anderzijds

op de daaruit voortvloeiende onbevoegdheid van de voorzitter van de rechtbank van

koophandelvoorwatbetreftdestakingsvorderingwegensoneerlijkemarktpraktijken.

1.2.2.4 Antwoord van het Grondwettelijk Hof

27. In zijn arrest van 6 april 2011, precies één jaar na het aannemen van deWMPC,

besloothetGrondwettelijkHofhetvolgende:

‘De artikelen 2, 1° en 2°, en 3, §2, van deWMPC schenden de artikelen 10 en 11 van de

Grondwetinzoverrezijalsgevolghebbendatdebeoefenaarsvaneenvrijberoep,alsookde

tandartsenendekinesisten,vanhettoepassingsgebiedvandewetzijnuitgesloten’.

28. Deprejudiciëlevraagwerddusbevestigendbeantwoord.Opmerkelijkaanditarrest,

is het feit dat de ongrondwettigheid volgens het Hof lag in de aanwezigheid van een

uitsluiting (van het toepassingsgebied van de WMPC), in tegenstelling tot de klassieke

arrestenwaarinhetGrondwettelijkHofeenwerkelijkelacuneindewet(deafwezigheidvan

eenopennorm indeWVB)afkeurt.34 Incasuwerddusdeuitdrukkelijkebeslissingvande

wetgeveromeenbepaaldecategorievanpersonenuittesluitenvanhettoepassingsgebied

van de WMPC teruggefloten. Niet het nalaten van de wetgever om ze onder het

toepassingsgebiedvandeWMPCtebrengenwerdbekritiseerd.

33GwH6april2011,nr.55/2011.34M.MELCHIORENC.COURTOY,“Hetverzuimvandewetgeverofde lacuneindegrondwettelijkerechtspraak”,TBP2008,(587)591-593.

12

29. Volgens het Hof bevinden de beoefenaars van een vrij beroep en de andere

ondernemingen zich in voldoende vergelijkbare situaties ten aanzien van de bescherming

vandeconsument,aangezienhetberoepsmatigvoorzieninhunlevensonderhoudbijbeiden

opdeeersteplaatskomt.De tweecategorieënstrevennamelijkhuneconomischdoelna,

hetzijalleen,hetzijineenassociatieonderderechtsvormvaneenvennootschap.Bovendien

dragen beide categorieën de aan de uitoefening van die activiteiten verbonden financiële

risico’s,daarzij indehypothesedatdeuitgavendeinkomstenzoudenoverstijgen,zelfhet

tekortdienentedragen.Datdevrijeberoeperszichdoorgaansbeperken,ofkrachtenshun

deontologischecodesdienentebeperken, tothet leverenvan intellectuelediensten,staat

nietindewegdatzijsomsookdadenstellendiealsdadenvankoophandelkunnenworden

aangemerkt. Vice versa komt het voor dat de duurzame economische activiteit van

ondernemingen, die geen beoefenaars van een vrij beroep zijn, ook het aanbieden van

intellectueledienstenomvat.35

30. OmwillevanhungelijkaardigepositiesishetHofvanmeningdathetgedragvande

vrije beroepsbeoefenaars en van andere ondernemingen op gelijke wijze in juiste banen

moet worden geleid, dat de goede werking van het concurrentiespel dient te worden

gewaarborgd en dat de belangen van de concurrenten en de afnemers van goederen en

diensten dient te worden gevrijwaard. De wet marktpraktijken van toepassingmaken op

vrijeberoeperswasvolgenshetHofdeuitgelezenmaniergeweestomdezedoelstellingente

verwezenlijken.36

31. HetGrondwettelijkHofsteundedeschendingvanhetgelijkheidsbeginselverderop

hetfeitdathetEuropeseondernemingsbegripdevrijeberoepenomvat.37Hiermeewerdde

dominante zienswijze in de rechtsleer gehuldigd, die ten stelligste betreurde dat niet alle

beoefenaren van vrije beroepen onder het toepassingsgebied van de WMPC

ressorteerden.38Volgensvaste rechtspraakvanhetHofvan JustitievandeEuropeseUnie,

valt een onderneming te definiëren als ‘elke eenheid die een economische activiteit

35P.BRULEZ,“Devrijeberoepsbeoefenaaralsonderneming:Hettraditioneleondernemingsbegriponderdruk”,DAOR2011,(448)448-451.36GwH6april2011,nr.55/2011;Parl.St.,Kamer2009-2010,nr.2340/001,14.37 Ibid; HvJ 12 september 2009, C-180/98-C-184/98, Pavlov e.a., punt 77; HvJ 19 februari 2002, C-309/99,Wouterse.a.,punten45-49.38ZieR.STEENNOT,F.BOGAERT,D.BRULOOTenD.GOENS,WetMarktpraktijken,Intersentia,2010.

13

uitoefent,ongeachthaarrechtsvormendewijzewaaropzijwordtgefinancierd.’39Aangezien

zowel de WMPC als de Richtlijn Oneerlijke handelspraktijken van toepassing werden

verklaardop‘ondernemingen’,waaronderhetEuropeesRechtookvrijeberoepersverstaat,

ishetmerkwaardigdatartikel3,§2vandeWMPCtochdebeoefenaarsvaneenvrijberoep,

alsookdetandartsenendekinesisten,vanhettoepassingsgebiedvandewetuitsloot.Ditis

niethetgevalbijvoormelderichtlijn.40

32. Tot slot achtte het Hof het gelijkheidsbeginsel geschonden vermits voor bepaalde,

door beoefenaars van vrije beroepen verrichte daden, niet dezelfde bescherming van de

consument en van de concurrent voorzienwas dan in deWMPC.De handelingen gesteld

doorbeoefenaarsvanvrijeberoepen,onderworpenaaneenbijwetopgerichttuchtorgaan,

vielenimmersnietonderhettoepassingsgebiedvandeWMPC,maarwerdenonderworpen

aan de intussen opgeheven WVB. Daarin werd niet voorzien in een gelijkaardige

bescherming ten aanzien van consumenten, onder andere op het vlak van oneerlijke

handelspraktijken.Ooktenaanzienvanconcurrentenlietdebeschermingtewensenoverin

vergelijkingmetdeWMPC,watbijvoorbeeldhetgevalwasvoorwatbetreftdevorderingtot

stakenwegensmiskenningvandeeerlijkemarktpraktijken.41

33. In overweging B.6.1. bekritiseerde het Hof het feit dat in de parlementaire

voorbereidingnietwerdgestaafdwaaromhetbegrip‘beoefenaarvaneenvrijberoep’werd

beperkttotdievrijeberoependiezijnonderworpenaaneenbijwetopgerichttuchtorgaan.

Nochtans had die afbakening het niet te verwaarlozen gevolg dat bepaalde vrije

beroepsbeoefenaars, die traditioneel gezien als vrije beroeper worden beschouwd, toch

warenuitgeslotenvandeWVBenonderworpenwarenaandeWMPC.Dit louteropgrond

vanhet gegevendat voorhunberoepscategorie geenbijwetopgericht tuchtorgaanwerd

voorzien. Derhalve kon tegen hen voor de rechtbank van koophandel een vordering tot

stakingkrachtenshetalgemeneverbodoponeerlijkemarktpraktijkenwordeningesteld.

34. Het Hof zette haar visie kracht bij door op te werpen dat de argumentatie in de

parlementairevoorbereidingvoordeuitsluitingvandetandartsenendekinesistenuithet

39HvJ23april1991,C-41/90,HöfnerenElser,punt21;HvJ16november1995,C-244/94,FédérationFrançaisedesSociétésd’Assurancese.a.,punt14;HvJ19februari2002,C-309/99,Wouterse.a.,punt46.40GwH6april2011,nr.55/2011.41Ibid.

14

toepassingsgebied van de WMPC, terwijl voor hen geen bij wet opgericht tuchtorgaan

bestaat en zij dus logischerwijze wel onderworpen zouden zijn aan deWMPC, zeer zwak

was.42Terzakevermelddedeparlementairevoorbereidinghetvolgende:‘Hetwetsontwerp

is evenmin van toepassing op tandartsen en kinesisten. Deze beroepscategorieën zijn

weliswaar niet onderworpen aan een bij wet opgericht tuchtorgaan, maar worden

traditioneeltochtotdevrijeberoepengerekend’.43

HetHof zag terecht niet in hoe bovenstaandemotivering kan verantwoordenwaaromde

WMPCwel van toepassing was op de andere vrije beroepen die traditioneel tot de vrije

beroepenbehorenendienietonderworpenzijnaaneenbijwetopgerichttuchtorgaan.

35. VoortsponeerdehetHofdatdegrondendiedoordeministerraadwerdenaangereikt

omdedistinctietussenbeoefenaarsvanvrijeberoepenenandereondernemingenhardte

maken, nog steeds niet konden justifiëren dat voor bepaalde, door beoefenaars van vrije

beroepen verrichte daden, niet dezelfde bescherming van de consument en van de

concurrentbestondalsonderdeWMPC.

Deministerraadslaagdeerniet inaan te tonenhoedespecifiekekenmerkenenwaarden

vanvrijeberoepsbeoefenaars,zoalseenzekeremaatschappelijkeverantwoordelijkheid,een

eigen deontologie, een hoge graad van onafhankelijkheid en een op discretie steunende

vertrouwensrelatie met de cliënt, in het gedrang zouden kunnen komen door de

toepasselijkheidvandeWMPC,diedebevoegdheidvanderechtbankvankoophandelmet

zichmeebracht.44

Bovendien bepaalt art. 3, lid 8, van de richtlijn oneerlijke handelspraktijken dat de

toepasselijkheid van de WMPC geen afbreuk doet aan de vestigingsvoorwaarden, de

vergunningsregelingen,dedeontologischegedragscodesofanderespecifiekevoorschriften

voor gereglementeerde beroepen ter handhaving van hoge integriteitsnormen van de

beroepsbeoefenaar.

42P.BRULEZ,“Devrijeberoepsbeoefenaaralsonderneming:Hettraditioneleondernemingsbegriponderdruk”,DAOR2011,(448)452.43Parl.St.,Kamer,2009-2010,DOC52-2340/001,36.44 F. JUDO en J. STUYCK, “Marktpraktijken en vrije beroepen: het Hof heeft gesproken – De rechtermoet nuwachtenopdewetgever”,DCCR2011,(192)194.

15

36. Nog zij opgemerkt dat het Grondwettelijk Hof in overweging B.5.1. stelt dat ‘het

verschil in behandeling tussen bepaalde categorieën van personen, dat voortvloeit uit de

toepassing van verschillende procedures voor verschillende rechtscolleges, op zich niet

discriminerend is. Van discriminatie zou slechts sprake kunnen zijn, indien het verschil in

behandeling,datvoortvloeituitdetoepassingvandieproceduresgepaardzougaanmeteen

onevenredige beperking van de rechten van de betrokken partijen.’.45 Mocht de WVB

inhoudelijk identiek zijn aandeWMPC,dan zoudebevoegdheid vandevoorzitter vande

rechtbankvaneersteaanlegopzichnietdiscriminerendzijn.46Echter,incasuoordeeldehet

Grondwettelijk Hof dat de toepassing van verschillende procedures voor verschillende

rechtscollegeseenonevenredigebeperkingvanderechtenvanbetrokkenpartijenmetzich

meebracht,geziendeverschillendeinhoudvandeWVBendeWMPC(supranrs.32en33).

1.2.2.5 Arrest Grondwettelijk Hof 15 december 2011

37. InditarrestkwamhetGrondwettelijkHoftotdezelfdeconclusiealsinhetarrestvan

6april2011.Kortgeschetstkwamendefeitenhieropneer:totbetalingvanzijnereloonvoor

hetopstellenvaneenplaatsbeschrijvingbij aanvangvaneenhuurvaneenwoning, stelde

landmeter (vrij beroep)A. Culus drie vorderingen in tegen cliënten.47Deovereenkomsten

die de landmeter met zijn cliënten sloot, voorzagen in een forumkeuze.48 Op grond van

artikel 74, 23° WMPC werd deze clausule als onrechtmatig beschouwd, indien ze werd

opgenomen in een overeenkomst gesloten door een “koopman”. Werd ze daarentegen

opgenomen door een titularis van een vrij beroep, dan stelde zich geen enkel probleem.

De verwijzende vrederechter van het kanton Herne-Sint-Pieters-Leeuw bemerkt dat het

GrondwettelijkHofinzijnarrestnr.55/2011hadbeslotendatdeartikelen2,1°en2°,en3,

§2,vandeWMPCdeartikelen10en11vandeGrondwetschendeninzoverrezijalsgevolg

hebbendatdebeoefenaarsvaneenvrijberoepvanhettoepassingsgebiedvandiewetzijn

uitgesloten (supra nr. 27). Om de drie ingestelde vorderingen adequaat te kunnen

45GwH6april2011,nr.55/2011.46B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN (eds.),HetWetboekvaneconomisch recht: vannuen straks?, Intersentia,2014, (129)134; D. MERTENS, “De architect, de landmeter en de notaris onderworpen aan de bepalingen inzakeonrechtmatige bedingen uit de Wet Marktpraktijken? De vrije beroepsbeoefenaar is steeds meer gewoon‘onderneming’”,TBO2012,20.47GwH15december2011,nr.192/2011.48A.VANDERHAEGHEN,“Wetmarktpraktijken:koopjesindeadvocatuur?”,AdRem2012,(22)24.

16

beoordelen,meendedevrederechterdathetaangewezenwasvolgendeprejudiciëlevraag

testellenaanhetGrondwettelijkHof;

38. ‘Schendende artikelen 2, 1° en 2°, en 3, §2, van deWMPC, al dan niet gelezen in

samenhangmetartikel2,1°vandeWVBenmetdeartikelen2,a),b)end),en3.1vande

Richtlijn 2005/29/EG van het Europees Parlement en de Raad betreffende oneerlijke

handelspraktijken van ondernemingen jegens consumenten op de interne markt en tot

wijziging van Richtlijn 84/450/EEG van de Raad, Richtlijnen 97/7/EG, 98/27/EG en

2002/65/EGvanhetEuropeesParlementendeRaadenvanVerordening(EG)nr.2006/2004

vanhetEuropeesParlementendeRaad,deartikelen10en11vandeGrondwet,

doordat zij de beoefenaars van een vrij beroep uit de toepassing van de WMPC sluiten,

waardoor het deze beoefenaars van een vrij beroep – ten aanzien van een natuurlijke

persoondie,uitsluitendvoorniet-beroepsmatigedoeleinden,beroepdoetopdiensdiensten–

toelaateenforumkeuzetebedingendieafwijktvandebepalingvanartikel624,1°,2°en4°,

vanhetGerechtelijkWetboek?’.49

39. OpgrondvandezelfdeargumentenbekrachtigdehetHofzijnuitspraak inarrestnr.

55/2011.Deprejudiciëlevraagwerddusbevestigendbeantwoord.

1.2.3 Het einde van het dualisme

40. MetdezerechtspraakblijkthetGrondwettelijkHofdemeningzijntoegedaandatook

consumenten, in de verhouding tot de vrije beroepsbeoefenaars, zich moeten kunnen

beroepenopderegeleninzakeoneerlijkehandelspraktijkenjegensconsumenten,zoalsdie

vervat liggen in de richtlijn oneerlijke handelspraktijken. Daarenboven moeten de vrije

beroepersendeondernemingendemogelijkheidhebbeneenstakingsvorderingintestellen

tegenconcurrenten,aldannietvrijeberoeper,opgrondvaneenschendingvandeeerlijke

marktpraktijken.50

41. HiermeebevestigthetGrondwettelijkHofwatinderechtsleerreedsvanzelfsprekend

was:beoefenarenvanvrijeberoepenzijnondernemingen.Deregelsinzakevrijeeneerlijke

mededingingzijnookophenonverkortvantoepassing.Dezezienswijzemaakteeneindeaan

49Ibid.50R.STEENNOT,“Vrijeberoepenendewetmarktpraktijken”,NJW2013,795-796.

17

het meermaals herbevestigde dualisme.51 Doch blijkt de wetgever zich te blijven

vastklampenaande(Belgische)dichotomie(infranr.67).

51Y.VANDENDRIESSCHE,“Marktpraktijken,consumentenbeschermingendeadvocatuuranno2015”inI.AERTS,J.P.BLUMBERG, L. BRANTS, E. CLAESEN, K. DE BILCK, M. DE HAAS, J. ROCHTUS en Y. VANDENDRIESSCHE (eds.), Hetadvocatenkantoor2.0,Intersentia,2015,(95)95-98.

19

Hoofdstuk2.Mogelijkepistesvoordewetgeveranno2011

42. Het besproken arrest van het Grondwettelijk Hof was een stimulans voor de

wetgeveromdevastgesteldeongrondwettigheidteremediëren.Dezebleefdanooknietbij

depakkenzitten;verschillendewetsvoorstellenwerdeningediend.

43. In dit hoofdstukwordt besprokenwelke de gevolgen zouden zijn geweest van het

arrestvanhetGrondwettelijkHofvan6april2011,indiendewetgeverniethadingegrepen,

zoalsopvandaagwelhetgeval is.Concreetwordtnagegaanwelkeregels indiehypothese

vantoepassingzoudenzijnopdevrijeberoepsbeoefenaars.

44. VooreerstdienttewordenverwezennaarderechtspraakvanhetHofvanCassatiein

ditverband.52OverdegevolgenvoorwettelijkebepalingendiedoorhetGrondwettelijkHof

strijdigwerdenbevondenmetdeGrondwet(incasuhetgrondwettelijkgelijkheidsbeginsel)

zegthetHofvanCassatiehetvolgende:

‘Indien aan de ongrondwettigheid zonder meer een einde kan worden gemaakt door die

wetsbepalinginhetraamvandebestaandewettelijkeregelingaantevullen,dermatedatze

nietmeerstrijdigwordtbevondenmetartikelen10en11vandeGrondwet,dientderechter

deontstanewettelijke leemteopdiemanier op te vullen. Indien echter de leemte vandie

aard is dat zij noodzakelijk vereist dat een andere regeling wordt ingevoerd, die een

hernieuwdemaatschappelijkeafwegingvanbelangendoordewetgeverofeenaanpassing

vanéénofmeerwettelijkebepalingenvereist,heeftderechterdezebevoegdheidnietwant

dankanderechterzichdaarvoornietinplaatsvandewetgeverstellen.’53

Kortom,de rechter heeft demogelijkheidom in een concreet geval, bestaandewettelijke

regelsdiekaderenbinneneenbepaaldrechtsgebied,naaranalogietoetepassen,omopdie

manier een einde te stellen aan een lacune in de wet.54 De leemte die in deze periode

bestond betrof het feit dat de reglementering van deWMPC niet direct transponeerbaar

52A.HALLEMANS,“DegevolgenvandeongrondwettelijkeuitsluitingvandebeoefenaarsvanvrijeberoepenuitdeWMPC”,NNK2011,(3)3.53Cass.2november2008,RW2008-09,1192.54A.HALLEMANS,“DegevolgenvandeongrondwettelijkeuitsluitingvandebeoefenaarsvanvrijeberoepenuitdeWMPC”,NNK 2011, (3) 3;D.MERTENS, “Magde vrijeberoepsbeoefenaar eindelijk gewoon ‘onderneming’heten?”, RW 2011-12, (903) 910; J. KIRKPATRICK, “Les suites à donner à un arrêt préjudiciel de la Courconstitutionnellequidéclareunelacunelégislativecontraireauprinciped’égalité”,JT2008,676.

20

wasnaardevrijeberoepers.55 Indeverhoudingtussenconsumentenbeoefenaarvaneen

vrijberoepkondiegenedieervanovertuigdwaszichtekunnenberoepenopeenoneerlijke

handelspraktijk, op het eerste zicht geen rechtstreeks gebruik maken van deWMPC, om

reden van de uitsluiting van vrije beroepen van het toepassingsgebied. Evenmin kon de

Richtlijn Oneerlijke Handelspraktijken worden toegepast, daar deze geen directe werking

heeftindeprivateverhoudingtussendebeoefenaarvaneenvrijberoependeconsument.56

45. Nog zij opgemerkt dat een arrest volgend op een prejudiciële vraag slechts een

beperkt gezag van gewijsde heeft.57 In wezen bindt het enkel het rechtscollege dat de

prejudiciële vraag initieel stelde, alsmede elk ander rechtscollege dat in dezelfde zaak

geroepenwordt om uitspraak te doen.58 Desondanks dat het gezag van gewijsde in deze

situatie beperkt is, is het niet onbestaand. Dit wil zeggen dat elke bodemrechter die van

oordeelisdathetGrondwettelijkHofhetincasubijhetrechteeindhad,kanvaststellendat

artikelen2,1°en2°en3,§2vandeWMPCongrondwettigzijn.Andererechtscollegeszijn

dusnietverplichteenprejudiciëlevraag testellen, indiendeongrondwettigheidnogmaals

zouwordenopgeworpen.59Eenuitspraakbetekentinelkgevaleennieuwemogelijkheidom

eenvorderingtotvernietiging intestellen.60Viadezeprocedurekandebepalingwelerga

omnesuitderechtsordeverdwijnen.

2.1 Optie1:uitbreidingvanhettoepassingsgebiedvandeWMPC61

46. In het licht van het voorgaande, zouden de hoven en de rechtbanken, in die

hypothesewaarineenwetswijzigingnognietzouzijngebeurd,zichkunnenberoepenophet

55A.VANDERHAEGHEN,“Wetmarktpraktijken:koopjesindeadvocatuur?”,AdRem2012,(22)24-25.56 Ibid;R.STEENNOTenP.GEERTS,“DeimplementatievandeRichtlijnOneerlijkeHandelspraktijken inBelgiëenNederland”,TPR2011,(677)696.57Art.28BijzondereWetophetGrondwettelijkHof;F.JUDOenJ.STUYCK,“Marktpraktijkenenvrijeberoepen:hetHofheeftgesproken–Derechtermoetnuwachtenopdewetgever”,DCCR2011,(192)195-196.58M.BOSSUYT,“De invloedvanderechtspraakvanhetGrondwettelijkHofopdeevolutievanhetrecht”,RW2011-12,(382)385.59Art.26,§2BijzondereWetophetGrondwettelijkHof;R.STEENNOTenP.GEERTS,“DeimplementatievandeRichtlijnOneerlijkeHandelspraktijkeninBelgiëenNederland”,TPR2011,(677)697.60 B. KEIRSBILCK EN E. TERRYN, “Overzicht van de rechtspraak handelspraktijken 2003-2010”, in H. DEWULF, B.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),Overzichtvanrechtspraak.Handelsrechtenhandelspraktijken2003-2010,Story-Scientia,2011,(1003)1025.61Wetsvoorstel,Parl.St.Kamer,2010-11,1643/001.

21

arrest van 6 april 2011, om de WMPC op de vrije beroepsbeoefenaars toe te passen.62

Immers,nietalleenhet feitdatdeaanvankelijke regelsvoorvrijeberoepersniet toelieten

om tegen een vrije beroepsbeoefenaar een vordering tot staking in te stellen wegens

miskenning van de eerlijke handelspraktijken jegens ondernemingen werd door het Hof

strijdig bevonden met gelijkheidsbeginsel.63 De grondwettelijke ongelijkheid besmeurde

volgens de mening van het Hof de hele WMPC. Zowel de B2C- als de B2B- bepalingen

werdendoordeuitspraakvanhetHofgeviseerd.

47. DitimpliceertdatvoortaanallebepalingenuitdeWMPCopdevrijeberoeperzouden

dienentewordentoegepast.Demeesteenvoudigeencoherentewijzeomdezeuitbreiding

tekunnendoorvoeren,zouerinbestaanart.3,§2WMPCteschrappen,waardoordevrije

beroepsbeoefenaars,detandartsenendekinesistennietlangerzoudenwordenuitgesloten

uit het toepassingsgebied van deWMPC.64 Nochtans is niet iedereen het eens met deze

zienswijze. JUDO en STUYCK vinden het niet vanzelfsprekend dat de rechter in dit geval de

lacunezouaanvullen,ondermeeromdatditdebeoordelingsbevoegdheidvandewetgever

bijdeomzettingvanrichtlijneninhetgedrangbrengt.65

48. Weldientmeninhetachterhoofdtehoudendathethierbovenbesprokenarrestvan

hetGrondwettelijkHofdeWVBonverletliet.DezebleefdusbestaannaastdeWMPC,maar

regelde slechts 3 aspecten, namelijk de misleidende en vergelijkende reclame, de

onrechtmatige bedingen en de op afstand gesloten overeenkomsten inzake de vrije

beroepen.66Metbetrekkingtotdeze3materieswashetvoordeconsumentdustheoretisch

gezienmogelijkzichteberoepenopdevoorhemmeestvoordeligeregeling,ofweldeWVB

ofwel de WMPC, althans voor wat betreft de periode tussen het arrest van het

62P.BRULEZ,“Devrijeberoepsbeoefenaaralsonderneming:Hettraditioneleondernemingsbegriponderdruk”,DAOR 2011, (448) 458: M. VERHOEVEN, “Vrije beroepen onderworpen aan marktpraktijkenwet”, DeJuristenkrant,21april2011,1.63P.BRULEZ,“Devrijeberoepsbeoefenaaralsonderneming:Hettraditioneleondernemingsbegriponderdruk”,DAOR2011,(448)458;H.LAMON,“Soldenbijdeadvocaatendedokter?”,DeJuristenkrant,20april2011,11;M.VERHOEVEN,“Vrijeberoepenonderworpenaanmarktpraktijkenwet”,DeJuristenkrant,21april2011,1.64D.MERTENS,“Magdevrijeberoepsbeoefenaareindelijkgewoon‘onderneming’heten?”,RW2011-12,(903)908; D. MERTENS, “Onrechtmatige mededinging. Artikel 95 WMPC” in JURA FALCONIS (eds.), De wetmarktpraktijkenenconsumentenbeschermingtoegepast,Leuven,Intersentia,2012,(93)97.65 B. KEIRSBILCK EN E. TERRYN, “Overzicht van de rechtspraak handelspraktijken 2003-2010”, in H. DEWULF, B.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),Overzichtvanrechtspraak.Handelsrechtenhandelspraktijken2003-2010,Story-Scientia,2011,(1003)1027.66A.HALLEMANS,“DegevolgenvandeongrondwettelijkeuitsluitingvandebeoefenaarsvanvrijeberoepenuitdeWMPC”,NNK2011,(3)3.

22

GrondwettelijkHofvan6april2011enhetwetgevendoptredendoordeinvoeringvanBoek

XIVWER.

49. Metbetrekkingtotdeze3aspecten(supranr.48)warenerechterweinigverschillen

merkbaartussenderegelingvervatindeWMPCendezeindeWVB.Debetrokkenmateries

werden op quasi identieke wijze geregeld en vonden beide gedeeltelijk hun grondslag in

Europese richtlijnen. Het nut van de WVB kon dus terecht in vraag worden gesteld. De

dominantezienswijzeinderechtsliteratuurgafdanookdevoorkeuraanhetafschaffenvan

deWVB.67 Immers,deopnamevande vrijeberoepsbeoefenaar indeWMPC zoudeWVB

overbodig maken, daar de richtlijn oneerlijke handelspraktijken, waarvan de WMPC een

omzettingvormde,ookvantoepassingisopbeoefenaarsvaneenvrijberoep.

50. Hiernavolgteenbondigoverzichtvandeveranderingenvoorvrijeberoepersdiedeze

uitbreiding van het toepassingsgebied van de WMPC ratione personae met zich zou

meebrengen:68

- deWMPCzoudevrijeberoepsbeoefenaarvoortaanonderwerpenaanverschillende

informatieverplichtingen ten aanzien van de markt (infra nr. 125 e.v.).69 Velen

daarvanzijnde factovoorhen irrelevant.Tedenkenvaltaandebepalingen inzake

solden. Daarentegen zijn er een aantal verplichtingen die de positie van de vrije

beroepsbeoefenaarwel zoudenbeïnvloeden,waaronder de verplichting om steeds

duidelijktezijnoverdeprijs.Volgendvoorbeeldtoontdemogelijke impacthiervan

aan;steldateenchirurgeneenpatiënteenovereenkomstsluitenoverhetplaatsen

vaneenknieprothese.Vaakishetzodatdechirurgtijdensvoorafgaandeconsultaties

depatiëntonvoldoendeinlichtingenverschaftbetreffendedekostprijsvandergelijke

prothesen, met als gevolg dat patiënten dikwijls verbluft opkijken wanneer de

ziekenhuisfactuur hen onder de neus wordt geschoven. Indien de WMPC van

toepassingzouzijnopvrijeberoepsbeoefenaars,danzouhetvoorgaandevoortaan

eentekortkominguitmakenvandealgemeneinformatieverplichtingvandeWMPC;

67G.STRAETMANS, “Onderneming,vrijberoepenconsument” inG.STRAETMANSenR.STEENNOT (eds.),WetboekEconomischRechtendebeschermingvandeconsument,Antwerpen,Intersentia,2015,36-37.68P.BRULEZ,“Devrijeberoepsbeoefenaaralsonderneming:Hettraditioneleondernemingsbegriponderdruk”,DAOR2011,(448)459-460.69Ibid.

23

- daarnaastzoudeWMPCderegelsinzakeovereenkomstengeslotenbuitendelokalen

vandeonderneming van toepassingmakenop vrije beroepsbeoefenaars.70Dit zou

betekenendatzulkeovereenkomstenschriftelijkmoetenwordengesloten,opstraffe

van nietigheid, en dat de consument recht heeft op een bedenktijd van zeven

werkdagen(infranr.171e.v.).

- ookzoudedefinitievanhetbegrip‘onrechtmatigbeding’wijzigen.71OnderdeWVB

hielddatbegripindathetvoordevrijeberoepermogelijkwasbedingentestipuleren

die sterk in zijnvoordeel speelden tenopzichtevanzijn cliënt.Erwerdslechtséén

voorwaarde gesteld; men diende aan te tonen dat men over die bedingen

afzonderlijkmetdecliënthadonderhandeld.OnderdeWMPCzouditvoortaanniet

meermogelijkzijn.DeWMPCschrijftnamelijkvoordateenbedingnietigisvanzodra

heteenkennelijkonevenwichtcreëert tennadelevandeconsument,ongeachthet

feitdatmenoverhetbedingafzonderlijkhadonderhandeld(infranr.214e.v.).

- de uitbreiding van het toepassingsgebied van de WMPC tot de vrije

beroepsbeoefenaarszoubovendienmetzichmeebrengendatookzij zichvoortaan

schuldig kunnen maken aan oneerlijke handelspraktijken jegens consumenten en

andereondernemingen.72Ondanksdateenaantalvandiepraktijkenreedsverboden

werden gesteld door deontologische codes,magdepotentiële impact hiervanniet

wordenonderschat(infranr.221e.v.).

- totslotkanmeldingwordengemaaktvaneeneventueleprocedureleomwenteling.

In die hypothese waarin de WMPC van toepassing zou zijn op vrije

beroepsbeoefenaars, zou een inbreuk op de WMPC door een vrije

beroepsbeoefenaarnietlangervoorderechtbankvaneersteaanleg,maarwelvoor

de rechtbanken van koophandel aanhangig dienen te worden gemaakt.73 Dit kan

mogelijks complicaties met zich meebrengen, daar de rechter in koophandel niet

70Ibid.71Ibid.72Ibid.73Ibid.

24

vertrouwd ismet de deontologische regels die ook in aanmerking zoudenmoeten

wordengenomen(infranr.93e.v.).

51. Indien de WMPC ook van toepassing zou zijn verklaard op de vrije

beroepsbeoefenaren, zou dit niet zomaar onverkort kunnen gebeurd zijn. De Europese

Commissie hadBelgië al voor het hierbovenbesproken arrest van hetGrondwettelijkHof

van 6 april 2011 op de vingers getikt wegens strijdigheid van deWMPCmet de Richtlijn

OneerlijkeHandelspraktijken.74Enerzijdsgeziendeniet-omzettingvoorwatbetreftdevrije

beroepsbeoefenaars.Anderzijdsdooreenaantal (verbods)bepalingendiecontradictoir zijn

metdedoorderichtlijnopgelegdemaximaleharmonisatie.

2.2 Optie2:WijzigenvandeWVBconformderichtlijnoneerlijkehandelspraktijken75

52. Op de optie om de WMPC uit te

breiden tot de beroepscategorie van de

vrije beroepen kwam al snel reactie

vanwege de Federatie van Vrije en

Intellectuele Beroepen (hierna FVIB),

aangesloten bij UNIZO.76 Zij voerden een

campagneombuitendegewoneregeling

van ondernemers en consumenten te

blijven.77Onderdeslogan“Meerdaneen

klant” trachtten ze de specificiteit van de

vrije beroepen te belichten, aan de hand

van verschillende affiches.De campagne luiddeonder andere: ’Wehebbendanookmaar

ineensuwamandelenverwijderd.Danwas jeklantenkaartjevol.’.Vooralhet feitdatvrije

beroepersongestoordpropagandazoudenmogenmakendie,getoetstaandecriteriavoor

74D.MERTENS,“Magdevrijeberoepsbeoefenaareindelijkgewoon‘onderneming’heten?”,RW2011-12,(903)908.75Wetsvoorstel,Parl.St.Kamer,2011-12,2017/001.76www.ordeexpress.be/artikel/33/141/mijn-clint-is-meer-dan-een-klant.77H.SWENNEN,“DeKMOinhethandelsrechtenheteconomischrecht”, inK.REINIERSenM.VANMEENEN(eds.),Regelgeving op maat van KMO’s, Antwerpen, Intersentia, 2013, 49;www.federatievrijeberoepen.be/viewobj.jsp?id=4882080.

Bron:http://www.federatievrijeberoepen.be/viewobj.jsp?id=4882080

25

publiciteitenpropaganda,absoluutnietdoordebeugelzoukunnen,werddoordeFVIBaan

dekaakgesteld.78

53. Zij gaven dan ook de voorkeur aan de richtlijnconforme omzetting van de WVB,

waardoor het dualisme andermaal kracht zouworden bijgezet.79 Op de vraagwaarom zij

onderworpen zouden moeten blijven aan een aparte wetgeving (WVB) werden onder

anderedevolgendeargumentenaangehaald80:

- vrije beroepers zijn bij hun beroepsuitoefening onderworpen aan een eigen

deontologie, die is vastgelegd in het beroepsstatuut, hetzij bij wet, hetzij bij

autonome beslissing van de betrokken beroepsorganisatie, teneinde de

professionaliteit, de kwaliteit en de vertrouwensrelatie met de opdrachtgever te

garanderen;

- eriseenbelangrijkevoorafgaandeopleidingenpermanentevorming;

- dedienstverleningbestaathoofdzakelijkuiteenintellectueleprestatie;

- de vrije beroepsbeoefenaar is persoonlijk verantwoordelijk en de dienstverlening

gebeurtopeenonafhankelijkewijze:debeoefenaarhandeltenerzijds inhetbelang

vanzijn/haaropdrachtgeverenvanzijncliëntofpatiënt,waarmeehijeenbijzondere

vertrouwensrelatieheeft,enanderzijdsinhetalgemeenbelang.

54. Aangezien de richtlijn oneerlijke handelspraktijken zich niet verzet tegen een

afzonderlijke wet voor vrije beroepsbeoefenaren, zou deze optie perfect mogelijk zijn

geweest,alkanmenzichafvragenwatdeeffectievemeerwaardevanzoeenapartewetzou

zijn.81 De WVB week inhoudelijk namelijk maar weinig af van de corresponderende

bepalingenuitdevoorlopervandeWMPC,voorwatbetreftdemisleidendeenvergelijkende

reclame,onrechtmatigebedingenendeopafstandgeslotenovereenkomsten.82Metinhet

achterhoofd dat de richtlijn oneerlijke handelspraktijken gebaseerd is op het principe van

78Ibid.79J.SAP,“Vrijeberoeperszijnondernemers”,Juristenkrant11mei2011,12.80B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN (eds.),HetWetboekvaneconomisch recht: vannuen straks?, Intersentia,2014, (129)130-131.81D.MERTENS,“Onrechtmatigemededinging.Artikel95WMPC”inJURAFALCONIS(eds.),Dewetmarktpraktijkenenconsumentenbeschermingtoegepast,Leuven,Intersentia,2012,(93)98.82D.MERTENS,“Magdevrijeberoepsbeoefenaareindelijkgewoon‘onderneming’heten?”,RW2011-12,(903)908.

26

maximale harmonisatie, zou overigens de ruimte waarover de wetgever beschikt om te

voorzienininhoudendafwijkendebepalingenbeperktzijn.83

55. Ook in dit geval zou de WVB een aantal wijzigingen moeten ondergaan om in

overeenstemmingtezijnmetrichtlijn2005/29.TeneerstezoudeWVBookeenopennorm

dienentebevatten,vergelijkbaarmetart.95WMPC.84Daarnaastmoetmeneroverwaken

dateenverbodop ‘misleidende’of ‘afbrekende’ reclame,parallelmetart.96WMPC,niet

onverzoenbaarwordtmetdeuitoefeningvaneenvrijberoependatmendusrekeningblijft

houdenmetdeeigenheidvandevrijeberoepen.Ditzouechtergeenprobleemzijn,daarhet

GrondwettelijkHofinhetbesprokenarrestopmerktdatdetoepasselijkheidvandeWMPC,

en dus een analoge toepassing ervanop de vrije beroepsbeoefenarenmet deWVB, geen

afbreukdoet aande vestigingsvoorwaarden, de vergunningsregelingen, dedeontologische

gedragscodes,ofanderespecifiekevoorschriftendieopvrijeberoepenbetrekkinghebben

(supranr.35).

2.3ArrestGrondwettelijkHof9juli2013

56. In dit arrest werden de artikelen 2, 2° en 3, §2 van deWMPC effectief door het

GrondwettelijkHofvernietigd.85Ineerderearresten86hadhetHofdezebepalingenalstrijdig

bevondenmetdeartikelen10en11vandeGrondwet,inzoverrezijtotgevolghebbendat

debeoefenarenvaneenvrijberoepvanhettoepassingsgebiedvandiewetzijnuitgesloten

(supra nrs. 27 en39).HetHof haddit beslist in prejudiciële arresten, naar aanleiding van

prejudiciële vragen,wat betekende dat de strijdig geachte artikelen nog in de rechtsorde

aanwezigwaren.87Hetispasmethetarrestvan9juli2013datdieartikelendaadwerkelijk

werden geschrapt, naar aanleiding van een vernietigingsberoep, ingesteld door een

vastgoedmakelaarendooreenvzwenhetBeroepsinstituutvanvastgoedmakelaars.

83 Ibid; G. STRAETMANS, “Een kritische doorlichting van het toepassingsgebied van de Richtlijn oneerlijkehandelspraktijkenendeBelgischeomzettingswetgeving” inDeWethandelspraktijkenanno2008,Mechelen,Kluwer,2008,1-50.84D.MERTENS,“Magdevrijeberoepsbeoefenaareindelijkgewoon‘onderneming’heten?”,RW2011-12,(903)908.85GwH9juli2013,nr.99/2013.86GwH6april2011,nr.55/2011;GwH15december2011,nr.192/2011.87 R. STEENNOT en P. GEERTS, “De implementatie van de Richtlijn Oneerlijke Handelspraktijken in België enNederland”,TPR2011,(677)696.

27

57. Devastgoedmakelaarsbekritiseerdenhetfeitzevoordevoorzittervanderechtbank

vankoophandelkondenwordenaangesprokenmeteenvorderingtotstaking,opgrondvan

het algemene verbod van oneerlijke handelspraktijken, in tegenstelling tot bepaalde

concurrentendieaaneenbijwetopgericht tuchtorgaanwarenonderworpen.88Aangezien

de activiteiten van vastgoedmakelaars als handelsactiviteiten kunnenworden beschouwd,

wasdeWMPCimmersophenvantoepassing.

58. Opnieuw bekrachtigde het Grondwettelijk Hof, op basis van dezelfde argumenten

(supranrs.29t.e.m.36),deuitsprakengedaanindearrestennr.55/2011en192/2011.

59. Naast de vraagover de schending vanhet gelijkheidsbeginsel, rees in dit arrest de

vraag of het beroep tot nietigverklaring van de uitsluiting van de vrije beroepen uit het

toepassingsgebied van de WMPC, tijdig werd ingesteld. Overeenkomstig artikel 4, lid 2

BijzondereWetvan6januari1989ophetGrondwettelijkHof,beschiktelkebelanghebbende

namelijkovereentermijnvanzesmaanden,terekenenvanafdedatumvanbekendmaking

inhetBelgischStaatsbladvanhetarrestwaarbijdestrijdigheidmethetgelijkheidsbeginsel

doorhetHof,uitspraakdoendeopprejudiciëlevraag,werdvastgesteld.89Daaralmeerdan

zesmaandenwarenverstrekennadebekendmakingvandeeerstebeslissinginhetBelgisch

StaatsbladenhetHofvooreen tweedekeer90,naaraanleidingvaneenprejudiciëlevraag,

uitspraakhadgedaanovereenschendingvanhetgelijkheidsbeginsel,vroegmenzichafof

eennieuwetermijnvanzesmaandenwasbeginnenlopen.91HetHofpreciseertterzakedat

elke prejudiciële beslissing, waarin strijdigheid met het gelijkheidsbeginsel wordt

vastgesteld,eennieuwetermijndoetlopen.Deopenstellingvaneennieuwetermijnisdus

niet beperkt tot het geval waarin het Hof voor het eerst de betrokken bepaling

ongrondwettigbevond.92Ditgaathandinhandmethetoogmerkvandewetgever,diewil

vermijden dat bepalingen die in strijd zijn met het gelijkheidsbeginsel in de rechtsorde

blijvenbehouden.93

88B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN (eds.),HetWetboekvaneconomisch recht: vannuen straks?, Intersentia,2014, (129)135.89R.STEENNOT,“Vrijeberoepenendewetmarktpraktijken”,NJW2013,795-796.90Eeneerstekeerinhetarrestnr.55/2011,eentweedekeerinhetarrestnr.192/2011.91R.STEENNOT,“Vrijeberoepenendewetmarktpraktijken”,NJW2013,795-796.92X.,nootbijarrestnr.99/2013,RW2013-14,(1)2-3.93R.STEENNOT,“Vrijeberoepenendewetmarktpraktijken”,NJW2013,795-796.

28

60. Nadezearrestendiscussieerdemenoverdevraagofernogwelruimtebestondvoor

eenapartewetgevingvoorvrijeberoepsbeoefenaars,zoalsdathetgevalwasmetdeWVB.94

Demeerderheidvanderechtsleerverzettezichtegendehandhavingvaneenafzonderlijke

wetgeving voor vrije beroepers. Dit vloeit ook voort uit de verplichte omzetting van de

Richtlijn Oneerlijke Handelspraktijken en de Richtlijn Consumentenbescherming, waarin

geenonderscheidwordtgemaakttussenhandelaarsenvrijeberoepsbeoefenaars.

2.4 ArrestHofvanJustitie10juli2014

61. Tegelijkertijd had ook de Europese Commissie een beroep wegens niet-nakoming

aangespannen tegen België. De Richtlijn Oneerlijke Handelspraktijken zou gebrekkig zijn

omgezet in Belgisch recht.95 De omstandigheid dat beoefenaren van vrije beroepen,

tandartsenenkinesistenuitdrukkelijkwarenuitgeslotenvandewerkingssfeervandeWHPC,

waarin de Richtlijn Oneerlijke Handelspraktijken in het Belgische recht was omgezet, was

volgensdeCommissieinstrijdmetartikel3junctoartikel2,subb,vandezerichtlijn.96Later

werddeWHPCvervangendoordeWMPC(supranr.17),maarookdezevertoondedezelfde

tekortkoming.

62. BelgiëwierpinzijnverweerschriftopdatdeCommissiehetbestaanvandeWVBuit

hetoogwasverloren.97Datbepaaldeberoepenwarenuitgeslotenvandewerkingssfeervan

de wet waarin de richtlijn werd omgezet, beaamde het koninkrijk België. Daartegenover

werd echter ingebracht dat deze uitsluiting volgens het Grondwettelijk Hof reeds

ongrondwettigwerd bevonden (supra nr. 27). Hieruit vloeide volgens België voort dat de

ongrondwettig verklaarde bepalingen niet meer konden worden toegepast, zodat de

tekortkoming bij het verstrijken van de door de Commissie gestelde termijn reeds was

gecorrigeerd. Bovendien wierp België op dat op 6 september 2012 een beroep tot

vernietiging was ingesteld, dat er mogelijk toe zou kunnen leiden dat de ongrondwettig

94B.PONETenH.LAMON,“Iseenvrijeberoepergeenondernemerzoalseenandere?”,RW2013-2014,nr.15,562.95 E. TERRYN, “La transposition de la directive droits des consommateurs en Belgique – champ d’applicationpersonneletexclusions”,REDC2013,nrs.3-4,380.96Concl.Adv.Gen.P.CruzVillalon,26november2013,C-421/12,Commissiet.België,para.26.97 Concl. Adv. Gen. P. Cruz Villalon, 26 november 2013, C-421/12,Commissie t. België, para. 26; HvJ 10 juli2014,C-421/12,Commissiet.België,para.40-41.

29

verklaarde wettelijke bepalingen ex tunc uit de rechtsorde zouden verdwijnen (supra nr.

56).98

63. DeCommissiereageerdeinzijndupliekdathetfeitdatdebepalingenongrondwettig

waren verklaard, in het licht van de rechtszekerheid van de consument, onvoldoende

garantie boodom te kunnenuitsluitendat de litigieuzewettelijkebepalingennog zouden

wordentoegepast inhetnationalerecht.99Dateeneventueleuitspraakzoukunnen leiden

tot een definitieve schrapping van de ongrondwettige bepalingen, schepte volgens de

Commissie een onzekerheid die men niet kon aanvaarden. Overigens argumenteerde de

Commissie dat men zich voor de beoordeling van het al dan niet bestaan van een niet-

nakomingmoetverplaatsennaarde situatiewaarinde lidstaat zichbevondaanheteinde

van de in het met reden omklede advies gestelde termijn (in casu 15 mei 2011): met

wijzigingenindesituatievandelidstaatnahetverstrijkenvandietermijnkangeenrekening

meerwordengehouden.100

64. HetHofvanJustitiegafgehooraandebezwarenvandeCommissie,enveroordeelde

België op 10 juli 2014 wegens gebrekkige omzetting van de Richtlijn Oneerlijke

Handelspraktijken.101

65. Uiteindelijk koosmen ervoor deWMPC en deWVB te vervangen door Boeken VI

resp.XIVvanhetnieuweWER.102InBoekVIwerddeWMPCbijnaongewijzigdovergenomen,

met natuurlijk dat verschil dat de ongrondwettig bevonden uitsluiting van de vrije

beroepsbeoefenaars, de tandartsen en de kinesisten van het toepassingsgebied werd

verlaten.103

98Ibid.99Conclusievan26november2013vanadvocaat-generaalP.CruzVillalon,C-421/12,Commissiet.België,para.32.100 Conclusie van 26 november 2013 van advocaat-generaal P. Cruz Villalon, C-421/12, Commissie t. België,para. 39; B. KEIRSBILCK, “Boeken VI en XIV. Marktpraktijken en consumentenbescherming ook voor vrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)135.101HvJ10juli2014,C-421/12,Commissiet.België.102 B. KEIRSBILCK, “Updatemarktpraktijken&bescherming van consumenten” inW.DEVROE, B. KEIRSBILCK en E.TERRYN(eds.),Themis91–Economischrecht,Brugge,dieKeure,2015,(23)23.103 E. TERRYN, “La transposition de la directive droits des consommateurs en Belgique – champd’applicationpersonneletexclusions”,REDC2013,nrs.3-4,380.

31

Hoofdstuk3.Degekozenremedie:deinvoegingvanBoekXIVinhetWER

66. Op 30mei 2014werddeWet van 15mei 2014houdende invoeging vanBoek XIV

“Marktpraktijken en consumentenbescherming betreffende de beoefenaars van een vrij

beroep” in hetWetboek van economisch recht en houdende invoeging van de definities

eigen aan Boek XIV en van de rechtshandhavingsbepalingen eigen aan Boek XIV, in de

Boeken I en XV van het Wetboek van economisch recht, in het Belgisch Staatsblad

gepubliceerd.De invoeringvanBoekXIVWERhadeendrieledigoogmerk104;opdeeerste

plaats trachttemen tegemoet tekomenaandegrondwettelijkebezwarendievolgenshet

GrondwettelijkHofkleefdenaandeuitsluitingsbepalingen,vervatindeartikelen2,1°en2°,

en 3, §2, WMPC.105 Daarnaast was de invoering van Boek XIV WER noodzakelijk om de

omzetting van de Richtlijn Consumentenrechten ten aanzien van beoefenaars van vrije

beroepenmogelijk te maken.106 De derde doelstelling was het omzetten van de Richtlijn

OneerlijkeHandelspraktijkentenaanzienvanvrijeberoepers.

67. Uiteindelijk koos de wetgever er dus opnieuw voor om te voorzien in een

afzonderlijkeregelgevingvoordevrijeberoepsbeoefenaar,voorwatbetreftmarktpraktijken

en consumentenbescherming. Inzake deze materie gelden immers nog steeds twee

onderscheiden regelingen107: enerzijds (het algemene) Boek VI. Marktpraktijken en

consumentenbescherming108 en anderzijds (het bijzondere) Boek XIV. Marktpraktijken en

consumentenbescherming betreffende beoefenaars van een vrij beroep.109 Uit de

parlementairevoorbereidingenbleeknochtansdathetnietdebedoelingwashetdualisme

104Parl.St.Kamer2013-14,nr.3423/001,3-4.105Adv.RvSnr.53.984/1,5december2013,Parl.St.Kamer2012-13,doc.53,3423/001,108.106Parl.St.Kamer2013-14,nr.3423/001,3-4.107 Y.VANDENDRIESSCHE, “Marktpraktijken, consumentenbeschermingendeadvocatuuranno2015” in I.AERTS,J.P. BLUMBERG, L. BRANTS, E. CLAESEN, K. DE BILCK, M. DE HAAS, J. ROCHTUS en Y. VANDENDRIESSCHE (eds.), Hetadvocatenkantoor2.0,Intersentia,2015,(95)97.108 Wet van 21 december 2013 houdende invoeging van Boek VI “Marktpraktijken enconsumentenbescherming” in hetWetboek van economisch recht en houdende invoeging van de definitieseigenaanBoekVI,envanderechtshandhavingsbepalingeneigenaanBoekVI, indeBoeken IenXVvanhetWetboekvaneconomischrecht,BS30december2013.109Wet van 15mei 2014 houdende invoeging van Boek XIV “Marktpraktijken en consumentenbeschermingbetreffendedebeoefenaarsvaneenvrijberoep”inhetWetboekvaneconomischrechtenhoudendeinvoegingvandedefinitieseigenaanBoekXIVenvanderechtshandhavingsbepalingeneigenaanBoekXIV,indeBoekenIenXVvanhetWetboekvaneconomischrecht,BS30mei2014.

32

wederom te bevestigen; daarin wordt geen enkele keer melding gemaakt van een

afzonderlijkboekopmaatvandevrijeberoepsbeoefenaar.110

68. Dejuridischevraagdiebijhetvoorgaandekanwordengesteldiswatheteffectisvan

deinvoeringvanditapartboek,toegespitstopvrijeberoepsbeoefenaars,opderelatiemet

de consument. Daarnaast dient te worden onderzocht of het ingrijpen van de Belgische

wetgever effectief een pleister op dewondeheeft kunnen leggen.Uit de rechtsleer blijkt

namelijk dat lang niet iedereen zich met deze oplossing tevreden stelt. Verschillende

auteurs, waaronder E. TERRYN en H. JACQUEMIN, bekijken de gemaakte tussenkomst van de

Belgischewetgevermetargusogen(infranr.101e.v.).111

3.1 DecodificatievanhetWER

69. Ter stimulering van de economische activiteit en de economische groei, pleitte de

FOD Economie, KMO en Middenstand en Energie in zijn eindrapport Evaluatie en

moderniseringvandeeconomischewetgeving,voordecodificatievanheteconomischrecht

in een nieuw wetboek.112 Op deze manier zou een efficiënt en gemakkelijk hanteerbaar

beleidsinstrumentwordengeborendatdeeconomischeactiviteitendeeconomischegroei

opnieuwzouaanwakkeren.Denoodzaaktoteen‘algemeen,duidelijkenduurzaamwettelijk

kader’113 ontstond ingevolge de wildgroei en de versnippering van de economische

regelgeving,alsookhaargebrekaaneeneenduidigeachterliggendevisie.

70. VAN OMMESLAGHE meent dat er twee vormen van codificatie kunnen worden

onderscheiden.114Enerzijdskaneencodificatieeen‘louterecodificatieoefening’zijn,waarbij

110Parl.St.Kamer2012-13,53,nr.2543/001,14-15;H.JACQUEMIN,“LespratiquesdusmarchéetlaprotectionduconsommateurdansleCodededroitéconomique”,JT2014,724.111 E. TERRYN, “La transposition de la directive droits des consommateurs en Belgique – champ d’applicationpersonneletexclusions”,REDC2013,nrs.3-4,389-390;H.JACQUEMIN,“LespratiquesdumarchéetlaprotectionduconsommateurdansleCodededroitéconomique”,JT2014,724.112B.DEMARSIN,“HetWetboekvaneconomischrechtenzijnbandmethetBurgerlijkWetboek”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN (eds.),HetWetboekvaneconomisch recht:vannuenstraks?, Intersentia,2014, (361)361;FODECONOMIE,K.M.O.,MIDDENSTANDENENERGIE,Evaluatieenmoderniseringvandeeconomischewetgeving,Brussel,2008,206,teraadplegenviahttp://mineco.fgov.be/ministry/legislation_table/home_nl.htm.113Ibid.114R.FELTKAMP,“HetWetboekvaneconomischrecht:eenstapvooruit,maarnogeenwegtegaan”inJ.ROESEMSenVLAAMSPLEITGENOOTSCHAP(eds.),TransactiesengeschillenbeslechtinginhetWetboekvanEconomischRecht,Intersentia, 2016, (251) 259; P. VAN OMMESLAGHE, “Le bicentenaire du Code de Commerce de 1807 Rapportintroductif”inBicentenaireduCodedeCommerce,Larcier,Brussel,2007,17e.v.;P.VANOMMESLAGHE,“Naareennieuw economisch recht” in I. CLAEYS, R. STEENNOT en M. TISON (eds.), Economisch recht: ondernemingen,

33

degrootstedoelstellingerinbestaatdebestaanderegelgevingtehergroeperen,omopdie

manier een coherente en logisch opgebouwde tekst te creëren. Bij deze eerste vorm van

codificatiekomengeenconceptuelehervormingenaantepas.115Anderzijds,bestaatookde

‘werkelijke codificatie’, waarbij men een coherente regelgeving tracht uit te werken op

grond van een algemene reflectie over de toepasselijke algemene beginselen, een

eenheidsvisieeneenmoderniseringvandetecodificerenregelgeving.116

71. DebelangrijkstedoelstellingvandecodificatieoefeningvoordecreatievanhetWER,

bestond erin de bestaande economische wetgeving in een logische en coherent

opgebouwdeteksttegieten,watderaadplegingendetoepassingervanzoubevorderen.117

Daarbij zouden vooral de principes van harmonisatie en vereenvoudiging de leidraad

vormen, waardoor sectorale discrepanties, lacunes en contradicties zouden worden

weggewerkt.Ookhadmenhetdistillerenvanalgemeneprincipesvoorogen,woumende

samenhang van de teksten maximaal ontwikkelen en terminologische eenduidigheid

creëren.118 De FOD Economie beoogde vooral de regelgeving te moderniseren en te

herdenken, uitgaande van algemene principes en een eenvormige beleidsmatige visie,

waaruitblijktdatmeneenstapverderwougaandanhetlouterordenenencoördinerenvan

de bestaande regelgeving. Men doelde dus op een ‘werkelijke codificatie’.119 Nochtans

kunnen er bedenkingen worden geplaatst bij de geslaagdheid van deze opzet, het WER

globaalbekeken.

72. Dezeplannenkregentijdensdevoorbijeregeerperiode2010-2014,boeknaboeken

hoofdstuknahoofdstukconcretevormenresulteerdeninwetgevingviadetechniekvande

concurrenten en consumenten 2010-2011, XXXVIIe Postuniversitaire cyclus WILLY DELVA, Mechelen, WoltersKluwer,2011,377e.v.,nr.11.115R.FELTKAMP,“HetWetboekvaneconomischrecht:eenstapvooruit,maarnogeenwegtegaan”inJ.ROESEMSenVLAAMSPLEITGENOOTSCHAP(eds.),TransactiesengeschillenbeslechtinginhetWetboekvanEconomischRecht,Intersentia,2016,(251)259;K.BYTTEBIER,R.FELTKAMPenF.VANBOSSELE,“Naareenwetboekeconomischrecht”inActesduColloque‘Codificationdelalégislationéconomique’–Handelingenvanhetcolloquium‘codificatievandeeconomischewetgeving’,(15)21-22.116Ibid.117X.,“WetboekvanEconomischRecht”,NJW2013,afl.280,(297)297;MvT,Parl.St.Kamer,2012-2013,doc532543/001,9-10.118Ibid;K.BYTTEBIER,R.FELTKAMPenF.VANBOSSELE,“Naareenwetboekeconomischrecht”inActesduColloque‘Codificationde la législationéconomique’–Handelingenvanhetcolloquium‘codificatievandeeconomischewetgeving’,(15)20-21.119R.FELTKAMP,“HetWetboekvaneconomischrecht:eenstapvooruit,maarnogeenwegtegaan”inJ.ROESEMSenVLAAMSPLEITGENOOTSCHAP(eds.),TransactiesengeschillenbeslechtinginhetWetboekvanEconomischRecht,Intersentia,2016,(251)259.

34

‘aanbouwwetgeving’.120 Dezemethode houdt in dat er stelselmatig nieuwe onderdelen in

het wetboek worden ingevoegd, zodat het geheel als een steeds groeiende constructie

gestaag tot stand komt.121 Het streefdoel hierbij was het ordenen van de afzonderlijke

materiesvanheteconomischrecht,zodatelkboek,metuitzonderingvanenkeledefinities

endebepalingenover sancties, zoveelmogelijkopzichzelfkonstaan.Opdiemanierkon

wordenvermedendathetontbrekenvaneenakkoordoverhetgeheelstokkenindewielen

zousteken.Dekeuzevoordetechniekvande‘aanbouwwetgeving’wasookingegevendoor

praktischeoverwegingen;viadezetechniekkonmenvoorkomendatdenummeringvande

artikelenzouwordenontregeld,telkenswanneereenboeknietzouwordengoedgekeurdof

indienmenachterafnieuweboekenaandeconstructiezoutoevoegen.122

73. Heteindresultaat,grotendeelsvoltooidonderderegeringDI-RUPO,iseenomvangrijk

werkstuk, bestaande uit 18 boekdelen, waarin zeer uiteenlopende economischemateries

wordenbehandeld.123Hetwetboek vaneconomisch recht vat inBoek I aanmet een zeer

uitgebreidelijstvandefinitieswaarvandebegrippenineeneerste,eerderkortelijstgemeen

zijn aan alle boeken, terwijl de daaropvolgende lijsten specifieke begrippen voor de

toepassing van de boeken in kwestie aanduiden. Gezien de definities een verklaring

inhoudenvandoorheenhetwetboekgehanteerdeterminologie,ishetaangewezendezein

heteersteboekdeelteintroducerenenzoeeneenduidigbegrippenkadervoordediverse,in

hetWERaangehaaldemateries,teontwikkelen.124

120B.DEMARSIN,“HetWetboekvaneconomischrechtenzijnbandmethetBurgerlijkWetboek”inB.KEIRSBILCKen E. TERRYN (eds.),HetWetboek van economisch recht: van nu en straks?, Intersentia, 2014, (361) 380; J.STEENBERGEN, “HetWetboekvaneconomisch recht.Achtergrondenopzet” inB.KEIRSBILCKenE. TERRYN (eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?, Intersentia,2014, (1)1-3; I.VEROUGSTRAETE,“WetboekEconomischRecht:eenaanbouwwetboek”,RW2014-2015,(1603)1604.121Ibid;D.BRULOOT,“Wetboekvaneconomischrechtkrijgtstilaanvorm”,Juristenkrant2013,afl.275,(4)4;E.PIETERS, K. BYTTEBIER, R. FELTKAMP, “Le Code de droit économique – Survol du contenu et des principalesnouveautés”,TBH2014,alf.4,(327)331.122 J. STEENBERGEN, “HetWetboek van economisch recht. Achtergrond en opzet” in B. KEIRSBILCK en E. TERRYN(eds.), Het Wetboek van economisch recht: van nu en straks?, Intersentia, 2014, (1) 2; I. VEROUGSTRAETE,“WetboekEconomischRecht:eenaanbouwwetboek”,RW2014-2015,(1603)1605.123B.DEMARSIN,“HetWetboekvaneconomischrechtenzijnbandmethetBurgerlijkWetboek”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(361)382-389.124 K. BYTTEBIER, R. FELTKAMP en F. VANBOSSELE, “Naar een wetboek economisch recht” in Actes du Colloque‘Codificationde la législationéconomique’–Handelingenvanhetcolloquium‘codificatievandeeconomischewetgeving’,(15)28.

35

74. Toch is het WER niet allesomvattend. Het WER had enkel het bundelen van de

algemeneeconomischerechtelijkeregelingenalsdoel.125DitblijktuitartikelII.1WERdatals

volgt luidt: ‘Onder voorbehoud van de toepassing van internationale verdragen, van het

recht van de Europese Unie of van bepalingen in bijzondere wetten, bevat onderhavig

Wetboek het algemeen juridisch kader inzake economische aangelegenheden die tot de

bevoegdheidvandefederaleoverheidbehoren.’Sectoraleregelgevingwerddusbewustniet

opgenomen in hetWER.Merkwaardig genoegwerdenbepaalde algemene regelingen, die

nochtansdeeluitmakenvanheteconomischrechtinderuimezinvanhetwoord,eveneens

buitenbeschouwinggelaten. Indiezinvalthetopdato.a.volgendemateriesnietaanbod

komen in het wetboek; de Faillissementswet, de Wet betreffende de continuïteit

ondernemingen,dewetgevingoverdeminnelijkeinvorderingvanschulden,bepalingendie

in het Wetboek van Koophandel zijn opgenomen.126 In zijn beleidsverklaring van 17

november2014gafdebevoegdeministervan justitieechter tekennendathet integreren

vandezemateriesinhetWEReenagendapuntis.127

3.2 Hetbegrip‘onderneming’inhetWER

75. Zoals in randnummer 18 reeds uiteengezet, bakende de WMPC haar

toepassingsgebied af aan de hand van het ondernemingsbegrip. De definitie van

‘onderneming’wasdaarbijgeïnspireerddoorhetmededingingsrecht.128Bijhetopstellenvan

hetWERheeftmendezedefinitieovergenomen. InBoek IWER,waarinmendealgemene

definitieskanterugvindendierelevantzijnvoordetoepassingvanhetWER inzijngeheel,

vindt men in artikel I.1, 1°WER een omschrijving van het ondernemingsbegrip terug die

identiekisaandezeindeWMPC.

76. In dit verband is het arrest BKK Mobil Oil129 relevant. Dit arrest betrof het

toepassingsgebied van deRichtlijnOneerlijkeHandelspraktijken. Volgens hetHof dient de

125R.FELTKAMP,“HetWetboekvaneconomischrecht:eenstapvooruit,maarnogeenwegtegaan”inJ.ROESEMSenVLAAMSPLEITGENOOTSCHAP(eds.),TransactiesengeschillenbeslechtinginhetWetboekvanEconomischRecht,Intersentia,2016,(251)254-255.126Ibid.127Beleidsverklaringministervanjustitie,17november2014,Parl.St.Kamer,2014-2015,doc540020/018,32-33.128R.STEENNOTenE.TERRYN,“DenieuwebepalingenuitBoekVIvanhetWetboekEconomischRecht:eeneerstecommentaar”,DCCR2014,5-7.129HvJ3oktober2013,C-59/12,BKKMobilOilKörperschaftdesöffentlichenRechtsvZentralezurBekämpfungunlauterenWettbewerbseV.

36

notie ‘onderneming’ daarin ruim te worden geïnterpreteerd. Die ruime uitlegging is niet

alleen van belang voor het bepalen van het toepassingsgebied van de RichtlijnOneerlijke

Handelspraktijken,maarkanookwordentoegepastopandererichtlijnendiedeconsument

beschermen en een gelijkaardig toepassingsgebied hebben, meent het Hof.130 In de

conclusie van advocaat generaal BOT wordt onder andere gewezen op de Richtlijn

Consumentenrechten,waarvanBoekXIVWEReenomzettingvormt.131

77. De interpretatie die het Hof van Justitie hier geeft, wijkt af van het

ondernemingsbegrip dat wordt gehanteerd in het mededingingsrecht.132 Het arrest BKK

Mobil Oil heeft een belangrijke impact voor de Belgische rechtsorde. Het begrip

‘onderneming’inhetWERzalruimmoetenwordengeïnterpreteerdwanneerdezenotiehet

toepassingsgebiedbepaaltvanregelgevingendiedeomzettingvormenvanrichtlijnendiede

consument trachten te beschermen.133 Meer specifiek kan worden gesteld dat het

ondernemingsbegripbijBoekenVIenXIVWERinzakehandels-enmarktpraktijkenB2C,een

andereenruimereinvullingkrijgtdanbijtoepassingvanBoekenIVenVhetgevalis.134

3.3 Definitievaneen‘vrijeberoepsbeoefenaar’inBoekXIVWER

78. Determ‘vrijberoep’isontleendaandeoude‘artesliberales’,zevenvrijekunstendie

debasisvormdenvanhetklassiekeonderwijs.135Hetdefiniërenvaneenvrijberoepbleek

altijdalproblematisch.136GEENSsteltdat‘hetduidelijkisdathetvrijberoepeenopenconcept

is,datnooitvooreensenvoorgoedkangedefinieerdworden.’.137Inhetverledenwerddan

ookvaakvooreennegatievedefinitiegekozen.IndeWVBbijvoorbeeld,werd‘vrijberoep’in

uitsluitendnegatievezinomschreven(supranr.14).130G.STRAETMANS,“Onderneming,vrijberoepenconsument” inG.STRAETMANSenR.STEENNOT(eds.),WetboekEconomischRechtendebeschermingvandeconsument,Antwerpen,Intersentia,2015,4.131Concl.Adv.Gen.Bot,4juli2013,C-59/12,BKKMobilOil,para.41.132Ibid.133MvT,Parl.St.Kamer,2009-2010,doc522340/01,37.134G.STRAETMANS,“Onderneming,vrijberoepenconsument” inG.STRAETMANSenR.STEENNOT(eds.),WetboekEconomischRechtendebeschermingvandeconsument,Antwerpen,Intersentia,2015,11.135 K.GEENS, “Deplaats vanhet vrij beroep in het ondernemings- enmarktrecht” inB. TILLEMANen E. TERRYN(eds.), Beginselen van Belgisch privaatrecht. Handels- en economisch recht. Deel I Ondernemingsrecht. A,Antwerpen,Kluwer,2011,300;A.F.WEST,“Thesevenliberalarts”inA.F.WEST(ed.)AlcuinandtheriseoftheChristianschools,NewYork,CharlesScribner’sSons,1912,1.136R.STEENNOTenE.TERRYN,“DenieuwebepalingenuitBoekVIvanhetWetboekEconomischRecht:eeneerstecommentaar”,DCRR2014,8.137K.GEENS,“Deplaatsvanhetvrijberoepinhetondernemings-enmarktrecht”inB.TILLEMANenE.TERRYN(eds.),BeginselenvanBelgischprivaatrecht.Handels-eneconomischrecht.DeelIOndernemingsrecht.A,Antwerpen,Kluwer,2011,300-301.

37

79. Hetnieuweartikel I.8,35°definieerteen ‘beoefenaarvaneenvrijberoep’als ‘elke

natuurlijkepersoonofrechtspersoon(1)dieopintellectueelonafhankelijkewijze(2)enonder

eigen verantwoordelijkheid (3) een beroepsactiviteit uitoefent die hoofdzakelijk uit

intellectueleprestatiesbestaat(4),voorafgaanddevereisteopleiding(5)heeftgevolgd,tot

permanente vorming (6) is gehouden, onderworpen is aan een bij of krachtens de wet

opgerichttuchtorgaan(7)engeenkoopmanis indezinvanartikel1vanhetWetboekvan

Koophandel (8)’.Dedoelstelling vande nieuwedefinitie is vooral op ‘voldoendewijze het

onderscheidenkarakterendespecificiteitvanhetvrijeberoepteverduidelijkentenopzichte

vaneenkoopman,teneindedeconsumentvoldoenderechtszekerheidtebieden.’138

80. DaarnaastgaatdezedefinitiehandinhandmetdedefinitiediedeFVIBvooropstelt

als maatgevende definitie.139 De FVIB tracht een positieve invulling te geven aan het vrij

beroepenrichtzichtotallezelfstandigebeoefenaarsvaneendienstverlenendvrijberoep,

die aan volgende kwalitatieve kenmerken beantwoorden; ‘a) de dienstverlening bestaat

hoofdzakelijk uit een intellectuele prestatie; b) dit vergt een belangrijke voorafgaande

opleidingenpermanentevorming;c)debeoefenaardraagtpersoonlijkverantwoordelijkheid;

d) de dienstverlening gebeurt op een onafhankelijke wijze: de beoefenaar handelt daarbij

zowel in het belang van zijn/haar opdrachtgever, cliënt of patiënt, als in het algemeen

belang; e) de beroepsuitoefening is onderworpen aan een deontologie, die in het

beroepsstatuutvastgelegdis,hetzijbijwet,hetzijbijautonomebeslissingvandebetrokken

beroepsorganisatie. Dit beroepsstatuut beoogt het garanderen en bevorderen van de

professionaliteit, de kwaliteit en de vertrouwensrelatie met de opdrachtgever, cliënt of

patiënt.’140

81. OpdatsprakezouzijnvaneenvrijeberoepsbeoefenaarindezinvanBoekXIVWER,

dienen acht cumulatieve voorwaarden,waarvan zeven positieve en één negatieve, te zijn

vervuld(supranr.79).141

138MvT,Parl.St.Kamer,2013-2014,doc533423/001,17;B.KEIRSBILCK,“Updatemarktpraktijken&beschermingvan consumenten” inW.DEVROE,B.KEIRSBILCKenE. TERRYN (eds.),Themis91–Economisch recht, Brugge,dieKeure,2015,(23)31.139G.STRAETMANS,“Onderneming,vrijberoepenconsument”inG.STRAETMANSenR.STEENNOT(eds.),WetboekEconomischRechtendebeschermingvandeconsument,Antwerpen,Intersentia,2015,38.140www.federatievrijeberoepen.be/viewobj.jsp?id=347786.141G.STRAETMANS,“Onderneming,vrijberoepenconsument”inG.STRAETMANSenR.STEENNOT(eds.),WetboekEconomischRechtendebeschermingvandeconsument,Antwerpen,Intersentia,2015,38.

38

82. Watbetrefthetbegrip ‘persoon’wordt indememorie van toelichtinggewezenop

hetfeitdatditzowelomeennatuurlijkalseenrechtspersoonkangaan.142Hetvaltopdat

deze definitie niet langer, zoals de definitie van art. 2, 2° WMPC dat deed, uitdrukkelijk

beaamtdat een ‘beoefenaar vaneen vrij beroep’, een ‘onderneming’ is, hoewel daarover

geen twijfel mag bestaan.143 In de nieuwe definitie wordt benadrukt dat, om te kunnen

worden bestempeld als vrije beroepsbeoefenaar, de natuurlijke persoon of rechtspersoon

eenberoepsactiviteit dient uit te oefenen,wat neerkomtophet duurzaamnastreven van

een economischdoel.144 ‘Intellectueel onafhankelijk’ slaat opde bijzondere relatie vande

beoefenaar van het vrij beroep met zijn cliënt, aldus de wetgever. De vrije

beroepsbeoefenaartreedtnamelijktenaanzienvanzijncliëntineerengewetenopvanuit

zijnspecifiekekennisentegendeachtergrondvanzijnprofessioneelnormenkader.145Met

het begrip ‘intellectuele prestaties’ worden volgens de wetgever zowel de verkoop van

goederen als het leveren van diensten bedoeld.146 Het handelen op ‘eigen

verantwoordelijkheid’ dient samen gelezen te worden met de notie ‘intellectuele

onafhankelijkheid’.147Dewetgeverpreciseerthierbijdatdebeoefenaarvaneenvrijberoep

geenexclusieveberoepsrelatiemaghebbentenopzichtevanéénspecifiekeopdrachtgever

en dat hij individueel verantwoordelijk is voor de concrete uitoefening van zijn opdracht.

Met het voorbeeld van een arts werkzaam in een ziekenhuis, wordt in de memorie van

toelichtingechterverduidelijktdatdeuitoefeningvaneenvrijberoephandinhandkangaan

methetstatuutvanwerknemer.

83. Een nieuw element dat aan de definitie van een vrije beroepsbeoefenaar werd

toegevoegd ten opzichte van de WMPC, is de vereiste van een verplichte voorafgaande

142MvT,Parl.St.Kamer,2013-2014,doc533423/001,18.143 B.KEIRSBILCK,“Updatemarktpraktijken&beschermingvanconsumenten” inW.DEVROE,B.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),Themis91–Economischrecht,Brugge,dieKeure,2015,(23)31;E.TERRYN,“LatranspositiondeladirectivedroitsdesconsommateursenBelgique–champd’applicationpersonneletexclusions”,REDC2013,381.144 B. KEIRSBILCK, “Updatemarktpraktijken&bescherming van consumenten” inW.DEVROE, B. KEIRSBILCK en E.TERRYN(eds.),Themis91–Economischrecht,Brugge,dieKeure,2015,(23)31.145MvT,Parl.St.Kamer,2013-2014,doc533423/001,18.146Ibid.147Ibid.

39

opleidingenverplichtepermanentevorming.148Vrijeberoeperszijnimmersverplichtzichin

hunberoepsuitoefeningpermanentbijtescholen,opgrondvandeontologischebepalingen.

Ditisechtergeenconsistentgegeven,daarsommigevrijeberoepers,waaronderarchitecten,

vandaag de dag nog steeds niet gehouden zijn zich permanent bij te scholen.149 Hierbij

maaktedeRaadvanStatedeterechteopmerkingdatconsumentennietnoodzakelijkweten

wieaanverplichtingeninzakepermanentevormingisonderworpen.150

84. Een ander verschilpunt in vergelijking met deWMPC, betreft de vereiste van het

onderworpen zijn aan een tuchtorgaan. Deze vereiste bleef behouden, maar werd

genuanceerdindiezindatditnietalleeneenbijwetopgerichttuchtorgaanmagzijn,maar

ook een krachtens de wet opgericht orgaan.151 De sector van vrije beroepsbeoefenaars

wordtgekenmerktdoorzelfregulering,dieuitmondtindeontologischevoorschriften,vervat

in deontologische codes, die dienen te worden nageleefd door de vrije

beroepsbeoefenaars.152Degemiddeldeconsument iservanopdehoogtedatbijvoorbeeld

geneesherenendierenartsenonderworpenzijnaaneentuchtorgaan.Datvooronderandere

tandartsen, kinesisten en logopedisten dergelijk tuchtorgaan ontbreekt, is al minder

vanzelfsprekend. Dit maakt de materie complex, aangezien deze ‘tuchtorgaan-loze’ vrije

beroepennietals‘beoefenaarsvaneenvrijberoep’indezinvanartikelI.8,35°WERzullen

worden aangemerkt en bijgevolg integraal onderworpen zullen zijn aan het

toepassingsgebiedvanBoekVIWER, zelfs voorhunhandelingendie vallenonderdedoor

hengeleverdeintellectueleprestaties.153

148R.STEENNOTenE.TERRYN,“DenieuwebepalingenuitBoekVIvanhetWetboekEconomischRecht:eeneerstecommentaar”,DCRR2014,8;MvT,Parl.St.Kamer,2013-2014,doc533423/001,18-19.149MvT,Parl.St.Kamer,2013-2014,doc533423/001,18;B.KEIRSBILCK,“Updatemarktpraktijken&beschermingvanconsumenten”inW.DEVROE,B.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),Themis91–Economischrecht,Brugge,dieKeure,2015,(23)32.150Adv.RvSnr.53.984/1van5december2013,Parl.St.Kamer2012-2013,doc.53,3423/001,112.151R.STEENNOTenE.TERRYN,“DenieuwebepalingenuitBoekVIvanhetWetboekEconomischRecht:eeneerstecommentaar”,DCRR2014,8;MvT,Parl.St.Kamer,2013-2014,doc533423/001,18-19.152MvT,Parl.St.Kamer,2013-2014,doc533423/001,19;B.KEIRSBILCK,“Updatemarktpraktijken&beschermingvan consumenten” inW.DEVROE,B.KEIRSBILCKenE. TERRYN (eds.),Themis91–Economisch recht, Brugge,dieKeure,2015,(23)32;K.GEENS,“Vrijberoepenmededinging:Deontologieiseenremedietegen,tuchtdikwijlseengevolgvanmarktfalen”,TPR2004,283-295.153 B. KEIRSBILCK, “Updatemarktpraktijken&bescherming van consumenten” inW.DEVROE, B. KEIRSBILCK en E.TERRYN(eds.),Themis91–Economischrecht,Brugge,dieKeure,2015,(23)32;E.TERRYN,“LatranspositiondeladirectivedroitsdesconsommateursenBelgique–champd’applicationpersonneletexclusions”,REDC2013,389.

40

85. Denegatieveverwijzingnaarhetkoopmansbegripwerdbehouden154.GEENSmerktin

dit verband op ‘dat de vrije beroepers, eens ze gereglementeerd zijn, doorgaans worden

geachtomnaaraanleidingvandeuitoefeningvanhunberoepgeendadenvankoophandel

testellen.Zekerbijdemeerrecentevrijeberoepen,schijnthetfeitdatzijgeenhandelaarzijn

somsmeerhetgevolgvaneenkwalificatiealsvrijberoeptezijn,dandeoorzaakvanzulke

kwalificatie.’155Indepraktijkishetvaakzodatderechtspraakdebetrokkenactiviteitnietof

niet langeralseendaadvankoophandelbeschouwt,eenseenberoeponderworpenisaan

een bij wet opgericht tuchtorgaan.156 TERRYN bekritiseert het feit dat het archaïsche

koopmansbegripuithetW.Kh.opnieuwopduiktinhetWERviaBoekXIV,datnochtanshet

moderneondernemingsbegripcentraalstelt.157

86. In de memorie van toelichting worden enkele voorbeelden gegeven van vrije

beroepen,overeenkomstigdesuggestievandeRaadvanState.Dochachttedewetgeverhet

opstellen van een limitatieve lijst van deze beroepen niet wenselijk158, ‘aangezien de

toepassing van deze definitie moet kunnen ressorteren onder de gebruikelijke

beoordelingsbevoegdheidvandehovenenrechtbanken’.159

3.4 DeverhoudingtussenBoekVIenBoekXIVWER

87. DeverhoudingtussenbeideboekenwordtgeregeldinartikelXIV.1,§1,tweedelid

WER.Dit artikel luidt als volgt: ‘Ditboek is van toepassingopdebeoefenaars vaneenvrij

beroep voor de intellectuele prestaties kenmerkend voor deze beroepen die zij leveren’.

Ditwilzeggendatvoorzoverdebeoefenaarsvaneenvrijberoepactiviteitenuitoefenendie

niet specifiek vallen onder hun beroep, zij onderworpen zijn aan de bepalingen van Boek

154 B. KEIRSBILCK, “Updatemarktpraktijken&bescherming van consumenten” inW.DEVROE, B. KEIRSBILCK en E.TERRYN(eds.),Themis91–Economischrecht,Brugge,dieKeure,2015,(23)32.155 K.GEENS, “Deplaats vanhet vrij beroep inhetondernemings- enmarktrecht” inB. TILLEMANenE. TERRYN(eds.), Beginselen van Belgisch privaatrecht. Handels- en economisch recht. Deel I Ondernemingsrecht. A,Antwerpen,Kluwer,2011,303-304.156Ibid.157 B. KEIRSBILCK, “Updatemarktpraktijken&bescherming van consumenten” inW.DEVROE, B. KEIRSBILCK en E.TERRYN(eds.),Themis91–Economischrecht,Brugge,dieKeure,2015,(23)32;E.TERRYN,“LatranspositiondeladirectivedroitsdesconsommateursenBelgique–champd’applicationpersonneletexclusions”,REDC2013,nrs.3-4,390.158 B. KEIRSBILCK, “Updatemarktpraktijken&bescherming van consumenten” inW.DEVROE, B. KEIRSBILCK en E.TERRYN(eds.),Themis91–Economischrecht,Brugge,dieKeure,2015,(23)33.159MvT,Parl.St.Kamer,2013-2014,doc533423/001,19.

41

VI.160 Dit boek vormt het algemene boek inzake marktpraktijken en

consumentenbeschermingengeldtonverminderddebijzondereregelsdiehieromtrentzijn

vastgesteld in bepaalde sectoren.161 Het is in beginsel zondermeer van toepassing op de

vrijeberoepsbeoefenaar.162Eenuitsluitinguithettoepassingsgebied,zoalsopgenomeninde

voormaligeWMPC, vindenwenietmeer terug,wat vanzelfsprekend is in het licht vande

ongrondwettelijkverklaringervandoorhetGrondwettelijkHof.

88. BoekXIVdaarentegenvormthetspecifiekeboek,datenkelvantoepassing isopde

beoefenaars van een vrij beroep voor de kenmerkende, intellectuele prestaties die zij

leveren, onverminderd de bijzondere regels die hieromtrent zijn vastgesteld door de

verschillende vrije beroepen.163 Cumulatieve toepassing van beide boeken is echter

uitgesloten.164MenkandusstellendatBoekXIVgeldtalslexspecialistenopzichtevanBoek

VI,dattebeschouwenvaltalslexgeneralis.165

3.5 Afbakeningsproblemen

3.5.1 Door of krachtens de wet opgericht tuchtorgaan

89. Denieuwedefinitievaneen‘beoefenaarvaneenvrijberoep’biedt jammergenoeg

niethethoofdaanalleafbakeningsproblemen.Bijhet criteriumvanhetonderworpenzijn

aaneendoorofkrachtensdewetopgerichttuchtorgaan,kanwordenopgemerktdatvoor

sommige beroepen, die traditioneel tot de categorie van de vrije beroepen worden

gerekend, nog geen door of krachtens dewet opgericht tuchtorgaan bestaat.166 Indien er

wel al eenordebestaat, zal voor elk beroepbijkomendmoetenwordennagegaanof een

160 Y.VANDENDRIESSCHE, “Marktpraktijken, consumentenbeschermingendeadvocatuuranno2015” in I.AERTS,J.P. BLUMBERG, L. BRANTS, E. CLAESEN, K. DE BILCK, M. DE HAAS, J. ROCHTUS en Y. VANDENDRIESSCHE (eds.), Hetadvocatenkantoor2.0,Intersentia,2015,(95)102.161Art.VI.1,§1,eerstelidWER;B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingook voor vrije beroepen” in B. KEIRSBILCK en E. TERRYN (eds.),HetWetboek van economisch recht: van nu enstraks?,Intersentia,2014,(129)137.162 Y.VANDENDRIESSCHE, “Marktpraktijken, consumentenbeschermingendeadvocatuuranno2015” in I.AERTS,J.P. BLUMBERG, L. BRANTS, E. CLAESEN, K. DE BILCK, M. DE HAAS, J. ROCHTUS en Y. VANDENDRIESSCHE (eds.), Hetadvocatenkantoor2.0,Intersentia,2015,(95)102.163Art.XIV.1,§1,tweedelidWER;art.XIV.1,§1,eerstelidWER.164Parl.St.Kamer2013-14,53,nr.3423/001,20.165T. BAES, “Boek6WER:marktpraktijkenenconsumentenbescherming: strevennaareenmaximaalbehoudvandeWMPC”,TBH2014,(757),771.166R.STEENNOTenE.TERRYN,“DenieuwebepalingenuitBoekVIvanhetWetboekEconomischRecht:eeneerstecommentaar”,DCRR2014,8-9.

42

voorafgaandeopleidingeneenpermanentevormingvereistzijn.Daarenbovendientnogte

wordengeverifieerdofdetitularissenvandezeberoepennietalshandelaarkunnenworden

gekwalificeerd, in de zin van het wetboek van koophandel. In de praktijk echter, lijkt de

rechtspraakeenactiviteitnietlangeralseendaadvankoophandeltebeschouwenzodraeen

beroep aan een door de wet gecreëerd tuchtorgaan is onderworpen.167 Dit wijst op een

contradictie.

3.5.2 Kenmerkende, intellectuele prestaties van vrije beroepsbeoefenaars

90. Opdat Boek XIV WER van toepassing is op de vrije beroepsbeoefenaar, dient er

spraketezijnvankenmerkende,intellectueleprestaties.Deparlementairewerkzaamheden

gevenhiervanaantalvoorbeelden.168

Zosteltmenbijvoorbeelddatdeadvocaatdiedetakenuitvoertinverbandmethetinrechte

optredenterverdedigingvanzijncliënt,kenmerkende,intellectueleprestatiesverricht.Voor

diepraktijkenzalderhalveBoekXIVvantoepassingzijn.Wanneerdeadvocaatdaarentegen

de functie van syndicus van een vereniging van mede-eigenaars zou uitoefenen, valt dit

volgens de parlementaire voorbereidingen niet te kwalificeren als een kenmerkende,

intellectueleprestatie,waardoordeadvocaatvoordezeprestatiesinprincipeonderhevigzal

zijnaandebepalingenvanBoekVI.

Nog als kenmerkende, intellectuele prestatie aangemerkt door de parlementaire

werkzaamheden,ishetverkopenvanmedicijnendooreenapotheker.169Verkoopthijechter

een zonneproduct, dan oefent hij geen activiteit uit die valt onder de prestaties die

kenmerkendzijnvoorzijnberoep.

Eenderdevoorbeelddatwordtaangereiktterillustratievaneenprestatiekenmerkendvoor

een vrij beroep is dat van de notaris die een verkoopakte van een onroerend goed

opmaakt.170Maarindienhijdooreencliëntermeewordtbelastteonderhandelenovereen

167 Ibid;K.GEENS,“Deplaatsvanhetvrijberoep inondernemings-enmarktrecht” inB.TILLEMANenE.TERRYN(eds.),BeginselenvanBelgischprivaatrecht.Handels-eneconomischrecht.DeelIOndernemingsrecht.A,304.168 Y.VANDENDRIESSCHE, “Marktpraktijken, consumentenbeschermingendeadvocatuuranno2015” in I.AERTS,J.P. BLUMBERG, L. BRANTS, E. CLAESEN, K. DE BILCK, M. DE HAAS, J. ROCHTUS en Y. VANDENDRIESSCHE (eds.), Hetadvocatenkantoor2.0,Intersentia,2015,(95)102-103;Parl.St.Kamer2013-14,53,nr.3423/001,19-20.169Parl.St.Kamer2013-14,53,nr.3423/001,19-20.170Ibid.

43

onroerendgoed,zalhijvoordiehandelingenonderworpenzijnaandebepalingenvanBoek

VI.

Totslotwordtnoghetvoorbeeldgegevenvaneenboekhouderdieverzekeringsproducten

zouaanbiedenofeendierenartsdievitaminesupplementenzouverkopenvoordieren.171In

diesituatiesvoerenzoweldeboekhouderalsdedierenartsgeenactiviteitendieressorteren

onder de prestaties die kenmerkend zijn voor hun beroep, waardoor ze voor die

bedrijvighedendebepalingenvanBoekVIzullenmoetengehoorzamen.

91. Men kan zich de vraag stellen of het criterium van de kenmerkende, intellectuele

prestaties, datwordt gehanteerd als toetssteen voor het bepalen van de toepasselijkheid

vanBoekVIdanwelBoekXIV,geenrechtsonzekerheidmetzichmeebrengt.172Volgensde

Raad van State is dergelijk tweevoudig onderscheidingscriterium gesteund op weinig

afbakende begrippen die bovendien vatbaar zijn voor een subjectieve en bijgevolg

gedifferentieerdeinvulling,watderechtszekerheidallesbehalvetengoedekomt.173

Zoalshierbovenbeschreven(supranr.90)wordtdeactiviteitvanadvocaat-syndicusvolgens

de parlementaire voorbereidingen niet beschouwd als een kenmerkende activiteit. Deze

activiteitwordtnochtansdeontologischgeregeld indeartikelen IV.2.1t.e.m. IV.2.7vande

codexdeontologievandeOrdevanVlaamseBalies174.Hieruitmoetwordenafgeleiddathet

om een kenmerkende prestatie gaat, aangezien er anders geen reden was om dit

deontologisch teverankerenenhetalseenonverenigbaarheid zouwordenbeschouwd.175

Ditillustreertdezwakheidvanhetonderscheidingscriterium.

92. Desondanks was toenmalig minister van justitie TURTELBOOM van mening dat de

toepassingvanditonderscheidindepraktijkvoldoendeduidelijkzouzijn.176Nochtanszijner

behoorlijk wat situaties denkbaar waarin er discussie kan bestaan over het al dan niet

171Ibid.172R.STEENNOTenE.TERRYN,“DenieuwebepalingenuitBoekVIvanhetWetboekEconomischRecht:eeneerstecommentaar”,DCCR2014,9-10.173Adv.RvSnr.53.984/1,5december2013,Parl.St.Kamer2012-13,doc.53,3423/001,112.174Codexdeontologievooradvocaten,BS30september2014.175Zievoetnoot21inH.LAMON,“AdvocatenhonorariumenWetboekEconomischRecht”,NJW2015,(378)380.176ZiehetverslagnamensdeCommissievoorhetBedrijfsleven,Parl.St.Kamer,2013-14,53,nr.3423/004,9(vraagvanJ.George)en14(vraagvanP.Logghe).

44

kenmerkendkarakter vande intellectueleprestatie.177Bovendienkanhetgevalwaarinde

praktijkzowelbetrekkingheeftopkenmerkendealsopnietkenmerkendeprestatieszorgen

voortoepassingsproblemen.Tedenkenvaltaandesituatiewaarineentitularisvaneenvrij

beroep een andere vrije beroeper afbreekt bij zijn cliënteel. Dit zou een overtreding

uitmakenvanhetverbodopafbrekendereclame,opgrondvanrespectievelijkart.XIV.72,

2° WER, voor de ‘kenmerkende prestaties’ en art. VI. 105, 2° WER, voor de ‘niet-

kenmerkendeprestaties’.

3.5.3 Bevoegde stakingsrechter

93. Volgens artikel XIV.29/1 blijft de rechtbank van eerste aanleg de bevoegde

stakingsrechtervoorinbreukenopBoekXIV.178Voorinbreukenopdeandereboekenvanhet

WER,steltartikelXVII.29datdevoorzittervanderechtbankvankoophandeldebevoegde

stakingsrechter is. Vroeger gold ditzelfde onderscheid voor wat betreft de vordering tot

schadevergoeding.Ditomdatderechtbankvankoophandelopgrondvanartikel573,1°Ger.

W.inprincipeenkelkenniskonnemenvangeschillentussenkoopliedenmetbetrekkingtot

daden van koophandel.179 De Wet Natuurlijke Rechter van 26 maart 2014180 bracht hier

verandering in, indiezindatdealgemenebevoegdheidvanderechtbankvankoophandel

zich voortaan uitstrekt tot alle geschillen tussen ondernemingen met betrekking tot

ondernemingshandelingen (nieuw art. 573, 1° Ger.W.). Hieruit volgt dat ook vorderingen

tengrondetegenvrijeberoepersaanhangigkunnenwordengemaaktbijderechtbankvan

koophandel. Gaat het daarentegen om stakingsvorderingen tegen vrije beroepers, dan

dienen deze nog steeds voor de rechtbank van eerste aanleg worden gebracht, wat

177R.STEENNOTenE.TERRYN,“DenieuwebepalingenuitBoekVIvanhetWetboekEconomischRecht:eeneerstecommentaar”,DCCR2014,9-10.178 B. KEIRSBILCK, “Updatemarktpraktijken&bescherming van consumenten” inW.DEVROE, B. KEIRSBILCK en E.TERRYN(eds.),Themis91–Economischrecht,Brugge,dieKeure,2015,(23)34-35.179 Ibid;D.MERTENS,“Magdevrijeberoepsbeoefenaareindelijkgewoon‘onderneming’heten?”,RW2011-12,(903)909.180WettotwijzigingvanhetGerechtelijkWetboekendewetvan2augustus2002betreffendedebestrijdingvandebetalingsachterstandbijhandelstransactiesmethetoogopdetoekenningvanbevoegdheidaandenatuurlijkerechterindiversemateries,BS22mei2014.

45

allesbehalve hand in hand gaat met de vereenvoudiging en de rationalisering van de

bevoegdheidsverdeling.181

94. Nog een onderscheid dient teworden gemaakt voor die situatieswaarin een vrije

beroepervoorwerpisvaneenonderzoeksmaatregelofvanmaatregelentotvaststellingvan

potentiëleinbreukenopBoekXIV.182Indienindieomstandighedenhetberoepsgeheimvan

de vrije beroepsbeoefenaar op losse schroeven komt te staan, dient de bevoegde

tuchtrechtelijke overheid op grond van artikel XV.27 verplicht tussen te komen.183 Dit ter

garantievandebijzonderevertrouwelijkheidsrelatie tussendevrijeberoepsbeoefenaaren

de consument.Watbetreft de activiteiten vande vrije beroependie zouden vallenonder

BoekVI,isartikelXV.27nietvantoepassing.184

3.6 Evaluatievaneenapartboekvoorvrijeberoepsbeoefenaars

95. Tegendeinhoudelijkerichtsnoerenvandecodificatieoefeningin,dieeronderandere

opaanspoordenrepetitieveregelgevingenoverlappingenteschrappen,herneemtBoekXIV

in wezen alle bepalingen van Boek VI185, uitgezonderd die bepalingen die, volgens de

wetgever,voordevrijeberoepersdefactonietrelevantzijn186:

- benaming,samenstellingenetiketteringvangoederenendiensten(art.VI.8e.v.);

- aanduidingvandehoeveelheid(art.VI.11e.v.);

- uitverkopen(art.VI.22e.v.);

- opruimingenofsolden(art.VI.25e.v.);

- overeenkomstenopafstandmetbetrekkingtotfinanciëlediensten(art.VI.54e.v.);

181Ibid;B.PONETenH.LAMON,“Iseenvrijeberoepergeenondernemerzoalseenandere?”,RW2013-2014,nr.15,562;B.ALLEMEERSCHenR.REINGRABER,“Debevoegdheids(her)verdeling”inP.TAELMAN,B.VANLERBERGHEenP.VANORSHOVEN,NieuweJustitie,Antwerpen,Intersentia,2014,68en73.182B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)142-143.183 Y.VANDENDRIESSCHE, “Marktpraktijken, consumentenbeschermingendeadvocatuuranno2015” in I.AERTS,J.P. BLUMBERG, L. BRANTS, E. CLAESEN, K. DE BILCK, M. DE HAAS, J. ROCHTUS en Y. VANDENDRIESSCHE (eds.), Hetadvocatenkantoor2.0,Intersentia,2015,(95)128.184Y.VANDENDRIESSCHE,“Marktpraktijken,consumentenbeschermingendeadvocatuuranno2015”inI.AERTS,J.P.BLUMBERG,L.BRANTS,E.CLAESEN,K.DEBILCK,M.DEHAAS,J.ROCHTUSenY.VANDENDRIESSCHE(eds.),Hetadvocatenkantoor2.0,Intersentia,2015,(95)129.185ZieantwoordvanVandeLanotte,Parl.St.Kamer2012-13,doc.53,3018/004,7:“BoekXIVisbijnaeenkopievanboekVI.”186B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)137-138.

46

- openbareverkoop(art.VI.75e.v.);

- gezamenlijkaanbodvanfinanciëlediensten(art.VI.81e.v.);

- verkoopmetverlies(art.VI.116e.v.);

- collectieveconsumentenovereenkomsten(art.VI.118e.v.);

- geregistreerdebenamingen(art.VI.124e.v.).

96. Hoedewetgeverjuisthetonderscheidmaakttussenbepalingendiedefactorelevant

zijn voor vrije beroepers, en andere die voor hen de facto irrelevant zijn, is allerminst

duidelijk.187DebepalingenteromzettingvandeEuropeserichtlijnenterbeschermingvande

consument worden door de wetgever bijna steeds (impliciet) bestempeld als de facto

relevant voor de vrije beroepsbeoefenaars en dienen daarom volgens hem te worden

herhaaldinBoekXIV.

97. Dezezienswijzeisnietvrijvankritiek.DeRaadvanStatemerkteinditverbandopdat

velebepalingen inBoekXIVvoorvrijeberoepennietof inminderematedefacto relevant

zijnennietspecifiekvoordiecategoriezijngeconcipieerd188;zijkomenintegendeelneerop

een vrij letterlijke omzetting van Europese richtlijnen ter bescherming van de consument,

terwijldergelijkeomzettingookalgebeurdeinBoekVI.Tedenkenvaltbijvoorbeeldaande

bepalingen die betrekking hebben op de verkoop van goederen. Ook bepaalde puur

nationale bepalingen werden vanuit Boek VI in Boek XIV hernomen. Men kan zich dus

terechtdevraagstellenofdebepalingenopgenomeninBoekXIVweldegelijkspecifiekvoor

de vrije beroepsbeoefenaar werden ontworpen en of bijgevolg een afzonderlijk, op hen

toegespitst boek, enige meerwaarde biedt. Volgens de Raad van State vormt dergelijk

gedifferentieerd normenapparaat op zich geen juridisch bezwaar, indien het voor de

betrokkenevrijeberoepsbeoefenaarsmogelijkzouzijnom,opeenvoldoenderechtszekere

manier en op grond van behoorlijk afgelijnde bepalingen, uit te maken dat zij voor een

welbepaaldeprestatieonderdezeofgeneregelgevingvallen.189

98. De Raad van State vraagt zich in haar advies terecht af ofmen, en zo ja inwelke

mate, bij de redactie van het ontworpen Boek XIV rekening heeft gehouden met de

187Ibid.188Ibid;Adv.RvSnr.53.984/1,5december2013,Parl.St.Kamer2012-13,doc.53,3423/001,110-111.189Adv.RvSnr.53.984/1,5december2013,Parl.St.Kamer2012-13,doc.53,3423/001,110.

47

ontworpeninvoegingvanBoekVIinhetwetboek.190Geletopdealontworpenregelgeving

methetoogopdeomzetting vande richtlijn inzake consumentenrechten inBoekVI, had

volgens de Raad van State een nogmeer specifieke, op beoefenaars van een vrij beroep

toegespitsteregeling,beteropzijnplaatsgeweest.Opdiemanierzoudeverhoudingtussen

Boek VI en Boek XIV duidelijker tot uitdrukking kunnen worden gebracht en zou kunnen

worden vermeden dat wetsbepalingen aan efficiëntie en effectiviteit dreigen te verliezen

naarmatezijminderdienendofirrelevantwordenvoordeteregelenaangelegenheid.

99. EenanderpuntvankritiekwordtgeuitopdestructuurvanBoekenVIenXIVWER.

DezewerdgekopieerdvandeWMPC.Nochtanswerdaleerderaangetoonddatdestructuur

van de WMPC voor verbetering vatbaar was.191 Jammer genoeg heeft de wetgever de

verbetersuggestiesnietwillenvolgen,waardoordegebrekkigeopbouwonverkortgeldtvoor

BoekVI,endusookvoorBoekXIV.Terillustratie192:

- waarom staat de burgerrechtelijke sanctie in geval van oneerlijke b2c

handelspraktijken (art. VI.38 en art. XIV.19) zo ver verwijderd van de

verbodsbepalingeninzakeoneerlijkeb2chandelspraktijken(art.VI.92e.v.enart.XIV.

59e.v.)?;

- waarom staan de algemene precontractuele informatieverplichtingen voor andere

b2c overeenkomsten dan op afstand of buiten verkoopruimten gesloten

overeenkomsten (art. VI.2 en art. XIV.3) zo ver verwijderd van de precontractuele

informatieverplichtingen voor op afstand of buiten verkoopruimten gesloten

overeenkomsten?;

- waarom staat de bepaling dat schriftelijke bedingen in b2c overeenkomsten op

duidelijke en begrijpelijkewijzemoeten zijn opgesteld en de bepaling dat de voor

consument gunstige interpretatie prevaleert in geval van twijfel over de betekenis

vaneenbeding(art.VI.37enart.XIV.18)zoververwijderdvandeverbodsbepalingen

190Ibid.191B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)143;B.KEIRSBILCKenJ.STUYCK,“Eenkritischeanalysevandewetmarktpraktijkenenconsumentenbescherming”,TBH2010,(703)713-714.192B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)143-145.

48

inzakeonrechtmatigebedingeninb2covereenkomsten(art.VI.82e.v.enart.XIV.49

e.v.)?

Men kan zich afvragen of de gemiddelde, redelijk goed geïnformeerde, oplettende en

omzichtige burger de structuur van deze boeken wel begrijpt.193 Een indeling van de

bepalingen in drie categorieën; definities, handelspraktijken en consumentencontracten,

hadduidelijkergeweest.

100. Bovendien kanwordenbetreurddatde lijstenmetdefinities, die specifiek zijn aan

boekenVIenXIVbeidendezelfdenummeringkregentoegewezen(nl.art.I.8).194Daarnaast

draagthetgebrekaanterminologischeeenvormigheidbijdeafbakeningvandepraktijkenen

decontractendiederespectievelijkeboekenbeogentereglementeren,allerminstbijtotde

leesbaarheidvanhetWER.195

3.6.1 Argumenten contra

101. Dedominantezienswijze inderechtsliteratuursteltdateenapartboek,toegespitst

opvrijeberoepsbeoefenarenoverbodigis.Ditstandpuntsluitaanbijdehevigekritiekinde

rechtspraakenrechtsleerdiealjarenheerstomtrentdeafzonderlijkebehandelingvanvrije

beroepers. Ondanks dat het Grondwettelijk Hof de uitsluiting van vrije beroepen uit het

toepassingsgebied van deWMPC meermaals op de vingers tikte196, besloot de Belgische

wetgeveralsnogtevoorzienineenafzonderlijkBoekXIV.

102. Degrootstebezwarenhebbenbetrekkingophetfeitdaterbinnenééngecodificeerd

wetboek gebruik dient te worden gemaakt van het principe lex specialis derogat legi

generali.197DaarnaastwordtdemeerwaardevanBoekXIVtenopzichtevanBoekVIinvraag

gesteld.

193Ibid.194B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)145;B.KEIRSBILCKenJ.STUYCK,“Eenkritischeanalysevandewetmarktpraktijkenenconsumentenbescherming”,TBH2010,(703)717-718;Adv.RvS,nr.47.043/1,Parl.St.Kamer2009-2010,doc.52,2340/001,173.195Inditverbandkanbijvoorbeeldwordenverwezennaardebegrippen‘verkooppunt’en‘verkoopruimte’.Hetisnietduidelijkofdezebegrippenalssynoniemenwordengebruikt.196GwH6april2011,nr.55/2011;GwH15december2011,nr.192/2011;GwH9juli2013,nr.99/2013.197 E. TERRYN, “La transposition de la directive droits des consommateurs en Belgique – champ d’applicationpersonneletexclusions”,REDC2013,nrs.3-4,385.

49

103. TERRYNenSTEENNOTmerkenterechtopdathetvaststellenvanpertinentecriteria,aan

dehandwaarvantitularissenvanvrijeberoepenkunnenwordenonderscheidenvanandere

ondernemingen, een groot struikelblok blijkt te zijn. Volgens hen toont dezemoeilijkheid

reedsaandatgegronderedenenvooreenverschilinbehandelingafwezigzijn.198

Voorts stellen ze dat de onduidelijke afbakening van het toepassingsgebied van Boek XIV

(supranrs.89t.e.m.94)incombinatiemeteenafwijkingopdealgemenebevoegdheidvan

devoorzitter vande rechtbankvankoophandel voordevordering tot staken inhet kader

van het WER te betreuren valt.199 Zeker nu de bevoegdheid van de rechtbank van

koophandelrecentwerduitgebreidtotallegeschillentussenondernemingen,waarookvrije

beroepen deel van uitmaken (in tegenstelling tot het vroeger gehanteerde begrip

‘handelaars’).Daterwelweerwerdvoorzienineenuitzonderingopdebevoegdheidvande

rechtbankvankoophandelvoordevorderingtotstakenvoorspecifiekeovertredingendoor

dezetitularissenvanvrijeberoepen,maaktdezaaknodelooscomplex.OokGEENSvindtdit

onbegrijpelijk.200

104. TevensbekritiserenTERRYNenSTEENNOThetfeitdatBoekXIVtenopzichtevanBoekVI

een lex specialis creëert binnen één en hetzelfde wetboek. Zij argumenteren dat

beoefenaarsvanvrijeberoepenondernemingenzijnenalsdusdanigonderworpenaanBoek

VI.Ditgegevenmaakteenapartboek,toegespitstopvrijeberoepsbeoefenaarsoverbodigen

strooktoverigensnietmetéénvandebelangrijksteobjectievenvanhetnieuwewetboek:

vereenvoudigingenharmonisatievanhetbestaandwettelijkkader.201OokSTUYCKsluitzich

hierbijaan.202

198R.STEENNOTenE.TERRYN,“DenieuwebepalingenuitBoekVIvanhetWetboekEconomischRecht:eeneerstecommentaar”,DCCR2014,8.199R.STEENNOTenE.TERRYN,“DenieuwebepalingenuitBoekVIvanhetWetboekEconomischRecht:eeneerstecommentaar”,DCCR2014,10.200K.GEENS,“EnkeleslotbeschouwingenbijeeneerstestudievanhetnieuweWetboekvaneconomischrecht”in B. KEIRSBILCK en E. TERRYN (eds.),HetWetboek van economisch recht: van nu en straks?, Intersentia, 2014,(425)426-427.201R.STEENNOTenE.TERRYN,“DenieuwebepalingenuitBoekVIvanhetWetboekEconomischRecht:eeneerstecommentaar”,DCCR2014,10;MvT,Parl.St.Kamer,2012-2013,doc532543/001,9-10.202 J. STUYCK, “Boeken XVI & XVII. Buitengerechtelijke regeling van consumentengeschillen en bijzondererechtsprocedures(i.h.b.vorderingtotstaking)”,inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(341)360;J.STUYCK,“Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inJ.ROESEMSenVLAAMSPLEITGENOOTSCHAP(eds.),TransactiesengeschillenbeslechtinginhetWetboekvanEconomischRecht,Intersentia,2016,(1)33.

50

105. Zoals hierboven reeds werd toegelicht (supra nr. 95) had de wetgever met de

invoering van Boek XIV voor ogen, de voor de beoefenaars van vrije beroepen de facto

irrelevante bepalingen, niet op hen van toepassing te maken. KEIRSBILCK poneert dat dit

gegeven het bestaan van een apart boek, waarin alleen die bepalingen niet worden

hernomen, niet kan justifiëren.203Hij voegt hieraan toedat, in diematedat de gemaakte

keuzevandewetgeveralvooreenverschil inbehandelingzoukunnenzorgen,menmoet

reflecterenover de vraagof dezenieuwe, relatieveuitsluiting zoveelmakkelijker de toets

aanhet gelijkheidsbeginsel zoudoorstaandande vroegere absoluteuitsluiting.204De vrije

beroepers uit het toepassingsgebied van de voor hen de facto irrelevante bepalingen

uitsluiten,wasvolgenshemeenbeteralternatiefgeweest.OokPONETenLAMON,TERRYNen

GLANSDORFdelendevoorkeurvoordezeoptie.205

106. Ter zake vraagt KEIRSBILCK zich af waarom vrije beroepers er moeite mee zouden

hebbendatdiebepalingen,dievoorhentochdefactoirrelevantzijn,ophenvantoepassing

zouden worden verklaard.206 Het verbod van verkoop met verlies van goederen

bijvoorbeeld,iseenbepalingdievoordevrijeberoepersvangeenbetekenisis.Datdevrije

beroepsbeoefenaarde toepassingervan zouvrezen, slaatdusnergensop. SWENNEN treedt

deze visie bij. Het feit dat bepaalde verkooptechnieken niet gebruikelijk zijn binnen een

bepaaldberoep, kan volgenshemgeenaanleiding geven tothet creëren vaneen volledig

nieuwboek.207Hijverduidelijktdoorhetvoorbeeldtegevenvandereglementering inzake

solden. Deze refereert enkel naar goederen, terwijl activiteiten van vrije

beroepsbeoefenaarshoofdzakelijkdienstenomvatten.Detoepassingvandereglementering

inzakesoldenopbeoefenaarsvaneenvrijberoepzalbijgevolgnietvoorproblemenzorgen.

203B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)139.204B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)140;B.KEIRSBILCK,“Updatemarktpraktijken&beschermingvanconsumenten”inW.DEVROE,B.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),Themis91–Economischrecht,Brugge,dieKeure,2015,(23)36-37.205B.PONETenH.LAMON,“Iseenvrijeberoepergeenondernemerzoalseenandere?”,RW2013-2014,nr.15,562;E.TERRYN,“LatranspositiondeladirectivedroitsdesconsommateursenBelgique–champd’applicationpersonnel et exclusions”, REDC 2013, nrs. 3-4, 385; F. GLANSDORFF, “Le code de droit économique et lesprofessionsliberals”inA.TALLON(ed.),Hetnieuwewetboekvaneconomischrecht,Brussel,Larcier,2014,221.206B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)139.207 H. SWENNEN, “De KMO in het handelsrecht en het economisch recht”, in K. REINIERS en M. VANMEENEN,RegelgevingopmaatvanKMO’s,Antwerpen,Intersentia,2013,50.

51

107. TochbestonddebesteenmeesteenvoudigeoplossingervolgensKEIRSBILCKinBoekVI

opalleondernemingenvantoepassingteverklaren,metinbegripvandevrijeberoepers.208

In tegenstelling totdewetgever,diedevrijeberoepersnogsteedsbeschouwtalseen ‘ras

apart’endaaromeenonderscheidenbenaderingnoodzakelijkacht,zietKEIRSBILCKnietinhoe

detoepassingvanBoekVIopvrijeberoepenhunspecifiekekenmerkenenwaardeninhet

gedrang zou kunnenbrengen.Dochontkent hij niet dat er, naast de algemenewetgeving

inzake marktpraktijken en consumentenbescherming, nood kan zijn aan deontologische

regels, die specifieke, strengere reglementering betreffende marktpraktijken en

consumentenbescherming voor vrije beroepen bevatten.209 Dit volgt uit artikel XIV.1, § 1,

eerste lidWER,dat steltdat ‘ditboekvoornamelijkde regelingvanmarktpraktijkenende

bescherming van de consument betreffende de beoefenaars van een vrij beroep beoogt,

onverminderddebijzondereregelsdiehieromtrentzijnvastgesteldvoordeverschillendevrije

beroepen.’. Indien dergelijke bijzondere regels aanwezig zijn, hebben zij voorrang op de

bepalingen van Boek XIV, tenminste, als ze in overeenstemming zijn met het Europees

recht.210

108. Deze argumenten in overweging genomen, gecombineerd met de hierboven

besproken afbakeningsproblemen die Boek XIV WER met zich meebrengt (supra nrs. 89

t.e.m.94),waseenapartwetboek,toegespitstopvrijeberoepsbeoefenaarsm.i. inderdaad

overbodig.Daardewetgeverdoordegemaaktekeuzezijneigenplannentotharmonisatie

envereenvoudigingvanhetbestaandwettelijkkaderdwarsboomt,kanikmeaansluitenbij

deze strekking in de rechtsleer. Met het consumentenrecht als een steeds belangrijker

wordenderechtstakmoetmenbovendienstilstaanbijdeoptiediedeconsumenthetmeest

rechtszekerheidbiedt.Degekozenremediëringdoetdeleesbaarheidenraadpleegbaarheid

vanhetWERallesbehalve tengoede.Hetblijftgissennaarde ratio legisvandezewelerg

Belgischebenadering,zoalsPONETenLAMONterechtstellen.211

208B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)139-140.209 B. KEIRSBILCK, “Updatemarktpraktijken&bescherming van consumenten” inW.DEVROE, B. KEIRSBILCK en E.TERRYN(eds.),Themis91–Economischrecht,Brugge,dieKeure,2015,(23)37.210B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)141;MvT,Parl.St.Kamer,2013-2014,doc533423/001,22.211B.PONETenH.LAMON,“Iseenvrijeberoepergeenondernemerzoalseenandere?”,RW2013-2014,nr.15,562.

52

3.6.2 Argumenten pro

109. Ondanksdatdedominantestrekkinginderechtsliteratuurpleitvooreenafschaffing

van dit apart boek, gewijd aan de vrije beroepsbeoefenaars, blijken er toch een beperkt

aantalvoorstanderstezijn.

110. BAESreikteenpaarargumentenaan,diehetbehoudvanBoekXIVWERtrachtente

rechtvaardigen. Zo stelt hij dat Boek XIV geen noodzaak was, maar de verdienste heeft

tegemoet te komen aan bepaalde bezorgdheden binnen een aantal beroepsgroepen.212

Daarnaast meent hij dat er met Boek XIV nauwelijks schade wordt aangericht en dat

uiteindelijk voor de beoefenaars van vrije beroepen en de andere ondernemingenmin of

meerhetzelfdewettelijkkadergeldt.Volgenshemmoeterniettesnelgeoordeeldworden;

dewetgeverstreefdehierduidelijkeencompromisnaenbovendienwerdendebelangrijkste

grondwettelijkebezwarenendebezwareninzakedenalevingvanhetEuropeesrechtuitde

weggeruimd.

111. Uiteraard reageert ook de FVIB enthousiast over de gemaakte keuze van de

wetgever.‘Methetaparteboekvoorvrijeberoepenerkentderegeringdeeigenheidvande

vrije beroepen en garandeert hun onafhankelijkheid, deontologie en maatschappelijke

meerwaarde’,aldusJanSap,secretaris-generaalvandeFVIB.213Eenapartboekwordtdoor

hengezienalseensymbool,eentrofeeook.214Bovendienzoudenieuwe,positievedefinitie

van een vrije beroepsbeoefenaar de transparantie ten aanzien van patiënten en cliënten

optimaliseren; ‘Consumentenwetennu eindelijkwie een vrije beroeper is enwie niet.Dat

geefthendegarantieopkwaliteit’.215

212T. BAES, “Boek6WER:marktpraktijkenenconsumentenbescherming: strevennaareenmaximaalbehoudvandeWMPC”,TBH2014,(757),773.213www.federatievrijeberoepen.be/viewobj.jsp?id=406353.214B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)137;E.TERRYN,“LatranspositiondeladirectivedroitsdesconsommateursenBelgique–champd’applicationpersonneletexclusions”,REDC2013,nrs.3-4,387.215www.federatievrijeberoepen.be/viewobj.jsp?id=406353.

53

Hoofdstuk4.DeeffectieveimpactvanBoekXIVWER

112. In voorgaande studies werd de ongrondwettigheid van de uitsluiting van vrije

beroepsbeoefenaars uit het toepassingsgebied van de WMPC, zoals in hoofdstuk 1

uiteengezet,reedsgrondigonderzocht.Wattotnutoenogonbekendterreinis,isdesituatie

expost.Vandaardathetessentieel iseenbliktewerpenopdeverdereimplicatiesdiehet

constructvandehuidigeregelgevingvoordevrijeberoepsbeoefenaarkanhebben,oponder

anderederelatiemetdeconsument.

113. Omde impactvanBoekXIVWERopde relatie tussenvrijeberoepsbeoefenaarsen

consumenten te kunnen nagaan, dient dewetgeving die voor de invoeging van Boek XIV

WER van toepassing was op vrije beroepers, nl. de WVB, te worden vergeleken met de

bepalingen die vandaag vervat liggen in Boek XIVWER en van toepassing zijn op de vrije

beroepersvoordeintellectuele,kenmerkendeprestatiesdiezijleveren.

4.1RelevanteEuropeseRichtlijnen

114. Het consumentenrecht wordt in België steeds meer beïnvloed door Europese

regelgeving. Dit vooral wat betreft de regelen inzake marktpraktijken en

consumentenbescherming. De Richtlijn Consumentenrechten en de Richtlijn Oneerlijke

Handelspraktijkenzijnhiervanhetlevendigevoorbeeld.Gezienhunbelangwordenzehierna

korttoegelicht.

4.1.1 De Richtlijn Consumentenrechten

115. De nieuwe Richtlijn Consumentenrechten, die kadert in de herziening van het

consumentenacquis, legt de klemtoon op de vereenvoudiging en harmonisatie van het

wetgevende kader voor op afstand en buiten verkoopruimten gesloten overeenkomsten

(voordebeoefenaarvaneenvrijberoepwordtinBoekXIVgesprokenvande‘gebruikelijke

plaats van beroepsuitoefening’, in plaats van ‘verkoopruimte (infra nr. 122)) tussen

ondernemingen en consumenten (supra nr.10).216 Op deze manier zou een eengemaakt

regimevanconsumentenrechtentotstandkomen,waardoorhetconsumentenvertrouwen

216J.GODDAER,“DeRichtlijnConsumentenrechten.GevolgenvoordeWMPCendeWetElektronischeHandel”,DCCR2012,nr.95,(7)7;Parl.St.Kamer,2013-2014,doc53,3423/001,7.

54

indeinternemarkteenboostzoukrijgen.217Deaandeconsumentteverschaffeninformatie

alsook het herroepingsrecht wordt voor deze twee soorten van overeenkomsten

geharmoniseerd.Zodoendewordende tweeoude richtlijnenbetreffendeovereenkomsten

opafstandenbuitenverkoopruimtengeslotenovereenkomstenvervangen.218

116. Bovendien stelt de richtlijn ook minimale regels vast betreffende te verschaffen

informatie voor andere overeenkomsten dan overeenkomsten op afstand en buiten

verkoopruimten.219Daarnaastbevatzeookbepalingendiehandelenoverdeuitvoeringen

andereaspectenvanovereenkomsten,die geldenvooralleovereenkomsten,ongeachtde

wijzewaaropzewerdenaangegaan.220Hetgaathieronderandereoverregelenbetreffende

risico-overgang, gebruik van een betaalmiddel, communicatie per telefoon en extra

betalingenbovendevergoedingvandecontractuelehoofdverbintenis,…

117. Zoals aan het begin van dit werkstuk reeds vermeld (supra nr. 10), is de Richtlijn

Consumentenrechten gebaseerd op het principe vanmaximale harmonisatie,wat inhoudt

datdelidstateninhunnationalewetgevinggeenbepalingenmogeninschrijvendieafwijken

vandebepalingenvanderichtlijn, tenzij inderichtlijnzelfandersbepaaldzouzijn (art.4).

Ookindiesituatiewaarindenationalebepalingendeconsumentextrazoudenbeschermen

tenopzichtevanderichtlijn,geldtditverbod.221Bovendienkanviacontractuelebepalingen

nietwordenafgewekenvandebeschermingdiederichtlijnbiedt,aangezienartikel24stelt

datdebepalingenvanderichtlijndwingendvanaardzijn.222Viahetprincipevanmaximale

harmonisatie wil men een echte interne markt realiseren waarbij een hoog

beschermingsniveau voor de consument in het vaandel wordt gedragen en een grotere

juridischezekerheidvoorzowelconsumentenalsondernemingenwordtgecreëerd.223

118. DeomzettingvandeRichtlijnConsumentenrechtengebeurde in tweeverschillende

boeken; ten aanzien van vrije beroepers, in Boek XIV WER ‘Marktpraktijken en

217M.DESOMERenB.BALLESTIER,“DenieuweRichtlijnConsumentenrechteninhetkort”,DCCR2011,nr.92-93,245; C. TWIGG-FLESNER, “The Impact of the Consumer Rights Directive (2011/83/EU) on Consumer SalesContracts”,RAE2012,(563)563.218Parl.St.Kamer,2013-2014,doc53,3423/001,8.219Ibid.220Ibid.221A.DIERICK,“DeEuropeseRichtlijnConsumentenrechten.Richtlijn2011/83/EUendeimpactopdeBelgischeWetMarktpraktijken,N.K.W.2014,(3)3-4.222Ibid.223Parl.St.Kamer,2013-2014,doc53,3423/001,10;E.TERRYN,“DistancesellinganddoorstepsellingaftertheadoptionoftheConsumerRightsDirective–morepatchwork?”,RAE2012,(525)525;

55

consumentenbeschermingbetreffendedebeoefenaarsvaneenvrijberoep’,tenaanzienvan

andere ondernemingen (m.i.v. vrije beroepen voor alle prestaties die geen ‘kenmerkende

intellectueleprestatie’zijn), inBoekVI.224Bij interpretatiemoeilijkhedenvormtdeLeidraad

voor de interpretatie van de richtlijn225, bekendgemaakt door het Directoraat Generaal

Justitie eenhandig instrument.Weldient inhet achterhoofd tewordengehoudendatdit

document niet juridisch bindend is. Enkel het Hof van Justitie kan het EU-recht op

gezaghebbendewijzeuitleggen.226

4.1.2 De Richtlijn Oneerlijke Handelspraktijken

119. Zoalsreedswerduiteengezet(supranr.8),herneemtBoekVIvooreengrootdeelde

bepalingen van de WMPC, die de omzetting vormden van de Richtlijn inzake Oneerlijke

Handelspraktijken.MetdeinvoeringvanBoekXIVWER,dathaasteenkopievormtvanBoek

VIWER,werddeRichtlijnOneerlijkeHandelspraktijkenookomgezet tenaanzienvanvrije

beroepsbeoefenaars.Ditwasnodig,aangeziendeWVBnooitwerdaangepastteromzetting

vandeRichtlijnOneerlijkeHandelspraktijken(supranr.15).227OndankshetfeitdatBoekVI

deWMPC haast ongewijzigd overneemt, bevat het een aantal belangrijkewijzigingen ten

opzichte van de WMPC, die vooral het gevolg zijn van de omzetting van de Richtlijn

2011/83/EUbetreffendeconsumentenrechten.228

120. Dezerichtlijnis,netzoalsdeRichtlijnConsumentenrechten,gesteundophetprincipe

vanmaximaleharmonisatie(art.4).Derichtlijnisvooralvanbelangomwillevandeopname

vaneenzwarte lijstwaarin,opexhaustievewijze,31handelspraktijkenwordenopgesomd

die onder alle omstandigheden als oneerlijkworden beschouwd.229 Gezien hetmaximale

harmonisatiekarakter van de richtlijn, is het de Belgische wetgever verboden

handelspraktijken die onder alle omstandigheden als oneerlijkeworden beschouwd op te

224E.TERRYN,“Actualiaovereenkomstenopafstand,ookvoorvrijeberoepen”,inW.DEVROE,B.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),Themis91–Economischrecht,Brugge,dieKeure,2015,(213)124.225DGJUSTITIE,LeidraadbetreffendeRichtlijn2011/83/EUbetreffendeconsumentenrechten,juni2014.226LeidraadbetreffendeRichtlijn2011/83/EUbetreffendeconsumentenrechten,juni2014,1.227 B. KEIRSBILCK, “Updatemarktpraktijken&bescherming van consumenten” inW.DEVROE, B. KEIRSBILCK en E.TERRYN(eds.),Themis91–Economischrecht,Brugge,dieKeure,2015,(23)37-38.228 B. KEIRSBILCK, “Updatemarktpraktijken&bescherming van consumenten” inW.DEVROE, B. KEIRSBILCK en E.TERRYN(eds.),Themis91–Economischrecht,Brugge,dieKeure,2015,(23)23.229J.STUYCK,“Denieuwerichtlijnoneerlijkehandelspraktijken.Gevolgenvoordewetopdehandelspraktijken.”,TBH2005/9,(901)911.

56

nemen indenationalewetgeving,alsdiealszodanignietvoorkomenopdezwarte lijst.230

TochbevathetWERenkelebepalingendienietofvermoedelijknietverenigbaarzijnmetde

RichtlijnOneerlijkeHandelspraktijken.

121. Het toepassingsgebied van voormelde richtlijn wordt in artikel 3 beperkt tot

oneerlijkehandelspraktijkenvanondernemingenjegensconsumenten(B2C).Bijgevolgvallen

enkel die bepalingen die uitsluitend de bescherming van ondernemingen vooropstellen

buitenhettoepassingsgebiedvanderichtlijn.231

4.2.NieuwedefinitiesinBoekXIVWERteromzettingvandeRichtlijnConsumentenrechten

122. Als gevolg vandeomzetting vandeRichtlijnConsumentenrechten ten aanzien van

vrijeberoepers,werdeneenaantalnieuwedefinitiesingevoerdinBoekI,titel2,hoofdstuk5

WER; volgens specificaties van de consument vervaardigde goederen, buiten

verkoopruimten gesloten overeenkomsten, verkoopruimte, verkoopovereenkomst,

dienstenovereenkomst, digitale inhoud, commerciële garantie en aanvullende

overeenkomst.232Daarnaastwerdeneenaantalaanhetberoepvanbeoefenaarvaneenvrij

beroep, specifieke definities, toegevoegd.233 De wetgever wil rekening houden met de

karakteristiekendieeigenzijnaandeuitoefeningvaneenvrijberoepenopteerdeerdaarom

voor een aantal begrippen te vervangen. Zo werd het begrip ‘verkoopruimte’ vervangen

door ‘gebruikelijke plaats van beroepsuitoefening’ en ‘buiten verkoopruimten gesloten

overeenkomst’ door ‘buiten de gebruikelijke plaats van beroepsuitoefening gesloten

overeenkomst’.234

4.3ToepassingsgebiedBoekXIVWERinvergelijkingmethettoepassingsgebiedvandeRichtlijnConsumentenrechten

123. Inartikel3, lid3vandeRichtlijnConsumentenrechtenwordendeovereenkomsten

opgesomdwaaropderichtlijnnietvantoepassingis.AndersdanvoorBoekVIhetgevalwas,

230E.TERRYN,“Richtlijnoneerlijke‘B2C’handelspraktijkenaangenomen”,DCCR2005,nr.68(98)99.231J.STUYCK,“Denieuwerichtlijnoneerlijkehandelspraktijken.Gevolgenvoordewetopdehandelspraktijken.”,TBH2005/9,(901)911-912.232Parl.St.Kamer,2013-2014,doc53,3423/001,7.233Ibid.234Ibid.

57

heeft de wetgever van deze uitsluitingen gebruik gemaakt om een aantal

omzettingsbepalingen in Boek XIV niet van toepassing te verklaren op notarissen,

gerechtsdeurwaardersenadvocaten.235

Artikel 3, lid 3, i) van de Richtlijn Consumentenrechten bepaalt dat de richtlijn niet van

toepassing is op ‘overeenkomstendie overeenkomstig dewetten van de lidstatenworden

opgesteld door een openbaar ambtenaar, die volgens dewet onafhankelijk en onpartijdig

moet zijn en die door het verstrekken van uitgebreide juridische informatie dient te

verzekerendatdeconsumentdeovereenkomstalleennazorgvuldigjuridischberaadenmet

kennis van de juridische reikwijdte ervan sluit.’. In artikel XIV.2 WER werd van deze

uitsluitingsmogelijkheid gebruik gemaakt voor de notarissen en de gerechtsdeurwaarders.

Echter, men kan zich afvragen of deze uitsluiting noodzakelijk was. Voor wat betreft

activiteitendienietalseeneconomischeactiviteitkunnenwordenbeschouwd,wordenvrije

beroepen immers niet als ondernemingen gekwalificeerd.236 Vermits activiteiten in de

uitoefening van een openbaar ambt geen economische activiteiten uitmaken, zou men

bijgevolgkunnenstellendatBoekXIVWERindiehypothesesowiesonietvantoepassingzou

zijn.

Daarnaast bepaalt de richtlijn in artikel 3, lid 3, a) dat ze ook niet van toepassing is op

‘overeenkomsten betreffende sociale dienstverlening,met inbegrip van sociale huisvesting,

kinderzorg en ondersteuning van gezinnen of personen in permanente of tijdelijke nood,

waaronder langdurigezorg.’. Inoverweging29vanderichtlijn leestmendatondersociale

diensten ook die diensten worden verstaan ten behoeve van mensen die bijzonder

kwetsbaar zijn of een laag inkomen hebben.237 De wetgever is van mening dat ook

rechtsbijstandverleenddooreenadvocaathierondervalt.238OokindezesituatiezouBoek

XIVWERdusnietvantoepassingzijn,alzijndemeningenomtrentdevraagofrechtsbijstand

verleenddooreenadvocaateensocialedienstuitmaakt,verdeeld.239

235B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)153.236Ibid.237Ibid.238Parl.St.Kamer,2013-2014,doc53,3423/001,21-23.239BoekenVIenXIV,p.154;E.TERRYN,“LatranspositiondeladirectivedroitsdesconsommateursenBelgique–champd’applicationpersonneletexclusions”,REDC2013,nrs.3-4,380.

58

4.4NieuwebepalingenvanBoekXIVtenaanzienvanvrijeberoepsbeoefenaars;impactopderelatiemetdeconsument

124. Inwatvolgtwerdde structuurvanBoekXIVWERovergenomen.Debedoelingvan

dezemasterproefisnategaanwelkebepalingenvanBoekXIVWER,invergelijkingmetde

WVB,nieuwzijntenaanzienvanvrijeberoepsbeoefenaars,wathunimpactisenhoezede

relatiemetdeconsumentpositiefofnegatiefkunnenbeïnvloeden.Enkeldiebepalingendie

effectiefnieuweverplichtingenmetzichmeebrengenofvanbelangzijninderelatiemetde

consument, zullen worden besproken. Nu Boek XIV en Boek VI nagenoeg elkaars

spiegelbeeld vormen, kan men de gelijkluidende bepaling van de hieronder besproken

artikelen,steedsterugvindeninBoekVIWER.

I. Informatieaandeconsument

4.4.1 Algemene precontractuele informatieverplichting

125. Ter omzetting van artikel 5 van de Richtlijn Consumentenrechten werd voor vrije

beroepsbeoefenaarseenalgemeneprecontractuele informatieverplichting ingeschreven, in

artikel XIV.3WER. Dit betekent een hele omwenteling voor de vrije beroepsbeoefenaars,

want onder de WVB bestond dergelijke algemene precontractuele informatieverplichting

immersniet.240

126. De werkingssfeer van artikel XIV.3 betreft, zoals artikel VI.2, alle verkoop- en

dienstenovereenkomsten die geen op afstand of buiten de gebruikelijke plaats van de

beroepsuitoefeninggeslotenovereenkomstenzijn.RekeninghoudendmetdeartikelXIV.2,

§2, geldt de algemene precontractuele informatieverplichting niet voor overeenkomsten

opgesteld door een notaris of door een gerechtsdeurwaarder in hun hoedanigheid van

openbaar ambtenaar (supra nr. 123). Ook overeenkomsten met betrekking tot juridische

bijstanddooreenadvocaatzoudenvolgensdewetgeveruitgeslotenzijn.241

240B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)154;B.KEIRSBILCK,“Updatemarktpraktijken&beschermingvanconsumenten”inW.DEVROE,B.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),Themis91–Economischrecht,Brugge,dieKeure,2015,(23)53.241B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)154;Parl.St.Kamer,2013-2014,doc53,3423/001,17.

59

127. De algemene precontractuele informatieverplichting dwingt de vrije

beroepsbeoefenaars voortaan omop duidelijke en begrijpelijkewijze bepaalde informatie

aan de consument te verstrekken, alvorens de consument wordt gebonden door een

overeenkomst waarvoor de algemene precontractuele informatieplicht geldt.242 De te

verstrekkeninformatieisomvangrijkenwordtgedetailleerdopgesomdinartikelXIV.3:

‘1° de voornaamste kenmerken van het product, op een wijze die is aangepast aan het

gebruiktecommunicatiemiddelenaanhetbetrokkenproduct;

2° de identiteit van de beoefenaar van een vrij beroep, onder meer zijn

ondernemingsnummer,hetgeografischeadreswaarhijgevestigdisenzijntelefoonnummer;

3°detotaleprijsvanhetproduct,metinbegripvanallebelastingen,enalledienstendiedoor

deconsumentverplichtmoetenwordenbijbetaald,of,alsdoordeaardvanhetproductde

prijsredelijkerwijsnietvoorafkanwordenberekend,demanierwaaropdeprijsmoetworden

berekend,en,desgevallend,alleextrakostenof,indiendezekostenredelijkerwijsnietvooraf

kunnen worden berekend, in ieder geval het feit dat er eventueel dergelijke extra kosten

verschuldigdkunnenzijn;

4° desgevallend, de wijze van betaling, levering, uitvoering, de termijn waarbinnen de

beoefenaar van een vrij beroep zich verbindt het product te leveren en het beleid van de

beoefenaarvaneenvrijberoepinzakeklachtenbehandeling;

5°naasteenherinneringaanhetbestaanvandewettelijkewaarborgvanconformiteitvan

de goederen, desgevallend het bestaan en de voorwaarden van diensten na verkoop en

commerciëlegaranties;

6° desgevallend, de duur van de overeenkomst, of, wanneer de overeenkomst van

onbepaaldeduurisofautomatischverlengdwordt,devoorwaardenvoorhetopzeggenvan

deovereenkomst;

7° desgevallend, de functionaliteit van digitale inhoud, met inbegrip van toepasselijke

technischebeveiligingsvoorzieningen;

242B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)154;B.KEIRSBILCK,“Updatemarktpraktijken&beschermingvanconsumenten”inW.DEVROE,B.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),Themis91–Economischrecht,Brugge,dieKeure,2015,(23)53;Parl.St.Kamer,2013-2014,doc53,3423/001,23-24.

60

8° desgevallend, de relevante interoperabiliteit van digitale inhoud met hardware en

softwareenanderedienstenwaarvandebeoefenaarvaneenvrijberoepopdehoogteisof

redelijkerwijskanwordenverondersteldopdehoogtetezijn.

9° desgevallend, het feit dat bij het aangaan van de overeenkomst het totaalbedrag dat

door de consument dient te worden betaald, wordt afgerond naar het dichtstbijzijnde

veelvoudvan5centovereenkomstigdeartikelenXIV.8/1enXIV.8/2.’

Enkel die informatie die reeds kan worden afgeleid uit de context, dient men niet van

tevoren mee te delen. Dit betreft bijvoorbeeld de identiteit en het adres van een

onderneming, wanneer de consument zich in de gebruikelijke plaats van de

beroepsuitoefeningbevindt.243

128. Datdehierbovenopgesomdeinformatieopduidelijkeenbegrijpelijkewijzedientte

worden verschaft, betekent volgens de memorie van toelichting dat de vrije

beroepsbeoefenaarrekeningmoethouden‘metdespecifiekenodenvandeconsument,die

door hun mentale, lichamelijke, of psychologische handicap, hun leeftijd of hun

goedgelovigheidbijzonderkwetsbaarzijnopeenmanierdievandebeoefenaarvaneenvrij

beroep redelijkerwijs kon worden verwacht te voorzien.’244. De vrije beroepsbeoefenaar

moetechterweloplettendzijnenervoorzorgendateropdezemaniergeenverschillende

niveausvanconsumentenbeschermingwordengecreëerd.245

129. Artikel 5, lid 4 van de Richtlijn Consumentenrechten laat aan de lidstaten de

mogelijkheid om voor overeenkomsten waarop dit artikel van toepassing is, aanvullende

verplichtingeninzakeprecontractueleinformatieinteschrijvenoftehandhaven.InBoekXIV

werd,integenstellingtotBoekVI,geengebruikgemaaktvandezemogelijkheid.

130. De impact die deze nieuwe verplichting voor de vrije beroepsbeoefenaarmet zich

meebrengtmagnietwordenonderschat.Voordeadvocaatbijvoorbeeld, impliceertartikel

XIV.3,3°dathijvoortaannietlangerkanwachtentoteenzaakbeëindigdis,vooraleerhijde

berekeningsmethodevanzijnhonorariumkenbaarmaakt, zelfsnietwanneerhijdatbijde

243B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)154-155;LeidraadbetreffendeRichtlijn2011/83/EUbetreffendeconsumentenrechten,juni2014,21.244Parl.St.Kamer,2013-2014,doc53,3423/001,24.245Ibid;LeidraadbetreffendeRichtlijn2011/83/EUbetreffendeconsumentenrechten,juni2014,20;overweging34Richtlijnconsumentenrechten.

61

latereconcreteafhandelingmetbillijkegematigdheidzoudoen.246Vroegerechter,washet

honorarium dat door advocatenwerd gevraagd het gevolg van een partijbeslissing.247 Op

grondvanartikel446terGer.W.haddewetgeveraandeadvocaatdebevoegdheidverleend

om zelf zijn ereloon tebegroten.Hetwordtniet langer getolereerddat een advocaat zijn

cliënt-consumentvoorafgeenenkeleinformatiezouverschaffenoverzijnhonorariumende

doorhemaangerekendekosten,ofoverdemanierwaaropzijnhonorariumenkostenzullen

wordenberekend.248

131. Weldientterzaketewordenopgemerktdatdewetgeveraanvaardtdathetvooreen

vrije beroepsbeoefenaar vaak moeilijk is op voorhand in te schatten hoe omvangrijk zijn

opdracht zal zijn, aangezien zij in beginsel geen homogene diensten249 verstrekken.250

Bijgevolgzaldeverplichtingomvantevoreneenexacteprijsaanteduidenvoorbeoefenaar

van een vrij beroep eerder uitzonderlijk zijn. Echter, dit ontslaat hen niet van hun

verplichtingomdemanierwaaropdeprijszalwordenberekendkenbaartemaken.

132. Daar die informatie vooraf dient tewordenmeegedeeld, zal de consument o.a. in

staat zijn een realistische inschatting van de kostprijs te maken.251 De algemene

precontractuele informatieverplichting strekt ertoede consument van tevorenduidelijk te

informerenoverdegevolgenvanhetsluitenvandeovereenkomst,zodathijmetkennisvan

zaken kan beslissen om zich al dan niet te verbinden. In die zin komt het de

consumentenbeschermingzekertengoede.

4.4.2 Bepalingen inzake benaming, samenstelling, etikettering en aanduiding van hoeveelheden van goederen

133. De memorie van toelichting merkt op dat de regels inzake de benaming, de

samenstelling,deetiketteringendeaanduidingvandehoeveelhedenvangoederen, zoals

vermeld in de hoofdstukken 3 en 4 van Titel 2 van Boek VI van toepassing zullen zijn op

246H.LAMON,“AdvocatenhonorariumenWetboekEconomischRecht”,NJW2015,(378)382-383.247I.VANDEVELDE,“Laatdeinformatieplichtdepartijbeslissingovereind?”,D&T2016,(53)53-54.248H.LAMON,“AdvocatenhonorariumenWetboekEconomischRecht”,NJW2015,(378)382.249InartikelI.8,1°WERwordenhomogenedienstenomschrevenals‘alledienstenwaarvandeeigenschappenendemodaliteitenidentiekofgelijkaardigzijn,ongeachtondermeerhetogenblik,deplaatsvanuitvoering,dedienstverstrekkerofdepersoonvoorwiezebestemdzijn’.250Ibid;Parl.St.Kamer,2013-2014,doc53,3423/001,12-13.251H.LAMON,“AdvocatenhonorariumenWetboekEconomischRecht”,NJW2015,(378)382.

62

beoefenaars van vrije beroepen.252 Althans, voor zover zij activiteiten uitoefenen die niet

kunnen worden gekwalificeerd als intellectuele prestaties die kenmerkend zijn voor deze

beroepen.

4.4.3 Prijsaanduiding

134. In tegenstelling totwat in deWVB het gevalwas, bevatten de artikelen XIV.4 e.v.

voortaanwelbepalingeninzakeprijsaanduiding.253ArtikelXIV.4,§2bijvoorbeeld,datbepaalt

dat‘elkebeoefenaarvaneenvrijberoepdieaandeconsumenthomogenedienstenaanbiedt,

deprijshiervanschriftelijk,leesbaar,goedzichtbaarenondubbelzinnigaanduidt.’.

135. Zoals reeds uiteengezet (supra nr. 131) verstrekken vrije beroepsbeoefenaars in

beginselgeen‘homogenediensten’,waardoorhetvoorhenmoeilijkisopvoorhanddeprijs

aan te geven, aangeziendeomvang vanhunopdracht niet voorzienbaar is.254 Bijgevolg is

dezeverplichtingookhiereerderuitzonderingdanregel.255Tochwerdhetartikelbehouden.

De wetgever wil hiermee anticiperen op eventuele evoluties in het kader van de

dienstenverstrekking door de beoefenaars van vrije beroepen.256 Wie weet wordt het

verstrekken van homogene diensten door vrije beroepers in de toekomst een alledaagse

praktijk.

136. Ook in dit geval komt deze nieuwe bepalingen de consumentenbescherming in de

relatiemeteenvrijeberoepsbeoefenaartengoede.Deimpactervanisimmersbeperkt,daar

opdedagvanvandaagvrijeberoeperszogoedalsgeenhomogenedienstenverstrekken.De

bepalingzaldusslechtsuitzonderijktoepassingvinden.

252Parl.St.Kamer,2013-2014,doc53,3423/001,26.253B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)156-157;B.KEIRSBILCK,“Updatemarktpraktijken&beschermingvanconsumenten”inW.DEVROE,B.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),Themis91–Economischrecht,Brugge,dieKeure,2015, (23)53;Parl.St.Kamer,2013-2014,doc53,3423/001,53-54.254B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)156;Parl.St.Kamer,2013-2014,doc53,3423/001,12en26.255Ibid.256Ibid.

63

4.4.4 Vergelijkende reclame

137. Ophetvlakvandevergelijkendereclamezijnergeenfundamentelewijzigingenterug

te vinden. De WVB bevatte ook al bepalingen inzake vergelijkende reclame. Deze lagen

vervat inartikel6,§§1-2WVBenwerdenovergenomen inartikelXIV.9,§§1-2WER.Het

enigemerkbareverschilzitinhetfeitdat,opgrondvanartikelXIV.9,§3WER,deKoning,na

advies van de betrokken beroepsregulerende overheden, de vergelijkende reclame kan

verbiedenofbeperken,voorzoverditnodigisomdewaardigheidendedeontologievande

betrokken vrije beroepen te vrijwaren.Onder deWVBwerd deze taak in eerste instantie

toegekendaandeberoepsregulerendeoverhedenzelf(art.6,§4WVB).Enkelwanneerdeze

niet bestonden voor het betrokken vrij beroep, kon de Koning tussenkomen (art. 6, § 5

WVB).257

138. Aangeziendebepalingeninhoudelijkdezelfdezijn,veranderteropditvlaknietveel

voor de vrije beroepsbeoefenaren. Door de voorwaarden op te noemen waaraan

vergelijkende reclame moet voldoen opdat ze geoorloofd zou zijn en elke vorm van

misleidendereclameteverbieden,wordtdeconsumentbeschermd.

4.4.5 Promoties inzake prijzen

4.4.5.1 Aankondiging van prijsverminderingen

139. DeWVBbevattegeenbepalingeninzakedeaankondigingvanprijsverminderingen,in

tegenstellingtotBoekXIV(artikelenXIV.10e.v.).Hieruitkanmenafleidendatdewetgever

deze bepalingen blijkbaar ook voor vrije beroepers de facto relevant acht.258 Nochtans

brengtdememorievantoelichtinggeenverduidelijkingenhieromtrent.

140. Deimpactvoorvrijeberoepsbeoefenaarsisevenwelonbestaand.Inrandnummers61

e.v. werd reeds toegelicht dat België door het Hof van Justitiewerd veroordeeldwegens

gebrekkigeomzettingvandeRichtlijnOneerlijkeHandelspraktijken.Inhetzelfdearrestwerd

257B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)156-157.258B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)157; F. GLANSDORFF, “Le code de droit économique et les professions liberals” in A. TALLON (ed.),Het nieuwewetboekvaneconomischrecht,Brussel,Larcier,2014,229.

64

ook geoordeeld dat de Belgische regels inzake aankondigingen van prijsverminderingen

(artikelen 20 e.v.WMPC, die werden hernomen in de artikelen VI.18 e.v. en XIV.10 e.v.)

onverenigbaar zijn met de Richtlijn Oneerlijke Handelspraktijken.259 De aankondiging van

prijsverminderingenwasinonslandtestrenggereglementeerd.DaarhetHofvanJustitiede

aankondiging van prijsverminderingen kwalificeert als een handelspraktijk260,261, is de

Richtlijn Oneerlijke Handelspraktijken van toepassing.262 De richtlijn is gebaseerd op het

principe van maximale harmonisatie. Bijgevolg mogen de nationale bepalingen van de

lidstaten er niet van afwijken, ook al zouden ze een hoger niveau van

consumentenbescherminggaranderen.Degeviseerdebepalingenbeoogdendeconsument

nógbetertebeschermentegenbepaaldemisleidendeprijspraktijkendanderichtlijn,door

degenoemdeaankondigingenperseteverbieden.263Dezeaankondigenwordenechterniet

per se verbodendoorde zwarte lijst vande richtlijn,waardoordeBelgische regels inzake

aankondigingenvanprijsverminderingonverenigbaarwarenmetdegenoemde richtlijn en

onvermijdelijkdiendentewordengeschrapt.DeartikelenXIV.10e.v.werdenopgeheven.264

141. HetwaseenstrategischekeuzevandeBelgischewetgeveromdezebepalingenopte

nemenindetitel ‘Informatieaandemarkt’.Opdezemanierwerdgetoonddatderegelen

niet als een handelspraktijkwerden opgevat.265Uit hetgeen in de vorige alinea (supra nr.

140)werduiteengezetblijktevenweldatdewetgevernietinzijnopzetisgeslaagd.

4.4.5.2 Titels die recht geven op terugbetaling of prijsvermindering

142. AndersdandeWVB,bevatBoekXIVnubepalingen inzaketitelsdierechtgevenop

terugbetalingofprijsvermindering(artikelenXIV.14e.v.).Opnieuwwerdindememorievan

259 HvJ 10 juli 2014, C-421/12, Commissie t. België, para. 79; J. STUYCK, “Marktpraktijken enconsumentenbescherming ook voor vrije beroepen” in J. ROESEMS en VLAAMS PLEITGENOOTSCHAP (eds.),TransactiesengeschillenbeslechtinginhetWetboekvanEconomischRecht,Intersentia,2016,(1)25.260HvJ30juni2011,C-288/10,Wamot.JBC.261Voorvrijeberoepsbeoefenaarswordthetbegrip‘handelspraktijk’inBoekXIVWERsystematischvervangendoorhetbegrip‘beroepspraktijk’(infranr.223).262 I. VOGELAERE, “Wetgever versoepelt Belgische regels voor aankondigingen van prijsverminderingen.”, DeJuristenkrant 2015, nr. 317, (6) 6; R. STEENNOT en P. GEERTS, “De implementatie van de Richtlijn OneerlijkeHandelspraktijkeninBelgiëenNederland”,TPR2011,(677)687.263B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)158.264Dezeartikelenwerdenmetingangvan9november2015opgehevenbijwetvan26oktober2015.265 STEENNOT en P. GEERTS, “De implementatie van de Richtlijn Oneerlijke Handelspraktijken in België enNederland”,TPR2011,(677)687.

65

toelichtinggeenmeldinggemaaktvandebeweegredenen.266M.i.kunnendezebepalingen

nietalsdefactorelevantwordenbeschouwdvoordevrijeberoepsbeoefenaars.

II. Overeenkomstenmetconsumenten

4.4.6 Algemene bepalingen

4.4.6.1 Interpretatie in het voordeel van de consument

143. In artikel XIV.18WERwerdartikel 9WVBhernomen.Dit artikel bevatde regeldat

een overeenkomst bij twijfel in het voordeel van de consument moet worden

geïnterpreteerd.267 Een nieuw element dat werd toegevoegd is dat een overeenkomst

tussen een beoefenaar van een vrij beroep en een consument onder meer kan worden

geïnterpreteerd aan de hand van de beroepspraktijken die er rechtsreeks verband mee

houden(art.XIV.18,§2, lid2). Indieneenadvocaatbijvoorbeeldgeenduidelijkefinanciële

afsprakenzoumakenmetzijncliënt-consument,danzouhijintoepassingvanditartikelhet

risicokunnenlopengeenvergoedingteontvangenvoorzijngeleverdediensten.268

144. Dezebepalingspoortvrijeberoepsbeoefenarenaanom inovereenkomstenmetde

consument steeds voldoende duidelijk te zijn. Op deze manier worden consumenten

beschermdtegenbepalingendievaagzijnenopdubbelzinnigewijzezoudenkunnenworden

geïnterpreteerd.

4.4.6.2 Sanctie voor oneerlijke beroepspraktijken en niet-gevraagde levering

145. Artikel XIV.19, lid 1 en 2 WER bevat een drastische civielrechtelijke sanctie voor

overeenkomstendie ten gevolge vanoneerlijkeberoepspraktijkenwerdengesloten269: ‘de

consumentkandeterugbetalingvandebetaaldebedrageneisenbinneneenredelijketermijn

266B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)168.267B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)169.;J.STUYCK,“Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inJ.ROESEMSenVLAAMSPLEITGENOOTSCHAP(eds.),TransactiesengeschillenbeslechtinginhetWetboekvanEconomischRecht,Intersentia,2016,(1)25.268I.VANDEVELDE,“Laatdeinformatieplichtdepartijbeslissingovereind?”,D&T2016,(53)61.269J.STUYCK,“Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inJ.ROESEMSenVLAAMSPLEITGENOOTSCHAP(eds.),TransactiesengeschillenbeslechtinginhetWetboekvanEconomischRecht,Intersentia,2016,(1)25.

66

vanaf het ogenblik waarop hij kennis had of hoorde te hebben van het bestaan van de

oneerlijkeberoepspraktijk,zonderteruggavevanhetreedsgeleverdeproduct.’.Bijdeergste

vormenvanoneerlijkeberoepspraktijken(artikelenXIV.67,12°,16°en17°enXIV.70,1°,2°

en8°) isdesanctieautomatisch.270Hetgaathierbijvoorbeeldomhetbedrieglijkbeweren

dateenproductziekten,gebrekenofmisvormingenkangenezen.271Bijanderevormenvan

oneerlijkeberoepspraktijken(artikelenXIV.60totXIV.62,XIV.67,1°tot11°,13°tot15°,18°

tot 23°, en artikel XIV.70, 3° tot 7°) beschikt de rechter over een beoordelingsmarge. De

rechter kan zijn appreciatiebevoegdheid bijvoorbeeld gebruiken indien het gaat om het

bewereneengedragscodetehebbenondertekend,wanneerditniethetgevalis.272

146. Artikel XIV.19, lid 3WERbepaalt dat ‘in geval van niet-gevraagde levering, aan de

consument, de consument in elk geval is vrijgesteld van betaling van de prijs en van elke

anderetegenprestatie.’.

DeWVB bevatte geen gelijkluidende bepalingen. Dezewet was namelijk nooit aangepast

geweestaandeRichtlijnOneerlijkeHandelspraktijken(supranr.15).Metdeinvoegingvan

BoekXIVWER,dato.a.deRichtlijnOneerlijkeHandelspraktijkenomzettenaanzienvanvrije

beroepsbeoefenaars,isditprobleemvandebaan.NuBoekXIVWERomzettingsbepalingen

van deze richtlijn bevat, dienden ook de overeenkomstige sanctieregelingen, zoals

opgenomeninBoekVIWER,tewordenvoorzien.273

147. De ernst van de sancties, bepaald in artikel XIV.19 WER, zal de vrije

beroepsbeoefenaar stimuleren om geen overeenkomsten met consumenten te sluiten

ingevolgeoneerlijkeberoepspraktijkenenomniet-gevraagde leveringentevermijden.Ook

dit artikel is zeer consumentvriendelijk en kadert in een hoog beschermingsniveau voor

consumenten.

270Ibid.271Art.XIV.67,17°.272Art.XIV.67,1°.273B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)169;B.KEIRSBILCK,“Updatemarktpraktijken&beschermingvanconsumenten”inW.DEVROE,B.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),Themis91–Economischrecht,Brugge,dieKeure,2015,(23)45.

67

4.4.6.3 Verbod op gebruik van de wisselbrief

148. Artikel XIV.20 WER verbiedt, onverminderd bijzondere reglementeringen die het

uitdrukkelijk toelaten,debeoefenaarvaneenvrijberoepdeconsumenteenwisselbrief te

latenondertekenen,omdezelaatstedebetalingvanzijnverplichtingentelatenbelovenof

waarborgen.IndeWVBwasditverbodnietopgenomen.274

149. Ditverbodstreefternaarhetwerkenmeteenwisselbriefvollediguitteschakelenin

relatiesmetconsumenten.275Eenuiteenzettingoverdewerkingvandewisselbriefgaathet

bestek vandezemasterproef te buiten.Het gevaar vandewisselbrief schuilt er in dat de

consumentopdevervaldagvandewisselbriefgehoudenzouwordendeschulduithoofde

vandewisselbrieftevoldoenaaneenderdehouder,terwijldevrijeberoepsbeoefenaar(de

initiële trekker van de wisselbrief), zou hebben nagelaten de overeengekomen diensten

en/ofgoederenteleveren.276

150. Verschillendeauteursmenenechterdatdezebepaling,zoalsdebepalingeninzakede

aankondigingen van prijsverminderingen (supra nr. 139 e.v.), strijdig ismet het Europees

recht, vermits het gebruik van wisselbrieven kan worden beschouwd als een

handelspraktijk.277,278 Indienmende zwarte lijst vanonderalleomstandighedenverboden

handelspraktijken in de Richtlijn Oneerlijke Handelspraktijken bekijkt, komt men tot de

constatatiedathetgebruikvanwisselbrievenernietinwerdopgenomen.Daardezerichtlijn

gebaseerd is op maximale harmonisatie, had de Belgische wetgever volgens o.a. STUYCK,

STEENNOT, GEERTS en VANDENDRIESSCHE, ook deze bepaling bij de invoering van het WER

achterwegemoetenlaten.279

274B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)169.275Y.VANDENDRIESSCHE,“Marktpraktijken,consumentenbeschermingendeadvocatuuranno2015”inI.AERTS,J.P.BLUMBERG,L.BRANTS,E.CLAESEN,K.DEBILCK,M.DEHAAS,J.ROCHTUSenY.VANDENDRIESSCHE(eds.),Hetadvocatenkantoor2.0,Intersentia,2015,(95)108-109.276Ibid.277Ibid.278Voorvrijeberoepsbeoefenaarswordthetbegrip‘handelspraktijk’inBoekXIVWERsystematischvervangendoorhetbegrip‘beroepspraktijk’(infranr.223).279 Y.VANDENDRIESSCHE, “Marktpraktijken, consumentenbeschermingendeadvocatuuranno2015” in I.AERTS,J.P. BLUMBERG, L. BRANTS, E. CLAESEN, K. DE BILCK, M. DE HAAS, J. ROCHTUS en Y. VANDENDRIESSCHE (eds.), Hetadvocatenkantoor2.0,Intersentia,2015,(95)109;R.STEENNOTenP.GEERTS,“DeimplementatievandeRichtlijn

68

4.4.6.4 Telefoonkosten

151. Artikel XIV.21 WER vormt de omzetting van artikel 21 van de Richtlijn

Consumentenrechten. In de WVB kon geen gelijkluidende bepaling worden

teruggevonden.280 Deze bepaling is dus nieuw ten aanzien van beoefenaren van vrije

beroepen.

152. Wanneer de consument de vrije beroepsbeoefenaar zou opbellen in verbandmet

een reeds gesloten overeenkomst, dan kan alleen dewerkelijke kost van de oproep hem

worden aangerekend. De vrije beroepsbeoefenaar mag geen kosten aanrekenen voor de

inhoudvandattelefoongesprek.281

153. STEENNOTenGEERTSzijnerookhiervanovertuigddathetgaatomeenhandelspraktijk

endebepalingdaaromstrijdigismetdeRichtlijnOneerlijkeHandelspraktijken.282,283

4.4.6.5 Verbod op ‘defaultopties’

153. Artikel XIV.22 WER nam artikel 22 van de Richtlijn Consumentenrechten identiek

over.284 Dit artikel bevat het verbod op ‘defaultopties’ of standaardopties. Om de

instemming van de consument te verkrijgen, kan de vrije beroepsbeoefenaar hem vooraf

geenbepaaldeaanvullendedienstenofgoederenlatenaanvinken,waardoordeconsument

geacht zou worden te hebben ingestemd met betaling voor die aanvullende diensten of

OneerlijkeHandelspraktijken in België enNederland”,TPR 2011, (677) 687; J. STUYCK, “Handelspraktijken” inBeginselenvanBelgischPrivaatrecht,Mechelen,Kluwer,2004,430.280B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)169.281J.STUYCK,“Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inJ.ROESEMSenVLAAMSPLEITGENOOTSCHAP(eds.),TransactiesengeschillenbeslechtinginhetWetboekvanEconomischRecht,Intersentia,2016, (1) 21; B. KEIRSBILCK, “Update marktpraktijken & bescherming van consumenten” in W. DEVROE, B.KEIRSBILCK en E. TERRYN (eds.), Themis 91 – Economisch recht, Brugge, die Keure, 2015, (23) 45-46; LeidraadbetreffendeRichtlijn2011/83/EUbetreffendeconsumentenrechten,juni2014,71.282 R. STEENNOT en P. GEERTS, “De implementatie van de Richtlijn Oneerlijke Handelspraktijken in België enNederland”,TPR2011,(677)687-688.283Voorvrijeberoepsbeoefenaarswordthetbegrip‘handelspraktijk’inBoekXIVWERsystematischvervangendoorhetbegrip‘beroepspraktijk’.284B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)169-170; J. STUYCK, “Marktpraktijkenen consumentenbeschermingook voor vrijeberoepen” in J. ROESEMSenVLAAMS PLEITGENOOTSCHAP (eds.), Transacties en geschillenbeslechting in het Wetboek van Economisch Recht,Intersentia, 2016, (1) 21-22; B. KEIRSBILCK, “Updatemarktpraktijken& bescherming van consumenten” inW.DEVROE,B.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),Themis91–Economischrecht,Brugge,dieKeure,2015,(23)46.

69

goederen.285 De uitdrukkelijke toestemming van de consument is hiervoor nodig. De

toestemmingkanm.a.w.nietwordenafgeleiduitstandaardoptiesdiedeconsumentmoet

afwijzen om extra betaling te vermijden. De WVB bevatte geen verbod inzake

‘defaultopties’.Voorvrijeberoepenisdezebepalingdusnieuw.Inartikel44vandeWMPC

anticipeerde de Belgischewetgeverwel al op deze verplichting.286 Dit artikel bleef echter

beperkttotovereenkomstenophetinternet.DeRichtlijnConsumentenrechtenverplichtnu

diebepalinguittebreidennaarallesoortovereenkomsten.

154. Bijeeninbreukophetverbodvan‘defaultopties’,heeftdeconsumenthetrechtop

terugbetalingvandeextrabetalingen.287Ditmoedigt vrijeberoepsbeoefenarenaanom in

hun overeenkomsten met consumenten geen gebruik te maken van standaardopties en

zorgtopdiemaniervooreenhogerniveauvanconsumentenbescherming.

4.4.6.6 Geen toeslag voor gebruik bepaald betaalmiddel

155. Teromzettingvanartikel19vandeRichtlijnConsumentenrechtenwerdartikelXIV.23

WER ingeschreven.288 Hierin werd het verbod opgenomen voor vrije beroepsbeoefenaars

om voor het gebruik van een bepaald betaalmiddel vergoedingen aan te rekenen die de

werkelijke kost die zij dragen voor het gebruik van dit middel overschrijden. Hier kan

bijvoorbeeldwordengedachtaankredietkaarten.Dezebepaling isnieuwtenopzichtevan

deWVB.OokdegelijkluidendebepalinginBoekVIisnieuwtenopzichtevandeWMPC.

156. Depraktischetoepassingvandezebepaling isafhankelijkvandemanierwaaropde

kosten voor de vrije beroepsbeoefenaar voor het gebruik van het betaalmiddel worden

berekend.289HieroverkanmenheteenenhetanderterugvindenindeLeidraad290.

285 E. TERRYN, “De richtlijn consumentenrechten: nieuwe reglementering op komst voor onder meerovereenkomstenopafstandenbuitenverkoopruimtengeslotenovereenkomsten”inX,DewetmarktpraktijkenenconsumentenbeschermingtoegepastinreeksJuraFalconisLibri,nr.16,Antwerpen,Intersentia,2012,62.286Ibid;Parl.St.Kamer,2013-2014,doc53,3423/001,28.287J.LAFFINEURenG.STRAETMANS,“Ladirective2011/83relativeauxdroitsdesconsommateurs:lesmodificationsde la réglementationconcernant lesventesauxconsommauteurset les ‘autresdroitsdes consommateurs’”,REDC2013,493-496.288BoekenVIenXIV,p.170;J.STUYCK,“Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inJ.ROESEMSenVLAAMSPLEITGENOOTSCHAP(eds.),TransactiesengeschillenbeslechtinginhetWetboekvanEconomischRecht,Intersentia,2016,(1)22-23.289Y.NINANEenA.BOCHON,“Actualitésenmatièredecontratsdeconsommation”inA.PUTTEMANS(ed.),LedroitdelaconsommationdanslenouveauCodededroitéconomique,Brussel,Bruylant,2014,87;G.VANDENDRIESSCHE,“MarktpraktijkenenconsumentenbescherminginboekVIvanhetwetboekvaneconomischrecht”inA.TALLON(ed.),Hetnieuwewetboekvaneconomischrecht,Brussel,Larcier,2014,187-188.

70

4.4.6.7 Leveringstermijn goederen aan de consument

157. Artikel XIV.24 vormt de omzettingsbepaling van artikel 18 van de Richtlijn

Consumentenrechten.291 Dit artikel bepaalt dat indien de partijen onderling geen ander

tijdstip voor de levering zijn overeengekomen, de vrije beroepsbeoefenaar verplicht is de

goederen onverwijld te leveren en in elk geval uiterlijk 30 dagen na sluiting van de

overeenkomst.292Andersdanonderhetgemeenkooprecht,geldtvoortaandatde levering

bij consumentenkoop nietmeer onmiddellijk opeisbaar is,maar slechts na het verstrijken

vaneentermijnvan30dagen.

158. Deze bepaling is niet geheel nieuw voor vrije beroepsbeoefenaars. In de WVB

bestond er reeds een bepaling over levering, nl. art. 15, §1 WVB, dewelke een

omzettingsbepaling vormde van de Richtlijn Overeenkomsten op Afstand293.294 Met de

omzetting van de Richtlijn Consumentenrechten in art. XIV.24 WER, werd het

toepassingsgebiedvande regelinguitgebreid totalle verkoopovereenkomsten tussenvrije

beroepsbeoefenaarsenconsumentendiegoederenbetreffen.295

159. Deuitbreidingvanhet toepassingsgebiedvandezebepaling,gecombineerdmetde

sancties waarop consumenten zich kunnen beroepen bij inbreuken296, zal vrije

beroepsbeoefenaarsaanzettenlaattijdigeleveringentevermijden.Opdiemanierwordtde

bescherming van de consument gegarandeerd. Volgens dememorie van toelichting is de

levering van goederen namelijk een van de voornaamste bronnen van geschillen met

ondernemingen, in het bijzonder goederen die verloren gaan of beschadigd worden

290LeidraadbetreffendeRichtlijn2011/83/EUbetreffendeconsumentenrechten,juni2014,66-71.291B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)170.292 E. TERRYN, “De richtlijn consumentenrechten: nieuwe reglementering op komst voor onder meerovereenkomstenopafstandenbuitenverkoopruimtengeslotenovereenkomsten”inX,DewetmarktpraktijkenenconsumentenbeschermingtoegepastinreeksJuraFalconisLibri,nr.16,Antwerpen,Intersentia,2012,60-61.293Richtlijn97/7/EGvanhetEuropeesParlementendeRaadvan20mei1997betreffendedebeschermingvandeconsumentbijopafstandgeslotenovereenkomsten,Pb.L.4juni1997,nr.144,19.294B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)170-171; E. TERRYN, “De richtlijn consumentenrechten: nieuwe reglementering op komst voor onder meerovereenkomstenopafstandenbuitenverkoopruimtengeslotenovereenkomsten”inX,DewetmarktpraktijkenenconsumentenbeschermingtoegepastinreeksJuraFalconisLibri,nr.16,Antwerpen,Intersentia,2012,60-61.295Ibid.296Zieart.XIV.24WER.

71

gedurendehetvervoerenlateofgedeeltelijkelevering.297Vandaarwashetnoodzakelijkde

regelsomtrenthetmomentvandeleveringteverduidelijkenenteharmoniseren,watdan

ookgebeurdisaandehandvandeRichtlijnConsumentenrechten.

4.4.6.8 Risicoregeling

160. Net zoals artikel XIV.23 WER, is deze bepaling volledig nieuw ten aanzien van

beoefenaren van vrije beroepen. Noch de WVB, noch de WMPC bevatten gelijkluidende

bepalingen.298 Dit artikel vormt de omzetting van artikel 20 van de Richtlijn

Consumentenrechten. In artikel XIV.25wordt de overgang van het risico op verlies of op

beschadiginggeregeldinb2covereenkomsten,datpasovergaatwanneerdeconsument(of

iemanddiedoordeconsumentwerdaangeduid)degoederenfysiekinbezitheeftgekregen.

Deze risicoregeling geldt enkel in de hypothese waarin de onderneming de goederen

opstuurtnaardeconsument.299Werddevervoerderechtergekozendoordeconsument,of

haaltdeconsumentdegoederenzelfaf,dangaathet risicoaloverbijde leveringaande

vervoerder.300Dezeregelingwijktafvandieinhetgemeenrecht.301

161. Deze bepaling draagt bij tot een hoger niveau van consumentenbescherming. De

consumentwordt immersbeschermdtegenalle risico’svanverliesofbeschadigingvande

goederen, totophetmomentdathijdegoederen fysiek inbezitneemt, zelfswanneerhij

een specifieke leveringswijze heeft gekozen uit een aantal mogelijkheden die de

onderneming aanbiedt.302 Daar het tijdstip van risico-overgang een bron kan zijn van

geschillenbijverliesofbeschadiging,isdezeregelingwelkom.303

162. DeWMPCbepaaldehieromtrent al datbij overeenkomstenopafstand, verzending

vangoederen(envantitelsdiedienstenvertegenwoordigen),gebeurdeoprisicovandegene

297Parl.St.Kamer,2013-2014,doc53,3423/001,29.298B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)171.299E.TERRYN,“Derichtlijnconsumentenrechten:nieuwereglementeringopkomstvoorondermeerovereenkomstenopafstandenbuitenverkoopruimtengeslotenovereenkomsten”inX,DewetmarktpraktijkenenconsumentenbeschermingtoegepastinreeksJuraFalconisLibri,nr.16,Antwerpen,Intersentia,2012,61-62.300Parl.St.Kamer,2013-2014,doc53,3423/001,30-31.301Parl.St.Kamer,2013-2014,doc53,3423/001,30.302B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)171.303Parl.St.Kamer,2013-2014,doc53,3423/001,30.

72

die met de consument had gecontracteerd.304 Nu krijgen we een gelijkaardige,

veralgemeende regeling voor alle consumentenkoopovereenkomsten die goederen

betreffen.

4.4.7 Overeenkomsten op afstand en buiten de gebruikelijke plaats van de beroepsuitoefening gesloten overeenkomsten

4.4.7.1 Algemeen

163. De Richtlijn Consumentenrechten is innovatief omdat de bepalingen inzake

overeenkomsten op afstand en buiten verkoopruimten305 gesloten overeenkomsten, het

voorwerpuitmakenvaneenbijna volledigegemeenschappelijkebasis inde richtlijn.306De

artikelen 6 t.e.m. 16 van de richtlijn zijn van toepassing op zowel overeenkomsten op

afstand als buiten verkoopruimten gesloten overeenkomsten. Enkel de formele vereisten

werdenopgenomenineenverschillendartikelenzijninhoudelijkniethetzelfde.

164. JammergenoegkoosdeBelgischewetgeverervoordebepalingentelkenstweekeer

omtezetten,éénkeerindeafdelingoveropafstandgeslotenovereenkomstenenéénkeer

indeafdelingvoorbuitenverkoopruimtengeslotenovereenkomsten.307Bovendienwerden

deze bepalingen omgezet in twee verschillende boeken, Boek VI en Boek XIV, waardoor

quasiidentiekdezelfderegelingvierkeerwordtherhaald.Menkanzichterechtafvragenof

ditvanuitlegistiekoogpuntdebesteoptiewas.

4.4.7.2 Overeenkomsten op afstand

165. ZoalsvermeldcreëertdeRichtlijnConsumentenrechteneennieuwwetgevendkader

voor onder andere de overeenkomsten op afstand.308 Ze vervangt de vroegere Richtlijn

97/7/EG betreffende overeenkomsten op afstand. Deze was gedeeltelijk omgezet in de

304E.TERRYN,“Derichtlijnconsumentenrechten:nieuwereglementeringopkomstvoorondermeerovereenkomstenopafstandenbuitenverkoopruimtengeslotenovereenkomsten”inX,DewetmarktpraktijkenenconsumentenbeschermingtoegepastinreeksJuraFalconisLibri,nr.16,Antwerpen,Intersentia,2012,62.305Voorvrijeberoepsbeoefenarenwordtgesprokenvan‘buitendegebruikelijkeplaatsvandeberoepsuitoefeninggeslotenovereenkomsten’.306B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)171-172.307Ibid.308E.TERRYN,“Actualiaovereenkomstenopafstand,ookvoorvrijeberoepen”,inW.DEVROE,B.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),Themis91–Economischrecht,Brugge,dieKeure,2015,(213)123.

73

WMPC (in de artikelen 45 e.v.WMPC) en gedeeltelijk in deWVB (in de artikelen 11 e.v.

WVB). Ter omzetting van artikel 6 en de artikelen 8 t.e.m. 16 van de Richtlijn

Consumentenrechten, werden de artikelen in de WMPC en de WVB aangepast en

ingeschreven in respectievelijk Boek VI en Boek XIV WER.309 De bepalingen die

overeenkomstenopafstandregelenzijninbeideboekenquasi-identiek.310

Definitieovereenkomstenopafstand:

166. Wat betreft de overeenkomsten op afstand, hanteert de Richtlijn

Consumentenrechten ongeveer dezelfde definitie als diegene die gold in deWMPC en de

WVB.311DedefinitievaneenovereenkomstopafstandbevindtzichinartikelI.8,15°WERen

werd voor vrije beroepers in een tweede artikel I.8 opgenomen (nl. art. I.8, 13° WER),

hoewelbeidedefinitiesgelijklopendzijn.Begrijpenwiebegrijpenkan…

167. Het belangrijkste verschil met de definities van ‘overeenkomst op afstand’ in de

WMPC en de WVB is dat het niet langer vereist is dat het systeem voor verkoop of

dienstverleningopafstand‘doordebetrokkenonderneming,respectievelijktitularisvaneen

vrijberoep’,wordtgeorganiseerd.312Hiermeewilmenaantonendatovereenkomstentussen

een onderneming (m.i.v. vrije beroepen) en consumenten, die gesloten worden via

elektronische marktplatformen door derden georganiseerd, maar door de onderneming,

resp.vrijeberoepsbeoefenaargebruikt(bv.eBay,Kapaza…),voortaanressorterenonderhet

toepassingsgebied.313Een‘georganiseerdsysteem’blijftwelvereist,waardoorwebsites‘die

louterinformatieoverdeonderneming,resp.vrijeberoeper,zijngoederenen/ofdienstenen

309B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)172.310E.TERRYN,“Actualiaovereenkomstenopafstand,ookvoorvrijeberoepen”,inW.DEVROE,B.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),Themis91–Economischrecht,Brugge,dieKeure,2015,(213)124.311Parl.St.Kamer,2013-2014,doc53,3423/001,10.312E.TERRYN,“Actualiaovereenkomstenopafstand,ookvoorvrijeberoepen”,inW.DEVROE,B.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),Themis91–Economischrecht,Brugge,dieKeure,2015,(213)126;R.STEENNOT,C.BIQUET-MATHIEUenJ.LOLY,“Hetherroepingsrecht:hetvoorstelvanrichtlijnbetreffendeconsumentenrechtenenhaarimpactopde Belgische wetgeving – Le droit de rétractation: la proposition de directive relative aux droits desconsommateurset son incidencesur la législationbelge”,DCCR2009,afl.84-85,89;R.STEENNOT,“Consumerprotection with regard to distance contracts after the transposition of the Consumer Rights Directive inBelgiumandFrance”,REDC2013,418-419.313E.TERRYN,“Actualiaovereenkomstenopafstand,ookvoorvrijeberoepen”,inW.DEVROE,B.KEIRSBILCKenE.TERRYN (eds.), Themis 91 – Economisch recht, Brugge, die Keure, 2015, (213) 126; Overweging 20 RichtlijnConsumentenrechten.

74

zijn contactgegevens bevatten’ niet als een georganiseerd systeem kunnen worden

gekwalificeerd.314 Indien een advocaat daarentegen op zijnwebsite bepaaldemodellen of

standaardcontracten aanbiedt tegen betaling, dan gaat dit een stap verder enwordt wel

degelijk gehandeld in het raam van een ‘georganiseerd systeem’ voor dienstverlening op

afstand en zullen bijgevolg de regelen betreffende de overeenkomst op afstand van

toepassingzijn.315

168. EenanderelichtewijzigingtenaanzienvandedefinitiesdiegoldenindeWMPCen

deWVB, is dat werd verduidelijkt dat, om te kunnen spreken van een overeenkomst op

afstand,ookhetsluitenvandeovereenkomstzelfviaeentechniekvoorcommunicatieop

afstanddientteverlopen.316Erzijneenaantalsituatieswaarindiscussiekanontstaanover

het al dan niet voldaan zijn aan de voorwaarden voor een overeenkomst op afstand.317

Overweging 20 van de Richtlijn Consumentenrechten brengt verduidelijking: in die

hypothesewaarineerstindeverkoopruimteninformatiewordtverstrektaandeconsument

envervolgensdeovereenkomstopafstandwordtonderhandeldenafgesloten,betrefthet

ook een overeenkomst op afstand.318 Gaat het daarentegen om de situatie waarin de

overeenkomst in de verkoopruimten van de onderneming wordt onderhandeld, maar ze

uiteindelijkgeslotenwordtmetbehulpvaneentechniekvoorcommunicatieopafstand,dan

is deze overeenkomst géén overeenkomst op afstand. Men kan zich afvragen of het

onderscheid tussen het louter verschaffen van informatie en het onderhandelen van de

overeenkomsten wel duidelijk te maken is.319 Bovendien vinden we dit onderscheid niet

terugindedefinitievaneen‘overeenkomstopafstand’inderichtlijnenhetWER.320TERRYN

en STEENNOT bemerken hierbij dat de nood aan extra bescherming voor de consument

314 Ibid; Parl. St. Kamer, 2013-2014, doc 53, 3423/001, 12; Leidraad betreffende Richtlijn 2011/83/EUbetreffendeconsumentenrechten,juni2014,36.315E.TERRYN,“Actualiaovereenkomstenopafstand,ookvoorvrijeberoepen”,inW.DEVROE,B.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),Themis91–Economischrecht,Brugge,dieKeure,2015,(213)126-127.316 E. TERRYN, “Verkoop op afstand aan consumenten” in H. DE DECKER, V. SAGAERT, E. TERRYN, B. TILLEMAN, A.VERBEKEenL.Ballon(eds.),Koop–Gemeenrecht.Contractueleclausules,Antwerpen,Inersentia,2016,(47)55.317 E. TERRYN, “De richtlijn consumentenrechten: nieuwe reglementering op komst voor onder meerovereenkomstenopafstandenbuitenverkoopruimtengeslotenovereenkomsten”inX,DewetmarktpraktijkenenconsumentenbeschermingtoegepastinreeksJuraFalconisLibri,nr.16,Antwerpen,Intersentia,2012,37.318B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)173.319E.TERRYN,“Actualiaovereenkomstenopafstand,ookvoorvrijeberoepen”,inW.DEVROE,B.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),Themis91–Economischrecht,Brugge,dieKeure,2015,(213)126.320Ibid;R.STEENNOTenE.TERRYN,“DenieuwebepalingenuitBoekVIvanhetWetboekEconomischRecht:eeneerstecommentaar”,DCCR2014,27.

75

wegvalt,wanneerhijinformatieheeftgevraagdindewinkel.321Aangeziendeconsumentde

goederenheeftkunnenbekijkenenvragenheeftkunnenstellenoverdedienst,kanergeen

sprakezijnvaninformatieasymmetrie,gecreëerddoordegebruiktecommunicatietechniek.

169. In de advocatuur werd de vraag gesteld of een advies per telefoon of mail de

bepalingen vandeovereenkomstop afstand toepasselijkmaakt.322De Leidraadpreciseert

datindieneenondernemingslechtsoccasioneelpermailoftelefooneenovereenkomstmet

een consument sluit, nadat hij door de consument werd gecontacteerd, dit niet als een

overeenkomst op afstand kan worden gekwalificeerd323. Daar dergelijk advies vaak niet

uitzonderlijkisenondernemingenverplichtzijnom,indienzeovereenwebsitebeschikken,

de‘gegevensdieeensnelcontactmogelijkmaken,m.i.v.e-mail’,ophunwebsiteteplaatsen,

poneert TERRYN dat hier geen sprake kan zijn van een georganiseerd systeem van

dienstverleningopafstand.324Opdatersprakezoukunnenzijnvandergelijksysteem, iser

meernodigdanlouterhetgebruikvaneentechniekvoorcommunicatieopafstand.Ookeen

zekere planmatigheid en organisatie van middelen en/of personeel zijn vereist, om op

systematischewijze op afstand te contracteren.325Gaat het daarentegen bijvoorbeeld om

eenofmeerdereadvocatendiezichgaanprofilerenenorganiserenalsdienstverstrekkersop

afstand, indevormvaneencallcentervoorjuridischadvies,kanmenwelsprekenvaneen

georganiseerdsysteemopafstandenzullenbijgevolgdebepalingeninzakeovereenkomsten

opafstandvantoepassingzijn.326Oferaldannietsprakeisvaneengeorganiseerdsysteem

op afstand en of bijgevolg de bepalingen betreffende overeenkomsten op afstand van

toepassingzijn,moetsteedsinconcretowordenbeoordeeld.

170. In de Richtlijn Consumentenrechten werden een groot aantal overeenkomsten

uitgesloten van het toepassingsgebied.327 In Boek VI werden deze uitsluitingen niet

321Ibid.322E.TERRYN,“Actualiaovereenkomstenopafstand,ookvoorvrijeberoepen”,inW.DEVROE,B.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),Themis91–Economischrecht,Brugge,dieKeure,2015,(213)127.323Ibid;LeidraadbetreffendeRichtlijn2011/83/EUbetreffendeconsumentenrechten,juni2014,36.324E.TERRYN,“Actualiaovereenkomstenopafstand,ookvoorvrijeberoepen”,inW.DEVROE,B.KEIRSBILCKenE.TERRYN (eds.), Themis 91 – Economisch recht, Brugge, die Keure, 2015, (213) 127-128; B. KEIRSBILCK,“Overeenkomstenopafstandene-commerce”inJ.ROESEMSenVLAAMSPLEITGENOOTSCHAP(eds.),TransactiesengeschillenbeslechtinginhetWetboekvanEconomischRecht,Intersentia,2016,(35)36.325Ibid.326E.TERRYN,“Actualiaovereenkomstenopafstand,ookvoorvrijeberoepen”,inW.DEVROE,B.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),Themis91–Economischrecht,Brugge,dieKeure,2015,(213)127.327E.TERRYN,“Actualiaovereenkomstenopafstand,ookvoorvrijeberoepen”,inW.DEVROE,B.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),Themis91–Economischrecht,Brugge,dieKeure,2015,(213)133.

76

overgenomen voor de regelen betreffende overeenkomsten op afstand. In Boek XIV

daarentegen,werdenerwel2uitzonderingenvoorzieninartikelXIV.26(supranr.123).

4.4.7.3 Buiten de gebruikelijke plaats van beroepsuitoefening gesloten overeenkomsten

171. Ter omzetting van de artikelen 6, 7 en 9 t.e.m. 16 van de Richtlijn

Consumentenrechten,werden de bepalingen omtrent buiten de verkoopruimten gesloten

overeenkomstendiewarenopgenomenindeartikelen58e.v.vandeWMPC,ingewijzigde

vormovergenomenindeartikelenVI.64e.v.WER.328 IndeWVBdaarentegen,warengeen

gelijkluidendebepalingenopgenomen.DeomzettingvandeRichtlijnConsumentenrechten

tenaanzienvanvrijeberoepsbeoefenaarsbrachthierverandering in.Voortaankunnende

bepalingenbetreffendebuitende gebruikelijke plaats vandeberoepsuitoefening gesloten

overeenkomstenwordenteruggevondenindeartikelenXIV.38e.v.WER.

Definitiebuitengebruikelijkeplaatsvandeberoepsuitoefeninggeslotenovereenkomsten:

172. Zoals reeds werd uiteengezet, werd het begrip ‘buiten verkoopruimten gesloten

overeenkomst’ voor vrije beroepsbeoefenaars vervangen door ‘buiten de gebruikelijke

plaats van beroepsuitoefening gesloten overeenkomst’ (supra nr. 122). De definities van

‘buitenverkoopruimtengeslotenovereenkomsten’en‘buitendegebruikelijkeplaatsvande

beroepsuitoefening gesloten overeenkomsten’werden opgenomen in resp. artikel I.8, 31°

en I.8, 28° WER.329 In vergelijking met de definitie van ‘buiten de lokalen van de

onderneming gesloten overeenkomsten’ diewas ingeschreven in artikel 58WMPC, is de

definitieverruimd.330Denieuwe,verruimdedefinitiebeschermtdeconsumentnietalleenbij

excursies, maar bij alle overeenkomsten gesloten buiten de verkoopruimten en in

gelijktijdigefysiekeaanwezigheid.

328B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)171.329B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)173.330Parl.St.Kamer,2013-2014,doc53,3423/001,10.

77

173. De definitie van ‘verkoopruimte’/’gebruikelijke plaats van beroepsuitoefening’ kan

wordenteruggevondeninresp.artikelI.8,32°enI.8,29°.331Watbetreftadvocatenworden

ookdeplaatsenwaarzij‘gewoonlijk’hunactiviteitenuitvoereninaanmerkinggenomenals

zijndedegebruikelijkeplaatsvandeberoepsuitoefening.DitiseenverdienstevandeOrde

van Vlaamse Balies en de Ordre des Barreaux Francophones et Germanophone.332 Voor

advocaten kan ‘gewoonlijk’ bijvoorbeeld verwijzen naar de gevangenis, het

politiecommissariaat of het gerechtsgebouw.333 Het ligt immers in de aard van hun

activiteitenomopdieplaatsenrelatiesaanteknopenmetcliënten.Doordezeplaatsenals

gebruikelijke plaatsen van beroepsuitoefening te kwalificeren, zullen de strengere,

consumentenbeschermende bepalingen voor overeenkomsten gesloten buiten de

gebruikelijkeplaatsvandeberoepsuitoefening,ernietopvantoepassingzijn.Hetisechter

devraagofditwelverenigbaar ismetde richtlijn,daardeze laatstezichverzet tegeneen

invulling van het begrip ‘verkoopruimte’ als zijnde publiek toegankelijke plaatsen, zoals

straten,winkelcentra,… die door de handelaar in uitzonderlijke gevallen voor zijn zakelijke

activiteitenwordengebruikt.334

174. EenbelangrijkverschilinvergelijkingmetderegelingdiegoldindeWMPC,isdatde

buiten de verkoopruimten gesloten overeenkomstenwaarvoor de consument een bezoek

heeft gevraagd, niet langer uitgesloten worden.335 Dit omdat de Richtlijn

Consumentenrechten niet langer het onderscheid maakt tussen buiten verkoopruimten

geslotenovereenkomsten,aldannietopvraagvandeconsument.336Deratiolegisvandeze

uitzondering schuilde in de illusie dat wanneer de consument zelf om een bezoek heeft

gevraagd, hij niet langer verrast kan worden en bijgevolg geen extra bescherming nodig

heeft.Deze illusiewerdontkrachtdooreenonderzoekdataantoondedatconsumenten in

331B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)175.332 Y.VANDENDRIESSCHE, “Marktpraktijken, consumentenbeschermingendeadvocatuuranno2015” in I.AERTS,J.P. BLUMBERG, L. BRANTS, E. CLAESEN, K. DE BILCK, M. DE HAAS, J. ROCHTUS en Y. VANDENDRIESSCHE (eds.), Hetadvocatenkantoor2.0,Intersentia,2015,(95)115.333Ibid.334Ibid;Overweging22RichtlijnConsumentenrechten.335 E. TERRYN, “De richtlijn consumentenrechten: nieuwe reglementering op komst voor onder meerovereenkomstenopafstandenbuitenverkoopruimtengeslotenovereenkomsten”inX,DewetmarktpraktijkenenconsumentenbeschermingtoegepastinreeksJuraFalconisLibri,nr.16,Antwerpen,Intersentia,2012,38.336 B. KEIRSBILCK, “Updatemarktpraktijken&bescherming van consumenten” inW.DEVROE, B. KEIRSBILCK en E.TERRYN(eds.),Themis91–Economischrecht,Brugge,dieKeure,2015,(23)55;BoekenVIenXIV,p.175.

78

eenthuissituatiejuistkwetsbaarderzijnvooragressievepraktijken,ookalhebbenzezelfom

hetbezoekverzocht.337

175. Tot slot kan hier nog bij worden vermeld dat consumenten die buiten de

verkoopruimten van de onderneming een overeenkomst sloten, naar Belgisch recht ook

beschermdwerdendoordereglementeringinzakeambulantehandel338.339Ditwerdbepaald

in artikel 64WMPCenwerdovergenomen in artikelVI.74WER.Ambulante activiteiten340

werden onderworpen aan een voorafgaande machtiging door een ondernemingsloket.

Daarnaastgoldeenverbodopambulantehandeltenhuizevandeconsumentvanproducten

of diensten voor een totalewaarde vanminder dan 250 euro per consument. Bovendien

goldeenabsoluutverbodopambulantehandelvanbepaaldeproductenofdiensten.341De

Belgischewetgeverwerd echter op de vingers getikt wegens strijdigheidmet de Richtlijn

OneerlijkeHandelspraktijken,gebaseerdopmaximaleharmonisatie.Inhetarrestvan10juli

2014oordeeldehetHofvanJustitiedatambulanteactiviteitenkunnenwordenaangemerkt

alseenhandelspraktijk.Indienmendezwartelijstvanonderalleomstandighedenverboden

handelspraktijken in de richtlijn bekijkt, dan vindtmen daar geen verbod in terug op het

uitoefenenvanambulanteactiviteitenzondervoorafgaandemachtiging.342

176. Dit is relevant te vermelden daar vrije beroepsbeoefenaars onder het

toepassingsgebiedvanBoekVIvallen,vooractiviteitendienietkunnenwordenaangemerkt

alseenintellectuele,kenmerkendeprestatie.

337 E. TERRYN, “De richtlijn consumentenrechten: nieuwe reglementering op komst voor onder meerovereenkomstenopafstandenbuitenverkoopruimtengeslotenovereenkomsten”inX,DewetmarktpraktijkenenconsumentenbeschermingtoegepastinreeksJuraFalconisLibri,nr.16,Antwerpen,Intersentia,2012,38;E.TERRYN, “Normatieve kenmerken van het herroepingsrecht” in E. TERRYN (ed.) Bedenktijden in hetconsumentenrecht:hetherroepingsrechtalsinstrumentvanconsumentenbescherming,Antwerpen,Intersentia,2008,(525)541.338Wetvan25juni1993betreffendedeuitoefeningendeorganisatievanambulante-enkermisactiviteiten,BS13september1993,21526.339B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)176.340 Artikel 2, § 1, lid 1 van dewet van 25 juni 1993 omschrijft een ‘ambulante activiteit’ als ‘elke verkoop,tekoopaanbiedingofuitstellingmethetoogopdeverkoopaandeconsumentvanproductenenbijkomstigvandienstendieopdezeproductenbetrekkinghebbendooreenhandelaar,buitendevestigingendiezijnvermeldinzijn inschrijving in de Kruispuntbank van Ondernemingen of door een persoon die niet over een dergelijkevestigingbeschikt’.341 B. KEIRSBILCK, “Updatemarktpraktijken&bescherming van consumenten” inW.DEVROE, B. KEIRSBILCK en E.TERRYN(eds.),Themis91–Economischrecht,Brugge,dieKeure,2015,(23)56-57.342Ibid.

79

177. Debepalingeninzakebuitendegebruikelijkeplaatsvanberoepsuitoefeninggesloten

overeenkomstenzijnnietvantoepassingopovereenkomstenopgestelddooreennotarisof

een gerechtsdeurwaarder in hun hoedanigheid van openbaar ambtenaar (art. XVI.38, §1

WER). Ook de overeenkomsten met betrekking tot juridische bijstand verleend door een

advocaatzijnuitgezonderdvanhettoepassingsgebied(supranr.123)(art.XIV.38,§2WER).

4.4.7.4 Belangrijkste nieuwe bepalingen voor vrije beroepsbeoefenaren bij overeenkomsten op afstand en buiten de gebruikelijke plaats van beroepsuitoefening gesloten overeenkomsten

178. In wat volgt zullen de belangrijkste nieuwe verplichtingen voor de vrije

beroepsbeoefenaren worden besproken op het vlak van overeenkomsten op afstand en

buiten de gebruikelijke plaats van de beroepsuitoefening gesloten overeenkomsten. Deze

wijzigingen zijn het resultaat van de omzetting van de Richtlijn Consumentenrechten. In

overweging 65 van deze richtlijn wordt haar doelstelling verduidelijkt: bijdragen aan de

goede werking van de interne markt door de verwezenlijking van een hoog niveau van

consumentenbescherming. Voor overeenkomsten op afstand en buiten de gebruikelijke

plaatsvandeberoepsuitoefeninggeslotenovereenkomsten,trachtmendittebereikenaan

dehand van informatieverplichtingen en eenherroepingsrecht.343Het is danookopdeze

vlakken dat de vrije beroepsbeoefenaren de impact van de omzetting van de Richtlijn

Consumentenrechten het meest zullen gewaarworden. Aangezien de bepalingen in de

richtlijngelijklopendzijnvoorovereenkomstenopafstandenbuitendegebruikelijkeplaats

van beroepsuitoefening gesloten overeenkomsten, zullen de vernieuwingen telkens voor

beide overeenkomsten samen besproken worden. Enkel de formele vereisten zijn

verschillendenwordenbijgevolgapartbehandeld.

A. Precontractuele informatieverplichting

179. Voordatdeconsumentverbondenisdooreenovereenkomstopafstand,resp.buiten

de gebruikelijke plaats van de beroepsuitoefening gesloten overeenkomst, moet de vrije

beroepsbeoefenaardeconsumenteenheleresemaan informatieverschaffen (art.XIV.27

343 E. TERRYN, “De richtlijn consumentenrechten: nieuwe reglementering op komst voor onder meerovereenkomstenopafstandenbuitenverkoopruimtengeslotenovereenkomsten”inX,DewetmarktpraktijkenenconsumentenbeschermingtoegepastinreeksJuraFalconisLibri,nr.16,Antwerpen,Intersentia,2012,42.

80

en XIV. 39 WER). Deze artikelen vormen de omzetting van artikel 6 van de Richtlijn

Consumentenrechten.344

180. IndeartikelenXIV.27enXIV.39WERwerdde lijstvanelementenvandealgemene

precontractuele informatieverplichting voor andere dan op afstand of buiten de

gebruikelijkeplaatsvanberoepsuitoefeninggeslotenovereenkomsten,opgenomeninartikel

XIV.3,hernomen(supranrs.125t.e.m.132)enwerdenernogelementenaantoegevoegd,

teneinde de consument in deze situaties extra bescherming te bieden.345 De aanvullende

voorschriftenhebbenvooralbetrekkingopinformatieinzakehetherroepingsrecht(bestaan,

voorwaarden, termijn, modaliteiten,…), de kosten van het gebruik van middelen voor

communicatieopafstand,waarborgsommenen financiëlegarantiesenbuitengerechtelijke

geschilbeslechtingsprocedures.346

181. De impact voor vrije beroepsbeoefenaars is minder groot op het vlak van

overeenkomsten op afstand dan voor overeenkomsten buiten de gebruikelijke plaats van

beroepsuitoefening: in de WVB was ook al een precontractuele informatieverplichting

ingeschreven in artikel 12WVB. Dezewerd in artikel XIV. 27 uitgebreid. Op het vlak van

overeenkomsten buiten de gebruikelijke plaats van de beroepsuitoefening is de

precontractueleinformatieplichtvernieuwender.IndeWVBwerddezesoortovereenkomst

immers niet geregeld. In de WMPC was wel een precontractuele informatieplicht

opgenomen voor overeenkomsten gesloten buiten de lokalen van de onderneming,maar

dezewaszeerbeperkt.347Denieuwebepalingenwordenhieronderopgesomd.

181. Informatie die betrekking heeft op het herroepingsrecht (infra nrs. 196 e.v.) kan

voortaan door de vrije beroepsbeoefenaar worden verstrekt door middel van

344B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)178.345B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)155; E. TERRYN, “De richtlijn consumentenrechten: nieuwe reglementering op komst voor onder meerovereenkomstenopafstandenbuitenverkoopruimtengeslotenovereenkomsten”inX,DewetmarktpraktijkenenconsumentenbeschermingtoegepastinreeksJuraFalconisLibri,nr.16,Antwerpen,Intersentia,2012,43.346Ibid;LeidraadbetreffendeRichtlijn2011/83/EUbetreffendeconsumentenrechten,juni2014,34-35.347B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)178.

81

modelinstructies voor herroeping (artikelen XIV.27, § 2 en XIV. 39, § 2).348 Deze werden

opgenomeninbijlage1vanBoekXIVWERenverzekerendevrijeberoepsbeoefenaarervan

aanalleinformatieverplichtingenm.b.t.hetherroepingsrechttehebbenvoldaan,tenminste

indiendemodelformulierenopcorrectewijzewerdeningevuld.

182. DeartikelenXIV.27,§3enXIV.39,§3WERbepalendatdeinformatieeenintegraal

onderdeelvormtvandeovereenkomstendatzenietkanwordengewijzigddoordepartijen,

tenzijzehiervanuitdrukkelijkafwijken.

183. Debewijslastvoordenalevingvandeinformatievoorschriftenligtbijdebeoefenaar

vaneenvrijberoep(artikelenXIV.27,§5enXIV.39,§5WER).

184. Indiendeinformatieplichtnietwerdnageleefd,werdener,opéénsituatiena,geen

specifiekesanctiesvoorzien.Bijgevolgzullendegemeenrechtelijkesanctiesvan toepassing

zijn.349Hierbij kanwordengedachtaande leer vandewilsgebrekenofdeverplichting tot

schadeherstel.350Enkelindiennietwerdvoldaanaandeinformatievoorschriftenbetreffende

extra lasten en andere kosten of betreffende de kosten van het terugzenden van de

goederen,bepaaltartikelXIV.27,§4resp.XIV.39,§4WERdatdeconsumentdezelastenof

kostennietmoetdragen.

B. Formele vereisten

185. Zoalsuiteengezet(supranr.178),zullendeovereenkomstenopafstandendebuiten

degebruikelijkeplaatsvanberoepsuitoefeninggeslotenovereenkomstenhierapartworden

behandeld. Bij het verstrekken van informatie aan de consument bij overeenkomsten op

afstandenbuitendegebruikelijkeplaatsvanberoepsuitoefeninggeslotenovereenkomsten,

kunnen 2 fasen onderscheiden worden. Enerzijds de fase voor het sluiten van de

overeenkomstenanderzijdsdefasevandebevestigingvandeovereenkomst.348B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)179; E. TERRYN, “De richtlijn consumentenrechten: nieuwe reglementering op komst voor onder meerovereenkomstenopafstandenbuitenverkoopruimtengeslotenovereenkomsten”inX,DewetmarktpraktijkenenconsumentenbeschermingtoegepastinreeksJuraFalconisLibri,nr.16,Antwerpen,Intersentia,2012,45.349B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)179.350 E. TERRYN, “De richtlijn consumentenrechten: nieuwe reglementering op komst voor onder meerovereenkomstenopafstandenbuitenverkoopruimtengeslotenovereenkomsten”inX,DewetmarktpraktijkenenconsumentenbeschermingtoegepastinreeksJuraFalconisLibri,nr.16,Antwerpen,Intersentia,2012,45.

82

Overeenkomstenopafstand:

186. Debepalingeninzakedeformelevereistenvoorovereenkomstenopafstandvormen

eenomzettingvanartikel8vandeRichtlijnConsumentenrechtenenwerdeningeschrevenin

artikel XIV. 28 WER. Dit artikel brengt een aantal belangrijke vernieuwingen teweeg, in

vergelijkingmetartikel13WVB,diehieronderwordenweergegeven.351

Voorhetsluitenvandeovereenkomst:

187. OpgrondvanartikelXIV.27,§1junctoXIV.28,§1kiestdevrijeberoepsbeoefenaar

zelfdegebruiktecommunicatietechniekomdeprecontractueleinformatiemeetedelen.352

De informatie moet worden verstrekt op een manier die aangepast is aan de gekozen

communicatietechniek.353Artikel13WVBbepaaldedatdetitularisvaneenvrijberoepzijn

cliëntopschriftelijkewijze,ofopeenandereduurzamedrager,bepaaldeinlichtendiendete

verschaffen.

188. Artikel XIV. 28 WER bevat verder nog enkele nieuwe, bijkomende

informatieverplichtingen, voor overeenkomsten gesloten langs elektronische weg,

overeenkomstengeslotenmetbehulpvaneentechniekvoorcommunicatieopafstanddie

beperkteruimteoftijdbiedtenvoorovereenkomstengeslotenviadetelefoon.354

Zo bepaalt artikel XIV.28, § 2, lid 1 WER dat bij overeenkomsten op afstand die op

elektronische wijze (bijv. via een website of sms) worden gesloten en een

betalingsverplichtinginhoudenvoordeconsument,bepaaldeinformatie355opeenduidelijke

eninhetoogspringendemaniermoetwordenverstrekt.IndeLeidraad356 isdeCommissie

vanoordeeldatditeenstrengerevereisteisdandealgemenevereistenvanduidelijkheiden

begrijpelijkheid (supra nr. 128). Deze informatie moet worden weergegeven onmiddellijk

351B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)179.352 E. TERRYN, “Verkoop op afstand aan consumenten” in H. DE DECKER, V. SAGAERT, E. TERRYN, B. TILLEMAN, A.VERBEKEenL.Ballon(eds.),Koop–Gemeenrecht.Contractueleclausules,Antwerpen,Inersentia,2016,(47)63.353E.TERRYN,“Actualiaovereenkomstenopafstand,ookvoorvrijeberoepen”,inW.DEVROE,B.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),Themis91–Economischrecht,Brugge,dieKeure,2015,(213)134.354E.TERRYN,“Actualiaovereenkomstenopafstand,ookvoorvrijeberoepen”,inW.DEVROE,B.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),Themis91–Economischrecht,Brugge,dieKeure,2015,(213)134.355 Dit betreft de in artikel XIV.27, § 1, 1°, 5°, 15° en 16° genoemde informatie over de voornaamstekenmerken, de totale prijs, de duur van de overeenkomst en de minimumduur van de contractueleverplichtingenvandeconsument.356LeidraadbetreffendeRichtlijn2011/83/EUbetreffendeconsumentenrechten,juni2014,37.

83

voordatdeconsumenteenelektronischebestellingplaatst.357Indepraktijkbetekentditdat

de consument zijn bestelling moet kunnen verifiëren, net vooraleer hij de knop aanklikt

waarmeehijzijnbestellingeffectiefplaatst.358

Eenanderevernieuwingisdatdeconsumentbijhetplaatsenvanzijnbestellinguitdrukkelijk

moeterkennendatdebestellingeenbetalingsverplichtinginhoudt,zonietisdeconsument

niet door de overeenkomst of bestelling verbonden (artikel XIV. 28, § 2, lid 2WER). Dit

gebeurt d.m.v. de goed leesbare vermelding ‘bestelling met betalingsverplichting’ of een

overeenkomstige,ondubbelzinnigeformulering.359

Indederdeparagraafvanhetzelfdeartikelwerdeennieuweverplichtingopgenomenvoor

websites waarop handel wordt gedreven. Voortaanmoet, uiterlijk aan het begin van het

bestelproces,opeenduidelijkeen leesbaremanierwordenaangegevenoferbeperkingen

gelden voor de levering. Er zijn namelijk handelaars die niet in heel Europa leveren.360

Bovendienmoetopdezelfdewijzewordenweergegevenwelkebetaalmiddelenaldanniet

wordenaanvaard.361

Watbetreftdeovereenkomstengeslotenmetbehulpvaneentechniekvoorcommunicatie

opafstanddiebeperktetijdofruimtebiedtvoorhettonenvandeinformatie(bv.sms),is

het nieuw dat via die specifieke techniek bepaalde informatie362 moet worden verstrekt

vooraleer de overeenkomst wordt gesloten (artikel XIV. 28, § 4 WER).363 De overige, in

artikel XIV. 27, § 1, bedoelde informatie moet door de beoefenaar van een vrij beroep

verstrektworden overeenkomstig artikel XIV. 28, § 1. Dememorie van toelichting schept

verduidelijking: ‘Voor overeenkomsten op afstandmoeten de informatievereisten rekening357B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)180.358B.KEIRSBILCK,“Overeenkomstenopafstandene-commerce”inJ.ROESEMSenVLAAMSPLEITGENOOTSCHAP(eds.),TransactiesengeschillenbeslechtinginhetWetboekvanEconomischRecht,Intersentia,2016,(35)42-43.359Ibid;LeidraadbetreffendeRichtlijn2011/83/EUbetreffendeconsumentenrechten,juni2014,38.360 E. TERRYN, “De richtlijn consumentenrechten: nieuwe reglementering op komst voor onder meerovereenkomstenopafstandenbuitenverkoopruimtengeslotenovereenkomsten”inX,DewetmarktpraktijkenenconsumentenbeschermingtoegepastinreeksJuraFalconisLibri,nr.16,Antwerpen,Intersentia,2012,47.361B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)180.362 Dit betreft de in artikel XIV. 27, §1, 1°, 2°, 5°, 8° en 15° genoemde informatie over de voornaamstekenmerken, de identiteit, de totale prijs, de duur van de overeenkomst en de minimumduur van decontractueleverplichtingenvandeconsument.363B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)180.

84

houdenmetdetechnischebeperkingenvanbepaaldemedia.Indergelijkegevallenmoetde

beoefenaar van een vrij beroep voldoen aan bepaalde minimumvoorschriften en de

consument voor het overige oppassendewijze verwijzennaar eenandere informatiebron,

waar de relevante informatie rechtstreeks beschikbaar is en gemakkelijk kan worden

geraadpleegd.’364

In artikel XIV. 28, § 5 WER werd de nieuwe verplichting voor vrije beroepsbeoefenaars

ingeschrevenom,indieneenovereenkomstopafstandwordtgeslotenviadetelefoon,ook

wel‘coldcalling’genaamd,deconsumenteenaantalgegevensmeetedelen.Hetgaathier

om de identiteit van de vrije beroepsbeoefenaar en desgevallend de identiteit van de

persoonnamenswiehijopbelt,alsmedehetdoelvandeoproep.

Bovendien heeft België van de mogelijkheid in artikel 8, lid 6 van de Richtlijn

Consumentenrechten gebruik gemaakt, om de Koning de bevoegdheid te geven voor

bepaaldesectorenvanprofessioneleactiviteitofvoordecategorieënvanproductendieHij

aanwijst, tebepalendat,bijovereenkomstengeslotenviade telefoon,debeoefenaarvan

eenvrij beroephetaanbodmoetbevestigenaande consumentendatdeze laatsteenkel

gebonden isnahetaanbodtehebbengetekendofzijnschriftelijke instemmingtehebben

gestuurd.365 TERRYN betreurt het feit dat van deze omzettingsmogelijkheid gebruik werd

gemaakt.Zeargumenteertdatdeconsument reedsvoldoendebeschermdwordtdoorhet

herroepingsrecht (infra nrs. 196e.v.), opbasiswaarvanhij demogelijkheidheeft terug te

komenopeeneventueleoverhaastetelefonischebeslissing.366

Bevestigingvandeovereenkomst:

189. Nahetsluitenvandeovereenkomst,moetopgrondvanartikelXIV.28,§7WERde

gesloten overeenkomst binnen een redelijke periode en uiterlijk bij de levering van de

goederenofvoordatdeuitvoeringvandedienstbegint,wordenbevestigdopeenduurzame

364Parl.St.Kamer,2013-2014,doc53,3423/001,33.365B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)180-181.366 E. TERRYN, “De richtlijn consumentenrechten: nieuwe reglementering op komst voor onder meerovereenkomstenopafstandenbuitenverkoopruimtengeslotenovereenkomsten”inX,DewetmarktpraktijkenenconsumentenbeschermingtoegepastinreeksJuraFalconisLibri,nr.16,Antwerpen,Intersentia,2012,47.

85

drager.367Ondereenduurzamedragerwordtbijvoorbeeldpapier,eengeheugenkaart,een

usb-stickverstaan.Eenwebsitedaarentegenzalinprincipenietalsduurzamedragerworden

aanvaard.368Debevestigingvandeovereenkomstmoetookdeprecontractuele informatie

bevatten,tenzijdezealvoorhetsluitenvandeovereenkomstopeenduurzamedragerwerd

meegedeeld(artikelXIV.28,§7WER).

190. Bij digitale online-inhoud, dient overigens de uitdrukkelijke voorafgaande

toestemming van de consument met de uitvoering tijdens de herroepingstermijn en de

erkenning van de consument dat hij daarmee zijn herroepingsrecht verliest, te worden

opgenomen.369

191. Devernieuwingschuiltvooral inartikelXIV.28,§8WER.Ditartikelbepaaltdatde

consumentvoorhetverstrijkenvandeherroepingstermijneruitdrukkelijkommagvragen

datdeverrichtingvaneendienstaanvangtvoorhetverstrijkenvandeherroepingstermijn,

zonderhetherroepingsrechtdaarbijteverliezen.370

192. Alsafsluitendebedenkingkanhiernogbijwordenvermelddat,ondankshetfeitde

Richtlijn Consumentenrechten doelde op volledige harmonisatie van de

informatieverplichtingen inzake overeenkomsten op afstand, er nog steeds een aantal

bijkomende verplichtingen geldenwaar rekeningmee dient teworden gehouden.371 Gaat

het bijvoorbeeld om overeenkomsten waarbij gebruik wordt gemaakt van elektronische

communicatiemiddelen, dan zullen de verplichtingen voortvloeiend uit de Richtlijn e-

commerce372 en omgezet in de Wet Elektronische Handel373 de bestelprocedure blijven

beïnvloeden.

367 E. TERRYN, “Verkoop op afstand aan consumenten” in H. DE DECKER, V. SAGAERT, E. TERRYN, B. TILLEMAN, A.VERBEKEenL.Ballon(eds.),Koop–Gemeenrecht.Contractueleclausules,Antwerpen,Inersentia,2016,(47)63.368LeidraadbetreffendeRichtlijn2011/83/EUbetreffendeconsumentenrechten,juni2014,41.369B.KEIRSBILCK,“Overeenkomstenopafstandene-commerce”inJ.ROESEMSenVLAAMSPLEITGENOOTSCHAP(eds.),TransactiesengeschillenbeslechtinginhetWetboekvanEconomischRecht,Intersentia,2016,(35)45-46.370B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)181.371 E. TERRYN, “De richtlijn consumentenrechten: nieuwe reglementering op komst voor onder meerovereenkomstenopafstandenbuitenverkoopruimtengeslotenovereenkomsten”inX,DewetmarktpraktijkenenconsumentenbeschermingtoegepastinreeksJuraFalconisLibri,nr.16,Antwerpen,Intersentia,2012,48.372 Richtlijn 2000/31/EG van het Europees Parlement en de Raad van 8 juni 2000 betreffende bepaaldejuridischeaspectenvandedienstenvandeinformatiemaatschappij,metnamedeelektronischehandel,indeinternemarkt,Pb.L.17juli2000,1-16.373WetElektronischeHandel,BS17maart2003.

86

Buitendegebruikelijkeplaatsvanberoepsuitoefeninggeslotenovereenkomsten:

193. De bepalingen inzake de formele vereisten voor buiten de gebruikelijke plaats van

beroepsuitoefening gesloten overeenkomsten vormen de omzetting van artikel 7 van de

RichtlijnConsumentenrechtenenkunnenwordenteruggevondeninartikelXIV.40WER.

Voorhetsluitenvandeovereenkomst:

194. Watdeformelevereistenbetreftalvorenshetsluitenvanovereenkomstenbuitende

gebruikelijke plaats van de beroepsuitoefening, bepaalt artikel XIV. 40, § 1 WER dat de

elementenopgesomdinartikelXIV.39,§1WER(supranr.180),dienentewordenverstrekt

aan de consument op papier of, indien de consument hiermee instemt, op een andere

duurzamegegevensdrager.Deinformatiemoetwordenverstrektineenleesbarevormenin

eenduidelijkeenbegrijpelijketaal.374

Bevestigingvandeovereenkomst:

195. Eens de consument gebonden is, dient een kopie van de ondertekende

overeenkomst of de bevestiging van de overeenkomst aan de consument te worden

verstrekt (artikelXIV.40,§2WER).375Voorhetoverigebepaald in§2en in§2, lid2,kan

inhoudelijkwordenverwezennaarrandnummers189t.e.m.191.

C. Herroepingsrecht

196. In dit onderdeel zullen de bepalingen betreffende overeenkomsten op afstand en

buiten de gebruikelijke plaats van de beroepsuitoefening gesloten overeenkomsten terug

samenwordenbehandeld.

197. Naast een harmonisatiekader betreffende informatieverplichtingen, trachtte de

RichtlijnConsumentenrechteneenalgemeneregelingvoorhetherroepingsrechttotstandte

brengen.376Derichtlijnlegteenzelfdeherroepingstermijnvastvooralleovereenkomstenop

374B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)182;B.KEIRSBILCK,“Updatemarktpraktijken&beschermingvanconsumenten”inW.DEVROE,B.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),Themis91–Economischrecht,Brugge,dieKeure,2015,(23)58.375Ibid.376 E. TERRYN, “De richtlijn consumentenrechten: nieuwe reglementering op komst voor onder meerovereenkomstenopafstandenbuitenverkoopruimtengeslotenovereenkomsten”inX,DewetmarktpraktijkenenconsumentenbeschermingtoegepastinreeksJuraFalconisLibri,nr.16,Antwerpen,Intersentia,2012,48.

87

afstandenbuitendegebruikelijkeplaatsvanberoepsuitoefeninggeslotenovereenkomsten,

waardoordeverschillendiegolden tussende lidstatenonderlingende rechtsonzekerheid

die hierdoor ontstond, van tafel werden geveegd.377 De richtlijn legt omtrent dit soort

overeenkomsten een reeks gemeenschappelijke regels vast, o.a. voor wat betreft het

gebruik van een herroepingsformulier, verlenging van de herroepingstermijn tot 12

maanden ingevalvanafwezigheidvan informatieoverhetherroepingsrecht, terugzending

van de goederen, de verantwoordelijkheid van de consument in geval van

waardeverminderingvanhetgoedendeuitzonderingenophetherroepingsrecht.378

Herroepingstermijn:

198. Ter omzetting van artikel 9 van de Richtlijn Consumentenrechten, werden voor

overeenkomsten op afstand de artikelen XIV. 29 e.v. WER ingelast. Voor buiten de

gebruikelijke plaats van de beroepsuitoefening gesloten overeenkomsten kan men de

omzettingsbepalingenterugvindenindeartikelenXIV.41e.v.WER.379

199. DeRichtlijnConsumentenrechtenbrachtdeherroepingstermijnop14kalenderdagen

voor zowel overeenkomsten op afstand als voor buiten de gebruikelijke plaats van

beroepsuitoefening gesloten overeenkomsten. Bij het aannemen van de WMPC,

anticipeerdedeBelgischewetgeveralopdeRichtlijnConsumentenrechten,althansvoorde

overeenkomsten op afstand.380 In artikel 47, § 1WMPC was de herroepingstermijn voor

consumenten immersalop14kalenderdagengebracht. IndeWVBdaarentegen,wasvoor

overeenkomsten op afstand een herroepingstermijn van 7 werkdagen ingeschreven. Ook

voor buiten de lokalen gesloten overeenkomsten bedroeg de herroepingstermijn 7

werkdagen (artikel 70 WMPC). In artikel XIV. 41 WER werd dit veranderd naar 14

kalenderdagen.

200. OpgrondvandeartikelenXIV.29,§1enXIV.41,§1,hebbendeconsumentenhet

recht overeenkomsten op afstand, resp. buiten de gebruikelijke plaats van de

377Parl.St.Kamer,2013-2014,doc53,3423/001,10.378Ibid.379B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)183.380E.TERRYN,“Derichtlijnconsumentenrechten:nieuwereglementeringopkomstvoorondermeerovereenkomstenopafstandenbuitenverkoopruimtengeslotenovereenkomsten”inX,DewetmarktpraktijkenenconsumentenbeschermingtoegepastinreeksJuraFalconisLibri,nr.16,Antwerpen,Intersentia,2012,49.

88

beroepsuitoefeninggeslotenovereenkomstenteherroepen,zonderopgavevanredenenen

mits betaling vanwelbepaalde kosten381.382De Leidraad schept verduidelijkingoverwelke

dagenal dannietwordenmeegeteld indeherroepingstermijn enoverdedagwaaropde

termijnbeginttelopen.383

Verlengingvandeherroepingstermijn:

201. Ter omzetting van artikel 10 van de Richtlijn Consumentenrechten, bepalen de

artikelen XIV.30 en XIV. 42WER voortaan dat, indien de beoefenaar van een vrij beroep

nalaat de verplichte informatie over het herroepingsrecht te verstrekken, de

herroepingstermijntenvoordelevandeconsumentwordtverlengdmet12maanden.384Eris

weleenmogelijkheidtotregularisatieingebouwd:indiendeverplichteinformatietochnog

wordt verstrekt binnen het jaar, dan begint een herroepingstermijn te lopen van 14

kalenderdagendagen, te rekenen vanaf datmoment.Dezebepaling is nieuwvoor de vrije

beroepsbeoefenaars: artikel 14, § 1 WVB bepaalde voor de overeenkomsten op afstand

immersdat,wanneerde titularis vaneenvrij beroep zijn informatieplichtbetreffendehet

herroepingsrecht niet zou nakomen, de herroepingstermijn zou worden verlengd met 3

maanden.385 Wat betreft de overeenkomsten gesloten buiten de lokalen van de

onderneming,bepaaldedeWMPCdatdeherroepingstermijnnietbegontelopenvooraleer

deverplichteinformatiewerdverstrekt.DeimpactvanartikelXIV.42WERisdusnoggroter

voordebeoefenaarsvanvrijeberoepenophetvlakvanovereenkomstengeslotenbuitende

gebruikelijke plaats van de beroepsuitoefening dan op het vlak van overeenkomsten op

afstand.386

381DezekostenwordenopgesomdindeartikelenXIV.32,§2enXIV.33WERvoorovereenkomstenopafstandendeartikelenXIV.44,§1,lid2enXIV.45WER.382B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)183.383LeidraadbetreffendeRichtlijn2011/83/EUbetreffendeconsumentenrechten,juni2014,45-46.384B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)184.385Ibid.386 B. KEIRSBILCK, “Updatemarktpraktijken&bescherming van consumenten” inW.DEVROE, B. KEIRSBILCK en E.TERRYN(eds.),Themis91–Economischrecht,Brugge,dieKeure,2015,(23)59-60.

89

Herroepingsformulier:

202. Artikel 11 van de Richtlijn Consumentenrechten, dat betrekking heeft op de

uitoefeningvanhetherroepingsrecht,werdomgezetindeartikelenXIV.31enXIV.43WER.

De consument dient zijn herroepingsrecht uit te oefenen voor het verstrijken van de

herroepingstermijn.387 Het volstaat dat hij daartoe de mededeling betreffende de

uitoefening van het herroepingsrecht verzendt, voor het verstrijken van deze termijn. De

vernieuwingsitueertzichophetvlakvandewijzewaaropdeovereenkomstdientteworden

herroepen. Voor op afstand gesloten overeenkomsten bepaalde de WMPC dat de

herroepingvolledigvormvrij kongebeuren.Herroepingenm.b.t.overeenkomstengesloten

buiten de lokalen van de onderneming dienden te gebeuren a.d.h.v. een aangetekende

brief.388 Voortaan kan de consument zijn herroepingsrecht uitoefenen via een

geharmoniseerdmodelformulier,datkanwordenteruggevondeninbijlage2bijdeBoeken

VI en XIV WER. De vrije beroeper is verplicht de consument dit modelformulier te

verstrekken.Deconsumentheeftechternogeenanderemogelijkheidomdeovereenkomst

teherroepen:hijkaneenandere,ondubbelzinnigeverklaringafgevenwaarinhijverklaartde

overeenkomstteherroepen(artikelenXIV.31,§1,1°en2°enXIV.43,§1,1°en2°WER).

Volgens de Leidraad zou het onmogelijk zijn een overeenkomst te herroepen door de

goederen eenvoudigweg terug te zenden, zonder een uitdrukkelijke verklaring van

herroeping.389Ookhetlouterweigerenvandeleveringofhetnietophalenvandegoederen

in het postkantoor zouden geen geldige verklaringen van herroeping zijn. De vierde

paragraafvandeartikelenXIV.31enXIV.43WERbepalendatdebewijslasttenaanzienvan

deuitoefeningvanhetherroepingsrechtbijdeconsumentligt.Devrijeberoepsbeoefenaar

beschikt voortaan ook over demogelijkheid om op zijn website hetmodelformulier voor

herroeping, of een ander formulier met een ondubbelzinnige herroepingsverklaring, ter

beschikking testellenvandeconsument, zodatdeze laatstedit formulierelektronischkan

387B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)184.388 B. KEIRSBILCK, “Updatemarktpraktijken&bescherming van consumenten” inW.DEVROE, B. KEIRSBILCK en E.TERRYN(eds.),Themis91–Economischrecht,Brugge,dieKeure,2015,(23)60.389LeidraadbetreffendeRichtlijn2011/83/EUbetreffendeconsumentenrechten, juni2014,48-49;R.STEENNOT,“Consumer protection with regard to distance contracts after the transposition of the Consumer RightsDirectiveinBelgiumandFrance”,REDC2013,455.

90

invullenenverzenden (artikelenXIV.31,§3enXIV.41,§3WER).390Dezemogelijkheid is

bijkomendenontslaatdevrijeberoepsbeoefenaarevenwelnietvandeverplichtingomhet

modelformulier,zoalsopgenomeninbijlage2,teverstrekken.Indiengebruikwerdgemaakt

vaneenaanvullendonlineformulier,isdevrijeberoepsbeoefenaarverplichtdeconsument,

onverwijld en op een duurzame gegevensdrager, de bevestiging van de ontvangst van de

herroepingmeetedelen.

Gevolgenvandeherroeping:

203. DegevolgenvandeuitoefeningvandeherroepingwareninhetBelgischrechtnooit

uitgewerkt in deWMPC,met als gevolg datmenmoest terugvallen op de regels van het

gemeen verbintenissenrecht.391 De artikelen XIV. 34 en XIV. 46 WER, dewelke de

omzettingsbepalingen vormen van de artikelen 12 en 15 van de Richtlijn

Consumentenrechten, brachten hierin verandering.392 Voortaan zijn de gevolgen van de

uitoefeningvanhetherroepingsrechtwelgeregeld,hoeweler inhoudelijkgeenverschillen

merkbaar zijn met de gemeenrechtelijke oplossing die naar Belgisch recht reeds werd

aangenomen.393

Verplichtingenvandevrijeberoepsbeoefenaarbijherroeping:

204. DeartikelenXIV.32enXIV.44WERvormendeomzettingsbepalingenvanartikel13

vandeRichtlijnConsumentenrechten.InvergelijkingmetwatgoldindeWMPCendeWVB

(resp. artikel 47, § 3 en 14, § 2) zijn de verplichtingen veel uitgebreider geworden. In de

WMPC en de WVB werd enkel bepaald dat de door de consument betaalde bedragen

dienden te worden teruggestort binnen de 30 dagen na de herroeping.394 Voortaan zal

snellermoetenwordenterugbetaald,namelijkbinnende14dagennadeherroeping(§1).

390LeidraadbetreffendeRichtlijn2011/83/EUbetreffendeconsumentenrechten, juni2014,48-49;B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)185.391 E. TERRYN, “De richtlijn consumentenrechten: nieuwe reglementering op komst voor onder meerovereenkomstenopafstandenbuitenverkoopruimtengeslotenovereenkomsten”inX,DewetmarktpraktijkenenconsumentenbeschermingtoegepastinreeksJuraFalconisLibri,nr.16,Antwerpen,Intersentia,2012,54.392Ibid.393B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)185.394Ibid.

91

De leveringskosten mogen de consument niet worden aangerekend (§ 2).395 Paragraaf 3

echter, is volledignieuwenbepaalt datde vrijeberoepsbeoefenaarmagwachtenmetde

terugbetaling totdat hij alle goederen heeft teruggekregen, of totdat de consument heeft

aangetoonddathijdegoederenheeftteruggezonden,naargelangwelktijdstipeerstvalt.396

Dit is niet van toepassing wanner de titularis van een vrij beroep heeft aangeboden de

goederenzelfaftehalen.

Verplichtingenvandeconsumentbijherroeping:

205. Artikel14vandeRichtlijnConsumentenrechtenwerdomgezetindeartikelenXIV.33

en XIV. 45WER. In vergelijkingmet de verplichtingen van consumenten die golden bij de

herroeping indeWMPCendeWVB(resp.artikel47,§1en14,§2),zijndeverplichtingen

opnieuwveeluitgebreidergeworden.397

206. Indien de consument de overeenkomst wenst te herroepen in het geval van een

overeenkomst op afstand, dient hij de goederen terug te zenden of aan de vrije

beroepsbeoefenaarteoverhandigen,binnen14kalenderdagennadathijdezelaatsteheeft

geïnformeerdoverzijnbeslissingomdeovereenkomstteherroepen.Ditgeldtnietwanneer

de vrije beroepsbeoefenaar zou hebben aangeboden de goederen zelf af te halen.398 De

WMPC en de WVB bepaalden ter zake ook al dat de consument bij de herroeping de

goederenmoestterugzendenendathijdaarvoorderechtstreeksekostendiendetebetalen,

tenzij niet werdmeegedeeld dat de consument deze kostenmoet dragen. Deze regeling

werd behouden. In Leidraad worden voorbeelden gegeven van kosten die geen directe

kostenzijn:administratievekostenenbehandelings-ofherbevoorradingskostendiedoorde

vrijeberoepsbeoefenaardienentewordengedragen.399

207. Gaat het daarentegen om overeenkomsten gesloten buiten de gebruikelijke plaats

vandeberoepsuitoefening,waarbijdegoederenbijdeconsument thuiswordengeleverd,

danbepaaltartikelXIV.45,§1,lid3WERdatdevrijeberoeperdegoederenopeigenkosten395 E. TERRYN, “De richtlijn consumentenrechten: nieuwe reglementering op komst voor onder meerovereenkomstenopafstandenbuitenverkoopruimtengeslotenovereenkomsten”inX,DewetmarktpraktijkenenconsumentenbeschermingtoegepastinreeksJuraFalconisLibri,nr.16,Antwerpen,Intersentia,2012,55.396B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)186.397Ibid.398Ibid.399LeidraadbetreffendeRichtlijn2011/83/EUbetreffendeconsumentenrechten,juni2014,50-51.

92

dient af te halen, indienhet gaat over goederendiedoorhunaardniet per gewonepost

kunnen worden teruggezonden.400 Hiermee wil men vermijden dat grote goederen

onmiddellijkwordengeleverdendatdekostenvoordeterugzendingvandieaardzijndatze

prohibitiefwerkenvoordeuitoefeningvanhetherroepingsrecht.401

208. Inparagraaf2vandeartikelenXIV.33enXIV.45WERwerdeenbelangrijkenieuwe,

bepaling ingeschreven. Het gaat om de aansprakelijkheidsregeling in geval van

waardeverminderingdoordeconsument.402Deregelinghoudt indatdeconsumentalleen

aansprakelijk is voor de waardevermindering van de goederen die het gevolg is van het

behandelenvandegoederen,opeenmanierdieverdergaatdannodigwasomdeaard,de

kenmerken en de werking ervan te kunnen vast te stellen. De aansprakelijkheid houdt

volgensdeLeidraadeenvergoedingin.403Dezekanbijvoorbeeldbestaanuitdekostenvoor

reiniging en reparatie van de goederen. Opnieuw geldt deze regel niet indien de vrije

beroepsbeoefenaar zou hebben nagelaten informatie over het herroepingsrecht te

verstrekken.Ditvormteenincentivevoordevrijeberoepsbeoefenaaromdeconsumentde

vereisteinformatietegevenoverzijnherroepingsrecht.404

209. DeartikelenXIV.33,§3enXIV.45,§3WERzijnvantoepassingopdesituatiewaarin

de consumentvoorhet verstrijkenvandeherroepingstermijnuitdrukkelijkheeft gevraagd

datdeverrichtingvaneendienstbeginttijdensdeherroepingstermijnenhijvervolgenszijn

herroepingsrechtzouuitoefenen.Indiehypothesedienthijaandebeoefenaarvaneenvrij

beroepeenbedragtebetalendatevenredigisaanhetgeenreedsisgeleverdophetmoment

datdeconsumentheeftgeïnformeerddathijzijnherroepingsrechtuitoefent,invergelijking

met de volledige uitoefening van de overeenkomst. Het evenredige bedragmoetworden

berekendopgrondslagvandetotaleprijs,zoalsvastgelegdindeovereenkomst.Isdetotale

400Ibid.401 E. TERRYN, “De richtlijn consumentenrechten: nieuwe reglementering op komst voor onder meerovereenkomstenopafstandenbuitenverkoopruimtengeslotenovereenkomsten”inX,DewetmarktpraktijkenenconsumentenbeschermingtoegepastinreeksJuraFalconisLibri,nr.16,Antwerpen,Intersentia,2012,55-56.402 R. STEENNOT, “Consumer protection with regard to distance contracts after the transposition of theConsumerRightsDirectiveinBelgiumandFrance”,REDC2013,449-452.403LeidraadbetreffendeRichtlijn2011/83/EUbetreffendeconsumentenrechten,juni2014,53-54.404 E. TERRYN, “De richtlijn consumentenrechten: nieuwe reglementering op komst voor onder meerovereenkomstenopafstandenbuitenverkoopruimtengeslotenovereenkomsten”inX,DewetmarktpraktijkenenconsumentenbeschermingtoegepastinreeksJuraFalconisLibri,nr.16,Antwerpen,Intersentia,2012,57.

93

prijs echter excessief, dan wordt het evenredige bedrag berekend op grondslag van de

marktwaardevanhetgeleverde.405

210. Inparagraaf4wordendiekostenopgesomdwaarvoordeconsumentniethoeftinte

staan. Inde laatsteparagraaf(§5)wordtbepaalddatdeconsument ingeenenkelopzicht

aansprakelijk kan worden gesteld ingevolge de uitoefening van zijn herroepingsrecht,

behoudensdewettelijkeuitzonderingen.

Uitzonderingenophetherroepingsrecht:

211. Ter omzetting van artikel 16 van de Richtlijn Consumentenrechten, werden in de

artikelen XIV. 35 en XIV. 47WERde uitzonderingenophet herroepingsrecht opgenomen.

Wat betreft de overeenkomsten op afstand, bestonden er in artikel 14, § 3WVB ook al

enkele uitzonderingen (nl. vier) op het herroepingsrecht. Het huidige artikel XIV.35 WER

bevaterveelmeer (8uitzonderingen).DeWVBbevattegeenbepalingen inzakebuitende

gebruikelijkeplaatsvandeberoepsuitoefeninggeslotenovereenkomsten,metalsgevolgdat

erookgeenuitzonderingenophetherroepingsrechtwarenopgenomen.ArtikelXIV.47WER

brengtdaarveranderinginenbevatmaarliefst9uitzonderingenophetherroepingsrecht.406

212. Of de Richtlijn Consumentenrechten in haar opzet (supra nr. 197) geslaagd is, valt

ook hier te betwijfelen. Er werd wel een algemene regeling voor het herroepingsrecht

gecreëerd,maar slechts voor twee situaties; de overeenkomstenop afstand enbuiten de

gebruikelijke plaats van beroepsuitoefening gesloten overeenkomsten.407 Wel heeft de

richtlijnmeereenvormigheidkunnencreërentussendetweesoortenovereenkomsten.

4.4.8 Gezamenlijk aanbod

213. Artikel XIV. 48 WER bepaalt dat het gezamenlijk aanbod408 aan de consument is

toegelaten, voor zover het geen oneerlijke beroepspraktijk uitmaakt in de zin van de

artikelen XIV. 60 e.v. WER (infra nr. 221). Artikel 71 WMPC stelde dat het gezamenlijk405Parl.St.Kamer,2013-2014,doc53,3423/001,37-38.406B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)187-188.407 E. TERRYN, “De richtlijn consumentenrechten: nieuwe reglementering op komst voor onder meerovereenkomstenopafstandenbuitenverkoopruimtengeslotenovereenkomsten”inX,DewetmarktpraktijkenenconsumentenbeschermingtoegepastinreeksJuraFalconisLibri,nr.16,Antwerpen,Intersentia,2012,48.408 Artikel I.8, 19° WER omschrijft ‘gezamenlijk aanbod’ als ‘het aanbod waarbij de al dan niet kostelozeverkrijgingvangoederenofdienstengebondenisaandeverkrijgingvananderegoederenofdiensten’.

94

aanbodprincipieel is toegelatenenwerdhernomen inartikelVI.80WER.409Devoorloper

vandeWMPCdaarentegen,deWHPC,bevatteeenverbodophetgezamenlijkaanbod.Daar

het Hof van Justitie410 deze bepaling onverenigbaar achtte met de Richtlijn Oneerlijke

Handelspraktijken, diende een aanpassing te gebeuren. Daarop werd artikel 71 WMPC

ingelast,waarmeehetverbodwerdverlaten.

4.4.9 Onrechtmatige bedingen

214. Ter omzetting van de Richtlijn Oneerlijke Handelspraktijken ten aanzien van vrije

beroepsbeoefenaars,werdendebepalingeninzakeonrechtmatigebedingen411,opgenomen

indeWVB(artikelen7e.v.),hernomenindeartikelenXIV.49e.v.WERenaangepast.412In

hetalgemeenwordtelkonrechtmatigbedingverboden.Bovendienwerd inartikelXIV.50

WEReen lijstopgenomenmet33perseverbodenbedingen,die inelkgevalonrechtmatig

zijn.413

215. De regelingbetreffendedeonrechtmatigebedingenstemtnuovereenmetdievan

Boek VI, waardoor de verschillende behandeling met ondernemingen van tafel werd

geveegd. In de WVB gold de algemene verbodsbepaling inzake onrechtmatige bedingen

enkelvoorbedingenwaarovernietafzonderlijkonderhandeldwasgeweest,dezogenaamde

toetredingscontracten, terwijl de zwarte lijst ook op individueel onderhandelde bedingen

van toepassing was.414 In de praktijk betekende dit dat de vrije beroeper bedingen kon

stipulerendiehembevoordeeldentenopzichtevanzijncliënt,zolanghijmaarkonaantonen

409B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)189.410 HvJ 23 april 2009, C-261/07 en C-290/07,VTB-VAB NV t. Total BelgiumNV enGalatea BVBA t. SanomaMagazinesBelgiumNV.411 Inartikel I.8,20°WERwordeen ‘onrechtmatigbeding’omschrevenals ‘elkbedingofelkevoorwaarde ineenovereenkomst tusseneenbeoefenaarvaneenvrijberoepeneenconsumentdie,alleenof in samenhangmet een of meer andere bedingen of voorwaarden, een kennelijk onevenwicht schept tussen de rechten enplichtenvandepartijentennadelevandeconsument.’412B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)190.413J.STUYCK,“Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inJ.ROESEMSenVLAAMSPLEITGENOOTSCHAP(eds.),TransactiesengeschillenbeslechtinginhetWetboekvanEconomischRecht,Intersentia,2016,(1)24-25.414 Ibid; Y. VANDENDRIESSCHE, “Marktpraktijken, consumentenbescherming en de advocatuur anno 2015” in I.AERTS, J.P.BLUMBERG,L.BRANTS,E.CLAESEN,K.DEBILCK,M.DEHAAS, J.ROCHTUSenY.VANDENDRIESSCHE (eds.),Hetadvocatenkantoor2.0,Intersentia,2015,(95)109-110.

95

datoverdebedingenafzonderlijkonderhandeldwasgeweestenzijnietvoorkwamenopde

zwartelijst.

216. EenanderevernieuwingtenopzichtevandeWVBisdatbijdebeoordelingvanhet

onrechtmatig karakter van een beding, rekeningmoetworden gehoudenmet de vereiste

vanduidelijkheidenbegrijpelijkheid,ingeschreveninartikelXIV.18,§1WER(artikelXIV.49,

lid2WER).415

217. Verderhoudtdezwartelijstvanperseonrechtmatigebedingen(artikelXIV.50WER)

grotewijzigingenintenopzichtevandezwartelijstdieopgenomenwasindeWVB.416

218. NetzoalsindeWVBhetgevalwas,bepaaltartikelXIV.51,§1,lid1enlid2WERdat

elkonrechtmatigbedingverbodenennietigisendatdeovereenkomstbindendblijftvoorde

partijenindienzezonderdeonrechtmatigebedingenkanvoortbestaan.ArtikelXIV.51,§1,

lid3WERisnieuwenbepaaltdatdeconsumentgeenafstandkandoenvanderechtendie

hemwerdentoegekend.417

4.4.10 Bestelbon en bewijsstukken

219. ArtikelXIV.55WERschrijftvoordatdebeoefenaarvaneenvrijberoepbijverkoop

verplichtiseenbestelbonaftegeven,wanneerdeleveringvanhetgoedofdeverleningvan

dedienst, of eendeel daarvan, uitgesteldwordt en er doorde consument een voorschot

wordtbetaald.Dezeverplichtingbestondookal indeWMPC (artikel79)enwerdmetde

invoegingvanBoekXIVWERuitgebreidtotdecategorievanvrijeberoepsbeoefenaren.418

4.4.11 Verlenging van dienstenovereenkomsten

220. In artikel XIV. 58WERwordt bepaald datwanneer een dienstenovereenkomst van

onbepaaldeduurwordtafgesloten tusseneenvrijeberoepsbeoefenaareneenconsument

415B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)191.416 B. KEIRSBILCK, “Updatemarktpraktijken&bescherming van consumenten” inW.DEVROE, B. KEIRSBILCK en E.TERRYN(eds.),Themis91–Economischrecht,Brugge,dieKeure,2015,(23)65.417Ibid.418B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)192.

96

waarineenbedingvanstilzwijgendeverlengingwerdopgenomen,ditbedinginvetgedrukte

lettersdient tewordengeplaatsten ineenkader losvandetekst,opdevoorzijdevande

eerstebladzijde.DezeverplichtingwasvoorheennietingeschrevenindeWVB.IndeWMPC

bestonddezebepalingwelal(artikel82WMPC).419

III. Verbodenpraktijken

4.4.12 Oneerlijke beroepspraktijken jegens consumenten

221. In wat volgt zullen enkel de oneerlijke beroepspraktijken van vrije

beroepsbeoefenaars jegensconsumentenwordenbesproken.Daarhetdebedoeling isvan

deze masterproef om de impact van Boek XIV WER op de relatie tussen vrije

beroepsbeoefenaarsenconsumententeachterhalen,zoueenbesprekenvandeoneerlijke

beroepspraktijken jegens andere personen dan consumenten te ver afwijken van het

onderwerp.

222. DebepalingeninzakeoneerlijkeB2C-handelspraktijken,dievervatlageninartikel83

e.v.WMPC,werdenhernomeninartikelVI.92e.v.WER.Voorvrijeberoepsbeoefenaarskan

mendieregelenvoortaanterugvindeninartikelXIV.59e.v.WER.Dezebepalingenzijnnieuw

voordevrijeberoepsbeoefenaars.420DeWVBwasnamelijknooitaangepastgeweestaande

Richtlijn Oneerlijke Handelspraktijken,met een veroordeling door het Hof van Justitie tot

gevolg.421

223. In vergelijking met de algemene regelgeving die op dit vlak geldt voor

‘ondernemingen’, vervat in Boek VI, kan worden opgemerkt dat het begrip

‘handelspraktijk’422systematischwordtvervangendoorhetbegrip‘beroepspraktijk’423.424In

419Ibid.420B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)193.421HvJ10juli2014,C-421/12,Commissiet.België.422ArtikelI.8,23°omschrijfthetbegrip‘handelspraktijk’als‘iederehandeling,omissie,gedraging,voorstellingvan zakenof commerciële communicatie,met inbegripvan reclameenmarketing, vaneenonderneming,dierechtstreeksverbandhoudtmetdeverkoopbevordering,verkoopofleveringvaneenproduct.’423ArtikelI.8,21°omschrijfthetbegrip‘beroepspraktijk’als‘iederehandeling,omissie,gedraging,voorstellingvanzakenofcommerciëlecommunicatie,metinbegripvanreclameenmarketing,vaneenbeoefenaarvaneenvrijberoep,dierechtstreeksverbandhoudtmetdeverkoopbevordering,verkoopofleveringvaneenproduct.’424 B. KEIRSBILCK, “Updatemarktpraktijken&bescherming van consumenten” inW.DEVROE, B. KEIRSBILCK en E.TERRYN(eds.),Themis91–Economischrecht,Brugge,dieKeure,2015,(23)42.

97

de memorie van toelichting kan men lezen dat de Belgische wetgever hiermee rekening

trachttetehoudenmethetgegevendateenbeoefenaarvaneenvrijberoepgeenkoopman

is.425

224. AlswedebepalingenbetreffendeoneerlijkehandelspraktijkeninBoekVIvergelijken

met diegene die vervat lagen in de WMPC, is er haast geen verschil merkbaar.426 De

omzetting van de bepalingen van de Richtlijn Consumentenrechten heeft geen

fundamentele vernieuwingen gebracht op het vlak van handelspraktijken, zij het dat het

toepassingsgebied werd uitgebreid tot de vrije beroepsbeoefenaars. Voor deze laatste

categorie is de impact vandeomzetting vandeRichtlijnOneerlijkeHandelspraktijkenwel

voelbaar.

225. Voortaan bevat Boek XIV WER, anders dan de WVB, ook een algemene

verbodsbepaling inzake oneerlijke b2c praktijken (artikel XIV. 60 WER).427 Hierin wordt

bepaald dat, opdat een beroepspraktijk oneerlijk is, moet worden voldaan aan twee

cumulatieve voorwaarden: de beroepspraktijk moet in strijd zijn met de vereisten van

professionele toewijding en de beroepspraktijk moet het economische gedrag van de

gemiddeldeconsumentdiezijbereiktwezenlijkverstorenofkunnenverstoren.Opvallendis

datvoorwatbetrefthetbegrip ‘professioneletoewijding’ inBoekVIverwezenwordtnaar

de‘eerlijkemarktpraktijken’(artikelI.8,25°),terwijlinBoekXIVvoordatzelfdebegripwordt

verwezendaarde‘eerlijkeberoepspraktijken’(artikelI.8,23°).428

226. In de artikelen XIV.64-65 WER werd een algemene verbodsbepaling inzake de

misleidende beroepspraktijken opgenomen. De WVB bevatte ook al een verbod van

misleidende b2c/b2b reclame, maar in vergelijking is het nieuwe verbod veel ruimer.429

BelangrijkomaantestippenisartikelXIV.66,§3WER.Ditartikelbepaaltwelkemaatregelen

de vrije beroepsbeoefenaar moet nemen wanneer beperkingen van tijd of ruimte het

425Parl.St.Kamer,2013-2014,doc53,3423/001,14.426J.STUYCK,“Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inJ.ROESEMSenVLAAMSPLEITGENOOTSCHAP(eds.),TransactiesengeschillenbeslechtinginhetWetboekvanEconomischRecht,Intersentia,2016,(1)33.427B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)193-194.428Ibid.429 B. KEIRSBILCK, “Updatemarktpraktijken&bescherming van consumenten” inW.DEVROE, B. KEIRSBILCK en E.TERRYN(eds.),Themis91–Economischrecht,Brugge,dieKeure,2015,(23)42.

98

onmogelijkmakenalleessentiëleinformatieoptenemenindeberoepspraktijk.430 Ingeval

vanbeperkingenvantijdofruimteindetechniekvoorcommunicatieopafstandgeldteen

gelijkaardige regeling (supra nr. 188). Ook de vierde paragraaf is van belang en bepaalt

voortaanvoorvrijeberoepsbeoefenaarsdat, ingeval vaneenuitnodiging totaankoop,de

opgesomde elementen essentiële informatie uitmaken. De nieuw ingebouwde algemene

precontractuele informatieverplichting voor vrije beroepsbeoefenaars (supra nr. 125),

bouwtverderopdezebepaling.

227. Nieuw ten aanzien van vrije beroepsbeoefenaren is dealgemene verbodsbepaling

inzakeagressieveb2cpraktijken(artikelenXIV.68-69WER).431

228. Voortaanwerdenvoorvrijeberoepsbeoefenaarsooktweezwartelijstenopgenomen

met per se verboden beroepspraktijken. Artikel XIV.67 WER bevat de onder alle

omstandigheden als oneerlijke beschouwde misleidende beroepspraktijken. De per se

verbodenoneerlijkeagressieveberoepspraktijkenwordenopgesomdinartikelXIV.70WER.

4.4.13 Rechtspraak van het Hof van Justitie omtrent de richtlijn oneerlijke handelspraktijken

229. Tijdens de eerste vijf jaar van de effectieve toepassing van de Richtlijn Oneerlijke

Handelspraktijken sprak het Hof van Justitie zich frequent uit over deze richtlijn.432 Met

betrekkingtotdeBelgischewetgevingkano.a.wordenverwezennaardezaakCommissiet.

België433 (supra nr. 61).HetHof van Justitieheeftookbelangrijkeuitsprakengedaannaar

aanleiding van prejudiciële vragen uit andere lidstaten, omtrent de draagwijdte van een

aantalbegrippen.Ookdezearrestenzijnvanbelangvoorde toepassingvanBoekenVIen

XIV WER in de praktijk. Het gaat bestek van deze masterproef echter te buiten deze

rechtspraak gedetailleerd te bespreken.434 Er kan bijvoorbeeld worden verwezen naar de

430B.KEIRSBILCK,“BoekenVIenXIV.Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,(129)193.431 B. KEIRSBILCK, “Updatemarktpraktijken&bescherming van consumenten” inW.DEVROE, B. KEIRSBILCK en E.TERRYN(eds.),Themis91–Economischrecht,Brugge,dieKeure,2015,(23)43.432J.STUYCK,“Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inJ.ROESEMSenVLAAMSPLEITGENOOTSCHAP(eds.),TransactiesengeschillenbeslechtinginhetWetboekvanEconomischRecht,Intersentia,2016,(1)25.433HvJ10juli2014,C-421/12,Commissiet.België.434VooreengedetailleerdeomschrijvingzieJ.STUYCK,“Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrije beroepen” in J. ROESEMS en VLAAMS PLEITGENOOTSCHAP (eds.), Transacties en geschillenbeslechting in hetWetboekvanEconomischRecht,Intersentia,2016,(1)25-33.

99

arrestenVing Sverige435,CHS Tour436, Trento Svillupo437,Purely Creative438,4Finance439 en

Köck440.

230. ErkanwordenverwachtdathetHofvanJustitiezalgevraagdwordendebepalingen

van de Richtlijn Consumentenrechten te interpreteren.441 Die uitspraken zullen ook van

belangzijnvoorBelgiëenvoordepraktischetoepassingvanBoekenVIenXIVWER,waarin

deRichtlijnConsumentenrechtenwerdomgezet.

435HvJ12mei2011,C-122/10,VingSverige.436HvJ19september2013,C-435/11,CHSTour.437HvJ19december2013,C-281/12,TrentoSvillupo.438HvJ18oktober2012,C-428/11,PurelyCreative.439HvJ3april2014,C-515/12,4Finance.440HvJ17januari2013,C-206/11,Köck.441J.STUYCK,“Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inJ.ROESEMSenVLAAMSPLEITGENOOTSCHAP(eds.),TransactiesengeschillenbeslechtinginhetWetboekvanEconomischRecht,Intersentia,2016,(1)34.

101

Hoofdstuk5.Conclusie

231. Nadeomzettingsbepalingen vandeRichtlijnConsumentenrechten ten aanzien van

vrijeberoepsbeoefenaarsinBoekXIVWERtehebbenbestudeerd,kanikbesluitendatvooral

devolgendebepalingenvernieuwendzijn invergelijkingmetdeWVBenhetmeest impact

zullen hebben op de relatie tussen de vrije beroepsbeoefenaar en de consument: de

algemeneprecontractueleinformatieplicht,debijkomendeprecontractueleinformatieplicht

en het herroepingsrecht bij overeenkomsten op afstand en buiten de gebruikelijke plaats

van de beroepsuitoefening gesloten overeenkomsten en de bepalingen omtrent de

oneerlijke beroepspraktijken.442 Vooral op het vlak van overeenkomsten op afstand en

buitendegebruikelijkeplaatsvandeberoepsuitoefeninggeslotenovereenkomstenspringen

dezevernieuwingeninhetoog:

- de lijst van inlichtingen die aan de consument moeten worden verschaft voor de

contractsluiting;

- deherroepingstermijndieop14dagenwordtgebrachtvoorbuitendegebruikelijke

plaats van beroepsuitoefening gesloten overeenkomsten, zelfs wanneer de

consumenteromheeftverzocht;

- de invoering van een geharmoniseerd model van herroepingsformulier dat de

consumentkangebruiken;

- hetverbodopstandaard-opties;

- deverplichtingtotleveringbinnendertigdagennadesluitingvandeovereenkomst;

- derisico-overdrachtbijdeinbezitnamedoordeconsument.443

232. Volledig in lijnmet de doelstelling van de Richtlijn Consumentenrechten (supra nr.

17),trachtendezevernieuwingeneenhogerniveauvanconsumentenbeschermingtotstand

te brengen. Doordat de vrije beroepsbeoefenaar voortaan wordt onderworpen aan de

geschetste regelen in Boek XIV, werd overigens de vastgestelde ongrondwettigheid

geremedieerd.Alkanmenzichterechtafvragenofdezenieuwe,relatieveuitsluitingvande

vrije beroepsbeoefenaars van het toepassingsgebied van de algemene bepalingen inzake

442J.STUYCK,“Marktpraktijkenenconsumentenbeschermingookvoorvrijeberoepen”inJ.ROESEMSenVLAAMSPLEITGENOOTSCHAP(eds.),TransactiesengeschillenbeslechtinginhetWetboekvanEconomischRecht,Intersentia,2016,(1)25.443443Parl.St.Kamer,2013-2014,doc53,3423/001,11.

102

marktpraktijkenenconsumentenbescherming (BoekVI), zoveelgemakkelijkerdetoetsaan

hetgelijkheidsbeginselzaldoorstaan(supranr.105).

233. M.i. is hetmoeilijk te vattendat, inhet licht vanharmonisatie en vereenvoudiging

van de wetgeving, de Belgische wetgever er opnieuw voor koos om de vrije

beroepsbeoefenarenondertebrengenineenaparteregeling.Tweeonderscheidenboeken,

waarin quasi dezelfde bepalingen werden opgenomen, zorgt voor onnodige complexiteit.

ZekernudebepalingendeomzettingvormenvandeRichtlijnConsumentenrechten,valtde

gekozenaanpakergtebetreuren.Delegeferenda,washetveeleenvoudigerenduidelijker

geweest om de regelgeving inzake marktpraktijken en consumentenbescherming te

groepereninéénboekendantelkensuitsluitingsbepalingenoptenemenvoordieregelen

die de facto niet relevant zijn voor de beoefenaren van vrije beroepen. Op deze manier

wordthet raadplegenvanhetWERveelgemakkelijker,watoverigensdebeschermingvan

deconsumentnogmeerindehandwerkt.

234. JammergenoegtoondedeBelgischewetgeverzich(wederom)vanzijnconservatieve

kant.DeEuropesewetgeverzietnamelijkallanggeenzonneklaaronderscheidmeertussen

vrijeberoepenenondernemingen: vrijeberoepers zijnondernemingen (supra nr. 31).Het

EuropeesrechtzoueenimpulstotschrappingvanBoekXIVWERkunnenzijn.444Daarnaast

staathetWERhaaksophetadagiumdatelkeendieopdaadwerkelijkgelijkaardigewijzede

marktbetreedt,onderworpenwordtaandezelfderegeling.

HetvaltinspanningaftewachtenofdewetgeverdestructuurvanhetWERzalwijzigen,of

dathijhalsstarrigzalblijvenvasthoudenaandehuidige(genuanceerde)dichotomietussen

vrijeberoepsbeoefenaarsenondernemingen.

444G.STRAETMANS,“Onderneming,vrijberoepenconsument”inG.STRAETMANSenR.STEENNOT(eds.),WetboekEconomischRechtendebeschermingvandeconsument,Antwerpen,Intersentia,2015,48-49.

I

BIBLIOGRAFIE

1. Wetgeving

A. Europeseregelgeving

Richtlijn97/7/EGvanhetEuropeesParlementendeRaadvan20mei1997betreffendede

beschermingvandeconsumentbijopafstandgeslotenovereenkomsten,Pb.L.4juni

1997,nr.144,19-27.

Richtlijn2000/31/EGvanhetEuropeesParlementendeRaadvan8 juni2000betreffende

bepaalde juridische aspecten van de diensten van de informatiemaatschappij,met

namedeelektronischehandel,indeinternemarkt,Pb.L.17juli2000,1-16.

Richtlijn2005/29/EGvanhetEuropeesParlementendeRaadvan11mei2005betreffende

oneerlijkehandelspraktijkenvanondernemingenjegensconsumentenopdeinterne

marktentotwijzigingvandeRichtlijn84/450/EEGvandeRaad,Richtlijnen97/7/EG,

98/27/EG en 2002/65/EG van het Europees Parlement en de Raad en van

Verordening (EG)nr.2006/2004vanhetEuropeesParlementendeRaad,Pb.L.11

juni2005,22-39.

Richtlijn 2011/83/EU van het Europees Parlement en de Raad van 25 oktober 2011

betreffende consumentenrechten, tot wijziging van de Richtlijn 93/13/EEG van de

Raad en van Richtlijn 1999/44/EG van het Europees Parlement en de Raad en tot

intrekking van Richtlijn 85/577/EEG en van Richtlijn 97/7/EG van het Europees

ParlementendeRaad,Pb.L.22november2011,64-88.

B. Belgischeregelgeving

WetboekvanKoophandel,BS11september1807.

BijzondereWetvan6januari1989ophetGrondwettelijkHof,BS7januari1989.

II

Wet van 25 juni 1993 betreffende de uitoefening en de organisatie van ambulante- en

kermisactiviteiten,BS13september1993.

Wet van 2 augustus 2002 betreffende de misleidende en vergelijkende reclame, de

onrechtmatige bedingen en de op afstand gesloten overeenkomsten inzake vrije

beroepen,BS20november2002.

WetElektronischeHandel,BS17maart2003.

Wetbetreffendemarktpraktijkenenconsumentenbescherming,BS12april2010.

Wetboekvaneconomischrecht,BS29maart2013.

Wet van 21 december 2013 houdende invoeging van Boek VI ‘Marktpartijen en

consumentenbescherming’ in het Wetboek van Economisch Recht en houdende

invoeging van de definities eigen aan Boek VI en van de

rechtshandhavingsbepalingeneigenaanBoekVI,indeboekenIendeboekenIenXV

vanhetWetboekEconomischRecht,BS30december2013.

Wetvan26maart2014totwijzigingvanhetGerechtelijkWetboekendewetvan2augustus

2002 betreffende de bestrijding van de betalingsachterstand bij handelstransacties

methetoogopdetoekenningvanbevoegdheidaandenatuurlijkerechterindiverse

materies,BS22mei2014.

Wet van 15 mei 2014 houdende invoeging van Boek XIV ‘Marktpraktijken en

consumentenbescherming betreffendedebeoefenaars van een vrij beroep’ in het

Wetboekvaneconomischrechtenhoudende invoegingvandedefinitieseigenaan

boekXIVenvanderechtshandhavingsbepalingeneigenaanboekXIV,indeboekenI

enXVvanhetWetboekvaneconomischrecht,BS30mei2014.

Codexdeontologievooradvocaten,BS30september2014.

Parl.St.Kamer2009-10,nr.2340/001.

III

Parl.St.Kamer2010-11,nr.1643/001.

Parl.St.Kamer2011-12,nr.2017/001.

Parl.St.Kamer2012-13,nr.301/001.

Parl.St.Kamer2012-13,nr.3423/001.

Parl.St.Kamer2012-13,nr.2543/001.

Parl.St.Kamer2012-13,nr.3018/004.

Parl.St.Kamer2013-14,nr.3423/001.

Parl.St.Kamer,2014-2015,nr.0020/018.

2. Rechtsleer

A. Documenten

DGJUSTITIE,LeidraadbetreffendeRichtlijn2011/83/EUbetreffendeconsumentenrechten,juni

2014,91p.

B. Tijdschriften

BAES, T., “Boek 6 WER: marktpraktijken en consumentenbescherming: streven naar een

maximaalbehoudvandeWMPC”,TBH2014,757-800.

BOSSUYT,M.,“DeinvloedvanderechtspraakvanhetGrondwettelijkHofopdeevolutievan

hetrecht”,RW2011-12,382-387.

BRULEZ, P., “De vrije beroepsbeoefenaar als onderneming: Het traditionele

ondernemingsbegriponderdruk”,DAOR2011,453-460.

IV

BRULOOT, D., “Wetboek van economisch recht krijgt stilaan vorm”, Juristenkrant 2013, afl.

275,4.

DESOMER,M.enBALLESTIER,B.,“DenieuweRichtlijnConsumentenrechteninhetkort”,DCCR

2011,nr.92-93,243-250.

DIERICK,A.,“DeEuropeseRichtlijnConsumentenrechten.Richtlijn2011/83/EUendeimpact

opdeBelgischeWetMarktpraktijken,N.K.W.2014,3-13.

GEENS,K.,“Vrijberoepenmededinging:Deontologieiseenremedietegen,tuchtdikwijlseen

gevolgvanmarktfalen”,TPR2004,283-296.

GODDAER, J., “De Richtlijn Consumentenrechten. Gevolgen voor de WMPC en de Wet

ElektronischeHandel”,DCCR2012,nr.95,7-65.

HALLEMANS,A., “Degevolgen vandeongrondwettelijkeuitsluiting vandebeoefenaars van

vrijeberoepenuitdeWMPC”,NNK2011,3.

JACQUEMIN,H.,“LespratiquesdusmarchéetlaprotectionduconsommateurdansleCodede

droitéconomique”,JT2014,724.

JUDO, F. en STUYCK, J., “Marktpraktijken en vrije beroepen: het Hof heeft gesproken – De

rechtermoetnuwachtenopdewetgever”,DCCR2011,192-197.

KEIRSBILCK, B. en STUYCK, J., “Een kritische analyse van de wet marktpraktijken en

consumentenbescherming”,TBH2010,704-742.

KIRKPATRICK, J., “Les suites à donner à un arrêt préjudiciel de la Cour constitutionnelle qui

déclareunelacunelégislativecontraireauprinciped’égalité”,JT2008,676.

LAFFINEUR,J.enSTRAETMANS,G.,“Ladirective2011/83relativeauxdroitsdesconsommateurs:

lesmodificationsdelaréglementationconcernantlesventesauxconsommauteurset

les‘autresdroitsdesconsommateurs’”,REDC2013,475-498.

V

LAMON,H.,“AdvocatenhonorariumenWetboekEconomischRecht”,NJW2015,378-383.

LAMON,H.,“Soldenbijdeadvocaatendedokter?”,DeJuristenkrant2011,11.

MELCHIOR, M. EN COURTOY, C., “Het verzuim van de wetgever of de lacune in de

grondwettelijkerechtspraak”,TBP2008,587-593.

MERTENS, D., “De architect, de landmeter en de notaris onderworpen aan de bepalingen

inzake onrechtmatige bedingen uit de Wet Marktpraktijken? De vrije

beroepsbeoefenaarissteedsmeergewoon‘onderneming’”,TBO2012,18-21.

MERTENS,D.,“Magdevrijeberoepsbeoefenaareindelijkgewoon‘onderneming’heten?”,RW

2011-12,903-910.

MICHAUX, B., “Les titulaires des professions libérales: ni vendeurs ni commerçants”, RDC,

1996,606.

PIETERS,E.,BYTTEBIER,K.,FELTKAMP,R.,“LeCodededroitéconomique–Survolducontenuet

desprincipalesnouveautés”,TBH2014,alf.4,327-370.

PONET, B. en LAMON, H., “Is een vrije beroeper geen ondernemer zoals een andere?”,RW

2013-2014,nr.15,562.

SAP,J.,“Vrijeberoeperszijnondernemers”,Juristenkrant11mei2011,12.

STEENNOT,R.,BIQUET-MATHIEU,C.enLOLY, J.,“Hetherroepingsrecht:hetvoorstelvanrichtlijn

betreffende consumentenrechten en haar impact op de Belgische wetgeving – Le

droit de rétractation: la proposition de directive relative aux droits des

consommateursetsonincidencesurlalégislationbelge”,DCCR2009,afl.84-85,81-

141.

STEENNOT,R.enGEERTS,P.,“DeimplementatievandeRichtlijnOneerlijkeHandelspraktijkenin

BelgiëenNederland”,TPR2011,677-780.

VI

STEENNOT,R.enTERRYN,E.,“DenieuwebepalingenuitBoekVIvanhetWetboekEconomisch

Recht:eeneerstecommentaar”,DCCR2014,3-61.

STEENNOT,R.,“Consumerprotectionwithregardtodistancecontractsafterthetransposition

oftheConsumerRightsDirectiveinBelgiumandFrance”,REDC2013,415-458.

STEENNOT,R.,“Nieuwewetgevingvoorbeoefenarenvanvrijeberoepen”,RW2003-2004,81-

90.

STEENNOT,R.,“Vrijeberoepenendewetmarktpraktijken”,NJW2013,795.

STUYCK, J., “De nieuwe richtlijn oneerlijke handelspraktijken. Gevolgen voor de wet op de

handelspraktijken.”,TBH2005/9,901-915.

TERRYN,E.,“DistancesellinganddoorstepsellingaftertheadoptionoftheConsumerRights

Directive–morepatchwork?”,RAE2012,525-539.

TERRYN,E.,“LatranspositiondeladirectivedroitsdesconsommateursenBelgique–champ

d’applicationpersonneletexclusions”,REDC2013,nrs.3-4,369-398.

TERRYN,E.,“Richtlijnoneerlijke‘B2C’handelspraktijkenaangenomen”,DCCR2005,nr.68,98.

TWIGG-FLESNER,C.,“TheImpactoftheConsumerRightsDirective(2011/83/EU)onConsumer

SalesContracts”,RAE2012,563.

VANDERHAEGHEN,A.,“Wetmarktpraktijken:koopjesindeadvocatuur?”,AdRem2012,22-26.

VANDEVELDE,I.,“Laatdeinformatieplichtdepartijbeslissingovereind?”,D&T2016,53.

VANGOETSENHOVEN, S., “Het vrij beroep in vennootschapsverband: notarissen, advocaten en

geneesheren”,JuraFalc.2006-2007,595-722.

VERHOEVEN,M.,“Vrijeberoepenonderworpenaanmarktpraktijkenwet”,DeJuristenkrant,21

april2011,1.

VII

VEROUGSTRAETE, I., “Wetboek Economisch Recht: een aanbouwwetboek”, RW 2014-2015,

1603-1609.

VOGELAERE, I. , “Wetgever versoepelt Belgische regels voor aankondigingen van

prijsverminderingen.”,DeJuristenkrant2015,nr.317,6.

X.,“Hetconsumentenrechtindeafgelopen25jaarenindetoekomst”,DCCR2013,5.

X.,“Nootbijarrestnr.99/2013”,RW2013-14,3p.

X.,“Vrijeberoepers”,NJW2014,afl.305,537-539.

X.,“WetboekvanEconomischRecht”,NJW2013,afl.280,297.

X.,“Cass.2november2008”,RW2008-09,1192

C. Boeken

ALLEMEERSCH, B. en REINGRABER, R., “De bevoegdheids(her)verdeling” in P. TAELMAN, B.

VANLERBERGHEenP.VANORSHOVEN,NieuweJustitie,Antwerpen,Intersentia,2014,196

p.

BYTTEBIER,K.,FELTKAMP,R.EnVANBOSSELE,F.,“Naareenwetboekeconomischrecht”inActesdu

Colloque ‘Codification de la législation économique’ – Handelingen van het

colloquium‘codificatievandeeconomischewetgeving’,330p.

DEMARSIN,B.,“HetWetboekvaneconomischrechtenzijnbandmethetBurgerlijkWetboek”

in B. KEIRSBILCK en E. TERRYN (eds.),HetWetboek van economisch recht: van nu en

straks?,Intersentia,2014,432p.

FAURE, M., “Regulation of Attorneys in Belgium” in Regulation of Professions, Antwerpen,

Maklu,1993.

FELTKAMP,R., “HetWetboekvaneconomischrecht:eenstapvooruit,maarnogeenwegte

gaan” in J. ROESEMS en VLAAMS PLEITGENOOTSCHAP (eds.), Transacties en

geschillenbeslechtinginhetWetboekvanEconomischRecht,Intersentia,2016,266p.

VIII

GEENS,K.,“Deplaatsvanhetvrijberoepinhetondernemings-enmarktrecht”inB.TILLEMAN

en E. TERRYN (eds.), Beginselen van Belgisch privaatrecht. Handels- en economisch

recht.DeelIOndernemingsrecht.A,Antwerpen,Kluwer,2011,2052p.

GEENS, K., “Enkele slotbeschouwingen bij een eerste studie van het nieuweWetboek van

economisch recht” inB.KEIRSBILCKenE. TERRYN (eds.),HetWetboekvaneconomisch

recht:vannuenstraks,Antwerpen,Intersentia,2014,432p.

GLANSDORFF,F.,“Lecodededroitéconomiqueet lesprofessions liberals” inA.TALLON(ed.),

Hetnieuwewetboekvaneconomischrecht,Brussel,Larcier,2014,253p.

KEIRSBILCK, B., “Boeken VI en XIV. Marktpraktijken en consumentenbescherming ook voor

vrijeberoepen”inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:

vannuenstraks?,Antwerpen,Intersentia,2014,432p.

KEIRSBILCK, B., “Overeenkomsten op afstand en e-commerce” in J. ROESEMS en VLAAMS

PLEITGENOOTSCHAP (eds.), Transacties en geschillenbeslechting in het Wetboek van

EconomischRecht,Intersentia,2016,266p.

KEIRSBILCK, B., “Updatemarktpraktijken&bescherming van consumenten” inW.DEVROE, B.

KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),Themis91–Economischrecht,Brugge,dieKeure,2015,

159p.

KEIRSBILCK,B.ENTERRYN,E.,“Overzichtvanderechtspraakhandelspraktijken2003-2010”,inH.

DEWULF,B.KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),Overzichtvanrechtspraak.Handelsrechten

handelspraktijken2003-2010,Story-Scientia,2011,1320p.

MERTENS,D.,“Onrechtmatigemededinging.Artikel95WMPC”inJURAFALCONIS(eds.),Dewet

marktpraktijken en consumentenbescherming toegepast, Leuven, Intersentia, 2012,

124p.

NINANE, Y. en BOCHON, A., “Actualités en matière de contrats de consommation” in A.

PUTTEMANS (ed.), Le droit de la consommation dans le nouveau Code de droit

économique,Brussel,Bruylant,2014,172p.

IX

PUTTEMANS, A., “Le champs de la commercialité” in Tweehonderd jaar Wetboek van

Koophandel,Brussel,Larcier,2007,389p.

STEENBERGEN,J.,“HetWetboekvaneconomischrecht.Achtergrondenopzet”inB.KEIRSBILCK

en E. TERRYN (eds.), Het Wetboek van economisch recht: van nu en straks?,

Antwerpen,Intersentia,2014,432p.

STEENNOT, R., “Belgisch economisch recht”, in E. DIRIX, H. VANHEES en R. STEENNOT (eds.),

Handels-eneconomischrechtinhoofdlijnen(9eeditie),Intersentia,2011,538p.

STEENNOT, R., BOGAERT, F., BRULOOT, D. en GOENS, D., Wet Marktpraktijken, Antwerpen,

Intersentia,2010,226p.

STRAETMANS, G., “Een kritische doorlichting van het toepassingsgebied van de Richtlijn

oneerlijke handelspraktijken en de Belgische omzettingswetgeving” in De Wet

handelspraktijkenanno2008,Mechelen,Kluwer,2008,321p.

STRAETMANS,G., “Onderneming, vrijberoepenconsument” inG. STRAETMANSenR. STEENNOT

(eds.),WetboekEconomischRechtendebeschermingvandeconsument,Antwerpen,

Intersentia,2015,336p.

STUYCK, J., “Handelspraktijken” inBeginselen van Belgisch Privaatrecht,Mechelen, Kluwer,

2004,483p.

STUYCK, J., “Boeken XVI& XVII. Buitengerechtelijke regeling van consumentengeschillen en

bijzondererechtsprocedures(i.h.b.vorderingtotstaking)”,inB.KEIRSBILCKenE.TERRYN

(eds.),HetWetboekvaneconomischrecht:vannuenstraks?,Intersentia,2014,432

p.

STUYCK, J., “Marktpraktijken en consumentenbescherming ook voor vrije beroepen” in J.

ROESEMSenVLAAMSPLEITGENOOTSCHAP(eds.),Transactiesengeschillenbeslechtinginhet

WetboekvanEconomischRecht,Intersentia,2016,(1)266p.

X

SWENNEN,H., “DeKMO in het handelsrecht enhet economisch recht”, in K. REINIERS enM.

VANMEENEN (eds.), Regelgeving op maat van KMO’s, Antwerpen, Intersentia, 2013,

240p.

SWENNEN,H.,(ed.),JuridischeOrganisatievanhetvrijeberoep,Antwerpen,Kluwer,1975,170

p.

TERRYN,E.,“Actualiaovereenkomstenopafstand,ookvoorvrijeberoepen”,inW.DEVROE,B.

KEIRSBILCKenE.TERRYN(eds.),Themis91–Economischrecht,Brugge,dieKeure,2015,

159p.

TERRYN,E., “Derichtlijnconsumentenrechten:nieuwereglementeringopkomstvooronder

meer overeenkomsten op afstand en buiten verkoopruimten gesloten

overeenkomsten” in X, De wet marktpraktijken en consumentenbescherming

toegepastinreeksJuraFalconisLibri,nr.16,Antwerpen,Intersentia,2012,124p.

TERRYN, E., “Normatieve kenmerken van het herroepingsrecht” in E. TERRYN (ed.)

Bedenktijden in het consumentenrecht: het herroepingsrecht als instrument van

consumentenbescherming,Antwerpen,Intersentia,2008,686p.

TERRYN,E.,“Verkoopopafstandaanconsumenten”inH.DEDECKER,V.SAGAERT,E.TERRYN,B.

TILLEMAN,A.VERBEKEenL.Ballon(eds.),Koop–Gemeenrecht.Contractueleclausules,

Antwerpen,Inersentia,2016,532p.

TWIGG-FLESNER,C.,EBERS,M.,SCHULTE-NÖLKE,H.,ECConsumerLawCompendium–Comparative

Analysis,UniversitätBielefeld,2007,52,341,366.

VANDENDRIESSCHE, Y., De wet marktpraktijken en het vrij beroep, de onderneming-light

bevestigthetdualisme,Waterschoot,Mylex,2010,126p.

VANDENDRIESSCHE, Y., “Marktpraktijken, consumentenbescherming en de advocatuur anno

2015”inI.AERTS,J.P.BLUMBERG,L.BRANTS,E.CLAESEN,K.DEBILCK,M.DEHAAS,J.ROCHTUS

enY.VANDENDRIESSCHE(eds.),Hetadvocatenkantoor2.0,Intersentia,2015,192p.

XI

VANDENDRIESSCHE, G., “Marktpraktijken en consumentenbescherming in boek VI van het

wetboek van economisch recht” in A. TALLON (ed.), Het nieuwe wetboek van

economischrecht,Brussel,Larcier,2014,253p.

VANOMMESLAGHE,P.,“LebicentenaireduCodedeCommercede1807Rapportintroductif”in

BicentenaireduCodedeCommerce,Larcier,Brussel,2007,202p.

VANOMMESLAGHE,P.,“Naareennieuweconomischrecht”inI.CLAEYS,R.STEENNOTenM.TISON

(eds.),Economischrecht:ondernemingen,concurrentenenconsumenten2010-2011,

XXXVIIePostuniversitairecyclusWILLYDELVA,Mechelen,WoltersKluwer,2011,426p.

WEST, A.F., “The seven liberal arts” in A. F.WEST (ed.)Alcuin and the rise of the Christian

schools,NewYork,CharlesScribner’sSons,1912,232p.

3. Elektronischebronnen

FEDERATIE VOOR VRIJE EEN INTELLECTUELE BEROEPEN, Polsslag van het Vrij Beroep 2015,

http://www.federatievrijeberoepen.be/viewobj.jsp?id=434967 (consultatie: 20

oktoberfebruari2015).

FOD ECONOMIE, K.M.O., MIDDENSTAND EN ENERGIE, Evaluatie en modernisering van de

economische wetgeving, Brussel, 2008, 206, te raadplegen via

http://mineco.fgov.be/ministry/legislation_table/home_nl.htm. (consultatie: 15

februari2016).

ORDE VAN VLAAMSE BALIES, Mijn cliënt is meer dan een klant,

http://www.ordeexpress.be/artikel/33/141/mijn-clint-is-meer-dan-een-klant.

(consultatie:3april2016).

X., FVIB voert actie voor de eigenheid van het vrij beroep,

http://www.federatievrijeberoepen.be/viewobj.jsp?id=4882080. (consultatie: 16

april2016).

XII

X.,Wat is een vrij beroep?, http://www.federatievrijeberoepen.be/viewobj.jsp?id=347786.

(consultatie:16april2016).

VANLEENHOVE, S., Federatie vrijeberoepenover apart hoofdstukwetboekeconomisch recht

voor vrije beroepen: duidelijkheid voor zowel vrije beroepen als consument,

http://www.federatievrijeberoepen.be/viewobj.jsp?id=406353. (consultatie: 8 mei

2016).

4. Rechtspraak

HvJ23april1991,C-41/90,HöfnerenElser.

HvJ16november1995,C-244/94,FédérationFrançaisedesSociétésd’Assurancese.a.

HvJ19februari2002,C-309/99,Wouterse.a.

HvJ16maart2004,C-264/01,C-306/01,C-354/01enC-355/01,AOKBundesverband.

HvJ23april2009,C-261/07,VTB-VABNVt.TotalBelgiumNV.

HvJ23april2009,C-290/07,GalateaBVBAt.SanomaMagazinesBelgiumNV.

HvJ12september2009,C-180/98-C-184/98,Pavlove.a.

HvJ12mei2011,C-122/10,VingSverige.

HvJ30juni2011,C-288/10,Wamot.JBC.

HvJ18oktober2012,C-428/11,PurelyCreative.

HvJ17januari2013,C-206/11,Köck.

HvJ19september2013,C-435/11,CHSTour.

HvJ3oktober2013,C-59/12,BKKMobilOilKörperschaftdesöffentlichenRechtsvZentrale

zurBekämpfungunlauterenWettbewerbseV.

HvJ19december2013,C-281/12,TrentoSvillupo.

XIII

HvJ3april2014,C-515/12,4Finance.

HvJ10juli2014,C-421/12,Commissiet.België.

Concl.Adv.Gen.Bot,4juli2013,C-59/12,BKKMobilOil,10p.

Concl.Adv.Gen.P.CruzVillalon,26november2013,C-421/12,Commissiet.België.

GwH6april2011,nr.55/2011.

GwH15december2011,nr.192/2011.

GwH9juli2013,nr.99/2013.

Cass.2november2008,RW2008-09,1192.

De impact van Boek XIV WER op de relatie tussen vrije … · 2016-12-09 · verschil dat Boek XIV...

Documents

Transcript of De impact van Boek XIV WER op de relatie tussen vrije … · 2016-12-09 · verschil dat Boek XIV...