DE ILLEGALE ONLINE STREAMING VAN SPORTEVENEMENTEN EN … · 2019. 9. 26. · en ondergaan de...

DE ILLEGALE ONLINE STREAMING VAN SPORTEVENEMENTEN EN DE AFDWINGING VAN HET AUTEURS-RECHT Aantal woorden: 35.573 Lara Horstmann Studentennummer: 01405124 Promotor: Prof. dr. Ben Depoorter Commissaris: Dhr. Sven Höppner Masterproef voorgelegd voor het behalen van de graad master in de Rechten Academiejaar: 2018-2019

III

Dankwoord

Het schrijven van een masterproef is het kroonstuk van een uiterst boeiende en leerrijke

rechtenopleiding aan de Universiteit Gent. Deze uitdaging van formaat zou niet mogelijk

geweestzijnzonderdesteunvaneenaantalpersonen inhetbijzonder.Graagmaak ikvande

gelegenheidgebruikommijndanktebetuigenaanhen.

Eerstenvooralwensikuiteraardmijnouderstebedankenvoorhunonvoorwaardelijkesteun

tijdensdezeopleiding.Eensteundievoormijvanonschatbarewaardewas.Vervolgenswil ik

mijn vriend,Maxime, bedanken voor het nalezen van ditwerk. Zijn luisterend oor en talloze

aanmoedigingenhebbenongetwijfeldbijgedragentothetschrijvenvandezemasterproef.

VerdergaatmijndankuitnaarhetVlaamsRechtsgenootschapGentommijntimemanagement

skillsbij te schavenenmijdemogelijkheid tegevenmijnsocialevaardighedenuit tebouwen,

maarbovenalommijeenfantastischestudententijdtebezorgen.Tevenswilikzeergraagmijn

vriendenkringbedankenvoordevriendschapendesteundeafgelopenvijfjaar.Zijmaaktende

slechtemomentendraaglijkendegoedemomentenzoveelbeter.

Totslotwil ikzekerookmijnpromotor,prof.dr.BenDepoorter,bedankenommedekans te

biedendit interessanteonderwerptemogenbehandelen,alsookvoordegoedebegeleidingen

deuiterstbruikbarefeedback.

LaraHorstmann

Gent,14mei2019

IV

Inhoudstafel

Dankwoord......................................................................................................................................III

Inhoudstafel....................................................................................................................................IV1. Inleiding......................................................................................................................................1

2. Relevantebegrippen..............................................................................................................42.1. Intellectueleeigendomsrechten...............................................................................................42.2. Hetauteursrecht............................................................................................................................52.2.1. Dehistoriekvanhetauteursrecht....................................................................................................52.2.2. Hetbeschermdevoorwerpendebeschermingsvoorwaarden............................................72.2.3. Hetterritorialiteitsbeginsel.................................................................................................................82.2.4. Degeografischeinvullingvanhetbegrip‘auteursrecht’.........................................................9

2.3. Onlinestreaming............................................................................................................................92.3.1. Wat?................................................................................................................................................................92.3.2. Hoe?.............................................................................................................................................................102.3.2.1. Hettotstandbrengenvaneenlivestream..............................................................................................102.3.2.2. Unicasting..............................................................................................................................................................112.3.2.3. UserGeneratedContent(UGC)livesites.................................................................................................112.3.2.4. Peer-to-peer.........................................................................................................................................................122.3.2.5. StreamTorrent.....................................................................................................................................................132.3.2.6. Simulcasting.........................................................................................................................................................132.3.2.7. Dedistributievanstreams.............................................................................................................................14

3. Deonlinestreamingvansportevenementen..............................................................153.1. Derelatietussensportentelevisie......................................................................................153.2. Uitzendrechten............................................................................................................................173.2.1. Wat?.............................................................................................................................................................173.2.2. Belangvanuitzendrechten...............................................................................................................173.2.2.1. Illustratie:Opbrengstenuitdeverkoopvanuitzendrechten.........................................................18

3.2.3. Deverkoopvanuitzendrechten......................................................................................................193.2.3.1. Derolvanomroeporganisaties....................................................................................................................193.2.3.2. Kenmerkenvandeverkoopvanuitzendrechten.................................................................................193.2.3.3. Collectieveenindividueleverkoop............................................................................................................20

3.3. Eigendomsrechten......................................................................................................................213.4. Deproblematiekvandeillegaleonlinestreamingvansportevenementen...........223.4.1. Wat?.............................................................................................................................................................223.4.2. Hoe?.............................................................................................................................................................243.4.3. Waarom?...................................................................................................................................................25

4. Deauteursrechtelijkebeschermingvansportevenementen................................274.1. Sportevenementenansich......................................................................................................274.2. Audiovisueleopnamenvansportevenementen...............................................................284.3. Hetauteursrecht.........................................................................................................................294.3.1. Devermogensrechtenvaneenauteur.........................................................................................294.3.1.1. Hetreproductierecht........................................................................................................................................294.3.1.2. Hetdistributierecht...........................................................................................................................................304.3.1.3. Hetpubliekmededelingsrecht.....................................................................................................................314.3.1.4. Enkelekenmerken.............................................................................................................................................33

4.3.2. Demorelerechtenvaneenauteur.................................................................................................344.4. Naburigerechten........................................................................................................................354.4.1. Deproducentenvanfonogrammenenvandeeerstevastleggingenvanfilms..........354.4.2. Deomroeporganisaties.......................................................................................................................36

4.5. Grenzengesteldaanhetmonopolievandeintellectueleeigenaar...........................37

V

4.5.1. Evenementendievanbijzonderbelangzijnvoordesamenleving.................................384.5.2. Korteberichtgeving..............................................................................................................................40

4.6. Relevanteregelgeving...............................................................................................................414.6.1. Internationaleregelgeving................................................................................................................414.6.1.1. DeWIPO-verdragen..........................................................................................................................................424.6.1.2. DeConventievanBern....................................................................................................................................424.6.1.3. HetTRIPS-Verdrag............................................................................................................................................434.6.1.4. ConventievanRome.........................................................................................................................................44

4.6.2. Europeseregelgeving..........................................................................................................................455. Deafdwingingvanhetauteursrechtopuitzendingenvansportevenementenindepraktijk.................................................................................................................................475.1. Juridischemaatregelen.............................................................................................................475.1.1. Maatregelenlastenstussenpersonen...........................................................................................485.1.2. Deaansprakelijkheidvantussenpersonen................................................................................505.1.3. Enkelerelevanterechtszaken..........................................................................................................525.1.3.1. UniondesAssociationsEuropéennesdeFootball(UEFA)etal.t.Briscombetal.................525.1.3.2. TheFootballAssociationPremierLeagueLimited(FAPL)t.BritishSkyBroadcastingLimited.....................................................................................................................................................................................545.1.3.3. FAPLt.BritishTelecommunicationsetal...............................................................................................565.1.3.4. StichtingBreint.ZiggoBVenXS4ALLInternetBV.............................................................................585.1.3.5. UEFAt.BritishTelecommunicationsetal...............................................................................................62

5.1.4. Mediaspelersmetadd-ons:hetarrestFilmspeler..................................................................625.1.5. DerodedraaddoorheendearrestenvanhetEuropeesHofvanJustitie.....................665.1.6. Verhoogdestrafrechtelijkesanctiesvooronlineinbreukenophetauteursrecht....67

5.2. Technologischemaatregelen..................................................................................................685.2.1. Livetakedowntools.............................................................................................................................695.2.2. HetverzamelenvanIP-adressen....................................................................................................695.2.3. Internetblocking...................................................................................................................................715.2.4. Digitalfingerprintingenwatermarking......................................................................................725.2.5. Geoblocking.............................................................................................................................................735.2.6. Hetontwikkelenvanspecifiekesoftware...................................................................................745.2.7. Inkomstenblokkering..........................................................................................................................75

6. Eenevaluatievandeinstrumententerafdwingingvanhetauteursrechtopuitzendingenvansportevenementen....................................................................................776.1. Juridischemaatregelen.............................................................................................................776.1.1. Streamingservers.................................................................................................................................776.1.2. Verkopersvanmediaspelersmetadd-ons.................................................................................786.1.3. Eindgebruikers.......................................................................................................................................796.1.4. Onlineplatformsvoordeuitwisselingvanbestanden.........................................................80

6.2. Technologischemaatregelen..................................................................................................816.2.1. Livetakedowntools.............................................................................................................................826.2.2. HetverzamelenvanIP-adressen....................................................................................................826.2.3. Internetblocking...................................................................................................................................846.2.4. Digitalfingerprintingenwatermarking......................................................................................856.2.5. Geoblocking.............................................................................................................................................866.2.6. Specifiekesoftware:Marauder........................................................................................................87

7. Conclusie.................................................................................................................................89

Bibliografie.....................................................................................................................................92

1

1. Inleiding

We leven in een tijdperk waarin nagenoeg alle informatie via digitale kanalen kan worden

opgeslagen, gedeeld en verspreid. De steeds toenemende digitalisering kent ongetwijfeld

verschillende positieve gevolgen en heeft de kwaliteit van ons leven onmiskenbaar naar een

hoger niveau getild. Zo verloopt het verkrijgen van informatie en data vandaag de dag

bijvoorbeeldveelsnellerenviaeenwaaieraankanalen,waardoorhetondermeerbijdraagttot

een groeiende kritische ingesteldheid van individuen. Verder zorgen deze verschillende

mogelijkhedenervoordatpotentiëlefinanciëlebarrièresinzakehetverkrijgenvaninformatieen

datawegvallen.

Desteedsgroeiendedigitaliseringheeftevenzeereensignificanteimpactopdemanierwaarop

televisie wordt gekeken. Men is niet langer afhankelijk van de televisie nu steeds meer

televisieprogramma’s via het internet bekeken kunnen worden. Naast legale online

streamingdiensten,zoalsNetflix,HuluenAmazon,nemensteedsmeermensenhuntoevluchttot

illegaleonline streamingdienstenomhun favoriete filmsen televisieprogramma’s tebekijken.

Dankzijdecontinuetechnologischevooruitgangkunnendezeillegaleonlinestreamingdiensten

eenvoudig,snelenmeestalkosteloos,contentvanhogekwaliteitaanbiedenviahunwebsitesen

apps. Bovendien heeft de verbeterde kwaliteit van illegale livestreams tot gevolg dat online

streamen ook voor sportliefhebbers een interessante piste is geworden. Tegenwoordig is het

voorelkeenmeteendegelijkekennisvanhet internetvrijeenvoudigomeensportevenement

ononderbrokeneninhogebeeldkwaliteitongeoorloofdtebekijkenopzijnofhaarcomputer.1

Zoalswelvakerhetgevalis,heeftookdezemedailleechtereenkeerzijde.Detoenamevanhet

illegaal streamen van sportevenementen is evenredig aan het potentieel verlies voor de

auteursrechthebbenden. Voor het gros van de sportorganisaties is de verkoop van

uitzendrechten op uitzendingen van sportevenementen namelijk de grootste bron van

inkomsten. Deze inkomsten stellen hen onder meer in staat om grote sportevenementen en

spelers te financieren, stadia of andere infrastructuur te bouwen en/of te renoveren en een

bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van de sport zelf. Het illegaal streamen van

sportevenementenkandewaardevandezeuitzendrechtenechtergevoeligdoenverminderen,

1SROC,“UpdateonDigitalPiracyofSportingEvents2011,SubmittedinCallforEvidencetoIndependentReviewofIntellectualPropertyandGrowth”,2011,www.wipo.int/export/sites/www/ip-sport/en/pdf/piracy_report_2011.pdf,11.

2

waardoor de inkomsten bijgevolg bedreigd worden.2Omroeporganisaties zijn op hun beurt

bereid om enorme bedragen neer te leggen voor het verwerven van die exclusieve

uitzendrechten.Liveuitzendingenvansportevenemententrekkennamelijkdoorgaanseengroot

publiekaan,waardoorzijuitreclameenuitdeverkoopvantelevisie-abonnementeninkomsten

kunnengenereren.3Deongeoorloofdeuitzendingenviahetinternetvanlivesportevenementen

vormen echter ook voor deze inkomsten een bedreiging. Zo zagen omroeporganisaties reeds

miljarden dollars aan sponsordeals en aan uitzendingscontracten van sportevenementen

verlorengaan.4

Dezemasterproef beoogt een beeld te schetsen van de recente problematiek rond de illegale

online streaming van sportevenementen in enkele Europese landen. Rechthebbenden

ondernemen namelijk uiteenlopende pogingen om de illegale online streaming van

sportevenementen tegen te gaan en om logischerwijs hun auteursrecht op uitzendingen van

sportevenementenaftedwingen.Inditwerkwordendezeverscheidenemaatregelenuitgebreid

uiteengezet en vervolgens geanalyseerd, om duidelijkheid te scheppen over de effectiviteit

ervan.

Hetonderwerpvandezemasterproefsitueertzichaldusinhetrechtsgebiedvandeintellectuele

eigendomsrechten. In deze inleidingwordt een chronologisch overzicht gegeven vanwat aan

bodzalkomen.

Vooreerstwordendemeestrelevantebegrippenduidelijkomschrevenengesitueerd.Zekermet

betrekking tot het begrip ‘online streaming’ is het voor het vervolg van de masterproef

belangrijkomeengoedbeeldweertegevenvanwatonlinestreamingnupreciesinhoudtenop

welke manieren content gestreamd kan worden. Vervolgens wordt gekeken naar de

verscheidene rechten die gekoppeld zijn aan uitzendingen van sportevenementen en wordt

ingegaan op de reeds vermelde problematiek rond het illegaal online streamen van

sportevenementen.Daaropvolgendwordendeauteursrechtenennaburigerechtendiegepaard

gaan met uitzendingen van sportevenementen uiteengezet en worden de auteursrechtelijke

bepalingendievanbelangzijnvoorhetonlinestreamenvansportevenementenopgesomd.

Eens deze onontbeerlijke componenten besproken zijn, komt de kern van dit werk aan bod.

Hierin zal aangevat worden met een grondige analyse van de bestaande maatregelen die2“Broadcasting&MediaRightsinSport”,www.wipo.int/ip-sport/en/broadcasting.html,geraadpleegdop22februari2019.3T.EVENS,P. IOSIFIDISenP.SMITH,Thepoliticaleconomyoftelevisionsportsrights,Londen,PalgraveMacmillanUK,2013,47.4K.KARIYAWASAMenM.TSAI,“Copyrightandlivestreamingofsportsbroadcasting”,IRLCT2017,afl.3,265.

3

rechthebbenden(kunnen)nemenomhunauteursrechtopuitzendingenvansportevenementen

af tedwingen.Demaatregelendiehierbesprokenzullenwordenzijnzowelvan juridischeals

technologischeaard.Vervolgenswordendegevolgenvandezemaatregelenuitvoerigbesproken

enondergaandebestaandemaatregeleneengrondigeevaluatie inzakeeffectiviteit.Dit laatste

gebeurt aan de hand van aangewend cijfermateriaal, bestaande rapporten, onderzoeken en

reacties. Het onderzoek spitst zich toe op enkele Europese landen waar de sportsector een

belangrijkemaatschappelijkeeneconomischefunctieuitoefent.

Ditalleszaldienenalsbasisomeenantwoordtekunnenformulerenopdevraagofersprake

kan zijn van enige vooruitgang of verbetering met betrekking tot de afdwinging van het

auteursrecht op uitzendingen van sportevenementen. Aangezien dit een recent fenomeen

betreft,wordtdezeanalysegesitueerdinhethuidigedecennium.

4

2. Relevantebegrippen

Vooraleeringegaanwordtopdeonlinestreamingvansportevenementen,wordendebegrippen

‘intellectueleeigendomsrechten’,‘hetauteursrecht’en‘onlinestreaming’duidelijkomschreven.

Hetcorrectsituerenvandezebegrippenisnamelijkvanbelangvoorhetverderenarratiefvan

dezemasterproef.

2.1. Intellectueleeigendomsrechten1. ‘Intellectuele eigendomsrechten’ is een verzamelbegrip voor rechten op uitgewerkte

ideeën en creatieve concepten, zoals vormgeving, uitvindingen, muziek, merken, software,

games,tekstenenfoto’s.5Inhoofdevandehouderervanzijndeintellectueleeigendomsrechten

monopolierechten. Zij verlenen een exclusief recht dat tegenstelbaar is aan derden en dat

derdendienenterespecteren.Vermitsdezeexclusiviteiteeninperkinginhoudtvandevrijheid

van anderen, zijn intellectuele eigendomsrechten logischerwijs steeds, zowel wat hun

toekenningalswathundraagwijdtebetreft,aangrenzenonderworpen.Zowordenintellectuele

eigendomsrechtenbeperktintijd;dezerechtenbestaanslechtsvoordeuitdrukkelijkbepaalde

termijn. Intellectuele eigendomsrechten zijn ookbeperkt in ruimte; zebestaan slechtsbinnen

hetgrondgebiedvandewetgeverdiezeheeftgecreëerd.6

Kenmerkendvoorintellectueleeigendomsrechtenisdatzeslechtsbestaantengevolgevanhet

optreden van dewetgever. Ditmaakt dat de groep van de intellectuele eigendomsrechten de

factonietbegrensdis.Eenanderebelangrijkeeigenschapisdatintellectueleeigendomsrechten

eenniet teonderschatteneconomischewaardebezitten, aangezienzij vaakhetvoorwerpvan

grotetransactiesvormen.7

2. De intellectuele eigendomsrechten worden opgesplitst in twee thematische

hoofdcategorieën: de industriële eigendomsrechten enerzijds, en de literaire en artistieke

eigendomsrechtenanderzijds.8

De industriële eigendomsrechten hebben betrekking op creaties die voornamelijk een

economischerolspeleninhetproductie-endistributieproces.Zokunnenbepaalde innovaties,

5“Intellectuele eigendom”, www.boip.int/nl/ondernemers/intellectuele-eigendom, geraadpleegd op 18 februari2019.6H.VANHEES,HandboekIntellectueleRechten,Antwerpen,Intersentia,2018,5.7Ibid.8“What are intellectual property rights?”,www.wto.org/english/tratop_e/trips_e/intel1_e.htm, geraadpleegd op 19februari2019.

5

gaande van uitvindingen, over geneesmiddelen, tot plantenrassen of een nieuw design,

respectievelijk beschermd worden door octrooien, kwekersrechten en tekeningen- en

modellenrechten. 9 De industriële eigendomsrechten behelzen daarnaast ook het recht

betreffende de bescherming van benamingen van oorsprong, geografische aanduidingen en

herkomstaanduidingen,hetrechtopeenhandelsnaamen,wathetindustriëleeigendomsrechtin

deruimezinbetreft,hetrechtinzakeongeoorloofdemededinging.10

Ophunbeurtomvattendeliteraireenartistiekeeigendomsrechten(hetauteursrechtsensulato)

het eigenlijke auteursrecht (het auteursrecht sensu stricto), de naburige rechten, het recht

betreffende de bescherming van databanken en het recht betreffende de auteursrechtelijke

beschermingvancomputerprogramma’s.11Integenstellingtotdeindustriëleeigendomsrechten

bezittendeliteraireenartistiekeeigendomsrechtenmeerdanenkeleeneconomischefunctie.Ze

voerenimmersookeenuiterstbelangrijkecultureleensocialetaakuit;kunstenaarsaandehand

vanhetbezorgenvaneen inkomenstimulerenomcreatiesophetdomeinvandekunstende

literatuurtotstandtebrengen.12

Een belangrijk verschilpunt tussen deze twee thematische categorieën van intellectuele

eigendomsrechten isdewijzewaarophetrecht totstandkomt.Om inhetbezit tekomenvan

industriële eigendomsrechten moet men namelijk meestal een formele procedure doorlopen

(bijvoorbeeld een depot verrichten of een aanvraag indienen), terwijl het auteursrecht en de

daarmeeverwanterechtenautomatischophetogenblikvandecreatieontstaanzonderdatmen

hiervoorformaliteitenhoefttevervullen.13

2.2. Hetauteursrecht

2.2.1. Dehistoriekvanhetauteursrecht3. DeeerstesporenvanhetauteursrechtkunnengesitueerdwordenindeVroegmoderne

Tijd(15de-18deeeuw).Deontwikkelingvandeboekdrukkunstmaakteeenmassalereproductie

van teksten en prenten mogelijk, wat klaarblijkelijk een ongeziene stijging op het vlak van

kennisdelingmetzichmeebracht.Dezeexpansiewerdechterbeperktdoordemaatschappelijke

belangeneninterventiesvanhetcentralegezag.Deoverheidkendeimmersprivilegiestoeaan

9 “Wat is intellectuele eigendom?”, https://economie.fgov.be/nl/themas/intellectuele-eigendom/innovatie-en-intellectuele/wat-intellectuele-eigendom,geraadpleegdop19februari2019.10H.VANHEES,HandboekIntellectueleRechten,Antwerpen,Intersentia,2018,3.11 “Wat is intellectuele eigendom?”, https://economie.fgov.be/nl/themas/intellectuele-eigendom/innovatie-en-intellectuele/wat-intellectuele-eigendom,geraadpleegdop19februari2019.12H.VANHEES,HandboekIntellectueleRechten,Antwerpen,Intersentia,2018,4.13Ibid.,6.

6

bepaaldedrukkersenuitgevers,waardoorzijeensoortmonopoliepositiekondenbemachtigen.

Deze privilegies hadden, naast de bescherming van de eigenlijke literaire werken, tot doel

toezicht te kunnen uitoefenen op de uitgave ervan en de verspreiding van ongewenste

publicaties te vermijdenals vormvan censuur.14Vermitsdeze rechtenwerden toegekendaan

drukkersenuitgevers,ennietaandeauteurszelf,warendezelaatsteningrotemateafhankelijk

vandedrukkersenuitgevers.Deauteurskondennamelijkzelfgeenaansprakenlatengeldenop

de exploitatie van hun werken. In de loop van de 18de eeuw kwam hierin wezenlijke

verandering.15

4. In België ging de eerste Auteurswet pas in 1886 van kracht.16Deze wet had als

doelstellingeenaantalbepalingen in tevoeren tengunstevandeauteurendescheppingvan

kunst te bevorderen.17De wet hield meer dan honderd jaar stand en het duurde tot 1994

vooraleereennieuweAuteurswetwerdafgekondigdomdeeersteAuteurswetaantepassenaan

de nieuwe technologieën.18De nieuweAuteurswetwerdmeermaals gewijzigd en, ten gevolge

van de omzetting van Europese richtlijnen, frequent uitgebreid. 19 In 2014 werd de

auteurswetgevinginBelgiëondergebrachtinboekXI“Intellectueleeigendom”vanhetWetboek

EconomischRecht,waarvandemeestebepalingeninwerkingzijngetredenop1januari2015.20

5. DeinternationaliseringvanhetauteursrechtwerdingezetmetdeConventievanBern

van 9 september 1886. 21 De Conventie had als doel om op internationaal vlak een

gemeenschappelijkeerkenningaftedwingenvanhetauteursrechtopwerkenvanletterkundeof

kunst.DeConventiehadtotmerkbaargevolgdatdeauteurzijnwerknietlangerhoefdetelaten

registreren en tevens geen aanvraag meer diende te doen voor eigendomsbescherming.22De

WIPO-verdragenvan1996beoogdendeBernerConventieaantepassenaandetechnologische

ontwikkelingen en zorgden voor een belangrijke actualisering van het auteursrecht en de

naburigerechten.23

14K.VANDERPERRE,E.LIEVENSenD.VOORHOOF,HandboekAuteursrecht,Gent,AcademiaPress,2015,11.15Ibid.,12.16Auteurswetvan22maart1886,BS26maart1886.17K.VANDERPERRE,E.LIEVENSenD.VOORHOOF,HandboekAuteursrecht,Gent,AcademiaPress,2015,16.18Wetvan30juni1994betreffendehetauteursrechtendenaburigerechten,BS27juli1994.19K.VANDERPERRE,E.LIEVENSenD.VOORHOOF,HandboekAuteursrecht,Gent,AcademiaPress,2015,16-17.20Wet van 19 april 2014 houdende de invoeging van een boek XI, “Intellectuele eigendom” in het Wetboek vaneconomischrechtenhoudendeinvoegingvanbepalingeneigenaanboekXIindeboekenI,XVenXVIIvanhetzelfdeWetboek,BS12juni2014.21BernerConventievan24 juli1971voordebeschermingvanwerkenvan letterkundeenkunst,BS10november1999.22K.VANDERPERRE,E.LIEVENSenD.VOORHOOF,HandboekAuteursrecht,Gent,AcademiaPress,2015,18.23Ibid.,21.

7

2.2.2. Hetbeschermdevoorwerpendebeschermingsvoorwaarden6. Hetauteursrechtomvateenaantalprerogatieven,waaronderhetreproductierecht,het

distributierechtenhetpubliekmededelingsrecht,diedewettoekentaandiegenendiewerken

van letterkunde of kunst in het leven roepen.24De bestaansreden van het auteursrecht is de

belangenvanauteurstebeschermenenhentevergoedenvoorexploitatiesvanhunwerk.25

Een ‘werk van letterkunde of kunst’ wordt in dewettelijke regeling inzake auteursrecht niet

uitdrukkelijkgedefinieerdofomschreven.Welvindtmendoorheendetekstvandiewettelijke

regelingmeerdere voorbeelden vanwat als een ‘werk van letterkunde of kunst’ kanworden

beschouwd,zoalsondermeerwerkenvanletterkunde,werkenvangrafischeofbeeldendekunst

en audiovisuelewerken.26Daarenboven bevat artikel 2, lid 1 van de Conventie van Bern een

niet-limitatievelijstvanwerkendiedoorhetauteursrechtbeschermdkunnenworden.

7. Debeschermingvanhetauteursrechtbeperktzichtotdeconcretevormgevingvanhet

werk.Ditbetekentdathetauteursrechtgeenideeën,gedachten,principes,concepten,methodes,

theorieënenopvattingenbeschermtdieaandebasisvanhetwerkliggen.27Dooralsvoorwaarde

voordebeschermingtestellendathetwerkeenconcretevormmoetbezitten,endoorslechts

die concrete vorm te beschermen,wordt in het auteursrecht enkel bescherming geboden aan

zintuiglijk waarneembare werken.28Dit betekent echter niet dat een materiële drager moet

bestaan.Zowordtaandevereistevanconcretevormgevingbijvoorbeeldvoldaanwanneereen

sprekereenlezinggeeftinhetopenbaar.29

Opdat een werk auteursrechtelijke bescherming kan genieten, moet het werk eveneens een

originelevormbezitten.HetHofvanJustitievandeEuropeseUniesteltdataandezevereisteis

voldaanwanneerhetwerkwaarvoorbeschermingwordtgevraagdeenintellectueleschepping

vandeauteuruitmaakt.Eenintellectuelescheppinggeldtalseeneigenscheppingvandeauteur

wanneerzijgetuigtvandepersoonlijkheidvandeauteur.30Zodraagteenwerkdepersoonlijke

stempel van de auteur wanneer bij het creëren ervan op verschillende manieren en op

24 “Wat houdt auteursrechtelijke bescherming in?”, https://economie.fgov.be/nl/themas/intellectuele-eigendom/auteursrecht/bescherming-van-de-werken/wat-houdt-auteursrechtelijke, geraadpleegd op 19 februari2019.25 D. VERVENNE, “Auteursrecht en de vrijheid om te creëren”, 2014, https://smartbe.be/wp-content/uploads/2015/07/auteursrechts-en-de-vrijheid-om-te-cr--eren.pdf,1.26F. BRISON,M-C. JANSSENS enH.VANHEES,Wetenduiding:economischrechtdeel1:intellectueleeigendom, Brussel,Larcier,2012,5.27Ibid.28H.VANHEES,HandboekIntellectueleRechten,Antwerpen,Intersentia,2018,24.29 “Wat wordt beschermd door het auteursrecht?”, https://economie.fgov.be/nl/themas/intellectuele-eigendom/auteursrecht/bescherming-van-de-werken/wat-houdt-auteursrechtelijke/wat-wordt-beschermd-door-het,geraadpleegdop19februari2019.30H.VANHEES,HandboekIntellectueleRechten,Antwerpen,Intersentia,2018,25.

8

verschillendemomentenvrijeencreatievekeuzeswordengemaakttussenverschillendeopties

endecreatienietuitsluitendisbepaalddoortechnischevoorschriften.31

8. Zoalshierbovenreedswerdgeschreven,moetenergeenformaliteitenwordenvervuld

om van het auteursrecht te kunnen genieten. De loutere creatie van een werk dat aan de

beschermingsvoorwaarden voldoet, doet namelijk automatisch de auteursrechtelijke

beschermingontstaan.32

2.2.3. Hetterritorialiteitsbeginsel9. De aard van het auteursrecht is territoriaal. Dit betekent dat het auteursrecht niet

vollediggeharmoniseerdis,nochopEuropees,nochopinternationaalvlak.Hetauteursrechtis

met anderewoorden sterk gelinkt aan de geografische grenzen van landen. Dit principe van

territorialiteit is vastgelegd in artikel 5 van de Berner Conventie. Bovendien werd het

territorialiteitsbeginseldoorhetHofvanJustitievandeEuropeseUnieinhetLagardère-arrest

bevestigdalskernbeginselvanhetEU-rechtinzakeauteursrecht.33

10. In de praktijk verleent elke lidstaat van de Europese Unie auteursrechtelijke

bescherming op zijn eigen grondgebied en op grond van zijn nationale wetgeving. Bijgevolg

beschiktde rechthebbende in alle landenwaar zijnwerk auteursrechtelijkbeschermd is over

een zogenaamdebundel vannationale auteursrechten.34Iedernationaal rechtuit dezebundel

kan afzonderlijk worden uitgeoefend, in licentie gegeven of (geheel of ten dele) worden

overgedragen.35

Een bijkomend aspect van het territorialiteitsbeginsel is dat - naar regels van Europees

conflictenrecht-hetrechtvanhetlandwaarbeschermingwordtingeroepenbepaaltoferaldan

niet sprake is van auteursrechtinbreuk.36Aldus wordt het auteursrecht door elk van de 28

lidstatenafzonderlijkgehandhaafd.37

31 “Wat wordt beschermd door het auteursrecht?”, https://economie.fgov.be/nl/themas/intellectuele-eigendom/auteursrecht/bescherming-van-de-werken/wat-houdt-auteursrechtelijke/wat-wordt-beschermd-door-het,geraadpleegdop19februari2019.32F. BRISON,M-C. JANSSENS enH.VANHEES,Wetenduiding:economischrechtdeel1:intellectueleeigendom, Brussel,Larcier,2012,5.33HvJ14juli2005,nr.C-192/04,ECLI:EU:C:2005:475, LagardèreActiveBroadcast/Sociétépourlaperceptiondelarémunérationéquitable(SPRE)enGesellschaftzurVerwertungvonLeistungsschutzrechtenmbH(GVL). 34 I. KATSAROVA, “Audiovisual rights in sports events: An EU perspective”, 2017,www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2017/599320/EPRS_BRI(2017)599320_EN.pdf,3.35B.HUGENHOLTZ,“DesluipendeunificatievanhetauteursrechtinEuropa”,BerichtenIE2018,afl.4,(157)158.36Artikel8Verord.EuropeesParlementenRaadnr.864/2007,11juli2007betreffendehetrechtdatvantoepassingisopniet-contractueleverbintenissen(RomeII),PB.L.31juli2007,afl.199,40.37 I. KATSAROVA, “Audiovisual rights in sports events: An EU perspective”, 2017,www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2017/599320/EPRS_BRI(2017)599320_EN.pdf,3.

9

2.2.4. Degeografischeinvullingvanhetbegrip‘auteursrecht’11. Deinvullingvanhetbegrip ‘auteursrecht’ inEuropaenLatijns-Amerikamoetworden

onderscheidenvandeinvullingvanhetauteursrechtinhetgrosvandeAngelsaksischelanden,

metnamedeVerenigdeStaten,hetVerenigdKoninkrijkenIerland.Zobeoogthetauteursrecht

in Europa en Latijns-Amerika voornamelijk de bescherming van de economische en morele

belangenvandeauteur.38Demorelerechten,diedepersoonvandeauteurinzijnrelatietotzijn

werk beschermen, zijn om die reden van fundamenteel belang en zijn in principe niet

vervreemdbaar.39

IndeVerenigdeStaten,hetVerenigdKoninkrijkenIerlanddaarentegen,wordthetauteursrecht

behandeldvanuiteenutilitaristischperspectief.Erwordtuitgegaanvandeveronderstellingdat

niet zozeer de auteur zelf,maar vooral het algemeenwelzijn gebaat is bij het toekennen van

exclusieverechtenaandeauteur.Deklemtoonwordtmetanderewoordengelegdophetwerk

van de auteur en de exploitatiemogelijkheden van het werk, eerder dan op de natuurlijke

persoonvandeauteurenzijnofhaarmorelerechten.40Bijgevolgzijndemorelerechteninhet

grosvandeAngelsaksischelandenquasionbestaande.

2.3. Onlinestreaming

2.3.1. Wat?12. Mediabestanden kan men op twee manieren van het internet halen: men kan ze

downloaden of streamen. Downloaden is het opslaan op de eigen computer, tablet of

smartphonevanmediabestanden,zoalsmuziekoffilms,vanhetinternet.Ditbetekentdatdeze

bestanden nadien offline kunnen worden bekeken of beluisterd.41Streamen of streaming

daarentegenhoudtindatgeluids-envideomateriaalrechtstreeksmaartijdelijkophetapparaat

van de ontvanger wordt weergegeven. Bestanden worden dus, in tegenstelling tot een

gedownload bestand, niet opgeslagen op de harde schijf van de gebruiker. Stopt men met

streamen,danwordendiebestandenverwijderd.Omtotstreamingovertekunnengaan,dient

menbijgevolgsimpelwegovereeninternetverbindingtebeschikken.

38K.VANDERPERRE,E.LIEVENSenD.VOORHOOF,HandboekAuteursrecht,Gent,AcademiaPress,2015,2.39H.VANHEES,HandboekIntellectueleRechten,Antwerpen,Intersentia,2018,33.40C.DECLERCK,“AconflictinEurope:SuccessionofCopyright”,inJ.ACKAERT,A.DEBECKER,P.FOUBERT,N.TORFS,B.VANHEUSDENenS.VERBIST(eds.),LiberamicorumAnneMieDraye,Antwerpen,Intersentia,2015,379-380.41 “Wat is het verschil tussen downloaden en streamen?”, www.test-aankoop.be/hightech/internet/dossier/downloaden-of-streamen#,geraadpleegdop18februari2019.

10

2.3.2. Hoe?13. Het internet biedt een ideale oplossing om de restricties die vaak worden opgelegd

door televisie-uitzendingen of officiële online uitzendingen te omzeilen.42Er zijn dan ook

verschillendemethodesentechnologieëndiehetbekijkenvaneen(live)televisie-uitzendingvia

hetinternetfaciliteren.

2.3.2.1. Hettotstandbrengenvaneenlivestream

Vooraleerlivestreamvideo’sgedeeldkunnenworden,dientdelivestreamzelfuiteraardeersttot

stand tewordengebracht.Het tot standbrengenvaneen livestreamansich isvrij eenvoudig.

Een PC-TV tunerkaart of stick met bijhorende software zorgt ervoor dat een computer

televisiesignalen kan ontvangen en dusdanig kan functioneren als een televisie.43Zo’n PC-TV

tunerkaart of stick is tegenwoordig een alledaags product dat in de meeste computer- en

elektronicazakentevindenis,alsookonline.

Daarnaast kan men ook gebruik maken van software (bijvoorbeeld Apowersoft Desktop

Schermrecorder)waarmee livestreamvideo’skunnenwordenopgenomenvoorhet toekomstig

afspelenofhetdelenophetweb.Ookishetmogelijkomofficiëlezogehetenonlinesimulcasts,

diebeschermdwordendoorDigitalRightsManagement, te gebruikenalsbronvoor eeneigen

stream. 44 Digital Rights Management kan worden omschreven als het aanwenden van

technologieënomhetgebruikvanbepaaldedigitaleinhoudtecontrolerenen-indiennodig-dat

gebruikaanmodaliteitenteonderwerpen.45

Tenslotte kunnen piraten gebruikmaken van een set-topbox om een livestream tot stand te

brengen.Eenset-topboxiseenapparaatdateentelevisieverbindtmetexternebronnen(zoals

een kabel, satellietschotel, antenne) en digitale signalen opvangt. Deze signalen worden

vervolgensgedecodeerdenomgezet inbeeldengeluidzodatzekunnenwordenweergegeven

optelevisie.46Piratenmakengebruikvanzo’nset-topboxombeeldendiezerechtmatigkunnen

bekijken-doorbijvoorbeeldhetbetalenvaneenabonnementbijeenbetaalzender-naarandere

42SROC,“UpdateonDigitalPiracyofSportingEvents2011,SubmittedinCallforEvidencetoIndependentReviewofIntellectualPropertyandGrowth”,2011,www.wipo.int/export/sites/www/ip-sport/en/pdf/piracy_report_2011.pdf,17.43A.AINSLIE, “TheBurdenofProtectingLiveSportsTelecasts:TheRealTimeProblemofLiveStreamingandApp-BasedTechnology”,2015,https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2729641,5.44SROC,“UpdateonDigitalPiracyofSportingEvents2011,SubmittedinCallforEvidencetoIndependentReviewofIntellectualPropertyandGrowth”,2011,www.wipo.int/export/sites/www/ip-sport/en/pdf/piracy_report_2011.pdf,17.45A.SCHMIDT,W.DOLFSMAenW.KEUVELAAR,FightingtheWaronFileSharing,DenHaag,T.M.C.AsserPress,2007,126.46“Uitlegoverdesettopbox”,http://internetoptv.com/aansluiten/settopbox/,geraadpleegdop9maart2019.

11

serversdoortesturen,waarnazedezecontenttegeneengoedkopertariefeninveelvoudaan

eengroterpubliekkunnendoorverkopen.47

2.3.2.2. Unicasting

14. Unicasting is een van de verschillende manieren waarop datapaketten verzonden

kunnenworden.Bijunicastingwordteenvideostreamrechtstreeksvandeservernaardekijker

verzonden.48De overbrenging van de data gebeurt een-op-een, van de server naar de kijker.

Indientweeofdriekijkersverbondenzijnmetdeunicastserver,moetenerrespectievelijktwee

ofdrieversiesvandestreamwordenovergebracht.Bijgevolgzijndergelijkestreamingservers

duurderendaardoorookmindergewenstbijhetbredepubliek.49

Vanwege de kosten die gemaaktmoeten worden om streams op basis van unicasting aan te

biedenzijndeserversvaakverbondenmetwebsiteswaaropdepotentiëlekijkerszichmoeten

abonneren om de streams te kunnen bekijken.50Door de stijgende populariteit van gratis te

bekijken streams door middel van UserGeneratedContentLive en peer-to-peer, is het aantal

websitesdatstreamsaanbiedtopabonnementsbasisechtermerkbaarverminderd.51

2.3.2.3. UserGeneratedContent(UGC)livesites15. UGClivesites -waaronderalsmeestbekendevoorbeelddewebsiteYouTube -stellen

eenieder in staat om een videostream via het internet uit te zenden en hebben tot doel de

gebruikerseeneigenkanaalaantebiedenwaarophuneigencontentgestreamdkanworden.52

De door de gebruiker aangemaakt videostreamwordt door deUGC live sites uitgezonden via

hunContentDeliveryNetworks.Dienetwerkenlatengebruikerstoeomsnelgrotehoeveelheden

content binnen te halen. Indien dit via unicasting streaming servers zou verlopen zou dit

buitensporige kosten en complicaties met zich meebrengen. Afgezien van Content Delivery

47K.KARIYAWASAMenM.TSAI,“Copyrightandlivestreamingofsportsbroadcasting”,IRLCT2017,afl.3,(265)269-270.48SROC,“UpdateonDigitalPiracyofSportingEvents2011,SubmittedinCallforEvidencetoIndependentReviewofIntellectualPropertyandGrowth”,2011,www.wipo.int/export/sites/www/ip-sport/en/pdf/piracy_report_2011.pdf,59.49Ibid.,17.50K.KARIYAWASAMenM.TSAI,“Copyrightandlivestreamingofsportsbroadcasting”,IRLCT2017,afl.3,(265)269.51SROC,“UpdateonDigitalPiracyofSportingEvents2011,SubmittedinCallforEvidencetoIndependentReviewofIntellectualPropertyandGrowth”,2011,www.wipo.int/export/sites/www/ip-sport/en/pdf/piracy_report_2011.pdf,17-18.52SROC,“UpdateonDigitalPiracyofSportingEvents2011,SubmittedinCallforEvidencetoIndependentReviewofIntellectualPropertyandGrowth”,2011,www.wipo.int/export/sites/www/ip-sport/en/pdf/piracy_report_2011.pdf,18.

12

Networksdiezorgenvoordeverspreidingvancontent,bestaanertevensUGClivesitesmethun

eigenbijhorendepeer-to-peer-applicaties(infra12,nr.16).53

Eenbelangrijkebronvan inkomstenvoordekostelozeUGC live sites zijnonsite advertenties.

Dezebestaanveelaluitbannersofvideoadvertentiesdiemoetenwordenafgespeeldvooraleer

eengebruikerhetkanaalkanbekijken.54

2.3.2.4. Peer-to-peer16. Peer-to-peer-technologiemaakthetmogelijkomgegevensdoortesturendoorgebruik

te maken van de uplink-mogelijkheden van andere internetgebruikers, de zogeheten peers.

Alduskandecontenteengrootpubliekbereiken.55

‘Peer’ staat in deze context logischerwijs gelijk aan ‘gelijke’ of ‘evenwaardige’. Binnen P2P-

netwerken worden alle computers gelijkgesteld en kunnen deze zowel de gedaante van

gebruiker als van server aannemen. Elke gebruiker die op het netwerk is aangesloten zorgt

ervoordatdecontentverspreidwordtoverdeanderegebruikersdoorhetgebruikvanzijnof

haareigenbandbreedte.Hiervoor isergeencentraleserververeist,watbijunicast streaming

wel het geval is. Een zogeheten tracker server sorteert en beheert de verschillende streams,

terwijlheteffectiefdistribuerenvandecontentinhandenblijftvandegebruikerszelf.Bijgevolg

verbetert de kwaliteit van de P2P-streams naarmate het aantal gebruikers dat zich op het

netwerkaansluittoeneemt.56

Er kunnen twee soorten P2P-netwerken onderscheidenworden. Enerzijds de P2P-netwerken

diegebruikerstoelatenomhuneigenstreamsteuploadenenanderzijdsdiegenendieenkelhun

eigeninhoudleveren.57

Wat voor netwerken in het algemeen geldt, geldt ook voor P2P-netwerken. Namelijk dat

sommigenlegitiemzijn(ziebijvoorbeelddeZweedseonlinemuziekstreamdienstSpotify)terwijl

het merendeel van de P2P-netwerken de grens van het legitieme achter zich laat. Deze

53Ibid.,19.54Ibid.55E. SETTON enB. GIROD,Peer-to-PeerVideoStreaming, NewYork, Springer, 2007, 1; De term ‘peer-to-peer’wordtvanafhiervermeldals‘P2P’.56SROC,“UpdateonDigitalPiracyofSportingEvents2011,SubmittedinCallforEvidencetoIndependentReviewofIntellectualPropertyandGrowth”,2011,www.wipo.int/export/sites/www/ip-sport/en/pdf/piracy_report_2011.pdf,20.57Ibid.

13

netwerkenzijnvolstrektongeoorloofdomdatgebruikersonderlinginhoudmetelkaardelenen

ditnietgebeurtindecontextvaneenprivateofhuiselijkesituatie.58

2.3.2.5. StreamTorrent

17. StreamTorrentiseenP2P-streamingmethodedieontwikkeldisomstreamsmoeilijkte

lokaliserenenopdiemaniervoordelenbiedtvoordigitalepiraterij.59Hetgroteverschiltussen

StreamTorrentendegewoneP2P-technologieënishetontbrekenvaneentrackerserverdiede

verschillende streams sorteert en beheert. Bij de toepassing van StreamTorrent functioneert

elkegebruikerzelfalseensoort tracker,met informatieovernaburigegebruikersdiestreams

delen.

Destreamswordengeïdentificeerdaandehandvaneenuniekserienummer,eenhashcode,wat

impliceertdatnamenvangebruikerswordengeëncrypteerdenopzoekingenaandehandvan

namendusnietmogelijkzijn.Destreamszijnbijgevolgmoeilijktelokaliseren.60

2.3.2.6. Simulcasting

18. De term ‘Simulcasting’ is een samentrekking van de woorden ‘simultaneous’ en

‘broadcast’. Simulcasting verwijst naar het gelijktijdig uitzenden van dezelfde content via

meerderemediaofviameerderedienstenopeenzelfdemedium.61

Televisie-uitzendingen worden regelmatig gelijktijdig met officiële online-uitzendingen

uitgezonden.Hetaanbiedenvandezeofficiëleonline-uitzendingen(officiëlestreams)kangezien

wordenalseenpogingomhethoofdtebiedenaandemogelijkeillegalestreams.Aangezienhet

latenbeveiligenvanofficiëlestreamshogekostenmetzichmeebrengt,opterenrechthebbenden

vaakvooreenlagerniveauaanbeschermingwaardoordebeveiligingeenvoudigerkanworden

gehackt en de online-uitzending vervolgenswordt gedistribueerd. Dit heeft als gevolg dat de

officiëlestreamszelfdebronvanillegalestreamsworden.62Bovendienkunnenofficiëlestreams,

diemetanderewoordenop legitiemewijzeontvangenzijn,verdergedistribueerdwordenom

58K.KARIYAWASAMenM.TSAI,“Copyrightandlivestreamingofsportsbroadcasting”,IRLCT2017,afl.3,(265)269.59SROC,“UpdateonDigitalPiracyofSportingEvents2011,SubmittedinCallforEvidencetoIndependentReviewofIntellectualPropertyandGrowth”,2011,www.wipo.int/export/sites/www/ip-sport/en/pdf/piracy_report_2011.pdf,22.60Ibid.,23.61Ibid.62Ibid.

14

bepaalde beperkingen die aan de officiële stream zijn opgelegd - zoals geoblocking - te

omzeilen.63

2.3.2.7. Dedistributievanstreams

19. In het algemeen wordt een onderscheid gemaakt tussen het creëren van streaming

content enhet distribueren van streaming content.Dedistributie komt voor in twee vormen:

websitesdiestreamsdievaneldersafkomstigzijnophunwebsitesintegreren(embedden)ende

zogenaamde indexingwebsites.64Dezewebsiteszorgenvoorhetverzamelenenhetindelenvan

links naar streams die zich elders bevinden.65Op indexing websites is er dus geen effectieve

content te vinden; ze verzamelen en classificeren namelijk enkel de links naar de

inbreukmakendecontent.Hetisbelangrijkoptemerkendatdeinbreukmakendecontentenkel

beschikbaar wordt gesteld op of via deze distributiewebsites doch niet afkomstig is van

dergelijkewebsites.66

Debehoeftenaardistributiewebsiteskenthaaroorspronginhetfeitdatsommigestreamsvoor

de gebruiker niet makkelijk vindbaar zijn. Distributiewebsites vormen dus een essentiële

verzamelplaatsvoordegebruikersvanonlinestreamingdiensten.67

63Ibid.,24.64SROC,“UpdateonDigitalPiracyofSportingEvents2011,SubmittedinCallforEvidencetoIndependentReviewofIntellectualPropertyandGrowth”,2011,www.wipo.int/export/sites/www/ip-sport/en/pdf/piracy_report_2011.pdf,24.65A.AINSLIE, “TheBurdenofProtectingLiveSportsTelecasts:TheRealTimeProblemofLiveStreamingandApp-BasedTechnology”,2015,https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2729641,4.66SROC,“UpdateonDigitalPiracyofSportingEvents2011,SubmittedinCallforEvidencetoIndependentReviewofIntellectualPropertyandGrowth”,2011,www.wipo.int/export/sites/www/ip-sport/en/pdf/piracy_report_2011.pdf,24.67Ibid.,25.

15

3. Deonlinestreamingvansportevenementen

In dit hoofdstukwordt eerst ingegaanopde symbiose tussen technologie (televisie) enmens

(sport).Daarnavolgteenuiteenzettingvanderechtendiegepaardgaanmetsportevenementen,

namelijkdeuitzend-eneigendomsrechten.Tenslottewordtinditdeeldeproblematiekvande

illegaleonlinestreamingvansportevenementengrondigbesprokenengelinktaanvoornoemde

uitzendrechten.

3.1. Derelatietussensportentelevisie20. Sport en televisie staan al meer dan tachtig jaar met elkaar in verband. De eerste

voetbalbeelden werden door de British Broadcasting Corporation (BBC) uitgezonden in april

1937.68Eenvandebelangrijkste redenenvoordestijgendepopulariteitvansportop televisie

was het gevoel van directheid dat gecreëerd werd doordat sportevenementen thuis konden

wordenbekeken.69Overigenswas televisie eenmediumwaarmee een sportevenement in zijn

geheel kon worden overgebracht, in tegenstelling tot radioverslaggeving dat zich uiteraard

beperktetoteeninterpretatievebeschrijvingvanhetsportevenement.70

Sport en televisie zijn nauw met elkaar verwant en men kan zelfs stellen dat de twee een

symbiotische relatie hebben. Sport vormt voor omroeporganisaties, de organisaties die de

verantwoordelijkheid dragen voor de financiering en de organisatie van radio- en televisie-

uitzendingen, een waardevolle bron van content die ze op televisie kunnen tonen.71Op haar

beurt is televisie eenbelangrijke bron van inkomsten voorde sportsector, hetzij rechtstreeks

door de verkoop van uitzendrechten (infra 17, nr. 23), hetzij onrechtstreeks via sponsoring.

Bovendien spelen de concurrerende omroepen - in lijn met de partijen in de feitelijke

sportwedstrijd-omtewinnen.Deomroeporganisatiesbekampenelkaaromdeuitzendrechten

opsportevenemententerwijldesportorganisaties ijverenomdebesteprijs tekrijgenvoorde

uitzendrechtendiezeaanbieden.72

68“History Of Football On TV”, www.live-footballontv.com/history-of-football-on-tv-uk.html, geraadpleegd op 20februari2019.69K.KARIYAWASAMenM.TSAI,“Copyrightandlivestreamingofsportsbroadcasting”,IRLCT2017,afl.3,(265)268.70L.WISEMAN,“MakingCopies:PhotocopyingandCopyright”,inB.SHERMANenL.WISEMAN(eds.),CopyrightandtheChallengeoftheNew,AlphenaandenRijn,KluwerLawInternational,2012,(197)216.71K.VANNESTE,“Deauteursrechtelijkeaspectenvansportverslaggevingviahetinternet”,JuraFalc.2009-2010,afl.3,(507)524.72T.EVENS,P.IOSIFIDISenP.SMITH,Thepoliticaleconomyoftelevisionsportsrights,Londen,PalgraveMacmillanUK,2013,3.

16

Dezichtbaarheidvandesportsectornamgevoeligtoemetdekomstvandetelevisiewaardoor

degerelateerde inkomstenuituitzendrechtenensponsoringevenzeerexponentieelstegen.De

inkomsten van televisiezenders werden op hun beurt verhoogd door de grote aantallen

supportersdiedesportuitzendingenvolgdenvanuithunhuiskamerendoordereclamediede

sportzenderstijdensdeonderbrekingenvandiesportuitzendingenuitzonden.Sportentelevisie

bevorderenelkaarmetbetrekkingtotkapitaal,publiek,promotieeninhoud.73

21. Hetuitzendenvansportevenementenoptelevisie isgeëvolueerdvanhetgebruikvan

eenenkelecameraomhetgebeurenvastte leggennaareenglobalemiljardenbusinesswaarin

uitzendrechtenensponsordealsvanessentieelbelangzijn.Deontwikkelingvandezebusiness

kwam in een stroomversnelling door grote internationale sportevenementen zoals de

OlympischeSpelen.74

OorspronkelijkwashetdenationaleomroeporganisatievanhetgastlandwaardeOlympische

Spelengehoudenwerdendieverantwoordelijkwasvoordeverslaggevingervan.Degastlanden

richttenzichhierbijvoornamelijkophuneigenatleten,waardoorzowelsponsorsalskijkersuit

anderelandenminderbelangtoonden.75HetInternationaalOlympischComité(IOC),alshouder

vandewereldwijdeuitzendrechten voordeOlympische Spelen en verantwoordelijke voorde

toewijzing van die uitzendrechten aan omroepen wereldwijd, verhielp dit door in 2001 de

OlympicBroadcastingServices(OBS)opterichten.DeOBSproduceertdelivetelevisie-,radio-en

digitale verslaggeving van de Olympische Spelen en stuurt deze verslaggeving door naar

omroeporganisatiesoverdehelewereld.DeOBSisverantwoordelijkvoorhetproducerenvan

beeldendie zoneutraalmogelijk zijnennietgericht zijnopbepaalde spelersofdeelnemende

landen, waardoor de beelden niet voorzien zijn van commentaar of interviews. 76 De

verslaggevingwordtvervolgensovergedragenaandeomroeporganisatiesdiedeuitzendrechten

hebbenverkregenendiedaaropdeverslaggevingkunnenaanvullenmeteigencommentaaren

interviews,naargelangdespecifiekeinteressesvanhunkijkpubliek.

22. De harde concurrentiestrijd om de uitzendrechten resulteert tegenwoordig in nooit

eerder geziene inkomsten gegenereerd door sponsoring en reclame. Dergelijke inkomsten

brachten voor omroeporganisaties enorme technologische veranderingen teweeg met

betrekkingtotdewijzewaaropsportcontentwordtgeleverd.77

73J.MCKAY,T.MILLERenD.ROWE,GlobalizationandSport:Playingtheworld,London,SAGEPublicationsLtd,2001,62.74K.KARIYAWASAMenM.TSAI,“Copyrightandlivestreamingofsportsbroadcasting”,IRLCT2017,afl.3,(265)267.75Ibid.76“Broadcastingthegames”,www.obs.tv/home,geraadpleegdop20februari2019.77K.KARIYAWASAMenM.TSAI,“Copyrightandlivestreamingofsportsbroadcasting”,IRLCT2017,afl.3,(265)267.

17

3.2. Uitzendrechten78

3.2.1. Wat?23. Sport is bigbusiness. De continue groei van de sportindustrie is het gevolg van een

intelligente‘marketingmix’,bestaandeuitreclameensponsoring,merchandising,ticketverkoop,

inkomstenherverdeling binnen sportfederaties en de verkoop en exploitatie van

uitzendrechten.79Uitzendrechten zijn de rechten om sportevenementen te mogen vertonen,

hetzijopdetelevisie,deradio,hetinternetofopmobieleapparaten.

DetotalewaardevandesportindustrieinNoord-Amerikabedroegin2017naarschatting69,1

miljarddollarenzoutegen2022stijgennaarcirca80,3miljarddollar.Uitzendrechtenbesloegen

hiervan in 201727,6 procent (20,141miljard dollar),wat tegen2020 zou toenemen tot 29,6

procent(23,803miljarddollar).Sinds2017hebbenuitzendrechtenofficieelhetgrootsteaandeel

indesportindustrie.80

24. De concurrentiestrijd tussen verschillende omroeporganisaties voor deze

uitzendrechten heeft de tarieven ervan voor verschillende populaire sporten doen toenemen,

wat de aard van de sporten in kwestie fundamenteel heeft gewijzigd. De verkoop van

uitzendrechten is voor veel sportorganisaties de belangrijkste bedrijvigheid en bron van

inkomstengeworden.81

3.2.2. Belangvanuitzendrechten25. Voor veel sportorganisaties is de verkoop van uitzendrechten kennelijk de grootste

bronvaninkomsten.Dieinkomstenstellenheninstaatomgrotesportevenementenenspelers

te financieren, stadiaof andere infrastructuur te renovereneneenbijdrage te leverenaande

ontwikkelingvandesportzelf.82Bovendienbrengtdemedia-aandachtvoorbepaaldesportenan

sicheengroterepopulariteitmetzichmee,watdeinkomstenuitsponsoring, lidmaatschappen

78Ooksportmediarechtenofaudiovisuelerechtengenoemd.79T.EVENS,P.IOSIFIDISenP.SMITH,Thepoliticaleconomyoftelevisionsportsrights,Londen,PalgraveMacmillanUK,2013,1.80PWC, “At the gate and beyond: Outlook for the sports market in North America through 2022”, 2018,https://pwc.com/us/en/industry/entertainment-media/assets/2018-sports-outlook.pdf,3.81T.EVENS,P.IOSIFIDISenP.SMITH,Thepoliticaleconomyoftelevisionsportsrights,Londen,PalgraveMacmillanUK,2013,31.82“Broadcasting & Media Rights in Sport”, www.wipo.int/ip-sport/en/broadcasting.html, geraadpleegd op 22februari2019.

18

en kaartenverkoop merkbaar doet toenemen. Naast de rechtstreekse inkomsten uit

uitzendrechtenzorgttelevisiedusookopanderefacettenvoorgrotereinkomstenbronnen.83

26. Er zijn verschillende redenen waarom omroeporganisaties bereid zijn enorme

bedragen neer te leggen voor het verwerven van uitzendrechten op sportevenementen.

Vooreerst houden omroeporganisaties rekening met het feit dat het uitzenden van live

sportevenementen hen de mogelijkheid biedt om een massa kijkers aan te trekken en te

behouden.Dit betreft niet enkel sportprogramma’s,maar ook andere programma’s aangezien

hetuitzendenvansportevenementendealgemenereputatievandezenderverstevigt.84

Daarenboven vormen de potentiële opbrengsten uit advertenties een bijkomende motivatie

voor het verwerven van uitzendrechten op sportevenementen. Adverteerders zijn

vanzelfsprekend geïnteresseerd in het grote aantal kijkers van die evenementen, wat de

omroeporganisatieseensterkereonderhandelingspositieoverdereclametarievenen,alslogisch

gevolgdaarvan,vaakhogereinkomstenuitreclameoplevert.85Dehogereinkomstenstellende

omroeporganisatiesindegelegenheidombijkomendeinvesteringentedoenindekwaliteitvan

hunprogramma’s,waardoordespreekwoordelijkecirkelrondis.86

Eenderderedenisrelevantvoordebetaaltelevisiezenders.Hetverwervenvanuitzendrechten

opsportevenementenmaakthetvoordergelijkezendersnamelijkmogelijkmeersportfansinde

verleidingtebrengenvoorhetzichaanschaffenvaneenabonnement.

Tenslottedientgezegdtewordendathetverwervenvanexclusieveuitzendrechten,waarbijde

concurrentie de toegang tot mogelijks interessante content wordt ontzegd, een extra

toetredingsdrempelvormtvoorpotentiëleconcurrenten.87

3.2.2.1. Illustratie:Opbrengstenuitdeverkoopvanuitzendrechten

27. De verkoop van uitzendrechten zijn voor de Olympische Spelen al meer dan drie

decennia de grootste bron van inkomsten. De verkoop van de uitzendrechten voor de

OlympischeSpelenvan1960inRomeleverde‘slechts’1,2miljoendollaropterwijldeverkoop

vanuitzendrechtenvoordeSpelenvan2016inRiodeJaneirosteegtot4,1miljarddollar.Zelfs

83F.BLAZQUEZ,M.CAPPELLO,G.FONTAINEenS.VALAIS,“Audiovisualsportsrights-betweenexclusivityandrighttoinformation”,2016,https://rm.coe.int/iris-plus-2016-2-sport-rights-en/168078835d.pdf,19-20.84Ibid.,18-19.85T.EVENS,P.IOSIFIDISenP.SMITH,Thepoliticaleconomyoftelevisionsportsrights,Londen,PalgraveMacmillanUK,2013,47.86Ibid.,39.87Ibid.,47.

19

rekeninghoudendemetdeinflatieisditbedragongeveer425keerdewaardevandeinvestering

in1960.88

Dezelfde evolutie geldt ook voor voetbalwedstrijden georganiseerd door de Fédération

InternationaledeFootballAssociation (FIFA).De inkomstenuitdeverkoopvanuitzendrechten

voorhetWereldKampioenschapvoetbalsteegvan84miljoeneurovoorhetWKvan1998,naar

meerdan2,4miljardeurovoorhetWKvanBraziliëin2014.89

3.2.3. Deverkoopvanuitzendrechten

3.2.3.1. Derolvanomroeporganisaties28. Omroeporganisatiesvervullentweefunctiesbinnendemarktvoorsportuitzendingen.

In de eerste plaats kunnen ze fungeren als vrager ten aanzien van de rechthebbenden van

uitzendrechten.Anderzijdsfungerenzijalsaanbiedervansportevenemententenaanzienvande

kijkers,enalsaanbiedervanpubliektenaanzienvandeadverteerders(ziefiguur1).90

Figuur1

3.2.3.2. Kenmerkenvandeverkoopvanuitzendrechten

29. De verkoop vanuitzendrechten voor sportevenementenwordt gekenmerkt door een

aantalzakendiehierinrekeningmoetenwordengebracht.Allereerstmoetgewezenwordenop

het feit dat uitzendrechten van korte duur zijn, aangezien de interesse die een bepaald

sportevenement opwekt bij het publiek in rechtstreeks verband staatmet de live uitzending

ervan.

Eentweedebelangrijkkenmerkvanuitzendrechtenvoorsportevenementenishunschaarsheid

als gevolg van de bundeling ervan in de handen van sportbonden. Dit geldt met name voor

voetbal,waarbijhetaantalploegenindecompetitieenhetaantalwedstrijdendatgespeeldzal

88Een jaarlijks gemiddelde van 3,79% inflatie tussen 1960 en 2016 betekent dat deze investering in 20169.654.081,63dollarwaardis.Dataafkomstigvanhttps://data.oecd.org/price/inflation-cpi.htm.89 I. KATSAROVA, “Audiovisual rights in sports events: An EU perspective”, 2017,www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2017/599320/EPRS_BRI(2017)599320_EN.pdf,5.90T.EVENS,P.IOSIFIDISenP.SMITH,Thepoliticaleconomyoftelevisionsportsrights,Londen,PalgraveMacmillanUK,2013,49.

20

worden, bepaald worden door de bonden. Zo bepalen de bonden eveneens het aantal

uitzendrechten datmaximaal verkocht kanworden. De combinatie van eenmonopoliepositie

aandeaanbodzijdeeneenoverweldigendevraagdoorhetgroeiendaantalomroeporganisaties

heeft tot gevolg dat de marktpositie van de sportorganisaties die uitzendrechten verkopen

aanzienlijk wordt versterkt. Een andere reden voor de schaarsheid van uitzendrechten voor

sportevenementen is de toename van het aantal exclusieve licentieovereenkomsten die voor

langeduurgeslotenworden.91

3.2.3.3. Collectieveenindividueleverkoop

30. Hetisindezecontextnietonzinnigomintegaanopdebestaandeverkoopwijzenvan

voornoemde uitzendrechten. De verkoop van uitzendrechten op sportevenementen kan

gebeurenoptweeverschillendewijzen,namelijkopcollectiefenopindividueelniveau.

31. Bij de collectieve verkoop van uitzendrechten nemen de verschillende clubs die

deelnemenaaneencompetitieaandeaanbodzijdeeensoortvanmonopoliepositieindoorhun

uitzendrechten te bundelen en over te dragen aan de bonden, die ze vervolgens namens de

sportclubs verkopen.92Op die manier neemt het aanbod af waardoor de vraag logischerwijs

toeneemtendesportclubsdegezamenlijkewinstkunnenmaximaliseren.

Indienermeerderegeïnteresseerdenzijnkandeverkoopzelfsgebeurenbijopbod,waardoorde

prijs wordt opgedreven.93Vervolgens worden de inkomsten verdeeld over de verschillende

sportclubsopbasisvanverscheidenecriteriawaaronderprestaties,aanzienenmarktomvang.94

Door de collectieve verkoop van uitzendrechten wordt vermeden dat sportclubs elkaar

beconcurrerenbijdeverkoopvanervan.95

Delaatstejareniserechtereenvariantontstaanopditsysteemenditvoornamelijkinhetkader

van grote internationale sportevenementen. In plaats van de uitzendrechten rechtstreeks aan

omroeporganisaties te verkopen, doen de rechtenhouders in dit geval beroep op een

gespecialiseerdetussenpersoondieinstaatvoordeverkoopervan.Zowordentransactiekosten

91F. BLAZQUEZ, M., G. FONTAINE en S. VALAIS, “Audiovisual sports rights - between exclusivity and right toinformation”,2016,https://rm.coe.int/iris-plus-2016-2-sport-rights-en/168078835d.pdf,20.92 I. KATSAROVA, “Audiovisual rights in sports events: An EU perspective”, 2017,www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2017/599320/EPRS_BRI(2017)599320_EN.pdf,6.93F.BLAZQUEZ,M.CAPPELLO,G.FONTAINEenS.VALAIS,“Audiovisualsportsrights-betweenexclusivityandrighttoinformation”,2016,https://rm.coe.int/iris-plus-2016-2-sport-rights-en/168078835d.pdf,20.94T.EVENS,P.IOSIFIDISenP.SMITH,Thepoliticaleconomyoftelevisionsportsrights,Londen,PalgraveMacmillanUK,2013,40.95F.BLAZQUEZ,M.CAPPELLO,G.FONTAINEenS.VALAIS,“Audiovisualsportsrights-betweenexclusivityandrighttoinformation”,2016,https://rm.coe.int/iris-plus-2016-2-sport-rights-en/168078835d.pdf,22.

21

vermeden door het feit dat sportclubs niet genoodzaakt zijn om afzonderlijk met

omroeporganisatiesinonderhandelingtetreden.

32. De individuele verkoop van uitzendrechten houdt in dat sportclubs juist wel

afzonderlijk met omroeporganisaties onderhandelen. Bij die verkoopmethode wordt de

onderhandelingspositie van de club niet bepaald door de andere clubs die deelnemen aan de

competitie,maaruitsluitenddoorhaareigenpopulariteit.Alduszorgenpopulairdereclubserbij

deindividueleverkoopvanuitzendrechtenvoordathuninkomstenwordengemaximaliseerden

nietgedeelddienentewordenmetminderpopulaireclubs.96

3.3. Eigendomsrechten33. Uitzendrechten zijn niet de enige soort rechten die verbonden zijn aan

sportevenementen, de eigendomsrechten betreden hier eveneens de arena. De eigenaar of

begunstigde van eigendomsrechten is doorgaansdeorganisator vanhet sportevenement.Met

uitzonderingvanenkelelandendiespecifiekewetgevingopvlakvansporthebbenaangenomen,

kent het begrip ‘organisator’ in de meeste lidstaten van de Europese Unie geen wettelijke

definitie. Een organisator kan worden gedefinieerd als de natuurlijke of rechtspersoon die

verantwoordelijk is voor de organisatie van het evenement. De nationale wetgeving bepaalt

welkeexploitatierechtendeorganisatorenkrijgenenhoezekunnenwordenovergedragen.97In

de praktijk zijn sportevenementen eigendom van een aantal partijen die individuele en

collectieverechtenhebbenmetbetrekkingtothetsportevenement.98

Voor sportevenementen die op regelmatige basis plaatsvinden en waarbij leden van een

federatie of liga betrokken zijn (bijvoorbeeld een voetbalbond), wordt de nationale club

doorgaans als organisator van het evenement beschouwd. De nationale club draagt immers

zowel de organisatorische als de financiële verantwoordelijkheid. 99 Voor nationale

sportevenementen die op regelmatige basis plaatsvinden of voor internationale

sportevenementen die eenmalig plaatsvinden onder toezicht van een bepaalde federatie,

worden de clubs of verenigingen waarvan de teams aan het evenement deelnemen soms

beschouwdalsmedeorganisatorentengevolgevandevoorafgaandeeconomischeinvesteringen

96T.EVENS,P.IOSIFIDISenP.SMITH,Thepoliticaleconomyoftelevisionsportsrights,Londen,PalgraveMacmillanUK,2013,41.97F.BLAZQUEZ,M.CAPPELLO,G.FONTAINEenS.VALAIS,“Audiovisualsportsrights-betweenexclusivityandrighttoinformation”,2016,https://rm.coe.int/iris-plus-2016-2-sport-rights-en/168078835d.pdf,12.98 I. KATSAROVA, “Audiovisual rights in sports events: An EU perspective”, 2017,www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2017/599320/EPRS_BRI(2017)599320_EN.pdf,2.99F.BLAZQUEZ,M.CAPPELLO,G.FONTAINEenS.VALAIS,“Audiovisualsportsrights-betweenexclusivityandrighttoinformation”,2016,https://rm.coe.int/iris-plus-2016-2-sport-rights-en/168078835d.pdf,12.

22

die zij hierin hebben gedaan. Het bepalen van de identiteit van de organisator van het

sportevenement is van groot belang omwille van de exploitatierechten die exclusief aan de

organisatorwordentoegekend.100

34. Het gros van de sportevenementen vinden meestal plaats in de daartoe voorziene

infrastructuur zoals stadia en arena’s. Vermits die gebouwen doorgaans eigendom zijn van

lokale overheden, worden regelmatig overeenkomsten tot het verlenen van exclusieve

gebruiksrechten op een bepaald gebouw getekend tussen die lokale overheid en de

organisatoren van het sportevenement of de sportclubs. Die exclusieve gebruiksrechten, de

zogenaamde ‘huisrechten’, vormen voor organisatoren van sportevenementen de grondslag

voor hun onderhandelingenmet audiovisuele productiebedrijven en omroeporganisaties over

devoorwaardenenvoorschriftendie toelatenhetevenementop tenemenofuit tezenden.101

Daarnaast stellen huisrechten de organisatoren van sportevenementen in staat om te

onderhandelen over de voorwaarden, regels, prijzen en dergelijke, die toeschouwersmoeten

aanvaardenalszetoegangwillenkrijgentothetstadiumofdearena.Deorganisatorenkunnen

dezezakeninbepaaldegevallenzelfsdicteren.102Ditgeschiedtindealgemenevoorwaardendie

toeschouwers accepteren bij de aankoop van een ticket, evenals in de huisregels die soms

publiekelijkopdewebsitevanhetstadiumofdearenageplaatstwordenomdeaanwezigente

informeren.103

3.4. De problematiek van de illegale online streaming van

sportevenementen

3.4.1. Wat?35. Dekwaliteitvanlivestreamsisdoordetechnologischevooruitgangindelaatstejaren

merkbaarverbeterd.Dithadalsgevolgdatlivestreaming-aldannietdelegalevariant-voorde

occasionele sportliefhebber een interessante piste is geworden om sportevenementen te

bekijken.Dedirectetoegankelijkheiddieonlinestreamingdegebruikersbiedt,iseenbruikbare

oplossingvoordiegenendieopzoekzijnnaarmanierenomdebeperkingendievaakgepaard

gaan met de live uitzendingen van sportevenementen op televisie te omzeilen.104Dit is

100 I. KATSAROVA, “Audiovisual rights in sports events: An EU perspective”, 2017,www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2017/599320/EPRS_BRI(2017)599320_EN.pdf,2-3.101F.BLAZQUEZ,M.CAPPELLO,G.FONTAINEenS.VALAIS,“Audiovisualsportsrights-betweenexclusivityandrighttoinformation”,2016,https://rm.coe.int/iris-plus-2016-2-sport-rights-en/168078835d.pdf,12.102B.VANROMPUYenT.MARGONI, “Studyonsportsorganisers’ rights in theEuropeanUnion:FinalReport”,2014,https://asser.nl/media/2624/final-report_sor-2014.pdf,27.103Ibid.104F.BLAZQUEZ,M.CAPPELLO,G.FONTAINEenS.VALAIS,“Audiovisualsportsrights-betweenexclusivityandrighttoinformation”,2016,https://rm.coe.int/iris-plus-2016-2-sport-rights-en/168078835d.pdf,9.

23

bijvoorbeeld het geval wanneer een sportevenement niet wordt uitgezonden in een bepaald

landofwanneerhetsportevenementenkelbijbetalingtebekijkenvalt.

Tegenwoordig ishetvoorelkeenmeteendegelijkekennisvanhet internetvrijeenvoudigom

eensportevenementononderbrokeneninhogebeeldkwaliteitongeoorloofdtebekijkenopzijn

ofhaarcomputer.Velerechtenhoudersprobeerdenhieraanhethoofdtebiedendoorlegitieme

alternatievenvooronlinestreamingtevoorzien.105

36. De wereldwijde toegang tot illegale livestreams van sportevenementen kan op een

aanzienlijkaantalwijzenverkregenworden.Depiraterijvan livesportuitzendingenberokkent

schade aan de reeds vermelde miljardenbusiness die haar bestaan dankt aan de continue

investeringen van sportorganisaties. 106 Ongeoorloofde internetuitzendingen van live

sportevenementenzijnbovendieneenvandegrootstezorgengewordenvoordesportmedia.De

trendheeftvooromroeporganisatiesreedsgeleidtoteenmiljardenverliesinzakesponsordeals

en contracten voor de uitzending van sportevenementen.107De inkomsten of de winst die

normaal gesproken zouden worden verkregen uit legaal uitgezonden sportevenementen

worden door de illegale live streaming immers tenietgedaan. De illegale live streaming van

sportevenementenisinseeendubbeleaanvalopdeomroeporganisaties;enerzijdsveroorzaakt

doorhetverliesaanpotentiëleklantenenwinsten,enanderzijdsomdateropillegalewijzevan

huncontentgebruikwordtgemaakt.108

Het illegaal streamen van sportevenementen vormt niet alleen een bedreiging voor de

inkomsten uit verkoop en reclame van de omroeporganisaties die hebben betaald voor de

exclusieve uitzendrechten op sportevenementen. Het kan de waarde van de uitzendrechten

evenzeer doen verminderen, wat schadelijk zou zijn voor de inkomsten van de

sportorganisaties.109Het is duidelijk dat de illegale online streaming een nefast effect kan

hebben op de sportwereld aangezien de financiële belangen van zowel de omroep- als

sportorganisatiesinhetgedrangkomen.

105SROC,“UpdateonDigitalPiracyofSportingEvents2011,SubmittedinCallforEvidencetoIndependentReviewofIntellectualPropertyandGrowth”,2011,www.wipo.int/export/sites/www/ip-sport/en/pdf/piracy_report_2011.pdf,11.106A.AINSLIE,“TheBurdenofProtectingLiveSportsTelecasts:TheRealTimeProblemofLiveStreamingandApp-BasedTechnology”,2015,https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2729641,4.107K.KARIYAWASAMenM.TSAI,“Copyrightandlivestreamingofsportsbroadcasting”,IRLCT2017,afl.3,265.108Ibid.,3.109“Broadcasting & Media Rights in Sport”, www.wipo.int/ip-sport/en/broadcasting.html, geraadpleegd op 22februari2019.

24

37. Pogingenomdeillegaleonlinestreamingvansportevenemententegentegaanworden

eensteedszwaarderelastopdeschoudersvanzoweldeinstantiesdiehetrechthandhavenals

de houders van de auteursrechten. Een belangrijk struikelblok is ondermeer het gebrek aan

mogelijkheden om bewijs te verzamelen. Dit gebrek is te wijten aan het feit dat de

ongeoorloofde uitzending niet permanent op de computer van de kijker opgeslagen blijft.

Wanneer de kijker de computer - of gelijkaardige apparatuur die streaming faciliteert -

simpelweguitschakelt,wordendebewijsdragendebestandenmeteengewist.110Bovendienisde

effectievemogelijkheidomillegalebeeldenteverwijderenvrijwelbeperkttotdeduurvanhet

sportevenement. De waarde van uitzendingen van sportevenementen berust immers bijna

uitsluitendinhetlivebekijkenervan,waardoorzezichonderscheidenvanandereaudiovisuele

contentzoalsfilmsofmuziek.111Ditallesheefttotgevolgdatdebeschermingendehandhaving

van intellectuele eigendomsrechten met betrekking tot sportevenementen een complexe

uitdagingenuiterstinteressantecasestudieuitmaken.112

3.4.2. Hoe?38. Geïnteresseerden in sportevenementen worden doorgaans op verschillende wijzen

geconfronteerdmetdemogelijkheidomdiesportevenementenillegaaltestreamen.Ditgebeurt

viamond-tot-mondreclame,doormiddel vanonlinehandleidingen,opgeheel toevalligewijze,

etc.113Erbestaatbovendieneenresemaanonlinegemeenschappendie toegewijdzijnaanhet

online streamen van een bepaalde sport of aan online streaming in het algemeen. Dergelijke

gemeenschappenzettenuitgebreiduiteenhoegeïnteresseerdenonlineenongeoorloofdkunnen

streamen.Devraagnaarlivesportviaonlinezoekmachineszalvaakresulterenineenlangelijst

van dergelijke online gemeenschappen, die steeds vaker de voorkeur krijgen boven legitieme

websites.114

39. Ongeoorloofdestreamingcontentkangecreëerdwordendoorgebruiktemakenvande

eerderinditwerkbesprokenmethodesentechnologieënzoalsunicaststreaming,streamingvia

P2P-netwerkenofviaUGC live sites.115Vervolgenswordtdeongeoorloofde streamingcontent

110K.KARIYAWASAMenM.TSAI,“Copyrightandlivestreamingofsportsbroadcasting”,IRLCT2017,afl.3,(265)272.111F.BLAZQUEZ,M.CAPPELLO,G.FONTAINEenS.VALAIS,“Audiovisualsportsrights-betweenexclusivityandrighttoinformation”,2016,https://rm.coe.int/iris-plus-2016-2-sport-rights-en/168078835d.pdf,5.112 I. KATSAROVA, “Audiovisual rights in sports events: An EU perspective”, 2017,www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2017/599320/EPRS_BRI(2017)599320_EN.pdf,22.113SROC,“UpdateonDigitalPiracyofSportingEvents2011,SubmittedinCallforEvidencetoIndependentReviewofIntellectualPropertyandGrowth”,2011,www.wipo.int/export/sites/www/ip-sport/en/pdf/piracy_report_2011.pdf,13.114Ibid.115A.AINSLIE,“TheBurdenofProtectingLiveSportsTelecasts:TheRealTimeProblemofLiveStreamingandApp-BasedTechnology”, 2015, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2729641, 4.; Voor een omstandige

25

gedistribueerdoptweemogelijkemanieren:viawebsitesdiestreamsdievaneldersafkomstig

zijnintegrereninhunwebsitesenviadezogenaamde indexingwebsitesdie linksnaarstreams

diezicheldersbevinden,verzamelenenindelen(supra14,nr.19).116

40. Hetdistribuerenofopzettenvanillegalestreamskanbeduidendefinanciëlevoordelen

opleveren.Eenbelangrijkebronvaninkomstenvoorpiraterijwebsitesisbijvoorbeeldreclame.

Reclame isdanookopdemeestewebsitesaanwezig,meestal indevormvanbannersofpop-

ups.VeelUGC livestreamingsiteszijnvoorzienvanzogenaamdepre-roll reclamewaarbijeen

video-advertentieeerstmoetwordenafgespeeldvooraleermenkanovergaantothetstreamen.

Dergelijke onsite reclame is vaak afkomstig vanwedkantoren (waaronder alsmeest bekende

voorbeeld Unibet) en Google Ads.117Naast reclame halen de grotere distributiewebsites hun

inkomstenuitvrijwilligedonatiesdiezeaanhungebruikersvragenvooroperationelekosten.118

3.4.3. Waarom?41. Degenendieverantwoordelijkzijnvoorhetopzettenvandeillegalestreamsmenendat

zesportbevrijdenuitdeklauwenvande‘business’gecreëerdtussendeomroeporganisatiesen

de sportindustrie, en ze vervolgens ook teruggeven aan het publiek dat de sport hetmeeste

verdient.119

Gebruikers vandewebsitesdie illegale streamsdistribuerenvoerenophunbeurt aandat de

vrijheid van meningsuiting een fundamentele reden is voor het illegaal live streamen van

sportevenementen. Om dit grondrecht - dat wordt aanzien als een van de pijlers van de

democratie - effectief te kunnenuitoefenen, zijn publieke platformennoodzakelijk enmoeten

informatie, entertainment en ideeën vrij kunnen worden uitgewisseld. 120 Een andere

beweegreden voor het illegaal streamen van sportevenementen zijn de dure

abonnementskostendiedoorsportfansmoetenwordenbetaaldomsportevenementen liveop

televisie tekunnenbekijken.Deomroeporganisatiesproberenopdiemanier immersdehoge

beschrijving van de verschillende methoden en technologieën die worden gebruikt om ongeoorloofde onlinestreamingcontentaantebieden,zie2.3.2.116Ibid.,6.117SROC,“UpdateonDigitalPiracyofSportingEvents2011,SubmittedinCallforEvidencetoIndependentReviewofIntellectualPropertyandGrowth”,2011,www.wipo.int/export/sites/www/ip-sport/en/pdf/piracy_report_2011.pdf,12.118Ibid.119 “Free football streaming: how illegal sites keep outpacing broadcasters”,www.theguardian.com/football/2015/aug/01/faster-easier-free-illegal-football-streams, geraadpleegd op 22februari2019.120 EC, “Freedom of expression, media and digital communications”, 2012,https://ec.europa.eu/europeaid/sites/devco/files/study-freedom-expression-communication-guide201212_en_1.pdf,33.

26

kostenvoorhetverkrijgenvansportuitzendrechtenterugteverdienen.Illegalestreamingbiedt

de kijkers die zich geen abonnementen op sportzenders kunnen veroorloven dus een

mogelijkheidomlivedesportevenemententebekijken.121Opdiemanier,zijhetillegaal,draagt

detechnologieweldegelijkbijtotdedemocratiseringvandetoegangtotsport.

Tenslottevoerensportfansnogenkelepragmatischeredenenaanvoorhetillegaalstreamenvan

sportevenementen.Dezevariërenvangebruiksgemak“detoegangtotillegalestreamsissnelen

gemakkelijk”en“ikbetaalalvoormijninternetverbinding”tot“ikdoeniemandkwaad”en“er

zijn geen juridische gevolgen verbonden aan het illegaal streamen van sportevenementen, er

kan mij niks overkomen”.122Hieruit blijkt dat de beweegredenen voor de gebruikers vrij

gevarieerdenpersistentzijn,ietswathunaantallenalleenmaartengoedekankomen.Voorde

auteursrechthebbendenisdituiteraardeerdereenslechtezaak.

121K.KARIYAWASAMenM.TSAI,“Copyrightandlivestreamingofsportsbroadcasting”,IRLCT2017,afl.3,(265)272.122“Piracydownanother6%”,www.laliga.es/en/news/piracy-down-another-6,geraadpleegdop12maart2019.

27

4. Deauteursrechtelijkebeschermingvansportevenementen

In dit hoofdstukwordt eerst ingegaan op demogelijkheid tot auteursrechtelijke bescherming

van sportevenementen an sich en van de audiovisuele opnamen van die sportevenementen.

Vervolgenswordendeauteursrechtenennaburigerechtendiegepaardgaanmetuitzendingen

vansportevenementenuiteengezetenwordendeauteursrechtelijkebepalingendievanbelang

zijnvoorhetonlinestreamenvansportevenementenopgesomd.

4.1. Sportevenementenansich42. Zoalseerderinditwerkwerdaangehaald,moeteenwerkvanletterkundeofkunsteen

concrete en originele vorm bezitten om auteursrechtelijke bescherming te kunnen genieten.

Sportevenementenansichkunnenechtergeenauteursrechtelijkebescherminggenietenomdat

er niet is voldaan aan de voorwaarde van originele uitdrukkingsvorm. De uitvoering van

sportevenementenis–indejuisteomstandigheden-immersonvoorspelbaareneenscriptvoor

wedstrijdenofcompetitiesontbreekt.123Dezeopvattingwerdin2011doorhetHofvanJustitie

van de Europese Unie bevestigd in het zogehetenMurphy-arrest.124Het Hof oordeelde in dit

arrest dat voetbalwedstrijden niet kunnen worden aangemerkt als werken. Het betrokken

materiaal moet namelijk oorspronkelijk zijn, in die zin dat het moet gaan om een eigen

intellectuele schepping van de auteur ervan. Een sportevenement kan echter niet worden

beschouwd als een intellectuele schepping die kan worden aangemerkt als een werk. Voor

voetbalwedstrijden in het bijzonder gelden immers spelregels die geen ruimte laten voor

creatievevrijheidinauteursrechtelijkezin.125

43. Atletenkunneninprincipenietbeschouwdwordenalsuitvoerendekunstenaarswiens

naburigerechtenkunnenwordenoverdragenaandeorganisatorenvanhetsportevenement.126

Sportluivoerenimmersgeenwerkvanletterkundeofkunstopofuit.Eenuitzonderinghieropis

het geval wanneer hun prestaties wel een artistiek karakter bezitten door bijvoorbeeld het

uitvoeren van een choreografie op muziek, zoals dit het geval is bij synchroonzwemmen of

ijsschaatsen.127

123 I. KATSAROVA, “Audiovisual rights in sports events: An EU perspective”, 2017,www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2017/599320/EPRS_BRI(2017)599320_EN.pdf,3.124HvJ4oktober2001,nr.C-403/08,ECLI:EU:C:2011:631,PremierLeagueetal./CLeisureetal.125H.VANHEES,HandboekIntellectueleRechten,Antwerpen,Intersentia,2018,27.126 I. KATSAROVA, “Audiovisual rights in sports events: An EU perspective”, 2017,www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2017/599320/EPRS_BRI(2017)599320_EN.pdf,3.127H.VANHEES,HandboekIntellectueleRechten,Antwerpen,Intersentia,2018,113.

28

4.2. Audiovisueleopnamenvansportevenementen44. Hoewel sportevenementen op zich niet kunnen worden aangemerkt als een

auteursrechtelijk beschermd werk, worden audiovisuele opnamen van sportevenementen

doorgaans wel beschouwd als een werk (zoals een film of een cinematografisch werk) dat

auteursrechtelijkebeschermingkangenieten.128

45. Cinematografische werken zijn doorgaans complexe werken waarbij de intellectuele

input afkomstig is van een groot aantal spelers, zoals de scenarioschrijver, de auteur van de

cinematografischeadaptatie,deregisseurvandefilm,deartistiekeregisseur,deauteurvande

soundtrack en de producent.129De hoofdregisseur van een cinematografisch of audiovisueel

werk wordt in alle lidstaten van de Europese Unie beschouwd als de auteur of een van de

auteurs.Daarnaast zijnde lidstatenvrij omhetauteurschapookaandeandere spelers toe te

kennen,dieophunbeurtbeschouwdwordenalsdemedeauteursvanhetwerk.130Medeauteurs

zijn van belang voor wat de beschermingstermijn van een cinematografisch of audiovisueel

werk betreft. Die beschermingstermijn verstrijkt namelijk 70 jaar na de dood van de

langstlevende van de volgende personen, ongeacht of zij al dan niet als medeauteur zijn

aangewezen:dehoofdregisseur,descenarioschrijver,detekstschrijverendecomponistvande

muziekdiespecifiekisgemaaktvoorgebruikinhetcinematografischeofaudiovisuelewerk.131

46. Krachtens de nationalewetgeving - alsook in de contractuele praktijk - berusten de

belangrijksteeconomischerechtenmetbetrekkingtoteenaudiovisueelwerkgewoonlijkbijde

filmproducent.Inzoverresportorganisatoren,clubsoffederatiesoptredenalsproducentenvan

deaudiovisueleopnamenvaneensportevenement,zijnzijeigenaarvandeauteursrechtenop

die audiovisuele opnamen. In het geval de verslaggeving door een externe producent of

omroeporganisatiewordtgeproduceerd,kanenzalhetauteursrechtindepraktijkvaakworden

overgedragen of in licentie worden gegeven aan de club(s) of organisator van het

sportevenementofdecompetitieopbasisvanspecifiekecontractueleovereenkomsten.132

128K.VANNESTE,“Deauteursrechtelijkeaspectenvansportverslaggevingviahetinternet”,JuraFalc.2009-2010,afl.3,(507)525.129B.VANROMPUYenT.MARGONI, “Studyonsportsorganisers’ rights in theEuropeanUnion:FinalReport”,2014,https://asser.nl/media/2624/final-report_sor-2014.pdf,52.130Artikel 2, lid 1 Richtl. Europees Parlement en Raad nr. 2006/116/EG, 12 december 2006 betreffende debeschermingstermijnvanhetauteursrechtenvanbepaaldenaburigerechten,PB.L.27december2006,afl.372,12.131Artikel 2, lid 2 Richtl. Europees Parlement en Raad nr. 2006/116/EG, 12 december 2006 betreffende debeschermingstermijnvanhetauteursrechtenvanbepaaldenaburigerechten,PB.L.27december2006,afl.372,12.132B.VANROMPUYenT.MARGONI, “Studyonsportsorganisers’ rights in theEuropeanUnion:FinalReport”,2014,https://asser.nl/media/2624/final-report_sor-2014.pdf,52.

29

47. Audiovisuele opnamen van sportevenementen voldoen, in tegenstelling tot

sportevenementen op zich, meestal aan de voorwaarde van originele uitdrukkingsvorm. De

audiovisuele opnamen van sportevenementen gaan in de regel gepaardmet een groot aantal

camera’sdiestrategischwordengeplaatstomnaastdehoofdpuntenvanhetevenement,ookde

kleinstedetailsopbeeldvastteleggen.Voorbepaaldeopnameswordenbeeldengemaaktvanuit

helikopters, door het gebruik vandrones of, zoals dat het geval is bij Formule 1wedstrijden,

door camera’s op deelnemende auto’s te plaatsen. Vaak wordt aan de beelden achteraf nog

inhoudtoegevoegd,zoals(3D-)animaties.Omdieredenenwordtdeuiteindelijkeopnameover

hetalgemeenbeschouwdalseenoriginelecreatie.133

4.3. Hetauteursrecht48. Het auteursrecht omvat twee grote categorieën van rechten: enerzijds

vermogensrechten en anderzijdsmorele rechten. De vermogensrechtenmaken het de auteur

mogelijkomdeexploitatievanzijnwerkteorganiseren,terwijldemorelerechtendepersoon

vandeauteurinderelatietotzijnwerkbeschermen.134

4.3.1. Devermogensrechtenvaneenauteur49. Vermogensrechten zijn in principe exclusieve rechten wat impliceert dat enkel de

auteurhetrechtheeftomdehandelingendiemethetexclusiefrechtgepaardgaantestellen,of

een derde de toestemming te geven of te weigeren deze handelingen te stellen.135De

vermogensrechten die aan de auteurs van audiovisuele opnamen van sportevenementen

worden toegekend, bestaan uit een reproductierecht, een publiek mededelingsrecht en een

distributierecht.

4.3.1.1. Hetreproductierecht

50. Richtlijn 2001/29/EG van het Europees Parlement en de Raad van 22 mei 2001

betreffendedeharmonisatievanbepaaldeaspectenvanhetauteursrechtendenaburigerechten

in de informatiemaatschappij bepaalt dat alleen de auteur van een werk van letterkunde of

kunst het recht heeft om dit werk op welke wijze of in welke vorm ook, direct of indirect,

133 I. KATSAROVA, “Audiovisual rights in sports events: An EU perspective”, 2017,www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2017/599320/EPRS_BRI(2017)599320_EN.pdf,3-4.134H.VANHEES,HandboekIntellectueleRechten,Antwerpen,Intersentia,2018,33.135F.BRISON,M-C. JANSSENSenH.VANHEES,Wetenduiding:economischrechtdeel1:intellectueleeigendom,Brussel,Larcier,2012,35.

30

tijdelijk of duurzaam, volledig of gedeeltelijk, te reproduceren of te laten reproduceren.136

Krachtensvoornoemderichtlijnheefteenauteurhetabsoluteenexclusieverechtomzijnwerk

teverveelvoudigenoftelatenverveelvoudigen.

Klassiek stelde men dat de term ‘reproduceren’ inhoudt dat een nieuw exemplaar van het

auteursrechtelijkbeschermdwerkwordtgemaakt.Metdeopkomstendeontwikkelingvanhet

internet rees echter ook de vraag of tijdelijke reproducties in het werkgeheugen van een

computerofophetinternettebeschouwenzijnalsreproducties.137Ineendigitalewereldmoet

bij reproducties gedacht worden aan routing, browsing of caching.138Kenmerkend voor

dergelijke producties is dat ze technisch bepaald zijn, wat inhoudt dat ze eigen zijn aan de

werkingvaneen computerofhet internet endat zevan tijdelijkeaardzijn.Wereldwijdwerd

ervoorgeopteerdomookdieloutertechnischbepaalde,tijdelijkereproductiesdieplaatsvinden

incomputerstebeschouwenalsverveelvoudigingendievallenonderhetreproductierechtvan

eenauteur.139

Indien men een auteursrechtelijk beschermd werk wenst te verveelvoudigen is dusdanig de

toestemming van de auteur(s) van hetwerk vereist. Die algemene regel geldt, behoudens de

wettelijkvoorzieneuitzonderingen,vooriederereproductie,ongeachthetdoelvandegemaakte

verveelvoudiging, ongeacht het gebruikte reproductieprocedé en ongeacht de aard van de

dragerwaaropdeexemplarenwordenvastgelegd.140

4.3.1.2. Hetdistributierecht

51. Uit artikel 4 van de Richtlijn informatiemaatschappij volgt voor lidstaten de

verplichtingomtenbehoevevanauteursinhetuitsluitenderechttevoorzienomelkevormvan

distributie onder het publiek van het origineel van hun werken of kopieën daarvan, door

verkoopofanderszins, toe testaanof teverbieden.Menheeftdusnietalleendetoestemming

vaneenauteurnodigomzijnwerktereproduceren,menmoetookzijntoestemmingvragenom

dezegereproduceerdewerkeninhetverkeertemogenbrengen.Hetdistributierechtisderhalve

hetrechtomcontroleuitteoefenenoverdeverspreidingvaneenwerk.141

136Artikel 2 Richtl. Europees Parlement en Raad nr. 2001/29/EG, 22 mei 2001 betreffende de harmonisatie vanbepaaldeaspectenvanhetauteursrechtendenaburigerechtenindeinformatiemaatschappij,PB.L22juni2001,afl167,10,(hiernavermeldalsde‘Richtlijninformatiemaatschappij’).137H.VANHEESenM-C.JANSSENS,Auteursrecht@internet,Kortrijk-Heule,UGA,2011,34.138H.VANHEES,HandboekIntellectueleRechten,Antwerpen,Intersentia,2018,34.139H.VANHEESenM-C.JANSSENS,Auteursrecht@internet,Kortrijk-Heule,UGA,2011,34.140H.VANHEES,HandboekIntellectueleRechten,Antwerpen,Intersentia,2018,34.141K.VANDERPERRE,E.LIEVENSenD.VOORHOOF,HandboekAuteursrecht,Gent,AcademiaPress,2015,84.

31

52. Het distributierecht wordt echter beperkt door de communautaire uitputting. De

communautaireuitputtinghoudtindatwanneereenauteur,ofiemandmettoestemmingvande

auteur,zijnwerkofexemplarenervaninhetverkeerbrengtindeEuropeseUnie-enditwerkof

die exemplaren worden verkocht of de eigendom ervan gaat op een andere wijze over - de

auteur geen controle meer kan uitoefenen op de verdere verspreiding van zijn werk of

exemplaren in de Europese Unie. Import en export tussen de landen van de EU/EER kan de

auteurdannietmeercontrolerenofverhinderen.142

4.3.1.3. Hetpubliekmededelingsrecht

53. Een auteur bezit naast een reproductie- en een distributierecht ook nog een publiek

mededelingsrecht.Hetpubliekmededelingsrecht ishetrechtdatalleenaandeauteurvaneen

werkwordttoegekendomdemededelingvanzijnwerkaanhetpubliek-perdraadofdraadloos

-met inbegripvandebeschikbaarstellingvanzijnwerkenvoorhetpubliekopzodanigewijze

dat deze voor leden van het publiek op een door hen individueel gekozen plaats en tijd

toegankelijk zijn, toe te staan of te verbieden.143Er is in feite sprake van een publieke

mededelingwanneerhetwerkvaneenauteurineenniettastbare,maarefemerevormvoorhet

publiekwaarneembaarkanwordengemaakt.144

54. HetEuropeesHofvan Justitieheefthetbegrip ‘mededelingaanhetpubliek’ indezin

van artikel 3, lid 1 van de Richtlijn informatiemaatschappij reeds in meerdere arresten

verduidelijkt. Aldus verklaarde het Hof dat het begrip ‘mededeling aan het publiek’ een

geïndividualiseerdebeoordelingvergt.Bijeendergelijkebeoordelingdientrekeningteworden

gehouden met een aantal niet-autonome en onderling afhankelijke bijkomende criteria. Die

criteriadienenzowelindividueelalsinhunonderlingverbandtewordengehanteerd,aangezien

zij in verschillende concrete situaties met een zeer wisselende intensiteit een rol kunnen

spelen.145De belangrijkste criteria zijn het bestaan van eenmededeling, de aanwezigheid van

publiekendeinvloedvanhetwinstoogmerk.146

55. VolgenshetEuropeesHofvanJustitiebestaathetbegrip‘mededelingaanhetpubliek’

uittweecumulatieveelementen,namelijkeen‘handelingbestaandeineenmededeling’vaneen

werkendemededelingervanaaneen‘publiek’.147HetHofverklaardedatersprakeisvaneen

142H.VANHEESenM-C.JANSSENS,Auteursrecht@internet,Kortrijk-Heule,UGA,2011,37.143Artikel3,lid1Richtlijninformatiemaatschappij.144H.VANHEES,HandboekIntellectueleRechten,Antwerpen,Intersentia,2018,41.145HvJEU31mei2016,nr.C-117/15,ECLI:EU:C:2016:379,Reha/Gema,punt35.146H.VANHEES,HandboekIntellectueleRechten,Antwerpen,Intersentia,2018,43.147HvJEU31mei2016,nr.C-117/15,ECLI:EU:C:2016:379,Reha/Gema,punt37.

32

mededelingbijeenautonomeinterventiedooreengebruikervanauteursrechtelijkbeschermde

werken die met volledige kennis van de gevolgen van zijn gedrag aan een publiek toegang

verschaft tot beschermde werken. Dergelijke interventie is vereist opdat kijkers en/of

luisteraarshetwerkkunnenwaarnemen,ookalbevindenzijzichfysiekinhetontvangstgebied.

DaarnaaststeldehetHofdatelkedoorgiftevanbeschermdewerkenonderhetbegrip‘handeling

bestaande in een mededeling’ valt, en dit ongeacht het gebruikte technische middel of

procedé.148Voortsmoetelkedoorgifteofwederdoorgiftevaneenwerkwaarbijeenspecifieke

technischewerkwijzewordtgebruikt,inbeginselindividueeldoordeauteurvanhetbetrokken

werkwordentoegestaan.149

56. Wathet element ‘publiek’betreft, oordeeldehetHofdatditbegripverwijstnaareen

onbepaald aantal potentiële luisteraarsof kijkers enbovendienduidt op eenvrij groot aantal

personen.150Het ‘onbepaaldaantal’ slaatophetopelkepassendewijzewaarneembaarmaken

vaneenwerkvoor‘personeninhetalgemeen’,metanderewoorden:nietbeperkttotspecifieke

individuendietoteenprivategroepbehoren.151Watvoortsdeuitdrukking‘eenvrijgrootaantal

personen’ betreft, heeft het Hof aangegeven dat een dergelijk aantal een ‘zekere de-

minimisdrempel’veronderstelt,waardoorheteentekleinofzelfsonbeduidendaantalpersonen

uitsluitvanhetbegrip‘publiek’.152OmhetaantalkijkerstebeoordelendientervolgenshetHof

rekeningtewordengehoudenmetdecumulatievegevolgenvanhetbeschikbaarstellenvande

werken aan de potentiële kijkers. Het is met name van belang te weten hoeveel personen

tegelijkertijdenachtereenvolgenstoeganghebbentotditzelfdewerk.153

BovendienverklaardehetHofdateralleensprakekanzijnvaneen‘mededelingaanhetpubliek’

indien het uitgezonden werk wordt vertoond aan een ‘nieuw publiek’, zijnde een publiek

waarmee de houders van rechten op de beschermde werken geen rekening hielden toen zij

toestemming gaven voor het gebruik ervan voor de mededeling aan het oorspronkelijke

publiek.154Inditverbandisdecentralerolvandegebruikervanbelang.Opdatsprakezouzijn

vaneenmededelingaanhetpubliek,moetdegebruikermetvolledigekennisvandegevolgen

van zijn gedrag toegang verlenen tot de uitzendingmet het beschermdewerk aan een extra

publiek en aldus moet blijken dat de personen die dit ‘nieuwe publiek’ vormen, zonder die

148Ibid.,punt38.149Ibid.,punt39.150Ibid.,punt41.151Ibid.,punt42.152Ibid.,punt43.153Ibid.,punt44.154Ibid.,punt45.

33

tussenkomstinbeginselnietvanhetuitgezondenwerkzoudenkunnengenietenhoewelzijzich

inhetontvangstgebiedvandeuitzendingbevinden.155

57. Verder benadrukte het Hof dat het winstoogmerk van de uitzending van een

beschermdwerkgeennoodzakelijkevoorwaardeis,maardathettegelijknietirrelevantis,met

name om de eventuele vergoeding te bepalen die verschuldigd is uit hoofde van deze

uitzending.156De ontvankelijkheid van het publiek (het dus niet toevallig oppikken van de

mededeling) is relevant om te oordelen of er sprake kan zijn van een winstoogmerk.157De

uitzendingvanbeschermdewerkenheefteenwinstoogmerkwanneerdegebruikerdaaruiteen

financieel voordeel kan halen in verbandmet de aantrekkelijkheid en dus het grotere aantal

bezoekers van de inrichting waar hij deze uitzending verricht.158Zo oordeelde het Hof met

betrekkingtotdeuitzendingvanfonogrammenineentandartspraktijkdatergeensprakewas

vaneenwinstoogmerk, aangeziendepatiëntenvaneen tandarts inhetalgemeengeenbelang

hechtenaaneendergelijkeuitzending,zodatdezedeaantrekkelijkheidenbijgevolghetaantal

patiëntenvandiepraktijknietkandoentoenemen.159

58. Samenvattendkanwordengestelddaterbijdeinterpretatievanhetbegrip ‘publieke

mededeling’rekeningdienttewordengehoudenmetdevolgendecriteria:

1. Hetmoetgaanomeenmededeling.

2. Het‘publiek’verwijstnaareenonbepaaldaantalpotentiëleluisteraarsofkijkers.

3. Hetmoetgaanomeen‘nieuwpubliek’.

4. Hetwinstoogmerkspeelteenrol.

5. Dedoelstellingvandegebruikerspeelteenrol.160

4.3.1.4. Enkelekenmerken59. Het auteursrecht op een werk ontstaat vanaf het moment dat dit werk aan de

auteursrechtelijke beschermingsvoorwaarden voldoet en blijft bestaan tot 70 jaar na het

overlijden van de auteur, ongeacht op welk tijdstip het werk op geoorloofde wijze voor het

publiek toegankelijk is gemaakt.161Zoals reedswerd vermeld verstrijkt de beschermingsduur

vanaudiovisuelewerken70jaarnadedoodvandelangstlevendevandevolgendepersonen:de

155Ibid.,punt46.156Ibid.,punt49.157Ibid.,punt50.158Ibid.,punt41.159Ibid.,punt52.160K.VANDERPERRE,E.LIEVENSenD.VOORHOOF,HandboekAuteursrecht,Gent,AcademiaPress,2015,80.161Artikel 1, lid 1 Richtl. Europees Parlement en Raad nr. 2006/116/EG, 12 december 2006 betreffende debeschermingstermijnvanhetauteursrechtenvanbepaaldenaburigerechten,PB.L.27december2006,afl.372,12.

34

hoofdregisseur, de scenarioschrijver, de tekstschrijver en de auteur (componist) van

muziekwerkenmetofzonderwoordendiespeciaalvoorhetwerkzijngemaakt.162

60. De vermogensrechten van een auteur zijn roerende rechten die overgaan bij

erfopvolgingenvatbaarzijnvoorgeheleofgedeeltelijkeoverdracht.163Eenoverdrachthoudtin

dat de vermogensrechten uit het vermogen van de auteur verdwijnen. De verkrijger van de

rechten wordt de nieuwe eigenaar ervan. Daarnaast kan een auteur ervoor opteren om zijn

vermogensrechteninlicentieteverlenen.Inditgevalverleentdeeigenaarhetgebruikvanzijn

vermogensrechtenaaneencontractspartnermaarblijftdeauteurzelfdeeigenaarervan.Zo’n

licentiekanaldannietexclusiefzijn.164Viaeenexclusievelicentieverleentdeauteuriemandhet

exclusieverechtomzijnwerkopeenbepaaldewijzeteexploiteren.Hetiselkederde,alsookde

auteur zelf, verbodenomhetwerknogopdezelfdewijze te exploiteren. Inhet geval vaneen

niet-exclusieve licentiegeeftdeauteur iemanddetoestemmingomzijnwerkopeenbepaalde

manier te gebruiken, maar mag de auteur het recht om zijn werk op dezelfde wijze te

exploiterenookaananderenverlenenenbovendienzelfzijnwerkopdiewijzeexploiteren.165

Bijhetoverlijdenvandeauteurgaandevermogensrechtenoveropzijnrechtverkrijgenden.De

vermogensrechtengaandusdeelgaanuitmakenvanzijnnalatenschap.166Derechtenzullendan

terechtkomenbijzijnerfgenamenof legatarissen, tenzijdeauteur-met inachtnemingvanhet

wettelijk voorbehouden erfdeel dat aan zijn erfgenamen toekomt - bepaalde personen heeft

aangeduidaanwiezezullentoekomen.Depersonendienahetoverlijdeninhetbezitkomenvan

devermogensrechtenzullenderechtennaareigengoeddunkenkunnenuitoefenen.167

4.3.2. Demorelerechtenvaneenauteur61. De morele rechten of persoonlijkheidsrechten van een auteur beogen de band te

beschermen die bestaat tussen de persoon en diens werk. Deze rechten zijn voor de

economische exploitatie van het auteursrecht en het functioneren van de interne markt van

secundair belang,waardoor ze tot op heden aan de aandacht van de Europesewetgever zijn

ontsnapt.Morelerechtenzijnbijgevolgnietgeharmoniseerd.168

162Artikel 2, lid 2 Richtl. Europees Parlement en Raad nr. 2006/116/EG, 12 december 2006 betreffende debeschermingstermijnvanhetauteursrechtenvanbepaaldenaburigerechten,PB.L.27december2006,afl.372,12.163H.VANHEES,HandboekIntellectueleRechten,Antwerpen,Intersentia,2018,52.164H.VANHEESenM-C.JANSSENS,Auteursrecht@internet,Kortrijk-Heule,UGA,2011,74.165Ibid.166H.VANHEES,HandboekIntellectueleRechten,Antwerpen,Intersentia,2018,52.167H.VANHEESenM-C.JANSSENS,Auteursrecht@internet,Kortrijk-Heule,UGA,2011,41.168B.HUGENHOLTZ,“DesluipendeunificatievanhetauteursrechtinEuropa”,BerichtenIE2018,afl.4,157.

35

InhetBelgischeAuteursrechtomvattendemorelerechtenhetrechtvandeauteuromzijnwerk

bekendtemaken(hetdivulgatierecht),hetrechtomhetvaderschapvanzijnwerkopteeisenof

te weigeren en het recht op eerbied voor zijn werk (het recht op integriteit), wat hem de

mogelijkheidgeeftzichteverzettentegenelkewijzigingvanditwerk.169

4.4. Naburigerechten62. Naburige rechten beschermen prestaties die geen auteursrechtelijke bescherming

genietenmaardiementochbeschermingswaardigacht.Dergelijkeprestatieshoudeninderegel

verbandmetwerken die auteursrechtelijk beschermd zijn of waren.170Met betrekking tot de

audiovisuele opnamen van sportevenementen worden naburige rechten verleend aan twee

groepen rechthebbenden,met name aan de producenten van fonogrammen en van de eerste

vastleggingenvan films, enaandeomroeporganisaties.Hiernawordendeze tweecategorieën

besproken.

4.4.1. De producenten van fonogrammen en van de eerste vastleggingenvanfilms

63. De EU-richtlijn betreffende het verhuurrecht, het uitleenrecht en bepaalde naburige

rechtenophetgebiedvanintellectueleeigendomverplichtdelidstatenertoeinbeschermingte

voorzienvoordeproducentenvandeeerstevastleggingenvanfilms,indevormvaneennaburig

recht.171In tegenstelling tot het auteursrecht, vormt originaliteit bij naburige rechten geen

vereisteopdatdezeinwerkingzoudentreden.Indienersprakeisvanoriginaliteit,wordtdefilm

door zowel een auteursrecht op het cinematografischwerk als door een naburig recht op de

vastlegging van de film beschermd. Dit naburig recht staat los van enig auteursrecht op het

cinematografischofaudiovisueelwerk.172

64. De doelstelling van de naburige rechten is de producenten te belonen voor de

investeringdiezijmakenindeproductievaneenfilmofgeluidswerkzoalsdeinitiëleopname,

hetproducerenvanmeerdere exemplaren, hetdistributienetwerk,marketing etc.173Ditwordt

169ArtikelXI.165,§2,leden3,5en6WER.170H.VANHEESenM-C.JANSSENS,Auteursrecht@internet,Kortrijk-Heule,UGA,2011,23.171Richtl. Europees Parlement en Raad nr. 2006/115/EG, 12 december 2006 betreffende het verhuurrecht, hetuitleenrechtenbepaaldenaburigerechtenophetgebiedvanintellectueleeigendom,PB.L.27december2006,afl.376,28.172B.VANROMPUYenT.MARGONI, “Studyonsportsorganisers’ rights in theEuropeanUnion:FinalReport”,2014,https://asser.nl/media/2624/final-report_sor-2014.pdf,53.173 “Naburige rechten van producenten van fonogrammen en films”,https://economie.fgov.be/nl/themas/intellectuele-eigendom/naburige-rechten-van-het/naburige-rechten-van,geraadpleegdop4maart2019.

36

bevestigd in de vijfde overweging van de EU-richtlijn betreffende het verhuurrecht, het

uitleenrecht en bepaalde naburige rechten op het gebied van intellectuele eigendom. De

overwegingmaaktimmersmeldingvandebijzonderhogeinvesteringendievoordeproductie

van fonogrammenen filmsvereist zijnendenoodvooreenpassende juridischebescherming

vandebetrokkenrechthebbendenomdieinvesteringenterugdeverdienen.

65. Het naburig recht van de producenten van films omvat het exclusief recht om de

directeofindirecte,tijdelijkeofduurzame,volledigeofgedeeltelijkereproductievanhunfilms-

zowelhetorigineelalsdekopieënervan -metwelkemiddelenen inwelkevormook - toe te

staan of net te verbieden.174Daarnaast dienen lidstaten ook te voorzien in het exclusief recht

voor filmproducentenomde-aldannietdraadloze -beschikbaarstellingvoorhetpubliek,op

zodanigewijzedatdeledenvanhetpubliekopeendoorhenindividueelgekozenplaatsentijd

ertoegangtoehebben,toetestaanofteverbieden.175Producentenvaneerstevastleggingenvan

filmsbezittenverderookhetexclusiefrechtomhetorigineelendekopieënvanhunfilmsdoor

verkoopofanderszinsterbeschikkingvanhetpubliektestellen.176

66. Denaburigerechtenvanproducentenvandeeerstevastleggingvaneenfilmvervallen

vijftig jaar na de vastlegging. Indien de film echter binnen die termijn op geoorloofde wijze

gepubliceerdofopgeoorloofdewijzeaanhetpubliekmeegedeeldis,vervallenderechtenvijftig

jaarnadedatumvandieeerstepublicatieof,ingevaldezeeerdervalt,dieeerstemededelingaan

hetpubliek.177

4.4.2. Deomroeporganisaties67. Zoalseerderinditwerkwerdvermeld,zijnomroeporganisatiesdeorganisatiesdiede

verantwoordelijkheid dragen voor de financiering en de organisatie van radio- en televisie-

uitzendingen Die uitzendingen worden beschermd in de vorm van een naburig recht dat

omroeporganisaties toekomt. Het begrip ‘uitzending’ wordt in de Conventie van Rome

gedefinieerd als “de overdracht langs draadlozeweg van klanken of van beelden en klanken

voor ontvangst door het publiek”.178Het is niet het voorwerp van de uitzending (het

programma)maarweldeuitzendingzelf,namelijkhetsignaalwaarmeehetprogrammaaanhet

174Artikel2,d)Richtlijninformatiemaatschappij.175Artikel3,lid2,c)Richtlijninformatiemaatschappij.176Artikel 9, c) Richtl. Europees Parlement en Raad nr. 2006/115/EG, 12 december 2006 betreffende hetverhuurrecht, het uitleenrecht en bepaalde naburige rechten op het gebied van intellectuele eigendom, PB.L. 27december2006,afl.376,28.177Artikel 3, lid 3 Richtl. Europees Parlement en Raad nr. 2006/116/EG, 12 december 2006 betreffende debeschermingstermijnvanhetauteursrechtenvanbepaaldenaburigerechten,PB.L.27december2006,afl.372,12.178Artikel3,f)vandeConventievanRome.

37

publiekwordtmeegedeeld, dat beschermdwordt. Die bescherming is van toepassing op elke

uitzending van geluiden of beelden en geluiden, ongeacht of zij een werk in de zin van het

auteursrecht uitmaken.179De uitgezonden signalen dienen beschermd te worden omdat de

waardeindehandelingvandecommunicatiezelfligt,ennietzozeerindeinhoudvanwatwordt

gecommuniceerd.180

68. Hetnaburigrechtvanomroeporganisatiesomvathetexclusiefrechtomdevastlegging

vanhunuitzendingentoetestaanofteverbieden,ongeachtofdezeuitzendingenaldannietvia

de ether plaatsvinden, uitzendingen per kabel of satelliet inbegrepen.181Daarnaast dienen

lidstaten,netalsvoorproducentenvanfonogrammenenvandeeerstevastleggingenvanfilms,

te voorzien in het exclusief recht voor omroeporganisaties om de - al dan niet draadloze -

beschikbaarstellingvoorhetpubliek,opzodanigewijzedatdeledenvanhetpubliekopeendoor

hen individueel gekozen plaats en tijd er toegang toe hebben, toe te staan of te verbieden.182

Verderbezittenomroeporganisatieshetexclusieverechtomdedirecteofindirecte,tijdelijkeof

duurzame, volledige of gedeeltelijke reproductie van ditmateriaal,metwelkemiddelen en in

welke vorm ook, toe te staan of te verbieden.183Ook bezitten zij het exclusief recht om hun

uitzendingendoorverkoopofanderszinsterbeschikkingvanhetpubliektestellen.184

69. Net zoals de naburige rechten van producenten van fonogrammen en van de eerste

vastleggingenvanfilms,vervallendenaburigerechtenvanomroeporganisatiesvijftigjaarnade

eersteuitzendingvaneenprogramma,ongeachtofdezeuitzendingenaldannietviadeether

plaatsvinden,uitzendingenperkabelofsatellietdaaronderbegrepen.185

4.5. Grenzengesteldaanhetmonopolievandeintellectueleeigenaar70. Zoals hierboven werd vermeld, gaan audiovisuele opnamen van sportevenementen

gepaardmetdetoekenningvanexclusieverechten.Dieexclusieverechtenhebbentotgevolgdat

potentiëleconcurrentenwordenuitgesloten,watmeteenookdebelangrijksteredenisvoorde

aanzienlijkeinvesteringdiedoordehoudersvanderechtenwerdgedaanomzeteverkrijgen.In179K.VANDERPERRE,E.LIEVENSenD.VOORHOOF,HandboekAuteursrecht,Gent,AcademiaPress,2015,262.180B.VANROMPUYenT.MARGONI, “Studyonsportsorganisers’ rights in theEuropeanUnion:FinalReport”,2014,https://asser.nl/media/2624/final-report_sor-2014.pdf,57.181Artikel 7, lid 2 Richtl. Europees Parlement en Raad nr. 2006/115/EG, 12 december 2006 betreffende hetverhuurrecht, het uitleenrecht en bepaalde naburige rechten op het gebied van intellectuele eigendom, PB.L. 27december2006,afl.376,28.182Artikel3,lid2,d)Richtlijninformatiemaatschappij.183Artikel2,e)Richtlijninformatiemaatschappij.184Artikel 9, d) Richtl. Europees Parlement en Raad nr. 2006/115/EG, 12 december 2006 betreffende hetverhuurrecht, het uitleenrecht en bepaalde naburige rechten op het gebied van intellectuele eigendom, PB.L. 27december2006,afl.376,28.185Artikel 3, lid 4 Richtl. Europees Parlement en Raad nr. 2006/116/EG, 12 december 2006 betreffende debeschermingstermijnvanhetauteursrechtenvanbepaaldenaburigerechten,PB.L.27december2006,afl.372,12.

38

naam van de vrijheid van informatie wordt er soms echter afstand gedaan van exclusieve

rechten.186

71. Om het recht op toegang tot evenementen die van bijzonder belang worden geacht

voorhetpubliekteeerbiedigen,heeftdeEuropeseUnietweesoortenbepalingenuitgevaardigd.

Eeneerstesoortbepalingenheeftbetrekkingopevenementendievanbijzonderbelangzijnvoor

de samenleving.187Op grond van de Richtlijn ‘Televisie zonder grenzen’ kunnen sommige

sportevenementennamelijkvoorbehoudenwordenvoorhetopentelevisienetindematedatze

doordenationaleautoriteitenalsdermateessentieelwordenaanziendatzealserfgoedworden

beschouwd.188

Eentweedesoortbepalingenbetrefthetrechtopkorteberichtgeving.Ditrechtbeantwoordtaan

de behoefte aan informatie en heeft betrekking op nieuwsuitzendingen. Het verleent elke

omroeporganisatie het recht op toegang tot de hoogtepunten van evenementen die van

bijzonderbelang zijn,maardieniet noodzakelijkdoordenationale autoriteiten als essentieel

wordenaanzien.189

4.5.1. Evenementendievanbijzonderbelangzijnvoordesamenleving72. De aanleiding voor het opstellen van een lijst van evenementen die van bijzonder

belangzijnvoorde samenlevingwasdeverwervingvanalle rechtenopdeuitzendingvande

wereldkampioenschappen voetbal in 2002 en 2006 door de Duitse KirchGroup in 1996. De

CommissieCultuurenOnderwijsvanhetEuropeesParlement(CULT)deedinhetkadervande

herzieningvandeRichtlijn‘Televisiezondergrenzen’eenaanbevelingwaarinwerdvoorgesteld

omophetniveauvandeEuropeseUnieeenbindendelijstvanevenementenoptestellen.Die

lijst zou zowel de Olympische Zomer- en Winterspelen als de Wereld- en Europese

voetbalbekerwedstrijdenbevatten,enzoudoorde lidstatenvrijkunnenwordenuitgebreid.190

Hoewelditvoorstelomeenbindendelijstsamentestellenuiteindelijkwerdverworpen,bleefin

de herziene Richtlijn ‘Televisie zonder grenzen’ het subsidiariteitsbeginsel gehandhaafd. Dit186F.BLAZQUEZ,M.CAPPELLO,G.FONTAINEenS.VALAIS,“Audiovisualsportsrights-betweenexclusivityandrighttoinformation”,2016,https://rm.coe.int/iris-plus-2016-2-sport-rights-en/168078835d.pdf,35.187 I. KATSAROVA, “Audiovisual rights in sports events: An EU perspective”, 2017,www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2017/599320/EPRS_BRI(2017)599320_EN.pdf,9.188Richtlijn 89/552/EEG van de Raad van 3 oktober 1989 betreffende de coördinatie van bepaaldewettelijke enbestuursrechtelijke bepalingen in de lidstaten inzake de uitoefening van televisieomroepactiviteiten; K. VANNESTE,“Deauteursrechtelijkeaspectenvansportverslaggevingviahetinternet”,JuraFalc.2009-2010,afl.3,(507)533.189F.BLAZQUEZ,M.CAPPELLO,G.FONTAINEenS.VALAIS,“Audiovisualsportsrights-betweenexclusivityandrighttoinformation”,2016,https://rm.coe.int/iris-plus-2016-2-sport-rights-en/168078835d.pdf,35.190 I. KATSAROVA, “Audiovisual rights in sports events: An EU perspective”, 2017,www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2017/599320/EPRS_BRI(2017)599320_EN.pdf,9.

39

beginselimpliceertdatdegoedkeuringvandelijstenaanelkeEU-lidstaatwordtovergelatenop

basis van het beginsel van wederzijdse erkenning.191De derde herziening van de Richtlijn

‘Televisiezondergrenzen’resulteerdein2007indegoedkeuringvandeRichtlijnaudiovisuele

mediadiensten.192

73. Artikel 14 van de Richtlijn audiovisuele mediadiensten stelt dat iedere lidstaat in

overeenstemmingmethetrechtvandeUniemaatregelenkantreffenomervoortezorgendat

omroeporganisaties evenementen die door de lidstaat van aanzienlijk belang voor de

samenlevingwordengeacht,nietopeenexclusievebasisuitzenden.Debetrokkenlidstaatstelt

daartoeeenlijstvanevenementenopdiehijvanaanzienlijkbelangachtvoordesamenleving.193

VervolgensisdebetrokkenlidstaatgehoudendeEuropeseCommissieinkennistestellenvande

doorhaaropgesteldelijst.Bovendienmoetdelijstvanevenementenhetpositiefadvieskrijgen

vanhetContactcomité,datwerdopgerichtomtoezichttehoudenopdetenuitvoerleggingvan

derichtlijn,engepubliceerdwordeninhetPublicatiebladvandeEuropeseUnie.194

74. Voordebeoordelingof eenevenementvanbijzonderbelang is voorde samenleving,

zijn er vier criteria waarvan er twee moeten worden vervuld opdat een evenement op de

nationalelijstkanwordenopgenomen:

- Het evenement en de gevolgen ervan hebben een bijzondere weerklank en zijn niet

alleen van belang voor degenen die de sport of een activiteit in kwestie gewoonlijk

volgen;

- Het evenement heeft een algemeen erkend, onmisbaar cultureel belang voor de

bevolking,inhetbijzonderalskatalysatorvanzijncultureleidentiteit;

- Het evenement heeft betrekking opdenationale ploeg vande sport in kwestie in een

grootinternationaaltoernooi;

- Het evenement wordt traditiegetrouw gratis uitgezonden op het open televisienet en

heefteengrootkijkpubliek.195

75. Wat de definitie van een evenement betreft, oordeelde het Hof van Justitie van de

Europese Unie dat het Wereldkampioenschap kan worden onderverdeeld in verschillende

wedstrijdenofrondes,waarbijnietallewedstrijdenofrondesnoodzakelijkerwijsgekwalificeerd

191Ibid.,10.192Richtl. Europees Parlement en Raad nr. 2010/13/EU, 10maart 2010 betreffende de coördinatie van bepaaldewettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen in de lidstaten inzake het aanbieden van audiovisuelemediadiensten(Richtlijnaudiovisuelemediadiensten),PB.L.15april2010,afl.95,1.193Artikel14,lid1Richtlijnaudiovisuelemediadiensten.194Artikel14,lid2Richtlijnaudiovisuelemediadiensten.195 I. KATSAROVA, “Audiovisual rights in sports events: An EU perspective”, 2017,www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2017/599320/EPRS_BRI(2017)599320_EN.pdf,10.

40

kunnenwordenalsevenementvanaanzienlijkbelang.196Hetiseenlidstaatdusverplichtomde

Commissiemeetedelenwaarom,indespecifiekecontextvandesamenlevingvandiestaat,het

WK-eindtoernooiéénenkelevenementisdatinzijngeheeldienttewordenbeschouwdalsvan

aanzienlijk belang voor die samenleving, en geen aaneenschakeling van individuele

evenementenisdiezijnonderverdeeldinwedstrijdenvanverschillendbelang.197

4.5.2. Korteberichtgeving76. Artikel15vandeRichtlijnaudiovisuelemediadienstenlegtdelidstatendeverplichting

op ervoor te zorgen dat alle in de Unie gevestigde omroeporganisaties toegang hebben tot

evenementenvangrootbelangvoorhetpubliekdieopbasisvanexclusiviteitdooreenonder

hun rechtsbevoegdheid vallende omroeporganisatie wordt uitgezonden. De toegang dient te

wordenverleendopeeneerlijke,redelijkeenniet-discriminatoirebasisenloutermethetoogop

deregieenhetuitzendenvan‘kortenieuwsfragmenten’.198

77. Dit recht op korte berichtgeving is van toepassing zonder dat een lijst met vooraf

overeengekomenevenementenmoetwordeningediend.Deevenementenwordenvangevaltot

gevalbeoordeeldendekortenieuwsfragmentenmoetenbeperktzijnquaomvang.199Wanneer

de toegang tot het evenement eenmaal is verleend, dient de omroeporganisatie die korte

nieuwsfragmentenwenstuittezendenzichaanbepaaldevoorwaardentehouden:

- Deomroeporganisatieisverplichtdebronvandefragmententevermelden;

- De fragmenten mogen uitsluitend worden gebruikt in nieuwsuitzendingen en niet in

programma’svooramusementsdoeleinden;

- Hetgebruikvandefragmentenineenop-aanvraag-catalogusisenkeltoegelateningeval

hetzelfdeprogrammadatoorspronkelijkbeschikbaarwasvoorlineaireomroepdiensten

uitgesteldwordtuitgezonden.200

Deze voorwaarden komen tegemoet aan de noodzaak om de belangen van de houders van

exclusieve rechten te eerbiedigen. Het beperken van deze rechten kan enkel gerechtvaardigd

196HvJEU18juli2013,nr.C-205/11P,ECLI:EU:C:2013:478,Fédérationinternationaledefootballassociation(FIFA)/EuropeseCommissie,punt35.197Ibid.,punt41.198A. VERMEERSCH, C. VAN TUYCKOM en J. SCHEERDER, Europa inbeweging:sportvanuitEuropeesperspectief, Gent,AcademiaPress,2007,166.199 I. KATSAROVA, “Audiovisual rights in sports events: An EU perspective”, 2017,www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2017/599320/EPRS_BRI(2017)599320_EN.pdf,10.200F.BLAZQUEZ,M.CAPPELLO,G.FONTAINEenS.VALAIS,“Audiovisualsportsrights-betweenexclusivityandrighttoinformation”,2016,https://rm.coe.int/iris-plus-2016-2-sport-rights-en/168078835d.pdf,40.

41

wordenindiendebeperkinginovereenstemmingismetanderegrondrechtenzoals,inditgeval,

hetrechtopinformatie.201

78. Watdedetailsaangaandedeuitoefeningvanhetrechtopkorteberichtgevingbetreft,is

hetaandelidstatenomer,overeenkomstighunrechtsstelselenrechtspraktijk,voortezorgen

dat de wijze van en de voorwaarden voor het aanbieden van dergelijke korte fragmenten

wordengedefinieerd,metnamewatbetreftdecompensatieregelingen,demaximaleduurvande

kortefragmentenendetermijnenvoordetransmissieervan.202

4.6. Relevanteregelgeving79. Om een analyse te kunnen maken van de wijzen waarop auteursrechten op

sportevenementeninverschillendeEuropeselandenindepraktijkwordenafgedwongenenhoe

inbreuken op deze auteursrechten in het kader van de illegale online streaming van

sportevenementen worden vervolgd, dient alle vigerende regelgeving eerst opgesomd te

worden. In wat hierna volgt worden de auteursrechtelijke bepalingen die van belang zijn in

verbandmethetillegaalonlinestreamenvansportevenementenopgesomdenbesproken.

4.6.1. Internationaleregelgeving80. Hetrechtsdomeinvande intellectueleeigendomsrechtenwordtgekenmerktdoorhet

bestaan van talrijke internationale overeenkomsten. Deze overeenkomsten strekken ertoe

creatiesnietalleentebeschermeninheteigenlandvandiegenediezegescheptheeft,maardeze

ooktebeschermeninanderelanden.203

Dedoelstellingenvandezeveelheidaanverdragenzijnuiteenlopend,enbovendienwordenin

eenzelfde verdrag somsmeerdere doelstellingen nagestreefd.Mogelijke doelstellingen zijn de

harmonisatie van intellectuele eigendomsrechten, de tot het verdrag toegetreden staten

verplichten vreemde onderdanen dezelfde bescherming te bieden als eigen onderdanen, het

deponerenvaneencreatieinmeerdanéénlandtevereenvoudigen,etc.204

201 I. KATSAROVA, “Audiovisual rights in sports events: An EU perspective”, 2017,www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2017/599320/EPRS_BRI(2017)599320_EN.pdf,11.202Artikel15,lid6Richtlijnaudiovisuelemediadiensten.203H.VANHEES,HandboekIntellectueleRechten,Antwerpen,Intersentia,2018,9.204Ibid.,10.

42

4.6.1.1. DeWIPO-verdragen81. HetWIPO-verdraginzakeauteursrecht(WIPOCopyrightTreatyofWCT)iseenspeciale

overeenkomstinhetkadervandeConventievanBerndiebetrekkingheeftopdebescherming

vanwerkenenderechtenvanhunauteursindedigitaleomgeving.205HetWIPO-verdraginzake

uitvoeringen en fonogrammen (WIPO Performances and Phonograms Treaty ofWPPT) heeft

betrekking op de rechten van uitvoerende kunstenaars enerzijds, en de producenten van

fonogrammenanderzijds.206

DezeverdragenwordenbeheerddoordeWereldorganisatievoordeIntellectueleEigendom(of

World Intellectual Property Organization, hierna vermeld als ‘WIPO’), een gespecialiseerde

organisatie van de Verenigende Naties binnen het domein van het recht van de intellectuele

eigendom.207WIPOwerdopgerichtbijverdragin1967enteltmomenteel191lidstaten.208Een

belangrijkedoelstellingvanWIPOisdebeschermingvanintellectueleeigendommenwereldwijd

tebevorderendooronderlingemedewerkingtussenstaten,eneventueelmetdemedewerking

vaninternationaleorganisaties.209MendientoptemerkendatWIPOtalrijkeverdragenbeheert

ophetgebiedvandeintellectueleeigendom,waaronderdeConventievanBern.210

4.6.1.2. DeConventievanBern

82. De Conventie van Bern voor de bescherming van werken van letterkunde en kunst

(Berner Conventie of BC) werd aanvankelijk gesloten op 9 september 1886, maar werd

verschillende keren aangevuld en herzien. De meest recente wijziging van het verdrag vond

plaats in Parijs en dateert van 24 juli 1971.211De Berner Conventie heeft tot doel een

minimumniveauaanbeschermingbijdeaangeslotenledentotstandtebrengen.

83. Artikel1vandeBernerConventiesteltdatde landenwaarvoordezeConventiegeldt

een Unie vormen voor de bescherming van de rechten van de auteurs op hun werken van

letterkundeenkunst.DaarnaastbepaaltdeBCdatdeauteursdieonderdaanzijnvaneenvande

landen van voorgenoemde Unie bescherming genieten voor hun al dan niet gepubliceerde205VerdragvandeWereldorganisatievoordeintellectueleeigendominzakeauteursrechtvan20december1996,BS18augustus2006.206VerdragvandeWereldorganisatie voorde intellectuele eigendom inzakeuitvoeringenen fonogrammenvan20december1996,BS18augustus2006.207“ConventionEstablishing theWorld IntellectualPropertyOrganization”,www.wipo.int/treaties/en/convention/,geraadpleegdop4maart2019.208Verdragvan14 juli1967totoprichtingvandeWereldorganisatievoordeIntellectueleEigendom,BS29 januari1975; “Contracting Parties WIPO Convention”, www.wipo.int/treaties/en/ShowResults.jsp?lang=en&treaty_id=1,geraadpleegdop4maart2019.209Artikel3vanhetVerdragvan14juli1967totoprichtingvandeWereldorganisatievoordeIntellectueleEigendom.210H.VANHEES,HandboekIntellectueleRechten,Antwerpen,Intersentia,2018,11.211BernerConventievan24juli1971voordebeschermingvanwerkenvanletterkundeenkunst,BS10november1999.

43

werken.Bovendiengenietendeauteursdiegeenonderdaanzijnvaneenvandelandenvande

Unieookbeschermingvoordewerkendiezijvoorheteerstpublicerenineenvandezelandenof

gelijktijdigineenlanddatgeenlidisvandeUnieenineenlandvandeUnie.Auteursdiegeen

onderdaanzijnvaneenvandelandenvandeUniedochdiehungewoneverblijfplaatsineenvan

deze landenhebben,wordenvoorde toepassingvandeBCgelijkgesteldmetonderdanenvan

datland.Onder‘gepubliceerdewerken’moetwordenverstaandewerkendiemettoestemming

van hun auteurs zijn uitgegeven, ongeacht dewijze van vervaardiging van dezewerken,mits

dezezodanigterbeschikkingzijngestelddatdaarmedewordtvoorzieninderedelijkebehoeften

vanhetpubliek,zulksmetinachtnemingvandeaardvanhetwerk.212

DeBCvoorzietookineenassimilatiebeginseldatinhoudtdatauteursvoordewerkenwaarvoor

zij krachtens deze Conventie zijn beschermd, in de landen van de Unie die niet het land van

oorsprongvanhetwerkzijn,derechtengenietendiealdaaraandeeigenonderdanenwordenof

zullenwordenverleend,alsmedederechtendiedoordeBCinhetbijzonderwordenverleend.213

DeConventievoorzietopdatassimilatiebeginselechterwelenkeleuitzonderingen.214

Verder voorziet de BC dat het ontstaan van auteursrechten niet afhankelijk mag gemaakt

wordenvanformaliteiten,zoalsregistratieofdepot.215Dezevrijstellingvanformaliteitenwerd

echteralsonverenigbaargezienmetdeinvullingdiehetgrosvandeAngelsaksischelandenaan

hetauteursrecht toekent,waardoordie landenzichaanvankelijkeerderafzijdigopstelden ten

aanzienvandeConventie.216

4.6.1.3. HetTRIPS-Verdrag84. De Overeenkomst van 15 april 1994 inzake de handelsaspecten van de intellectuele

eigendom,het zogenaamde ‘TRIPS-Verdrag’, is eenbijlagebij deOvereenkomst tot oprichting

vandeWereldhandelsorganisatie (WHO)dieop1 januari1995 inwerking trad.217HetTRIPS-

Verdrag is ontstaan naar aanleiding van de namaak op grote schaal waardoor de Westerse

geïndustrialiseerde landen, en dan voornamelijk de Verenigde Staten werden geteisterd. De

klassiekeverdragenbetreffendehetrechtvandeintellectueleeigendomkondenhiertegenniet

voldoendehethoofdbieden.218

212Artikel3BernerConventie.213Artikel5,lid1BernerConventie.214Artikel7,lid8BernerConventie.215Artikel5,lid2BernerConventie.216F.GOTZENenM-CJANSSENS,Wegwijsinhetintellectueleeigendomsrecht,Brugge,VandenBroele,2012,20.217Overeenkomstvan15april1994 inzakedehandelsaspectenvande intellectueleeigendom,BS23 januari1997,(hiernavermeldalshet‘TRIPS-Verdrag’).218H.VANHEES,HandboekIntellectueleRechten,Antwerpen,Intersentia,2018,13.

44

Het TRIPS-Verdrag heeft tot doel het niveau van bescherming van de intellectuele

eigendomsrechten te verhogen en verder te harmoniseren en deze rechten niet alleen op

nationaal, maar ook op internationaal niveau effectief te handhaven. Men dient echter op te

merken dat het steeds de bedoeling is geweest om de handelsaspecten van de intellectuele

eigendomsrechten binnen het kader van het WHO te behandelen, terwijl de intellectuele

eigendomsrechtenopzichvanuithetWIPObehandeldzoudenmoetenblijven.219

85. Het verdrag bevat een aantal significante beginselen met betrekking tot

grensoverschrijdende situaties. Zo voorziet het - in lijn met de Berner Conventie - in het

assimilatiebeginsel of het beginsel van nationale behandeling, dat impliceert dat elk lid aan

onderdanenvanandereledeneenbehandelingtoekentdienietmindergunstigisdandiewelke

het toekent aan zijn eigen onderdanen voor de bescherming van intellectuele eigendom,mits

enkele uitzonderingen. 220 Daarenboven bevat het TRIPS-Verdrag ook het

meestbegunstigingsbeginsel, dat stelt dat met betrekking tot de bescherming van de

intellectuele eigendom elk voordeel, elk voorrecht, elke gunst, of elke vrijstelling die een lid

verleentaandeonderdanenvaneenanderland,terstondenonvoorwaardelijkverleendworden

aandeonderdanenvanalleandereleden.221

86. HetEuropeesHofvanJustitiebeslistedatdebepalingenvanhetTRIPS-Verdrag,gelet

opdeaardenhetopzetervan,nietdirectwerkendzijnindelandengebondendoorEU-recht.222

4.6.1.4. ConventievanRome

87. Het internationaal Verdrag inzake de bescherming van uitvoerende kunstenaars,

producenten van fonogrammen en omroeporganisaties van 1961, de zogenaamde Rome

Conventie,steltminimumnormenvoorde internationalebeschermingvanomroeporganisaties

vast.223Hetverdragkentomroeporganisatieshetexclusieverechttoeombepaaldehandelingen

toetestaanofteverbieden,namelijkdeheruitzendingvanhunuitzendingen,devastleggingvan

hunuitzendingen,dereproductieendeoverbrengingaanhetpubliekvantelevisie-uitzendingen

219H.VANHEES,HandboekIntellectueleRechten,Antwerpen,Intersentia,2018,14.220Artikel3TRIPS-Verdrag.221Artikel4TRIPS-Verdrag.222HvJEU15maart2012,nr.C-135/10,ECLI:EU:C:2012:140,SCF/MarcodelCorso.223InternationaalVerdrag inzakedebeschermingvanuitvoerendekunstenaars,producentenvan fonogrammenenomroeporganisatiesvan26oktober1961,BS10november1999,(hiernavermeldalsde‘ConventievanRome’).

45

indien deze overbrenging geschiedt in voor het publiek toegankelijke plaatsen tegen betaling

vanentreegeld.224

4.6.2. Europeseregelgeving88. DeEuropeseCommissiestondvoordeingewikkeldeopgavetoenheteenharmonisatie

van het auteursrecht en de naburige rechten wenste te bekomen. Een van de belangrijkste

obstakelsomdieharmonisatieterealiseren,isdeterritorialeaardinherentaanhetauteursrecht

(supra8,nr.9).225BovendienzorgdedeverschillendeinvullingvanhetauteursrechtinEuropa

enLatijns-Amerika,eninhetgrosvandeAngelsaksischelandenervoordatdeharmonisatiein

verschillendeetappesverliep.226

89. Sinds 1991 zijn er in het domein van het auteursrecht en de naburige rechten een

dozijnEuropeserichtlijnentotstandgekomen,waardoorhetauteursrecht inbelangrijkemate

gelijkisgetrokken227:

- Richtlijn 93/83/EEG van de Raad van 27 september 1993 tot coördinatie van bepaalde

voorschriften betreffende het auteursrecht en naburige rechten op het gebied van de

satellietomroependedoorgifteviadekabel;

- Richtlijn96/9/EGvanhetEuropeesParlementendeRaadvan11maart1996betreffende

derechtsbeschermingvandatabanken;

- Richtlijn2001/29/EGvanhetEuropeesParlementendeRaadvan22mei2001betreffende

deharmonisatievanbepaaldeaspectenvanhetauteursrechtendenaburigerechteninde

informatiemaatschappij;

- Richtlijn 2001/84/EG van het Europees Parlement en de Raad van 27 september 2001

betreffendehetvolgrechttenbehoevevandeauteurvaneenoorspronkelijkkunstwerk;

- Richtlijn 2004/48/EG van het Europees Parlement en de Raad van 29 april 2004

betreffendedehandhavingvanintellectuele-eigendomsrechten;

- Richtlijn 2006/115/EG van het Europees Parlement en de Raad van 12 december 2006

betreffendehetverhuurrecht,hetuitleenrechtenbepaaldenaburigerechtenophetgebied

vanintellectueleeigendom;

224Artikel14ConventievanRome.225M. RICOLFI, “Towards a EU Copyright Code? A conceptual Framework”, in I. A. STAMATOUDI (ed.), NewDevelopmentsinEUandInternationalCopyrightLaw,AlphenaandenRijn,KluwerLawInternational,2016,(447)451-452.226F.GOTZENenM-CJANSSENS,Wegwijsinhetintellectueleeigendomsrecht,Brugge,VandenBroele,2012,18.227B.HUGENHOLTZ,“DesluipendeunificatievanhetauteursrechtinEuropa”,BerichtenIE2018,afl.4,157.

46

- Richtlijn 2006/116/EG van het Europees Parlement en de Raad van 12 december 2006

betreffende de beschermingstermijn van het auteursrecht en van bepaalde naburige

rechten;

- Richtlijn 2009/24/EG van het Europees Parlement en de Raad van 23 april 2009

betreffendederechtsbeschermingvancomputerprogramma’s;

- Richtlijn2011/77/EUvanhetEuropeesParlementendeRaadvan27september2011tot

wijziging van richtlijn 2006/116/EG betreffende de beschermingstermijn van het

auteursrechtenvanbepaaldenaburigerechten;

- Richtlijn2012/28/EUvanhetEuropeesParlementendeRaadvan25oktober2012inzake

bepaaldetoegestanegebruikswijzenvanverweesdewerken;

- Richtlijn 2014/26/EU van het Europees Parlement en de Raad van 26 februari 2014

betreffende het collectieve beheer van auteursrechten en naburige rechten en de

multiterritoriale licentieverlening van rechten inzake muziekwerken voor het online

gebruikervanopdeinternemarkt.

- Richtlijn2017/1564/EUvanhetEuropeesParlementendeRaadvan13september2017

inzakebepaalde toegestanevormenvangebruikvanbepaaldewerkenenandermateriaal

diedoorhet auteursrecht ennaburige rechtenbeschermdzijn tenbehoevevanpersonen

dieblindzijn,visueelgehandicaptofanderszinseen leeshandicaphebbenen totwijziging

van richtlijn 2001/29/EG betreffende de harmonisatie van bepaalde aspecten van het

auteursrechtendenaburigerechtenindeinformatiemaatschappij.

DebovenvermelderichtlijnenendebelangrijkeroldiehetHofvanJustitievandeEuropeseUnie

deafgelopenjarenheeftgespeeld-ennogsteedsspeelt-inhetharmonisatieproces,hebbenals

resultaatdat zekerdriekwartvanhetmateriële auteursrecht inmiddels inbelangrijkemate is

geharmoniseerd. Als gevolg hiervan wordt de vrijheid waarover de nationale wetgevers

beschikkenomnaareigengoeddunkenauteursrechtelijkeregelstescheppengereduceerd.228

90. Ondanks bijna drie decennia van harmonisatie is een daadwerkelijk geünificeerd

Europees auteursrecht echter nog steeds niet gerealiseerd. De territorialiteit van het

auteursrecht, ookwel de Achilleshiel van de harmonisatie genoemd, heeft als gevolg dat het

auteursrechtindeEuropeseUnienationaalrechtisgeblevenmetvooriederelidstaateeneigen

auteurswet.229

228B.HUGENHOLTZ,“DesluipendeunificatievanhetauteursrechtinEuropa”,BerichtenIE2018,afl.4,157-158.229Ibid.,158.

47

5. De afdwinging van het auteursrecht op uitzendingen vansportevenementenindepraktijk

Vandaag de dag zijn er verscheidenemaatregelenwaarvoor rechthebbenden kunnen opteren

omhun auteursrecht op uitzendingen van sportevenementen af te dwingen.Deze afdwinging

wordt echter bemoeilijkt door twee belangrijke, onderling samenhangende verschijnselen,

namelijk de verschillende rechtsgebieden die door het internet worden doorkruist en de

verschillende actoren die een rol spelen binnen de zogenaamde piraterijketen, waaronder

website-eigenaars,InternetServiceProviders(ISP’s)enCDN’s.230

Tot op heden bestaan er geen algemene beperkingenmet betrekking tot de plaats waar een

persoonzijnofhaarwebsitekanlatenhosten.D.w.z.datiemanddieinDuitslandwoont,zijnof

haarwebsitekanlatenhostenopeenserverinbv.RuslandofdeVerenigdeStaten,waarandere

wetgevingheerst.Daarnaastkandezepersoonervooropterenomhetdomeinvanzijnofhaar

websiteinhetbuitenlandtelatenregistreren,watdeindrukwektdathijofzijvanuithetland

vanregistratieopereert.NogingewikkelderwordthetwanneereenvideostreamdooreenUGC

livesitewordtuitgezondenviaeenCDNdieeigendomisvaneenandereISP,waarbijdezeISP

zichbevindtineenanderlanddanhetlandwaardewebsitewordtgehost.Alsgevolghiervanis

hetvaakbijzonderingewikkeldomteachterhalenvanwaaruitendoorwieeenwebsitebeheerd

wordt.231

In dit hoofdstuk worden zowel de juridische als de technologische maatregelen waartoe

auteursrechthebbenden hun toevlucht kunnen nemen met oog op de afdwinging van hun

auteursrecht,besprokenengeëvalueerd.

5.1. Juridischemaatregelen91. Hoewel de illegale online streaming van sportevenementen een bijster omvangrijk

probleem is, blijven juridische stappen tegen inbreukmakers voor de auteursrechthebbenden

vaakeenlaatsteredmiddel.Slechtsineenbeperktaantalgevallenzijngerechtelijkeprocedures

een geschiktemethode omauteursrechten op sportevenementen af te dwingen.232Het nemen

vanjuridischestappenwordtdoorgaansnamelijkbelemmerddoordriebelangrijkeuitdagingen:

230SROC,“UpdateonDigitalPiracyofSportingEvents2011,SubmittedinCallforEvidencetoIndependentReviewofIntellectualPropertyandGrowth”,2011,www.wipo.int/export/sites/www/ip-sport/en/pdf/piracy_report_2011.pdf,28.231Ibid.,28.232Ibid.,37.

48

het identificerenvandepartijwaartegeneenvorderingkanworden ingesteld,hetvindenvan

een geschikt forumomdeze vordering te behandelen ende financiële haalbaarheid van deze

juridischestappen.233

5.1.1. Maatregelenlastenstussenpersonen92. Hetidentificerenvandeinbreukmakerisonontbeerlijkopdatauteursrechthebbenden

hun auteursrechten op sportevenementen zouden kunnen afdwingen via gerechtelijke

procedures. Vooraleer rechthebbenden kunnen optreden tegen een inbreuk op hun

auteursrecht,dientnamelijkeerstduidelijk te zijnwienupreciesverantwoordelijk isvoorde

inbreuk.234Geziendegrotematevananonimiteitdieophet internetheerstendewereldwijde

verspreiding van de inbreukmakers, blijkt dit echter vaak een zware opgave te zijn. Om te

vermijden dat de auteursrechthebbende niet met lege handen achterblijft ingeval de

inbreukmakernietkanwordengeïdentificeerd,heeftdeEuropesewetgeverenkelebepalingen

voorziendiedelidstatentoelatenommaatregelenopteleggenaantussenpersonen.235

93. Uit overweging 59 van de Richtlijn informatiemaatschappij blijkt het belang voor

auteursrechthebbenden om maatregelen te kunnen nemen ten aanzien van tussenpersonen.

Vooral in de digitale omgeving, zullen derden voor inbreukmakende handelingen wellicht in

toenemendemategebruikmakenvandedienstenvantussenpersonen.236Eencomputeropzich

volstaat dus niet om te kunnen participeren in het hele streaminggebeuren; menmoet door

iemand aangeslotenworden en de toegang verleendworden.Wie zelf contentwil aanbieden

moetdeelnemenaaneenplatformofeigenwebruimtecreëren.237Die tussenpersonenworden

doordeEuropesewetgever als hetmeest aangewezenbevondenomeen einde temaken aan

dergelijke inbreukmakende handelingen. Onverminderd de eventuele andere beschikbare

sanctiesenrechtsmiddelen,moetenderechthebbendenoverdemogelijkheidbeschikkenomte

verzoekenomeenverbodtenaanzienvaneentussenpersoondieeendooreenderdegepleegde

inbreukmetbetrekkingtoteenbeschermdwerkofandermateriaalineennetwerksteunt.238

233M. PHILLIP, “Tackling illegal streaming: how sports broadcasters are balancing technical and legal solutions”,LawInSport, 2018, www.lawinsport.com/topics/articles/item/tackling-illegal-streaming-how-sports-broadcasters-are-balancing-technical-and-legal-solutions,geraadpleegdop9maart2019.234 “Is het streamen van sportuitzendingen toegestaan?”, www.vandoorne.com/Kennisbank/2018_q1/is-het-streamen-van-sportuitzendingen-toegestaan/,geraadpleegdop27maart2019.235Artikel8,9en11Richtl.EuropeesParlementenRaadnr.2004/48/EG,29april2004betreffendedehandhavingvanintellectuele-eigendomsrechten,PB.L.2juni2004,afl.195,16,(hiernavermeldalsde‘Handhavingsrichtlijn’).236Overweging59Richtlijninformatiemaatschappij.237H.VANHEESenM-C.JANSSENS,Auteursrecht@internet,Kortrijk-Heule,UGA,2011,105.238Overweging59Richtlijninformatiemaatschappij.

49

94. IndeHandhavingsrichtlijnworden tussenpersonenomschrevenals “personendieop

commerciële schaaldienstendiebij inbreukmakendehandelingenwordengebruikt, blijken te

verlenen”en“personenwiensdienstendooreenderdewordengebruiktomopeenrechtvan

intellectueleeigendominbreuktemaken”.239Tussenpersonenzijnderhalveorganisatiesdiezich

tussen de inbreukmaker en het internet situeren en die een mogelijke inbreuk op

auteursrechtelijkbeschermdecontentvergemakkelijken,doorondermeertechnischemiddelen

tebiedenwaarmeedecontent toegankelijkwordtvooranderen.Hierbijdientvoornamelijk te

wordengedachtaanhostingprovidersdieeendoorgeefluikvormen tussendeuploader ende

streamer.240

95. DeHandhavingsrichtlijnvoorzietindriemaatregelendiekunnengenomenwordenten

aanzienvantussenpersonen:hetrechtopinformatie,voorlopigeenconservatoiremaatregelen

eneenrechterlijkbevel.

Hetrechtop informatiehoudt indatdebevoegdenationalerechterlijke instanties, tijdenseen

gerechtelijke procedure wegens inbreuk op een intellectueel eigendomsrecht, op

gerechtvaardigd en redelijk verzoek van de eiser kunnen gelasten dat informatie over de

herkomst en de distributiekanalen van de goederen of diensten die inbreuk maken op een

intellectueel eigendomsrecht, wordt verstrekt door personen die op commerciële schaal

dienstendiebijinbreukmakendehandelingenwordengebruiktblijktteverlenen.241

Daarnaast beschikt de eiser over de mogelijkheid de rechterlijke instantie te verzoeken een

voorlopigbeveluit tevaardigendatbedoeld isomeendreigende inbreukopeen intellectueel

eigendomsrecht te voorkomen of om, indien wenselijk en indien het nationale recht hierin

voorziet, op straffevaneendwangsom tijdelijkdevoortzettingvandevermeende inbreukop

datintellectueeleigendomsrechtteverbieden,danwelomaandezevoortzettingdevoorwaarde

te verbinden dat zekerheid wordt gesteld voor schadeloosstelling van de rechthebbende. Dit

voorlopig bevel kan onder dezelfde voorwaarden worden uitgevaardigd tegen een

tussenpersoon wiens diensten door een derde worden gebruikt om op een recht van

intellectueleeigendominbreuktemaken.242

Verderkunnendebevoegdenationalerechterlijkeinstanties,wanneerbijrechterlijkeuitspraak

een inbreuk op een intellectueel eigendomsrecht is vastgesteld, een bevel tot staking van de239Artikel8,lid1,c)en9,lid1,a)vandeHandhavingsrichtlijn.240 “Is het streamen van sportuitzendingen toegestaan?”, www.vandoorne.com/Kennisbank/2018_q1/is-het-streamen-van-sportuitzendingen-toegestaan/,geraadpleegdop27maart2019.241Artikel8,lid1,c)vandeHandhavingsrichtlijn.242Artikel9,lid1,a)vandeHandhavingsrichtlijn.

50

inbreuk tegen de inbreukmaker uitvaardigen. Dit rechterlijk bevel kan op verzoek van de

rechthebbenden eveneens worden uitgevaardigd tegen tussenpersonen wier diensten door

derden worden gebruikt om inbreuk op een intellectueel eigendomsrecht te maken.243Het

beoogdedoelvaneendergelijkrechtelijkbevelisdattussenpersonenvanuitpraktischoogpunt

in staat zijn om de inbreuk zonder al te veel moeilijkheden te beëindigen, terwijl het voor

auteursrechthebbendensomsonmogelijkisomdatzelftedoen.244

5.1.2. Deaansprakelijkheidvantussenpersonen96. Naast bovengenoemde maatregelen uit de Handhavingsrichtlijn heeft de Europese

wetgevereenbijzonderregimeomtrentdeaansprakelijkheidvantussenpersonenuitgewerktin

richtlijn 2000/31/EG van het Europees Parlement en de Raad van 8 juni 2000 betreffende

bepaalde juridische aspecten van de diensten van de informatiemaatschappij, met name de

elektronische handel, in de internemarkt.245Dit regime is niet specifiek van toepassing voor

inbreuken op het auteursrecht. Er gelden voor tussenpersonen immers dezelfde

aansprakelijkheidsregelsingevalvaninbreukenopbijvoorbeelddewetgevinginzakefiscaliteit,

pornografie,racismeenandereintellectuelerechten.246

97. Voor de beantwoording van de vraag naar de aansprakelijkheid van tussenpersonen

wordtereenonderscheidgemaaktalnaargelangdeaardvandedienstdiedetussenpersoon

aanbiedt,zijndedoorgifte,cachingen/ofhosting.247

Dienstverleners die slechts fungeren als doorgeefluik (mere-conduit) door informatie door te

geven of toegang te verschaffen tot een communicatienetwerk, kunnen niet aansprakelijk

worden gesteld voor de doorgegeven informatie. Er gelden daarbij wel drie voorwaarden,

namelijkdathetinitiatieftotdedoorgiftenietbijdedienstverlenerligt,datdeontvangervande

doorgegeveninformatienietdoordedienstverlenerwordtgeselecteerdendatdedoorgegeven

informatie niet door de dienstverlenerwordt geselecteerd of gewijzigd.248Het doorgeven van

informatie en het verschaffen van toegang tot een communicatienetwerk omvatten de

automatische,tussentijdseentijdelijkeopslagvandedoorgegeveninformatie,voorzoverdeze

243Artikel11vandeHandhavingsrichtlijn.244 “Is het streamen van sportuitzendingen toegestaan?”, www.vandoorne.com/Kennisbank/2018_q1/is-het-streamen-van-sportuitzendingen-toegestaan/,geraadpleegdop27maart2019.245Richtl.EuropeesParlementenRaadnr.2000/31/EG,8juni2000betreffendebepaaldejuridischeaspectenvandediensten van de informatiemaatschappij,met name de elektronische handel, in de internemarkt (Richtlijn inzakeelektronischehandel),PB.L.17juli2000,afl178,1.246H.VANHEESenM-C.JANSSENS,Auteursrecht@internet,Kortrijk-Heule,UGA,2011,106.247Ibid.,105-106.248Artikel12,lid1Richtlijninzakeelektronischehandel.

51

opslag uitsluitend dient om de doorgifte in het communicatienetwerk te bewerkstellingen en

nietlangerduurtdanredelijkerwijsvoorhetdoorgevennodigis.249

Ookdeaanbiedersvancaching-diensten-ditisdeautomatische,tussentijdseentijdelijkeopslag

vaninformatiewanneerdezeopslagenkelgeschiedtomlateredoorgiftevandieinformatieaan

andere afnemers van de dienst en op hun verzoek doeltreffender te maken - kunnen onder

bepaalde voorwaarden niet aansprakelijk worden gesteld. Dit is het geval indien (i) de

dienstverlenerde informatienietwijzigt, (ii)dedienstverlenerde toegangsvoorwaardenvoor

de informatie in acht neemt, (iii) de dienstverlener de alom erkende en in de bedrijfstak

gangbare regels betreffende de bijwerking van informatie naleeft, (iv) de dienstverlener het

alom erkende en in de bedrijfstak gangbare rechtmatige gebruik van technologie voor het

verkrijgenvangegevensoverhetgebruikvandeinformatienietwijzigten(v)dedienstverlener

prompt de opgeslagen informatie verwijdert of de toegang ertoe blokkeert van zodra hij er

daadwerkelijkkennisvanheeftdatde informatieverwijderdwerdvandeplaatswaarzijzich

oorspronkelijkinhetnetbevond,ofdatdetoegangertoeonmogelijkwerdgemaakt,ofzodraeen

rechtbank of een administratieve autoriteit heeft bevolen de informatie te verwijderen of de

toegangdaartoeonmogelijktemaken.250

Sommige dienstverleners bieden hun gebruikers de mogelijkheid om content (video, audio,

tekst, fotomateriaal etc.) mee te delen die vervolgens op de pagina van de host wordt

opgeslagen.Dergelijkedienstverlenerszijnminderpassievetussenpersonendanmere-conduit

dienstverleners of dienstverleners van caching-diensten. Dit omdat er aan de gebruikers

geheugenruimte op de server ter beschikking wordt gesteld die via de dienst van de host

algemeentoegankelijkwordt.251Dedienstverlenerisnietaansprakelijkvoorde-opverzoekvan

deafnemervandedienstopgeslagen-informatieindien(i)dedienstverlenernietdaadwerkelijk

kennis heeft van de onwettige activiteit of informatie of (ii) de dienstverlener, van zodra hij

daadwerkelijk kennis heeft van de onwettigheid, prompt handelt om de informatie te

verwijderen of de toegang ertoe onmogelijk temaken en (iii) de afnemer van de dienst niet

ondergezagoftoezichtvandedienstverlenerhandelt.252Dehostingplatformshoevenzelfniet

continutemonitorenofhungebruikersillegalecontentuploadenmaardienenwelmeteenactie

teondernemenvanzodradeauteursrechthebbendemeldingmaaktvandeonwettigheid.Ditis

hetzogehetennoticeandtakedown-systeem.Hostingprovidersenanderetussenpersonenzijn

doorgaansechternieterghappigophetblokkerenvancontentophunplatforms.Zezullendan

249Artikel12,lid2Richtlijninzakeelektronischehandel.250Artikel13Richtlijninzakeelektronischehandel.251H.VANHEESenM-C.JANSSENS,Auteursrecht@internet,Kortrijk-Heule,UGA,2011,107.252Artikel14Richtlijninzakeelektronischehandel.

52

ooknietsnelactieondernemenopvraagvaneenauteursrechthebbende.Indergelijkegevallen

is een gang naar de rechter nodig om op grond van de auteurswetgevingmedewerking af te

dwingen.253

98. Derodedraaddoorheende regelingvandeaansprakelijkheidvan tussenpersonen is

dat er de dienstverleners geen algemene toezichtsverplichting wordt opgelegd. Lidstaten

kunnen echter wel voorschrijven dat dienstverleners de bevoegde autoriteiten onverwijld in

kennisdienentestellenvanvermeendeonwettigeactiviteitenofinformatiedoorgebruikersvan

hun dienst, alsook dat zij de bevoegde autoriteiten op hun verzoek informatie dienen te

verstrekkenwaarmeedegebruikersvanhundienstmetwiezijopslagovereenkomstenhebben

gesloten,kunnenwordengeïdentificeerd.254

Indedriebovenstaandegevallenwordtdedienstverlener,indienvoldaanaandevoorwaarden,

alleen gevrijwaard van mogelijke veroordelingen tot schadevergoeding. Dit belet een

rechterlijkeofadministratieveinstantieechternietomingevallenvanauteursrechtinbreukeen

verbodvandoorgifte,eenbevel tothetbeëindigenvande inbreukofeenbevel tothetnemen

vanbepaaldezorgvuldigheidsverplichtingenuittespreken.255

5.1.3. Enkelerelevanterechtszaken99. Hieronder worden enkele relevante rechtszaken - zowel gewezen door het Hof van

JustitievandeEuropeseUniealsdoornationalerechtbanken-besprokendiebetrekkinghebben

op de maatregelen die auteursrechthebbenden lastens tussenpersonen kunnen laten nemen,

alsook de mogelijkheid om tussenpersonen aansprakelijk te stellen wanneer hun gebruikers

inbreuk maken op auteursrechtelijk beschermde content, en hen te verplichten hun illegaal

aanbodteblokkeren.Dezerechtszakenvormeneencruciaalonderdeelvanhetantwoordopde

onderzoeksvraagvanditwerk.

5.1.3.1. UniondesAssociationsEuropéennesdeFootball(UEFA)etal.t.

Briscombetal.256

100. Eisers indezezaakwarendeUEFAen tweeomroeporganisaties,namelijkBritishSky

BroadcastingGroupPLC enBritishSkyBroadcastingLimited. Beideomroeporganisaties zenden

253 “Is het streamen van sportuitzendingen toegestaan?”, www.vandoorne.com/Kennisbank/2018_q1/is-het-streamen-van-sportuitzendingen-toegestaan/,geraadpleegdop27maart2019.254Artikel15Richtlijninzakeelektronischehandel.255H.VANHEESenM-C.JANSSENS,Auteursrecht@internet,Kortrijk-Heule,UGA,2011,108.256UnionDesAssociationsEuropéennesDeFootballetal.v.Briscombetal.[2006]EWCH1268(Ch).

53

de wedstrijden van de ChampionsLeague, een internationaal voetbaltoernooi dat sinds haar

ontstaandoordeUEFAwordt georganiseerd, liveuit.DeeisendepartijmeendedatBriscomb,

beheerdervandewebsite‘sportingstreams.com’,eeninbreukhadgepleegdophetauteursrecht

van de UEFA met betrekking tot de uitzendingen van Champions Leaguewedstrijden door

British Sky Broadcasting Group PLC. De gedaagde had immers kopieën van de uitzendingen

gemaaktendiekopieënvervolgensgestreamdviasportstreams.com.

101. Vooreerst oordeelde het Britse Hooggerechtshof dat UEFA zowel de auteursrechten

met betrekking tot de live-uitzendingen van de Champions Leaguewedstrijden, als de

auteursrechtenmetbetrekkingtotdeancillaryworksbezit.257HetHooggerechtshofdefinieerde

het begrip ‘ancillary works’ als creatieve elementen, met inbegrip van de uitzendingen van

wedstrijden van de UEFA Champions League die wereldwijd door eenzelfde huisstijl

gekenmerkt zijn door het gebruik van videosequenties, on-screen graphics, het UEFA logo,

speciaaldaarvoorgecomponeerdemuziekendeUCLmuziek.258

HetBritseHooggerechtshofsteldedathetkopiërenvandeuitzendingenendedaaropvolgende

mededeling aan het publiek ervan een inbreuk uitmaakt in de zin van artikel 20 van de

Copyright,DesignsandPatentsActuit1988enoordeeldedateenvoorlopigbevelmoestworden

uitgevaardigd tegen de website van de gedaagde259. Bewijsmateriaal uit het proces-verbaal

toonde immers aan dat de gedaagden ermee dreigden en de intentie hadden hun activiteiten

verdertezetten,tenzijzehiervanweerhoudenwerden.260Develewedstrijdendieopdewebsite

vandegedaagdevertoondwerden,vormdenhetbewijsdatzijrechtstreeksbetrokkenwarenbij

de voortdurende streaming van auteursrechtelijk beschermde werken en de inbreuk op de

ancillaryworksvandeeisers.261

Ten slotte vaardigde het Hooggerechtshof in kort geding een voorlopig bevel uit tegen de

website van de gedaagden omdat het duidelijk was dat de auteursrechten van de UEFA al

geruimetijdgeschondenwaren.262Volgendopdezebeslissingwerddewebsiteopgedoekt.

257Ibid.,punt6.258Ibid.,punt4.259Ibid.,punt27.260Ibid.,punten31-34.261Ibid.,punten33-34.262Ibid.,punt37.

54

5.1.3.2. TheFootballAssociationPremierLeagueLimited(FAPL)t.

BritishSkyBroadcastingLimited.263

102. EiserindezezaakwasdeFAPL,hetbestuursorgaanvandeBarclaysPremierLeagueen

eigenaar van het auteursrecht voor het opnemen van alle Premier Leaguewedstrijden.264De

FAPL had van de bij haar aangesloten clubs de toestemming om licenties te verlenen voor

uitzendingen van Premier Leaguewedstrijden.265De eisende partij verzocht de verwerende

partij,dezesbelangrijkeISP’svanhetVerenigdKoninkrijk,omhungebruikersdetoegangtotde

website ‘FirstRowSports’ ontzeggen.266De FAPL kon immers zelf geen contact opnemenmet

FirstRow Sports, noch achterhalen wie de beheerders ervan waren, een vaak voorkomend

fenomeenbijwebsitesdieactiefzijnbinnendecontextvanillegalestreaming.

FirstRowSportswasgeregistreerdonderverscheidenedomeinnamenendehostvandesitewas

PortlaneinZweden,eenbekendtoevluchtsoordvoorpiraterijsiteszoals ‘ThePirateBay’(infra

58,nr.110).267FirstRowSportsstreamdedewedstrijdennietzelf,maarfungeerdealsindexing

websitemet links naar streams op UGC live sites. Geen van deze streams kwam uit officiële

bronnen en FirstRow Sports had geen toestemming van de FAPL om deze activiteit uit te

oefenen.268FirstRow Sports had in april 2013 alleen al bijna tien miljoen unieke bezoekers

wereldwijd. 269 De website haalde haar inkomsten uit advertenties en

affiliatieovereenkomsten.270

103. HetBritseHooggerechtshofwasop grondvan artikel 97AvandeCopyright,Designs

andPatentAct van 1988 bevoegd om een rechtelijk bevel uit te vaardigen tegen ISP’s indien

vastgesteldwerd:

1. datdeverweerdersincasuISP’swaren;

2. datdegebruikersvanFirstRowinbreukpleegdenophetauteursrechtvandeFAPL;

3. dathierbijgebruikwerdgemaaktvandedienstenvandeverweerders,en

4. datdeverweerdershiervanopdehoogtewaren.

104. Het Hooggerechtshof verwees naar eerdere rechtspraak om te besluiten dat de

verweerders wel degelijk gedefinieerd konden worden als ISP’s.271Vervolgens oordeelde het

263TheFootballAssociationPremierLeagueLtd.v.BritishSkyBroadcastingLtd.[2013]EWHC2058(Ch).264Ibid.,punt1.265Ibid.,punt8.266Ibid.,punt1.267Ibid.,punt21.268Ibid.,punten16en19.269Ibid.,punt17.270Ibid.,punt18.271Ibid.,punt25.

55

Hooggerechtshof dat aan de tweede voorwaarde was voldaan vermits FirstRow Sports wel

degelijkeeninbreukhadgepleegdopdeauteursrechtenvandeFAPL.272Omtotdievaststelling

te komen ging het Hooggerechtshof na of er sprake was van een ‘mededeling’ in de zin van

artikel20vandewetvan1988doorhetstellenvandriecrucialevragendievandaagnogsteeds

relevantzijn:

- Isersprakevaneenmededelingvanauteursrechtelijkbeschermdewerkendoormiddelvan

elektronischeoverdracht?

- Isersprakevanmededelingaaneennieuwpubliek,zijndeeenpubliekdatdoordeauteurs

vanbeschermdewerkennietinaanmerkingisgenomentoenzijtoestemminggavenvoorde

mededelingervanaanhetoorspronkelijkepubliek?

- Vindtdemededelingplaats inhetVerenigdKoninkrijk?Indiendemededelingafkomstig is

vanbuitenhetVerenigdKoninkrijk,ishetantwoordopdezevraagafhankelijkvanhetfeitof

demededelinggerichtisophetpubliekinhetVerenigdKoninkrijk.273

Initieel concludeerdehetHooggerechtshof,na toetsingvaneenarrestvanhetHofvan Justitie

vandeEuropeseUniewaarinwerdgeoordeelddatelkedoorgiftevaneen televisie-uitzending

via het internet een mededeling vormt, dat er sprake was van een mededeling van

auteursrechtelijk beschermde werken door middel van elektronische overdracht.274Verder

haaldehetHooggerechtshofeentweedearrestvanhetHofvanJustitievandeEuropeseUnieaan

waarinwerdvastgestelddatnietmoetwordenaangetoonddathetpubliekwaaraandedoorgifte

van een uitzending wordt meegedeeld, verschilt van het publiek tot wie de oorspronkelijke

uitzending gericht is.275Vervolgens oordeelde het Hooggerechtshof dat FirstRow Sports een

mededelingindezinvanartikel20vandewetvan1988vandeauteursrechtelijkbeschermde

werkenhadgedaan,aangeziendewerkenviaelektronischeoverdrachtterbeschikkingwerden

gesteldopzodanigewijzedatledenvanhetpubliektoeganghaddentotdeopnamesopeendoor

hen individueelgekozenplaatsen tijdstip.276FirstRowSportswasverantwoordelijkvoordeze

mededelingomdatdebeheerdersvandewebsiteactiefoptradendoorlinksnaarverschillende

streamstebundelen.277DaaropvolgendconcludeerdehetHooggerechtshofdatFirstRowSports

eenmededelinghadgedaanaanhetpubliek,vermitsdewerkengerichtwarenopallemensenin

hetVerenigdKoninkrijk.278

272Ibid.,punt47.273Ibid.,punt31.274Ibid.,punt33.275Ibid.,punt36.276Ibid.,punt38.277Ibid.,punt42278Ibid.,punt46.

56

Aan de derde (3.) en vierde (4.) voorwaarden voor het uitvaardigen van het bevel werden

voldaandoorhetfeitdatdebeheerdersvanFirstRowSportsgebruikmaaktenvandediensten

van de verweerders om inbreuk te maken op de auteursrechten van de FAPL en dat de

verweerders hiervanopdehoogtewarendoorde schriftelijke correspondentie die ze vande

FAPLhaddenontvangen.279Tot slot concludeerdehetBritseHooggerechtshofdatdebelangen

vandeFAPLbijdehandhavingvanhaarauteursrechtenzwaarderwogendanderechtenvande

gebruikers van de websites van FirstRow Sports, aangezien zij de sportevenementen ook op

legalewijzenkunnenbekijken.280AldusheefthetHooggerechtshofhetverzoekvandeFAPLom

de zes ISP’s te verplichten hun gebruikers de toegang tot FirstRow Sports te ontzeggen,

ingewilligd.281

5.1.3.3. FAPLt.BritishTelecommunicationsetal.282

105. In dit arrest kende het Britse Hooggerechtshof de Premier League een liveblocking

ordertoe,dattotdoelhadhetsteedsgroterwordendeprobleemvandeillegalestreamingvan

livePremierLeaguewedstrijdeninteperken.Ditorderwerdverleendopgrondvanartikel97A

vandeCopyright,DesignsandPatentsActvan1988.

Hetliveblockingordergelasttedegedaagden-dezesgrootsteISP’svanhetVerenigdKoninkrijk

- om de toegang tot streaming servers die inbreukmakende livestreams van beelden van de

PremierLeague aanbieden teblokkeren.283Eenenkele server is toegankelijk via verscheidene

interfaces(eenzelfdestreamkanopdiemanierwordengeraadpleegddoorgebruiktemakenvan

verschillendeappsofwebsites).Doorhetblokkerenvandetoegangtotdieserver,wordendeze

toegangsmechanismes verstoord.284De FAPL meende dat het blokkeren van de toegang tot

streaming servers zelfwaarschijnlijk effectiever is dan het blokkeren van specifiekewebsites

zoalsdithetgevalwasinFAPLLtd.t.BritishSkyBroadcastingLtd.(supra54,nr.102).285

279Ibid.,punt52.280Ibid.,punt59.281Ibid.,punt60.282TheFootballAssociationPremierLeagueLtdv.BritishTelecommunicationsPlcetal.[2017]EWHC480(Ch).283S.IBBETSONenT.SAVVIDES,“TheUK’sfirst‘live’blockingorderpreventsusersaccessingPremierLeaguefootballstreams”, Kluwer Copyright Blog, 2017, http://copyrightblog.kluweriplaw.com/2017/04/18/the-uks-first-live-blocking-order-prevents-users-accessing-premier-league-football-streams/,geraadpleegdop9maart2019.284N. FITZPATRICK en A. MULLER, “Key updates on copyright protection and enforcement for sports mediarightsholder”, LawInSport, 2018, www.lawinsport.com/topics/articles/item/key-updates-on-copyright-protection-and-enforcement-for-sports-media-rightsholders?,geraadpleegdop9maart2019.285M. PHILLIP, “Tackling illegal streaming: how sports broadcasters are balancing technical and legal solutions”,LawInSport, 2018, www.lawinsport.com/topics/articles/item/tackling-illegal-streaming-how-sports-broadcasters-are-balancing-technical-and-legal-solutions,geraadpleegdop9maart2019.

57

106. Opgrondvanartikel97AvandeCopyright,DesignsandPatentsActvan1988washet

Britse Hooggerechtshof gemachtigd om de gevraagde beschikking toe te kennen indienwerd

vastgesteld:

1. datdeverweerdersincasuISP’swaren;

2. dat de gebruikers van de beoogde servers inbreuk pleegden op het auteursrecht van de

PremierLeague;

3. dat hierbij gebruik werd gemaakt van de diensten van de verweerders (British

Telecommunicationsetal.)en

4. datdeverweerdershiervanopdehoogtewaren.

107. Watde inbreukophetauteursrechtbetreft,oordeeldehetHofdatgebruikers tijdens

het streamen van wedstrijden van de Premier League kopieën hebben gemaakt van de

auteursrechtelijk beschermde werken van de Premier League en dat deze werken door de

beheerders van de beoogde servers aan het publiek werden meegedeeld. 286 Het

Hooggerechtshof was van mening dat de door de Premier League gevraagde beschikking

evenredigenredelijkwasendaterbovendiendoeltreffendemaatregelenwarengetroffenom

zogenaamde‘overblocking’tevoorkomen.287

108. HetorderdathetBritseHooggerechtshofindezezaakheefttoegekendverschiltopeen

aantalvlakkenvanvorigeliveblockingordersdieverleendwarenopgrondvanartikel97Avan

dewetvan1988.Zowasditorderenkel vankracht tijdensde liveuitzendingenvanPremier

Leaguewedstrijden en kon de lijst van geblokkeerde servers regelmatig worden bijgewerkt

opdat nieuwe inbreukmakende servers konden worden geïdentificeerd en servers die geen

inbreukmeer pleegden nietmeer geblokkeerd kondenworden. Daarnaastmoesten ISP’smet

wekelijkse frequentie op de hoogte worden gebracht van het feit dat hun diensten zouden

wordengeblokkeerd.Tenslottewashetordervankrachtvooreenkorteperiode(slechtstothet

eindevanhetseizoen2016/17vandePremierLeague)omdeeffectiviteitervanteevalueren.288

109. Op25 juli2017werdeengelijkaardigorder (‘het tweedeorder’) verleend.Ditorder

hadbetrekkingophet seizoen2017/18vandePremierLeague.289Hetmeest recenteverzoek

286TheFootballAssociationPremierLeagueLtdv.BritishTelecommunicationsPlcetal.[2017]EWHC480(Ch),punten31-32.287N. FITZPATRICK en A. MULLER, “Key updates on copyright protection and enforcement for sports mediarightsholder”, LawInSport, 2018, www.lawinsport.com/topics/articles/item/key-updates-on-copyright-protection-and-enforcement-for-sports-media-rightsholders?,geraadpleegdop9maart2019.288TheFootballAssociationPremierLeagueLtdv.BritishTelecommunicationsPlcetal.[2017]EWHC480(Ch),punten23-27.289TheFootballAssociationPremierLeagueLtdv.BritishTelecommunicationsPlcetal.[2017]EWHC1877(Ch).

58

dat op 18 juli 2018 werd behandeld, resulteerde in een verlenging van het tweede blocking

ordervoordeduurvanhetseizoen2018/19vandePremierLeague.290

5.1.3.4. StichtingBreint.ZiggoBVenXS4ALLInternetBV.291

110. In deze zaak deed het Hof van Justitie van de Europese Unie uitspraak over een

prejudiciële vraag naar aanleiding van een geding tussen StichtingBrein enZiggoBV (hierna:

Ziggo)enXS4ALLInternetBV(hierna:XS4ALL),inhetkadervandeaansprakelijkheidvandefile

sharing-zoekmachine ‘The Pirate Bay’. The Pirate Bay is een website die links naar

torrentbestanden indexeert,welke vaak verwijzennaar auteursrechtelijk beschermdewerken

zonderdatde rechthebbendendebeheerdersendegebruikersvanditplatform toestemming

hebbengegeventothetverrichtenvandebetrokkenuitwisselingen.

111. In eerste aanleg werd de zaak voor de rechtbank van ’s-Gravenhage gebracht.292

Stichting Brein, een stichting die de belangen behartigt van auteursrechthebbenden in

Nederland stelde dat The Pirate Bay een inbreuk had gepleegd op het auteursrecht door

beschermdewerken zonder toestemming voorhet publiekbeschikbaar te stellen en verzocht

daarom de Nederlandse rechter om Ziggo en XS4ALL - beiden internet access providers - te

bevelendedomeinnamenende IP-adressenvanhetonlineplatformvoordeuitwisselingvan

bestanden‘ThePirateBay’teblokkeren.293

De rechtbank van ’s-Gravenhage kwam tot de conclusie dat kan worden aangenomen dat

ongeveer30procentvandeabonneesvanZiggoen4,5procentvandeabonneesvanXS4ALL

recentelijk illegaalmateriaalviaThePirateBayhebbengedownloadendusgeüploadenaldus

inbreuk hebben gemaakt op de auteursrechten en de naburige rechten van de

rechthebbenden.294DaarnaastoordeeldederechtbankdatZiggoenXS4ALLtebeschouwenzijn

alstussenpersonenwierdienstenwordengebruiktominbreuktemakenophetauteursrecht.

Omdieredenkonopgrondvanartikel26dvandeNederlandseAuteursweteenstakingsbevel

tegenhenwordenuitgevaardigd.295Ditstakingsbevelkonechtermaarwordenopgelegdindien

de beginselen van subsidiariteit en proportionaliteit in acht werden genomen. De rechtbank

290TheFootballAssociationPremierLeagueLtdv.BritishTelecommunicationsPlcetal.[2018]EWHC1828(Ch).291HvJ EU14 juni 2017, nr. C-610/15, ECLI:EU:C:2017:456, StichtingBrein/ZiggoBV, XS4ALL Internet BV (hiernavermeldals‘ThePirateBay-arrest’).292Deherzieninggerechtelijkekaartper1januari2013wijzigdebijgerechtshofenrechtbankdeplaatsaanduiding‘’s-Gravenhage’in‘DenHaag’.293Ibid.,Punt2.294Rb.DenHaag11januari2012,ECLI:NL:RBSGR:2012:BV0549,punt4.13.295Ibid.,punt4.14-4.16.

59

oordeeldedataandezevereistenwerdvoldaanenspraktegenZiggoenXS4ALLhetbeveluitom

dedienstendiewerdengebruiktominbreuktemakenopdeauteurs-ennaburigerechtenvan

derechthebbendenwierbelangenBreinbehartigt,testakenengestaakttehouden,doormiddel

van het blokkeren en geblokkeerd houden van de toegang van hun klanten tot de

domeinnamen/(sub)domeinenenIP-adressenviawelkeThePirateBayopereert.296

112. TegendezebeslissingwerdhogerberoepingesteldbijhetGerechtshofvanDenHaag.

Het Gerechtshof onderzocht of er een inbreuk werd gepleegd met gebruikmaking van de

dienstenvanZiggo.DebeheerdersvanThePirateBaymaken,aldannietviamagnetlinks,dein

torrentbestanden neergelegde meta-informatie toegankelijk voor het publiek. Zij bieden dus

toegangtotdeinformatiedienodigisomdedoordeseedersgeüploadewerkenteverkrijgen.Dit

handelenvandebeheerdersvanThePirateBayvormdenaarhetoordeelvanhetGerechtshof

geen mededeling van die werken aan het publiek in de zin van artikel 3 van de Richtlijn

informatiemaatschappij.297

Het Gerechtshof oordeelde dat er een inbreuk werd gepleegd met gebruikmaking van de

dienstenvanZiggoviaThePirateBaydooreenrelevantdeelvandeabonneesvanZiggoendoor

debeheerdersvanThePirateBay,dochalleenmetbetrekkingtothetartwork(bijvoorbeeldCd-

hoesjes).Tenaanzienvanuitsluitenddezehandelingenishetstakingsbevelopgrondvanartikel

26dvandeNederlandseAuteurswetvantoepassing.298

VerderonderzochthetGerechtshofofhetstakingsbeveleffectiefisgeweesttenaanzienvande

abonnees van Ziggo. Het Gerechtshof oordeelde dat het stakingsbevel de vrijheid van

ondernemerschapvanZiggo -devrijheidomnaareigen inzicht tehandelen -heeftaangetast.

Aangezien de gevorderde blokkade als niet-effectief moet worden beschouwd, en dus niet

bijdraagt aan het daarmee beoogde doel, namelijk de ook in het Handvest vastgelegde

bescherming van intellectuele eigendom,brengthet evenredigheidsbeginselmet zichmeedat

daardoor de aantasting van de door het Handvest eveneens gewaarborgde vrijheid van

ondernemerschapvanZiggoniet isgerechtvaardigd.299VervolgensvernietigdehetGerechtshof

het tussen partijen gewezen eindvonnis van de rechtbank van ’s-Gravenhage enwees het de

vorderingenvanBreinaf.

296Ibid.,punt5.3.297GHDHA28januari2014,ECLI:NL:GHDHA:2014:88,punt4.6.298Ibid.,punt4.8.299Ibid.,Punt5.22.

60

113. HieropsteldeBreineenberoepincassatieinbijdeHogeRaadderNederlanden.Brein

voerdeinhaarmiddelaandathetGerechtshofeenonjuisteeffectiviteitstoetsheeftgehanteerd.

DeHogeRaadgafBreingelijkenverweesdaarbijnaarhetarrestUPCTelekabel.300Inditarrest

heefthetEuropeesHofvanJustitieoverwogendatnietisuitgeslotendateenstakingsbevelniet

leidttotdevolledigebeëindigingvaninbreukenophetintellectueleeigendomsrechtendatook

niet valt uit te sluiten dat er geen maatregel bestaat of praktisch realiseerbaar is die in

voorkomendgevalnietopeenofanderemanierzoukunnenwordenomzeild.Hetenkelefeitdat

inbreukmakersdemogelijkheidhebbenomdemaatregelenteomzeilenenaldusalsnoginbreuk

temaken op de auteursrechten van de rechthebbenden, brengt dan ook nog nietmee dat de

maatregelvanhetblokkerenvanwebsitesdoorinternetprovidersineffectiefis.301

114. DaarnaastvoerdeBreinaandathetGerechtshoftenonrechteheeftgeoordeelddater

geensprakeisvaneenmededelingdoorThePirateBayaanhetpubliekindezinvanartikel.3

lid1vanRichtlijninformatiemaatschappijopdegronddatdetotdewerkengebodentoegangte

indirect is. 302 Deze vraag van Unierecht liet zich echter niet zonder redelijke twijfel

beantwoorden.Omdie redensteldedeHogeRaad,vooraleerzeeendefinitievebeslissingzou

vellen,devolgendeprejudiciëlevragenaanhetEuropeesHofvanJustitie:

1. Is sprake van eenmededeling aan het publiek in de zin van art. 3 lid 1 van de Richtlijn

informatiemaatschappij door de beheerder van een website, indien op die website geen

beschermdewerkenaanwezigzijn,maareensysteembestaatwaarbijvoorgebruikersmeta-

informatie over beschermde werken die op de computers van gebruikers staat, wordt

geïndexeerdengecategoriseerd, zodanigdatdegebruikersdebeschermdewerkenaande

handdaarvankunnentracerenenkunnenup-endownloaden?

2. Indienhetantwoordopvraag1ontkennendluidt:

Bieden art. 8 lid 3 van de Richtlijn informatiemaatschappij en art. 11 van de

Handhavingsrichtlijn ruimte voor een bevel aan een tussenpersoon als in die bepalingen

bedoeld,indiendezetussenpersooninbreukmakendehandelingenvanderdenfaciliteertop

dewijzealsbedoeldinvraag1?303

115. HetEuropeesHofvan JustitiebeschouwdedehandelingenvanthePirateBayalseen

‘mededeling’ indezinvanartikel3, lid1,vandeRichtlijninformatiemaatschappijvermitsThe

PirateBaywordtgeachttehandelenmetvolledigekennisvanhet feitdatzij toeganggeefttot

300HvJ EU 2 maart 2014, nr. C-314/12, ECLI:EU:C:2014:192, UPC TelekabelWien GmbH/Constantin Film VerleihGmbHenWegaFilmproductiongesellschaftmbH.301HR13november2015,ECLI:NL:HR:2015:3307,punt4.2.5.302Ibid.,punt5.2.303Ibid.,punt7.

61

auteursrechtelijkbeschermdewerken.HetHofmerkteopdat,hoewelThePirateBayzelfgeen

content online had gezet, de beheerders van The Pirate Bay met volledige kennis van de

gevolgen van hun gedrag handelden om toegang te verschaffen tot auteursrechtelijk

beschermde werken door het op dat platform indexeren en inventariseren van de

torrentbestanden,waarmeedegebruikersvanhetplatformdezewerkenkunnenlokaliserenen

deleninhetkadervaneenpeer-to-peernetwerk.304

Het Hof oordeelde dat The Pirate Bay niet kan worden geacht louter te zorgen voor de

‘beschikbaarstelling’ van fysieke faciliteiten om een mededeling mogelijk te maken of te

verrichten. The Pirate Bay voorzag naast een zoekmotor immers ook een index waarin de

beschikbaargesteldewerkenincategorieënzijningedeeldopbasisvandeaard,hetgenreofde

populariteitvandewerken,waarbijdebeheerdersvanditplatformnagaanofeenwerkwelin

de passende categorie is geplaatst. Voorts verwijderden deze beheerders achterhaalde en/of

onjuistetorrentbestandenenwerdbepaaldecontentactiefdoorhengefilterd.305

DaarnaaststeldehetHofdatdebeschermdewerkenaaneen‘publiek’indezinvanartikel3,lid

1vandeRichtlijninformatiemaatschappijwordenmeegedeeld.306DebeheerdersvanThePirate

Baysprakenimmersvanenkeletientallenmiljoenengebruikersophunonlineplatformvoorde

uitwisselingvanbestanden.Diegebruikershaddenopiedertijdstip(gelijktijdig)toegangtotde

auteursrechtelijkbeschermdewerkendieviadatplatformwerdenuitgewisseld.307

VerderoordeeldehetHofdatdeauteursrechtelijkbeschermdewerkenwerdenmeegedeeldaan

een ‘nieuw’ publiek vermits de beheerders van het online platform voor de uitwisseling van

bestandenopdehoogtewarenvanhetfeitdatditplatformtoegangbiedttotwerkendiezonder

toestemming vande rechthebbenden zijn gepubliceerd.308Bovendien kon, althans volgens het

Hof,nietwordenbetwistdathetbeschikbaarstellenenhetbeheervanhetonlineplatformvoor

de uitwisseling van bestanden plaatsvondmet het doel hieruit winst te behalen, gelet op de

aanzienlijkereclameopbrengstendieditplatformgenereert.309

116. HetHofoordeeldeindezezaakderhalvedathetbeschikbaarstellenenhetbeherenvan

een online platform voor de uitwisseling van bestanden een mededeling aan het publiek

304HvJEU14juni2017,nr.C-610/15,ECLI:EU:C:2017:456,StichtingBrein/ZiggoBV,XS4ALLInternetBV,punt36.305Ibid.,punt38.306Ibid.,punt43.307Ibid.,punt42.308Ibid.,punt45.309Ibid.,punt46.

62

uitmaaktvandewerkenwaarnaargelinktwordt.Indienditzondertoestemminggebeurt,zoals

bijThePirateBayhetgevalwas,iserweldegelijksprakevaninbreuk.310

117. HetThePirateBay-arrestvormtvoorhoudersvanauteursrechteneenbevestigingdat

zijookdemogelijkheidhebbenomdebeheerdersvanonlineplatformsvoordeuitwisselingvan

bestandenzoalsThePirateBayrechtstreekstevervolgenvoorinbreukenzonderdatzijhoeven

aan te tonendat er sprake is vaneen inbreukdoordeeindgebruiker.311Zodoendewordende

auteursrechtenhouders ineensterkerepositiegeplaatstomactie teondernemen tegenonline

platforms. Het was bovendien de eerste keer dat het Europees Hof van Justitie de

aansprakelijkheidvaneentussenpersoonvoorauteursrechtelijkeinbreukenheeftoverwogen.

5.1.3.5. UEFAt.BritishTelecommunicationsetal.312

118. In het kader van de arresten FAPTL t.BritishTelecommunications et al. verzocht de

UEFAhetBritseHooggerechtshofeenliveblockingordertoetekennenopgrondvanartikel97A

vandeCopyright,DesignsandPatentsActvan1988.

Het Hof verwees in deze zaak naar haar motieven in het arrest FAPL t. British

Telecommunications et al., en kende de UEFA een live blocking order toe dat van de zes

voornaamsteISP’svanhetVerenigdKoninkrijkvereistdatzijdetoegangtotstreamingservers

die inbreukmakende livestreams van wedstrijden van de UEFA leveren aan klanten in het

VerenigdKoninkrijkblokkeren.Hetordergingvankrachtop13februari2018enlieptot26mei

2018.313

5.1.4. Mediaspelersmetadd-ons:hetarrestFilmspeler314119. De heer Wullems verkocht op meerdere websites, waaronder zijn eigen website

www.filmspeler.nl, verschillende mediaspelers met daarop vooraf geïnstalleerde add-ons van

derdendiedegebruikerdoorverwijzennaardoorderdenbeheerdestreamingwebsites.Enkele

vandezestreamingwebsitesbiedenmettoestemmingvanrechthebbendentoegangtotdigitale

310 “Europees Hof in BREIN/Ziggo: The Pirate Bay maakt inbreuk. Blokkering toegestaan”,https://stichtingbrein.nl/europees-hof-in-brein-ziggo-the-pirate-bay-maakt-inbreuk-blokkering-toegestaan/,geraadpleegdop10maart2019.311N. FITZPATRICK en A. MULLER, “Key updates on copyright protection and enforcement for sports mediarightsholder”, LawInSport, 2018, www.lawinsport.com/topics/articles/item/key-updates-on-copyright-protection-and-enforcement-for-sports-media-rightsholders?,geraadpleegdop9maart2019.312UnionDesAssociationsEuropéennesDeFootballv.BritishTelecommunicationsPlc.etal.[2018]EWHC1900(Ch).313Ibid.,punt5.314HvJEU,26april2017,nr.C-527/15,ECLI:EU:C:2017:300,StichtingBrein/JackFrederikWullems.

63

content, terwijl anderen toegang bieden tot dergelijke content zonder toestemming van

rechthebbenden.315

120. Stichting Brein, de Nederlandse stichting die de belangen behartigt van

auteursrechthebbenden, sommeerde de heerWullems in mei 2014 om de verkoop van deze

filmspeler te staken. In juli 2014 heeft Stichting Brein de heer Wullems voor de rechtbank

Midden-NederlandgedagvaardendaarbijgevorderddatWullemswerdgebodendeverkoopvan

mediaspelers als de ‘filmspeler’ of het aanbieden van hyperlinks die de gebruikers illegaal

toegangbiedentotbeschermdewerken,testaken.316

StichtingBreinsteldedatdeheerWullems,methetindehandelbrengenvandefilmspelereen

mededelingaanhetpubliekdoet,diestrijdigismetdeartikelen1en12vandeAuteursweten

deartikelen2,6,7aen8vandeWetopdeNaburigerechten.Dezebepalingenzoudenmoeten

worden uitgelegd in het licht van artikel 3 van Richtlijn informatiemaatschappij, dat in deze

bepalingen is omgezet in Nederlands recht. Op zijn beurt betoogde de heerWullems dat het

streamen van auteursrechtelijk beschermde werken uit ongeoorloofde bron valt onder de in

artikel13avandeAuteurswetgenoemdeuitzonderingdiemoetwordenuitgelegd inhet licht

vanartikel5,lid1,vandeRichtlijninformatiemaatschappij,waaraanindiebepalinguitvoering

isgegeven.

121. DerechtbankMidden-NederlandoordeeldevooreerstdatderechtspraakvanhetHof

vanJustitievandeEuropeseUnie-indeomstandighedenalsdieinhetgedingaandeordezijn-

geenantwoordkonbiedenopdevraagofsprakeisvaneenmededelingaanhetpubliek.Verder

oordeeldederechtbankdathetEuropeesHofvanJustitiezichnognietheeftuitgesprokenover

debetekenisvanhetvereistevanrechtmatiggebruikindezinvanartikel5,lid1,onderb),van

deRichtlijninformatiemaatschappij.317

OmdieredenenschorstederechtbankMidden-NederlanddeprocedureensteldezehetHofvan

Justitiedeprejudiciëlevraagofersprakeisvaneen‘mededelingaanhetpubliek’indezinvan

artikel 3, lid 1 van de Richtlijn informatiemaatschappij wanneer iemand een mediaspeler

verkoopt waarin door hem add-ons zijn geïnstalleerd die hyperlinks bevatten naar websites

waarop auteursrechtelijk beschermdewerken, zoals films, series en live-uitzendingen, zonder

toestemmingvanderechthebbenden,direct toegankelijkzijngemaakt,enofdezebeoordeling

verschillendisalnaargelang:315Ibid.,punt17.316Ibid.,punt19.317Ibid.,punten20-21.

64

- Deauteursrechtelijkbeschermdewerkeninhetgeheelnognieteerderofuitsluitendvia

een abonnementmet toestemming van de rechthebbenden op internet openbaar zijn

gemaakt;

- Deadd-onsdiehyperlinksbevattenvrijbeschikbaarzijnenookdoordegebruikerszelf

indemediaspelerkunnenwordengeïnstalleerd;

- Deauteursrechtelijkbeschermdewerkenookzonderdemediaspelerdoorhetpubliekte

benaderenzijn.

DaarnaaststeldederechtbankMidden-NederlandhetHofdevraagofergeensprakewasvan

een‘rechtmatiggebruik’indezinvanartikel5,lid1,b)vandeRichtlijninformatiemaatschappij,

indien een tijdelijke reproductiewordt gemaaktdoor een eindgebruikerbij het streamenvan

een auteursrechtelijk beschermd werk van een website van een derde waarop dit

auteursrechtelijk beschermde werk zonder toestemming van de rechthebbende(n) wordt

aangebodenenofdit gebruik strijdig ismetdedriestappentestbedoeld inartikel5, lid5van

voornoemderichtlijn.318

122. HetHof verwees in haar beoordeling of er sprakewas van een ‘mededeling aan het

publiek’ naar haar eerdere rechtspraak inzake hyperlinks en benadrukte dat het begrip

‘mededeling’ slaat op het ter beschikking stellen van een werk zodat het rechtstreeks

toegankelijkisvoorhetpubliek.Ditisookhetgevalbijdeverkoopvaneenmediaspeleralsdie

inhethoofdgeding.319Hetgaatbijdeverkoopvandemediaspelersinkwestienietomdeloutere

beschikbaarstelling van fysieke faciliteiten, aangezien er op demediaspelers bewust add-ons

werden geïnstalleerd die de kopers rechtstreeks toegang verlenen tot auteursrechtelijk

beschermde werken die zonder toestemming van de rechthebbenden op streamingwebsites

openbaar worden gemaakt. Deze streamingwebsites zijn voor het publiek niet eenvoudig te

vindenenhetmerendeelervanverandertvaak.Deverkoopvaneendergelijkespelerisduseen

handeling, bestaandeuit eenmededeling aanhet publiek inde zin van artikel 3, lid 1 vande

Richtlijninformatiemaatschappij.320

HetHofbeslistevervolgensdatersprakewasvaneen‘publiek’aanwiedemededelingdoorde

mediaspelerwasgericht,geletophetgrootaantalpersonendatdemediaspelerheeftgekochten

hetgrootaantalpotentiëleconsumenten.UithetarrestGSMediavolgdedatersprakewasvan

318Ibid.,punt22.319Ibid.,punten35-38.320Ibid.,punten41-43.

65

een handeling bestaande in een mededeling aan een ‘nieuw’ publiek wanneer een werk

beschikbaarisgesteldzonderdetoestemmingvandeauteursrechthebbenden.321

Tot slot stelde het Hof vast dat de verkoop van de mediaspeler heeft plaatsgevonden in de

wetenschapdatdevoorafopdezespelergeïnstalleerdeadd‑onsmethyperlinkstoegangbieden

totwerkendie illegaalophet internetzijngeplaatst.Overigenswerddemediaspelerverkocht

methetdoelhieruitwinsttebehalenomdatdeprijswerdbetaaldmethetdoeldirectetoegang

te verkrijgen totdebeschermdewerkendie zonder toestemmingvande auteurs toegankelijk

warenopdestreamingsites.322

123. OmdieredenensteldehetHofdatersprakeisvaneen‘mededelingaanhetpubliek’in

de zin van artikel 3, lid 1, van de Richtlijn informatiemaatschappij wanneer iemand een

mediaspeler verkoopt waarop vooraf add-ons werden geïnstalleerd die hyperlinks bevatten

naarvoorhetpubliekvrijtoegankelijkewebsiteswaaropauteursrechtelijkbeschermdewerken

zondertoestemmingvanderechthebbendenbeschikbaarzijngesteld.323

124. Overeenkomstigartikel5,lid1,vandeRichtlijninformatiemaatschappijgeldtvooreen

reproductiehandeling slechts een uitzondering op het in artikel 2 van de Richtlijn bedoelde

reproductierechtwanneerisvoldaanaanvijfvoorwaarden.Dezevoorwaardenbehelzenonder

meerdathetprocedéwordttoegepastmetalsenigdoeleenrechtmatiggebruikvaneenwerkof

beschermdmateriaalmogelijktemaken,endatdezehandelinggeenzelfstandigeeconomische

waardebezit.324

HetHofoverwoogdatincasudeconsumentvaneendergelijkespeleropzettelijkenwelbewust,

gratisenzondertoestemmingtoegangkrijgttoteenaanbodvanauteursrechtelijkbeschermde

werken en dat de tijdelijke reproductie van werken die zonder toestemming worden

aangeboden afbreuk kunnen doen aan de normale exploitatie van dergelijke werken en de

wettige belangen van de rechthebbende(n) kunnen schaden. Dit leidt namelijk tot een

vermindering van legale transacties met betrekking tot hun auteursrechtlelijk beschermde

werken.325

321Ibid.,punten45-46.322Ibid.,punten50-51.323Ibid.,punt52.324Ibid.,punt60.325Ibid.,punten69-70.

66

125. GeletopdezeoverwegingensteldehetHofdatdezehandelingennietvoldoenaande

voorwaarden van artikel 5, leden 1 en 5, van de Richtlijn informatiemaatschappij.326De

uitzondering op het auteursrecht voor bepaalde tijdelijke reproducties is dus niet van

toepassingopdetijdelijkereproductieopeenmediaspelervaneenauteursrechtelijkbeschermd

werk via streaming en zonder de toestemming van de rechthebbenden. Bijgevolg kan het

streamenvanbeschermdecontenteeninbreukophetauteursrechtopleveren.

126. DeuitspraakvanhetHofvanJustitievandeEuropeseUnieindezaakFilmspelerheeft

tot gevolg dat de grootte van de groep aan potentiële gedaagden die aansprakelijk kunnen

worden gesteld voor een ongeoorloofde mededeling aan het publiek steeds toeneemt.

Rechtenhouders beschikken immers over de mogelijkheid op te treden tegen verkopers van

mediaspelersmetvoorafgeïnstalleerdeadd‑onsdieviahyperlinks toegangbieden totwerken

die illegaal op internet zijn geplaatst en, in voorkomende gevallen, tevens tegen de

eindgebruikersdiedezeongeoorloofdecontentverkrijgen.327

5.1.5. DerodedraaddoorheendearrestenvanhetEuropeesHofvanJustitie

127. Uit de arresten van het Hof van Justitie van de Europese Unie, waarvan zij die

betrekking hebben op de illegale online streaming van sportevenementen hierboven werden

besproken,kanmenafleidendathetHofsteedsdezelfdewerkwijzehanteertomtebepalenofer

al dan niet sprake is van een inbreuk op het auteursrecht. Bij elke technisch verschillende

interventie zoals bijvoorbeeld torrentbestandendie verwijzennaarmateriaal uit illegalebron

(The Pirate Bay-arrest) of de verkoop van add-ons naar illegale streams (filmspeler-arrest),

wordterimmersopnieuwonderzochtofersprakeisvaneen‘mededelingaanhetpubliek’inde

zin van artikel 3, lid 1, van de Richtlijn informatiemaatschappij. Hierbijwordt er telkens een

antwoordgezochtopdevragenofeennieuwpubliekbereiktwordtenofheteenmededeling

betreftwaarvoordeauteursrechthebbendealdanniettoestemmingheeftgegeven.328

HetEuropeesHofvanJustitieheefthaarinvullingvanhetbegrip‘mededelingaanhetpubliek’in

de afgelopen jaren verruimd, waardoor het aantal potentiële gedaagden die aansprakelijk

326Ibid.,punt71.327N. FITZPATRICK en A. MULLER, “Key updates on copyright protection and enforcement for sports mediarightsholder”, LawInSport, 2018, www.lawinsport.com/topics/articles/item/key-updates-on-copyright-protection-and-enforcement-for-sports-media-rightsholders?,geraadpleegdop9maart2019.328“WatisernieuwaanhetPirateBay-arresteneindigtdesagahiermee?”,www.kneppelhout.nl/actueel/wat-is-er-nieuw-aan-het-pirate-bay-arrest-en-eindigt-de-saga-hiermee,geraadpleegdop8maart2019.

67

kunnen worden gesteld voor inbreuken op het publiek mededelingsrecht van auteurs is

toegenomen.329

5.1.6. Verhoogde strafrechtelijke sancties voor online inbreuken op hetauteursrecht330

128. In 2017 heeft de Britse wetgever de maximale vrijheidsstraf voor online

auteursrechtinbreuken aanzienlijk opgetrokken van twee naar tien jaar. Dit gebeurdemet de

invoering van deDigitalEconomyAct die in het leven werd geroepen omwijzigingen aan te

brengenaandeCopyrightDesignsandPatentsActvan1988.331

129. Artikel 107, lid 2A van de Copyright Designs and Patents Act (zoals gewijzigd door

artikel 32 van de Digital Economy Act) bepaalt dat eenieder die een inbreuk maakt op het

auteursrechtopeenwerkdoordatwerkaanhetpubliekmeetedelen,eenstrafbaarfeitpleegt

indienhijofzijweetofzoumoetenwetendathijofzijeeninbreukpleegtophetauteursrechtop

hetwerk;en

- hijofzijvanplanisomwinsttemakenvoorzichzelfofeenanderepersoon;of

- hij of zij weet of zou moeten weten dat zijn of haar handelingen verlies zullen

veroorzakenvoordeauteursrechthebbende,ofdeauteursrechthebbendeblootsteltaan

eenmogelijkverlies.

Verder wordt in het gewijzigd artikel 107, lid 2A van de Copyright Designs and Patents Act

verduidelijkt dat de begrippen ‘winst’ en ‘verlies’ uitsluitend betrekking hebben op het

financiëleaspectendatdezewinstofditverlieszoweltijdelijkalspermanentkunnenzijn.Het

begrip ‘verlies’ houdt bovendien ook een verlies in dat is ontstaan door niet het potentiële

bedragteontvangen.

Vóórdewijzigingvanartikel107,lid2AvandeCopyrightDesignsandPatentsActwaserenkel

sprakevaneenstrafbaar feit indieneenpersoonhetauteursrechtelijkbeschermdewerkheeft

329N. FITZPATRICK en A. MULLER, “Key updates on copyright protection and enforcement for sports mediarightsholder”, LawInSport, 2018, www.lawinsport.com/topics/articles/item/key-updates-on-copyright-protection-and-enforcement-for-sports-media-rightsholders?,geraadpleegdop9maart2019.330Degevolgenvandezewetswijgizigingwordeninditwerknietgeëvalueerdvermitsmogelijkeuitsprakenhieromtrentniettoegankelijkzijn.331N. FITZPATRICK en A. MULLER, “Key updates on copyright protection and enforcement for sports mediarightsholder”, LawInSport, 2018, www.lawinsport.com/topics/articles/item/key-updates-on-copyright-protection-and-enforcement-for-sports-media-rightsholders?,geraadpleegdop9maart2019.

68

meegedeeld inthecourseofabusiness, of in zodanigemate dat het de auteursrechthebbende

nadeligheeftbeïnvloed.332

130. De nieuwe wetgeving heeft als gevolg van haar strengere sanctie een grotere

afschrikkendewerkingtenaanzienvanonlinepiratenenbiedtdaarnaastmeerzekerheidaande

rechthebbenden over wanneer er sprake is van een strafbaar feit door te verwijzen naar de

duidelijk omschreven begrippen ‘winst’ en ‘verlies’, in plaats van naar het vroegere begrip

‘nadeligebeïnvloeding’.333

Auteursrechthebbenden dienen echterwel in het achterhoofd te houden dat de bewijslast in

strafzakenzwaarder isendatdeverschillendevermoedensdie indeartikelen104totenmet

106vandeCopyright,DesignsandPatentsActwordenuiteengezet,nietvantoepassingzijnop

strafvorderingenopgrondvanartikel107vandezewet.334

5.2. Technologischemaatregelen131. Naast het ondernemen van juridische stappen zijn technologischemaatregelen vaak

eensnellereenmeerkosteneffectievemaniervoorrechthebbendenomhunauteursrechtenop

uitzendingen van sportevenementen af te dwingen. Zo kunnen bepaalde technologische

maatregelendetoegangtotillegalecontentvoordeconsumentquasivollediginperken.

OnderzoekdoordeInternationalPropertyOffice (IPO)vanhetVerenigdKoninkrijktoondeaan

dat de beslissing van de consument om illegale content te bekijkenwordt ingegeven door de

mogelijkheidomgemakkelijktoegangtekrijgentotdiecontenttegeneenlagerekostprijs.Vanaf

hetdeconsumentietsmoelijkerwordtgemaaktomtoegangteverkrijgentotinbreukmakende

content,neemtdekans toedatdeconsumentopnieuwzijnofhaar toevluchtneemt tot legale

manieren om te content te bekijken, zelfs indien dit hogere financiële kosten met zich

meebrengt.335Hieronder volgt een bespreking van enkele technologische maatregelen die

genomen worden met het oog op de afdwinging van het auteursrecht op uitzendingen van

sportevenementen.

332Artikel107,lid1,e)vandeCopyright,DesignsandPatentsAct(origineleversievan1988).333N. FITZPATRICK en A. MULLER, “Key updates on copyright protection and enforcement for sports mediarightsholder”, LawInSport, 2018, www.lawinsport.com/topics/articles/item/key-updates-on-copyright-protection-and-enforcement-for-sports-media-rightsholders?,geraadpleegdop9maart2019.334Ibid.335M. PHILLIP, “Tackling illegal streaming: how sports broadcasters are balancing technical and legal solutions”,LawInSport, 2018, www.lawinsport.com/topics/articles/item/tackling-illegal-streaming-how-sports-broadcasters-are-balancing-technical-and-legal-solutions,geraadpleegdop9maart2019.

69

5.2.1. Livetakedowntools132. Een live takedown tool is een applicatie op een website of op een P2P-platform die

auteursrechthebbenden in de mogelijkheid stelt inbreukmakende content onmiddellijk te

verwijderen. De ontwikkeling van dergelijke tools gaat vaak gepaard met de samenwerking

tussendeeigenaarvaneenbepaaldewebsite endeauteursrechthebbende (niet zeldenonder

grote druk van deze laatste) of wordt door CDN’s als voorwaarde gesteld voor hun

dienstverlening.336

Livetakedowntoolsmakenhetmogelijkominbreukmakendebeeldenvanliveuitzendingenvan

sportevenementen onmiddellijk te verwijderen wat - gelet op het grote gemak en de grote

toegankelijkheidwaarmeestreamskunnenwordenopgezetengedistribueerd–indezecontext

geenoverbodigeluxeis.337

133. De ontwikkeling van UGC live takedown tools in het bijzonder, heeft een merkbare

impactgehadopdepopulariteitvanUGClivestreaming.HoewelhetdirecteeffectvaneenUGC

livetakedowntoolmogelijkseentoenamevanhetaantalkanalenopeenUGClivesiteis,doordat

de gebruikers de stopgezette kanalen trachten te vervangen, heeft het blijvende gebruik van

dezeUGC live takedowntoolsnaverloopvantijdgefrustreerdestreamersalsresultaat.Het is

dusheelwaarschijnlijkdatzijvervolgensvaakbeslissenomhunillegaleactiviteitenvolledigte

staken,ofomovertestappennaareenalternatievemaniervancontentdelivery.338

5.2.2. HetverzamelenvanIP-adressen134. IP-adressen of internetprotocoladressen zijn unieke numerieke reeksen die worden

toegekend aan computers die met het internet zijn verbonden, teneinde hun onderlinge

communicatieviahetinternetmogelijktemaken.339Wanneereenwebsitewordtbezocht,wordt

het IP-adresvandecomputerwaarmeedegegevenswordenopgevraagddoorgegevenaande

serverwaardebezochtewebsiteisopgeslagen.Ditisnodigomdeopgevraagdegegevensaande

juisteontvangerovertedragen.340

HetverzamelenvanIP-adressenhoudtindatspecialesoftwarewordtingezetomdeIP-adressen

van gebruikers die inbreukmakende content bekijken of uploaden, te identificeren en te

336SROC,“UpdateonDigitalPiracyofSportingEvents2011,SubmittedinCallforEvidencetoIndependentReviewofIntellectualPropertyandGrowth”,2011,www.wipo.int/export/sites/www/ip-sport/en/pdf/piracy_report_2011.pdf,29.337Ibid.338Ibid.339HvJEU19oktober2016,nr.C-582/14,ECLI:EU:C:2016:779,PatrickBreyer/BundesrepublikDeutschland,punt15.340Ibid.

70

registreren.341Dezemethodeishetmeesteffectiefvoorhetidentificerenvangebruikersdiezijn

aangesloten op P2P-netwerken. Dit is te verklaren door dewijzewaarop content binnen een

P2P-netwerk gedeeldwordt. Elke gebruiker die op het netwerk is aangesloten zorgt immers

doorhetgebruikvanzijnofhaareigenbandbreedtevoorverspreidingvandecontentoverde

andere gebruikers (supra 12, nr. 16). Door het monitoren van de netwerkactiviteit van een

enkelegebruikergedurendeeenkorteperiodeishetbijgevolgmogelijkomdeIP-adressenvan

alleanderegebruikersdieophetP2P-netwerkaangeslotenzijnteachterhalen.342Aandehand

vanhetachterhaaldeIP-adreskanmenvervolgensbepalenwaardegebruikergelokaliseerdis,

hoeveelgegevenshijof zijheeftgedownloadofgeüploadengedurendewelkeperiodehet IP-

adreswasaangesloten.

135. HetHofvanJustitievandeEuropeseUniesprakzichineenarrestvan19oktober2016

uit over het verzamelen van IP-adressen. 343 Volgens het Hof maken IP-adressen

persoonsgegevensuit,aangezienzedoorISP’skunnenwordengekoppeldaandeidentiteitvan

eenklant.344Ditisnoodzakelijkmetoogophetfacturerenvandeklantenombijtehoudenwie

verantwoordelijkisvoordeinternetverbinding.

Verder herinnerde het Hof eraan dat de verwerking van persoonsgegevens volgens het

Unierechtondermeer rechtmatig is indiendeverwerkingnoodzakelijk isvoordebehartiging

van het gerechtvaardigde belang van de voor de verwerking verantwoordelijke of van de

derde(n)aanwiedegegevenswordenverstrekt,mitshetbelangofdefundamentelerechtenen

vrijhedenvandebetrokkenenietprevaleren.345BijgevolgishetopslaanvanIP-adressenzonder

de expliciete toestemming van de gebruikers van een website toegestaan als de voor de

verwerking verantwoordelijke of derden aan wie de gegevens worden verstrekt hier een

gerechtvaardigdbelangbijhebben.

136. Om te achterhalen welk IP-adres gekoppeld is aan welk individu zal men ISP’s

verzoekendecontactgegevensbetreffendehetIP-adresteverstrekken.IndiendebetrokkenISP

dezegegevensnietopvrijwilligebasisvrijgeeft,watveelalhetgevalis,zalmennaarderechter

moetenstappenomeenISPer,a.d.h.v.eenrechterlijkbevel,toetedwingen.346

341“Brein overzicht 2016 en vooruitzicht 2017”, https://stichtingbrein.nl/brein-overzicht-2016-en-vooruitzicht-2017/,geraadpleegdop9maart2019.342SROC,“UpdateonDigitalPiracyofSportingEvents2011,SubmittedinCallforEvidencetoIndependentReviewofIntellectualPropertyandGrowth”,2011,www.wipo.int/export/sites/www/ip-sport/en/pdf/piracy_report_2011.pdf,30.343HvJEU19oktober2016,nr.C-582/14,ECLI:EU:C:2016:779,PatrickBreyer/BundesrepublikDeutschland.344Ibid.,punt49.345Ibid.,punt56.346“Brein overzicht 2016 en vooruitzicht 2017”, https://stichtingbrein.nl/brein-overzicht-2016-en-vooruitzicht-2017/,geraadpleegdop9maart2019.

71

5.2.3. Internetblocking137. Internet blockingof site blocking is een generieke term die betrekking heeft op een

aantalverschillendemethodenwaarvanInternetServiceProvidersgebruikkunnenmakenom

tevoorkomendathunklantentoegangkrijgentotbepaaldewebsiteswaaropsportevenementen

illegaalgestreamdkunnenworden.347Dedriesubcategorieënzijn:

1. DomainNameSystem (DNS)blocking: domeinnamenworden gebruikt omwebsites op

het internet te identificeren. Wanneer een gebruiker op zoek is naar een specifieke

website en de domeinnaam in een browser intypt, wordt deze naam door het DNS

omgezet naar het numerieke IP-adres dat door computers gebruikt wordt om te

communiceren.OmdetoegangtoteenspecifiekewebsiteteblokkerendienteenISPde

DNS-tabellen te verstoren om op diemanier te voorkomen dat de gebruiker toegang

krijgttotdieopgevraagdewebsite.Allewebpagina’sdiebinnendedomeinnaamvallen,

zowellegitiemalsniet-legitiem,zullendusdanigonzichtbaarworden.348

2. IP adress blocking: het blokkeren van IP-adressen wordt bereikt door de

routeringsapparatuurvandeISPopzodanigewijzeintestellendathetinternetverkeer

datviaderoutersvandeISPlooptenbestemdisvoorhetgeblokkeerdeIP-adres,wordt

verworpen of wordt omgeleid naar een alternatief IP-adres.349Op dezemanier wordt

voorkomen dat er verbindingen tot stand worden gebracht tussen een server en de

beoogde IP-adressen.350Het omleiden naar een alternatief IP-adres heeft als voordeel

dat men wordt doorwezen naar een website die melding maakt van het feit dat de

toegangtothetIP-adresinkwestiewerdgeblokkeerd.351

3. Deep Packet Inspection (DPI) based URL blocking: bij URL-blokkering is het

netwerkbeheersysteemdoorde ISPopzodanigewijzegeconfigureerddateen filterde

URL van het webverkeer controleert en de verbinding met de gevraagde webserver347SROC,“UpdateonDigitalPiracyofSportingEvents2011,SubmittedinCallforEvidencetoIndependentReviewofIntellectualPropertyandGrowth”,2011,www.wipo.int/export/sites/www/ip-sport/en/pdf/piracy_report_2011.pdf,31.348 “Internet blocking: frequently asked questions”, www.euroispa.org/internet-blocking-frequently-asked-questions/,geraadpleegdop12maart2019.349SROC,“UpdateonDigitalPiracyofSportingEvents2011,SubmittedinCallforEvidencetoIndependentReviewofIntellectualPropertyandGrowth”,2011,www.wipo.int/export/sites/www/ip-sport/en/pdf/piracy_report_2011.pdf,31.350 “Internet blocking: frequently asked questions”, www.euroispa.org/internet-blocking-frequently-asked-questions/,geraadpleegdop12maart2019.351SROC,“UpdateonDigitalPiracyofSportingEvents2011,SubmittedinCallforEvidencetoIndependentReviewofIntellectualPropertyandGrowth”,2011,www.wipo.int/export/sites/www/ip-sport/en/pdf/piracy_report_2011.pdf,31.

72

vervolgens toestaat of blokkeert.352Van deze techniek wordt gebruik gemaakt in

gevallenwaarindeteblokkerenwebsitehetzelfdeIP-adresheeftalsanderewebsitesdie

niethetvoorwerpmogenzijnvaninternetblocking.Bovendienkanmendezetechniek

ookhanterenomeenbepaalddeelvaneenwebsiteteblokkeren.353

138. Internet blocking is in Portugal het instrument bij uitstek om de illegale online

streaming van sportevenementen tegen te gaan. Het Portugees mechanisme om piraterij te

bestrijden stelt ISP’s immers in staat omwebsitesdie illegale streamsvan sportevenementen

uitzenden,onmiddellijkenzonderrechterlijkbevelteblokkeren.Bovendienwerdindecember

2018 tussen deGeneralInspectionofCulturalActivities (IGAC) en dePortugueseAssociationof

TelecommunicationOperators (APRITEL) overeenstemming bereikt om internet blocking ook

toe te passen op live-uitzendingen van sportevenementen.354Dit is van fundamenteel belang

vermits de waarde van sportbeelden immers het hoogst is op hetmoment dat deze worden

uitgezonden.355Deblokkeringdiehierbijwordtopgelegdisgeenpermanentemaareentijdelijke

blokkering enwordt opgeheven van zodra de illegale stream is verdwenen. Hierdoor blijven

illegale streamingwebsites te allen tijde toegankelijk, behalve tijdens live-uitzendingen van

sportevenementen,watverwarringenfrustratieteweegbrengtbijpiraten.356

5.2.4. Digitalfingerprintingenwatermarking139. Digital fingerprinting en watermarking zijn twee verschillende technologieën die in

zekeremate dezelfde doelstellingen hebben. Bij digital fingerprintingwordt gebruik gemaakt

van speciale algoritmen voor het verzamelen en comprimeren van de karakteristieke

bestanddelenvaneenvideo.Zoontstaateendigitalevingerafdrukdiekanwordengebruiktom

automatischallevideocontenttelokaliserendieovereenkomtmetdezevingerafdruk.357

Digitaal watermarking is daarentegen een technologie waarbij men op bepaalde content een

herkenbaremarkering,eenzogenaamdwatermerk,aanbrengt.Zo’nwatermerkiseenunieken

352 “Internet Society Perspectives on Internet Content Blocking: An Overview”,www.internetsociety.org/resources/doc/2017/internet-content-blocking/,geraadpleegdop9maart2019.353SROC,“UpdateonDigitalPiracyofSportingEvents2011,SubmittedinCallforEvidencetoIndependentReviewofIntellectualPropertyandGrowth”,2011,www.wipo.int/export/sites/www/ip-sport/en/pdf/piracy_report_2011.pdf,31.354“Portugal is extending their voluntary piracy blocking to live sports streams”, www.technadu.com/portugal-extending-piracy-blocking-to-live-sports/55280/,geraadpleegdop1april2019.355“Can site blocking help fight online piracy”, https://blog.irdeto.com/2017/05/04/can-site-blocking-help-fight-online-piracy/,geraadpleegdop1april2019.356“Portugal is extending their voluntary piracy blocking to live sports streams”, www.technadu.com/portugal-extending-piracy-blocking-to-live-sports/55280/,geraadpleegdop1april2019.357SROC,“UpdateonDigitalPiracyofSportingEvents2011,SubmittedinCallforEvidencetoIndependentReviewofIntellectualPropertyandGrowth”,2011,www.wipo.int/export/sites/www/ip-sport/en/pdf/piracy_report_2011.pdf,32.

73

(on)zichtbaarstukjedata,namelijkeenidentificatiecode,dataaneenafbeeldingofvideowordt

toegevoegd,alseensoorttatoeage.358Aandehandvanhetuniekewatermerkkanmenillegale

praktijken en de verdere verspreiding van content opsporen. Daarnaast kan men via

watermerken de bron van een mogelijke illegale livestream identificeren en deze - ietwat

strategisch-omvormentoteeneducatievewebpaginaoverlivestreaming.Opdezepaginakan

men dan regels en voorschriften met betrekking tot live streaming, alsook legale streaming-

alternatieventerugvinden.359

Eenbelangrijkverschiltussenfingerprintingenwatermarkingisdateenbestandmettoepassing

van de techniek van fingerprinting niet gewijzigd wordt. Er wordt immers een digitale

vingerafdruk gemaakt zonder dat daarbij de content gewijzigd wordt. Bij watermarking

daarentegen,wordtdecontentgewijzigdvooraleerzewordtverspreiddoordemarkeringdie

meneropaanbrengt.360

140. De techniekvan fingerprintingwasaanvankelijkenkel relevantvoorhetautomatisch

verwijderenvan illegaleuitzendingenvan sportevenementennadathet evenement inkwestie

reedshadplaatsgevonden (metanderewoordenniet inde contextvan illegale live streaming

van sportevenementen). Softwareontwikkelingen hebben er echter voor gezorgd dat men

gebruik kanmaken van een live fingerprinting-techniekwaardoor hetmogelijk is om illegale

content op websites die sportevenementen live streamen automatisch te screenen en te

verwijderen.361

5.2.5. Geoblocking141. Geoblockingiseentechnologischbeschermingsmiddelwaarbijinternetgebruikbeperkt

wordt naargelangde geografischepositie vande gebruiker.362Dezepositiewordt achterhaald

aandehandvanzijnofhaarIP-adres.Zokunnensportevenementenvaaknietbuitendeeigen

landsgrenzen worden bekeken, wat veelal het gevolg is van licentie- en copyrightcontracten.

Zoals reeds werd aangehaald, zijn sportbeelden immers geen eigendom van

omroeporganisaties, maar betalen zij auteursrechten om de beelden te kunnen uitzenden op

358 “Watermarking vs. Fingerprinting”, https://computer.howstuffworks.com/digital-fingerprinting1.htm,geraadpleegdop9maart2019.359“CanForensicWatermarking solveLiveStreamingPiracy?”https://cleeng.com/blog/forensic-watermarking-for-live-streaming-piracy#gs.1f13fd,geraadpleegdop10maart2019.360SROC,“UpdateonDigitalPiracyofSportingEvents2011,SubmittedinCallforEvidencetoIndependentReviewofIntellectualPropertyandGrowth”,2011,www.wipo.int/export/sites/www/ip-sport/en/pdf/piracy_report_2011.pdf,32.361Ibid.,33.362“in2018kunjeoveralindeEUgenietenvanNederlandsstreamingaanbod”,www.ad.nl/buitenland/in-2018-kun-je-overal-in-de-eu-genieten-van-nederlands-streamingaanbod~a232406d/,geraadpleegdop12maart2019.

74

televisieenvoorde(legale)streamingvandebeeldenopwebsitesen/ofapps.Deeigenaarsvan

de beelden laten niet toe dat omroeporganisaties de beelden verspreiden in het buitenland,

waardoor ze dus verplicht zijn om die beelden te geoblocken.363Op dit moment wordt de

technologievooralgebruiktombeperkingentoetepassenoplegalecontent.

142. Eenprobleemisechterdatgebruikersgeoblockingkunnenomzeilena.d.h.v.serversof

door verbinding te maken met VPN-diensten (Virtual PrivateNetwork). Een VPN-verbinding

geefteengebruikerbeveiligdeenanoniemetoegangtoteennetwerkwaardooranderepartijen

geen inzage hebben in de online activiteiten van de gebruiker. Daarnaast wordt het

internetverkeer via deVPN-server omgeleidwaardoor de locatie van de gebruiker verborgen

wordtengeoblockingopdiemanierdusvrijeenvoudigomzeildwordt.364

Dit is niet altijd een bewuste handeling van de gebruiker en kan derhalve per ongeluk

plaatsvinden. Hierbij te denken aan het gevalwaarbij een Amerikaanse zakenman vanuit het

Verenigd Koninkrijk verbinding maakt met zijn kantoornetwerk via VPN om zijn e-mails te

lezen,waardoorhijindeVerenigdeStatenlijkttezijn.365

5.2.6. Hetontwikkelenvanspecifiekesoftware143. Infebruari2015ontwikkeldeLaLiga,deprofligavandeSpaansevoetbalcompetitie,de

softwareMarauder. Het programma bestaat uit een algoritme dat zelfstandig en proactief op

zoek gaat naar illegale streams op websites en sociale media.366Marauder identificeert

inbreukmakende content door te zoeken naar bepaalde woorden of zinnen op websites en

applicaties, waarna de ISP’s en de server worden gelokaliseerd.367Vervolgens wordt een

automatisch verzoek tot verwijdering van de content verstuurd naar het platformwaarop de

content te bekijken is, of het nu gaat om een app, Facebook, Instagram, Twitter of een ander

platform.368

363 “waarom worden sportwedstrijden gegeoblockt?”, www.vrt.be/nl/heb-je-een-vraag/waarom-worden-sportwedstrijden-gegeoblocked--/,geraadpleegdop12maart2019.364“VPN:hoewerkteenVPN-verbinding?”,www.vpngids.nl/vpn-info/hoe-werkt-een-vpn-verbinding/,geraadpleegdop12maart2019.365SROC,“UpdateonDigitalPiracyofSportingEvents2011,SubmittedinCallforEvidencetoIndependentReviewofIntellectualPropertyandGrowth”,2011,www.wipo.int/export/sites/www/ip-sport/en/pdf/piracy_report_2011.pdf,32.366“Pro League gaat illegale streaming aanpakken”, https://sportmagazine.knack.be/sport/voetbal-nationaal/pro-league-gaat-illegale-streaming-aanpakken/article-normal-978887.html?fbclid=IwAR08QmY-jM1-GAmtxWmRMeCXZe7rFo1eCnnEEErL_aDZRarTDkHwRj4IkjU,geraadpleegdop10maart2019.367“UEFA tackles illegal streams with live blocking order”, https://ipharbour.com/blog/latest/uefa-tackles-illegal-streams-live-blocking-order/,geraadpleegdop10maart2019.368“LaLiga On the right side of the law”, www.sportbusiness.com/2017/09/laliga-on-the-right-side-of-the-law/,geraadpleegdop10maart2019.

75

144. In januari 2018 sloot de Belgische Pro League, als eerste andere profliga, een

overeenkomstmet LaLiga om gebruik te kunnenmaken vanMarauder in het bestrijden van

piraterij en illegale streaming van haarwedstrijden. Door het toevoegen van beelden van de

JupilerProLeagueaanMarauderkaneenonderzoeksunitvanLaLigadeillegalecontentonline

opsporen.369

5.2.7. Inkomstenblokkering145. Het distribueren of opzetten van illegale streams kan resulteren in beduidende

financiële voordelen. Een belangrijke bron van inkomsten voor piraterijwebsites zijn online

advertenties en donaties die ze aan hun gebruikers vragen voor zogenaamde operationele

kostenen, inhetgevalvanwebsitesdiestreamsaanbiedenopabonnementsbasis,deverkoop

van deze abonnementen.370Om die abonnees en donaties te verzamelen zijn piraten sterk

afhankelijkvanbekendeonlinebetaalplatformszoalsPayPal.

DitwerdnamelijkbevestigddoorIrdeto,eenbedrijfdatinstaatvoordebeveiligingvandigitale

platforms. Irdetoheeft400 illegale IPTV-streamingwebsitesonderde loepgenomenenkwam

daarbij tot de vaststelling dat 76 procent van deze websites hun verschillende online

betaaloptiesduidelijkweergaven.VisaenMastercardwerdenhetmeestvermeld,gevolgddoor

PayPal.371

146. Doordesamenwerkingtussenbekendebetaalplatformsenillegalestreamingwebsites

te laten stopzetten, kunnen auteursrechthebbenden de inkomsten - die voor piraten vaak de

grootste stimulans zijn om dergelijke websites op te zetten - blokkeren. Aangezien

omroeporganisaties doorgaans gebruik maken van dezelfde grote betaaldiensten (Visa,

Mastercard en PayPal), kunnen zij beslissen om hun bandenmet deze diensten te verbreken

indien ze online piraterij blijven ondersteunen.372Tot op heden hebben omroeporganisaties

betaalplatforms nog niet onder druk gezet om hun samenwerking met illegale

streamingwebsitesstoptezetten.

369“Pro League gaat illegale streaming aanpakken”, https://sportmagazine.knack.be/sport/voetbal-nationaal/pro-league-gaat-illegale-streaming-aanpakken/article-normal-978887.html?fbclid=IwAR08QmY-jM1-GAmtxWmRMeCXZe7rFo1eCnnEEErL_aDZRarTDkHwRj4IkjU,geraadpleegdop10maart2019.370SROC,“UpdateonDigitalPiracyofSportingEvents2011,SubmittedinCallforEvidencetoIndependentReviewofIntellectualPropertyandGrowth”,2011,www.wipo.int/export/sites/www/ip-sport/en/pdf/piracy_report_2011.pdf,12.371“Timetoturnuptheheatonpaymentplatformsthatenablepiracy”,https://blog.irdeto.com/2018/07/30/time-to-turn-up-the-heat-on-payment-platforms-that-enable-piracy/,geraadpleegdop20maart2019.372“Mastercard andVisa under pressure for enabling IPTV piracy”, https://torrentfreak.com/mastercard-and-visa-under-pressure-for-enabling-iptv-piracy-180801/,geraadpleegdop1april2019.

76

147. Hoewel bovenstaande tactiek kan worden gebruikt om inkomsten van illegale

streamingwebsitesuitdonatiesenabonneesteblokkeren,ishetblokkerenvandeinkomstenuit

devoortdurendeaanwezigheidvanadvertenties-waaropdemeesteillegalestreamingwebsites

huninkomstenmodelbaseren-eenanderepaarmouwen.373

373SROC,“UpdateonDigitalPiracyofSportingEvents2011,SubmittedinCallforEvidencetoIndependentReviewofIntellectualPropertyandGrowth”,2011,www.wipo.int/export/sites/www/ip-sport/en/pdf/piracy_report_2011.pdf,33.

77

6. Een evaluatie van de instrumenten ter afdwinging van hetauteursrechtopuitzendingenvansportevenementen

In dit deel volgt een evaluatie van de hierboven besproken juridische en technologische

maatregelenwaartoe rechthebbenden hun toevlucht kunnen nemen om hun auteursrecht op

uitzendingenvansportevenementenaftedwingen.

6.1. Juridischemaatregelen148. Uiteenaantalrecenterechtszakendieinhetvorigedeelwerdenbesproken,blijktdat

deze rechtszaken een gunstig effect teweeg hebben gebracht voor de mogelijkheden van

auteursrechthebbendenomdeillegalestreamingvansportevenemententebestrijden.Degroep

vanmogelijkegedaagdenwaartegenauteursrechthebbendenhunrechtenkunnen latengelden

werddoorderechtspraakimmersgevoeliguitgebreid.Zokunnenstreamingservers,verkopers

vanmediaspelersmetadd-ons,eindgebruikersendebeheerdersvanonlineplatformsvoorde

uitwisseling van bestanden elk aansprakelijk worden gesteld voor een inbreuk op het

auteursrecht.

6.1.1. Streamingservers149. Zoals reeds besproken is een van de struikelblokken voor het nemen van juridische

stappen in deze context het identificeren van de partijwaartegen een vordering kanworden

ingesteld.Bovendienbevindtdeovertrederzich-alshetüberhauptalmogelijkishemofhaarte

identificeren-doorgaansbuitenderechtsmachtvanderechter.Ditheeftalslogischgevolgdat

hetnieteenvoudigisomeenbeslissingtegenhemofhaartenuitvoerteleggen.Derhalvehebben

auteursrechthebbendenfrequentactieondernomentegenISP’s.

Aanvankelijkmiktenauteursrechthebbendendaarbijopdewebsitesdieillegalecontenthosten

doortegenISP’seenliveblockingordertelatenuitvaardigendathengelasttedetoegangtotdeze

websites te blokkeren. Ondanks een succesvol beginwerd deze aanpak echter steedsminder

doeltreffend als gevolg van de snelheid waarmee illegale websites dergelijke blockingorders

kondenomzeilen,bijvoorbeelddooroverteschakelennaarserversinhetbuitenlandofhetIP-

adresregelmatigtewijzigen.In2017heeftdeFAPLditprobleemdoeltreffendaangepaktdoor

78

ISP’stegelastendestreamingserversteviseren, inplaatsvandewebsitesdieillegalecontent

hostenzelf.374

ZowerddeFAPL inhet eerderbesproken arrestFAPLt.BritishTelecommunicationsetal. een

liveblockingordertoegekend.375Ditordergelasttedegedaagden(dezesgrootsteISP’svanhet

VerenigdKoninkrijk)omdetoegangtotstreamingserversdieinbreukmakendelivestreamsvan

beeldenvandePremierLeagueaanbiedenteblokkeren.Hetorderwasvankrachttotheteinde

vanhetseizoen2016/17vandePremierLeague.Vervolgenswerdeengelijkaardigorder(‘het

tweedeorder’)verleend,datbetrekkinghadophetseizoen2017/18vandePremierLeague.376

150. Naafloopvanseizoen2017/18bleekdathetimplementerenvanhettweedeordereen

gunstig resultaat opleverde.DePremier Leaguewas er immers in geslaagd ombijna 200.000

illegalestreamsdiehunbeeldenaanbiedenteblokkerenofteonderbreken.377Hettweedeorder

werdbijgevolgverlengdvoordeduurvanhetseizoen2018/19vandePremierLeague.378

IneennieuwsartikelopdeofficiëlewebsitevandePremierLeagueconcludeerdeKevinPlumb,

dienstdoenddirecteurJuridischeDienstvandePremierLeague,datdePremierLeaguetijdens

hetseizoen2017/18overeenvandegrootsteenmeestsuccesvolleanti-piraterijprogramma’s

terwereldbeschikte.VerdersteldehijdatdemogelijkheiddiePremierLeagueclubshebbenom

getalenteerde spelers te verwerven en verder op te leiden, en om stadia te bouwen of te

moderniseren afhankelijk is van de mogelijkheid om commerciële rechten op de markt te

brengen, te verkopen en te beschermen.379Hieruit blijkt des te meer het belang van de

beschermingvanauteursrechtenvoorsportorganisatiesenbijuitbreidingdegehelesportsector.

6.1.2. Verkopersvanmediaspelersmetadd-ons151. InhetarrestFilmspelerheefthetHofvanJustitievandeEuropeseUniebevestigddatde

verkopersendegebruikersvanmediaspelersmetadd-onsdiedekopersrechtstreekstoegang

verlenen tot beschermde werken die zonder toestemming van de rechthebbenden op

374M. PHILLIP, “Tackling illegal streaming: how sports broadcasters are balancing technical and legal solutions”,LawInSport, 2018, www.lawinsport.com/topics/articles/item/tackling-illegal-streaming-how-sports-broadcasters-are-balancing-technical-and-legal-solutions,geraadpleegdop9maart2019.375TheFootballAssociationPremierLeagueLtdv.BritishTelecommunicationsPlcetal.[2017]EWHC480(Ch).376TheFootballAssociationPremierLeagueLtdv.BritishTelecommunicationsPlcetal.[2017]EWHC1877(Ch).377 “High Court awards League order to block illegal streams”,www.premierleague.com/news/787656?sf194043513=1,geraadpleegdop22maart2019.378TheFootballAssociationPremierLeagueLtdv.BritishTelecommunicationsPlcetal.[2018]EWHC1828(Ch).379 “High Court awards League order to block illegal streams”,www.premierleague.com/news/787656?sf194043513=1,geraadpleegdop22maart2019.

79

streamingwebsitesopenbaarwordengemaakt,een inbreukmakenophetauteursrecht (supra

62,nr.119).380

152. Stichting Breinmeldde dat, in de aanloop naar het arrest van het EuropeesHof van

Justitie, reeds veertig illegale aanbieders van de mediaspelers hun activiteiten gestaakt

hadden.381Advocaat-Generaal, M. Campos Sánchez-Bordona, had destijds immers al duidelijk

gemaaktdatersprakewasvaneenmededelingaanhetpubliekendatdereproductieviahet

streamen van een auteursrechtelijk beschermd werk niet in aanmerking kwam voor de

uitzonderingvanartikel5,lid1(b)vandeRichtlijninformatiemaatschappij.

TengevolgevanhetFilmspeler-arreststoptenzesaanbiedersvandemediaspelersdeverkoop

uiteigenbewegingenstuurdeStichtingBrein51aanmaningentotstopzettinguit,waaropnog

eens 37 aanbieders hun activiteiten beëindigden. Brein voerde de druk verder op door

dagvaardingen uit te sturen aan inbreukmakers die de mediaspelers bleven verkopen. Brein

eiste van de inbreukmakers dat ze een onthoudingsverklaring zouden ondertekenenmet een

dwangsomvan10.000europerdagofperkastjeendatzeeen tegemoetkoming inkostenen

schade zouden betalen. Verder eiste Brein dat de inbreukmakers hun klanten zouden

informerendathet gebruikvandemediaspelereen inbreukoplevertvanhet auteursrecht en

hendemogelijkheidzoudenbiedendemediaspelerteretourneren.Naastwebshopsblevenook

winkels en markthandelaren niet buiten schot van deze dagvaardingen.382Volgens Stichting

Breinwarenertegenmiddenjuni2017ongeveer190aanbiedersvanmediaspelersmetadd-ons

gestoptmetdeverkoopervan.383

6.1.3. Eindgebruikers153. Ten gevolge van het Filmspeler-arrest kunnen auteursrechthebbenden niet alleen

optreden tegen de verkopers vanmediaspelersmet add-ons,maar in voorkomend geval ook

tegendeeindgebruikersdiedeongeoorloofdecontentontvangenenbekijken.384

380HvJEU,26april2017,nr.C-527/15,ECLI:EU:C:2017:300,StichtingBrein/JackFrederikWullems.381“Aanbiedersillegalemediaspelersstoppenmassaal,Breinstuurtdagvaardingenaanvolhardendeinbreukmakers,ookwinkels enmarkthandelarenkomenaandebeurt.”, https://stichtingbrein.nl/aanbieders-illegale-mediaspelers-stoppen-massaal-brein-stuurt-dagvaardingen-aan-volhardende-inbreukmakers-ook-winkels-en-markthandelaren-komen-aan-de-beurt/,geraadpleegdop20maart2019.382Ibid.383 “Brein schikt voor 10.000 euro met Marktplaats-aanbieders van voor geïnstalleerde mediaspelers”,https://stichtingbrein.nl/brein-schikt-voor-10-000-euro-met-marktplaats-aanbieders-van-voorgeinstalleerde-mediaspelers/,geraadpleegdop20maart2019.384N. FITZPATRICK en A. MULLER, “Key updates on copyright protection and enforcement for sports mediarightsholder”, LawInSport, 2018, www.lawinsport.com/topics/articles/item/key-updates-on-copyright-protection-and-enforcement-for-sports-media-rightsholders?,geraadpleegdop9maart2019.

80

6.1.4. Onlineplatformsvoordeuitwisselingvanbestanden154. InhetarrestThePirateBayheefthetHofvanJustitievandeEuropeseUniebevestigd

dat, naast de uploaders van inbreukmakende content en eindgebruikers ervan, ook de

beheerders van online platforms voor de uitwisseling van bestanden (bijvoorbeeld torrents)

zoals The Pirate Bay aansprakelijk kunnen worden gesteld voor een inbreuk op het publiek

mededelingsrechtvanauteurs.385

InverscheideneeerdererechtszakenwerdenverschillendeISP’sreedsgebodendetoegangtot

ThePirateBayteblokkeren.386Eeneersteredenhiervoorwasdatdegebruikersvandewebsite

aansprakelijkwerdengesteld voorhetplegenvan inbreukenophet auteursrecht, zoweldoor

hetmakenvankopieënviahetdownloadenvancontent,alsdoordezebestandenviahetP2P-

netwerkaanhetpubliekmeetedelen.EentweederedenwasdatdebeheerdersvanThePirate

Baydeauteursrechtinbreukendiedegebruikersvandewebsitehaddengepleegd,goedkeurden,

ertoe aanzetten of samen met de gebruikers en met hetzelfde doel handelden om een

auteursrechtinbreukteplegen,waardoorzebeidenaansprakelijkwaren.387

155. Dit arrest vormt voor auteursrechtenhouders de bevestiging dat zij over de

mogelijkheid beschikken om de beheerders van online platforms voor de uitwisseling van

bestandenzoalsThePirateBayrechtstreeksvooreenauteursrechtinbreuktevervolgen,zonder

dat zij hoeven aan te tonen dat er een auteursrechtinbreuk wordt gepleegd door de

eindgebruiker.388

In de praktijk zullen auteursrechthebbenden zich echter eerder richten tot ISP’s en van hen

eisen dat zij de toegang tot bepaalde websites voor hun gebruikers blokkeren vermits het

wellicht meer financiële middelen zal vereisen om piraten rechtstreeks te vervolgen.

Daarenboven is dit laatste niet noodzakelijk effectiever.389Er bestaan immers volhardende

illegale websites die zich in het buitenland schuilhouden en gebruik maken van hosting

providersdiehunactiviteitenwéltoelaten.Omdieredenblijftdeblokkeringvandetoegangtot

populaireillegalewebsitesdoorISP’seenbelangrijkinstrumentterbeteugelingvanhetillegale

onlineaanbod.390

385HvJEU14juni2017,nr.C-610/15,ECLI:EU:C:2017:456,StichtingBrein/ZiggoBV,XS4ALLInternetBV.386ZieDramaticoEntertainmentLtd.&Ors./BritischSkyBroadcastingLtd.etal.[2012]EWHC268(Ch).387N. FITZPATRICK en A. MULLER, “Key updates on copyright protection and enforcement for sports mediarightsholder”, LawInSport, 2018, www.lawinsport.com/topics/articles/item/key-updates-on-copyright-protection-and-enforcement-for-sports-media-rightsholders?,geraadpleegdop9maart2019.388Ibid.389Ibid.390 “Stichting Brein publiceert overzicht acties 2018”, https://inct.nl/news/6494/stichting-brein-publiceert-overzicht-acties-2018,geraadpleegdop20maart2019.

81

156. Dergelijkeblokkeringwordt inde lidstatenvandeEuropeseUniebreedtoegepast.In

Nederland blokkeren de negen grootste ISP’s bijvoorbeeld de toegang tot The Pirate Bay.

StichtingBrein heeft in haar jaaroverzicht van 2018bekendgemaakt dat sinds die blokkering

ongeveereenjaargeleden,hetNederlandsebezoekaanThePirateBaymetmeerdan75procent

is gedaald.Uitonderzoek isbovendiengeblekendatdeblokkeringvande toegang tot illegale

websitesnietalleeneendalingvanhetverkeernaardieillegalewebsitesalsgevolgheeft,maar

eveneensresulteertineentoenamevanhetverkeernaarlegaleonlineplatforms.391

157. Concluderend blijkt uit de analyse van de verschillende rechtszaken dat de

rechtbankenoverhetalgemeeneenruimeinterpretatietoekennenaanhetbegrip ‘mededeling

aan het publiek’. Dit speelt in het voordeel van de auteursrechthebbenden aangezien dit

impliceertdatdegroepvanmogelijkegedaagdendieaansprakelijkkunnenwordengesteldvoor

auteursrechtinbreukenwordtuitgebreid.

VerderzijnblockingorderstenaanzienvanISP’sinrecentejarenookeenbelangrijkeneffectief

instrument geworden voor auteursrechthebbenden in hun strijd tegen de illegale online

streamingvansportevenementen.Dezeblockingorderszijngeëvolueerdvaneengebodlastens

ISP’s om de toegang tot individuele websites te blokkeren naar een gebod lastens ISP’s om

streamingserversinhetalgemeenteblokkeren.Blockingorderszijndaardoorveeleffectiever

gewordenomdatallemechanismenwaarvangebruikwordtgemaaktomtoegangtekrijgentot

deinbreukmakendeserveropdiemanierhunwerkingverliezen.Alsgevolgvanblockingorders

ishetverkeernaarverscheideneinbreukmakendewebsitesaanzienlijkafgenomen.392

6.2. Technologischemaatregelen158. Zoals eerder in dit werk besproken, nemen rechthebbenden vaak hun toevlucht tot

technologischemaatregelenomhunauteursrechtenopuitzendingenvansportevenementenaf

tedwingen.Dezemaatregelenwordenalssnellerenkostenefficiënteraangemerktomdatzowel

dekostenalsdelangeduurtijdeigenaaneenprocesvermedenworden.Hierondervolgt-inde

lijnvanhetvorigehoofdstuk-eenevaluatievandeverscheidenetechnologischemaatregelen.

391“Brein overzicht 2018 “the art of protecting the creative”, https://stichtingbrein.nl/brein-overzicht-2018/,geraadpleegdop20maart2019.392N. FITZPATRICK en A. MULLER, “Key updates on copyright protection and enforcement for sports mediarightsholder”, LawInSport, 2018, www.lawinsport.com/topics/articles/item/key-updates-on-copyright-protection-and-enforcement-for-sports-media-rightsholders?,geraadpleegdop9maart2019.

82

6.2.1. Livetakedowntools159. Live takedown tools maken het mogelijk om inbreukmakende beelden van live

uitzendingenvansportevenementenstantepedeteverwijderen.DeontwikkelingvanUGClive

takedown tools in het bijzonder, heeft een merkbare positieve impact vertoond op de

populariteitvanUGClivestreaming.393

160. AlsmenbijvoorbeelddecijfersvandeAustralianOpenin2010vergelijktmetdievan

deeditiein2011,wordtduidelijkaangetoonddatUGClivetakedowntoolsoptermijnvanéénof

meerderejareneengunstigeffecthebben.ZowarenertijdensdeAustralianOpenvan2010in

totaal 882 UGC live streams van de tennismatchen te vinden. Twee UGC live sites in het

bijzonder waren goed voor 507 van de 882, of 57,5 procent van het totaal aantal illegale

streams. Tijdens de editie van 2011 daarentegen,waren er in totaal 1.958 UGC live streams,

maar leverden deze twee websites slechts 43 of 2,2 procent van het totaal aantal illegale

streams. Deze overschakeling van streamers naar andere UGC live sites kan gedeeltelijk

verklaard worden door een toename van het aantal UGC live sites dat beschikbaar is voor

streamers. Daarnaast heeft het feit dat er op grote schaal gebruik werd gemaakt van live

takedown tools voor het verwijderen van sportcontent op beide websites, er naar alle

waarschijnlijkheidtoegeleiddatstreamersopzoekzijngegaannaaralternatieven.394

Een gelijkaardig fenomeen werd eveneens waargenomen tijdens het Formule 1-seizoen van

2010. Voor de eerste vierwedstrijden van het seizoenwerden de UGC live streams geleverd

doorvijfwebsites.TegendeachtstewedstrijdwerdendezegeleverddoorachtUGClivesites,en

tegendedertienderacevanhetseizoenwarenerintotaalvijftienverschillendewebsitesdiede

inbreukmakende UGC live streams van de wedstrijden leverden. Doordat drie van de

oorspronkelijkevijfUGClivesitestakedowntoolsaanboden,namhetaantalinbreukenopdeze

websitesnaarmatehetFormule1-seizoenvorderdeaanzienlijkaf.395

6.2.2. HetverzamelenvanIP-adressen161. Het verzamelen van IP-adressen laat auteursrechthebbenden toe om, via speciale

software,de IP-adressenvangebruikersdie inbreukmakendecontentbekijkenofuploaden, te

393SROC,“UpdateonDigitalPiracyofSportingEvents2011,SubmittedinCallforEvidencetoIndependentReviewofIntellectualPropertyandGrowth”,2011,www.wipo.int/export/sites/www/ip-sport/en/pdf/piracy_report_2011.pdf,29.394Ibid.395Ibid.,29-30.

83

identificerenenteregistreren.396OmteachterhalenwelkepersoonachtereenIP-adreszit,zijn

auteursrechthebbendenafhankelijkvanISP’somhendecontactgegevensdieaaneenIP-adres

gekoppeldzijntebezorgen.AuteursrechthebbendenkunnenISP’shiertoedwingenindienzijeen

rechterlijkbevelbekomen.

162. Het identificeren van gebruikers is echter enkel mogelijk indien hun IP-adres niet

verborgenis.GebruikerskunnenimmersgebruikmakenvaneenVPN-dienstomhunIP-adreste

verbergen,waardoorzemoeilijkerkunnenwordengeïdentificeerd.397Eentweedemogelijkheid

voorgebruikersomhunIP-adresteverbergenisdoorgebruiktemakenvaneenproxyserverdie

fungeert als tussenstation tussen de gebruiker en de rest van het internet. Een proxy is

doorgaanseenexterneserverwaarmeeeengebruikerzichverbindt.Deserverstuurtvervolgens

gegevensdoornaardeeindbestemmingophetinternet.Derestvanhetinternetkrijgtdaardoor

niethetIP-adresvandegebruikertezienmaarslechtshetIP-adresvandeproxyserver.398Een

derdeoptieomIP-adressenteverbergenishetgebruikvangratisofopenbarewifi-netwerken.

Aangezien een IP-adres niet kan meereizen met een persoon, wordt het IP-adres van een

gebruiker verborgen zolang hij of zij verbonden ismet een anderwifi-netwerk.De gebruiker

gebruiktindergelijkgevalhetIP-adresvanhetwifi-netwerk.399

163. Eenmaal de gebruikers geïdentificeerd zijn, staat het voor auteursrechthebbenden

openomhenrechtstreeks tevervolgenvoorhun inbreukmakendeactiviteiten.Dit blijkt inde

meestegevallenechteronbegonnenwerkaangezienelkegebruikerindividueelaansprekenniet

alleenbijzonderveel tijd,maarooksubstantiëleadministratieveen financiëlemiddelenvergt.

Om die reden is een systeem waarbij auteursrechthebbenden en ISP’s samenwerken een

gunstigere optie. Auteursrechthebbenden kunnen een lijst van IP-adressen bijhouden en

updaten en deze vervolgens delen met ISP’s met het verzoek de toegang te blokkeren tot

websiteswaaropillegalecontentbekekenkanworden.400IneenidealewereldzijnISP’ssteeds

bereid om samen te werken met de auteursrechthebbenden en blokkeren ze de toegang tot

illegale websites vrijwillig. In het geval ISP’s dit echter niet vrijwillig zouden doen, kunnen

auteursrechthebbendenhenhiertoedwingendoormiddelvaneenrechterlijkbevel.

396“Brein overzicht 2016 en vooruitzicht 2017”, https://stichtingbrein.nl/brein-overzicht-2016-en-vooruitzicht-2017/,geraadpleegdop9maart2019.397M. PHILLIP, “Tackling illegal streaming: how sports broadcasters are balancing technical and legal solutions”,LawInSport, 2018, www.lawinsport.com/topics/articles/item/tackling-illegal-streaming-how-sports-broadcasters-are-balancing-technical-and-legal-solutions,geraadpleegdop9maart2019.398 “Wat is een proxy server?”, https://vpngids.nl/privacy/anoniem-browsen/wat-is-een-proxy-server/,geraadpleegdop1april2019.399“HowtohideyourIPadress”,https://whatismyipaddress.com/hide-ip,geraadpleegdop1april2019.400 “In battling piracy of live soccer streaming, technology is ‘both a friend and foe’”,https://sportsvideo.org/2019/03/04/sports-anti-piracy-summit-in-battling-streaming-piracy-technology-is-both-friend-and-foe/,geraadpleegdop22maart2019.

84

164. Het verzamelenvan IP-adressen is een effectief instrument inde strijd tegen illegale

onlinestreamingvansportevenementen inhetgevalde IP-adressennietzijnverborgenenop

bijkomende voorwaarde dat ISP’s bereid zijnmee tewerkenmet de auteursrechthebbenden.

Deze laatsten zijn immers afhankelijk van ISP’s om de contactgegevens te bekomen van

gebruikersdieinbreukmakendecontentuploadenofbekijken.Ookomdetoegangtotwebsites

waarop illegale content bekeken kan worden te blokkeren, vallen auteursrechthebbenden in

eersteinstantieterugopdebereidwilligheidvanISP’s.

6.2.3. Internetblocking165. Internet blocking of site blocking impliceert dat ISP’s via een aantal verschillende

methodenkunnen voorkomendat hunklanten toegang krijgen tot bepaaldewebsiteswaarop

sportevenementen illegaal worden gestreamd.401Het doel hierbij is om illegale content

moeilijker beschikbaar te maken voor internetgebruikers waardoor zij genoodzaakt zijn om

legalealternatieventeoverwegen.402

166. Onderzoek door Initiative for Digital Entertainment Analytics (IDEA) van Carnegie

MellonUniversityinPennsylvaniaheeftuitgewezendathetblokkerenvanslechtséénwebsite

eenminimaleimpactheeftgehadophetaantalgevallenvanonlinepiraterij;gebruikersstapten

simpelweg over naar een anderewebsitewaarop illegale content bekeken konworden. Toen

daarentegen meerdere websites werden geblokkeerd, 53 in het geval van voornoemd

onderzoek,daaldehetaantalbezoekenaandezewebsitesmet90procent.Daarenbovenwaser

geensprakevaneentoenamevanbezoekenaanandere,niet-geblokkeerdewebsites.403

Internetblockingblijktderhalveeffectieftezijnenisdaarenbovengeëvolueerdomhethoofdte

bieden aan technologische ontwikkelingen zoals mediaspelers. Zo stemde het Britse

HooggerechtshofinmethetverzoekvandePremierLeagueomISP’stegelastendetoegangtot

servers (bijvoorbeeld diegenen die toegankelijk zijn via add-ons van derden) te blokkeren in

plaats vanwebsites. Bovendien kan het blokkeren plaatsvinden tijdens live-uitzendingen van

401SROC,“UpdateonDigitalPiracyofSportingEvents2011,SubmittedinCallforEvidencetoIndependentReviewofIntellectualPropertyandGrowth”,2011,www.wipo.int/export/sites/www/ip-sport/en/pdf/piracy_report_2011.pdf,31.402“Can site blocking help fight online piracy”, https://blog.irdeto.com/2017/05/04/can-site-blocking-help-fight-online-piracy/,geraadpleegdop1april2019.403B.DANAHER,M.D.SMITHenR.TELANG,“Websiteblockingrevisited:TheeffectoftheUKnovember2014blocksonconsumerbehavior”,2016,https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2766795&download=yes,2.

85

voetbalwedstrijden.Ditisvancruciaalbelangaangeziendewaardevandecontenthethoogstis

ophetmomentdatdezewordtuitgezonden.404

6.2.4. Digitalfingerprintingenwatermarking167. Digital fingerprinting stelt auteursrechthebbenden in de mogelijkheid om inzicht te

verwervenindematedathuncontentillegaalgedeeldwordt.Ookkunnenzijpiratenverzoeken

deze content te verwijderen, al zal daar in de praktijk vermoedelijkweinig gehoor naar zijn.

Digitalfingerprintingisinsevrijeffectief,maarvolstaatdoorgaansnietomhethoofdtebieden

aandeillegaleonlinestreamingvansportevenementen.405

168. Watdigitalwatermarkingbetreftkunnenzichtbarewatermerken,zoalsstippenophet

scherm en logo’s van omroeporganisaties, door piratenworden verwijderd. Dit gebeurt door

beelden van sportevenementen bij te snijden, te draaien, te comprimeren en doormeerdere

contentbronnen te gebruiken. Hiervoor bestaan behoorlijk geavanceerde apparaten,

zogenaamde hashcode removal tools die voor iets meer dan 1.500 dollar verkrijgbaar zijn.406

Dezeapparatenlatenpiratentoedezichtbarewatermerkenineentelevisie-uitzending,zoalshet

logovandeomroeporganisatie, teverwijderenof teverbergen.Verderstellendezeapparaten

henookindemogelijkheidomhuneigenpiratenlogo’senzogehetenavatarsaandebeeldentoe

tevoegen.407

Opjuridischvlakbegevenhashcoderemovaltoolszichineengrijzezone.Zemakenpiraterijniet

actiefmogelijk,maarzestellenpiratenwelinstaatomhunidentiteitverborgentehouden.Dit

betekent dat diegenen die de apparaten verkopen er niet voor hoeven terug te deinzen om

precies tebeschrijvenwathunproductenkunnenbereiken. Sommigebedrijvenplaatsenzelfs

productvideo’sopYouTubewaarinzedewerkingvanhuntoolstoelichten,inclusiefdebeelden

voor en na bewerking. Bijgevolg vormen deze tools voor omroeporganisaties en anti-

piraterijbewegingeneenernstigprobleem.408Ditkanechterverholpenwordendooronzichtbare

404“Can site blocking help fight online piracy”, https://blog.irdeto.com/2017/05/04/can-site-blocking-help-fight-online-piracy/,geraadpleegdop1april2019.405“Detectingthepirates”,https://feedmagazine.tv/tech-feed/detecting-the-pirates/,geraadpleegdop1april2019.406“Piratesaregettingsmarter,andthat’sabigproblemfortheauthorities”,https://trustedreviews.com/news/piracy-future-covert-watermarking-free-stream-3483149,geraadpleegdop20maart2019.407Ibid.408“’Live’ TV piracy watermarking defeated by devices sold on eBay’, https://torrentfreak.com/live-tv-piracy-watermarking-defeated-by-devices-sold-on-ebay-180624/,geraadpleegdop20maart2019.

86

watermerkenaantebrengenopdecontent.Onzichtbarewatermerkenkunnendoorpiratenniet

wordenwaargenomenenbijgevolgnietwordenverborgenofverwijderd.409

Om een doeltreffend instrument te zijn in de strijd tegen de illegale online streaming van

sportevenementen, dienen watermerken krachtig, fraudebestendig en bestand te zijn tegen

allerlei aanvallen. Idealiter wordt alle content voorzien van een watermerk vermits piraten

doorgaans op zoek gaan naar beelden waarop geen watermerk is aangebracht. Aangezien

piraten echter steeds proberen om de doeltreffendheid van de contentbescherming in het

gedrangtebrengen,ishetaanbedrijvendiedezecontentbeschermenomdepiratenvoortezijn

dooroplossingenentechnologieënteverbeteren.410

6.2.5. Geoblocking169. Geoblokkades, die eendoorn zijn inhet oog vandemeeste sportliefhebbers, kunnen

omzeildwordendoorgebruiktemakenvaneenVPN-verbinding.Eengebruikerkana.d.h.v.een

VPN- of proxy-verbinding zijn of haar IP-adres veranderen, waardoor de website of dienst

waarop sportevenementen kunnen bekeken worden denkt dat de gebruiker deze website of

dienst bezoekt vanuit het land waar de VPN-server is gevestigd. Hierdoor kan de gebruiker

zonderblokkadeallecontenttezienkrijgen.411

Dezetechniekisdeaanbiedersvanlegalesportcontentuiteraardnietonbekend.Zijdoenerdan

ookallesaanomhungeoblokkadesinstandtehouden.ZovolstaateensimpeleproxydiehetIP-

adresvandegebruikeraanpastinmiddelsnietmeer,engeeftooknietelkeVPN-diensttoegang

totcontentopwebsitesinhetbuitenland.Hierdooriseensoortkat-en-muisspelontstaantussen

dienstenenVPN-providers.EenVPN-dienstmaaktnamelijkookgebruikvaneenIP-adresopeen

vastelocatieomdegebruikernaareenwebsiteofdienstdoorteverwijzen.DitIP-adreskandus

ookworden geblokkeerdwaardoor VPN-providers nieuwe IP-adressen trachten te verkrijgen

dieweertoegangbiedentotdiewebsiteofdienst.412

170. Sinds 1 april 2018 is er echter nieuwe EU-wetgeving van kracht op het gebied van

onlinestreamingcontent,diebelangrijkegevolgenvoorgeoblockingteweegheeftgebracht.De

verordening (EU) 2017/1128 van het Europees Parlement en de Raad van 14 juni 2017

409 “Pirates are getting smarter, and that’s a big problem for the authorities”,https://trustedreviews.com/news/piracy-future-covert-watermarking-free-stream-3483149, geraadpleegd op 20maart2019.410“Detectingthepirates”,https://feedmagazine.tv/tech-feed/detecting-the-pirates/,geraadpleegdop1april2019.411“Geoblokkadesomzeilen”,www.vpnverbinding.nl/beste-vpn/geoblokkades/,geraadpleegdop20maart2019.412Ibid.

87

betreffendegrensoverschrijdendeportabiliteitvanonline-inhoudsdienstenindeinternemarkt

heeft totgevolgdatburgersdie inhunthuislandviabetalendeonlinedienstentoegangkrijgen

totauteursrechtelijkbeschermdmateriaal,dezetoegangvoortaanookzullengenietenbinnende

heleEuropeseUnie.413ZowordthetlevenvanEU-burgerstijdenshetreizenbinnendeEuropese

Unie vergemakkelijkt en is er geen sprake meer van geoblokkades op content van

streamingdienstenwaarvooreengebruikerineigenlandisgeregistreerd,ofwaarvoorhijofzij

betaaldheeft.414

DierecenteregelingisuitsluitendvankrachtbinnendeEuropeseUnieenheeftenkelbetrekking

opvoorgenoemdecontent.BuitendeEuropeseUnie,enwatanderecontentbetreft,isdelocatie

vandeserverwaaropdegebruikerisingelogdnogsteedsleidend.Gebruikersdietoegangwillen

tot content op websites of diensten buiten de Europese Unie kunnen dus nog steeds hun

toevlucht nemen tot VPN-servers om geoblokkades te omzeilen.415Geoblocking-technologie

blijktdusniethetmeest adequate instrumentom internetgebruikersde toegang tot (illegale)

beeldenvansportevenemententeontzeggen.

6.2.6. Specifiekesoftware:Marauder171. Uit ‘Piracyobservatoryanddigitalcontentconsumptionhabits2017’,eenrapportdat

werduitgevoerddoorGrowthfromKnowledge(GfK)eninapril2017werdvrijgegevendoorde

CoalitionofCreatorsandContentIndustriesenLaLiga,bleekdatLaLigamethetontwikkelenvan

de softwareMarauder heeft gekozen voor een effectieve aanpak. Dankzij die software zijn er

namelijkbijna168.000video’sinsocialenetwerkenen124appsgeblokkeerd,meteenconcreet

blokkeringspercentagevan98,44procent.416

DaarnaastspeeltMaraudereenbelangrijkerolinhetnemenvanjuridischestappen.Desoftware

is immers een grote hulp bij het leveren van bewijs dat vereist is om een rechtszaak aan te

spannen.Hetverzamelenenverstrekkenvanintegraleinformatieomeenzaakteonderbouwen

bleekinhetverledennamelijkgeenevidentie.DeimpactvanMarauderopvlakvanbewijsgaring

wordtgeïllustreerddooreenspraakmakenderechtszaakdieLaLigaheeftaangespannentegen

Rojadirecta,eenpopulairplatformomtoegangteverkrijgentotillegalecontent.Doorhaarzaak

te steunen op de informatie die door Marauder werd verzameld, heeft Laliga bekomen dat

413Verord.EuropeesParlementenRaadnr.2017/1128,14juni2017betreffendegrensoverschrijdendeportabiliteitvanonline-inhoudsdienstenindeinternemarkt,PB.L.30juni2017,afl.168,1.414“Ikgaopreisenneemmee:mijnnetflix-abonnement”,https://ictrecht.be/featured-2/ik-ga-op-reis-en-neem-mee-mijn-netflix-abonnement/,geraadpleegdop20maart2019.415“Geoblokkadesomzeilen”,www.vpnverbinding.nl/beste-vpn/geoblokkades/,geraadpleegdop20maart2019.416“Piracydownanother6%”,www.laliga.es/en/news/piracy-down-another-6,geraadpleegdop20maart2019.

88

Rojadirectawerdstopgezetendathaarmoederbedrijfwerdveroordeeldtothetbetalenvaneen

substantiëleschadevergoedingaanLaLiga.417

172. Meteenquasiabsoluutslaagpercentageinhetverwijderenvanillegalevideo’seneen

belangrijkerolbijdebewijsgaringwatopzichleidttoteensteedskrachtigerestellingnameinde

rechtbank, kan Marauder een uiterst succesvol instrument tegen online piraterij genoemd

worden.

417“LaLiga On the right side of the law”, www.sportbusiness.com/2017/09/laliga-on-the-right-side-of-the-law/,geraadpleegdop20maart2019.

89

7. Conclusie

Dit werk werd aangevat met de vaststelling dat de toegenomen beschikbaarheid van snelle

internetverbindingen op globaal niveau, gecombineerd met steeds meer toegankelijke en

geavanceerde technologie, vanhet internet eenuiterst doeltreffendmiddel heeft gemaakt om

uitzendingen van sportevenementen op een illegale wijze te verspreiden. Een uitvoerige

bespreking van de problematiek rond de illegale online streaming van sportevenementen

toondeaandatdebeschermingendehandhavingvanhetauteursrechtopsportevenementen

een complexe uitdaging vormen voor auteursrechthebbenden en de instanties die het recht

handhaven.

Indezemasterproefwerdgetrachteenantwoordteformulerenopdevraagofersprakekanzijn

vanenigevooruitgangofverbeteringmetbetrekkingtotdeafdwingingvanhetauteursrechtop

uitzendingen van sportevenementen. Hiertoe dienden de juridische en/of technologische

maatregelen,dierechthebbendenkunnennemenomhunauteursrechtopsportevenementenaf

tedwingen,tewordenuiteengezetengeëvalueerd.Hetonderzoekfocustezichvoornamelijkop

deaanwezigheidendoeltreffendheidvandezemaatregeleninenkeleEuropeselanden.

Uit de analyse van relevante rechtspraak is gebleken dat het Europees Hof van Justitie een

steedsruimereinvullingtoekentaanhetbegrip‘mededelingaanhetpubliek’.Hierdoorwordtde

groepvanpotentiëlegedaagdendieaansprakelijkkunnenwordengesteldvoorinbreukenophet

auteursrechtgevoeliguitgebreid,watuiteraard inhetvoordeelspeeltvanderechthebbenden.

Daarnaast bleek dat blocking orders ten aanzien van Internet Service Providers (ISP’s) een

krachtiginstrumentzijnindestrijdtegendeillegaleonlinestreamingvansportevenementen.Ze

zijn voor auteursrechthebbenden in verschillende landen immers een stok achter de deur

wanneer ISP’sniet vrijwilligde toegang tot illegalewebsiteswillenblokkeren.Bovendienzijn

blocking orders in recente rechtszaken geëvolueerd van een gebod lastens ISP’s om illegale

websites te blokkeren naar een gebod lastens ISP’s om streaming servers te blokkeren. Dit

impliceert dat meerdere websites, die illegale streams embedden, gelijktijdig ontoegankelijk

gemaaktwordenvoorgebruikers.

Hoewel bovenstaande tendensen in de rechtspraak duidelijk aantonen dat er een positieve

vooruitgang is indestrijd tegende illegaleonlinestreamingvansportevenementen,vertonen

juridischemaatregelen-geletopdesnelheidwaarmeeillegalestreamingzichverderontwikkelt

-slechtseenbeperkteffect.Juridischemaatregelenbiedenimmersnietdemogelijkheidomde

illegaleonline streamingvansportevenementenbinneneen relevant tijdsbestek tebestrijden.

90

Ditisvooraltewijtenaanhetfeitdatjuridischemaatregelenvanzelfsprekendmeertijdinbeslag

nemenvooraleer zedaadwerkelijkgeïmplementeerdkunnenworden.Omdie redenvervullen

juridischemaatregelen in de context van de illegale online streaming van sportevenementen

slechtseenondersteunendedochbelangrijkerol.

Piratenzijninhunzoektochtnaarhetdelenvaninbreukmakendecontentsteedsactiefopzoek

naarnieuwemethodesomdiecontenttotbijdegebruikertebrengenenviceversa.Naarmatede

technologie zich verder ontwikkelt groeit ook de hoeveelheid aan voorgenoemde methodes,

waardoor nieuwe technologieën initieel een bedreiging vormen voor rechthebbenden.

Tegelijkertijdzijnhetnetdieconstanteevolutiesindetechnologiediehetvoorrechthebbenden

mogelijkmakenomdepiraterijtebestrijdenenbijgevolghunauteursrechtaftedwingen.Hetis

derhalve duidelijk dat de hoofdrol in het bestrijden van de illegale online streaming van

sportevenementeneerder isweggelegdvoor-aldannietadhoc - technologischemaatregelen

waarvanhetgrosinditwerkuitvoerigwerdgeanalyseerdengeëvalueerd.

Uit deze evaluatie is gebleken dat technologischemaatregelen, in tegenstelling tot juridische

maatregelen, voornamelijk op vlak van snelheid de nieuwe streaming technologieën kunnen

bijhouden en bestrijden. Desondanks de aangetoonde meerwaarde van technologische

maatregelen is hundoeltreffendheidniet steeds gelijk. Sommigemaatregelen zijn in staat het

beoogdeeffecttebehalen,zokanopbasisvanhetaangewendecijfermateriaalbijvoorbeeldmet

zekerheid gesteld worden dat LaLiga een uiterst performante en effectieve tool ontwikkeld

heeft, namelijk Marauder. De software had een quasi absoluut slaagpercentage in het

verwijderenvanillegalevideo’s(98,44procent).Hoecomplexhetbestrijdenvanillegaleonline

streamingookmagzijn,LaLigaheeftalsauteursrechthebbendeaangetoonddathetzekerniet

onmogelijkis.

Het spreekt echter voor zich dat andere technologische maatregelen (zoals geoblocking, het

verzamelenvanIP-adressen,etc.)reedsachterhaald(kunnen)zijnof(nog)nietoppuntstaan.

Losvanhet feitdatdeeffectiviteitvandiemaatregelen logischerwijs iets lager ligt, leverenzij

evenzeereenbijdrageaandeontwikkelingvandestrijdtegendeillegaleonlinestreamingvan

sportevenementenendeafdwingingvandegekoppeldeauteursrechten.

Uit dit alles - zijnde de analyse en evaluatie van de maatregelen op zowel juridisch als

technologischvlak-kangeconcludeerdwordendaterindeafgelopenjarenweldegelijksprake

is geweest van een betekenisvolle vooruitgang met betrekking tot de afdwinging van het

auteursrechtopuitzendingenvansportevenementen.Eengrootdeelvandievooruitgang is te

91

danken aan de gemaakte investeringen in technologie, al blijven juridische maatregelen een

belangrijkerolspelen.Piratenstaannietstil,auteursrechthebbendenduidelijkevenmin.

Dezevooruitgangbetekenttenslotteechternietdatdestrijdtegendeillegaleonlinestreaming

vansportevenementengestredenis,nochdatereenwondermiddelvoorhandenisomdestrijd

meetevoerenéntewinnen.Indatopzichtdienenrechthebbendenmijnsinziensverschillende

acties te ondernemen om hun auteursrecht veilig te stellen. Het doel van deze acties is

bovendien niet de illegale online streaming van sportevenementen volledig aan banden te

leggen - wat een onbegonnen werk zou zijn - maar de commerciële waarde van de

uitzendrechtentewaarborgen.Hiertoedientmenverderteblijveninvesterenintechnologische

maatregelen, aangezien dit de enige manier is om piraten, die de auteursrechthebbenden

doorgaanseenstapvoorzijn,bijtekunnenbenen.Verderishetvoorzienvaneenlegaalonline

alternatief dat gebruiksvriendelijk, vanhoge kwaliteit en betaalbaar is, naarmijnmening een

vandebesteverdedigingentegendeillegaleonlinestreamingvansportevenementen.Hetmoet

duidelijkzijndatditlegaalalternatiefvoldoendebeveiligddienttezijnomtevermijdendatdit

productwederomeenbronvanillegalestreamswordt.Ineenomgevingwaareenlegaalproduct

kan concurreren tegen een illegaal product, moet het legaal product de voorkeur van de

gebruikergenieten.Hetisvanvitaalbelangomdegebruikerervanteovertuigendathetlegale

alternatiefeenmeerwaardebiedtopzowelkortealslangetermijn.Opkortetermijnbetreftdit

hetveelzijdiggunstiggebruikvandelegaleonlinedienstansichenoplangetermijndraagtdit

bij tot het verzekeren van de toekomst van de sport waarin de gebruiker dermate

geïnteresseerd is. De bal ligt nu in het kamp van de sporten omroeporganisaties, eventuele

overige auteursrechthebbenden en de verscheidene tussenpersonen om samen een sterke en

duurzameverdedigingoptewerpentegendeillegaleonlinestreamingvansportevenementen.

92

Bibliografie

Internationaleverdragen

- Internationaal Verdrag inzake de bescherming van uitvoerende kunstenaars,

producenten van fonogrammen en omroeporganisaties van 26 oktober 1961, BS 10

november1999.

- Verdragvan14juli1967totoprichtingvandeWereldorganisatievoordeIntellectuele

Eigendom,BS29januari1975.

- Verdrag vandeWereldorganisatie voorde intellectuele eigendom inzake auteursrecht

van20december1996,BS18augustus2006.

- Verdrag vandeWereldorganisatie voorde intellectuele eigendom inzakeuitvoeringen

enfonogrammenvan20december1996,BS18augustus2006.

- BernerConventievan24juli1971voordebeschermingvanwerkenvanletterkundeen

kunst,BS10november1999.

- Overeenkomst van 15 april 1994 inzake de handelsaspecten van de intellectuele

eigendom,BS23januari1997.

Europesewetgeving

- Verord.EuropeesParlementenRaadnr.864/2007,11 juli2007betreffendehet recht

datvan toepassing isopniet-contractueleverbintenissen(RomeII),PB.L.31 juli2007,

afl.199,40.

- Verord. Europees Parlement en Raad nr. 2017/1128, 14 juni 2017 betreffende

grensoverschrijdendeportabiliteitvanonline-inhoudsdienstenindeinternemarkt,PB.L.

30juni2017,afl.168,1.

- Richtl.EuropeesParlementenRaadnr.2000/31/EG,8juni2000betreffendebepaalde

juridische aspecten van de diensten van de informatiemaatschappij, met name de

elektronischehandel, inde internemarkt(Richtlijn inzakeelektronischehandel),PB.L.

17juli2000,afl178,1.

- Richtl. Europees Parlement en Raad nr. 2001/29/EG, 22 mei 2001 betreffende de

harmonisatievanbepaaldeaspectenvanhetauteursrechtendenaburigerechteninde

informatiemaatschappij,PB.L22juni2001,afl167,10.

- Richtl. Europees Parlement en Raad nr. 2004/48/EG, 29 april 2004 betreffende de

handhavingvanintellectuele-eigendomsrechten,PB.L.2juni2004,afl.195,16.

93

- Richtl. Europees Parlement enRaadnr. 2006/115/EG, 12 december 2006betreffende

het verhuurrecht, het uitleenrecht en bepaalde naburige rechten op het gebied van

intellectueleeigendom,PB.L.27december2006,afl.376,28.

- Richtl.EuropeesParlementenRaadnr.2006/116/EG,12december2006betreffendede

beschermingstermijn vanhet auteursrecht en vanbepaaldenaburige rechten,PB.L.27

december2006,afl.372,12.

- Richtl. Europees Parlement en Raad nr. 2010/13/EU, 10 maart 2010 betreffende de

coördinatie van bepaalde wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen in de lidstaten

inzake het aanbieden van audiovisuele mediadiensten (Richtlijn audiovisuele

mediadiensten),PB.L.15april2010,afl.95,1.

Nationalewetgeving

A. Belgischewetgeving- Auteurswetvan22maart1886,BS26maart1886.

- Wet van30 juni 1994betreffendehet auteursrecht endenaburige rechten,BS 27 juli

1994.

- Wetboekvaneconomischrecht,BS29maart2013.

- Wetvan19april2014houdendedeinvoegingvaneenboekXI,“Intellectueleeigendom”

inhetWetboekvaneconomischrechtenhoudendeinvoegingvanbepalingeneigenaan

boekXIindeboekenI,XVenXVIIvanhetzelfdeWetboek,BS12juni2014.

B. Britsewetgeving- Copyright,DesignsandPatentsAct1988.

Rechtspraak

A. EuropeesHofvanJustitie

- HvJ4oktober2001,nr.C-403/08,ECLI:EU:C:2011:631,PremierLeagueet.Al./CLeisure

et.al.

- HvJ14juli2005,nr.C-192/04,ECLI:EU:C:2005:475, LagardèreActiveBroadcast/Société

pourlaperceptiondelarémunérationéquitable(SPRE)enGesellschaftzurVerwertung

vonLeistungsschutzrechtenmbH(GVL).

- HvJEU15maart2012,nr.C-135/10,ECLI:EU:C:2012:140,SCF/MarcodelCorso.

94

- HvJEU18 juli2013,nr.C-205/11P,ECLI:EU:C:2013:478,Fédération internationalede

footballassociation(FIFA)/EuropeseCommissie.

- HvJ EU 2 maart 2014, nr. C-314/12, ECLI:EU:C:2014:192, UPC Telekabel Wien

GmbH/ConstantinFilmVerleihGmbHenWegaFilmproductiongesellschaftmbH.

- HvJEU31mei2016,nr.C-117/15,ECLI:EU:C:2016:379,Reha/Gema.

- HvJ EU 19 oktober 2016, nr. C-582/14, ECLI:EU:C:2016:779, Patrick

Breyer/BundesrepublikDeutschland.

- HvJEU,26april2017,nr.C-527/15,ECLI:EU:C:2017:300,StichtingBrein/JackFrederik

Wullems.

- HvJ EU 14 juni 2017, nr. C-610/15, ECLI:EU:C:2017:456, Stichting Brein/Ziggo BV,

XS4ALLInternetBV.

B. Britserechtspraak

- Union Des Associations Européennes De Football et al. v. Briscomb et al. [2006] EWCH

1268(Ch).

- DramaticoEntertainmentLtd.&Ors./BritischSkyBroadcastingLtd.etal. [2012] EWHC

268(Ch).

- The Football Association Premier League Ltd. v. British Sky Broadcasting Ltd. [2013]

EWHC2058(Ch).

- The Football Association Premier League Ltd v. British Telecommunications Plc et al.

[2017]EWHC480(Ch).


[2017]EWHC1877(Ch).


[2018]EWHC1828(Ch).

- UnionDesAssociationsEuropéennesDeFootballv.BritishTelecommunicationsPlc.etal.

[2018]EWHC1900(Ch).

C. Nederlandserechtspraak

- HR13november2015,ECLI:NL:HR:2015:3307.

- GHDHA28januari2014,ECLI:NL:GHDHA:2014:88.

- Rb.DenHaag11januari2012,ECLI:NL:RBSGR:2012:BV0549.

Rechtsleer

95

A. Boeken

- BRISON, F., JANSSENS, M-C. en VANHEES, H.,Wet en duiding: economisch recht deel 1:

intellectueleeigendom,Brussel,Larcier,2012,670p.

- EVENS, T., IOSIFIDIS, P. en SMITH, P., The political economy of television sports rights,

Londen,PalgraveMacmillanUK,2013,267p.

- GOTZEN, F. en JANSSENS, M-C., Wegwijs in het intellectuele eigendomsrecht, Brugge,

VandenBroele,2012,351p.

- MCKAY, J., MILLER, T. en ROWE, D.,GlobalizationandSport:Playingtheworld, London,

SAGEPublicationsLtd,2001,168p.

- SCHMIDT, A., DOLFSMA, W. EN KEUVELAAR, W., Fighting theWar on File Sharing, Den

Haag,T.M.C.AsserPress,2007,230p.

- SETTON,E.enGIROD,B.,Peer-to-PeerVideoStreaming,NewYork,Springer,2007,150p.

- VANDERPERRE,K.,LIEVENS,E.enVOORHOOF,D.,HandboekAuteursrecht,Gent,Academia

Press,2015,ix+345p.

- VANHEES,H.enJANSSENS,M-C., Auteursrecht@internet,Kortrijk-Heule,UGA,2011,116

p.

- VANHEES,H.,HandboekIntellectueleRechten,Antwerpen,Intersentia,2018,624p.

- VERMEERSCH, A., VAN TUYCKOM, C. en SCHEERDER, J.,Europainbeweging:sportvanuit

Europeesperspectief,Gent,AcademiaPress,2007,166p.

B. Bijdrageninverzamelwerken- DECLERCK, C. “A conflict in Europe: Succession of Copyright”, in J. ACKAERT, A. DE

BECKER, P. FOUBERT, N. TORFS, B. VANHEUSDEN en S. VERBIST (eds.), Liberamicorum

AnneMieDraye,Antwerpen,Intersentia,2015,375-388.

- RICOLFI, M., “Towards a EU Copyright Code? A conceptual Framework”, in I. A.

STAMATOUDI(ed.),NewDevelopmentsinEUandInternationalCopyrightLaw,Alphenaan

denRijn,KluwerLawInternational,2016,447-467.

- WISEMAN, L., “Making Copies: Photocopying and Copyright”, in B. SHERMAN en L.

WISEMAN (eds.), CopyrightandtheChallengeoftheNew, Alphen aan den Rijn, Kluwer

LawInternational,2012,197-220.

C. Bijdragenintijdschriften- HUGENHOLTZ,B., “Desluipendeunificatievanhetauteursrecht inEuropa”,BerichtenIE

2018,afl.4,157-161.

96

- KARIYAWASAM, K. en TSAI, M., “Copyright and live streaming of sports broadcasting”,

IRLCT2017,afl.3,265-288.

- VANNESTE,K.,“Deauteursrechtelijkeaspectenvansportverslaggevingviahetinternet”,

JuraFalc.2009-2010,afl.3,507-536.

Onlinebronnen

- AINSLIE,A.,“TheBurdenofProtectingLiveSportsTelecasts:TheRealTimeProblemof

Live Streaming and App-Based Technology”, 2015,

https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2729641.

- BLAZQUEZ, F., CAPPELLO, M., FONTAINE, G. en VALAIS, S., “Audiovisual sports rights -

betweenexclusivityandright to information”,2016,https://rm.coe.int/iris-plus-2016-

2-sport-rights-en/168078835d.pdf.

- DANAHER,B.,SMITH,M.D.enTELANG,R., “Websiteblockingrevisited:Theeffectof the

UK november 2014 blocks on consumer behavior”, 2016,

https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2766795&download=yes.

- EC, “Freedom of expression, media and digital communications”, 2012,

https://ec.europa.eu/europeaid/sites/devco/files/study-freedom-expression-

communication-guide-201212_en_1.pdf.

- KATSAROVA, I., “Audiovisual rights in sports events: An EU perspective”, 2017,

www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2017/599320/EPRS_BRI(2017)59932

0_EN.pdf.

- PWC,“Atthegateandbeyond:OutlookforthesportsmarketinNorthAmericathrough

2022”, 2018, https://pwc.com/us/en/industry/entertainment-media/assets/2018-

sports-outlook.pdf.

- SROC,“UpdateonDigitalPiracyofSportingEvents2011,SubmittedinCallforEvidence

to Independent Review of Intellectual Property and Growth”, 2011,

www.wipo.int/export/sites/www/ip-sport/en/pdf/piracy_report_2011.pdf.

- VAN ROMPUY, B. enMARGONI, T., “Study on sports organisers’ rights in the European

Union:FinalReport”,2014,https://asser.nl/media/2624/final-report_sor-2014.pdf.

- VERVENNE, D., “Auteursrecht en de vrijheid om te creëren”, 2014,

https://smartbe.be/wp-content/uploads/2015/07/auteursrechts-en-de-vrijheid-om-te-

cr--eren.pdf.

- FITZPATRICK,N.enMULLER,A., “Keyupdatesoncopyrightprotectionandenforcement

for sports media rightsholder”, LawInSport, 2018,

97

www.lawinsport.com/topics/articles/item/key-updates-on-copyright-protection-and-

enforcement-for-sports-media-rightsholders?,geraadpleegdop9maart2019.

- IBBETSON, S. en SAVVIDES, T., “The UK’s first ‘live’ blocking order prevents users

accessing Premier League football streams”, Kluwer Copyright Blog, 2017,

http://copyrightblog.kluweriplaw.com/2017/04/18/the-uks-first-live-blocking-order-

prevents-users-accessing-premier-league-football-streams/.

- PHILLIP,M.,“Tacklingillegalstreaming:howsportsbroadcastersarebalancingtechnical

and legal solutions”, LawInSport, 2018,

www.lawinsport.com/topics/articles/item/tackling-illegal-streaming-how-sports-

broadcasters-are-balancing-technical-and-legal-solutions, geraadpleegd op 9 maart

2019.

- “Aanbieders illegale mediaspelers stoppen massaal, Brein stuurt dagvaardingen aan

volhardende inbreukmakers, ook winkels en markthandelaren komen aan de beurt.”,

https://stichtingbrein.nl/aanbieders-illegale-mediaspelers-stoppen-massaal-brein-

stuurt-dagvaardingen-aan-volhardende-inbreukmakers-ook-winkels-en-

markthandelaren-komen-aan-de-beurt/,geraadpleegdop20maart2019.

- “Breinoverzicht2016envooruitzicht2017”,https://stichtingbrein.nl/brein-overzicht-

2016-en-vooruitzicht-2017/,geraadpleegdop9maart2019.

- “Breinoverzicht2016envooruitzicht2017”,https://stichtingbrein.nl/brein-overzicht-

2016-en-vooruitzicht-2017/,geraadpleegdop9maart2019.

- “Brein overzicht 2018 “the art of protecting the creative”,

https://stichtingbrein.nl/brein-overzicht-2018/,geraadpleegdop20maart2019.

- “Brein schikt voor 10.000 euro met Marktplaats-aanbieders van voor geïnstalleerde

mediaspelers”, https://stichtingbrein.nl/brein-schikt-voor-10-000-euro-met-

marktplaats-aanbieders-van-voorgeinstalleerde-mediaspelers/, geraadpleegd op 20

maart2019.

- “Broadcasting&Media Rights in Sport”,www.wipo.int/ip-sport/en/broadcasting.html,

geraadpleegdop22februari2019.

- “Broadcastingthegames”,www.obs.tv/home,geraadpleegdop20februari2019.

- “Can Forensic Watermarking solve Live Streaming Piracy?”

https://cleeng.com/blog/forensic-watermarking-for-live-streaming-piracy#gs.1f13fd,

geraadpleegdop10maart2019.

- “Can site blocking help fight online piracy”, https://blog.irdeto.com/2017/05/04/can-

site-blocking-help-fight-online-piracy/,geraadpleegdop1april2019.

98

- “Contracting Parties WIPO Convention”,

www.wipo.int/treaties/en/ShowResults.jsp?lang=en&treaty_id=1, geraadpleegd op 4

maart2019.

- “Convention Establishing the World Intellectual Property Organization”,

www.wipo.int/treaties/en/convention/,geraadpleegdop4maart2019.

- “Detecting the pirates”, https://feedmagazine.tv/tech-feed/detecting-the-pirates/,

geraadpleegdop1april2019.

- “EuropeesHof inBREIN/Ziggo:ThePirateBaymaakt inbreuk.Blokkering toegestaan”,

https://stichtingbrein.nl/europees-hof-in-brein-ziggo-the-pirate-bay-maakt-inbreuk-

blokkering-toegestaan/,geraadpleegdop10maart2019.

- “Free football streaming: how illegal sites keep outpacing broadcasters”,

www.theguardian.com/football/2015/aug/01/faster-easier-free-illegal-football-

streams,geraadpleegdop22februari2019.

- “Geoblokkades omzeilen”, www.vpnverbinding.nl/beste-vpn/geoblokkades/,


- “High Court awards League order to block illegal streams”,

www.premierleague.com/news/787656?sf194043513=1, geraadpleegd op 22 maart

2019.

- “History Of Football On TV”, www.live-footballontv.com/history-of-football-on-tv-

uk.html,geraadpleegdop20februari2019.

- “HowtohideyourIPadress”,https://whatismyipaddress.com/hide-ip,geraadpleegdop

1april2019.

- “Ik ga op reis en neem mee: mijn netflix-abonnement”, https://ictrecht.be/featured-

2/ik-ga-op-reis-en-neem-mee-mijn-netflix-abonnement/, geraadpleegd op 20 maart

2019.

- “in 2018 kun je overal in de EU genieten van Nederlands streamingaanbod”,

www.ad.nl/buitenland/in-2018-kun-je-overal-in-de-eu-genieten-van-nederlands-

streamingaanbod~a232406d/,geraadpleegdop12maart2019.

- “In battling piracy of live soccer streaming, technology is ‘both a friend and foe’”,

www.sportsvideo.org/2019/03/04/sports-anti-piracy-summit-in-battling-streaming-

piracy-technology-is-both-friend-and-foe/,geraadpleegdop22maart2019.

- “Intellectuele eigendom”, www.boip.int/nl/ondernemers/intellectuele-eigendom,


- “Internet blocking: frequently asked questions”, www.euroispa.org/internet-blocking-

frequently-asked-questions/,geraadpleegdop12maart2019.

99

- “Internet Society Perspectives on Internet Content Blocking: An Overview”,

www.internetsociety.org/resources/doc/2017/internet-content-blocking/,


- “Is het streamen van sportuitzendingen toegestaan?”,

www.vandoorne.com/Kennisbank/2018_q1/is-het-streamen-van-sportuitzendingen-

toegestaan/,geraadpleegdop27maart2019.

- “LaLigaOn the right side of the law”,www.sportbusiness.com/2017/09/laliga-on-the-

right-side-of-the-law/,geraadpleegdop10maart2019.

- “’Live’ TV piracy watermarking defeated by devices sold on eBay’,

https://torrentfreak.com/live-tv-piracy-watermarking-defeated-by-devices-sold-on-

ebay-180624/,geraadpleegdop20maart2019.

- “Mastercard and Visa under pressure for enabling IPTV piracy”,

https://torrentfreak.com/mastercard-and-visa-under-pressure-for-enabling-iptv-

piracy-180801/,geraadpleegdop1april2019.

- “Naburige rechten van producenten van fonogrammen en films”,

https://economie.fgov.be/nl/themas/intellectuele-eigendom/naburige-rechten-van-

het/naburige-rechten-van,geraadpleegdop4maart2019.

- “Piracy down another 6%”, www.laliga.es/en/news/piracy-down-another-6,


- “Pirates are getting smarter, and that’s a big problem for the authorities”,

https://trustedreviews.com/news/piracy-future-covert-watermarking-free-stream-

3483149,geraadpleegdop20maart2019.

- “Portugal is extending their voluntary piracy blocking to live sports streams”,

www.technadu.com/portugal-extending-piracy-blocking-to-live-sports/55280/,

geraadpleegdop1april2019.

- “Pro League gaat illegale streaming aanpakken”,

https://sportmagazine.knack.be/sport/voetbal-nationaal/pro-league-gaat-illegale-

streaming-aanpakken/article-normal-978887.html?fbclid=IwAR08QmY-jM1-

GAmtxWmRMeCXZe7rFo1eCnnEEErL_aDZRarTDkHwRj4IkjU,geraadpleegdop10maart

2019.

- “StichtingBreinpubliceertoverzichtacties2018”,https://inct.nl/news/6494/stichting-

brein-publiceert-overzicht-acties-2018,geraadpleegdop20maart2019.

- “Time to turn up the heat on payment platforms that enable piracy”,

https://blog.irdeto.com/2018/07/30/time-to-turn-up-the-heat-on-payment-platforms-

that-enable-piracy/,geraadpleegdop20maart2019.

100

- “UEFA tackles illegal streams with live blocking order”,

https://ipharbour.com/blog/latest/uefa-tackles-illegal-streams-live-blocking-order/,


- “Uitleg over de set top box”, http://internetoptv.com/aansluiten/settopbox/,


- “VPN: hoewerkt eenVPN-verbinding?”,www.vpngids.nl/vpn-info/hoe-werkt-een-vpn-

verbinding/,geraadpleegdop12maart2019.

- “waarom worden sportwedstrijden gegeoblockt?”, www.vrt.be/nl/heb-je-een-

vraag/waarom-worden-sportwedstrijden-gegeoblocked--/, geraadpleegd op 12 maart

2019.

- “Wat houdt auteursrechtelijke bescherming in?”,

https://economie.fgov.be/nl/themas/intellectuele-

eigendom/auteursrecht/bescherming-van-de-werken/wat-houdt-auteursrechtelijke,


- “Wat is een proxy server?”, https://vpngids.nl/privacy/anoniem-browsen/wat-is-een-

proxy-server/,geraadpleegdop1april2019.

- “Wat is er nieuw aan het Pirate Bay-arrest en eindigt de saga hiermee?”,

www.kneppelhout.nl/actueel/wat-is-er-nieuw-aan-het-pirate-bay-arrest-en-eindigt-de-

saga-hiermee,geraadpleegdop8maart2019.

- “Wat is intellectuele eigendom?”, https://economie.fgov.be/nl/themas/intellectuele-

eigendom/innovatie-en-intellectuele/wat-intellectuele-eigendom, geraadpleegd op 19

februari2019.

- “Wat wordt beschermd door het auteursrecht?”,

https://economie.fgov.be/nl/themas/intellectuele-

eigendom/auteursrecht/bescherming-van-de-werken/wat-houdt-

auteursrechtelijke/wat-wordt-beschermd-door-het,geraadpleegdop19februari2019.

- “Watermarking vs. Fingerprinting”, https://computer.howstuffworks.com/digital-

fingerprinting1.htm,geraadpleegdop9maart2019.

- “What are intellectual property rights?”,

www.wto.org/english/tratop_e/trips_e/intel1_e.htm,geraadpleegdop19februari2019.

DE ILLEGALE ONLINE STREAMING VAN SPORTEVENEMENTEN EN … · 2019. 9. 26. · en ondergaan de...

Documents

Transcript of DE ILLEGALE ONLINE STREAMING VAN SPORTEVENEMENTEN EN … · 2019. 9. 26. · en ondergaan de...