De heer Van Beek (VVD): Dat lijkt mij een interessante theorie van

Aan de orde is de behandeling van:- het wetsvoorstel Samenvoeging van de

gemeenten Breukelen, Loenen en Maarssen, envan de gemeenten Abcoude en De Ronde Venen(31840);

- het wetsvoorstel Samenvoeging van degemeenten Bolsward, Nijefurd, Sneek, Wûnseradielen Wymbritseradiel (32242);

- het wetsvoorstel Samenvoeging van degemeenten Bodegraven en Reeuwijk (32243);

- het wetsvoorstel Samenvoeging van degemeenten Lith en Oss (32244);

- het wetsvoorstel Samenvoeging van degemeenten Margraten en Eijsden (32245);

- het wetsvoorstel Samenvoeging van degemeenten Wervershoof, Andijk en Medemblik(32246).

De voorzitter: Ik heet de staatssecretaris van hartewelkom.

Mij is meegedeeld dat een volgorde is afgesprokenwaarin de wetsvoorstellen zullen worden besproken:eerst Zuidwest-Friesland, dan Wervershoof, Andijk enMedemblik, daarna Vecht en Venen, vervolgensMargraten en Eijsden, gevolgd door Lith en Oss en tenslotte Bodegraven en Reeuwijk. Rondkijkend, constateerik dat dit juist is. Laten wij dan snel beginnen. Het woordis aan de heer Bilder.

De algemene beraadslaging wordt geopend.

©

De heer Bilder (CDA): Voorzitter. Ik zal mijn bijdrage inéén keer leveren. Ik heb een doorlopend verhaal voor aldeze herindelingen.

De voorzitter: Ik ben u dankbaar, ook namens de leden.

De heer Bilder (CDA): Voorzitter. Ik dank u voor degelegenheid die u mij biedt om het woord te voeren.

Het onderwerp van een gemeentelijke herindeling leidtbinnen het CDA altijd tot een fundamentele discussie.Het is immers een thema dat gaat over het al of nietvoortbestaan van gemeenten. Een gemeentelijkeherindeling heeft soms het einde van het bestaan vaneen eeuwenoude bestuurlijke entiteit tot gevolg. Bij dethans voorliggende herindelingsvoorstellen zijn ookgemeenten betrokken die in hun huidige verschijnings-vorm nog geen lange geschiedenis kennen. In beidegevallen roepen de voorstellen reacties op. In het enegeval geeft het historisch besef aanleiding tot gevoelensvan weemoed. In het andere geval geeft het aanleidingtot gevoelens van twijfel. Men vraagt zich dan af ofherindeling wel de oplossing is voor de gesignaleerdeproblemen, of in het verleden wel doordacht voor eenherindeling is gekozen en of er een einde is aan de wegvan schaalvergroting als de neiging lijkt te bestaan om inalle gevallen waarin gemeenten ten aanzien van huntaakuitoefening tegenaan lopen bijna vanzelfsprekendvoor de weg van schaalvergroting te kiezen. Is het eindeniet een toenemende afstand tussen burgers enbestuurders en een steeds minder aanwezig gevoel vanbetrokkenheid bij de gemeente waarin men woont?

De heer Van Beek (VVD): Dat lijkt mij een interessantetheorie van de heer Bilder. Recent heb ik een rapport vanhet CDA gezien waarin geconstateerd wordt dat er inNederland minimaal 100 gemeenten te veel zijn. Ik benerin geïnteresseerd welke gemeenten dat zijn. Als u zezou willen noemen, mijnheer Bilder, heel graag. Hoe pastdit in het betoog waar u net mee gestart bent?

De heer Bilder (CDA): In de eerste plaats kan ik zeggendat het rapport waar u naar verwijst, niet bestaat. Wel isbij de presentatie van een rapport een opmerkinggemaakt. In dit geval gaat het om het rapport van decommissie-Van der Tak. Toevalligerwijs heb ik zelf deeluitgemaakt van deze commissie. Ik heb ook meegeschreven aan het rapport. Ik ken de inhoud. Hierinstaat absoluut niet het aantal van 100 gemeenten te veel.Er wordt zelfs heel terughoudend gedaan, geheel in lijnmet wat ik nu uitspreek over het kiezen van schaalver-groting als een oplossingsrichting voor problemen. Ukrijgt van mij geen lijstje van 100, want die zijn er echtniet en er is ook geen rapport waar dit in staat. Somsgaat er in de communicatie wel eens iets mis, zowel hierals elders.

Voorzitter. Ik wil mijn betoog voortzetten. Voor hetCDA speelt bij deze gevoelens ook de vraag wat je metde gevoelens rondom de herindelingen in Den Haag kuntdoen en moet doen. Voor ons is in dezen nadrukkelijkvan toepassing dat wij de verantwoordelijkheid voorbeslissingen over de toekomst van gemeenten primairwillen neerleggen bij het bestuur en de raden van diebetrokken gemeenten. Wij hebben vertrouwen in devertegenwoordigende democratie, zeker ook wanneer hetde lokale democratie betreft. Dat is dus de insteek diemet wisselende emoties gekozen wordt bij de beoorde-ling van alle voorliggende voorstellen.

Voordat ik aan deze voorstellen toekom, wil ik eerstnog ingaan op de drie herindelingsvoorstellen die thansniet zijn geagendeerd. Hierover hebben wij vorige weekeen brief van de staatssecretaris ontvangen. Wijbetreuren het dat het thans, vanwege het controversiëlekarakter van deze voorstellen, niet mogelijk is om totbesluitvorming te komen. Voor de desbetreffendegemeenten vinden wij dat bijzonder spijtig. In de briefschrijft de staatssecretaris weinig mogelijkheden te zien...

De heer Heijnen (PvdA): Ik heb dat niet zo snel, maar nubreekt mijn klomp. Immers, in een procedurevergaderingvan de vaste commissie voor Binnenlandse Zaken enKoninkrijksrelaties was het CDA een van de eersten diede drie herindelingswetsvoorstellen controversieelverklaarde, nadat enkele partijen van de voormaligeoppositie daarmee waren begonnen. Mijnheer Bilder,betreurt u het nu dat ze controversieel zijn? Bent u alsgevolg daarvan bereid om ze alsnog van de lijst metcontroversiële onderwerpen af te halen? Of zit u weermisverstanden op te roepen, waar zo-even ook al sprakevan was?

De heer Bilder (CDA): Ik heb net, geen misverstand,opgeroepen om even alle onduidelijkheden weg tenemen. Volgens mij heeft de heer Van Beek iets gezegdwat in ieder geval niet in een rapport staat. Wat hetcontroversieel verklaren van de herindelingen betreft, ikwas bij deze procedurevergadering en het is mijopgevallen dat niet het CDA daar als eerste over begon.

Tweede Kamer Gemeentelijke herindeling7 april 2010TK 73 73-6222

Volgens mij hebben wij met elkaar in deze procedurever-gadering afgesproken om in geval van een substantiëleminderheid die bepaalde voorstellen niet wil afhandelenin de resterende periode behoorlijk ″elegant″ met elkaarom te gaan. Daar hebben wij ons aan geconformeerd.Als er minderheden zijn die zeggen dat dergelijkeherindelingsvoorstellen onder deze omstandigheden nietmoeten worden afgehandeld, leggen wij ons daarbijneer. Zo hebben wij ons ook opgesteld. In tegenstellingtot wat de heer Heijnen zegt waren wij niet de eerstendie riepen: dit moet van de lijst.

De heer Heijnen (PvdA): Ik ben blij dat ik deze vraaggesteld heb, want de heer Bilder wekte even de indrukdat het CDA het nu zou betreuren dat de wetsvoorstellennu niet kunnen worden afgehandeld. Wat hij nu zegt,klopt wel. Het CDA heeft zich gevoegd bij een flink aantalpartijen die zeiden: dat willen wij nu niet. Het CDA wasechter zeker niet de laatste die zich hierbij aansloot.

De heer Bilder (CDA): Wij hebben omgangsvormen in deKamer waar wij met elkaar voor gekozen hebben. Deconsequentie daarvan is wel dat in drie situaties deherindelingsvoorstellen nu niet kunnen wordenafgehandeld. Dat betreuren wij, niet in de laatste plaatsvanwege de gemeenten die het betreft. Hierbij zijn ookgemeenten betrokken die op dit moment in een zodanigepositie verkeren dat een snelle besluitvorming eigenlijkwel vereist is. Dat is jammer.

De heer Heijnen heeft tijdens de vergadering hetverzoek gedaan om in herindelingsvoorstellen die nu nietkunnen worden afgehandeld, toch wat stappen te zetten,zodat die straks wat sneller ter hand zouden kunnenworden genomen en te onderzoeken wat mogelijk is. Wijvinden het jammer dat daar niet meer is uitgekomen,want het verzoek van het lid Heijnen had best als volgtgeïnterpreteerd kunnen worden. Zoals de staatssecretarisbijvoorbeeld aan de gemeenten Scherpenzeel enWoudenberg had kunnen vragen hoe verder te gaan alsRenswoude niet meedoet, had dat ook kunnen geldenvoor de gemeenten Mook, Middelaar en Gennep, maardan met het eventueel afhaken van Bergen. Ook hadkunnen worden gekeken naar de mogelijkheden omBussum verder tegemoet te komen. Dat wou ik toch evenkwijt omdat die gemeenten nu waarschijnlijk metgemengde gevoelens kijken naar de afhandeling van dethans voorliggende herindelingsvoorstellen.

Ik kom op het herindelingsvoorstel voor ZuidwestFriesland. De omvang van de nieuw te vormen gemeenteheeft aanleiding gegeven tot het stellen van de nodigevragen, onder andere in de schriftelijke vragenronde. Deleden van de CDA-fractie hebben daarbij gevraagd ofdeze herindeling consequenties heeft voor de toekomstvan het geheel van Friesland. Uit de beantwoording vande staatssecretaris blijkt dat zij niet direct verwacht datdie gevolgen zal hebben. Zij antwoordde dat iedereherindeling op zichzelf staat, maar is dat wel waar? Komter niet een moment waarop er al zo veel keuzes zijngemaakt dat de keuzevrijheid afneemt? De CDA-fractieverneemt graag of de nadrukkelijke inzet van destaatssecretaris de keuzevrijheid zal zijn voor die andereFriese gemeenten om zelfstandig te blijven en daarbij alof niet te kiezen voor samenwerking met anderegemeenten in welke vorm dan ook? Heeft zij hierovercontact gehad met de provincie Friesland en, zo ja,mogen wij er dan op rekenen dat de provincie Friesland

de ruimte gaat bieden aan die overige gemeenten omhun keuze in alle vrijheid te maken?

De heer Van Raak (SP): Het CDA is weliswaar voorvrijheid, maar toch ook voor gemeenschapszin, lijkt mij.Moet er in een gemeente een soort gemeenschapszinzijn, een verbondenheid met elkaar?

De heer Bilder (CDA): Als die er is, wordt dat ten zeerstegewaardeerd. Wat ons betreft, wordt ernaar gestreefdom in de samenleving dat gevoel van betrokkenheid bijelkaar maar ook bij de gemeenschap waar men in leeft,goed te verstevigen.

De heer Van Raak (SP): Dan neem ik aan dat het CDAnooit kan instemmen met een monstergemeente inFriesland met bijna 70 kernen. Ze-ven-tig kernen!Grootheidswaan. Dit is geen democratie, maar een soorttekentafelanarchie. Hoe denkt de heer Bilder dat mensenuit Warns gemeenschapszin kunnen hebben met mensenuit Arum? Hoe kun je een lokaal gevoel van lotsverbon-denheid hebben met mensen aan de andere kant van deprovincie?

De heer Bilder (CDA): Wij kennen in dit land gemeentenin verschillende maten en met verschillende inwoneraan-tallen. Ook in de huidige Nederlandse constellatie is hetvoor heel veel gemeenten niet mogelijk dat de burgersdie gemeenschapszin beleven met het geheel van hungemeenten. Die wordt vaak in kleinere delen beleefd.Over dit thema hebben wij de nodige vragen gesteld inde voorbereiding op de behandeling van dit herinde-lingsvoorstel, alsook tijdens de hoorzitting in Sneek op29 januari. Er zijn in de onderscheiden kernen in diegemeente voldoende faciliteiten waarbinnen men diegemeenschapszin kan beleven. Dan gaat het omdorpsraden in allerlei verschillende vormen. Diemogelijkheid is er dus wel. Ik deel echter uw conclusiedat de kans niet zo groot is dat de burgers van de nieuwte vormen gemeente zich met hart en ziel verbondenachten met die nieuwe gemeente. Maar laten wij welzijn, er zijn in dit land veel meer gemeenten waar dieverbondenheid niet in de meest optimale zin totuitdrukking kan komen. Dat neemt niet weg dat men diegebondenheid wel voelt ten opzichte van de kern waarinmen woont.

De heer Van Raak (SP): Daarom heeft het CDA er voorgekozen om in Utrecht een herindeling tot een monster-gemeente tegen te houden. De staatssecretaris is methuiswerk op pad gestuurd en daarom ligt hier nu eennieuw voorstel.

De heer Bilder (CDA): Dat verschil zit in iets anders.

De heer Van Raak (SP): Dat was niet mijn vraag. Datwas een constatering. Mijn vraag was: van wie is delokale democratie. Is de lokale democratie van debevolking of van de bestuurders?

De heer Bilder (CDA): Op die vraag kan ik een heelsimpel antwoord geven. Het spreekt natuurlijk voorzichzelf dat lokale democratie van de lokale gemeen-schap is, maar ik vermoed dat de heer Van Raak hiermeetot een conclusie wil komen die ik waarschijnlijk niet methem deel.

Bilder


De heer Van Raak (SP): Ik heb hier 4000 handtekeningenvan mensen uit Nijefurd en andere gemeenten inFriesland die ik straks aan de staatssecretaris zaloverhandigen. Die 4000 mensen zeggen: die democratieis van mij en niet van de bestuurders. Is de heer Bilderhet daarmee eens?

De heer Bilder (CDA): Ik heb al gezegd dat de democra-tie van de burgers is. De democratie is ook voor deburgers, zeg ik er nog maar even bij. Dit wil overigensniet zeggen dat je op basis van die constateringautomatisch tot dezelfde conclusies komt. Ik zal in mijnbetoog toelichten hoe de CDA-fractie tot haar conclusiesis gekomen en welke afweging zij heeft gemaakt.

Ik krijg ook graag meer duidelijkheid over het al of nietaanwezige ″blauwdrukdenken″. Kunnen plattelandsge-meenten in Friesland ervoor kiezen om samen verder tegaan of moet er dan zonder meer een stad bij? Hoe zietde staatssecretaris dit en welke rol is daarbij naar haarmening voor haar weggelegd? Is zij bereid om derandvoorwaarden die de Kamer benoemt, als toetsings-criterium aan de provincies mee te geven?

Het moge duidelijk zijn dat de vraag over de Friesegemeenten wat breder moet worden geduid. De schaalvan de nieuw te vormen gemeente heeft mijn fractie ookten zeerste beziggehouden. De menselijke maat staat bijde fractie van het CDA hoog in het vaandel en bij hetbegrip ″menselijke maat″ denk ik niet direct aangemeenten die zullen bestaan uit 69 kernen. Anderzijdsheb ik vertrouwen in de decentrale overheden alsbelangrijk vertrekpunt. Juist die decentrale overhedenhebben met overtuigende meerderheden gekozen voordeze variant. Dit leidt dan tot de vraag: wie weet hetbeste wat goed is voor Zuidwest Friesland? Zijn wij dat,hier in Den Haag, of zijn dat de mensen die in Frieslandbestuurlijke verantwoordelijkheid dragen? Ik ga van hetlaatste uit.

Ik krijg van de staatssecretaris graag de garantie datde overige Friese gemeenten dezelfde vrijheid genietenbij het maken van hun keuze voor de toekomst. Dezeherindeling mag niet tot gevolg hebben dat anderegemeenten in Friesland niet meer de vrijheid hebben omeen keuze te maken.

De heer Van Raak (SP): De fractie van het CDA geefthoog op van de bestuurders in Friesland, ook van deprovinciebestuurders, neem ik aan. De provinciale statenvan Friesland, de volksvertegenwoordigers van deprovincie Friesland, hebben gezegd dat er in ieder gevalgeen positieve zienswijze naar de minister of destaatssecretaris moet worden gestuurd. De bestuurdershebben dit wel gedaan. Dus wat de volksvertegenwoordi-gers in Friesland ook zeggen: de bestuurders zettengewoon hun willetje door. Is dat goed bestuur?

De heer Bilder (CDA): De heer Van Raak wees erop datvorig jaar – mede door de CDA-fractie – een stokje isgestoken voor een herindeling in de provincie Utrecht.Dit heeft alles te maken met de vraag wat het zwaarstweegt op het moment dat zo’n herindelingvoorstelvoorligt. De mening van de gemeenten die het betreft,weegt voor mijn fractie het zwaarst. Dit is een helderuitgangspunt: je luistert naar wat de gemeenten willen. Ikben mijn betoog begonnen met een opmerking over onsvertrouwen in de representatieve democratie. Ik ga er tenstelligste van uit dat de burgers in die gemeenten hun

vertegenwoordigers kiezen in het vertrouwen dat dievertegenwoordigers in de voorliggende bestuurlijkeperiode naar eer en geweten het beste voor hungemeente willen bereiken. Die vertegenwoordigers, deleden van de raden van de gemeenten die nu onderwerpvan herindeling zijn, hebben met overtuigende meerder-heden deze keuze gemaakt. Ik heb daar zo mijngedachten over en die heb ik ook niet onder stoelen ofbanken gestoken, maar die keuze is gemaakt doordiegenen die door de burgers van de gemeenten zijngekozen. Die keuze is bovendien niet met een minimalemeerderheid gemaakt, maar met overtuigende meerder-heden. Wij moeten ons hier in Den Haag niet verheffenboven de bestuurders van de steden en dorpen die hieraan de orde zijn. Wij moeten ervan uitgaan en eropvertrouwen dat zij het best weten wat goed is voor hetgebied waarin zij wonen.

De heer Van Beek (VVD): Is de heer Bilder het met mijeens dat deze herindeling niet alleen voor de betreffendegemeenten van belang is, maar ook voor heel Friesland?

De heer Bilder (CDA): Daar ligt wat mij betreft – enterecht dat de heer Van Beek daar de vinger op legt – weleen pijnpunt. Dat is ook de reden waarom ik vragen hebgesteld. Ik heb nadrukkelijk aangegeven dat dezeherindeling geen opmaat mag zijn voor de bestuurlijkeindeling van de rest van Friesland. De vrijheid die dezegemeenten wat ons betreft nu hebben om hun keuze temaken, mag de vrijheid van de andere gemeenten inFriesland zo meteen niet beperken.

De heer Van Beek (VVD): Dat is precies het punt waar iknaartoe wil. Nu dit in Friesland gebeurt, moet het wat mijbetreft die kant op. Het kan niet zo zijn dat er straks ééngemeente van 80.000 inwoners is en de rest van degemeenten slechts 10.000 inwoners tellen. Had de heerBilder het niet verstandig gevonden als de staten vanFriesland die de provincie besturen, het parlement vanFriesland, ons hadden laten weten hoe ze denken overdeze herindeling in plaats van de zaak hier over deschutting te gooien?

De heer Bilder (CDA): Ik ben het met de heer Van Beekeens dat het goed zou zijn geweest als de staten vanFriesland concretere uitspraken zouden hebben gedaanover het voorliggende voorstel. Anderzijds hebben destaten van Friesland wel geaccepteerd – en ook zij zijndemocratisch gekozen – dat hun dagelijks bestuurdersmet dit herindelingvoorstel de rest van het traject zijningegaan.

De heer Van Beek (VVD): Tot slot, kan de heer Bilderzeggen hoe de CDA-afdeling in Friesland denkt over dezeherindeling?

De heer Bilder (CDA): Het spreekt voor zich dat wijweten hoe de CDA-afdeling in Friesland hierover denkten dat is: positief.

De voorzitter: Ik geef het woord aan mevrouw VanGent. Mevrouw Van Gent, de andere microfoon doet hetook.

Mevrouw Van Gent (GroenLinks): Voorzitter. Ik vind deze

Bilder


microfoon altijd leuker, want dan heb ik zo fijn oogcon-tact met u en dat vind ik wel belangrijk.

Ik heb een vraag aan de heer Bilder, die zegt dat ditgeen opmaat mag zijn voor de rest van Friesland.Daarover is eerder ook al even gesproken. Ik prijs in hemdat de schaal van de nieuw te vormen gemeenten hemten zeerste heeft beziggehouden. Ik vraag me echter afwat zijn mening is over de zuidwesthoek van Friesland,waar met name Nijefurd, maar ook Wûnseradiel zeggenliever aan te sluiten bij andere gemeenten, gemeentenwaar de herindeling nog moet plaatsvinden. Ik hebdaarover twee amendementen gemaakt met de vraagdaar nog eens beter naar te kijken.

De heer Bilder (CDA): Het moge duidelijk zijn dat wijrond deze herindeling binnen de gelederen van het CDAstevig hebben gediscussieerd en dat we er ook goedover hebben nagedacht. Alle aspecten van de herindelinghebben we bekeken. Over het amenderen van hetvoorstel wil ik het volgende zeggen. Er is een langdurigtraject voorafgegaan aan de behandeling van dit voorstelnu, op deze plek. In dat kader vinden wij het niet goedom dit voorstel op een achternamiddag aan te passen.Het voorstel is door alle betrokken gemeenten met ruimemeerderheden gesteund, het is door het college vangedeputeerde staten doorgestuurd naar de staatssecreta-ris, het is door de staatssecretaris bekeken en doorge-stuurd naar de Raad van State, het is in het kabinetbehandeld enzovoorts enzovoorts. Ik begrijp deverleiding om het aan te passen heel goed, maar diekeuze zullen wij niet maken.

Mevrouw Van Gent (GroenLinks): Ik ben niet bezig meteen verleidingsexercitie, maar probeer de nuchtere feitenboven tafel te krijgen. Als de heer Bilder zegt dat dezeherindeling geen opmaat mag zijn voor de rest vanFriesland, dan wil ik heel nauwkeurig weten wat zijnwoorden waard zijn. In Friesland moet namelijk nog welhet nodige gebeuren. Vanmiddag staat ook de herinde-ling Vecht en Venen op de agenda, het voorstel daarvooris vorig jaar teruggestuurd omdat er veel commentaar opwas. Ik vond dat toen jammer, maar daar kom ik straksnog wel even op terug. Maar nogmaals, ik wil graagweten wat de woorden van de heer Bilder waard zijn dathet voor de rest van Friesland geen consequenties maghebben. Je kunt je immers heel goed voorstellen datNijefurd veel meer gericht is op Gaasterland-Sloten enzich daarbij aansluit en dat Wûnseradiel zich meer richtop Harlingen. Kan Friesland iets met de mooie woordenvan de heer Bilder?

De heer Bilder (CDA): Ik heb daarover concrete vragengesteld aan de staatssecretaris. Namens de CDA-fractieheb ik aangegeven dat dit voorstel en de besluitvormingtot aanname van dit voorstel geen opmaat mogen zijnvoor de rest van Friesland. Wij willen dat de anderegemeenten in Friesland een keuze kunnen maken overhun toekomst, hetzij in de vorm van een herindeling,hetzij in de vorm van een al of niet vrijblijvende vormvan samenwerking.

Mevrouw Van Gent (GroenLinks): Dat kan dus niet.

De heer Bilder (CDA): Dat kan wel degelijk. In anderedelen van Friesland zijn ook exercities gaande voorvormen van intensieve, niet-vrijblijvende samenwerking.

Ik denk dan aan de Middelsee Gemeenten. Wat onsbetreft zou zoiets ook gewoon een kans moeten krijgen.Als de consequentie van het aannemen van dit voorstelis dat die voorstellen geen kans meer krijgen, danmoeten wij een andere afweging maken. Ik heb daaroverconcrete vragen gesteld. Als de staatssecretaris strakszegt dat deze herindeling de opmaat zal zijn voorallemaal gemeenten van om en nabij de 80.000 inwonersin Friesland, dan zullen wij in onze fractie nog eenstevige discussie voeren alvorens wij een besluit nemen.Dat moge duidelijk zijn.

Mevrouw Van Gent maakte ook een opmerking overons gedrag vorig jaar tijdens de behandeling van hetvoorstel Vecht en Venen. Daar zit echter wel een verschilin. Zij wil nu, concreet, amenderen. Daar hebben wij echtmoeite mee, omdat wij vinden dat de besluiten in degemeenten zelf moeten worden genomen. Als er sprakeis van een voorstel dat door drie van de vier betrokkengemeenten niet lijkt te worden gesteund, zoals bij hetvoorstel over Vecht en Venen vorig jaar, dan kun je hethier afschieten of amenderen. Daar hebben wij toen nietvoor gekozen. Wij hebben toen met de grootstezorgvuldigheid geconstateerd dat drie van de vierbetrokken gemeenten het voorstel niet steunden; wijhebben de staatssecretaris gevraagd om het voorstelterug te nemen en te zoeken naar een voorstel dat zich ineen breder en groter draagvlak kan verheugen. Dat isgebeurd. Daar moeten wij vandaag ook de resultaten vanbespreken.

De heer Heijnen (PvdA): Ik stem graag in met deopmerking van de heer Bilder dat dit voorstel voorherindeling geen opmaat is voor de verdere herindelingbinnen Friesland. Als ik echter uit zijn woorden moetbegrijpen dat de provincie minder sturing moet gevenaan de herindeling in de rest van Friesland dan nu isgebeurd, ben ik het niet met hem eens. Het resultaat vanhet niet geven van sturing is immers een gemeente waarwij allemaal onze problemen mee hebben. Ik hoop dat deheer Bilder niet wil dat dit zich een volgende keer weervoordoet. Wil de heer Bilder samen met mij de staatsse-cretaris verzoeken om aan de provincie Friesland eenvisie te vragen op de herindeling in die provincie, ofniet?

De heer Bilder (CDA): Ik wil best een visie van hetbestuur van de provincie Friesland op herindelingen,maar dan wel met de kanttekeningen die ik daarbijzojuist heb geplaatst. Die zijn echt essentieel. Volgens hetCDA moeten herindelingen van onderaf komen. Deprovincie moet niet in een vorm van ″blauwdrukdenken″de rest van de gemeenten gaan dicteren hoe het moetworden. Gemeenten moeten daarin keuzen kunnenmaken die passen bij hun aard en omvang en bij dewijze waarop zij hun eigen toekomst zien. Dat wisselt,ook in Friesland, per gebied.

Deze herindeling leidt tot een zeer omvangrijkegemeente, maar het is wel een keuze die de gemeentenzelf hebben gemaakt. Daar hebben zij ook lang genoegover beraadslaagd. Wij kunnen met elkaar beoordelenhoe het bestuur van de provincie Friesland dit heeftgedaan, maar naar mijn idee moeten wij hier gewoonons oordeel over het voorstel uitspreken. Het geven vanrapportcijfers aan andere bestuurslagen behoort niet totde taken van de Kamer.

Bilder


De heer Heijnen (PvdA): De heer Bilder geeft eenheleboel antwoorden.

De heer Bilder (CDA): Ik heb nog niet gezegd wat deheer Heijnen wil horen, misschien.

De heer Heijnen (PvdA): Nou, dat valt wel mee. Ik hebbegrepen dat de heer Bilder met mij meegaat om destaatssecretaris te verzoeken om aan de provincieFriesland te vragen om een visie op de bestuurlijkeinrichting van Friesland. De heer Bilder plaatst daarvervolgens een kanttekening bij, onder verwijzing naarde autonomie van gemeenten om daarover zelf tebeslissen. Dat standpunt is echter niet vol te houden.Daarin schiet de heer Bilder door. Dat zou kunnen leidentot absurde herindelingen. In zijn theoretische benade-ring zou er een gemeente Zuidwest Friesland minusBolsward kunnen zijn. Stel je voor dat de meerderheidvan de gemeenteraad van Bolsward hier ″nee″ tegen hadgezegd. Is het CDA dan tegen deze herindeling? Nee, danis het voor. Dan komt er dus een gemeente met een gatin het midden! Dat kan toch niet waar zijn! Het CDAmoet een keer kleur bekennen en erkennen dat herinde-ling louter van onderop niet werkt. Er is enige begelei-ding nodig van de provincie. Die is daarvoor.

De heer Bilder (CDA): Het zou zijn goed als de heerHeijnen zijn zegeningen zou tellen. Een van die zegenin-gen is dat ik akkoord ben gegaan met het verzoek omeen provinciale visie. Voor het overige maken partijpoli-tieke verschillen dat wij vasthouden aan herindelingenvan onderop. De heer Heijnen meent te kunnenvoorspellen wat er was gebeurd als Bolsward dezeherindeling niet had gewild. Dat zijn zijn voorspellendegaven; ik trek andere conclusies. Die alsdiscussies zijnnaar mijn mening voor de afhandeling van de concrete,voorliggende voorstellen nu niet relevant.

Gegeven de tijd lijkt het mij goed om door te gaanmet de volgende herindeling, namelijk die van Wervers-hoof, Andijk en Medemblik. Ook dit herindelingsvoorstelis door de CDA-fractie met gemengde gevoelensontvangen. De pas in 2007 gevormde gemeenteMedemblik is nu reeds in een nieuwe herindelingsrondeterechtgekomen wat naar de mening van de CDA-fractiegeen schoonheidsprijs verdient. Mijn fractie constateertdaarbij wel dat dit herindelingsvoorstel van onderop totstand is gekomen; de drie gemeenten hebben samen omdeze herindeling gevraagd en zijn ervan overtuigd dat zijmet deze herindeling de belangen van hun burgers hetbeste dienen. Mijn fractie is daarom bereid om ditvoorstel te steunen.

Recent heeft een gesprek plaatsgevonden met hetcomité Liever ZelfstAndijkig. Dit comité heeft eenenquête gehouden onder de bevolking van Andijkwaaruit bleek dat 80% van de bevolking tegen devoorgenomen herindeling is. Ik besef dat zo’n enquêteniet per definitie een getrouw beeld geeft, maar het iswel een teken aan de wand. De staatssecretaris schreefop 20 januari jongstleden aan het comité dat de wijzewaarop de bevolking door het gemeentebestuurbetrokken en geïnformeerd wordt, beter moet wordenvastgelegd. Is de staatssecretaris van mening dat er opdeze punten onvoldoende is gepresteerd door degemeente Andijk? Hoe kijkt de staatssecretaris aan tegende communicatie tussen de burgers en het gemeentebe-

stuur c.q. de gemeenteraad van Andijk rond ditherindelingsvoorstel?

De CDA-fractie zet enkele kanttekeningen bij deverdere gang van zaken. Zowel bij de schriftelijke rondesals bij de hoorzitting in Medemblik werd duidelijk dat deprovincie Noord-Holland ook voor andere gemeenten inhet gebied aan een verdere opschaling denkt. DeCDA-fractie spreekt nu reeds uit dat zij niet zal instem-men met het gedwongen herindelen van recentgevormde gemeenten in dit gebied. In het algemeen ismijn fractie al geen voorstander van gedwongenherindelingen en in het geval van deze net gevormdegemeenten zou het bestuurlijk ongeloofwaardig,onverantwoord en onaanvaardbaar zijn.

De heer Van Raak (SP): Onaanvaardbaar. Gedwongenherindelingen zijn onaanvaardbaar. Van de bewoners vanAndijk zegt 80%: dit willen wij niet. De gemeenteraad ende bestuurders hebben echter niet eens het fatsoen omeen uitgebreider onderzoek te houden. Onaanvaardbaar.Wat is het ″onaanvaardbaar″ van de CDA-fractie waardals mensen zo voor het blok worden gezet?

De heer Bilder (CDA): In feite is ons verhaal rondherindelingen heel simpel, goed navolgbaar en daarmeevoorspelbaar. Voor ons is belangrijk wat de gemeentera-den in de betrokken gemeenten willen. Daar zit hetverschil tussen uw standpunt, het standpunt van de SP,en het standpunt van het CDA. Het CDA laat in het al danniet akkoord gaan met een herindelingsvoorstel deopvatting van de betreffende gemeenteraad het zwaarstwegen.

De heer Van Raak (SP): Wat is dat voor een rareopvatting van democratie? Als de gemeenteraad vanAndijk ja zegt en de bevolking massaal nee zegt –hetzelfde geldt voor gemeenten in Friesland en anderedelen van het land – wat is dat dan voor democratieop-vatting? Dat is geen opvatting van democratie maar eenbestuurdersopvatting: wij luisteren naar de bestuurders,niet naar de bevolking.

De heer Bilder (CDA): De gemeenteraad is sinds 2002geen verzameling meer van bestuurders maar vanvolksvertegenwoordigers. Die volksvertegenwoordigingwordt gekozen door de kiezers met de taak om in eenbepaalde periode naar eer en geweten te doen wat hetbeste is voor de lokale gemeenschap. Zo moeten wij alsverschillende volksvertegenwoordigers ook naar elkaarkijken. Op het moment dat de gemeenteraad van Andijkmet een zeer overtuigende meerderheid kiest voor eenbepaalde toekomst, wie zijn wij dan om hiervandaan tezeggen dat wij het beter weten?

De heer Van Raak (SP): De bevolking weet het beter.Vindt de heer Bilder, nu blijkt dat de volksvertegenwoor-digers hun volk niet vertegenwoordigen, het terugkijkendniet jammer dat deze gemeenten niet aan de verkiezin-gen hebben kunnen meedoen? Dan had de bevolkingandere vertegenwoordigers kunnen kiezen die wel naarhaar hadden geluisterd.

De heer Bilder (CDA): De kwestie is dat in Andijk hetgemeentebestuur en de gemeenteraad hun eigenafweging hebben gemaakt rondom het erbij betrekkenvan de burgers. Ik heb overigens over dat thema vragen

Bilder


gesteld aan de staatssecretaris. Ik veronderstel dat ik zometeen antwoord daarop zal krijgen. Er zijn best nog eenpaar kritische kanttekeningen te plaatsen, maar hetvertrekpunt is dat mijn partij gelooft in de representa-tieve democratie. De bevolking kiest en daarna zijn devolksvertegenwoordigers degenen die hun keuzen makenin de periode dat het mandaat duurt. Dat doen zij opbasis van alle tot hun beschikking staande informatie enstukken. De heer Van Raak wil een vorm van directedemocratie waarbij voor elke zwaarwegende beslissingde totale bevolking wordt geraadpleegd. Wij wetenechter ook – maar daar zullen wij verschillend overdenken – dat over het hele dossier van referenda en deuitkomsten daarvan ook nog wel een paar discussieskunnen worden gevoerd.

De voorzitter: Maar niet vandaag!

De heer Brinkman (PVV): Ik ken de voorkeur van de heerBilder voor de representatieve democratie. Ik wil echtertoch twee voorbeelden aanhalen waarbij ongewensteneveneffecten te voorzien zijn. Het eerste voorbeeldbetreft gemeenten waar een herindeling al jarenlang inde planning ligt. Er worden verkiezingen wordengehouden, maar de herindeling is geen item bij dieverkiezingen, bijvoorbeeld omdat andere onderwerpenveel belangrijker zijn en inzet worden van de verkiezin-gen. Dat betekent dat de burger niet goed wordtvoorgelicht en minder heeft kunnen bepalen welke partijdaarin het beste is. Het tweede voorbeeld betreftgemeenten waar gemeentelijke herindelingen totaal nietop stapel zijn, maar er partijen zijn die zien dat er eengrote wens is bij de burgers om de oorspronkelijkegemeente te behouden en dat vervolgens als leuzenemen voor de verkiezingen, terwijl het onderwerphelemaal niet aan de orde is. Die partijen worden dantoch om een beetje ongegronde redenen verkozen in degemeenteraad. Het zijn twee voorbeelden van nevenef-fecten van de visie van de heer Bilder die volgens mijongewenst zijn. Ik hoor graag zijn mening hierover.

De heer Bilder (CDA): Laat ik heel helder zijn: bij elkeroute die je rondom de beoordeling van dit soortvoorstellen kiest, kun je gemengde gevoelens hebben. Jemoet echter wel een keuze maken. Of je gaat ervan uitdat wij het in Den Haag altijd beter weten of je zegt opeen gegeven moment – dat doet mijn partij – dat je zoveel vertrouwen hebt in de representatieve democratiedat je ervan uitgaat dat mensen die door de burgers uithun eigen gemeenschap zijn gekozen om hun belangente behartigen, datgene doen waarvan zij denken dat hethet beste is voor hun gemeenschap. Op bepaaldemomenten heb je daar een heel goed gevoel bij als jehier in Den Haag een oordeel moet geven, maar somssta je hier ook met gemengde gevoelens. Het mogeduidelijk zijn dat ik hier vandaag sta met gemengdegevoelens rondom een aantal voorstellen. Je geeftdingen echter uit handen in de wetenschap dat jeallemaal feilbare mensen bent, dat je uiteindelijk keuzenmoet maken inzake het systeem en dat je daarinconsequent moet blijven.

De heer Brinkman (PVV): Ik zie de heer Bilder bijsommige wetsvoorstellen terecht worstelen met zijn visieop representatieve democratie. Ik begrijp dat; wij komentot elkaar. Is het, gezien die worsteling, niet verstandig

om juist voor dit belangrijke onderwerp eens een keereen uitzondering te maken en te kiezen voor de directedemocratie?

De heer Bilder (CDA): Die discussie is de afgelopen tijdeen aantal keer gevoerd in de Kamer. Het is een puntwaarop het CDA heel principieel kiest voor een bepaaldelijn. De ene partij kiest voor het referendum, de anderepartij kiest daar heel bewust niet voor. Wij behoren totdie laatste categorie.

Voorzitter. Ik was gekomen bij de herindeling vanAndijk, Wervershoof en Medemblik en de visie van deprovincie Noord-Holland op herindelingen. Ik rond af metde opmerking dat groeiambities van buurgemeentenabsoluut geen legitimatie tot herindeling zijn. Datspeelde namelijk in dat gebied. Los van het feit dat veelvan die groeiambities niet realistisch zijn, is gemeente-lijke herindeling voor het voorzien in een regionalebehoefte aan woningen of bedrijventerreinen niet nodig.Of ergens woningen gebouwd moeten worden ofbedrijventerreinen kunnen worden aangelegd, is immersafhankelijk van de ligging van de locatie en niet van devraag in welke gemeente deze locatie ligt. Ik zie dat erweer vragen zijn.

De voorzitter: Wilt u nog iets aanvullen?

De heer Bilder (CDA): Nee, ik ga hierna over op devolgende herindeling.

De voorzitter: Wij luisteren nu eerst naar de heerHeijnen. Maakt u het allemaal kort, anders kom ik echt intijdnood vanavond.

De heer Heijnen (PvdA): Hoor ik de heer Bilder zeggendat hij niks gelegen laat liggen aan de provinciale visievan de provincie Noord-Holland op de herindeling inWest-Friesland? Zegt hij: ze zoeken het daar maar uit?Hoorn en Enkhuizen zitten in een te krap jasje, maar diemogen dus tot in lengte van jaren met die problemenblijven zitten en niet kijken naar Stede Broec? Zegt deheer Bilder dit vandaag weer?

De heer Bilder (CDA): Wij hebben rond het themagedwongen herindelingen al langere tijd een heelconsistent standpunt. Dit is de vertaling van de heerHeijnen van mijn woorden. In elk geval stemmen wij nietin met het forceren van herindelingen met dwang endrang. Dat heb ik duidelijk gezegd. Dit geldt zeker voorgemeenten met een heel korte bestaansgeschiedenis. Wijvinden dat je een gemeente die nog maar net isontstaan, niet opnieuw kunt meesleuren in een volgenderonde van herindelingen. Dat heb ik gezegd. Verdermaakte de heer Heijnen een opmerking over ″te krap inhet jasje zitten″. Mijn stelling is dat de aanleg vanbenodigde woningen of bedrijventerreinen in een gebiedgeen legitimatie is voor herindeling, omdat in heel veelgevallen de locatie als zodanig bepalend is voor wat erkan en niet de gemeente waarin de locatie ligt.

De voorzitter: Beste mensen, ik maak even eenopmerking. Dit gaat zo niet goed. U hebt te veel vragenen de heer Bilder heeft zeer boeiende, maar iets te langeantwoorden. Als beide kanten proberen minder en kortervragen te stellen en korter te antwoorden, kunnen wijvandaag nog de herindelingen afronden.

Bilder


De heer Heijnen (PvdA): Ongeveer een kwartier geledenwas ik een heel klein beetje blij toen de heer Bilder metmij zei dat de staatssecretaris de provincie Friesland omeen visie op de bestuurlijke organisatie van die provinciemoet vragen. Nu is dat plezier, die tevredenheid en datgenoegen weer als sneeuw voor de zon verdwenen,want de heer Bilder zegt dat hij niet meedoet aan devisie van Noord-Holland. Ik heb niets meer aan die eerstetoezegging, belofte en steun. Ik koop daar niks meervoor.

De heer Bilder (CDA): De heer Heijnen constateert ditheel snel en naar mijn idee niet geheel terecht. Ik houdrekening met het verzoek van de voorzitter en steekdaarom nu geen heel betoog af.

Mevrouw Van Gent (GroenLinks): Ik heb nog éénaansluitende vraag. Er ligt namelijk een visie vanNoord-Holland. Neemt de heer Bilder slechts eenprovinciale visie serieus waarmee het CDA in de TweedeKamer ook kan instemmen, of is de visie ook van belangals die gewoon door de provincie is aangenomen?

De heer Bilder (CDA): Misschien houd ik nu toch hetbetoog dat ik bij de heer Heijnen daarnet wel wildehouden, maar niet durfde te houden. De visie is vanbelang om de discussie in de provincie goed te kunnenvoeren. Zij speelt namelijk een rol in de discussie overhoe het verder moet. Ik heb daarbij echter aangetekenddat wij geen ″ja″ zeggen als de visie een soort blauwdrukwordt waarmee gemeenten worden gedwongen tot ietswat zij zelf niet willen.

Mevrouw Van Gent (GroenLinks): Ik kan hieraan geentouw vastknopen. Ik heb nog een laatste vraag overAndijk, Wervershove en Medemblik. Wij hebben veelpoeha en omtrekkende bewegingen gezien van de heerBilder, maar mag ik concluderen dat hij instemt met dieherindeling?

De heer Bilder (CDA): Bij mijn weten heb ik dit ookgezegd. Dat is een kwestie van luisteren.

De heer Van Beek (VVD): Ik luister goed. Daarom ben ikeven opgestaan, want de heer Bilder heeft toch wel heelernstige dingen gezegd over hoe hij met een aantaldingen denkt om te gaan. De herindeling is er volgensmij om problemen op te lossen. Hoe wil de heer Bilderhet probleem van de gemeente Hoorn oplossen? Diekwestie hoeft overigens niet opgelost te worden met eenherindeling, want dat kan ook met grenscorrecties.Bedoelde de heer Bilder echter te zeggen dat hij er nietsaan wil doen?

De heer Bilder (CDA): De Kamer heeft mij niet horenzeggen dat de gemeente Hoorn in haar eigen sop moetgaarkoken. Als de heer Van Beek dat stelt, zeg ik: nee, zois het niet. De stelling is dat de gemeenten in het gebied,wat mij betreft onder leiding van de provincie, met elkaarmoeten praten over de mogelijkheden voor het oplossenvan de problemen waar zij tegenaan lopen. In het enegeval houdt dit in dat de ene gemeente wat bouwt tenbehoeve van de opvang van de andere gemeente, in hetandere geval kan dit een grenscorrectie inhouden. Alsgemeenten samen tot de ontdekking komen dat hetsamenvoegen van de gemeenten de beste oplossing is,

dan kan dat ook een keuze zijn. Maar dat moet dan weleen keuze zijn. Ik betoog hier dat niet in een provincie-huis of waar dan ook moet worden bedacht wat er moetgebeuren, waardoor gemeenten vervolgens tegen hunzin worden meegesleurd in de richting van één endezelfde oplossing van allerlei problemen, namelijk:schaalvergroting. Dat geldt zeker voor gemeenten dienog maar net zijn ontstaan. Daar zijn wij niet voor teporren.

De heer Van Beek (VVD): De heer Bilder schetst demakkelijkste situatie, namelijk de situatie waarin burenhet met elkaar eens worden. Soms worden die het echterniet met elkaar eens, zeker niet als de ene gemeente watmoet afgeven en de andere er wat bij krijgt. Ik vraag hemdezelfde vraag te beantwoorden voor een situatie waarinburen het niet met elkaar eens worden. Vindt de heerBilder dat de gemeente Hoorn dan geholpen moetworden door de provincie of door ons, maar dat in iedergeval de oplossing binnen het grondgebied van degemeente Hoorn moet worden mogelijk gemaakt?

De heer Bilder (CDA): Er moeten oplossingen mogelijkworden gemaakt. Wat mij betreft hoeven die oplossingenniet per definitie mogelijk te worden gemaakt binnen hetgrondgebied van de grootste gemeente, in de zin dat hetgrondgebied van de grootste gemeente qua inwonertalmoet worden uitgebreid. Gemeenten moeten daar zelfmet elkaar over praten. Ik heb volgens mij zojuist heelconcreet aangegeven dat de CDA-fractie niet met degedwongen herindeling zal instemmen. Dat wil echterniet zeggen dat wij niet met andere oplossingen kunneninstemmen, die hier eventueel ook onderdeel van deagenda kunnen uitmaken.

De heer Van Beek (VVD): De heer Bilder loopt weer weg.

De heer Bilder (CDA): Nee, ik loop niet weg!

De heer Van Beek (VVD): De problemen van degemeente Hoorn worden niet opgelost in de gemeenteMargraten, om maar eens een voorbeeld te geven. Hetgaat om de gemeente Hoorn, want die heeft eenprobleem. Bent u bereid om dat probleem ten behoevevan de gemeente Hoorn op te lossen?

De heer Bilder (CDA): Volgens mij heb ik zojuistaangegeven dat de oplossing primair in het gebied zelfmoet worden gezocht. Als mensen, bestuurders, er ineen gebied volstrekt niet met elkaar uitkomen, op geenenkele wijze, dan zullen wij alsdan in de Kamer moetenbekijken hoe daarmee moet worden omgegaan. Datbetreft wel een heel hypothetische situatie. Ik hebaangegeven dat herindeling dan niet het wapen moetzijn. Daar doe ik niet aan af.

Voorzitter. Als u het goed vindt, dan ga ik graag doormet de volgende herindeling. Die betreft de gemeentenMaarssen, Breukelen, Loenen, Abcoude en De RondeVenen. Vorig jaar mei werden wij geconfronteerd meteen voorstel tot samenvoeging van de gemeentenAbcoude, Breukelen, Loenen en De Ronde Venen tot eennieuwe gemeente die de naam Vecht en Venen zoumoeten krijgen.

Tijdens de hoorzitting in Breukelen vorig jaar maartwerd duidelijk dat drie van de vier betrokken gemeentenhet toen voorliggende voorstel niet steunden. Volgens

Bilder


mij heeft de Kamer toen gedaan wat zij moest doen,namelijk het voorstel aanhouden en vragen om te zoekennaar een breder gedragen voorstel. Dat is gedaan en ookgoed gedaan. Dat heeft ertoe geleid dat er nu eenvoorstel voorligt waar niet vier maar vijf gemeenten bijbetrokken zijn, een voorstel dat bij alle betrokkengemeenten op voldoende steun kan rekenen.

Toen de CDA-fractie vorig jaar haar aarzelingen overhet op dat moment voorliggende voorstel naar vorenbracht, kreeg zij als reactie dat in dit gebied al 25 jaarover herindelingen wordt gesproken en dat zij er in ditgebied toch nooit zullen uitkomen. Ik ben blij dat ik kanconstateren dat zij er wel degelijk samen zijn uitgeko-men. In enkele betrokken gemeenten is er erg veel werkvan gemaakt, is de bevolking er ook heel nadrukkelijk bijbetrokken en hebben de raden daarna knopen doorge-hakt. Wat mij betreft verdienen de gemeenteraden vanBreukelen en Loenen hiervoor bijzonder hulde, maar ikwil ook mijn respect uitspreken voor de raad van degemeente De Ronde Venen. Die gemeente heeft nietgezocht naar groot, groter grootst, maar heeft deverleiding van het groot kunnen worden afgewogentegen andere aspecten, zoals een goede financiëleuitgangspositie. Gedegenheid op langere termijn heeftgewonnen van bestuurlijke flinkheid. Het heeft een jaarlanger geduurd, maar dat was de moeite waard.

In dat kader verbaas ik mij over de opmerking van hetprovinciebestuur van Utrecht in de brief bij het herinde-lingsvoorstel, dat men hoopt dat het Rijk, in casu deTweede Kamer, zich in de toekomst zal beperken tot eenmeer procesmatige toets. Dit is echt onbegrijpelijk. Juistbij deze herindeling is overduidelijk geworden dat hetgoed is dat de landelijke volksvertegenwoordigers hetoor hebben geleend aan lokale bezwaarmakers. Hierheeft de democratie gefunctioneerd zoals de democratiehoort te functioneren. Hier hebben mensen weer kunnenzien dat je met goede argumenten en een gedegen enconstructieve opstelling bestuurlijke trajecten kuntbeïnvloeden en dat er rond herindelingstrajecten niet hetfatalisme bepalend is in de trant van: ″ze doen maar, hetis toch allemaal al geregeld″, maar dat er wel degelijkveranderingen mogelijk zijn als je met een goed verhaalkomt, met goede argumenten en met onderbouwdebezwaren. Het provinciebestuur van Utrecht moet zichzelf maar de spiegel voorhouden, in plaats van debevoegdheden van de Tweede Kamer ter discussie testellen.

Het spreekt voor zich dat wij met het voorstel tot hetsamenvoegen van Breukelen, Loenen en Maarssen enmet het samenvoegen van De Ronde Venen en Abcoudeinstemmen. De gemeenten Bodegraven en Reeuwijkhebben al enkele jaren lang op een zorgvuldige wijzenaar de samenvoeging toegewerkt. Het voorstel daartoewordt lokaal breed gedragen. Wij stemmen ermee in, inde overtuiging dat hier een vitale gemeente ontstaat diein de nieuwe omvang ook toekomstbesteding is. VoorEijsden en Margraten geldt eveneens dat er een bewustekeuze is gemaakt. Het is goed dat dit tot het voorlig-gende voorstel heeft geleid. Wij stemmen er derhalvemee in. De gemeente Lith heeft heel bewust gekozen omop te gaan in de gemeente Oss. In de overtuiging datmen lokaal de keuze voor de toekomst het beste kanmaken, sluiten wij ons aan bij het voorliggende voorstel.

Ik rond af. Met de meeste voorstellen kunnen wij nureeds instemmen. Wel zien wij uit naar de beantwoor-ding van de daarover gestelde vragen. Wij wensen alle

nieuw te vormen gemeenten een heel goede toekomsttoe.

©

De heer Van Raak (SP): Voorzitter. Ik heb een cadeautjevoor de staatssecretaris. Het zijn ruim 4000 handtekenin-gen die zijn opgehaald in Nijefurd en Wûnseradiel. 4000mensen, een groot deel van de bevolking, zijn tegen dezenieuwe monstergemeente in Zuidwest Friesland, dieruim een kwart van de provincie Friesland groot wordt.Al die handtekeningen zijn opgehaald door het actieco-mité Fan Ûnderen op, ″van onderop″, dat moet het CDAtoch aanspreken. In januari is de actiegroep vanuitFriesland naar Den Haag gekomen met spandoeken,strijdliederen en actiefietsen. We hebben zelf nog in desjees mogen zitten. Niet de provincie Friesland, niet degemeenteraden, maar die actiegroep vertolkt degevoelens van de bewoners. Ik ben trots dat alsbestuurders falen, bewoners hun verantwoordelijkheidnemen en zich laten horen. Graag wil ik deze handteke-ningen, dit heel dikke pak, hierbij via de voorzitteraanbieden aan de staatssecretaris. Ik zou zeggen: kijkt uer eens naar en luistert u naar deze noodroep van demensen uit Friesland.

De vraag die wij vandaag moeten beantwoorden, is:van wie is de lokale democratie? Wat de SP-fractiebetreft, is het duidelijk. De lokale democratie is niet vanprovinciale bestuurders en ook niet van het gemeentebe-stuur. De lokale democratie is van de mensen, van debewoners van onze dorpen en steden. Als wij gemeentengaan herindelen, wordt de lokale democratie opgeheven.Dat kan, wat de SP-fractie betreft, alleen als de inwonershet daarmee eens zijn. Het is hun democratie. Je gaatook niet de fiets van de buren verkopen. Laat ik heelduidelijk zijn: de SP zal niet instemmen met de samen-voeging van Bolsward, Nijefurd, Sneek, Wûnseradiel enWymbritseradiel. Dit is geen gemeente meer, het is eennieuwe provincie. Even groot als de helft van deprovincie Utrecht, met zes steden en 63 dorpen, in totaal69 kernen. Sorry, voorzitter, voor mijn woordkeus, maarik heb echt geen andere: dit is toch volslagen idioot? Hoedenkt de staatssecretaris dat mensen in deze nieuwegemeente ooit een lokaal gemeenschapsgevoel kunnenkrijgen met een dorp 68 kernen verderop? Wat is datvoor grootheidswaan? Wie heeft hier voordeel bij? Dit isgeen lokale democratie, het is tekentafelanarchie.

Ik moet ook zeggen dat de manier waarop dezeherindeling is aangepakt, een belediging is voor debewoners. Uit Nijefurd regende het afwijzende zienswij-zen. In Wûnseradiel blijkt uit een telefonische enquêtedat 49% tegen de herindeling is en slechts 31% voor. Uiteen onderzoek van de provincie Friesland onder 600mensen bleek 61% tegen de herindeling te zijn en slechts23% voor. Uit onderzoek van het actiecomité FanÛnderen op onder maar liefst 2560 huishoudens bleek89% van de bevolking tegen deze herindeling te zijn.Waarom zijn de bestuurders doof gebleven voor hunbewoners? Waarom hebben de gemeenten niet zelfonderzoek gedaan? Iemand noemde deze nieuwegemeente ″Verkwanseradiel″. Alternatieven voor dezemonsterfusie waarvoor misschien meer draagvlak is, zijnniet goed bestudeerd. Is de staatssecretaris bereid omdat alsnog te doen en om die alsnog voor te leggen aande bevolking?

Bilder


Wij moeten de procedure van de herindelingbeoordelen. Nou, daar kan de SP kort over zijn: die isslecht. De provinciale staten van Friesland hebben eenmotie aangenomen met de oproep om – nu moet ik datals Brabander in het Fries zeggen – ″yn elk gefal gjinpositive sjenswise nei de minister te stjoeren″. Daar isgeen woord Fries bij! Het betekent zoiets als: in elk gevalgeen positieve zienswijze naar de minister te sturen. Datdoen de provinciebestuurders vervolgens toch! En destaatssecretaris zegt dat de staten enige kanttekeningenhebben geplaatst. Nee, ze hebben niet enige kanttekenin-gen geplaatst. Kennelijk hebben de vertalers van hetministerie even zitten slapen. Hier staat toch echt dat destaten van Friesland geen kanttekeningen hebbengemaakt, maar zeggen dat er geen positief herindelings-advies is. Klaar. Wat de SP ook erg stoort, is dat deherindeling helemaal geen onderwerp is geweest vanverkiezingen. Tijdens de raadsverkiezingen van 2006 waser helemaal geen sprake van herindeling. Deze herinde-ling stond ook in geen enkel verkiezingsprogramma. Enbij de raadsverkiezingen van dit jaar hebben de inwonersvan deze gemeenten helemaal niet mee kunnen doen. Debewoners is niet om hun mening gevraagd, maar is welde mogelijkheid ontnomen om zich uit te spreken.

In wat voor een gemeente Zuidwest Friesland komenstraks 82.000 Friezen te wonen? Wat wordt dat voor eengemeente, waar straks 82.000 Friezen moeten gaanwonen? Is dat een samenhangende gemeente? Ik vreesvan niet. Van Stavoren naar Sneek is het bijna een uurrijden, tenminste, als je flink doorrijdt met de auto. Enhoe is het met het openbaar vervoer? Hoe lang doe jeerover, staatssecretaris, om met het openbaar vervoervan Pingjum of Lollum naar Sneek te gaan of vanWoudsend of Smallebrugge naar Sneek? Of van Warnsof Hemelum naar Sneek? In hoeverre voelt een inwonervan Idzegahuizum zich betrokken bij wat er gebeurt inUitwellingerga? Wil iemand uit Molkwerum raadslidworden om beslissingen te nemen over Kimswerd? Nee,natuurlijk niet!

Hoe zit het met de voorzieningen? In een gemeentebestaat al snel de neiging om voorzieningen te centrali-seren, in dit geval in Sneek. Dreigen er nu geenvoorzieningen uit de dorpen te verdwijnen?

Hoe zit het met de dienstverlening van de gemeente?De staatssecretaris zegt dat digitale dienstverlening eenoplossing kan zijn. Dank u de koekoek! Daar geloof ikniets van. Mensen die contact willen met hun gemeente,willen niet naar internet; zij willen naar een gemeente-huis.

Wat de SP betreft, komt er geen monstergemeente inZuidwest Friesland. De bestuurders in Friesland moetenhun werk overdoen en met plannen komen die wel degoedkeuring van bewoners kunnen wegdragen. Kan destaatssecretaris anders beter de regie overnemen? Ik zalhier in tweede termijn een motie over indienen. Daarbijwil ik haar in ieder geval oproepen om niet op voorhandte bezuinigen. Telkens zie je dat er bezuinigingengepaard gaan met deze herindelingen, maar de ministerweet ook – dat is voldoende onderzocht – dat herindelin-gen geld kosten, tien, vijftien jaar lang geld kosten. Bijelke herindeling wordt de gemeente voor miljoenengekort, terwijl iedereen ondertussen weet dat herindelin-gen juist heel duur zijn.

Dit geldt ook voor de fusie tussen Wervershoof, Andijken Medemblik. Daar is het nu toch gebeurd. Degemeente Andijk heeft nagelaten, de bewoners hun

mening te vragen over deze fusie, maar de leden van hetactiecomité Liever ZelfstAndijkig hebben wel hunverantwoordelijkheid genomen. Zij hebben wel onder-zoek onder de bevolking gedaan. De uitslag laat niet naarzich raden. 2.714 inwoners hebben meegedaan aan ditonderzoek. Dat is 55% van de bevolking. Maar liefst 80%is tegen deze fusie met Wervershoof en Medemblik,slechts 13% is voor. De inwoners van Andijk kondentijdens de raadsverkiezingen van maart hun stem ookniet laten horen. Het actiecomité Liever ZelfstAndijkigheeft de bewoners alsnog een stem gegeven. Ook meerin het algemeen wil ik dit actiecomité trouwens van hartecomplimenteren. Het is zeer gedreven, maar ook zeerprofessioneel. De informatie die het de burgers vanAndijk, maar ook ons, heeft gegeven, bijvoorbeeld viaeen prachtige referendumkrant, is heel wat waardevollergebleken dan de informatie van de gemeente.

West-Friesland lijkt wel een slecht bedrijf, datvoortdurend in een reorganisatie zit. De huidigegemeente Medemblik is pas in 2007 ontstaan, door desamenvoeging van de toenmalige gemeenten Medem-blik, Noorder-Koggenland en Wognum. Tijdens dehoorzitting bleek dat er nog veel bestuurlijke problemenzijn in Medemblik als gevolg van de oude herindeling,vooral als je met ambtenaren praat. Medemblik zit nog ingrote problemen als gevolg van de vorige herindeling.Los je die dan op met een nieuwe herindeling? Nee, dieproblemen vererger je alleen maar. Herindelingen zijnoverigens zelden een oplossing voor financiële enbestuurlijke problemen. Samenvoegingen kosten juistheel veel geld en geven heel veel bestuurlijke romp-slomp, jarenlang. Is het niet veel beter dat Medemblikeerst orde op zaken stelt, voordat het begint aan eennieuw herindelingsavontuur?

De buurgemeenten zijn helemaal niet gelukkig metdeze herindeling. Enkhuizen en Hoorn wijzen desamenvoeging af. De gemeente Stede Broec deed dat ineerste instantie ook, maar krabbelde naderhand om eenof andere reden weer terug. Ook in Drechterland, dat in2006 is ontstaan uit de samenvoeging van het toenma-lige Drechterland en Venhuizen, zijn ze helemaal nietgelukkig.

Andijk is een prachtig dorp. Ik vond het een gezelligerommeligheid hebben, met veel voorzieningen en eengoed verenigingsleven. Volgens bewoners is dit delangste lintbebouwing van Nederland. Die bewoners zijnhoofdzakelijk georiënteerd op Enkhuizen en Stede Broec.Uit een onderzoek door De Andijker bleek dat mensenook veel minder kritisch zijn over een eventuelesamenvoeging met Enkhuizen en Stede Broec. Enkhuizenen Hoorn vrezen dat de samenvoeging van Andijk metMedemblik en Wervershoof de problemen van de regioniet oplost maar de mogelijkheden voor verbetering juistbeperkt. De SP wil graag de visie van de staatssecretarisop de bestuurlijke toekomst van West-Friesland. Bijeerdere herindelingen in de regio werd telkens gezegddat hiermee de bestuurlijke problemen zouden wordenopgelost, maar dat was dus niet het geval. Welkeherindelingen staan ons in de toekomst hier nog meer tewachten? Waarom moeten Andijk, Medemblik enWervershoof worden samengevoegd en waarom moetdat per se nu? Zijn de gemeenten daar al klaar voor?Waar komt bijvoorbeeld het gemeentehuis? Dat lijkt mijin een nieuwe gemeente toch wel het minst. Klopt hetdat dat het oude DSB-kantoor in Wognum moet worden?Dat is ongetwijfeld een heel mooi gebouw, maar dat

Van Raak


heeft ook wel een nadeel. Het ligt namelijk helemaal aande rand van de nieuwe gemeente en niet in het centrum.Wat vindt de staatssecretaris daarvan? Slopen is eenoptie. Wat vindt zij een goede oplossing?

Het actiecomité Liever ZelfstAndijkig is erg kritischover de eigen bestuurders. Die regeren volgens hen alsregenten met de rug naar de bevolking. Het actiecomitéwil uitstel van deze herindeling om eerst een visie teontwikkelen op de hele regio en vervolgens het laatstewoord te geven aan de inwoners. Ook hier blijkt dat debevolking weer veel slimmer is dan de bestuurders enhet veel beter door heeft hoe je met dit soort dingenomgaat. Wij zijn het daar dan ook van harte mee eens.Volgens de SP moeten wij in West-Friesland een pas opde plaats maken en eerst een goed plan maken voor dehele regio. Zo’n goed plan dat bestuurders de bewonersniet voor het blok hoeven te zetten maar gewoon kunnenovertuigen, zoals het hoort. Ook daarover zal ik intweede termijn een motie indienen.

Dan naar Vecht en Venen, want in mei vorig jaar is deSP samen met de meerderheid van deze Kamer gaanliggen voor een monstergemeente in Utrecht. Desamenvoeging van Abcoude, De Ronde Venen, Breukelenen Loenen hebben wij toen tegengehouden, samen methet CDA. Wat waren we trots! Zullen we dat vandaag inFriesland en West-Friesland weer doen? Het CDA kan hetwel, dat hebben we gezien, ze moeten alleen een beetjevolhouden.

De heer Bilder (CDA): Zo af en toe heb ik het gevoel datwij een eind komen als CDA en SP. Het lukt overigensniet altijd. Daar waar wij het vorig jaar nog van harteover een aantal dingen met elkaar eens waren, moet ikwel zeggen – dat is dan ook een vraag aan u – dat ik nuconstateer dat wij wel heel fundamentele verschillen vanmening hebben. Want u vraagt aan de staatssecretaris –en ik vraag mij af of u dat werkelijk tot haar taak rekent –om zich te bemoeien met de keuze van de locatie vaneen gemeentehuis in een nieuwe gemeente. Dat vind ikwel een brevet van onvermogen in de richting van deverantwoordelijke bestuurders in het gebied. Dus hoekijkt u nu werkelijk aan tegen gemeentebestuurders als uaan de ene kant die gemeentebestuurders wilt wegzettenals mensen die het allemaal niet snappen en die links enrechts worden ingehaald door actiegroepen, en als u aande andere kant het kiezen van een locatie voor eengemeentehuis nog niet eens aan een gemeentebestuurdurft toe te vertrouwen maar daarover de staatssecreta-ris bevraagt? Wat is de betekenis van de lokale democra-tie in de ogen van deze SP?

De heer Van Raak (SP): Als de lokale bestuurders nietvoor een gemeentehuis kunnen zorgen, dan is er geenlokaal bestuur, want dan is er geen gemeentehuis. Alslokale bestuurders dát niet eens kunnen, als zij niet eenskunnen zorgen voor hun eigen gemeentehuis, dankunnen ze zeker geen gemeente besturen. Ja, ik heb heelveel kritiek op bestuurders die iets doorduwen tegen dewens van de bevolking in. Ik heb nóg grotere problemenmet provincies die dat doen, zoals de provincie Limburg,zoals de provincie Utrecht, zoals de provincie Friesland,zoals de provincie Noord-Holland. De vorige keer hebbenwij in Utrecht het ontstaan van een monstergemeentevoorkomen door de staatssecretaris een opdracht tegeven en het wetsvoorstel te laten liggen. De staatsse-cretaris heeft van ons de opdracht gekregen om het

beter te doen, in overleg met de gemeenten. Ik stel voordat nogmaals zo te doen.

De voorzitter: De heer Van Raak vervolgt zijn betoog.

De heer Van Raak (SP): De bevolking van Abcoude, DeRonde Venen, Breukelen en Loenen was de vorige keertegen. Drie van de vier gemeenten waren ook tegen,maar de provincie drukte deze herindeling door. Nuschijnt de provincie Utrecht boos te zijn. Wat eenarrogantie! Wat misplaatst! De bestuurders in Utrechtzouden zich moeten schamen. Zij hebben blijkbaar nogniets geleerd. De gemeente Veen en Vecht zou leiden toteen ongelukkig huwelijk, een gedwongen huwelijk tussenvier partners die nooit op elkaar verliefd zullen worden.Zo’n liefdeloos huwelijk wilde de SP niet, en het CDAdestijds ook niet. Ik hoop niet dat wij vandaag opnieuwliefdeloze huwelijken tot stand gaan brengen in Frieslanden West-Friesland.

Wij hebben de staatssecretaris een opdracht meegege-ven. Als er geen steun is voor een gemeente Veen enVecht, is er wellicht wel steun voor een gemeente Veenen een gemeente Vecht. Onze voorkeur ging uit naar eenVeengemeente met daarin Abcoude en De Ronde Venen,en een Vechtgemeente met daarin Breukelen, Loenen enliefst ook Maarssen. De staatssecretaris heeft haarhuiswerk gedaan. De samengevoegde gemeentenBreukelen, Loenen en Maarssen willen ″Stichtse Vecht″gaan heten. De gemeenten Abcoude en De Ronde Venenzijn nog niet uit de nieuwe naam. Zijn er daar behalve denaamgeving ook nog andere problemen? Is de bevolkinger wel naar gevraagd? Het is uiteraard wel interessantdat wij hier weer iets hebben bedacht, maar de heerBilder heeft gelijk: de lokale democratie is van demensen. Ik heb begrepen dat mensen in Loenen nog nietzo enthousiast zijn. Hoe heeft de staatssecretaris datonderzocht en hoe gaan we de mensen in Loenenenthousiast maken? Verder wil ik voorkomen dat DeRonde Venen moet opdraaien voor de problemen vanAbcoude. Goed nabuurschap is mooi, maar Abcoude zitfinancieel in de problemen. Hoe gaan we voorkomen datDe Ronde Venen daarvoor moet opdraaien?

Het is heel goed, maar ook opmerkelijk, dat de Kamerzo hard heeft moeten optreden. Welke lessen heeft destaatssecretaris getrokken uit de gang van zaken? Welkelessen trekt men daaruit vandaag in bijvoorbeeldFriesland en West-Friesland?

Ik kom nog even terug op de provincie Utrecht. Mijnmedewerker snapt het niet meer. Wij hebben van deprovincie Utrecht twee brieven gekregen. Zij zijn beidegedateerd op 13 november 2009 en hebben beidehetzelfde nummer. Toch staat in de ene brief een anderetekst dan in de andere. Mijn medewerker, hij heet Erik,weet niet welke van de twee brieven in het dossier moet.In de ene brief schrijven de bestuurders van de provincieUtrecht: Wij spreken wel de hoop en verwachting uit dathet Rijk zich in de toekomst beperkt tot een procesmatigetoets op herindelingsvoorstellen, conform het Beleidska-der gemeentelijke herindeling. Vertaald naar gewone-mensentaal staat daar: Wij verwachten wel dat deTweede Kamer en de regering zich voortaan nergensmeer mee bemoeien. In de tweede brief, met dezelfdedatum en hetzelfde nummer, is die zin geschrapt. Graagzou ik de mijnheer of mevrouw willen spreken die dezezin in de brief heeft gezet, en de mijnheer of mevrouwdie hem heeft geschrapt. Wat een hautain gedrag is dat!

Van Raak


Provinciale bestuurders in Utrecht hebben gefaald. Zijhebben een herindeling tegen de wil van de bevolking envan de gemeenten doorgedrukt en nog eens doorge-drukt. Zelfs het CDA was tegen! De Tweede Kamer heeftmoeten ingrijpen. Zij heeft de staatssecretaris op padgestuurd. Ik hoop dat zij de provinciebestuurders inUtrecht flink aan de oren heeft getrokken. Maar wat doende hautaine bestuurders in Utrecht? Zij proberen ons deles te lezen. Zij zeggen: wij gaan er wel van uit dat jullieje in de toekomst niet meer met ons bemoeien. Welnu,provinciale bestuurders in Utrecht, wij gaan ons weldegelijk met jullie bemoeien als jullie geen fatsoenlijkbeleid maken. Ik vind deze brief echt een grof schandaal.Ik wil daarvan in de toekomst verschoond blijven, damesen heren.

Wij zien hoe er, ondanks de regenten in Utrecht, tocheen goed voorstel voor een herindeling kan komen datenthousiasmerend kan werken. Als de staatssecretarismij kan verzekeren dat ook de mensen in Loenen en inDe Ronde Venen tevreden zijn, dan kunnen we verder. Ikhoop dat het voor Maarssen, dat eerst niet mee wildedoen maar zich alsnog heeft laten verleiden, geenvechthuwelijk wordt met Breukelen en Loenen. Wijwensen de bevolking daar veel succes.

Wij maken een mooie tocht door Nederland. Deze leidtons nu naar Margraten en Eijsden in het uiterste zuidenvan het land. Hier lijkt wel draagvlak bij de gemeentenen – als ik het goed heb – ook bij de bevolking tebestaan. Graag krijg ik daarvan een bevestiging van destaatssecretaris. Wij weten het niet zeker. Het is weereens niet onderzocht. Dat is jammer. Er hebben welinformatiebijeenkomsten plaatsgevonden en mensenhebben kunnen reageren via websites. Maar dat is tochniet hetzelfde als dat je aan de mensen vraagt wat zijervan vinden. De SP is verbaasd dat deze herindelingeen oplossing moet bieden voor de slechte samenwer-king tussen Eijsden en Margraten. Er is dus een slechtesamenwerking. Daarom ga je de gemeenten samenvoe-gen. Dat lijkt mij niet zo’n goed idee. Deze gemeentenwerken sinds 2006 intensiever samen. Volgens destaatssecretaris heeft deze samenwerking geleid totwederzijds wantrouwen. Je bent als het ware inondertrouw, krijgt ruzie, en besluit dan maar om te gaantrouwen. Waaruit bestaat dat wederzijdse wantrouwendat door de betere samenwerking is ontstaan? Hoe kanhet wantrouwen door een samenvoeging wordenweggenomen? Ik zou menen dat je een muurtje tussende gemeenten zou moeten zetten in plaats van ze samente voegen. Ik ben van mening dat de problemen doorsamenvoegen alleen maar groter worden. Zou het nietbeter zijn om eerst het wantrouwen weg te nemen enpas dan te beginnen met een herindeling? Ook in ditgeval acht de SP het niet verantwoord om in geval vaneen fusie bij voorbaat geld bij gemeenten weg te halen.Het kost geld om gemeenten geld samen te voegen.Stop er dan ook alsjeblieft wat meer geld in in plaats vanminder.

De gemeenten Lith en Oss hebben in ieder gevaluitgebreid de moeite gedaan om de mening van debevolking over de herindeling te onderzoeken. 83% vande bewoners van Lith wil graag bij Oss horen. De SPheeft ook zelf onderzoek gedaan in Oss en Lith.Inderdaad willen de bewoners het. Lith wordt opgeno-men in het huidige bestel van wijk- en dorpsraden vande gemeente Oss waarmee vertegenwoordigers vanwijken en dorpen nauw bij het bestuur worden betrok-

ken. Dat gebeurt niet alleen door ambtelijke ondersteu-ning, een wijkcoördinator en kleine subsidies voorprojecten, maar ook in de vorm van advies overruimtelijke ordening en dergelijke zaken. Is dat eenvoorbeeld voor andere gemeenten over de herindelingwaarvan wij vandaag spreken? Dat vraag ik aan destaatssecretaris. In Berghem, Megen en Ravenstein, dieeerder zijn samengevoegd met Oss, zijn hiermee goedeervaringen opgedaan. Uit een inwonerspeiling blijkt datde kernen Maren-Kessel en ’t Wildt – dat laatste is weleen heel kleine kern, maar toch – een voorkeur hebbenvoor aansluiting bij Den Bosch. Blijkbaar is hun oriëntatieop deze stad groter. Waarom is niet aan deze wensvoldaan? Dat kan toch makkelijk? Deze kleine kernenkunnen toch ook bij Den Bosch worden gevoegd? De SPvindt het ook in dit geval niet verantwoord om eenfusiegemeente op voorhand te korten. Herindelingenkosten geld. Dat geldt ook in dit geval.

Dat brengt ons ten slotte bij Bodegraven-Reeuwijk.Voor deze herindeling in het Groene Hart is draagvlak bijde gemeente, maar volgens mij ook bij de bevolking.Hoewel, wij weten het natuurlijk niet zeker, want debewoners is weer eens niets gevraagd. En dat is jammer,maar dat had ik al gezegd. Wel is een aantal zoge-noemde dorpsgesprekken gehouden. Besturen in hetGroene Hart is niet gemakkelijk. De druk op de grond isgroot: natuur, water en recreatie naast woningbouw,landbouw en bedrijven. De bestuurskracht van Bodegra-ven en Reeuwijk is voldoende. Waarom is dan tochgekozen voor samenvoeging? Waarom kunnen degemeenten niet volstaan met goede samenwerking? Destaatssecretaris zegt dat deze herindeling mede hetgevolg is van decentralisatie van taken. Dat is toch welheel vreemd. Veel mensen wonen graag in een kleinegemeente, waar het bestuur dicht bij de burger staat.Deze gemeenten krijgen vervolgens allerlei nieuwe taken,vaak met te weinig geld. Dat is dan weer een reden voorsamenvoeging, voor herindeling, waardoor het bestuurjuist weer verder af komt te staan van de burgers. Dat isde paradox van de herindeling. Ik wil graag eenantwoord van de staatssecretaris op deze paradox.Immers, zo komen wij steeds verder af van wat wij envooral de bewoners eigenlijk willen. De SP vindt het ookin dit geval niet verantwoord om een fusiegemeente bijvoorbaat te korten. Want, u had het al begrepen,voorzitter, herindelingen kosten geld.

©

Mevrouw Van Gent (GroenLinks): Voorzitter. Wij kennenallemaal, of in ieder geval een aantal van ons, hettelevisieprogramma van Herman den Blijker: Herrie In DeKeuken. Het is nu ″Herrie In De Huiskamer″. Herindelin-gen gaan soms ook gepaard met herrie en opwinding,wat ik op zich heel goed kan begrijpen. Het komt voormensen vaak heel dichtbij als er aan hun gemeentewordt getornd. Vaak is het geen feest van de democratie.Soms gaat het goed, maar vaak gaat het ook mindergoed wat het betrekken van de bewoners bij dit soortprocessen betreft.

De GroenLinksfractie vindt het betrekken van debewoners in een vroeg stadium van heel groot belang.Dat is belangrijk om ze bij het proces betrokken tehouden en om ze betrokken te maken bij een eventuelenieuwe gemeente. Als de start van meet af aan niet goedis, kost het vaak heel veel tijd en moeite en gedoe

Van Raak


voordat je samen weer door één deur kunt en deschouders onder een nieuwe gemeente kunt zetten. Bijsommige herindelingen is dat niet helemaal optimaalverlopen. Ik zal daar straks nog op ingaan.

Voor de GroenLinksfractie zijn herindelingen niet perse een doel. Kleinschaligheid is ook niet per se een doel,zeg ik er meteen bij. Ons gaat het erom dat het eenmiddel moet zijn om het voorzieningenniveau voor debevolking in stand te houden en te verbeteren. Het moetimmers wel beter worden in plaats van slechter. Dedemocratische legitimatie moet verbeteren. Nu hebbenwij vaak te maken met gemeenschappelijke regelingenwaarbij mensen met elkaar vergaderen over heelbelangrijke zaken maar waarbij de gemeenteraad alleenin een soort getrapt systeem betrokken is. Wij vinden hetniet goed om dat eeuwig in stand te houden.

Ik zei het al, het moet beter zijn voor de bewoners. Degemeente moet beter op haar taken zijn voorbereid. Datspeelt natuurlijk ook bij herindelingen. Er wordt veelgedecentraliseerd naar gemeenten, ook in geval vanbelangwekkende zaken. Deze moeten, niet omdat wij datop papier zo leuk vinden, voor diezelfde bewoners zogoed mogelijk geregeld worden. Ik heb het dan oversociale elementen zoals welzijn. Zo moet de Wmohelemaal door gemeenten uitgevoerd worden. Groen-Links zou GroenLinks niet zijn als ze ook niet denkt aande ruimtelijke ordening: waar ga je wel en waar ga jeniet bouwen? Welke afspraken maak je met elkaar? Hoega je het groene gebied beschermen? Ook dat zijnelementen die voor onze fractie van belang zijn als wijspreken over herindelingen. Omdat er vandaag eenaantal herindelingen op de agenda staan, had ik erbehoefte aan om even in een kader te zetten hoe wijdaartegen aankijken. Ik zal nu op een aantal herindelin-gen een aantal opmerkingen maken.

Ik begin bij Bolsward, Nijefurd, Sneek, Wûnseradiel enWymbritseradiel. Ik heb twee amendementen ingediend,waar ik zo nog op terugkom. Zoals wij allemaal weten inde Kamer, omdat wij dat van dichtbij of van wat verderweg hebben meegemaakt, is er over deze herindeling deafgelopen tijd heel veel te doen geweest. Voor Groen-Links is het belangrijk dat de schaal van een nieuwegemeente in verhouding staat tot de schaal van anderegemeenten in de regio of nog nieuw te vormengemeenten in de regio. Daar is het immers nog niet klaarmet de herindeling, zoals de heer Bilder ook toegaf. Ikhoop nou niet dat mensen hierdoor gaan denken: o, wathangt ons nog allemaal boven het hoofd? Ik vindnamelijk dat het van onderop op een goede maniergeorganiseerd moet worden. Voor ons is het dus vanbelang dat de regionale samenhang in zo’n gebiedevenwichtig moet zijn. Dat vinden wij een essentieeluitgangspunt.

Ik kom zo nog op Wûnseradiel, maar ik heb meegekre-gen dat er vooral in Nijefurd veel weerstand is tegen deherindeling. Er was aanvankelijk een heel debat over deprocedure. Die zou niet goed geweest zijn. Bewonerszouden daar niet op de juiste manier bij zijn betrokken. Ikkan best invoelen dat mensen zich daar niet al te prettigover voelen. Wij zijn in Sneek geweest bij een levendigehoorzitting. Daar heb ik nog een compliment gegevenover het levendige verenigingsleven van Nijefurd, wantdat was daar zeer breed en groot vertegenwoordigd enalle delen daarvan hebben daar hun inspraak gehad.Maar ik heb daar in informele contacten, in de wandel-gangen het volgende gezegd. Het vast blijven zitten in

formele argumenten en het dreigen met rechtszaken overde gevolgde procedure, is niet de weg die je moet gaanom de kritiek op deze herindeling vorm te geven. Daarinblijven vasthangen lijkt ons niet zinnig.

De heer Van Beek (VVD): Ik begrijp het als mevrouw VanGent haar zorgen uitspreekt over de omvang van dezegemeente en ook als zij zegt dat de gemeente ook ietsmet de omgeving heeft te maken. Er moet een redelijkerelatie zijn wat de omvang betreft. Maar vindt zij demethodiek om middels een amendement de schaar erinte zetten bestuurlijk verantwoord? Daarbij bestaat hetrisico dat het ene amendement wel wordt aangenomenen het andere niet. Zij doet ook nog geen uitspraak overwat er met Bolsward zou moeten gebeuren. Zou je danniet gewoon moeten vragen: kabinet, of in dit gevalstaatssecretaris, neem dit voorstel terug en ga nog eensin overleg met de Friesland? Maar op deze manier deschaar erin zetten lijkt mij bestuurlijk niet erg verstandig.

Mevrouw Van Gent (GroenLinks): De heer Van Beek kandat bestuurlijk niet verstandig vinden. Ik heb gezochtnaar een manier om een ingewikkelde impasse tedoorbreken. Misschien tot verbazing van de heer VanBeek ben ik het helemaal met de heer Bilder erover eensdat men in Nijefurd bijvoorbeeld qua voorzieningenni-veau veel meer is gericht op Gaasterland-Sloten. Het zoudus heel logisch zijn om Nijefurd daarbij aan te latensluiten. Wûnseradiel is, gelet op de manier waaropmensen daar hun voorzieningen weghalen, veel meergericht op Harlingen. Omdat de herindeling nog niet isafgerond vind ik dat twee logische ″knippen″ in hethuidige voorstel. Dat hoeft voor Bolsward niet meteenheel dramatische consequenties te hebben, wantBolsward, Sneek en Wymbritseradiel kunnen noggewoon samengaan.

De heer Van Beek (VVD): Ik begrijp de overwegingenvan mevrouw Van Gent en wellicht heeft zij zelfs gelijk.Maar zou zij die overwegingen niet bijvoorbeeld middelseen motie kunnen voorleggen waarin zij vraagt: kan datin Friesland eens getoetst worden? Je kunt toch nietzomaar in een amendement zeggen: wij knippen er tweestukken af?

Mevrouw Van Gent (GroenLinks): Nee, maar de heerVan Beek weet ook wel dat wij het dan anders kunnenoplossen. Ik heb nu gekozen voor het middel van hetamendement. Hij zegt nu dat ik misschien wel gelijkhebt. Eigenlijk is hij dus van mening dat ik gelijk heb. Alsde staatssecretaris toezegt dat zij nog eens precies wilkijken naar hetgeen ik in mijn amendement hebgeformuleerd over Nijefurd en Wûnseradiel, ook inrelatie met de rest van het gebied en de herindelingendie hoe dan ook zullen plaatsvinden in Friesland, zal ik,afhankelijk van de toezeggingen die ik krijg, heroverwe-gen wat ik met mijn amendementen doe. Immers, zeliggen er, maar er is nog niet over gestemd.

De heer Van Beek (VVD): Mevrouw Van Gent heeftongetwijfeld de inbreng van de Kamer gelezen en hetantwoord van het kabinet daarop. Zij zal hebben geziendat er ook van mijn hand een voorstel is om na te gaanof het niet beter is om naar twee gemeenten van 40.000te gaan, inclusief Gaasterlân-Sleat. Wij staan dus niet zover van elkaar af.

Van Gent


Mevrouw Van Gent (GroenLinks): Dat klopt. Ik geef nuaan de regering mijn overwegingen mee. Ik heb daartoeeen aantal amendementen opgesteld en ik zal daarovernog kort iets zeggen. Ik wacht de reactie van de regeringaf. Natuurlijk zijn er meerdere wegen die naar de nieuwegemeente leiden. Ik ben heel benieuwd wat de staatsse-cretaris hierover zal zeggen.

De heer Van Raak (SP): De lokale democratie is van debewoners. Daarom heb ik namens de fractie van de SPvoorgesteld om dit voorstel voor een monstergemeenteterug te geven aan de staatssecretaris. Zij gaat dan terugnaar Friesland en daar wordt een voorstel geformuleerdwaar de bewoners enthousiast over zijn. Deze amende-menten zijn sympathiek, maar ik vind ze toch ook eenbeetje raar. Ik ben blij dat de fractie van GroenLinks nietde fiets van de buurman wil verkopen, maar ik heb nu deindruk dat wel het voorwiel, het frame en het stuurworden verkocht en dat via deze amendementen wordtbereikt dat het achterwiel en de bagagedrager in hetschuurtje van de buurman achterblijven.

De lokale democratie is van de bewoners. Daarom stelik voor om dit voorstel aan te houden en het terug tegeven aan de staatssecretaris. Zij gaat in de sjees naarFriesland en zal ervoor zorgen dat er een voorstel komtwaarover alle Friezen enthousiast zijn.

Mevrouw Van Gent (GroenLinks): Je kunt een fiets welhelemaal uitkleden, maar voor mij is het de vraag: waarfietst men heen? Nijefurd is veel meer gericht opGaasterlân-Sleat. Ik spreek hier namens de fractie vanGroenLinks en niet namens de SP. De heer Van Raakmoet mij de ruimte daarvoor bieden en hij doet datgelukkig ook. De vraag is dus waar Nijefurd naar toe wilfietsen – ik volg nu zijn terminologie – en dan lijkt hetniet zo logisch om Nijefurd in deze enorme gemeenteonder te brengen. Hetzelfde geldt voor Wûnseradiel datveel meer in de richting van Harlingen fietst, om in dieterminologie te blijven.

Ik heb ervoor gekozen om dit in amendementen neerte leggen. In beide gemeenten, in het bijzonder inNijefurd, is heel veel commotie en gedoe ontstaan. Wijhebben allen de inspraak bijgewoond en ik heb daardingen gehoord die ik niet zo onlogisch acht. Je kuntnatuurlijk ook een andere keuze maken, maar ik heb dezekeuze gemaakt, omdat het proces al gaande is. Het staatvast dat er herindelingen komen, dat is ook geen taboevoor mijn fractie. Dit lijkt mij dan een logische uitkomst.Het lijkt mij niet nodig om nu al het hele voorstel terugte sturen en ik verwacht ook niet dat dit zal gebeuren. Ikwacht graag eerst het antwoord van de staatssecretarisop mijn voorstellen af.

De heer Van Raak (SP): De fractie van de SP heeft ookgrote problemen met de herindeling van Nijefurd enWûnseradiel. Daarom heb ik die 4000 handtekeningenaan de staatssecretaris aangeboden. Eerst hebben degemeenteraden zitten sleutelen, toen heeft de provinciezitten sleutelen en nu moet de Tweede Kamer nog eensgaan sleutelen. Volgens mij zitten de Friezen niet tewachten op dit sleutelen van de bestuurders; zij wachtenop een voorstel waarover zij hun mening kunnen geven.Ik geef mevrouw Van Gent daarom in overweging omhet voorstel van de SP-fractie te steunen en het voorstelterug te geven aan de staatssecretaris. Zij krijgt dan alshuiswerk mee dat zij het in Friesland moet oplossen.

Mevrouw Van Gent (GroenLinks): Ik heb gedaan wat ikheb gedaan en daar sta ik nog steeds volledig achter. Ikwil ook niet dat Nijefurd of Wûnseradiel eenzaamachterblijft, want die zullen eveneens deel moeten gaanuitmaken van een groter geheel. Dat zeg ik eerlijk, maardat moeten wij wel op een andere manier doen dan nuwordt voorgesteld. Vandaar dat ik twee amendementenheb ingediend.

De heer Heijnen (PvdA): Ik moet mijn collega’s Van Beeken Van Raak bijvallen dat GroenLinks er een rommeltjevan maakt. Mevrouw Van Gent wil namelijk middels eenvluggertje een herindelingvoorstel, waar we allemaalmee worstelen, bijstellen in een richting die tot een nogslechtere uitkomst leidt. Hoe komt GroenLinks erbij datmensen in Nijefurd vooral op Gaasterlân-Sleat betrokkenzijn? Zij gaan winkelen in Workum en Koudum en als zewat verder willen weggaan, gaan ze naar Sneek ofBolsward! Maar wat moet je in Gaasterlân-Sleat als je inNijefurd woont? Er zijn andere verbanden, maar daartoeroept dit amendement niet op.

Wat ernstiger is, is dat we straks een gemeenteBolsward-Sneek-Wymbritseradiel hebben als ditamendement en het andere amendement zouden wordenovergenomen. Is dat wat mevrouw Van Gent wil? Ikvraag dat, omdat ze helemaal geen garantie heeft dat hetvia een herindeling met andere gemeenten wel goedkomt. Ik moet echt mijn collega’s bijvallen, want ik benook niet van GroenLinks gewend dat ze op een achterna-middag via een amendement zo’n proces willendoorkruisen. Mevrouw Van Gent maakt er echt eenrommeltje van.

Mevrouw Van Gent (GroenLinks): Het zijn grotewoorden: een rommeltje en een vluggertje. Het lijkt mijeerlijk gezegd volstrekte onzin. We hebben er heel goedover nagedacht. Ook kan de heer Heijnen helemaal nietnamens zijn collega’s spreken. De heer Van Beekgebruikte namelijk heel andere woorden en kon zichbovendien redelijk vinden in mijn vragen aan destaatssecretaris en in mijn amendementen. De heerHeijnen gebruikt echt te grote woorden, zeker als hijnamens zijn collega’s denkt te spreken.

De heer Heijnen (PvdA): Ik stel vast dat collega Van Gentop geen van beide vragen antwoord geeft. Aan hetamendement liggen overwegingen ten grondslag liggendie echt nergens op slaan. De inwoners van Nijefurdgaan naar Workum en Koudum en als ze wat verder wegwillen naar Bolsward en Sneek. Zij hebben namelijk nietzo heel veel meer met Gaasterlân-Sleat, eerder minder.Die overweging slaat dus nergens op. Mevrouw VanGent gaat verder ook niet in op mijn punt dat er eengemeente overblijft die bestaat uit Sneek, Bolsward enWymbritseradiel. Dat lijkt mij niet een uitkomst die hetetiket zorgvuldigheid verdient.

Mevrouw Van Gent (GroenLinks): De heer Heijnen zegtdat een gemeente Bolsward-Sneek-Wymbritseradiel nietzou kunnen. Ik moet zeggen dat ik daarvan niet overtuigdben. Daarover zijn ook eerder dingen gewisseld, zoalsdat hier prachtig heet. Verschillende fracties maken danverschillende afwegingen. Als de heer Heijnen het daarniet mee eens is, dan gun ik hem die ruimte natuurlijkgraag, maar GroenLinks heeft op dat punt een andereafweging gemaakt.

Van Gent


Ik wacht nu eerst de antwoorden van de staatssecreta-ris af. Als die overtuigend zijn, zal ik mij daarop beraden.Ik heb dit amendement niet als een vluggertje zittentikken. Hierover is goed nagedacht en bovendien heb ikhierover wel degelijk ook met de mensen ter plaatseoverlegd. Ik heb natuurlijk niet met al die vierduizendmensen die een handtekening hebben gezet, gesproken,maar dat laat onverlet dat ik een degelijke afweging hebgemaakt.

De heer Anker (ChristenUnie): Ik hoor het allemaal aanen het valt mij toch op dat de toon van het debat watlelijk wordt.

In dit debat gaat het zeker ook om zorgvuldigheid. Wijvinden het allemaal belangrijk dat het initiatief voor eenherindeling van onderop komt. Het is met het oogdaarop een beetje gek om aan het einde van dit procesmensen via een amendement voor voldongen feiten teplaatsen. Wij kunnen niet tegen hen zeggen dat hetallemaal wat anders wordt, zonder hen de gelegenheidvoor inspraak te geven. Dat is de reden waarom eenaantal van mijn collega’s en ik er moeite mee hebben datwij het voorstel via een amendement ingrijpend zoudengaan veranderen. Dat zijn wij niet gewend bij herinde-lingsvoorstellen. Als wij aan een herindelingsvoorstel ietswillen veranderen, moeten wij echt eerst terug naar demensen. Is mevrouw Van Gent dat met mij eens?

Mevrouw Van Gent (GroenLinks): Nee. Er is een langproces aan voorafgegaan met veel debatten, veeldiscussie en veel inspraakbijeenkomsten. Ik ben in hetgebied geweest en ik heb daar mensen gesproken enuiteindelijk heb ik deze afweging gemaakt. Nogmaals: deheer Heijnen en de heer Anker hoeven het daarmee nieteens te zijn, maar ik heb het volste recht om het op dezemanier voor te leggen. Nijefurd en Wûnseradiel haal ik ermet mijn amendement uit en dat betekent dat daar eenheroriëntatie moet plaatsvinden. Maar één ding is welduidelijk en dat is beide gemeenten niet staan te juichenover het voorliggende voorstel. En dat moet de heerAnker met mij eens zijn, of hij het nu leuk vindt of niet.

De heer Anker (ChristenUnie): Het gaat er niet om of ikhet leuk vind of niet. Ik word straks geconfronteerd meteen voorstel waar mevrouw Van Gent heel veel werk inheeft gestopt. Zij heeft haar best gedaan op een voorsteldat ik sympathiek of niet sympathiek vind, maar zij schietdaarmee wel een paar gaten in het oorspronkelijkevoorstel. Ik vind dat in strijd met de zorgvuldigheid.Volgens mij zijn wij allen hier van mening dat wijzorgvuldig met dit soort dingen om moeten gaan. Ik geefhet mevrouw Van Gent nogmaals ter overweging: kan ditniet op een iets minder harde manier? Nu wordt directeen streep door een paar dingen gezet. Wij, haarcollega’s, kunnen nauwelijks inzien wat de gevolgendaarvan zijn. Dan krijgen wij straks weer brieven vanmensen die zich afvragen hoe de Kamer dit nu weer inhaar hoofd haalt! Dat wil ik mevrouw Van Gent toch nogeen keer in overweging geven.

Mevrouw Van Gent (GroenLinks): Het is altijd eenafweging. Je kunt nooit iedereen, tot op de laatstepersoon, tevreden stellen. Dat snapt de heer Ankernatuurlijk ook wel. Uiteindelijk moet je daarin eenafweging maken. Uit wat wij tot nu toe hebben gehoord,blijkt dat daarin verschillende afwegingen worden

gemaakt. Als de staatssecretaris heeft gereageerd opmijn amendementen en mij wellicht enigszins istegemoetgekomen – want ik voel ook wel enigesympathie in deze zaal voor de gedachte achter mijnamendementen – kunnen wij misschien nog eensoverleggen. Ik wacht echter eerst de reactie van destaatssecretaris af op wat zachtere voorstellen. Daaroversprak de heer Van Beek ook. Wij zullen zien. Natuurlijkschiet ik gaten in het voorstel. Als ik dat niet zou willen,had ik de amendementen niet ingediend, maar dat snaptde heer Anker als geen ander.

Ik ga verder met Andijk, Wervershove en Medemblik.Wij hebben begrepen dat de herindeling door debetrokken gemeenten is opgezet, van onderop dus.Daarover wordt verschillend gedacht; ook hierover is denodige discussie geweest, dat geef ik toe. De heer VanRaak sprak daar ook over. Wij hebben ons ervan latenovertuigen dat de herindeling hier noodzakelijk isvanwege de bestuurlijke en financiële positie van debetrokken gemeenten. De fusie is al in een vergevorderdstadium en de gemeenten kunnen per 1 januari 2011over naar de nieuwe situatie. Dat is belangrijk, met namevoor Andijk, maar ook voor Wervershove en Medemblik.Met deze fusie van groene gemeenten wordt het groenekarakter van het gebied versterkt. Ik gaf net al aan dathier echt nog wel het nodige op aan valt te merken. Onzegrondhouding is positief, maar ik wil graag een reactievan de staatssecretaris. Hoe is de relatie met de rest vanWest-Friesland? Die vraag houdt de fractie van Groen-Links immers wel bezig.

De heer Van Raak (SP): Door wie heeft GroenLinks zichlaten overtuigen dat dit een goede herindeling is? Doorde buurgemeenten, die zeggen dat dit een heel slechteherindeling is? Door de ambtenaren op het gemeente-huis van Medemblik, die nog met de gevolgen van devorige herindeling zitten? Door de bevolking van Andijk,waarvan 80% zegt tegen de herindeling te zijn? Wie heeftGroenLinks over de streep getrokken?

Mevrouw Van Gent (GroenLinks): Het was een mix vanmeningen, laat ik het zo zeggen. Uiteindelijk moet je uitzo’n mix een conclusie trekken en wij hebben dezeconclusie getrokken. Dat is een voorlopige conclusie,want ik heb nog een vraag gesteld aan de staatssecreta-ris over deze herindeling.

De heer Van Raak (SP): Het was niet de bevolking, hetwaren niet de ambtenaren en het waren niet debuurgemeenten. Wie heeft GroenLinks dan over destreep getrokken?

Mevrouw Van Gent (GroenLinks): Ik laat de heer VanRaak natuurlijk niet de namen op een lijstje afvinken. Ikheb net gezegd dat het een mix van meningen was. Allemeningen die de heer Van Raak opsomt, hebben wij ookgehoord; daar hebben wij ook over gesproken, daarhebben wij ook over nagedacht. Er zijn GroenLinksemeningen en andere meningen in deze regio. Uiteindelijkhebben wij deze voorlopige afweging gemaakt, of deheer Van Raak het nu leuk vindt of niet.

De heer Van Raak (SP): Wie dan? Wie? Mevrouw VanGent zegt: ik heb alles overwogen en zij hebben mij overde streep getrokken. Wie dan?

Van Gent


Mevrouw Van Gent (GroenLinks): Precies wat ik zeg. Erzijn voorstanders van deze herindeling – misschien totgrote verrassing van de heer Van Raak – en er is kritiekop deze herindeling. Ik heb net de vraag gesteld hoedeze zich verhoudt ten opzichte van de rest van deherindelingen in West-Friesland. Daar zal de heer VanRaak het mee moeten doen. Ik zal hem niet mijn lijstjeoverleggen met de namen van degenen met wie ik hebgesproken, want hij is De Rijdende Rechter niet. Dat lijktmij te ver gaan.

Voorzitter. Ik kom te spreken over Breukelen, Loenen,Maarssen en De Ronde Venen. Het herindelingsvoorstelvan vorig jaar is teruggestuurd naar de Kamer; mijncollega’s hebben daar ook al over gesproken. De heerVan Raak zal het wel weer niet zo leuk vinden, maar defractie van GroenLinks geeft de voorkeur aan de variantvan vorig jaar: Abcoude, Breukelen, De Ronde Venen enLoenen. Daarmee werd een grote, groene gemeente ineen verder verstedelijkt gebied gewaarborgd. Dieafweging is voor de GroenLinksfractie van belang. Methet vorige voorstel ontstond een overzichtelijk gebied datsamenvalt met het Groene Hart. Om dit gebied goed teontwikkelen, is het samengaan van gemeenten noodza-kelijk. Wij vonden het ontstaan van een sterke groenegemeente ten opzichte van grote steden als Utrecht enAmsterdam en het Schipholgebied nodig. Het is in onzeogen dan ook een gemiste kans dat het voorstel toenniet is doorgegaan, maar goed, het is zoals het is. Wijhebben ervoor gevochten en wij hebben dat gevechthelaas niet gewonnen.

Met het voorliggende voorstel ontstaan er tweegemeenten waarbij de bestuurlijke en financiële positievan Breukelen, Loenen en Maarssen de komende jarenversterking nodig heeft. Men kan zich afvragen welkemeerwaarde de herindeling van Abcoude en De RondeVenen heeft. De collega’s spraken al over gelukkige,minder gelukkige en liefdeloze huwelijken. De vraag isinderdaad of het een gelukkig huwelijk wordt wantvoorlopig is het een verstandshuwelijk. Men kan zichafvragen of dat genoeg is voor een vruchtbare voort-gang. De gemeenten zijn het al niet eens over de nieuwenaam en de bestuurlijke verhoudingen verschillen sterk.Ik verzoek de staatssecretaris om aan te geven hoe zijdaartegenaan kijkt.

In hoeverre ontstaan er nu stabiele gemeenten? Wijkrijgen signalen dat Woerden in de toekomst betrokkenwordt bij herindelingen in dit gebied. Wij hadden lievereen sterke gemeente gezien die bestuurlijk mee kan inhet gebied met verschillende omliggende grote steden.Wij zien echter ook dat het voor de verschillendegemeenten bestuurlijk en financieel noodzakelijk is om teherindelen. Wij vinden dat ook een belangrijke overwe-ging. Wij hadden liever plan a gezien, maar nu plan bvoorligt, neigen wij schoorvoetend naar instemming. Wijstaan er niet bij te juichen maar wij realiseren ons dat eriets moet gebeuren.

Ik wil de overige herindelingen die op de agenda staan– Margraten/Eijsden, Lith/Oss en Bodegraven/Reeuwijk –niet tekort doen, maar alles overwegende kan mijnfractie met die herindelingen instemmen.

©

De heer Heijnen (PvdA): Voorzitter. Voordat ik aanZuidwest Friesland en de gemeenten in andere gebiedenbegin, maak ik drie opmerkingen. Allereerst ga ik in op

de controversieel verklaarde herindelingen rondomBergen, Renswoude en Bussum. Ik heb samen met deheer Bilder vastgesteld dat de staatssecretaris ons heeftgeschreven geen realistische, alternatieve mogelijkhedente zien en daarom niet voornemens is om deze demissio-naire periode te gebruiken om iets te doen in de richtingvan deze gebieden. De PvdA-fractie betreurt dat en ikverzoek de staatssecretaris dan ook om haar besluit teheroverwegen. Hoewel zij geen realistische alternatievemogelijkheden ziet, en wij misschien ook wel niet, ziende gemeenten Bussum, Renswoude en Bergen die wel.Nogmaals, ik geloof er niet in, maar ik vind wel dat wijverplicht zijn om dat zorgvuldig na te gaan.

De voorzitter: Dit onderwerp staat niet op de agenda.De staatssecretaris hoeft van mij dan ook niet hierop inte gaan in dit debat.

De heer Heijnen (PvdA): Voorzitter. Formeel hebt uabsoluut gelijk, maar vandaag is het enige moment datwij over herindelingen spreken in relatie tot de wetsvoor-stellen die wel behandeld worden. Ik heb mij dan ookverstout om daarover kort een opmerking te maken. Mijntweede opmerking is wel gericht op de vijf herindelings-voorstellen. Wij moeten namelijk vaststellen dat degehanteerde uitgangspunten – van onderop, bestuurlijkdraagvlak als belangrijkste criterium waarop herinde-lingsvoorstellen worden getoetst – tot herindelingenleiden waarbij vraagtekens kunnen worden geplaatst. Datgeldt niet alleen voor Zuidwest Friesland, maar ook voorWest-Friesland, ook voor Vecht en Venen, ook voorMargraten en Eijsden en wellicht ook voor de anderetwee herindelingen. Dat leidt bij ons tot de vraag – en devraag stellen is hem beantwoorden – of wij het bestuur-lijk draagvlak niet te zwaar laten wegen ten opzichte vancriteria zoals omvang, interne samenhang, externesamenhang en regionaal evenwicht. Ik vraag dat ook aande staatssecretaris in haar hoedanigheid van nummertwee op de CDA-lijst. Mag dat ook niet, mevrouw devoorzitter?

De voorzitter: Nee. Er zit hier een dienaar van de Kroon.

De heer Heijnen (PvdA): Tjonge jonge. Dan mag jeergens ...

De voorzitter: Nee, het spijt me. Wij zijn hier in devergaderzaal van de Staten-Generaal.

De heer Heijnen (PvdA): Het is vast volstrekt misplaatstdat ik het gevoel heb dat u strenger bent voor mij danvoor een van de collega’s.

De voorzitter: Nee, daar hebt u gelijk in. En daar zalongetwijfeld een aanleiding voor zijn, maar ik weet nietwelke.

De heer Heijnen (PvdA): Dan stel ik de vraag over hethoofd van de staatssecretaris aan de heer Bilder, die erwellicht in tweede termijn op kan antwoorden. Mijnstelling is dat het bestuurlijk draagvlak te zwaar weegt endat het conceptverkiezingsprogramma van het CDA geenperspectief biedt op relativering ervan. Er staat immersdat er financiële en bestuurlijke problemen moeten zijnwanneer tegen de zin van een gemeente een herindelingplaatsvindt. Mijn vraag aan de heer Bilder is of die

Van Gent


bestuurlijke en financiële problemen bij iedere in hetgeding zijnde gemeente aanwezig moeten zijn of dat zeer bij twee of drie gemeenten kunnen zijn maar bij eenvierde niet, waarbij die vierde toch wordt meegenomenin een herindelingsproces?

De heer Bilder (CDA): Voorzitter, ik zal u een genoegendoen en mijn antwoord niet al te lang maken. Nu de heerHeijnen zo nadrukkelijk van het conceptverkiezingspro-gramma van het CDA heeft kennisgenomen, wil ik erechter wel een enkele opmerking over maken. Tenslotteheeft het CDA in de afgelopen jaren een tamelijkconsistente lijn gevolgd rondom het fenomeen herinde-len. Er zit een wezenlijk verschil tussen de partij van deheer Heijnen en die van mij wanneer het gaat om devraag wie uiteindelijk op dat thema het laatste woordmoet hebben. Ik hoor de heer Heijnen praten over eenminder groot gewicht toekennen aan bestuurlijkdraagvlak. Dat houdt dus toch in dat hij van het heleherindelingsverhaal waarschijnlijk een speeltje wil makenvan de hier genoemde regenten. Mijn partij is ernadrukkelijk op uit om de mensen die in de lokaledemocratie functioneren en de bestuurslaag vormen diehet dichtste bij de burgers staat, daarin de zwaarste stemte geven. Dat is de lijn van het CDA.

De heer Heijnen (PvdA): We zullen zien.Voorzitter. Ik kom bij het derde prealabele punt dat op

alle herindelingen betrekking heeft, namelijk dat wijmoeten vaststellen de afgelopen tijd toch voorallippendienst te hebben bewezen aan wat ik zou willennoemen differentiatie tussen gemeenten. Ik denk dat wijmoeten doorpakken. Ik denk dat wij moeten constaterendat niet alle gemeenten alle taken nog aankunnen. Ikdenk dat wij moeten constateren dat de gemiddeld 27samenwerkingsverbanden waarin gemeenten zitten, teveel zijn vanuit democratisch oogpunt. Ik denk dat degevolgtrekking die daaruit moet worden gemaakt, zo zegik tot de heer Bilder, er niet een is ″van bovenaf″, vanspeeltjes van regenten, blauwdrukken en overalherindelen. De gevolgtrekking is dat in het ene geval meteen zorgvuldig proces moet worden heringedeeld en datin het andere geval gemeenten ervoor moeten kunnenkiezen om niet het volledige takenpakket te doen maardat over te laten aan een centrumgemeente of desnoodsaan een provincie.

De heer Van Raak (SP): Daar kan de SP-fractie een heeleind in meegaan. Wat zijn dan de voorstellen van dePvdA-fractie om bijvoorbeeld in Friesland of West-Friesland herindeling te voorkomen door taken tedifferentiëren? Ik vind het een prachtig perspectief, maarwil dan wel boter bij de vis. Wat betekent het voor deherindelingen die vandaag voorliggen?

De heer Heijnen (PvdA): Daarin zal ik de heer Van Raakmoeten teleurstellen, want ik vind niet dat je aan heteinde van een proces met nieuwe elementen de uitkomstop zijn kop kunt zetten. Dat neemt niet weg dat hetperspectief van niet meer standaard aankijken tegenproblemen bij gemeenten en die oplossen doorherindeling, een perspectief is waarbij wij ons volledigwel voelen en dat een alternatief kan zijn voor mogelijketoekomstige herindelingen.

De heer Van Raak (SP): Dat verhaal hoor ik elk jaar van

de PvdA-fractie als er herindelingen komen. Elk jaarsteunt de fractie van de Partij van de Arbeid herindelin-gen, monstrueuze gemeenten waarop de bevolking nietzit te wachten, en zegt dat het in de toekomst anders zoumoeten. Die toekomst ligt echter altijd in de toekomst.Wanneer nemen wij nu eens maatregelen? Wanneervoorkomen wij nu eens dat er van die monstrueuzeherindelingen komen?

De heer Heijnen (PvdA): Ik kan mij helemaal niet vindenin de woordkeuze, maar daar kom ik straks op terug. Ikheb gezegd dat wij allemaal te veel lippendienst hebbenbewezen aan een verandering van het uitgangspunt,namelijk het onderscheiden van twee soorten gemeen-ten. Dat verplicht ons ertoe dat wij in de toekomst werkdaarvan maken. Daarop kan men rekenen.

De heer Bilder (CDA): Zo-even was ik het volstrektoneens met de heer Heijnen. Hij heeft nu dingen gezegdover differentiatie tussen gemeenten die wat mij betreftzeer interessant zijn. Hij heeft ons programma goedgelezen. Staat dit ook in het programma van de Partijvan de Arbeid dat vandaag wordt gepresenteerd?

De heer Heijnen (PvdA): Dat moet ik nog even geheim-houden. Het wordt namelijk vandaag gepresenteerd,maar niet door mij. Ik sluit echter niet uit dat dit erinstaat.

De herindeling van Friesland voldoet aan onsprogramma, het huidige programma. Ik citeer: ″Gemeen-telijke herindelingen worden niet door Den Haagverordonneerd, maar zijn primair een keuze vangemeenten zelf.″ Dit voldoet ook aan het coalitieakkoorden het landelijk beleidskader. De herindeling komt voortuit de betrokken gemeenten zelf. De provincie heeft erdaarom expliciet voor gekozen om dit proces niet tebeïnvloeden. De gedeputeerde staten hebben hetvoorstel vervolgens met een positief advies naar DenHaag gestuurd. De provinciale staten hebben dit echterop zijn zachtst gezegd met zeer lange tanden gedaan. Ineerste instantie is namelijk een motie aangenomen opPvdA-initiatief, waarin werd opgeroepen dit niet met eenpositief advies naar Den Haag te sturen. Dit leidt bij mijtot de eerste vraag aan de staatssecretaris. Vindt zij ditniet heel erg ongemakkelijk? Wil zij niet met mij werkenaan wetswijziging, waardoor in de Wet ARHI deprovinciale staten het laatste woord hebben bij hetmaken van een advies met betrekking tot een herindelingrichting de regering waarin alle gemeenten zich kunnenvinden, zodat wij dit niet alleen een zaak van degedeputeerde staten laten zijn?

De inhoudelijke bezwaren tegen deze herindelingliggen bij de bestuurskracht en de in- en externesamenhang. De nieuwe gemeente krijgt een bijzondergroot oppervlak, vergelijkbaar met de gemeenteNoordoostpolder, met 69 kernen en meer dan 80.000inwoners. Noch het oppervlak en het inwoneraantal nochhet aantal kernen is op zich uniek, maar de combinatiedaarvan is dat wel. Men is zich bewust van de risico’shiervan, getuige het voornemen om sterk gedeconcen-treerd te werken. Men zal namelijk drie klantencontact-centra en een grote dienst steden en dorpen vormen etcetera. Toch blijft de twijfel of een dergelijk gemeentebe-stuur in voldoende mate een zo groot gebied met zoveelkernen adequaat kan besturen. Delen van deze grotegemeente oriënteren zich zelfs op andere centra zoals

Heijnen


Harlingen. De positie van Sneek en Bolsward isbovendien heel anders dan die van veel kleinere kernenin de buurt van het IJsselmeer.

De externe samenhang raakt de positie van de anderegemeenten in de omgeving en de rest van Friesland.Herindeling in de omgeving laat daarom nog even opzich wachten. Intussen is er echter een disbalans tussendeze supergemeente en de vele kleine Friese gemeenten.Deze elementen raken dan ook de criteria in het landelijkbeleidskader. Het probleem is echter dat volgensdatzelfde beleidskader de toetsing op deze criteria niet bijons ligt maar bij de gedeputeerde staten, en die zijnpositief.

Voor deze herindeling pleit dat de nieuwe gemeentede uitdagingen van natuur, recreatie en landbouw goedhet hoofd kan bieden en zelfs enige overloop accommo-deert. Het gebied is behoorlijk populair. Herindeling opzich is daarom in het gebied niet omstreden, zelfs niet bijde actiecomités. Alleen deze vorm is omstreden. Eengemeente met 80.000 inwoners kan zelfstandig op eengoed niveau alle gemeentelijke taken uitvoeren en hoeftdaarvoor geen ingewikkelde samenwerkingsverbandenaan te gaan. Op basis van de voorbereiding kan immershet vertrouwen bestaan om de uitdaging aan te gaan diedeze veelkernige, grote gemeente biedt aan bestuur enapparaat. De volksvertegenwoordigers in raden enbestuurders in colleges hebben hun nek ver uitgestoken.Wij zouden ze daarom in de steek laten als wij dezeherindeling zouden afwijzen. 66 volksvertegenwoordigersin de vijf betrokken gemeenten stemden voor deherindeling, terwijl slechts 15 volksvertegenwoordigers inde vijf betrokken gemeenten tegen stemden.

De heer Van Raak (SP): Welk een prachtig verhaal! Ditmoet een overtuigend verhaal zijn. Het kan bijna nietanders. Het wordt bovendien met verve gebracht, maarzullen wij het nu eens aan de mensen vragen? Als dePvdA ervan overtuigd is dat dit verhaal zo goed is en datdit zo goed is voor de mensen, kunnen wij het diemensen toch ook vragen? Zullen wij aan de Friezenvragen of dit enthousiasmerende verhaal ook hunverhaal is?

De heer Heijnen (PvdA): Voorzitter. De PvdA is geenvoorstander van referenda verordonneerd doorbestuurders, zoals u weet. De PvdA is voorstander vanreferenda aangevraagd door de bevolking. We hebbennog geen ervaring met referenda in verband metherindelingsvraagstukken en we hadden nog geengedachtewisseling over hoe je dat moet doen. In eensituatie zoals deze zou echter in de toekomst – daar is dieweer, mijnheer Van Raak – aan alle inwoners van hetbetrokken gebied die vraag voorgelegd moeten kunnenworden. Dat moet dan, met alle respect, niet dooractiecomités worden gedaan die langs de deuren gaanen handtekeningen inzamelen. Nee, dat moet in eenreferendum geschieden waarin je keurig op het stadhuisof in een stemlokaal je stem uitbrengt.

De heer Van Raak (SP): De PvdA is dus op het gebiedvan herindelingen echt de partij van ″volgende keerbeter″. Elke keer als hier een reusachtige herindeling ligtwaar de bevolking niet voor voelt, zegt de PvdA:volgende keer gaan we het de bevolking wel vragen;volgende keer gaan we het beter doen. Maar ja, het isaltijd pas de volgende keer. Dat is altijd in de toekomst

en daarom krijgen we allemaal herindelingen waarmensen niet op zitten te wachten. Wanneer wordt dePvdA nu ook eens een partij die respect heeft voor delokale democratie?

De heer Heijnen (PvdA): Voorzitter. 66 volksvertegen-woordigers, gekozen door de mensen uit de vijfbetrokken gemeenten, hebben – daar ga ik vanuit –ampel met elkaar gesproken en nagedacht over detoekomst van hun gebied. Zij hebben hiermee inge-stemd. 15 mensen stemden tegen. Je moet wel van heelgoeden huize komen wil je de bezwaren die ook wij vande PvdA hebben tegen deze gemeente, zwaarder latenwegen dan de opvatting van deze volksvertegenwoordi-gers. Zo zitten wij daar in. Afwijzing van dit wetsvoorstelstaat op gespannen voet met de beperking die dewetgever zichzelf heeft opgelegd in het beleidskaderherindeling. Je kunt niet tijdens de wedstrijd despelregels veranderen. Afwijzing van deze herindelinglegt herindeling in Friesland voor jaren stil. De Friezenhebben gesproken en zich aan alle criteria gehouden dieDen Haag gesteld heeft. Dan past het niet om hetvoorstel af te stemmen. Wij geven het nieuwe gemeente-bestuur het vertrouwen, deze grote gemeente tot eensucces te maken. We hebben geen zekerheid, maar jemoet beginnen met vertrouwen. Wij dagen het provincie-bestuur uit, de verdere herindeling in de provincienadrukkelijker te begeleiden. Op beide punten – ik hoopdat de staatssecretaris dat wil toezeggen – willen weover twee jaar een evaluatie zien. Hoe heeft het nieuwegemeentebestuur zijn taak opgepakt? En is de provincieal een eind op weg om de herindeling in de rest van hetgebied te begeleiden?

Voorzitter. Ik kom op Wervershoof, Andijk en Medem-blik. Het proces van herindeling heeft hiertoe geleid. Zijnwij daar gelukkig mee? Nee, omdat het op dit momentontbreekt aan het perspectief op de herindeling in hetgehele gebied van West-Friesland. Tegelijkertijd heeft dePvdA geen enkele zorg – bij de inwoners van Andijk leeftdie zorg wel – over de positie van de huidige gemeenteAndijk straks in de nieuwe gemeente Medemblik. Ikgeloof dat de kracht van de kernen en dorpen, waaron-der Andijk, in zichzelf zit en niet afhankelijk is van hetbestuur dat zorgt voor de voorzieningen voor deinwoners.

Wij maken ons wel zorgen over Hoorn en Enkhuizenen de regiovisie die de provincie Noord-Holland welgemaakt heeft. Is de staatssecretaris bereid, gedepu-teerde staten aan te sporen, tempo te maken met deuitvoering van die regiovisie?

De heer Anker (ChristenUnie): Ik heb nog een vraag overZuidwest Friesland aan de heer Heijnen. Ik begrijp zijngevoelen daarbij. Ik zal daar straks ook nog iets overzeggen. Na twee jaar – dat is een vrij korte periode –gaan we evalueren. Dan zitten we echter ook met hetduurzaamheidsvereiste. We kunnen dan niet zomaarzeggen: het lijkt toch allemaal een beetje moeilijk tegaan, dus we doen het toch weer een beetje anders. Watkan ik van die evaluatie verwachten? Wat moet daar uitkomen? Hoe kunnen wij eventueel aan het werk met dieevaluatie?

De heer Heijnen (PvdA): Wat de interne samenhangbetreft, zal het zo moeten zijn dat het nieuwe gemeente-bestuur zodanig vorm heeft gegeven aan het kernenen

Heijnen


dorpenbeleid dat alle kernen en dorpen in de nieuwegemeente Zuidwest Friesland zich daar senang bijvoelen, zich er thuis in voelen en er eigenlijk sterker instaan dan in de huidige situatie, omdat ze een krachtigergemeentebestuur boven zich hebben, met meermogelijkheden. Mocht dat onverhoopt aan de randen vanhet gebied niet aan de orde zijn, bijvoorbeeld aan denoordkant, en mochten er ontwikkelingen zijn metbetrekking tot de herindeling in dat gebied, dan kan ikmij voorstellen dat je zelfs op basis van een evaluatie totgrenscorrectie overgaat. Hetzelfde kan gebeuren aan dezuidkant van Zuidwest Friesland. Dat sluit ik allemaal nietuit. Ik begin echter met het vertrouwen uit te spreken inhet nieuwe gemeentebestuur dat op basis van deverkiezingen in november aan de slag gaat, gelet op water in het proces allemaal tot stand is gebracht. Mocht datvertrouwen niet kunnen worden waargemaakt, dankunnen wij altijd zoeken naar instrumenten om deomvang van de gemeente Zuidwest Friesland enigszinste beperken.

De heer Anker (ChristenUnie): Dan is de evaluatie eensoort noodrem om dingen wat anders te kunnen doen.Dan verlaten wij echter een beetje het duurzaamheids-principe dat in het beleidskader is geformuleerd, namelijkdat een herindeling een heel aantal jaren moet kunnenmeegaan.

De heer Heijnen (PvdA): Volgens mij komt de kern vandeze herindeling niet in het geding door een evaluatieover twee jaar. Het is echter geen wassen neus, het isgeen doekje voor het bloeden. Het is wat mij betreftserieus de bedoeling om ergens in 2013, twee jaar na destart van de nieuwe gemeente, te bekijken of deverwachtingen die leven over de nieuwe gemeente,kunnen worden waargemaakt. Dat geldt ook voor deverwachtingen over de herindeling elders in Friesland.

Ik ga verder met de Stichtse Vecht en De Ronde Venen.Ik sluit mij op dit punt kortheidshalve aan bij het betoogvan mevrouw Van Gent. Ook de PvdA-fractie had eenvoorkeur voor de andere optie, maar wij moestenvaststellen dat een meerderheid van deze Kamer destaatssecretaris op weg heeft gestuurd. Het resultaatdaarvan is dat Abcoude en De Ronde Venen eengedwongen huwelijk aangaan. Ik krijg geen berichtenover een geweldige verlovingstijd, integendeel. Destaatssecretaris is in Abcoude geweest en heeft dezorgen aangehoord. Wat heeft zij gedaan met de zorgover De Ronde Venen? In Abcoude bestaat namelijk hetgevoel dat men dankzij de interventie van deze Kamerwordt overgenomen, in plaats van dat er sprake is vaneen echte fusie. Nogmaals, ik sluit mij inhoudelijk aan bijhet hetgeen mevrouw Van Gent hierover heeft gezegd.

Overigens maak ik mij eigenlijk meer zorgen over denieuwe gemeenten Stichtse Vecht en De Ronde Venen,dan over de nieuwe gemeente Zuidwest Friesland.Sociologisch, gelet op de manier waarop mensen zijngeoriënteerd, is dat in het Utrechtse veel ingewikkelder.Huiselijk gezegd maakt men daar veel meer ruzie, heeftmen veel minder met elkaar, dan de Friezen die tijdensde woedende bijeenkomst – dat viel overigens wel mee –massaal het Friese volkslied aanhieven. De Friezen delendingen als skûtsjesilen, kaatsen, grote evenementen enbelangrijke voetbalclubs. Dat is gek genoeg veelhomogener dan de herindelingen in het Utrechtse.

De herindeling van Margraten en Eijsden lijkt er eenuit het boekje: eerst samenwerken, dan naar elkaartoegroeien en ten slotte samengaan. Grote buurmanMaastricht, zeker voormalig burgemeester Leers, vindthet echter helemaal niets en vraagt zich af wat dezeherindeling toevoegt aan de realisatie van de ambities indit gedeelte van Zuid-Limburg. De zienswijze vanMaastricht liegt er niet om. Het valt mij op dat destaatssecretaris zichzelf in de nota naar aanleiding vanhet verslag onthoudt van een opvatting over dezezienswijze, maar dat zij verwijst naar de weerleggingdoor de betrokken gemeenten en de provincie. Ik bentoch erg benieuwd wat de staatssecretaris ervan vindt.Zij zal het belang van Maastricht in de regio toch metons onderschrijven, net als het belang van heel de regioZuid-Limburg, in het weerstand bieden tegen deproblemen van de krimp? Klaarblijkelijk leven er ookandere opvattingen dan de opvattingen die wij vandaagvaststellen.

Ik kan afsluiten met het uitspreken van mijn steun voorde herindeling Oss en Lith. Zoals u ziet: waar de SP aanhet roer staat, daar gaat het allemaal goed.

©

De heer Brinkman (PVV): Voorzitter. In Nederlandpretenderen wij in een heel goede democratie te leven.Toch zal bijvoorbeeld een Amerikaan hierover zijn twijfelshebben. Een Amsterdamse burgemeester kan zomaarvertrekken, terwijl de bevolking niet zelf een opvolgerkan kiezen. Een minister-president kan zomaar stellen dathij beschikbaar is voor nog een termijn in het Torentje,maar dat hij weigert om het Kamerlidmaatschap tevervullen.

Ook vandaag spreken wij over een democratischeonvolkomenheid, namelijk de procedure van gemeente-lijke herindelingen; herindelingen die tot stand komenzonder dat de individuele burger hierbij direct inspraakheeft. In mijn bijdrage zal ik met name de algemeneopvatting van de PVV over gemeentelijke herindelingenbehandelen en daarna enkele aspecten van de verschil-lende wetsvoorstellen die vandaag op de agenda staan,benadrukken.

Wat de PVV betreft, is het hartstikke duidelijk. Ik moetzeggen dat ik erg moet lachen om de manier waarop dediverse partijen ″draagvlak″ kwalificeren. Er wordtgesproken over bestuurlijk draagvlak, maar het gaatnatuurlijk uiteindelijk om de burger van een gemeente.We weten allemaal dat de burger met zijn mening nietaltijd direct vertegenwoordigd wordt door de bestuurder.En ik moet heel eerlijk zeggen dat ik vind dat in dezeKamer wat dat betreft alleen de SP en de PVV zeer rechtin de leer zijn. Ik zie duidelijk dat de heer Bilder van hetCDA ermee worstelt, alleen het is jammer dat het CDAniet voor directe democratie is. Ik hoor de staatssecreta-ris volmondig nee roepen. Dat zal waarschijnlijk in hetverkiezingsprogramma staan.

Vandaag bespreken we een reeks samenvoegingen. Defractie van de PVV is van mening dat dergelijkeingrijpende veranderingen te allen tijde dienen te wordengedragen door de meerderheid van de inwoners van allebetrokken gemeenten. Burgerlijk draagvlak is hier primairen niet bestuurlijk draagvlak. De democratie is er voordie burgers. In de visie van de PVV dienen er in zulkesituaties altijd bindende referenda te worden gehouden,bindende referenda, waarbij burgers al dan niet

Heijnen


aangeven, met het gehele voorstel te kunnen instemmen,dus niet met een gedeelte daarvan. Er mag niet in gehaktworden; er moet met het gehele voorstel wordeningestemd. Dat geldt voor alle burgers van alle gemeen-ten.

De heer Van Beek (VVD): Voorzitter. Mag ik de collegaeen vraag stellen?

De voorzitter: Zeker!

De heer Van Beek (VVD): Zou de collega mij hetwetsartikel kunnen geven waarin sprake is van eenbindend referendum?

De heer Brinkman (PVV): Nee, maar zou de heer VanBeek mij kunnen aangeven welke mogelijkheid er nietbestaat voor gemeenten om toch een bindend referen-dum te houden? Waar staat dat dat niet mag?

De heer Van Beek (VVD): Ik stelde eerst een vraag. Hetgaat er niet om of het niet mag.

De heer Brinkman (PVV): Nee, precies, daar gaat hetniet om, dus het is ...

De heer Van Beek (VVD): Als de heer Brinkman vindt dathet moet kunnen, moet hij daarvoor een voorstel totwijziging van de wetgeving indienen. Elk debat dat wijmet elkaar voeren, eindigt op dezelfde manier. De heerBrinkman doet een dergelijk voorstel niet, hetgeen hemde mogelijkheid biedt om telkens hetzelfde verhaal tevertellen.

De heer Brinkman (PVV): De heer Van Beek is lid vaneen bestuurderspartij bij uitstek, moet ik zeggen. Hijpraat ook als zodanig. Daar is hij waarschijnlijk trots op,maar ik zou er eerlijk gezegd niet trots op zijn, want datbetekent dat je verkokerd denkt. Hij denkt alleen maardat iets kan als wij dat met zijn allen bepaald hebben. Zowerkt het alleen niet, mijnheer Van Beek. Als ik eis dat erbindende referenda gehouden worden, staat het iederegemeente in het hele land vrij om een dergelijkreferendum te houden. Daar hoeven wij geen regeltjesvoor af te spreken. ″Hé, daar had ik nog niet overnagedacht″. Nee, dat hoeft niet. Het gebeurt niet, maarwij kunnen hier in de Kamer bijvoorbeeld zeggen dat wijwillen dat het gebeurt. Dat zou een reden zijn omdergelijke regels af te spreken. Hoe dan ook, het staatiedere gemeente in Nederland vrij om een bindendreferendum af te spreken. Ik vind het jammer dat dit nietgebeurt.

De heer Van Beek (VVD): Ook gemeenten staat het nietvrij om een bindend referendum te houden. Gemeentenstaat het vrij om een referendum te houden, maar eenbindend referendum kennen ook gemeenten niet. Als wijhier in het land iets willen regelen, nemen wij dat op ineen wet. Vanaf dat moment is het mogelijk.

De heer Brinkman (PVV): Nergens staat geschreven datgemeenten niet onderling met elkaar kunnen afsprekendat zij de uitslag van een referendum dat zij houden,zullen respecteren. Dat is volgens mij gewoon eenbindend referendum. Als wij een bindend referendumhouden met drie gemeenten en die drie gemeenten met

elkaar afspreken dat zij zich zullen houden aan om heteven welke uitkomst, dan begrijpt iedereen dat dit in devolksmond een bindend referendum is. Als u met mijeen juridisch steekspel en een woordenspel wilt spelenover de woorden ″bindend referendum″, dan ben ikbereid om die woorden in te trekken en gebruik ik dewoorden ″raadgevend referendum met een buitenge-woon bindend karakter″.

Onze fractie is niet tegen schaalvergroting, integendeelzelfs. Nederland is een versplinterd land met velegemeenten. Schaalvergroting in de vorm van samenvoe-ging kan bijdragen tot een effectiever bestuur. Dat zienwij ook wel. Echter, dit dient via het instrument vandirecte democratie te verlopen. Drastische herindelingenmoeten niet aan de bevolking worden opgedrongen. Diegemeenschapszin in gemeenten, waar vanmiddag eenaantal woordvoerders ook al over heeft gesproken, is onslief en is ons erg veel waard.

De staatssecretaris heeft het in de wetsvoorstellensteeds over een zorgvuldig proces en voldoende lokaaldraagvlak. Zij hanteert hierbij een andere definitie dan dePVV. Een zorgvuldig democratisch proces moet wordeningegeven door dat burgerlijke draagvlak. De informelebijeenkomsten waarbij burgers kunnen meedenken metde voorstellen die de staatssecretaris steeds aanhaalt omhet maatschappelijk draagvlak te rechtvaardigen, zijnhiervoor volgens de PVV niet voldoende. Nee, burgersmoeten beslissingsmacht hebben. Dan pas kunnen wijspreken van een zorgvuldig proces en voldoende lokaaldraagvlak. In deze wetsvoorstellen bepalen de provinciesuiteindelijk, en dit is een slag in het gezicht van echtedemocraten. Graag een reactie van de staatssecretaris.

Het gebrek aan democratie toont zich nog meer in hetfeit dat de gemeentelijke herindelingen geen issue warentijdens vele verkiezingen van 2006. De bevolking heeftzich hierover dus nog niet kunnen uitspreken. Graag eenreactie.

Voor de PVV ligt de sleutel bij deze herindelingen in debetrokkenheid van de burger. De burger moet veel meerworden betrokken bij deze processen. Dat zou bijvoor-beeld door middel van een stappenplan kunnen wordengedaan. Zo kom je werkelijk tot een zorgvuldig proces,waarbij het bestuurlijk draagvlak steeds minder bepalendwordt. Ik heb het naar ik meen de heer Van Raak horenzeggen. Het proces zou zo moeten zijn dat op hetmoment dat het zich aandient en een dergelijk referen-dum bij de burger moet worden gebracht – ik begrijp dathet jaren duurt – gewoon 95% van de bevolking zegt: ja,we zijn er al een beetje aan gewend geraakt, we zien devoordelen ervan en wij gaan daarvoor. Zo zou het procesmoeten zijn, maar volgens mij gebeurt dat op ditmoment niet voldoende. Nu wordt de verantwoordelijk-heid om draagvlak onder de bewoners te creëren en tetoetsen bij de gemeenten zelf neergelegd, maar dezenemen vaak hun taak niet serieus. Informatiefoldertjesworden op één A4’tje gedrukt en bijeenkomsten wordenniet georganiseerd of afgeblazen, of er komen twee manen een paardenkop omdat zij het niet wisten.

Dat gemeenten zelf het maatschappelijk draagvlakmoeten toetsen onder hun bevolking is natuurlijk vragenom problemen, aangezien zij in vele gevallen eentegengestelde mening hebben over de samenvoegingenen daardoor deze taak verwaarlozen. Een onafhankelijk,bindend referendum zou deze problemen oplossen.Graag een reactie van de staatssecretaris.

Brinkman


In dit kader wil ik ook opheldering van de staatssecre-taris over het feit dat zij de nieuwe richtlijn uit 2009hanteert bij de samenvoeging, in plaats van de ouderichtlijn. Dit maakt wel degelijk verschil, aangezienverantwoordelijkheden bij het verwerven van een sterkdraagvlak hier verschillend worden geïnterpreteerd.

Dan de verschillende gemeentelijke herindelingen dievandaag op de agenda staan. Bovenstaande samenvoe-gingen hebben alle een eigen karakter en verschillen inde mate van maatschappelijk en bestuurlijk draagvlak. Zois in de ene gemeente de meerderheid van de burgers ende gemeenteraad wel een warm voorstander van deherindeling, terwijl de andere gemeente het tegenoverge-stelde beeld laat zien en verschillende groeperingen huntegenstand laten horen.

Met name de laatste situatie is interessant. Ik zal danook eerst de gemeentelijke herindelingen behandelenwaarover het meeste conflict is. Ten eerste de samenvoe-ging in Zuidwest Friesland. Wij kunnen stellen dat debeslissingen in de verschillende Friese gemeenteradenop een ondemocratische wijze zijn genomen, waarbij deburgers niet zijn geconsulteerd. In een aantal gemeentenlaten onderzoeken zien dat de meerderheid van deinwoners tegen het herindelingsbesluit is. Zo is slechts11% van de gemeente Nijefurd voor deze geplandeherindeling en laat een enquête in Wûnseradiel zien datde grote meerderheid onder de bevolking tegen hetwetsvoorstel is. Slechts 2% wil hier bijvoorbeeld fuserenmet de gemeente Sneek, zo laat een onderzoek inopdracht van de gemeente zien. Ook is maar 1% van debevolking betrokken geweest bij het herindelingsprocesdoor middel van voorlichtingsavonden. De staatssecreta-ris stelt echter dat er in Nijefurd en Wûnseradiel sprakeis van ″een aanzienlijke mate van maatschappelijkdraagvlak″. Hoe wil zij het bovenstaande nu met elkaarrijmen? Ik begrijp dat niet.

Er zijn ook meerdere alternatieven in Zuid-Frieslanddenkbaar die op meer draagvlak onder de bevolkingkunnen rekenen. De staatssecretaris wil deze nietonderzoeken omdat zij wijst op de instemming van deverschillende gemeenteraden met betrekking tot hetbovenliggende voorstel. Volgens de PVV-fractie haddendeze alternatieven echter veel eerder en veel betermoeten worden onderzocht. Daarna had men moetenkomen met een stappenplan om voor draagvlak onder debevolking te zorgen.

Ook de gemeentelijke herindeling in Wervershoof,Andijk en Medemblik roept veel weerstand op. Na detotstandkoming van de gemeente Medemblik in 2007vindt nu wederom een herindeling plaats. Een aanzienlijkdeel van de inwoners van bijvoorbeeld Andijk, wil dezelfstandigheid van de gemeente behouden. Ook opregionaal niveau is sprake van oppositie tegen dit plan.Zo blijven de gemeentebesturen van Enkhuizen en Hoornbij hun afwijkende standpunten. Ook hier had moetenworden onderzocht waarvoor wél een meerderheid tevinden is. Kom met een stappenplan, bewerk debevolking, onderzoek of er een meerderheid voor is enga pas dan de plannen doorvoeren.

De PVV-fractie is blij met het gewijzigde voorstel overVecht en Venen. Aan de instemming van de inwonerswerd een grotere waarde toegekend. In Breukelen enLoenen is zelfs een volksraadpleging gehouden. Toch isniet in alle betrokken gemeenten een geïnstitutionali-seerd, algemeen bindend referendum georganiseerd.

Daardoor kan de PVV-fractie haar steun dus niet gevenaan dit wetsvoorstel.

Bepaalde onderzoeken over de herindelingen vanMargraten en Eijsden, Bodegraven en Reeuwijk, en Lithen Oss, wijzen uit dat een meerderheid van de bevolkingniet negatief tegenover deze herindelingen staan.Wegens het niet inzetten van het instrument van dedirecte democratie zal de PVV-fractie echter ook dezewetsvoorstellen niet steunen.

De heer Anker (ChristenUnie): De heer Brinkman isconsequent. Ook als er geen enkele behoefte is aan eenreferendum, moet dat worden gehouden. Als er geenreferendum wordt gehouden, is de PVV-fractie blijkbaartegen. Ook als de heer Brinkman zelf constateert dat ervoldoende steun onder de bevolking is voor eenherindeling, moet men toch nog even door het circusvan het referendum. Ik vraag de heer Brinkman alleenmaar hoe hij op deze manier de administratievelasten-druk wil verminderen.

De heer Brinkman (PVV): Dat is helemaal niet zomoeilijk. Er zitten nogal wat bestuurders op dit momentop de publieke tribune. Verder zijn nogal wat volksverte-genwoordigers hiermee nu al ruim zes uur bezig.Ambtenaren van de staatssecretaris hebben dezewetsvoorstellen voorbereid. Als wij de kosten van ditalles bij elkaar optellen, komen wij volgens mij uit opeen bedrag waarmee wij een referendum goed kunnenbekostigen. Ik vind het eigenlijk een beetje schandaligdat diverse politieke partijen hierbij om de hete brij heendraaien. Zij zeggen allemaal dat zij het bestuurlijkdraagvlak erg belangrijk vinden. Maar zij willen destemmen van de burgers niet kwijt. Dus zeggen ze: weluisteren echt wel naar de burger hoor. Ondertussenkomen zij met hun vingers tussen de deur als binnen degemeenten allerlei bevolkingsgroepen in opstand komen.Sommige politieke partijen – ik zie een vertegenwoordi-ger ervan in de zaal zitten – willen die mensen uiteraardook niet kwijt. Zij gaan dan op zoek naar allerlei modi omdie mensen toch maar bij zich te houden. Ik vind dat nietgoed voor de politiek. Ik vind dat ook niet goed voor dedemocratie. Ik vind dat wij gewoon een heldere lijnmoeten volgen, door bij het samenvoegen van gemeen-ten het houden van een referendum verplicht te stellen.

De heer Anker (ChristenUnie): Ook als je er geenbehoefte aan hebt, gaan we het dus toch doen. Dingendoen waaraan niemand behoefte heeft, is volgens mijhet allerduurst. Verder constateer ik dat de heerBrinkman om de hete brij heen draait. Hij wil zelfnergens een mening over hebben, maar alleen referendahouden. Hij wil alleen maar volgen. Politici moeten af entoe ook eens een moeilijke beslissing nemen. Daarmeezijn wij nu bezig.

De heer Brinkman (PVV): Ik ben helemaal verbaasd omte horen dat ik geen mening zou hebben. Volgens mijheb ik de meest doorwrochte democratische mening dieer bestaat. Ik durf het namelijk aan, mijnheer Anker, omaan het volk te vragen wat het ervan vindt. Ik durf hetaan om dat aan het volk te vragen, ook als het bestuurzegt dat er wel degelijk draagvlak voor samenvoeging is.Ik durf het aan om het volk te vragen of dat inderdaad zois. U, mijnheer Anker, durft dat niet te doen. U zegt: latenwe dat lekker bestuurlijk regelen; laten we bekijken of het

Brinkman


bestuurlijk allemaal in orde is en of er draagvlak voor is.U zegt: het volk moeten we dat even niet direct vragen,want dat is allemaal veel te eng. Stel je voor dat het danniet door gaat. Als er één fractie een mening heeft in deKamer, dan is het wel de fractie van de PVV.

De heer Heijnen (PvdA): Ik wil proberen hierover nogwat meer helderheid te krijgen. De heer Brinkman begonzo veelbelovend met de visie van de PVV op hetopenbaar bestuur. Begrijp ik hem goed dat hij zegt datalles mogelijk is zo lang er maar referenda wordengehouden? Dat zou betekenen dat in het verkiezingspro-gramma van zijn partij niet komt te staan dat deprovincies worden opgeheven? Stel dat de Friezenzouden zeggen dat Friesland Friesland moet blijven. Dankiest de heer Brinkman dus daarvoor? En mogenbewoners van kernen en dorpen bij referendum dan ookuit hun gemeente treden? Dat lijkt mij dan immerslogisch. Of niet?

De heer Brinkman (PVV): De laatste vraag is heelsimpel. Daarop zeg ik ″ja″. In reactie op de vraag over deprovincies ga ik natuurlijk niet in op het verkiezingspro-gramma dat een dezer weken door de PVV zal wordengepresenteerd. Als de heer Heijen mij belooft dat er danin ieder geval geen PvdA-bestuurders meer aanwezigzullen zijn, zullen wij over minder provincies nadenken,maar dat zal niet onze lijn zijn.

De heer Heijnen (PvdA): Nou weet ik nog niet of deFriezen veilig zijn bij de PVV. Dat zal binnenkort welblijken uit het verkiezingsprogramma. Het antwoord opmijn andere vraag was interessant. Aan de ene kant zegtde heer Brinkman voortdurend dat er te veel volksverte-genwoordigers en te veel bestuurders zijn. Zo kennen wijhem. Maar aan de andere kant zegt hij ″ja″ op mijn vraagof dorpen, steden en gemeenten door middel van eenreferendum uit hun gemeente kunnen treden enzelfstandig worden. Zij kunnen dus eigen gemeente-raadje en eigen college van burgemeester en wethoudersgaan spelen. Dat is helder. Ik dank de heer Brinkmanvoor dit antwoord. Wij weten waaraan wij met de PVVtoe zijn. Via referenda krijgt dit land in plaats van eenbetere schaal om problemen te kunnen aanpakken juisteen kleinere schaal met veel meer bestuurders.

De heer Brinkman (PVV): Het gaat natuurlijk om hetvolgende. Als burgers ervoor kiezen om een kleine kernmet vijfduizend mensen als zelfstandige gemeente tebesturen met een duur apparaat, betekent dat vanzelf-sprekend dat de belastingen omhoog zullen gaan. Dekeuze is aan de burger. Het heeft ook voordelen. Eenkleine gemeente is dicht bij huis. Je hoeft niet een uurnaar het gemeentehuis te rijden. Je hebt alle zaken dichtbij. Je hebt vaak direct contact met de ambtenaren. Jehebt al die voordelen. Als de burger ervoor kiest ommeer belasting te betalen als consequentie van de wensom in een kleine gemeente te wonen met de bestuurdersen de ambtenaren dicht bij huis, dan moet hij daartoe demogelijkheid hebben. De heer Heijnen en ik zijn in dienstvan de burger. Die heeft het voor het zeggen. De heerHeijnen erkent dat niet. Hij wil het allemaal bepalen. Hijvertegenwoordigt een regentenpartij. Hij wil de keuzenvoor de burger maken. Als het aan hem ligt, heeft deburger helemaal niets te vertellen, in ieder geval nietdirect. Bij de PVV wel.

©

De heer Van Beek (VVD): Voorzitter. Wij praten vandaagover een aantal herindelingsvoorstellen waarvan wijgezegd hebben dat ze in staatsrechtelijke zin nietcontroversieel verklaard hoefden te worden. Dat wil nietzeggen dat er geen onderdelen in zitten die wat onsbetreft onomstreden zijn. Dat is ook de reden dat ik erbehoefte aan heb om een aantal zaken nog eens samendoor te praten.

Ik begin met Zuidwest Friesland. De VVD-fractie maaktzich zorgen over het voorliggende voorstel ten aanzienvan de herindeling van Zuidwest Friesland. Onze stellingis niet: hoe groter, hoe beter. Het gaat erom dat er eenadequate schaal gekozen wordt. Deze schaal heeft temaken met de beoordeling van de gemeente wat haareigen functioneren betreft, maar ook met het functione-ren van de gemeente in haar regio en haar provincie. Indie zin waren wij ook niet echt tevreden over deantwoorden in de nota naar aanleiding van het verslag.Ik zal een aantal vragen dan ook opnieuw aan de ordestellen. Laat ik duidelijk zijn, dit voorstel voldoet formeelaan de criteria die wij gesteld hebben ten aanzien vanherindelingsvoorstellen. De betrokken gemeenten,gemeentebesturen en -raden hebben ja gezegd tegen ditvoorstel. Ze hebben ons gevraagd om dit voorstel inbehandeling te nemen. Er is sprake van een grootbestuurlijk draagvlak, dat hebben collega’s ook algezegd.

Toch is die twijfel er. Dat heeft te maken met het feitdat wij nu te maken hebben met een heel grotegemeente in een provincie die tot nu toe bestaat uit heelveel kleine gemeenten. Het is ons absoluut onhelder watde koers van het provinciebestuur is: hoe komt Frieslander uiteindelijk uit te zien? In die zin heb ik de ministerniet voor niets in de schriftelijke behandeling gevraagdom zich opnieuw te richten tot provinciale staten vanFriesland. Omdat de gemeenten het met elkaar eens zijn,is er ten aanzien van dit voorstel geen formele taak voorde provincie, wel voor GS, maar niet voor PS. Het is heelgoed mogelijk dat de provincie ten aanzien van deoverige herindelingsvoorstellen van Friesland wel nodigis, omdat niet alle gemeenten het met elkaar eens zullenworden en er dus een moment zal zijn dat provincialestaten hun eigen verantwoordelijkheid moeten nemen.Dan is het voor ons van belang om te weten wat nueigenlijk de visie is van het provinciaal bestuur en devolksvertegenwoordigers in Friesland ten aanzien van devraag hoe Friesland er uiteindelijk uit moet komen tezien.

Ik heb eerder gezegd dat het wat mij betreft, van verweg kijkend naar dit voorstel, denkbaar was geweest datwij op deze oppervlakte gekozen hadden voor tweegemeenten, inclusief Gaasterlân-Sleat, met allebei netiets meer dan 40.000 inwoners. Ik denk namelijk dat ditwellicht beter past in een toekomstig Friesland. Maar wieben ik? Ik vind dat de volksvertegenwoordiging inFriesland dat zelf moet zeggen. Ik voel mij dus behoorlijkvoor het blok gezet dat een wat mij betreft onopgelostprobleem op deze wijze aan de Kamer wordt voorgelegd,bovendien onder druk van het bestuur van Friesland datzegt: wij willen wel graag dat het doorgaat, en snel. Devoorbereidingen die tot deze fusie moeten leiden, zijneigenlijk te ver doorgeschoten. Er is een aantal beslissin-gen genomen. Deze worden ons nu voorgehouden: wijhebben al een waarnemend burgemeester, wij hebben al

Brinkman


een beoogd secretaris, wij hebben al een beoogd griffier.Ik heb hierop geantwoord: ho, ho, wij beslissen. Wijmoeten onze beslissing nu toch niet laten beïnvloedenomdat men in Friesland eigenlijk al te ver is gegaan methet nemen van een aantal uitvoerende beslissingen?

Ik ben heel erg benieuwd wat de staatssecretaris gaatantwoorden op het betoog van mijn collega Bilder. Alswij vandaag immers ja gaan zeggen tegen dit herinde-lingsvoorstel, dan heeft dat consequenties voor de restvan Friesland. Als wij dat niet willen, dan moeten wij nuniet dat besluit nemen. Als wij dat besluit wel nemen,dan moeten wij aanvaarden dat het consequenties heeft,ook voor de handelwijze van de provinciale staten vanFriesland. Als zij de heer Bilder antwoordt dat dit niet zois en dat alle gemeenten na vandaag nog even vrij zijn,dan verspeelt zij de steun van de VVD-fractie. Laat ikdaar heel helder over zijn. Dan gaan wij immers eenproces in dat onevenwichtig is. Het kan niet zo zijn datwij straks een provincie hebben waar één gemeente80.000 inwoners heeft en de rest van de gemeentenallemaal 10.000. Dat is niet evenwichtig. Dat wil nietzeggen dat ik pleit voor gemeenten van allemaal 80.000inwoners. Sterker nog, ik zou ook niet de eerste staphebben gezet naar zulke grootschaligheid. Het heeft dusconsequenties. Hoe gaat het straks aan de noordzijdemet Harlingen en Franeker? Hoe gaat het aan dezuidzijde met Gaasterland, Sneek en zijn buren? Kortom,hoe komt het in het geheel te zitten? Hoe is er sprakevan een evenwichtige samenwerking in toekomstigeFriese problematiek tussen bestuurskrachtig ongeveergelijkwaardige partners?

De heer Bilder (CDA): Ik ben benieuwd hoe de heer VanBeek zelf de consequentie van zijn stelling ziet. In elkeprovincie zien wij op dit moment dat gemeenten eenzeer uiteenlopende schaal hebben. De keuze om inFriesland een gemeente te laten ontstaan met 80.000inwoners wil niet zeggen dat dat ook de opmaat moetzijn naar de rest. Laten wij eens kijken naar de rest vanhet land, bijvoorbeeld naar de laatst ontstane provincie,waar wij misschien de meeste regie op hebben kunnenvoeren, Flevoland. Daar is toch ook een zeer aanzienlijkschaalverschil tussen de gemeente Zuidwolde, waaroverik nog geen herindelingsdiscussies heb zien langskomen,en de buurgemeente Almere. Desalniettemin functioneerthet daar naar behoren, voor zover wij dat vanaf dezeplaats kunnen beoordelen. Het is dus in elke provinciemogelijk om gemeenten te hebben van 10.000, 15.000 of20.000 inwoners enerzijds en van soms wel een paarhonderdduizend inwoners anderzijds. Wat is daar mismee?

Voorzitter: Gerkens

De heer Van Beek (VVD): Dat is precies de redenwaarom ik het standpunt van de provincie Frieslandgevraagd heb en waarom ik dat zo node mis in hetbeoordelen van dit voorstel als het gaat om het totaalvan de provincie Friesland. Natuurlijk hoeven niet allegemeenten even groot te worden. Natuurlijk is de schaalder dingen niet alleen nog maar 80.000 als wij vandaagbeslissen om ja te zeggen tegen dit voorstel. Dat ishelder. Maar de uitersten worden wel erg groot op dezemanier. Hier zit ook een lijn in. Nogmaals, die lijnrespecteer ik als dat de politieke keuze is van het

provinciebestuur en de volksvertegenwoordiging inFriesland, maar ik had dat wel willen weten.

De heer Bilder (CDA): Voorzitter, staat u mij eenvervolgvraag toe?

De voorzitter: Ja.

De heer Bilder (CDA): Ik ging in mijn eerste termijnnadrukkelijk in op andere initiatieven die in Frieslandworden genomen. Ik noemde als voorbeeld de MiddelseeGemeenten. Is de heer Van Beek van mening dat zo’nalternatief nu moet worden afgeblazen en daar ook moetworden gekomen tot een opschaling in plaats van eenintensieve, niet vrijblijvende vorm van samenwerking?

De heer Van Beek (VVD): Ik doe daar geen absoluteuitspraak over, maar samenwerking is geen alternatiefvoor herindeling. Dat weet de heer Bilder van mij. Jemoet eerst herindelen. Als je daarna krachtige gemeen-ten hebt, moet je heel goed met elkaar samenwerken.Samenwerken moet je namelijk doen vanuit kracht enniet zwakte. Mijn visie op dat soort voorstellen is: als diesamenwerking leidt tot schaalvergroting, is dat allemaalgoed, maar alleen samenwerken is geen alternatief voorherindeling.

De heer Bilder (CDA): Een laatste vraag. Hoe groot moeteen gemeente dan zijn om te mogen samenwerken metanderen?

De heer Van Beek (VVD): Dat bepaal ik niet. Ik vind datalle gemeenten het recht hebben om samen te werken.Het gaat erom dat je moet samenwerken vanuit kracht enniet vanuit zwakte. Je moet dus niet gaan samenwerkenomdat je het zelf niet meer kunt, omdat je je takenpakketniet meer aankunt. Je moet zelf een schaal hebbenwaarop je je basisvoorzieningen, je basistaken en jeeigen democratie op een krachtige wijze vormgeeft.Daarna moet je ervoor kiezen om met anderen eenaantal taken efficiënter en krachtdadiger uit te voerendan je dat alleen zou doen. Daarmee zou je de stap naareen volgende samenwerking kunnen zetten.

De heer Van Raak (SP): De SP deelt met de VVD hetgevoel van ongemak dat hier allerlei herindelingenvoorliggen waartegen we eigenlijk geen ja kunnenzeggen, omdat de provincies hun werk niet goed doen.Vorig jaar hebben we nee gezegd tegen een groteherindeling in Utrecht. We hebben de staatssecretarishuiswerk gegeven. Een jaar later ligt er iets wat volgensmij een stuk beter is. Of het goed genoeg is, weet ik niet,maar het is een stuk beter. Zullen we dat vandaag maarweer doen? Als de regering en de provincies nietleveren, dan kunnen wij geen ja zeggen. Zullen weZuidwest Friesland gewoon teruggeven aan de staatsse-cretaris, met de opdracht om beter werk te leveren enhier terug te komen?

De heer Van Beek (VVD): Ik ben aan dat eindoordeelnog niet toe. Dat heeft overigens twee kanten: ik heb ookgeen ja gezegd tegen het voorstel. De VVD-fractie wil erheel nadrukkelijk na dit debat een eindoordeel overgeven. Dat eindoordeel hangt dus in hoge mate af vande antwoorden van de staatssecretaris.

Van Beek


Voorzitter, eigenlijk zou het onbestaanbaar moeten zijndat bij een zo essentiële herindeling de staten van eenprovincie geen betrokkenheid tonen. Je kunt wel zeggendat het niet uitkomt, omdat het niet in het regeerakkoordstond, maar wij hebben de crisis ook niet uitgevonden enwe moeten er toch adequaat op reageren. Je moet alsbestuurder zaken aanpakken op het moment dat ze jevoor de voeten komen. En als iets in strijd is met eenakkoord dat is gesloten, zijn het uiteindelijk de partnerszelf die dat akkoord kunnen herzien omdat het onder-werp op dat moment speelt. Eigenlijk moeten altijd destandpunten en de visie van het provinciaal bestuurbekend zijn als je aan zo’n groot project begint. Ik ben,mede naar aanleiding van opmerkingen van collegaHeijnen, benieuwd hoe de staatssecretaris hieroverdenkt.

Is dit nu de opmaat naar een Friesland van tien àtwaalf gemeenten, dat ons door het bestuur werdvoorgelegd? Het zal helder zijn dat we vooral zorghebben over de vraag hoe de gemeente gaat functione-ren in haar omgeving. Hoe zal de ontwikkeling van dieomgeving in de komende jaren zijn? Nogmaals, het gaatons er niet om hoe het volgende maand is; het gaat onserom waar we uiteindelijk naartoe willen. We realiserenons namelijk dat de wens om tot deze vormgeving tekomen bij deze vijf gemeentebesturen heel nadrukkelijkaanwezig is. Dat hebben zij ons de afgelopen tijd heelduidelijk gemaakt.

Daarom hebben wij ook ontzettend veel moeite met deamendementen van mevrouw Van Gent. Die amende-menten worden echter wel uitgelokt door het achterwegeblijven van een goed provinciaal verhaal. Ik begrijp dusheel goed dat dit het antwoord van mevrouw Van Gent isop het gemis van informatie van die kant. Ik heb niet deneiging om vanmiddag stukken van het voorstel af tehalen, maar ook ik heb me in mijn inbreng afgevraagd ofhet niet beter zou zijn om te starten met twee gemeentenvan ruim 40.000 inwoners. Wat is daarop het antwoordvan de staatssecretaris? Wat zijn haar overwegingendaarover? Dat laatste wil ik heel graag weten, ook inrelatie tot het beoordelen van de amendementen vancollega Van Gent.

Ten aanzien van Noord-Holland zeg ik het volgende.Een deel van de zorg die wij hebben over Friesland komtvoort uit de ervaring die wij hebben opgedaan inWest-Friesland. Daar is het ook zo begonnen metDrechterland: u kunt dat rustig doen, Kamer, want hetheeft geen consequenties voor de rest van het gebied.Dat hebben we geweten! Terugkijkend zouden wij hetnooit meer zo gedaan hebben en zou het goed zijngeweest als er in een keer een compleet voorstel voorWest-Friesland had gelegen dat wij hadden kunnenafwegen. Het is nu de derde of de vierde keer dat wijover dit gebied praten en niet de laatste keer, want erkomt nog een volgende fase. Toen wij vorige keer dediscussie hadden over de vorming van de gemeenteMedemblik, heb ik overwogen een amendement in tedienen om Wervershoof daarbij te voegen. Maar het wasnog niet zover. Wij wisten dat deze stap eraan zat tekomen. Ik vind het allemaal ongelukkig, maar wij kunnener niet over klagen. Wij hebben het geweten, wij hebbenhet niet uitgesteld en wij wisten dat de stap metWervershoof nog zou komen. De keuze om Andijk erbij tebetrekken in deze vorm, is aan Andijk. Wij hebben hetniet bedacht. Wat mij betreft, had de combinatie Andijk,Stede Broec en Enkhuizen ook gekund. Maar de keuze is

door hen gemaakt en wordt aan ons voorgelegd. Ikrespecteer dat. Zo heeft het proces rondom herindelin-gen zich ontwikkeld. Als beide nu vragen om eencombinatie met Medemblik, zeg ik: prima, dat respecteerik.

Er blijven wel twee dingen over. Enkhuizen-StedeBroec is de enige combinatie die nu overblijft; zij hebbengeen enkele keuze. Als je het proces laat lopen zoals hetgelopen is, is de vraag niet meer of, maar alleen nogwanneer je overblijft.

Ik vind het veel belangrijker dat al die herindelingsver-halen niet hebben geleid tot een oplossing van deproblematiek van Hoorn. Die problematiek los je niet opin een andere gemeente; die kun je alleen maar oplossenin die gemeente zelf. Wil de staatssecretaris hetprovinciaal bestuur stimuleren, te zoeken naar oplossin-gen voor Hoorn? Dat hoeven geen herindelingsoplossin-gen te zijn; het kunnen ook grenscorrecties zijn. Als hetslecht gaat met de centrumgemeente, gaat het slechtmet het hele gebied. Zo’n centrumgemeente moet juistlucht hebben, zodat de hele regio daarvan kan genieten.

De heer Van Raak (SP): Ik steun de oproep van de VVDdat er een visie moet komen op het bestuur in Frieslanden in West-Friesland. Daar zijn heel veel problemen endie moeten in samenhang worden opgelost. Ik snapechter niet dat de heer Van Beek een specifieke herinde-ling steunt die de mogelijkheden voor de toekomst zobeperken. Waarom maken wij niet nu even een pas opde plaats, ook in West-Friesland, zodat de staatssecretarissamen met de gemeenten een visie kan ontwikkelenwaarin de problemen echt worden opgelost? Als wij dezevoorstellen tot herindeling in zowel Friesland alsWest-Friesland nu aannemen, zijn de mogelijkheden voorde toekomst beperkt. Dan worden de problemen nietopgelost, maar worden de mogelijkheden om problemenop te lossen wel kleiner.

De heer Van Beek (VVD): Dat schat ik wat anders in. Alswij nu nog bij Drechterland stonden, zou ik de heer VanRaak gelijk geven. Maar die fase zijn wij gepasseerd; datis twee herindelingen geleden. Voor Wervershoof is dekeuze evident. Het gaat eigenlijk over Andijk: moet datlinksaf of rechtsaf? Ik denk dat het noch op de toekomstvan Medemblik, noch op die van de combinatieEnkhuizen-Stede Broec van invloed zal zijn, wantdaarvoor is de eenheid te klein. Ik respecteer datgenewat het gemeentebestuur van Andijk ons heeft voorge-steld.

Ik ga gauw naar Vecht en Venen. Wij hebben destaatssecretaris gevraagd om een uitdaging aan te gaan.Zij heeft die uitdaging aanvaard en ik kan niet anderszeggen: complimenten voor het eindresultaat. Wijhadden met een aantal fracties het gevoel dat dit zoumoeten kunnen en zij heeft het boven tafel gebracht. Kijknaar de adviezen. Wat de combinatie van De RondeVenen en Abcoude betreft, begrijp ik dat Abcoude echtheeft moeten slikken. En ik begrijp dat de combinatie vanLoenen, Breukelen en Maarssen voor Maarssen een helestap was. Maar uiteindelijk ben ik heel blij met eenVenengemeente en met een Vechtgemeente. Ookprocesmatig moeten wij uiteindelijk blij zijn met hetresultaat.

Als er kritiek is van de provincie Utrecht, heb ik deneiging om de bal terug te schieten. De provincie heefteen lesje bestuur gehad. Als je er maar gewoon een

Van Beek


goede bestuurder aan zet, blijken dit soort problemenoplosbaar te zijn. De provincie kan dus een lesje leren.Het proces is tot een goed einde gebracht, maar eigenlijkhad de provincie dat moeten doen. Wie de bal schiet,heeft de kans dat hij hem terugkrijgt.

Dan is er nog een drietal kleine herindelingen aan deorde. Ik heb bestuurders uit die regio’s heel nadrukkelijkbeloofd om op zijn minst de naam van de gemeente tenoemen. De combinatie van Lith en Oss is vanuitBrabant met belangstelling gevolgd. De gemeente Oss isaan haar derde herindeling toe. Elke keer een stapjeverder. Het is aardig om te zien dat met name vanuit dekleine gemeenten om Oss heen men zich richt tot Oss.Men wil er graag bij horen. Dat is op zichzelf een heelbijzondere ontwikkeling. Het is voor de tweede keer dateen gemeente waar het feest was toen zij buiten devorige herindeling viel – door allerlei bewegingen wasmen er net buiten gevallen – een paar jaar later toch aande beurt is om de stap te zetten. Dat men dat uit eigenovertuiging doet, is heel verstandig.

De combinatie Margraten-Eijsden is goed. Het is goeddat er ten zuiden van Maastricht een sterke, bestuurs-krachtige gemeente ontstaat. Het is niet alleen goed voorde fuserende gemeenten, maar ook voor Maastricht. Hetis goed dat men een sterke buur heeft. Wie er ook alsburgemeester naartoe gaat, moet gewoon kunnenomgaan met zijn sterke buur.

Bodegraven en Reeuwijk is ook een herindeling zoalswij haar graag zien. Het gebied is nog niet helemaalklaar, maar het past in het totaalbeeld en doet geenafbreuk aan verdere bestuurlijke ontwikkelingen aldaar.Ook die indeling heeft onze steun. Ook vanuit die streekhebben wij overigens de nodige pamfletten mogenontvangen. Elke keer werd duidelijk dat men bezig wasom op deze weg voort te gaan.

Een vijftal voorstellen heeft de steun van de VVD-fractie. Wat het zesde voorstel betreft wachten wij op deantwoorden van de staatssecretaris.

De vergadering wordt enkele ogenblikken geschorst.

©

De heer Van der Staaij (SGP): Voorzitter. Gemeentelijkeherindelingen die van onderop en vrijwillig tot stand zijngekomen, heeft de SGP-fractie in het verleden altijd metsympathie bejegend. Dit juist gelet op het gewicht datwij toekennen aan de lokale autonomie, waarbijgemeenten in eerste instantie zelf gaan over hun eigentoekomst. Wij zijn er wel steeds kritisch over geweest alsschaalvergroting als bestuurlijke en politieke reflex wordtgezien als de oplossing van problemen. Groter is nietaltijd beter.

Ook nu weer krijg je bij het lezen van de stukken hieren daar het beeld dat herindelingen worden gezien alsdé oplossing voor veel problemen op gemeentelijkgebied. Weidse vergezichten over gemeenten die goedzullen gaan functioneren worden gekoppeld aan retoriekover gezamenlijke bestuurlijke opgaven. Veel argumen-ten kom je steeds weer tegen. Soms vraag je je daarbijaf of gemeenten en provincies zich niet te gemakkelijkmee laten slepen in visies die grote gemeenten zien alsoplossing voor heel veel maatschappelijke problemen.

Eén van de rapporten van de brede heroverwegingkomt ook met vergaande voorstellen op dit gebied.Variërend van afschaffing van het middenbestuur en 25

tot 30 regiogemeenten tot minder provincies en 100 tot150 gemeenten. Het nadeel van al die oplossingen is weldat het bestuur verder van de burger af komt te staan.Maar om de gemeenten nu feitelijk als bestuurslaag opte heffen, om er eigenlijk kleine provincies van te maken,is een richting die mijn fractie in ieder geval niet op wil.

In de stukken komen de bestuurskrachtmetingen ookvaak naar voren. Die zijn nogal eens een drukmiddel omtot herindelingen over te gaan. Op zichzelf is het eennuttig instrument, maar het valt mij op dat grotegemeenten – vorig jaar speelde het bij Rotterdam en nubij Oss – niet aan een bestuurskrachtmeting wordenonderworpen. Waarom niet? Is een grote gemeenteautomatisch bestuurskrachtig? Nee toch? Ik zie ook in destukken terug dat er geen eenduidig verband is tussenbestuurskracht en bestuurlijke schaal.

Een veelgehoord argument is dat herindelingenkostenbesparend werken. Twee weken geleden was inhet Nederlands Dagblad nog het oordeel van eenhoogleraar openbare financiën hierover te lezen. Hij zei:hoewel de redenen nog precies geanalyseerd moetenworden, kan ik nu al stellen dat het ambtenarenapparaatna gemeentelijke fusies juist veel duurder is. Hij doelthiermee met name op dure managementtaken encoördinerende taken. Ook wordt veel eigen personeelvervangen door extern personeel. Ik krijg graag eenreactie van de staatssecretaris op dit onderzoek.

Wanneer de vooronderstelling niet klopt dat eengemeente kan bezuinigen op ambtenaren, dan is het devraag of de rekensleutel voor herindelingen nog welklopt. Wil de staatssecretaris hier nog eens kritisch naarkijken?

Wij krijgen vaak de reactie van gemeentebestuurdersdat de frictiekostenregeling bij herindeling te laag is ente laat komt. De staatssecretaris geeft in de stukken zelfaan dat er bij de hoogte van de bedragen rekening meewordt gehouden dat andere gemeenten gekort wordenals gevolg van de frictiekostenregeling. Het moet dus eenbeetje worden uitgesmeerd, omdat anders de klap bijandere gemeenten, die uit hetzelfde Gemeentefondsmoeten eten, te hard aan zou komen. Dat is natuurlijkeen merkwaardige systematiek. Gemeenten die niet meteen herindeling bezig zijn, mogen geen nadeligefinanciële gevolgen ondervinden van herindelingenelders. Kunnen de algemene uitkering en de frictiekos-tenregeling niet losgekoppeld worden? Het is verder tochook niet logisch dat de gemeenten die herindelenvanwege de koppeling aan het Gemeentefonds hun extrakosten maar tijdelijk zelf op moeten vangen?

Ik kom nu bij de verschillende wetsvoorstellen. Deeerste herindeling die vandaag aan de orde is – die vanZuidwest Friesland – roept ook bij de SGP de grootstevragen op. Als dit wetsvoorstel een meerderheid achterzich zou krijgen, ontstaat er in Friesland een gemeentemet een ongekende omvang. De gemeenten Bolsward,Nijefurd, Sneek, Wûnseradiel en Wymbritseradiel moetendaarbij worden samengevoegd tot één grote plattelands-gemeente. Die gemeente zou met maar liefst 69 kernenen een heel groot oppervlak een bijzondere omvangkrijgen. Wij betwijfelen of een gemeentebestuur in zo’ngrote gemeente echt dicht bij de burger zal staan. Zelfsbij zes wethouders is iedere wethouder altijd nog hetaanspreekpunt voor meer dan tien kernen. Zal dat in depraktijk wel werken? In haar reactie wijst de regeringerop dat bijvoorbeeld de gemeente Peel en Maas 71kernen zou tellen. Dat heb ik nog eens even nagekeken.

Van Beek


Het bijzondere is dat daarvan bij de behandeling van ditwetsvoorstel vorig jaar nog geen sprake was. Toen werdnog gesproken over zestien kernen. Wat is er gebeurd inde tussentijd? Heeft er een kernsplitsing plaatsgevonden?

Ook hier lezen we weer fraaie zinnen als ″De schaal enomvang van de voorgenomen fusie is mede gebaseerdop de specifieke opgaven voor het gebied en hetambitieniveau dat het lokaal bestuur aan de dag wenst teleggen, en is daarmee niet maatgevend voor mogelijkeherindelingen elders in de provincie in een laterstadium.″ Dat klinkt dus geruststellend; het komt eropneer dat de schaalvergroting die hier plaatsvindt, in deomgeving niet zomaar hoeft plaats te vinden. Tochvragen ook wij ons af in hoeverre hier niet de basiswordt gelegd voor een fusiegolf in heel Friesland.Vanwaar deze schaal? Is een oplossing van tweegemeenten in plaats van deze grote gemeente niet beter?Bij herindeling is vaak het argument dat de omliggendegemeenten een vergelijkbare omvang hebben. Nu wordtdie redenering over vergelijkbare omvang juist aan dekant gezet; alle gemeenten in de omtrek zijn veel kleiner.We kunnen ons niet aan de indruk onttrekken dat er tochverdere herindelingen zullen komen waarbij juist deomvang van de omliggende gemeenten weer een rolgaat spelen. Met name vanuit de gemeenten Wûnsera-diel en Nijefurd is er sterk protest tegen deze herindeling.Wat is het oordeel van de staatssecretaris ten aanzienvan de door de werkgroep ″Fan ûnderen op″ gehoudenenquête?

Samenvattend blijft bij ons toch de vraag of er geenoplossingen zijn, zoals die van twee gemeenten, die opeen veel breder maatschappelijk draagvlak zoudenkunnen rekenen. Er is geen sprake van een gedwongenhuwelijk zoals we dat bij andere wetsvoorstellen hebbengehad, waarbij het Rijk van bovenaf besluit dat ergefuseerd moet worden hoewel de gemeentebesturendat niet willen. Daarom sla ik ook een ietwat gematigdertoon aan dan bij wetsvoorstellen waarin wel eengedwongen huwelijk aan de orde was. Het is dus geengedwongen huwelijk, maar de vraag is wel of het geenonverstandig huwelijk is; die beeldspraak is bij mij eenbeetje blijven hangen. Weliswaar vindt ook onze fractiehet heel belangrijk wat gemeenten er zelf van vinden enhoe die gemeentebesturen, gehoord de inwoners,uiteindelijk zelf keuzes maken voor hun bestuurlijketoekomst, maar toch blijft voor mij de kernvraag of ergeen oplossing denkbaar is die op een breder maat-schappelijk draagvlak zou kunnen rekenen. Ik wacht ookgraag de antwoorden af die zullen worden gegeven naaraanleiding van vragen van collega’s hierover.

Vervolgens kom ik bij de herindeling in Noord-Holland.Ik kijk dan even vooruit naar de reactie van de regeringop de herindeling van de gemeenten Margraten enEijsden. Daarin stelt de regering dat een nieuwegemeente toegerust moet zijn voor een langere periodeom haar bestuurlijke opgave op te pakken. Dat klinkt heelgoed, maar bij deze herindeling wordt de gemeenteMedemblik al vier jaar na de vorige herindeling opnieuwmet een herindeling geconfronteerd. Hoe vrijwillig ditmisschien ook is, voor de kwaliteit van de ambtelijkeorganisatie is het niet goed als men voortdurend bezig ismet reorganisatie. Daarbij komt nog de positie vanAndijk; wij hebben begrepen dat een fors deel van debevolking van die gemeente bezwaar heeft tegen dezeherindeling. Wat is hiermee gedaan? Hoe kan deconclusie worden getrokken dat er geen overtuigend

bewijs te vinden is dat deze inwoners meer op degemeenten Stede Broec en Enkhuizen georiënteerd zijn?

Het derde voorstel gaat over de Vecht- en Venenge-meenten. Daar is vorig jaar uitgebreid over gesproken endiverse woordvoerders zijn daar al op ingegaan. Daar iseen nieuw voorstel uit gegroeid voor twee nieuwegemeenten. Wij zijn blij dat er nu een alternatief ligt datkan rekenen op een breder draagvlak. Ook deze variantheeft bezwaren vanwege de verschillen tussen hetstedelijke Maarssen en de gemeenten Breukelen enLoenen, maar dit lijkt de beste variant van de variantendie hebben voorgelegen.

Het vierde voorstel betreft de herindeling vanMargraten en Eijsden, twee gemeenten in Zuid-Limburgdie per jaar een krimp van het aantal inwoners kennen.Beide gemeenteraden hebben unaniem besloten tot dezeherindeling en er ontstaat een samenhangend geheel.Deze herindeling kan op steun van de SGP-fractierekenen.

Het vijfde punt betreft Lith en Oss. Ook voor desamenvoeging van de gemeenten Lith en Oss bestaatbreed bestuurlijk draagvlak. Unaniem is tot dezeherindeling besloten. Zeker wanneer gekozen wordt vooreen goed kernenbeleid hoeven hieruit geen problemenvoort te vloeien. Wij gaan ook hiermee graag akkoord.Wel stuiten wij bij deze herindeling opnieuw op hetprobleem van de bestuurskrachtmeting. Ik gaf dat net aleven aan. Het gemeentebestuur gaat hier volgens deregering zelf over. Toch zijn het juist vaak de kleinegemeenten die in de praktijk vaak het verzoek krijgen, ofde plicht, om bestuurskrachtonderzoek te doen. Bij degrote gemeenten wordt vervolgens voor het gemakverondersteld dat die bestuurskracht wel goed zal zijn.Dat is ongelijk spel. Als wij bestuurskrachtonderzoekbelangrijk vinden, zou dat ook voor grotere gemeentenmoeten gelden. Hoe wil de regering hiermee in detoekomst omgaan?

Dan het laatste punt: de samenvoeging van Bodegra-ven en Reeuwijk. Ook bij deze herindeling is sprake vaneen vrijwillige samenvoeging. De gemeenteraden zijnunaniem voorstander van deze herindeling. Wel krijgenwij bij het kennisnemen van de stukken de indruk dateen aantal zaken wat door elkaar lopen. Je kunt erovertwisten of een gemeente als zodanig krachtiger wordt enefficiënter werkt als zij groter is. Het is echter beslist nietzo dat alleen sprake is van een goede samenhang in eengebied als dat hele gebied binnen een gemeente hoorten dat, als een gebied is verdeeld over meerderegemeenten, er dan geen samenhang is. Voor eensamenhangend Groene Hartbeleid is deze herindelingnatuurlijk te beperkt. Het grootste deel van het GroeneHart valt buiten deze nieuwe gemeente. Bovendien krijgtde transformatie en opschaling in de agrarische sectorniet meteen een impuls als er herindeling plaatsvindt. Ditis in nog veel mindere mate het geval bij de ontwikkelingvan de Oude Rijnzone. Volgens de regering wordenthans aan de moderne gemeente hogere eisen gesteld.Tot op heden was er geen gebrek in de bestuurskracht.Nergens wordt goed concreet gemaakt welke nieuwetaken de gemeenten in de toekomst op zich moetennemen. Hetzelfde geldt voor de veronderstelde toenamevan de bestuurskracht van de nieuwe gemeenten. Daarkomt nog bij dat bij deze herindeling door diversebetrokken gemeentebesturen opnieuw de vinger op dezere plek is gelegd, namelijk dat er zwaar op aangedron-gen is door het provinciebestuur. Het blijft dus allemaal

Van der Staaij


nog wel enigszins vaag. Al vinden wij de argumentatieniet altijd even overtuigend, toch willen wij nadrukkelijkde lijn volgen van de gemeenteraden, die unaniemvoorstander zijn. Wij hebben ook niet begrepen dat hetmaatschappelijke draagvlak ontbreekt. Wij zien dan ookgeen reden om ons tegen deze herindeling te verzettenen zullen dit wetsvoorstel steunen. Tot zover mijnopmerkingen in de eerste termijn.

©

De heer Anker (ChristenUnie): Voorzitter. Het grootstedeel van de herindelingen die wij vandaag bespreken isvoor ons akkoord, maar wij willen het er nog wel evengoed over hebben. Wij hebben al eerder geconstateerddat deze herindelingen niet controversieel zijn verklaardvoor behandeling in de Kamer. Dat betekent dus niet dater niets over deze herindelingen te zeggen valt. Over eenaantal voorstellen – de heer Van der Staaij heeft ze net algenoemd – wil ik echter niet al te veel zeggen. Dit betreftde voorstellen over Lith en Oss, Margraten en Eijsden.

Ik maak wel een opmerking over de herindeling inZuidwest Friesland en over de herindeling in hetprachtige en wonderschone Noord-Holland, om precieste zijn: West-Friesland. Misschien verraadt mijn tongvaldat ik uit die buurt kom!

Ik heb al eerder, in andere debatten, gezegd hoe deChristenUnie over gemeentelijke herindelingen denkt. Wijvinden het van belang dat een herindeling wordtgesteund door de bevolking en dat het initiatief vanonderaf komt. Het nieuwe beleidskader voor gemeente-lijke herindeling spreekt dit uitgangspunt na. Sterker nog,daarin is heel veel aandacht besteed aan het draag-krachtprincipe. Wij nemen vanuit Den Haag dan ookgeen initiatieven voor herindelingen. Hoewel, deherindeling in Utrecht bij De Ronde Venen heeft wel, vanbovenaf, een pikant staartje gekregen. Wij kunnen echterconstateren dat een alternatieve herindeling, met detoevoeging van Maarssen, een langslepend herindelings-proces heeft losgetrokken dat al met al zo’n vijftien jaarduurde. In de nadere memorie van toelichting staat datmen er al veertien jaar over spreekt. Men was het vanharte eens dat er iets moest gebeuren, maar men wistalleen nog niet precies wat. Na vijftien jaar ligt ereindelijk een uitkomst.

Voor het proces is het wel goed als de staatssecretarisin dit debat nog enige toelichting geeft op het proces enop het draagvlak voor deze herindelingen. Het is immerswat rommelig gegaan, zoals het vorige debat in deKamer heeft laten zien.

De samenvoeging van de gemeenten Bolsward,Nijefurd, Sneek, Wûnseradiel en Wymbritseradiel is eenschoolvoorbeeld van hoe een gemeentelijke herindelingmoet gaan: van onderaf hebben gemeenten het initiatiefgenomen om samenwerking vorm te geven. Degemeentelijke herindeling en samenvoeging is boven-dien door alle gemeenteraden als een serieuze optiebesproken en goedgekeurd. Alle aandacht gaat uit naarandere vormen van samenwerking, maar dit is een heelvergaande vorm, waarbij de eigen gemeente zelfs opgaatin een groter geheel. Mijn fractie heeft wel vragen bijdeze herindeling. Worden de gemeenten nu niet veel tegroot in omvang, aantal woonkernen en oppervlak? Ishet wel mogelijk om 63 dorpen en 6 steden vanuit ééngemeentehuis te besturen? Terecht zijn daaroverinmiddels de nodige vragen gesteld. Ik stel die vragen

hier ook en wel met een aanvulling. Kan de staatssecre-taris aangeven op welke manieren goed bestuurgegarandeerd wordt? Is er een oplossing voor het gevaldat straks blijkt dat het samenvoegen van zoveel kernenbestuurlijk niet werkt? Er is namelijk een alternatief datde gemeente minder omvangrijk maakt, maar dit betrektde gemeente Harlingen erbij. Een mogelijk alternatiefvoor Wûnseradiel is immers een samenwerking vanBolsward en Harlingen. Die is vast wel overwogen, maaris dit nog een mogelijkheid als blijkt dat de gemeentemet 69 kernen onbestuurbaar is? Ik vraag dit ook met hetoog op het duurzaamheidsvereiste dat in het beleidska-der gemeentelijke herindelingen staat. Ik heb net ook almet de heer Heijnen kort daarover gesproken. Wijkunnen niet zomaar even herindelen en na een paar jaarzeggen dat het niet lijkt te werken. Omdat dit zo’n enormgrote herindeling is, moet je misschien een kleineopening hiervoor houden. Ik krijg graag een reactie vande staatssecretaris op het voorstel van de heer Heijnen,want ik worstel daar nog mee.

Verder speelt voor ons wel nog een rol, wat dezeherindeling voor de omliggende gemeenten betekent.Die moeten zich namelijk niet verplicht voelen om ookmet deze schaalgrootte mee te gaan. Een aantalbestuurders uit die omgeving voelen die druk wel, zoalsik begrijp. Graag krijg ik een reactie hierop.

Regelmatig wordt er geconcludeerd dat er een breeddraagvlak is voor de variant van herindeling die in hetprachtige West-Friesland, vlak boven de Zaanstreek – nouja, vlak – is toegepast. Er is ook gesproken over eenandere variant, namelijk Andijk met Enkhuizen en StedeBroec. Daarvoor zou echter geen draagvlak zijn. Ik hoorgraag een toelichting daarop, want ik vind de nota naaraanleiding van het verslag daarover ook nogal ergconcluderend, in die zin dat daar staat: er is gewoongeen draagvlak voor. Er is daarvoor inderdaad geenbestuurlijk draagvlak, maar ik hoor graag wat dit preciesbetekent. In de memorie van toelichting staat dat er nogmaar kort geleden een gebiedsvisie is opgesteld opgrond waarvan de herindeling moet worden beoordeeld.Hierdoor ontstaat een beetje de indruk dat die visie nietvolledig objectief is. Ik wil niet heel vervelend doen,maar deze herindeling paste wel heel erg goed daarin. Eris dan ook wel kritiek op die samenvoeging, ook onderde bevolking, met name in Andijk.

Bovendien staat er in de memorie van toelichting dater nog gekeken wordt wat er met Stede Broec enEnkhuizen moet gebeuren. Daarachter staat de wat mijbetreft redelijk obligate opmerking dat wij eerst kijkenwat er met deze herindeling gebeurt. Dat is uiterstlogisch. Als dit niet doorgaat, komen Stede Broec enEnkhuizen immers weer in het spel. Het is echter niet zodat je de meest fantastische afweging kunt maken als jeeerst deze herindeling helemaal afmaakt. Enkhuizen enStede Broec zijn dan immers min of meer aan elkaarovergeleverd. Graag hoor ik daarom een betereargumentatie hiervoor van de staatsecretaris. In Andijkwas er namelijk een fractie die het niet ermee eens was.Dat was toevallig de fractie van de ChristenUnie. Ik zit nuin de rare situatie dat ik ook moet luisteren naar deandere raden die voor de herindeling zijn. Daarom vindik dat de argumentatie recht daaraan moet doen. Ik hoordaarom graag nog iets hierover van de staatssecretaris.

Ik ga nu verder met iets nieuws. In dit debat wil ik hethelemaal niet hebben over de brede heroverwegingen,ook omdat ik het hele pakket nog niet gelezen heb. Ik las

Van der Staaij


echter wel in de stukken dat een bezuinigingsoperatiewaarbij het aantal gemeenten van 400 naar ongeveer 100wordt teruggebracht, heel veel geld zou opleveren. Erliggen nu vijf herindelingen voor, waarbij de financiëlekant slechts één onderdeel is. In de debatten is die kantover het algemeen onderbelicht. Dat is op zich eengoede zaak, want die is voor ons geen doorslaggevendargument om gemeenten samen te voegen. Voor hetdebat kan het echter geen kwaad als de staatssecretariseen inschatting geeft van de bezuiniging die dezeherindelingen oplevert.

Ik maak nog een opmerking tot slot. De financiële kantis nooit doorslaggevend geweest voor het samenvoegenvan gemeenten. Altijd is eerst en vooral gekeken naarhet plaatselijk draagvlak en de bestuurbaarheid van eengemeente. Mijn fractie acht deze uitgangspunten ookvoor toekomstige herindelingen van wezenlijk belang.Het samenvoegen van gemeenten om geld te besparen,is een kortetermijnoplossing die voorbijgaat aan de wensvan een dicht bij de burger staand bestuur.

Dit waren mijn opmerkingen in eerste termijn, maarkijkend naar de interruptiemicrofoon denk ik dat erwellicht nog enkele volgen.

De heer Van Raak (SP): De ChristenUnie weet toch aldat herindelingen geld kosten. De ChristenUnie moet zichgeen loer laten draaien door ambtenaren die zeggen datdie heel veel geld opleveren. Uit alle onderzoeken vanwetenschappers, bijvoorbeeld in Zuid-Holland, blijkt datherindelingen geld kosten. Is de fractie van de Christen-Unie het met mij eens dat de minnetjes en de plusjes inde voorstellen verkeerd staan? De regering zet steedseen minnetje door te bezuinigen bij een herindeling,terwijl wij allebei weten dat er een plusje moet staan, dater geld bij moet.

Ik heb nog een vraag over West-Friesland. Het mooieFriesland dat de ChristenUnie een warm hart toedraagt.

De heer Anker (ChristenUnie): Het is West-Friesland.

De heer Van Raak (SP): West-Friesland. Drechterland isin 2006 samengevoegd, Medemblik in 2007 en nu doenwij deze herindeling weer. Dat gebeurt niet als het aande SP ligt, maar misschien wel als het aan de Christen-Unie ligt. Daar worden weinig problemen opgelost. Demogelijkheden om problemen in de toekomst op telossen, worden echter wel steeds kleiner. Wij vullen hetgebied steeds meer in. Steeds meer gemeenten blijvenachter en worden tot elkaar veroordeeld. Is het niet veelbeter om even een pas op de plaats te maken? Kunnenwij de staatssecretaris niet beter vragen om samen metde gemeenten een plan te maken voor de hele regio metechte oplossingen in plaats van ad hoc telkens maarweer een herindeling te doen, om het jaar?

De heer Anker (ChristenUnie): Ik heb met mijn prikke-lend bedoelde opmerking over de financiën aan heteinde van mijn betoog willen aangeven dat wij ons nietblind moeten staren op het geld dat een herindelingoplevert, hoewel ik zie dat er wel enige voordelen in tehalen zijn. Ik ben misschien niet zo wetenschappelijkonderlegd op dit punt, maar ik vermoed dat hetfinanciële aspect een groot lood-om-oud-ijzergehalte zalhebben.

Over de andere kwestie maak ik mij wel zorgen. Ikvind dat de memorie van toelichting op dat punt echt

tekortschiet, net als de nota naar aanleiding van hetverslag. Wij hebben erom gevraagd. Daarom heb ik ookeen vraag aan de staatssecretaris gesteld. Ik vind het vanbelang dat wij een beetje zicht hebben op de wijzewaarop dit nu verder moet. Wij hebben een andereherindeling in Noord-Holland, Gooi- en Vechtstreek,controversieel verklaard, wat mij betreft terecht. Het iseen van de beroerdste problemen waar je voor staat, ookomdat bekend is dat er niet zo heel veel anderemogelijkheden meer zijn omdat er al eerder anderestappen zijn gezet in dat gebied. Daardoor raakt eenaantal kleine gemeenten in steeds grotere problemen. Ikwil niet dat men in West-Friesland ook in dergelijkeproblemen terechtkomt. Daarom heb hierover vragengesteld aan de staatssecretaris. Ik vraag haar niet directom het uit te stellen. Wij moeten beseffen dat als wij datdoen, wij ineens bij een heleboel dingen op de rem gaanstaan terwijl hiervoor een redelijk breed draagvlakbestaat bij in elk geval bij de gemeenteraden en deandere gemeenten. U ziet de worsteling, mijnheer VanRaak. Dat merk ik.

De vergadering wordt van 17.10 uur tot 17.20 uurgeschorst.

©

Staatssecretaris Bijleveld-Schouten: Voorzitter. DeKamer heeft lang gesproken over de teksten. Ik wil debeantwoording als volgt doen. Eerst zal ik een aantalalgemene punten bespreken. Vervolgens zal ik steeds dewetsvoorstellen noemen waarover ik spreek. Ik doe datwel in een iets andere volgorde. De wetsvoorstellenwaarover door de Kamer het meest is gesproken, zou ikals laatste willen bespreken. Dat lijkt mij het makkelijkst.

Vandaag ligt een zestal wetsvoorstellen tot gemeente-lijke herindeling bij de Kamer voor. Vijf wetsvoorstellenbespreken wij hier voor het eerst. Eén hebben wij hierweer terug na een intermezzo van een klein jaar, dat voorde herindeling in het Vecht- en Plassengebied, aan dehand van het wetsvoorstel tot samenvoeging van degemeenten Abcoude en De Ronde Venen enerzijds en hetwetsvoorstel tot samenvoeging van de gemeentenBreukelen, Loenen en Maarssen anderzijds. Een drietalandere ingediende wetsvoorstellen tot gemeentelijkeherindeling, waarvoor bij de betrokken gemeenten geenovereenstemming over de gekozen oplossingsrichtingbestond, zijn door de Kamer controversieel verklaard. Ikvoel mij niet vrij om over deze voorstellen vandaag in deKamer iets te zeggen.

Aan de totstandkoming van alle wetsvoorstellenhebben burgers, gemeenten en provincies heel hardgewerkt; dat wil ik nadrukkelijk zeggen. Ik ben dan ookblij dat veel mensen – ofschoon er nu, geloof ik, ietsminder aanwezig zijn dan aan het begin van dit debat –uit alle gemeenten hier naartoe zijn gekomen om deafronding van een traject dat soms, zoals ik mij als geenander realiseer, met veel emoties gepaard gaat, hier meete maken. Het gaat uiteindelijk ook om de toekomst vanhun gemeente en hun gemeenschap. Dan is hetbelangrijk om daarbij aanwezig te zijn.

Als ik kijk naar het beleidskader, zijn de vragen over debestuurlijke toekomst van de gemeenten eigenlijk nooiteenduidig te beantwoorden. Herindeling is geenwiskunde. Daarover hebben wij ook destijds, bij debespreking van het beleidskader, met elkaar gesproken.

Anker


Het gaat altijd om een afweging van verschillendebelangen. Een gemeentelijke herindeling mag nooit eendoel op zich zijn. Dat geldt ook voor deze herindelings-voorstellen, waarop ik straks nog specifieker inga.Herindeling behoort naar mijn idee een middel te zijn omgoede voorwaarden te scheppen voor het wegnemendan wel oplossen van bestuurlijke belemmeringen envoor de vorming van een nieuwe, bestuurskrachtigegemeente die nu en in de toekomst berekend is op haartaken. Ik heb dan ook alle voorliggende wetsvoorstellengetoetst aan de Wet algemene regels herindeling, ARHI,en de criteria uit het Beleidskader gemeentelijkeherindeling: duurzaamheid, bestuurskracht, bestuurlijk enmaatschappelijk draagvlak, interne samenhang enregionale samenhang. Alle zes voorstellen voldoen zowelaan de Wet ARHI als aan het beleidskader.

Ten aanzien van al deze herindelingsvoorstellen spelenvraagstukken rondom de bestuurskracht van debetrokken gemeente. Van een aantal van de betrokkengemeenten is komen vast te staan dat de bestuurskrachtnu of voor de nabije toekomst evident onvoldoende is.Daarbij denk ik aan gemeenten als Andijk, Lith enAbcoude. Met deze samenvoegingen wordt een stapgezet naar bestuurskrachtige en toekomstbestendigenieuwe gemeenten, die de belangen van de burgersbeter kunnen behartigen dan indien de betrokkengemeenten zelfstandig zouden blijven.

In de discussie over de bestuurlijke toekomst wordenvaak niet alleen modellen van herindeling overwogen;een aantal van de leden heeft dat ook gezegd. Ooksamenwerkingsmodellen worden tegenwoordig steedsvaker bij de overweging betrokken. Dit is bijvoorbeeld tezien bij het voorliggende voorstel tot herindeling van degemeenten Bodegraven en Reeuwijk. Deze gemeentenhebben eerst nauw samengewerkt en maken hier nu eendefinitieve vervolgstap door middel van een bestuurlijkefusie. In het ene proces is veel energie gestoken in hetafwegen van verschillende varianten en in andereprocessen zijn de betrokkenen sneller tot overeenstem-ming over het eindbeeld gekomen. In alle processen isnaar mijn idee voldoende ruimte geweest om alterna-tieve voorstellen in te dienen, als hieraan behoefte was;dat moet nadrukkelijk daar, in die gemeenten, wordengewogen. Uitgangspunt is voor mij steeds dat gemeen-ten als eerste aan zet zijn om de bestuurskracht teversterken. Ik zeg er nadrukkelijk bij dat voor grote zowelals voor kleine gemeenten geldt. Er kan daarover geenmisverstand bestaan: gemeenten zijn als eersteverantwoordelijk voor hun eigen bestuurskracht, indiendit nodig is.

Uit dit uitgangspunt volgt dat ik grote waarde hechtaan voldoende draagvlak van de voorstellen. Nazorgvuldige afweging zijn de betrokken gemeenteradentot hun standpunt gekomen over de voorliggendevoorstellen. Daarmee hebben de gemeenteradenzelfbewust en weloverwogen een richting bepaald voorde eigen bestuurlijke toekomst. Daar moet het steeds omgaan; in die zin ben ik het erg eens met hetgeen de heerBilder inbracht. Ten aanzien van alle voorstellen is ersprake van unaniem bestuurlijk draagvlak onder debetrokken gemeenten en de betrokken provincies.

Een uitzondering hierop ten aanzien van het draagvlakvormt de gemeente Abcoude, die betrokken is bij hetVecht- en Plassengebied. Ik kom zo nog specifiek tespreken over dit gebied. Reeds in mei 2009 hebben wijover dit herindelingsvoorstel gesproken. Er deed zich een

uitzonderlijke situatie voor tijdens de behandeling in deKamer. Er waren signalen dat er sprake was van eenafnemend bestuurlijk draagvlak, zo heb ik het uiteindelijkmaar samengevat, voor het toen voorliggende wetsvoor-stel. Dat bracht de Kamer ertoe, mij te verzoeken om teverkennen of er een variant zou zijn die op meerdraagvlak kon rekenen en om daarbij zo mogelijk ook degemeente Maarssen te betrekken. Deze uitzonderlijke enunieke omstandigheden maakten dat ik op dat verzoekvan de Kamer ben ingegaan en met de betrokkengemeentebesturen een traject heb doorlopen. Ik zal dit zometeen bij het wetsvoorstel nog wat nadrukkelijkervaststellen, maar moet nu al wel vaststellen dat er geenunaniem draagvlak is gekomen. Er is echter wel meerdraagvlak dan voor het voorstel dat er lag.

Dan kom ik op de specifiek gestelde algemene vragen.Ik begin bij de vragen van de heren Van Raak en Van derStaaij over het niet financieel korten van gemeentenomdat herindeling geld kost. Het is andersom: gemeen-ten worden in de eerste jaren juist niet gekort, omdat erinderdaad de maatstaf herindeling in het Gemeentefondsis, zoals de heer Van der Staaij terecht opmerkte. Na deovergangsperiode worden de nieuwe gemeenten in deverdeelsystematiek van het Gemeentefonds behandeldals alle andere gemeenten. Het gaat niet om kortingenvan miljoenen, maar om het feit dat men de basisbij-drage voor de zelfstandige gemeente in het Gemeente-fonds kwijtraakt.

De heer Van der Staaij stelt de op zich intrigerendevraag of de maatstaf herindeling wel betaald moetworden uit het Gemeentefonds, omdat gemeenten dieniet herindelen dan immers minder geld ontvangen. Jeziet twee belangrijke effecten bij herindeling. DeGemeentefondsvergoeding van nieuwgevormdegemeenten is inderdaad lager dan de optelsom van deGemeentefondsvergoedingen van de bij de herindelingbetrokken gemeenten. Daarom daalt de Gemeentefonds-vergoeding van de nieuwe gemeenten structureel. Deincidentele maatstaf herindeling, die is bedoeld voorfrictiekostenvergoeding, echter kan doordat de Gemeen-tefondsvergoeding structureel in haar totaliteit daalt,betaald worden uit die daling. De conclusie is dus dat deniet-heringedeelde gemeenten geen nadeel ondervindendoor de frictiekostenvergoeding, omdat deze vergoedingvoor een belangrijk deel uit de wegvallende basisbij-drage kan worden gefinancierd. Ik acht dan ook op ditmoment een aparte, specifieke uitkering – dat is hetenige wat kan als de lijn van de heer Van der Staaijwordt gevolgd – niet noodzakelijk. Ik denk dat het op zichal goed gaat. Ik ben sowieso geen voorstander van hetverder instellen van specifieke uitkeringen, maar datterzijde.

De heer Van der Staaij heeft ook een vraag gesteldover mijn reactie op de uitspraken van de heer Allers enhet onderzoek van het COELO naar de kostenstijgingendie ontstaan na gemeentelijke herindelingen. Het gaathierbij om een nog niet gepubliceerd onderzoek van hetCOELO. Ik ken de inhoud dus ook niet volledig; net als deKamer moet ik het doen met de berichtgeving in demedia. Ik voel er dus niet zo veel voor om daar nu op tereageren. Ik wil eigenlijk pas een reactie op het onder-zoek geven wanneer het is gepubliceerd en ik er kennisvan hebben kunnen nemen. Er zullen zich best nogsituaties voordoen aan de hand waarvan wij daar metelkaar over kunnen spreken. Ik heb zelf niet de neigingom de algehele stelling van het COELO te delen, gelet op

Bijleveld-Schouten


wat ik in het verleden heb gezien. Maar goed, wij zullendaarover met elkaar komen te spreken.

De heer Heijnen (PvdA): Als u toch een reactie geeft ophet onderzoek van het COELO, geeft u die dan ook op deheroverweging, waarin wordt gesuggereerd dat eenforse herindeling honderden miljoenen aan besparingenoplevert. Dan pakt u beide stukken in één keer.

Staatssecretaris Bijleveld-Schouten: Dat is eeninteressant punt, maar zoals u weet, heeft dit kabinetgeen opvattingen over de heroverwegingsrapporten, dusook niet op dit onderdeel. Ik ben wel bereid om op hetCOELO-rapport te reageren. Wellicht kunt u daar dan zelfeen conclusie uit trekken ten aanzien van de andererapporten.

De heer Heijnen (PvdA): Ik zie uit naar uw creativiteit opdit punt.

De heer Van der Staaij (SGP): Ik begrijp, en dat stel ikmet dankbaarheid vast, dat de staatssecretaris heefttoegezegd dat zij, als het rapport er is, met een reactiedaarop wil komen. Dank daarvoor.

Staatssecretaris Bijleveld-Schouten: Zeker.De heer Anker vraagt of ik een inschatting kan geven

van de bezuinigingen die deze herindelingen opleveren.Dat kan ik echt niet. Dat hangt af van de concrete keuzesdie nieuwe gemeentebesturen maken. Natuurlijk is hetbekend dat sommige kostenposten lager worden. Wehebben natuurlijk minder bestuurskosten in de betref-fende gemeenten. Er zijn wel degelijk ook schaalvoorde-len, bijvoorbeeld bij de sociale diensten. Ik kan daar uiteigen ervaring iets over zeggen, maar dat is nu niet aande orde. Verder zal ik het COELO-rapport serieusbekijken. Daarbij kan ik dit punt wellicht meenemen.

De heren Heijnen en Van Beek vragen of ik provincialestaten het laatste woord wil geven bij herindelingen. Deheer Van Beek had die vraag iets anders ingekleurd,maar dat had meer te maken met de situatie in ZuidwestFriesland. Ik vind het een interessante gedachte. Opverzoek van de Kamer ben ik bezig met een evaluatie vande Wet ARHI in de praktijk. Daarover hebben we in eenalgemeen overleg over het herindelingskader met elkaargesproken. Het onderzoek naar de Wet ARHI in depraktijk is onlangs van start gegaan. Het volgendekabinet zal pas over dit onderzoek besluiten. De rol vande provincie en specifiek die van provinciale staten bijhet vaststellen van een herindelingsadvies of zienswijzevan gedeputeerde staten is een van de punten die ik indat onderzoek kan betrekken. Dat zal ik ook doen. Ikwacht daarna de resultaten van het totale onderzoek af.Bij het algemeen overleg hadden de leden nog anderepunten die zij graag aan de ARHI-wetgeving wildenkoppelen. We zullen in samenhang moeten besluitenwelke aanpassingen in de Wet ARHI nodig zijn, maar ikzeg toe om dit punt daarin mee te nemen.

De heer Heijnen (PvdA): Dat is bijzonder vriendelijk,maar wat belet de staatssecretaris om nu al eenwetswijziging voor te bereiden? Het is namelijk duidelijkdat de situatie nu onbevredigend is. Als een aantalgemeenten besluit tot herindeling, worden alleengedeputeerde staten verondersteld daar een advies overuit te brengen. Als provinciale staten het daar niet mee

eens zijn, moeten ze gedeputeerde staten zo ongeveernaar huis sturen. Dat zou een groot politiek feit zijn opbasis van een herindeling. Het helpt echt om deverantwoordelijkheid nu al bij provinciale staten teleggen. Het gaat om twee subartikelen in de Wet ARHI.Moet dat echt wachten op zo’n onderzoek?

Staatssecretaris Bijleveld-Schouten: Mede op verzoekvan de Kamer heb ik dit onderzoek op mij genomen. Hetis helder dat dit geen jaren zal duren. Het lijkt mij beterom dat even af te wachten en dan alles in één keer teregelen. Ik herinner mij dat in het debat hierover ookandere punten aan de orde zijn gekomen. Die kunneneventueel tot andere voorstellen leiden, waarvoor ookwetswijziging nodig is. Ik ben er voor om dit in zijntotaliteit te behandelen. Ik heb de heer Heijnen echtergoed gehoord. Ik weet om welke artikelen het gaat en ikheb begrip voor hetgeen hij naar voren heeft gebracht. Ikgeef er echter de voorkeur aan om dit in één keerordentelijk te regelen. Ik denk trouwens dat eendemissionair kabinet dit voorstel niet meer tot een goedeinde kan brengen. Nog een reden om het geheleonderzoek af te wachten.

De heer Van Raak sprak over de paradox vanherindeling en decentralisatie. Het is mij bekend wat erin de literatuur over de decentralisatieparadox staat. Erworden taken naar gemeenten gedecentraliseerd, terwijleen uitgebreider takenpakket een bepaalde mate vanbestuurskracht vereist. Dit is het centrale punt in hetdebat. In het beleidskader geeft het kabinet aan dat voorde versterking van de bestuurskracht verschillendeoplossingen mogelijk zijn, variërend van het geven vaneen impuls aan de ambtelijke organisatie – zoals in degemeente Delfzijl wordt toegepast – tot aan samenwer-king. Bestuurlijke opschaling kan een oplossing zijn,maar is niet de enige oplossing. Ik wil de paradox van deherindeling zoals de heer Van Raak die heeft geschetst,dan ook nuanceren.

Tot zover mijn beantwoording in algemene zin. Ik ganu over tot de vragen over het wetsvoorstel Margraten/Eijsden. De gemeenten Eijsden en Margraten maken deeluit van het mooie Limburgse heuvelland en het Maasdal.Aan de totstandkoming van dit wetsvoorstel hebbengemeenten, burgers en de provincie Limburg hardgewerkt. Het voorstel is gebaseerd op het herindelings-advies van de betrokken gemeenten. Dat is vanessentieel belang, omdat vooropstaat dat er sprake isvan draagvlak van onderop. Dit houdt in dat devoorstellen voor de gemeentelijke herindeling hun basisdienen te vinden in een voorstel van ofwel de provinciezelf of van de betrokken gemeenten. Het laatste is hierhet geval. Bij de betrokken gemeenten en bij deprovincie Limburg is draagvlak voor deze herindeling. Degemeenten zijn tot de conclusie gekomen dat de eigenbestuurskracht duurzaam versterkt en gewaarborgd moetworden om de huidige en toekomstige opgaven op eenadequate wijze aan te kunnen en tegelijkertijd hethistorische en landelijke karakter te behouden. Dit is nietalleen belangrijk voor de gemeenten, maar ook voor deburgers. Ook voor de regio is het van belang dat erbestuurlijk krachtige samenwerkingspartners zijn. Hetbelangrijkste criterium voor deze vrijwillige herindeling isde versterking van de bestuurskracht van de gemeentenen daarmee de versterking van de regio. Door dezevrijwillige herindeling komt een bestuurskrachtigeduurzame gemeente tot stand die voor langere tijd is

Bijleveld-Schouten


toegerust en beter in staat zal zijn om lokale maar ookregionale opgaven – ik zeg dit met nadruk – ter hand tenemen. De nieuwe gemeente Eijsden-Margraten zal nade herindeling een volwaardige partner zijn in deregionale samenwerking. Dit is mijn opvatting over hetwetsvoorstel en dat zegt ook iets over de opvattingenvan omliggende gemeenten.

De heer Van Raak vroeg zich af of er sprake is vanslechte samenwerking en wantrouwen en of in dat gevalherindeling wel de juiste oplossing is. Ik zie het echtanders. De gemeenten Eijsden en Margraten hebben naeen periode van intensieve samenwerking een evaluatievan de intergemeentelijke samenwerking uitgevoerd.Hieruit blijkt dat de concrete resultaten en het wederzijdsvertrouwen zijn gegroeid. Eigenlijk zou je het dus positiefmoeten formuleren. Het vertrouwen is gegroeid, maar desamenwerking heeft niet geleid tot de gewensteversterking van de bestuurskracht en vermindering vande bestuurlijke drukte. Dat laatste is ook een belangrijkargument voor de gemeente. Er is dus juist geen sprakevan wantrouwen, zoals de heer Van Raak naar vorenbrengt. Hij moet dat echt anders zien. De gemeentenhebben vervolgens geconcludeerd dat herindeling in hungeval de manier is om de gewenste bestuurskrachtver-sterking te realiseren. Ik zie een en ander dus eigenlijkals zeer positief.

De heer Van Raak vroeg ook naar het maatschappelijkedraagvlak in de betrokken gemeenten. Naar het oordeelvan de betrokken gemeentebesturen is er een breedmaatschappelijk draagvlak voor de samenvoeging. Medeop basis van de ontvangen reacties hebben de gemeen-teraden in oktober 2008 bij unaniem besluit hetherindelingsontwerp Eijsden-Margraten vastgesteld. Inde periode van terinzagelegging zijn twee zienswijzenontvangen. Die waren afkomstig van de gemeentenMeerssen en Maastricht, omliggende gemeenten dus. Ikheb in mijn algemene inleiding op deze herindeling algezegd waarom ik denk dat het belangrijk is dat er juisteen bestuurskrachtige gemeente in de omgeving vanMaastricht ligt. De Kamer weet dat ik dat zo weeg. In diezin ben ik het niet eens met hetgeen de heer Brinkman inalgemene zin naar voren heeft gebracht, maar dat weethij ook. Dat is namelijk een soort rituele handelinggeworden die wij bij iedere herindeling met elkaarwisselen. Ik denk dat er voldoende draagvlak is bij debevolking. Dat is goed meegewogen door de gemeente-bestuurders. Wat mij betreft, hoeft daar geen referendumvoor te komen. Wellicht kan de heer Brinkman ook dezekeer weer eens kijken naar de echte inhoud van hetvoorstel.

Wat vind ik dan van de zienswijze van de gemeenteMaastricht? De reactie van de gemeente Maastrichtrichtte zich op de bestuurskracht van de regio Zuid-Limburg als zodanig en de betekenis van de onderhavigeherindeling. De gemeenten Eijsden en Margraten en deprovincie Limburg hebben de zienswijze van degemeente Maastricht zeer weloverwogen beoordeeld.Naar de overtuiging van de betrokken gemeenten en deprovincie zal de nieuw te vormen gemeente Eijsden-Margraten een robuuste plattelandsgemeente zijn, die ophaar toekomstige taak is voorbereid en die tevens alseen evenwichtige partner kan fungeren in de regio. DeKamer heeft aan mijn algemene inleiding al gemerkt datik die overtuiging deel. Het is een belangrijk punt.Daarnaast past deze voorgenomen samenvoeging in hetbeleid van de provincie Limburg, dat is gericht op

versterking van centrumsteden, met daaromheengelijkwaardige gemeenten. Er is dus wel degelijk ook eenvisie op de manier waarop gemeenten in dat gebied totelkaar zouden moeten staan. Gezien het proces van deonderhavige samenvoeging deel ik dus de opvattingenvan de provincie Limburg en de betrokken gemeenten enniet die van de gemeente Maastricht. Voorzitter, dat wasalles wat ik over de gemeenten Margraten en Eijsdenwilde zeggen.

Ik ga door naar de gemeenten Lith en Oss in deprovincie Noord-Brabant. De gemeenten Lith en Oss zijnbeide gelegen aan de Maas, in het noordoosten van deprovincie Noord-Brabant. De gemeenten hebbenvoornamelijk een landelijk karakter. Aan de totstandko-ming van dit wetsvoorstel hebben de burgers, degemeenten en de provincie Noord-Brabant hard gewerkt.Het voorstel is gebaseerd op het herindelingsadvies vande betrokken gemeenten. Ook dat vind ik van essentieelbelang, omdat hier ook weer het ″draagvlak vanonderop″ vooropstaat. Dat is ook steeds ingebracht doorde sprekers. Het houdt in dat voorstellen voor gemeente-lijke herindeling hun basis dienen te hebben in eenvoorstel van ofwel de provincie zelf, ofwel de betrokkengemeenten. Dat laatste is hier het geval. Er is zeer breeddraagvlak bij de betrokken gemeenten, maar ook bij deprovincie Noord-Brabant, voor deze herindeling. In 2007heeft de gemeenteraad van Lith besloten tot eenonafhankelijk onderzoek naar de bestuurlijke toekomstvan de gemeenten. Uit dat onderzoek bleek dat debestuurskracht onder de maat was. Deze conclusie en hettraject dat daaruit voortvloeide, hebben ertoe geleid datin juni 2008 na onderzoek werd geconcludeerd datbestuurlijke schaalvergroting en een sterker draagvlaknoodzakelijk zijn om enerzijds bestaande en toekomstigeopgaven uit te voeren en anderzijds ontwikkelingskansente benutten. Samengaan van de gemeente Lith met degemeente Oss is dan ook de best passende oplossing enzal leiden tot een gemeente met de gewenste bestuur-lijke kwaliteit. Het belangrijkste criterium voor dezevrijwillige herindeling is de versterking van de bestuurs-kracht van de gemeente Lith. Ik denk echt dat met dezevoorgenomen herindeling het gebrek aan bestuurskrachtvan Lith opgelost kan worden.

Ik kom bij de specifieke vragen. De heer Van Raakvraagt waarom de kleine kernen Maren Kessel en HetWild niet bij Den Bosch worden ingedeeld conform dewens van een deel van de inwoners van deze kernen. Deindeling van Maren Kessel en Het Wild bij de nieuwegemeente Oss is het gevolg van het onderhavigevoorstel. Er zijn geen sociaalgeografische knelpuntenzoals doorsnijding van kernen door de gemeentegrens ofeen onlogisch grensbeloop. Dat de inwoners van MarenKessel en Het Wild minder een oriëntatie hebben op dehoofdkern van de nieuwe gemeente Oss, staat naar mijnvaste overtuiging – ik ken het gebied ook redelijk – hetfunctioneren van deze gemeenschap en een adequateoverheidszorg echt niet in de weg. Met het oog opverbetering van het grensbeloop is juist bij de herinde-ling in 1996 een gedeelte van Het Wild dat tot degemeente ’s-Hertogenbosch behoorde bij de gemeenteLith gevoegd. Uit een oogpunt van zowel gemeentelijkbeleid en beheer als een logisch grensbeloop is er sprakevan een samenhangend gebied. Daar ben ik vast vanovertuigd. De gemeente ’s-Hertogenbosch betwist deintegrale samenvoeging van de gemeente Lith met de

Bijleveld-Schouten


gemeente Oss ook geenszins. Het lijkt mij meer danlogisch om dit gewoon zo te doen.

De heer Van der Staaij heeft een vraag gesteld over debestuurskrachtmetingen in grote gemeenten. Ik heb er inalgemene zin al iets over gezegd. Hij vroeg het in heelspecifieke zin ook over Oss. Ik zou het goed vinden alsOss ook eens een bestuurskrachtmeting voor zichzelfdeed. Dat geldt overigens voor alle grote gemeenten. Ikben er echt een voorstander van dat gemeenten – daarpraten wij meestal over bij andere debatten en niet bij deherindelingen – een keer in de zoveel tijd de moedhebben om naar de eigen bestuurskracht te kijken, nietom tot herindelingen te komen, maar gewoon om tekijken: zijn wij nog toegesneden op onze taak, doen wijnog wat de burgers en maatschappelijke organisatieswillen en moeten wij dat niet veranderen? Dat kan ooktot kwaliteitsverbetering in de organisatie leiden. Inalgemene zin wordt bestuurskrachtonderzoek door mijzeer gestimuleerd, ook door middel van het kwaliteitska-der dat door de VNG, het IPO en het Rijk binnenkort zalworden ondertekend als uitvloeisel van het bestuursak-koord en de gesprekken die wij daarover hebben gehad.Ik ben het zeer met de heer Van der Staaij eens dat hetgoed zou zijn. Overigens zou het ook goed zijn – ik weetnog dat het de inbreng van de VNG was toen wij datdestijds in het bestuursakkoord opnamen; daar ben ik hetals oud-gemeentebestuurder wel mee eens – dat deprovincies en het Rijk ook eens naar zichzelf en huneigen bestuurskracht kijken. Je moet jezelf als bestuurderkwetsbaar durven opstellen.

Over het wetsvoorstel tot herindeling van de gemeen-ten Bodegraven en Reeuwijk heb ik maar heel kort iets tezeggen. Bodegraven en Reeuwijk worden samengevoegdtot de nieuwe gemeente Bodegraven-Reeuwijk. Voordeze herindeling bestaat unaniem draagvlak bij debetrokken gemeenten. Dat is ook door uw Kamer gezegd.Desondanks weegt de heer Brinkman het anders; dat iszijn goed recht. Er is ook breed maatschappelijkdraagvlak voor de herindeling van deze gemeenten. Ikdenk dat door deze herindeling een robuuste gemeentein het Groene Hart ontstaat die meer samenhangendbeleid kan voeren op de belangrijkste bestuurlijkeopgaven in het gebied: natuur, landschap, economie,voorzieningen en ook kernenbeleid.

Er is maar één specifieke vraag gesteld. De heer VanRaak vroeg waarom deze samenvoeging een oplossing isvoor de problematiek in het gebied als de bestuurskrachtvan deze gemeenten voldoende is. Uit onderzoek naar debestuurskracht van beide gemeenten komt naar vorendat de bestuurskracht van de gemeenten momenteelinderdaad op orde is, maar dat deze zal afnemen als nietmeer wordt geïnvesteerd in de capaciteit en de kwaliteitvan de organisatie. De betrokken gemeenten zijn ervanovertuigd dat bestuurlijke schaalvergroting in dit gebiedmeer mogelijkheden biedt om de autonome ontwikkelin-gen – ik heb de opgaven waar men voor staat genoemd– aan te sturen of eventueel af te remmen. Er moet inieder geval afstemming plaatsvinden. Door de samen-voeging ontstaat een beduidend groter gebied, waardoorhet mogelijk wordt om met name de ruimtelijke functies– in het Groene Hart is dat van groot belang – en demaatschappelijke opgaven in onderlinge samenhang opte pakken. Het is niet alleen bestuurskracht, maar hetgaat wel degelijk ook om de opgave waar men voorstaat. Men is het erover eens dat dit met zijn tweeënbeter gaat dan apart.

Dan kom ik aan de samenvoeging die wij al eenseerder hebben besproken. Eigenlijk zitten wij bij dezesamenvoeging al in de tweede termijn. Maar goed, het isde eerste termijn voor het voorstel dat nu voorligt voorde gemeentelijke herindeling van de gemeentenBreukelen, Loenen en Maarssen tot de nieuwe gemeenteStichtse Vecht, en voor de gemeentelijke herindeling vande gemeenten Abcoude en De Ronde Venen tot denieuwe gemeente De Ronde Venen. De aanleiding voorde start van de ARHI-procedure waar deze tweesamenvoegingen het eindresultaat van zijn, ligt in debestuurskrachtproblematiek van de BAL-gemeenten(Breukelen, Abcoude en Loenen). Zo hebben wij er ookmet elkaar over gesproken toen wij het er ongeveer eenjaar geleden met elkaar over hadden.

Zoals ik in het algemene deel al heb aangegeven, benik na de Kamerbehandeling van mei vorig jaar in overleggetreden met de gemeenten Abcoude, Breukelen, DeRonde Venen en Loenen, en met de gemeente Maarssenom te verkennen of er een variant bestaat voor deversterking van de bestuurskracht van de BAL-gemeenten waarvoor meer bestuurlijk draagvlak bestaatdan voor het op dat moment voorliggende herindelings-voorstel. Bij dat onderzoek heb ik een aantal kanttekenin-gen geplaatst. Daarnaast heb ik er randvoorwaarden aanverbonden. Het alternatief moest in alle gevallen leidentot een oplossing van de BAL-problematiek, omdat er alzolang over deze problematiek werd gesproken. Hetaangehouden wetsvoorstel beschouw ik als eenreferentievoorstel. Met andere woorden: het is eenterugvaloptie. Daarom zei ik daarnet dat wij in feite intweede termijn spreken. Met mevrouw Van Gent was ikvan mening dat het voorstel goed te verdedigen was. Hetdraagvlak was mijn inziens voldoende om het voorstelbij de Kamer in te dienen. De oplossing zou moetenpassen binnen de lopende ARHI-procedure, hetbeleidskader en het coalitieakkoord. Het onderzoek zoumoeten uitgaan van formele besluiten van de gemeente-raden. Ik hecht eraan om dat hier te herhalen. In deeerste termijn van de behandeling van het vorigevoorstel was er met name twijfel over de vraag of deraadsbesluiten wel gedeeld werden door de raadsledendie bij de hoorzittingen aanwezig waren. Het onderzoekmoest verder natuurlijk zorgvuldig zijn. Op basis vandeze uitgangspunten heb ik tijdens een startbijeenkomsteen aantal bij de gemeenten geïnventariseerdesamenwerkings- en herindelingsvarianten naderonderzocht. De resultaten daarvan zijn op een bestuur-lijke vervolgbijeenkomst gepresenteerd. De heer Heijnenzei dat dat in een weekeinde bij het haardvuur geregeldmoest kunnen worden, maar het kostte meer tijd. Toenduidelijk werd dat voor geen van de onderzochteherindelingsvarianten meer bestuurlijk draagvlak bestonddan voor het referentievoorstel, heb ik de gemeentenverzocht om een voorkeursvariant aan te geven en omeen besluit te nemen over een alternatieve variant diebeide konden rekenen op een meerderheid in de raad.Verder heb ik gevraagd om inzicht te geven in depogingen die zijn ondernomen om de BAL-problematiekop te lossen. Ik wil weten hoe alle varianten kunnenbijdragen aan de oplossing van de problemen.

De gemeenten hebben dat goed opgepakt, wat ik innovember in een brief aan de Kamer heb gemeld. Binnende ruimte die de randvoorwaarden van het onderzoekbood, is het meest optimale bereikt. Alle lof voor degemeentebesturen, waaraan er nog een is toegevoegd,

Bijleveld-Schouten


namelijk Maarssen. Op basis van de raadsbesluiten benik tot de conclusie gekomen dat twee herindelingen hetbest beantwoorden aan de gevraagde toename vanbestuurlijk draagvlak, waar de Kamer zo aan hecht, teweten een samenvoeging van Breukelen, Loenen enMaarssen tot de nieuwe gemeente Stichtse Vecht, en desamenvoeging van Abcoude en De Ronde Venen tot denieuwe gemeente De Ronde Venen. Als Stichtse Vechtvoor deze behandeling rond was, zou de naam nog inhet wetsvoorstel komen. Dat punt is heel snel enadequaat door de betreffende gemeenten opgepakt.

Ik ga nog even in op het uitgevoerde variantenonder-zoek, te beginnen met het Beleidskader gemeentelijkeherindeling. Onderzoeken naar mogelijke herindelingsva-rianten liggen niet voor de hand. Het is niet de bedoelingdat het Rijk telkenmale zelf onderzoek uitvoert naar allealternatieven, als unaniem draagvlak ontbreekt bij debetrokken gemeenten. Het is wel de taak van de regeringom na te gaan of gedurende het hele herindelingsprocesalternatieven voldoende aan de orde zijn geweest. Hetdoor deze Kamer bij mij neergelegde verzoek om teonderzoeken of er een variant is die op meer draagvlakkan rekenen bij de betrokken gemeenten, heeft eringeresulteerd dat draagvlak zich heeft ontwikkeld tot hetmeest dominante criterium. In het provinciale voorstelwaren duurzaamheid en bestuurskracht nog leidend. Ikdenk dat het goed is dat wij ons allemaal realiseren datwij in het herindelingskader meerdere argumentenhebben op basis waarvan wij tot herindeling komen. Datpunt wil ik graag gemaakt hebben. Ik geef de Kamer danook in overweging dat deze ontwikkeling op zich metzich meebrengt – ik denk dat er een prima voorstel ligt –dat er andere criteria overschaduwd worden door enondergeschikt gemaakt kunnen worden aan hetdraagvlakcriterium. Daar zou ik voor willen waken, wanter zijn meer argumenten die wij moeten wegen.

Dit zijn de noties die ik zou willen toevoegen. Voordatik op een aantal specifieke vragen over deze indelinginga, wil ik nog wel zeggen dat ik blij ben dat er, nadat ermeer dan tien jaar is gesproken over deze herindeling,een goede oplossing ligt voor de problematiek in ditgebied. Ik heb echt de hoop en de verwachting dat metdit herindelingsvoorstel daadwerkelijk aanvaardbare engedragen oplossingen zijn gevonden. Ik ben daar oprechtblij mee.

Dit was het algemene deel, voorzitter. Ik zal nu ingaanop de specifieke vragen.

De voorzitter: Voordat ik daarvoor de gelegenheid geef,wil ik de heer Van Raak het woord geven.

De heer Van Raak (SP): Ik ben er ook oprecht blij mee.Wij hebben de staatssecretaris huiswerk meegegeven enzij is geslaagd. Althans volgens ons, of zij volgens debevolking ook is geslaagd, weet ik nog niet zeker. Ik hoorveel geluiden uit Loenen dat men het er daar toch watminder mee eens is. Hoe zit dat? Wat vinden de mensenin Loenen hiervan? Was het, omdat dit een herindeling iswaarbij de Tweede Kamer hard heeft ingegrepen, nietbeter geweest om deze herindeling voor te leggen aande bevolking? Dit is mijn eerste vraag. Ik ben benieuwdwat het antwoord daarop is. Daarna heb ik nog eentweede vraag.

Staatssecretaris Bijleveld-Schouten: Ik heb niet voorniets zo nadrukkelijk gezegd dat ik hecht aan raadsbeslui-

ten. In deze Kamer ontstond bij de eerste termijn van hetoorspronkelijk voorliggende voorstel, discussie omdat ertwijfel was over de genomen raadsbesluiten, gezien dehoorzitting die de Kamer had gehouden. Ik weeg dezeherindeling zo dat er bestuurlijk draagvlak voor moetzijn.

Natuurlijk moet de bevolking erbij betrokken zijn, maarhet is de verantwoordelijkheid van de gemeentebesturenom dat goed te regelen. Ik geloof net iets meer dan deheer Van Raak in de representatieve democratie en inieder geval veel meer dan de heer Brinkman. Ik denk datde volksvertegenwoordigers goede afwegingen maken.

Dan de wijze waarop de inwoners van Loenen erbijzijn betrokken. In Loenen zijn per kern inwonersavondengeorganiseerd en is een enquête gehouden onder debevolking. De mensen zijn er dus wel bij betrokken. Ineen representatieve democratie ligt de weging echter bijhet gemeentebestuur. Ik deel wel de mening dat het detaak van gemeentebestuurders is om te investeren in debevolking en in het creëren van lokaal draagvlak in hungemeente. Misschien is maatschappelijk draagvlak eenbetere term. Naar mijn oordeel is dat in de verschillendegemeenten op adequate wijze gebeurd. Ik heb in de notanaar aanleiding van het verslag gedetailleerd aangege-ven op welke wijze de gemeenten hun inwoners erbijhebben betrokken. Deze informatie is op mijn verzoekopgenomen. Alle gemeenten hebben in enige fase viainwonersavonden of informatie- en discussiebijeenkom-sten hun inwoners betrokken bij het door de gemeenteingenomen standpunt. Ik weet niet welke folders de heerVan Raak heeft bestudeerd, maar hij heeft in ieder gevaleen folder bestudeerd. Er zijn hele stapels folders, maarik vond het beschikbare materiaal echt wel adequaat.

De voorzitter: De heer Van Raak heeft nog een tweedevraag.

De heer Van Raak (SP): Als het gaat om informatievoor-ziening vanuit de provincie, het volgende. Ik heb tweebrieven met dezelfde datum en hetzelfde nummer, maarmet een andere tekst. In de ene brief worden de regeringen de Tweede Kamer te verstaan gegeven door deprovincie Utrecht dat men hoopt dat wij ons in detoekomst nergens meer mee bemoeien. In de anderebrief is dat eruit gehaald. Welke brief moet nu in mijndossier?

Staatssecretaris Bijleveld-Schouten: De brief met depassage waarin de provincie Utrecht de hoop uitspreektdat de Tweede Kamer zich beperkt tot een procesmatigetoets, is de juiste brief. U kunt daarover uw beoordelinghebben en ik heb die ook gehoord, maar dat is wel in lijnmet het beleidskader gemeentelijke herindeling. Zoals uweet, ligt de toets in principe bij de provincie; allewoordvoerders hebben daarover hun beoordelinggegeven. Over de andere versie van de brief zal ik geenonduidelijkheid laten blijven bestaan. Die is door degedeputeerde staten van Utrecht voorgelegd aan deprovinciale staten van Utrecht en de provinciale statenhebben verzocht om toevoeging aan de brief van depassage over de rol van de Tweede Kamer. Daarmee isdit misverstand helemaal opgehelderd.

De heer Van Raak (SP): Ik heb nog nooit in mijn levenzulke hooghartige provinciale bestuurders gezien. Ik hebal heel veel hooghartige provinciale bestuurders gezien,

Bijleveld-Schouten


maar niet zoals in Utrecht. Zij hebben gefaald, hebbenmensen en gemeenten onder druk gezet en hebbenslechte plannen aan de Kamer voorgelegd. De Kamerheeft hard moeten ingrijpen en de regering heeft hethuiswerk van de provincie opnieuw moeten doen. Tochdurven deze hooghartige bestuurders ons de maat tenemen! Ik vind het een grof schandaal. De SP is nietvoor afschaffing van de provincies, maar voor deprovincie Utrecht zou ik toch graag een uitzonderingwillen maken.

De voorzitter: Mijnheer Van Raak, ik neem aan dat diteen betoog was en geen interruptie.

Staatssecretaris Bijleveld-Schouten: Ik heb in iedergeval geen enkele vraag gehoord.

Mevrouw Van Gent (GroenLinks): Wij krijgen daarovervast nog brieven. Ik heb een andere vraag. De staatsse-cretaris zei dat draagvlak in dezen het meest dominantecriterium is geworden en dat daarmee duurzaamheid enbestuurskracht gewoon overschaduwd worden, terwijldat ook belangrijke criteria zijn. Vervolgens zei destaatssecretaris dat er wel een weging moet plaatsvindentussen gemeentebesturen. Ik vind draagvlak ook vanessentieel belang, maar je kunt ook draagvlak krijgenvoor slechte duurzaamheid en een slecht huwelijk. Devraag is dan wel hoe het zit met de bestuurskracht en deduurzaamheid. Zou het niet beter zijn om die mix vanfactoren in de toekomst een rol te laten spelen in deafweging?

Staatssecretaris Bijleveld-Schouten: Ik was van planom later op die specifieke vraag van mevrouw Van Gentin te gaan, maar ik zal dat nu doen. Ik ben het over detoekomst in zijn algemeenheid met haar eens. Daaromheb ik ook zo nadrukkelijk een kanttekening gemaakt bijhet achterliggende proces. Ik vind dat er voldoendedraagvlak moet zijn. Dat is ook een van de puntenwaaraan wij toetsen, maar er moeten meer argumentenmeewegen. Die staan in het herindelingskader en die hebik in mijn algemene deelname dan ook allemaalgenoemd. Al die argumenten moet je bij deze herinde-ling wel degelijk laten meewegen. Dat heb ik overigensook gedaan en daarom heb ik ook het oorspronkelijkevoorstel steeds als referentiemodel boven tafel gehou-den, want daarin stonden heel nadrukkelijk die maat-schappelijke opgave en die positie in het Groene Hart. Devraag van mevrouw Van Gent is dan of er stabielegemeenten ontstaan.

Mevrouw Van Gent (GroenLinks): Voor u verder gaat,zou ik dit punt graag nog af willen maken. Ik interpreteeruw woorden als volgt: duurzaamheid is ook eenafweging bij herindelingen en zal in de toekomst ookzeker een rol spelen. Wij zullen dat blijven checken. Ikbedank de staatssecretaris.

Staatssecretaris Bijleveld-Schouten: Ik ben hethelemaal met mevrouw Van Gent eens: dat is absoluutzo.

De voorzitter: Ik zou willen voorstellen dat u uw betoogvervolgt, maar ik wil u ook vragen om te kijken naar delengte van uw betoog. Wij moeten namelijk om 19.00 uurschorsen.

Staatssecretaris Bijleveld-Schouten: Ik doe mijn best,maar de Kamer heeft heel veel vragen gesteld.

De voorzitter: Dat begrijp ik ook.

Staatssecretaris Bijleveld-Schouten: De Kamerledenhebben heel lang gesproken. Ik heb echt mijn bestgedaan om het zo kort mogelijk te houden. Ik zalproberen om zo snel mogelijk af te ronden.

Er is nadrukkelijk gekeken naar de bestuurskracht vande twee voorgestelde gemeenten. Die bestuurskracht isook heel goed meegewogen. Ik heb overigens al gezegddat Abcoude hier niet voor was, maar de bestuurskrachtvan Abcoude wordt voldoende versterkt, want er ontstaateen robuuste professionele ambtelijke organisatie. Ik benzelf in Abcoude geweest om aan te geven hoe ik daarinsta. Ik vind het heel belangrijk dat de gemeente DeRonde Venen zich openstelt en daaraan wil meewerken.Dat moet in de toekomst ook beter. Het kan niet blijvendzo zijn dat het als een vorm van overname wordt gezien.Er moet nadrukkelijk gekeken worden naar de specialepositie van Abcoude.

Bovendien heb ik de duurzaamheid beoordeeld. Deinterne samenhang is goed. Er is sprake van een open,agrarisch landschap dat passend en bindend is. Naarmijn idee beschikt de gemeente De Ronde Venen overvoldoende draagvlak, ook voor de toekomstige taken.Een nieuwe herindeling – dat was volgens mij eenandere vraag van mevrouw Van Gent – is daar op kortetermijn niet te verwachten. Dat geldt ook voor detoevoeging van Maarssen, Breukelen en Loenen. Uit deonderzoeken die wij hebben gedaan, is gebleken dat ervoldoende bestuurskracht is. Bovendien kan zowel definanciële problematiek als de inhoudelijke problematiekecht opgepakt worden.

Dan kom ik bij een vraag van de heer Van Raak, waarmevrouw Van Gent zich volgens mij bij aansloot: zijn ernaast het naamgevingsproces nog problemen bij deherindeling in Abcoude en De Ronde Venen. Ik weet nietof wij het een probleem moeten noemen, maar Abcoudeen De Ronde Venen konden in hun naamgevingsprocesniet tot een nieuwe naam komen. De andere drie hebbendat wel gedaan. Zij hebben het definitieve besluit,conform de in dat geval geldende procedure, doorge-schoven naar de nieuwe gemeente. Die kan een naamkiezen. Dan start men dus met een andere naam.Natuurlijk staat men voor meer opgaven en moeten ermeer beslissingen worden genomen die zeker lastig zijn,maar ik denk echt dat het proces niet zodanig is dat devorming van een stabiele gemeente niet mogelijk is. Ikben ervan overtuigd, en heb er vertrouwen in, dat die erkomt. Ik denk dat de gemeentebesturen de ingewikkeldediscussies, die er zeker zullen zijn, tot een goed eindekunnen brengen. Ik denk ook dat de provincie Utrechtnog een goede rol kan spelen en daaraan kan dragen.Daarmee heb ik volgens mij ook de vraag van de heerAnker beantwoord.

Een andere vraag was of er nog lessen te trekken zijn.Wij hebben in ieder geval een bijzonder proces doorlo-pen. Laat ik het zo maar noemen. Ik dank de Kamer voorhet positieve oordeel dat velen hebben over het procesdat is doorlopen. Als je bekijkt waarvan wij zijn vertrok-ken, is er uiteindelijk iets uitgekomen wat zeker de toetsvan de kritiek kan doorstaan en wat toekomstgericht enstabiel is. Gezien de tijd zou ik het daar wat betreft deStichtse Vecht en De Ronde Venen bij willen laten.

Bijleveld-Schouten


Dan kom ik toe aan Wervershoof, Andijk en Medem-blik. Een van de voorstellen betreft deze herindeling.Hierdoor wordt de nieuwe gemeente Medemblikgevormd in de regio West-Friesland in de provincieNoord-Holland. Het voorstel is gebaseerd op eenherindelingsadvies van de drie betrokken gemeenten. Alsik kijk naar de bestuurskrachtproblematiek in Andijk enWervershoof, denk ik dat met deze samenvoeging eenantwoord wordt gegeven op deze problematiek in de driebetrokken gemeenten. In de eerste plaats geldt dat voorde gemeenten Andijk en Wervershoof. Deze gemeentenzijn zelf tot de conclusie gekomen dat de eigen bestuurs-kracht op termijn niet meer voldoende is om de huidigeen de toekomstige opgaven op een adequate wijze aante kunnen. Voor de gemeente Andijk komt daarbij dat zijkampt met structurele financiële problemen. Een puntdat wij overigens altijd hebben onderkend. Het is eenvan de argumenten om tot herindeling te komen. Ik hebdat overigens ook in verschillende verkiezingsprogram-ma’s teruggezien.

Ik kom bij de vorige en de nieuwe herindeling van degemeente Medemblik. Dat is direct een antwoord opvragen van de heer Van Raak en enkele andere Kamerle-den. De huidige gemeente Medemblik is inderdaad op1 januari 2007 ontstaan. In dat licht biedt deze nieuwefusie de beste uitgangspositie om de kwaliteit van deorganisatie en de dienstverlening aan de burgers op eenhoger niveau te brengen. De huidige gemeenteMedemblik heeft bewust een pas op de plaats gemaaktbij het voltooien van het fusieproces van de vorigeherindeling. Het is goed om dat hier te zeggen. De heerVan Raak en enkele anderen zeiden dat daarover nogveel wordt gesproken. Daarvoor is echter heel bewustgekozen, ook kijkend naar de afronding in relatie tot ditwetsvoorstel en bovendien in afwachting van debesluitvorming over de bestuurlijke opschaling door degemeentebesturen van Andijk en Wervershoof. Ik deelhet standpunt van de betrokken gemeenten, namelijk dathet effectiever en efficiënter is om de organisatie en dedienstverlening van de nieuwe gemeente Medemblik inéén stap op het gewenste niveau te brengen. Burgers,bedrijven en instellingen in deze gemeente hebbennamelijk recht daarop.

Ik ga nog specifieker in op twee aspecten die totvragen hebben geleid. Het eerst aspect is de duurzaam-heid. De heer Bilder vroeg waarom Medemblik weerwordt heringedeeld. Allereerst erkent de regering dat hetnadrukkelijk geen gewone gang van zaken is dat eenheringedeelde gemeente na drie jaar alweer betrokken isbij een nieuwe herindeling. Ik doel natuurlijk op degemeente Medemblik die ontstaan is uit Medemblik,Wognum en Noorder-Koggenland. Het voorstel heeftechter wel een bijzondere achtergrond. Dit bewijst weereens dat elke herindeling – ik zeg dit nogmaals nadrukke-lijk, de heer Bilder zei dat ook – op haar eigen meritesmoet worden beoordeeld. Met deze samenvoeging wordteen proces afgerond waarbij de drie betrokken gemeen-ten al sinds een aantal jaren serieus met elkaar ingesprek waren over een mogelijke herindeling. Debesluitvorming van de gemeenteraden van Andijk enWervershoof daarover kwam echter te laat om nog teworden betrokken bij het wetsvoorstel tot samenvoegingvan Medemblik, Wognum en Noorder-Koggenland. Dit isvan voor mijn tijd, maar het was natuurlijk mooiergeweest als dit samengelopen was. Daarover moet geenmisverstand bestaan. Met de samenvoeging wordt

bereikt wat deze drie gemeenten al die jaren alseindperspectief voor ogen hebben en waarvoor reëlebestuurskrachtproblemen – ik ben daarop al ingegaan –de aanleiding vormen.

De heer Van Raak (SP): Ik durf te wedden dat dit in 2007niet verteld is aan de Tweede Kamer. Altijd wordt hierverteld dat een herindeling duurzaam is. Nooit wordt erverteld dat een herindeling een opmaat is voor eenvolgende herindeling, terwijl dat laatste meestal hetgeval is. Ik snap werkelijk niet waarom wij telkens ad hocherindelen, bijvoorbeeld in Drechterland in 2006, inMedemblik in 2007 en nu hier weer. Waarom komt ergeen plan voor West-Friesland om de problemen van allegemeenten daar op te lossen? In plaats van ditad-hocgerommel, waarop de mensen niet zitten tewachten, moet er een goed, mooi verhaal komen,waarover de mensen enthousiast worden.

Staatssecretaris Bijleveld-Schouten: Ik was net aan debeantwoording van die vraag van de Kamer toe, want ikhad die zeker wel gehoord. Mevrouw Van Gent heefthierop uitdrukkelijk gewezen, evenals een aantalanderen, bijvoorbeeld de heer Anker, die uit of van vlakbij het gebied komen. Verschillende leden hebbendaarover gesproken. Ik heb aangegeven hoe ik ernaarheb gekeken in deze specifieke situatie. Ik bespreek nu deregionale visie van de gedeputeerde staten, want daargaat het om. Ik vind allereerst de aanpak van degedeputeerde staten van Noord-Holland verstandig, wantzij hebben een regionale visie gegeven op de bestuurlijkeorganisatie van West-Friesland. Dit geeft de gemeentenen de provincie kaders om met elkaar de discussie tevoeren. Ik zeg er wel bij dat het provinciebestuur vanNoord-Holland primair zelf verantwoordelijk is voor deinhoud, het organiseren van draagvlak, de uitvoering enhet tempo. Dit is het antwoord op de vraag van de heerHeijnen. Het moet uiteindelijk daar gebeuren en daar ligthet in dit kader ook.

De afweging en de keuzes met betrekking tot deversterking van de bestuurskracht in West-Frieslandmoeten in de toekomst lokaal en regionaal wordengemaakt. Elke speculatie over de vraag of, en zo ja,welke andere gemeenten in West-Friesland in detoekomst nog worden heringedeeld, is in dit stadiumprematuur. In ieder geval heeft de regering – dat zeg ikmet klem – daarover geen opvatting. Zoals bekend, vat ikmijn rol echt zo op dat ik pas een oordeel over hetherindelingsadvies heb, als het hier ligt. In zijn alge-meenheid wil ik wel zeggen dat ik het verstandig vinddat er een regiovisie is. Gedeputeerde staten vanNoord-Holland hebben het herindelingsadvies getoetstaan de regionale visie en komen tot het oordeel dat dezesamenvoeging naadloos past binnen het bestuurlijkeeindbeeld voor West-Friesland.

Er zijn ook vragen gesteld over het Beleidskadergemeentelijke herindeling. Wij hebben naar bestuurs-kracht gekeken. In dit geval is sprake van een noodzake-lijke en urgente herindeling vanwege de reële bestuurs-krachtproblematiek van Andijk en in mindere mate vanWervershoof. Het voorstel kan rekenen op een zeer breedbestuurlijk draagvlak. De betrokken gemeenteradenhebben het herindelingsadvies nagenoeg unaniemvastgesteld.

Een ander punt is het maatschappelijk draagvlak. Zoalsbekend, ben ik van mening dat gemeentebesturen zelf

Bijleveld-Schouten


verantwoordelijk zijn voor het meten daarvan en voor hetinvesteren daarin. Ik denk dat er in Wervershoof enMedemblik draagvlak is. Er heeft zeer recent, na devaststelling van het herindelingsadvies, een representa-tief te noemen inwonersraadpleging – dat is misschieneen soort referendum – gehouden in Andijk waaruit blijktdat het draagvlak voor het voorstel daar gering is. Degemeenteraad van Andijk heeft echter eerder gesprokenen is, zoals gezegd, nagenoeg unaniem tot de conclusiegekomen dat een zelfstandig voortbestaan van degemeente Andijk niet reëel is. Je wordt geconfronteerdmet een rare paradox: in een gemeente waarvoor eenherindeling op korte termijn het meest nodig is, is hetmaatschappelijk draagvlak wellicht het meest beperkt. Debestuurders hebben gekozen voor de inhoud. Het is welbelangrijk dat er in de nieuwe situatie goed wordtgeïnvesteerd in het draagvlak.

De heer Van Beek vroeg naar het regionaal bestuurlijkdraagvlak. De gemeentebesturen van Enkhuizen enHoorn hebben hun bezwaren tegen het voorstel overeindgehouden. Het belang van regionaal bestuurlijkdraagvlak kan echter niet zover gaan dat de omliggendegemeenten een veto kunnen uitspreken over de keuzevan fusiepartners door een andere gemeente. Dat zouraar zijn. Uiteraard moeten de betrokken gemeentenserieus op bezwaren en reële alternatieven vanuit deregio ingaan. Dat is naar mijn mening in voldoende mategebeurd. Wat de overige criteria van het beleidskaderbetreft, luidt de conclusie van de regering dat de nieuwte vormen gemeente Medemblik ruim voldoende internesamenhang heeft – dat was een belangrijk punt – en dater sprake is van een duurzame oplossing voor een reeksvan jaren. Ik denk echt dat de gemeente Medemblik eenbestuurlijke partner is waarvan verwacht kan worden datdie een positieve bijdrage gaat leveren aan de regionaleopgaven en dat er, gezien de voorliggende visie, geenrestproblematiek zal ontstaan.

De heer Van Beek (VVD): Wat betreft de hele regioWest-Friesland, heb ik het idee dat wij een aantal jarengeleden langzaam maar zeker een fuik in zijn gezwom-men waarin wij niet meer kunnen draaien. Soms moet jeje werk gewoon afmaken. Ik heb niet het gevoel dat hetalternatief Enkhuizen, Stede Broec en Andijk voldoendeaandacht heeft gekregen, vanwege de houding van StedeBroec. Ik leg mij neer bij hetgeen de gemeenteraad onsuiteindelijk vraagt, net als de staatssecretaris. Als je hethelikoptertje iets hoger laat stijgen en opnieuw naar datgebied kijkt, valt er van het proces dat wij samendoorgemaakt hebben toch wel een aantal dingen teleren.

Staatssecretaris Bijleveld-Schouten: Daar ben ik hetmee eens. Ik heb er ook een aantal kanttekeningen bijgezet. De heer Anker heeft ook gevraagd naar StedeBroec. Ik stel vast dat de gemeentebesturen van Andijken Stede Broec expliciet hebben aangegeven een fusieAndijk-Enkhuizen-Stede Broec niet wenselijk te vinden.Alleen de gemeente Enkhuizen steunt de fusie van dezedrie gemeenten en dat acht ik een veel te geringdraagvlak; dat is de andere kant van het verhaal. Degemeenteraad van Andijk heeft in verschillende besluitenuitgesproken een fusie met Wervershoof en Medemblikte wensen. Stede Broec heeft inmiddels verschillendemalen uitgesproken zelfstandig te willen blijven. Dat puntzal in het kader van de visie die er op de hele regio is,

zeker moeten worden opgepakt; dat ben ik zeer met deheer Van Beek eens.

De heer Anker (ChristenUnie): Ik begrijp de lijn die destaatssecretaris volgt prima. Eigenlijk zegt zij ook dat wijde problemen daar niet allemaal kunnen oplossen. Hetzou wel heel erg beroerd zijn als wij nu al kunnenconstateren dat de som die daar in de toekomst moetworden opgelost – namelijk de vraag wat wij in datgebied precies gaan doen – alleen ingewikkelder wordt.Ik heb de vergelijking getrokken met Gooi en Vechtstreek,waar de BAL-gemeenten een samenwerkingsverbandhadden, zodat zij geen rol konden spelen in de hele Gooien Vechtstreekdiscussie. Dat wringt daar een beetje.Daarover gaan wij het hier nooit meer hebben, lijkt hetwel, omdat het controversieel is verklaard. Je komtnatuurlijk wel in de problemen als de combinatie StedeBroec-Enkhuizen niets zou worden en dan ineens zouworden gezegd: hadden wij toch maar Andijk-StedeBroec-Enkhuizen gedaan. Is het niet veel logischer omdeze dingen parallel aan elkaar te doen, gelijktijdig?

Staatssecretaris Bijleveld-Schouten: In zijn algemeen-heid is het beter om daarnaar parallel te kijken, ja. Ik benin ieder geval blij dat er een visie is. Dat is belangrijk.

Er lag nog de vraag van de heer Van Beek of ik bereidben om te stimuleren dat Noord-Holland ook een actieverol speelt, zoals ook in eerdere debatten wel aan mij isgevraagd. Dat zal ik zeker stimuleren. Het is juist aan debetrokken gemeenten en de provincie om aan te gevenhoe de problematiek rond Hoorn opgelost kan worden;daarnaar vroeg de heer Van Beek specifiek. Ik weet datde provincie en Hoorn met elkaar in gesprek zijn om tekijken naar oplossingen, maar ik wil datgene watdaarover van de kant van de Kamer is gezegd, ook inbredere zin, zeker aan het provinciebestuur overbrengen.Hiermee heb ik ook de vraag van de heer Van der Staaijbeantwoord.

De heer Van Raak stelde een vraag over het gemeente-huis. Het is niet aan mij om over gemeentehuizen ingemeenten te spreken. Dat moeten gemeenteraden echtzelf doen, vind ik.

De heer Heijnen (PvdA): Het is niet helemaal helder, endat ben ik niet van de staatssecretaris gewend. Eerder zeizij dat het aan de provincie en de betrokken gemeentenin West-Friesland is om de regiovisie uit te voeren. Zonetzei zij echter in antwoord op vragen van de heren VanBeek en Anker dat zij de opvatting van de Kamer zoudoorgeven dat er een oplossing moet komen voor Hoornen dat zij dat wilde stimuleren. Wat is het nu? Staat hetprovinciebestuur er alleen voor of mag het rekenen opde steun van de Kamer, zoals door mevrouw Bijleveld alsdemissionair staatssecretaris overgebracht, om door tepakken, meters te maken, een oplossing te bieden en dieprovincievisie uit te voeren?

Staatssecretaris Bijleveld-Schouten: Het initiatief ligt ineerste instantie bij de gemeente zelf. Dat is helder endaarover zijn wij het allemaal eens. Vervolgens ligt hetinitiatief bij de provincie, maar de provincie mag zich indit geval ook gesteund weten door een demissionairkabinet dat vindt dat er een oplossing moet komen voorde genoemde knelpunten, zoals ik niet voor niets hebgezegd.

Bijleveld-Schouten


Ik ga over tot Zuidwest Friesland, het laatste voorstel.Het lijkt mij dat de overige punten voldoende aan deorde zijn geweest. De besluitvorming in verband met hetwetsvoorstel tot herindeling van de gemeentenBolsward, Nijefurd, Sneek, Wûnseradiel en Wymbritsera-diel kent een lange aanloop. In de aanloopfase naar hetbesluit om samen te gaan, zijn er alternatieven onder-zocht. De sterke samenhang in cultuur, historie, natuur,toerisme, industrie en de agrarische sector leidt tot deterechte conclusie dat de vijf gemeenten in dit gebiedeen logisch en samenhangend geheel vormen. Boven-dien komt de nieuwe gemeente voort uit een langetraditie van bestuurlijke regionale samenwerking opdiverse terreinen. Dit is niet zo naar voren gebracht vande kant van de Kamer, maar het is wel degelijk aan deorde dat er al lang wordt samengewerkt op de door mijgenoemde terreinen. Ik heb zelf de afgelopen jarengezien dat dit ook gebeurt.

Het gaat hier – ik zeg dit heel nadrukkelijk – om eenherindelingadvies dat op eigen initiatief van de betrokkengemeenten tot stand is gekomen en waarop de provincieFryslân een positieve zienswijze heeft gegeven,overigens nadat over deze zienswijze een crisisdebatheeft plaatsgevonden tussen gedeputeerde en provinci-ale staten. In de naar mij toegezonden zienswijze tref ikdat kritische geluid van de provinciale staten ook aan. Ikconstateer dat er met de vorming van de nieuwegemeenten geen restproblematiek ontstaat. Ik wil dathier in algemene termen stellen; ik kom op alle specifiekevragen zo meteen nog terug. Er is geen aanleiding temenen dat bijvoorbeeld gemeenten als Littenseradiel,Gaasterlân-Sleat en Harlingen, die op dit moment nietkiezen voor bestuurlijke opschaling, in hun ontwikkelingworden belemmerd, mochten zij in de toekomst voor eenandere bestuurlijke oriëntatie kiezen. Ook aan denoordzijde van de nieuwe gemeenten is er voor degemeenten voldoende ontwikkelingsperspectief.

Ik wil met nadruk stellen dat het gaat om een vrijwilligen breedgedragen voorstel tot herindeling, of, om in debewoordingen van de heer Heijnen te spreken, ″DeFriezen hebben gesproken″. Hij heeft zich onlangs,tijdens de procedurele behandeling, uitgesproken voorbehandeling van het wetsvoorstel – u ziet, voorzitter datik al die dingen volg – en heeft dit toen gezegd. Ik benhet heel erg eens met die uitspraak. Ik constateer dat ereen breed bestuurlijk draagvlak is om de ambitie vandeze vijf gemeenten, die de uitdaging van de toekomstwillen aangaan, te helpen realiseren.

Ik vind ...

De heer Van Raak (SP): ″De Friezen hebben gespro-ken″ ...

De voorzitter: Mijnheer Van Raak, ik wil de staatssecre-taris haar zin laten afmaken.

Staatssecretaris Bijleveld-Schouten: Ik ben inderdaadnog niet klaar met het algemene deel van dit onderwerp,voorzitter.

De voorzitter: Ik denk toch dat de discussie snel zallosbarsten ...

Staatssecretaris Bijleveld-Schouten: Dat denk ik ook!

De voorzitter: Maakt u uw zin af, dan geef ik daarna deheer Van Raak het woord.

Staatssecretaris Bijleveld-Schouten: Dan is wellicht nueen beter moment.

De heer Van Raak (SP): ″De Friezen hebben gesproken″,zeg de staatssecretaris. Dat klopt. Ik heb haar 4000handtekeningen gegeven uit Nijefurd en Wûnseradiel.Dat zijn de handtekeningen van een groot deel van debevolking daar. Een actiegroep heft onderzoek gedaan enheel veel mensen, 2560 huishoudens oftewel 90%, zijntegen. ″De Friezen hebben gesproken″: ik vind het echtaanmatigend dat de staatssecretaris hier een hoeraver-haal houdt, in de trant van: ″het is allemaal zo goed″ en″iedereen is het erover eens″. De mensen die daarwonen, de Friezen die hebben gesproken, vinden hetechter helemaal niet goed en zijn het er helemaal nietmee eens. Waarom dus dat hallelujaverhaal?

Staatssecretaris Bijleveld-Schouten: Ik was noghelemaal niet klaar met mijn verhaal. De heer Van Raakis van mij gewend dat ik ook altijd enkele kanttekeningenplaats. Die komen zeker. Overigens citeerde ik gewoonde heer Heijnen tijdens de procedurevergadering. Dat wilik wel even met nadruk stellen.

De heer Van Raak (SP): Nee, dit is geen kanttekening.Dit is algemeen. Wat vindt de staatssecretaris van deFriezen die gesproken hebben? Wat vindt zij van al die4000 mensen die hun handtekening hebben gezet? Watvindt zij van de 90% van de mensen die zegt dat zij tegenzijn? Vindt zij dat belangrijk? Vindt zij dat doorslagge-vend, of zegt ze: ik vind het leuk dat ik het gehoord heb,maar we gaan nu weer lekker verder?

Staatssecretaris Bijleveld-Schouten: Natuurlijk is hetbelangrijk wanneer een groot aantal mensen kritischekanttekeningen plaatst bij een dergelijk voorstel. De heerVan Raak vraagt heel specifiek of ik alsnog bereid benom te kijken naar alternatieven voor het voorstel en naarmeer maatschappelijk draagvlak. Dat laatste vind ik nietbehoren tot mijn taak. Dat is een taak van de gemeente-bestuurders in Friesland. De heer Van Raak weet hoe ikdaarnaar kijk. Ik deel dat dus niet en dat geldt overigensvoor alle debatten over de herindeling. Ik vind dat devolksvertegenwoordigers in de gemeenteraden deafweging moeten maken over het maatschappelijkdraagvlak. Ik heb zojuist aangegeven hoe ik kijk naar hetwetsvoorstel in Utrecht. Ik heb in dat geval heel explicietom raadsbesluiten gevraagd. Die liggen hier ook voor. Ikzie dat al die gemeenteraden, ook volksvertegenwoordi-gers, een eigenstandige afweging hebben gemaakt en ikzie dat zij met elkaar hebben afgesproken dat zij dit opdit moment de beste aanpak vinden voor hun gemeentenen voor de toekomst van hun gemeenten. Dat weeg ik.Zij moeten de bevolking erbij betrekken. Wij hoevengeen onderzoek te doen naar maatschappelijk draagvlak.Daar ben ik ook niet toe bereid.

Ik heb het herindelingsadvies getoetst aan de daarvooropgestelde criteria in het Beleidskader gemeentelijkeherindeling dat we met elkaar hebben besproken. Ikbekijk of het proces verlopen is conform de vereisten vande Wet ARHI en de criteria van het beleidskader. Hetgevolgde proces heeft geleid tot een herindelingsadvies.Ik bekijk ook of dat procesmatig goed is gegaan. Ik kijk

Bijleveld-Schouten


ook naar de inhoudelijke criteria die zijn gewogen. Hetblijft primair de verantwoordelijkheid van het gemeente-bestuur om te investeren in een zo breed mogelijkmaatschappelijk draagvlak voor een herindelingsvoorstel.Ik vind echt dat die verantwoordelijkheid daar ligt, ookals oud-gemeentebestuurder. Gelet op de bijeenkomstendie zijn gehouden en de discussies die zijn gevoerd, is ergeen aanleiding om te denken dat er grote onrust zalontstaan.

Uit de hoorzittingen blijkt dat het gaat om eencoherent gebied. Inderdaad is er gezegd: er is begonnenmet het Friese volkslied. Dat wordt ook gedeeld. Er iseen soort maatschappelijke betrokkenheid. De bestuur-ders hebben gekozen voor de noodzaak op termijn envoor de opgave om te kiezen voor een stevig entoekomstbestendig bestuurlijk huis waar de 82.000inwoners van de regio Zuidwest Friesland kunnenwonen, werken en recreëren. Ze hebben namelijk eengemeenschappelijke opgave. Daar gaat het om.

De heer Van Raak (SP): Ik krijg hier toch een beetje heteuropesegrondwetgevoel van: de bestuurders weten hetallemaal heel erg goed en zijn eruit en de bevolking kanbarsten. Ik vind het onbestaanbaar. Ik vraag de staatsse-cretaris dan ook om haar huiswerk opnieuw te doen. Ikwil dat wij deze wetswijziging, deze onzalige monsterher-indeling met 69 kernen hier even laten liggen en dat destaatssecretaris terugkeert naar Friesland en ervoor zorgtdat ze terugkomt met een plan waar de Friezen enthousi-ast over zijn.

Staatssecretaris Bijleveld-Schouten: Natuurlijk heb ik eroog voor dat in dit gebied een betrekkelijk grotegemeente ontstaat van 82.000 inwoners en met veelkernen. Overigens waren de gemeenten in de provincieFriesland altijd al veelkernig. Dat moet de heer Van Raakzich goed realiseren. Er was altijd al sprake van veelbuurtschappen, veelkernigheid en veel dorpen. Deindividuele samenstellende delen van die gemeentenwaren altijd al veelkernige gemeenten. Dat moet de heerVan Raak wegen. De huidige en de toekomstigebestuurders moeten zorgen voor bestuurlijk draagvlak.Zij moeten er voor zorgen dat ze dicht bij de gemeen-schap staan. Zij moeten doen wat ze moeten doen alsbestuurder en weten wat er leeft onder de bevolking. Debestuurders van de huidige gemeente zijn ook gestartmet het nadenken over hoe ze het kernenbeleid willeninvullen. Als ik met ze spreek, heb ik er wel vertrouwenin dat ze dat goed gaan doen.

Ik kan hier ook uit eigen ervaring spreken. In eenrelatief grote en uitgestrekte herindelingsgemeente hebje veel buurtschappen. Die liggen ver uit elkaar. Ik kenoverigens de afstanden in Friesland wel, want ik hebeens de Elfstedentocht met een van de daar zittendeburgemeesters gefietst. Ik kan dus uit eigen ervaringspreken over de afstanden. Zelfs op de fiets is het tedoen, dus met de bus moet het zeker kunnen! Je moetdaar echter wel beleid op voeren. Dat ben ik met u alleneens. Je kunt dat als gemeentebestuurder niet latenlopen. Je moet daar echt beleid op voeren en je moet jedaar voor meer dan de volle 100% voor inzetten. Maarook bijvoorbeeld Wûnseradiel heeft in de huidigesamenstelling al 27 of 28 kernen. Er is dus nu ook alsprake van veelkernigheid.

Voor mij is belangrijk dat er draagvlak is. Ik herken deambivalentie waar de heer Bilder over sprak. Wie zijn wij

om dat proces over te doen? Die toets is hier niet aan deorde, zeker als er inhoudelijk goed over is nagedacht. Erontstaat een robuuste gemeente die kan worden getoetstaan het beleidskader. De bestuurders van die gemeentenzitten hier op de tribune. Wij mogen van hen een goedeinzet vragen. Zij moeten toekomstgericht bezig zijn eninvesteren in gemeenschapszin. Gemeenschapszin is ietsanders dan een gemeente, zo zeg ik tegen de heer VanRaak. De mensen zijn ook geen Hollanders, maarWest-Friezen, om in het voorbeeld van het vorigewetsvoorstel te blijven. Ik maak een vergelijking met mijneigen woonplaats: een Ambt-Deldenaar is niet iemanddie uit Goor komt. Je moet investeren in het authentiekegemeenschapsgevoel. Dat mogen wij vragen van dehuidige en de toekomstige generatie gemeentebestuur-ders. Ik ben ervan overtuigd dat dit kan.

Ik kom toe aan de specifieke vragen. De heer Bilderheeft gevraagd of de provincie voortgang heeft geboektbij het begeleiden van de herindeling overeenkomstigeen visie voor heel Friesland. Ik heb aangegeven dat ikvoor de andere gemeenten die hij noemde, zoalsHarlingen, oplossingen zie, maar die moeten vanonderop aangestuurd. Natuurlijk moet de provinciemeekijken. Je mag van de provincie vragen dat zij oogheeft voor de ARHI-wetgeving en ervoor zorgt dat ergeen onoverkomelijke problematiek in de regio ontstaat.Ik denk dat er voldoende oplossingen mogelijk zijn.

De heer Heijnen vroeg of de provincie voortgang heeftgeboekt. Het provinciebestuur heeft ruimte om invullingte geven aan zijn rol binnen de kaders van de Wet ARHIen het Beleidskader gemeentelijke herindeling. Daaroverhebben wij destijds met elkaar gesproken. Ik weet datdaar in de Kamer verschillend over wordt gedacht. In hetcollegeakkoord van de provincie Friesland is in principeopgenomen dat de herindeling op initiatief van degemeentebesturen tot stand moet komen, maar hetprovinciebestuur voelt zich verantwoordelijk voor dekwaliteit van het lokale bestuur en zoekt daarbijaansluiting bij concrete initiatieven die door de gemeen-ten zelf worden geïnitieerd. Er wordt niet gekozen vooreen blauwdruk van bovenaf.

Ik heb een drietal observaties bij het proces. Derolneming van de provincie was geheel volgens hetbeleidskader en de Wet ARHI. Het proces is zorgvuldiggeweest. Provinciale staten is gevraagd om eenopvatting te geven terwijl dat niet had gehoeven. Daarzijn zojuist een aantal kanttekeningen bij gemaakt. Deprovincie is daar sterk bij betrokken, ook bij de nazorg. Ikheb daar met provinciebestuurders over gesproken. Er iseen discussie gaande tussen gedeputeerde en provinci-ale staten over de aanscherping van de provincialeregierol bij gemeentelijke herindelingen om op termijn tekomen tot een goede mate van regionale samenhang enevenwicht. Ook daaraan wordt tegemoet gekomen,ondanks dat men ook in de provincie is uitgegaan vandraagvlak van onderop. Dan nog kan je je rol goedkiezen. Ik volg dit traject met belangstelling en ik voer ergesprekken over. Het blijft echter primair aan deprovincie om dit te regelen. Gelet op de lokale bestuur-lijke initiatieven en op de ambitie van de provincie omdie rol stevig op te pakken, verwacht ik dat de provincietoegroeit naar een adequate rolneming bij de herindelin-gen, ook bij genoemde gemeenten. In die zin evolueertde provincie.

De heer Heijnen (PvdA): We komen een heel eind, maar

Bijleveld-Schouten


we zijn er nog niet helemaal. Kamerbreed leven erbezwaren tegen het huidige herindelingsvoorstel voorZuidwest Friesland, natuurlijk in verschillende toonzettin-gen en met verschillende conclusies. We vinden dat hetzware accent op bestuurskracht en op ″van onderop″ niettot de meest optimale gemeente heeft geleid. Een aantalpartijen, waaronder de onze, zegt: dat niet nog een keer.Daarom moet de provincie aan het werk. Is de staatsse-cretaris bereid om de provincie aan het werk te zettenom de bestuurlijke toekomst van Friesland zo tebegeleiden dat we niet opnieuw worden geconfronteerdmet een herindelingsvoorstel als dat van vandaag?

Staatssecretaris Bijleveld-Schouten: De heer Van Beekstelde een vergelijkbare vraag in zijn eerste termijn. Ikheb zojuist iets gezegd over de manier waarop deprovincie Friesland naar haar eigen rol kijkt. Ik hebgezegd dat de provincie evolueert. We zijn het erovereens dat de provincie verantwoordelijk is voor dekwaliteit van de lokale bestuurskracht. Dat is een van deonderwerpen waarover het gaat. Dat strookt ook met hetuitgangspunt van van onderop dat wij als kabinethanteren en dat ook de provincie hanteert. Ik weet dat deprovincie oog heeft voor de noodzaak om de bestuurs-kracht te versterken van gemeenten in de hele provincie.De provincie zoekt ook naar oplossingen daarvoor. Ik hebzojuist al in meer algemene zin gezegd dat daarover ookeen debat wordt gevoerd tussen provinciale staten engedeputeerde staten. Daarbij wil de provincie ookaanhaken bij ontwikkelingen die door de gemeentenworden geïnitieerd, met nadrukkelijke inachtneming vande regionale inpasbaarheid. De provincie moet daarineen rol voor zichzelf zien.

Met betrekking tot het proces van de versterking vande lokale bestuurskracht is nu dus de discussie gaandeover de aanscherping van de provinciale regierol bijgemeentelijke herindelingen. Het uitgangspunt daarbij isde regionale samenhang. Eigenlijk hebben alle sprekersgesproken over de regionale samenhang en hetevenwicht. Ik zie mijn rol als volgt. Ik maak hieruit op datde provincie een beeld heeft van de samenhang tussende lokaalbestuurlijke constellaties, ook toekomstgericht,en het belang ziet van een evenwichtig eindbeeld. Ikdenk dat de provincie daar op zijn minst ideeën overheeft. Ik vind wel – dat wil ik de heer Heijnen welnazeggen – dat deze herindeling niet per definitiemaatgevend is voor het geheel.

De heer Heijnen (PvdA): Juist niet!

Staatssecretaris Bijleveld-Schouten: Wat mij betreft perdefinitie niet. Ik hoor de beoordeling van de heer Heijnendaar wel over. Ik kijk echter naar de manier waarop hetnu gaat en naar wat wij hier belangrijk vinden: deomvang van iedere nieuwe bestuurlijke constellatie moetvan onderop worden vormgegeven en moet passen bijlokale opgaven en ambities. Daarnaar kijkend, denk ik dathet bestuurlijke eindbeeld in Friesland, ook gegeven derol die de provincie in toenemende mate voor zichzelfziet, een goed samenspel zal zijn van lokale initiatievenmet een provinciaal kader voor de versterking vanbestuurskracht van gemeenten in alle regio’s. Ik heb nualleen een kaart bij me van dit deel van Friesland, maarje moet daarbij naar de kaart van heel Friesland kijken.

De heer Heijnen (PvdA): Om een misverstand weg te

nemen: juist niet! Het spannende herindelingsvoorstelvan vandaag mag juist niet maatgevend zijn voor de restvan Friesland. Om dat te vermijden, moet de provincieaan de slag. De staatssecretaris heeft veel woordennodig. Ik vertaal het op mijn manier: de staatssecretariszegt ja op mijn stelling dat de provincie aan de slagmoet. Dat is niet vrijblijvend, want als de minister daar jategen zegt, zegt zij impliciet ook dat zij steun wil verlenenaan het eindbeeld dat de provincie in samenspraak metgemeenten maakt.

Staatssecretaris Bijleveld-Schouten: Voor zover dat mijis gegeven, vind ik het inderdaad een verantwoordelijk-heid voor de provincie om te waken voor onevenwich-tige ontwikkelingen, die negatief van invloed kunnen zijnop een regionaal consistent eindbeeld. Dat moet jenamelijk wel hebben. Het antwoord is dus ja, maar ikwilde de tussenstappen er wel bij vermelden, omdat ikvind dat die rol bij de provincie ligt. Ik wil niet aanrolverwisseling doen, daarom heb ik het uitgelegd.

De heer Van Beek (VVD): Ik ben dat met de staatssecre-taris eens. Ik luister heel goed, want ik moet het verhaalstraks na kunnen vertellen.

Staatssecretaris Bijleveld-Schouten: Ik kan het u welmeegeven!

De heer Van Beek (VVD): Ik begrijp ook dat zij veelcontact heeft met het Friese bestuur, dat het bestuur welwil en dat zij ervan overtuigd is dat het die kant opgaat.Maar het Friese bestuur moet ook de ruimte krijgen vanhet Friese parlement. Mijn zorg is dat ik dat parlementniet hoor. Ik zit zelf in een parlement dat nogal eens zijngrenzen overschrijdt en bereid is om uitspraken te doenover vrijwel alles wat in deze wereld gebeurt. Maar alshet over Friesland gaat, zou ik toch het Friese parlementgraag horen spreken en zien bevestigen dat het voorogen heeft wat de staatssecretaris nu vertelt over hetFriese bestuur, namelijk dat het bestuur de ruimte krijgtom waar te maken wat de staatssecretaris ons vertelt. Ikvind het prachtig om te horen dat zij goedgelovig is,maar ik ben nog zoekende.

Staatssecretaris Bijleveld-Schouten: Het geloof kun jeniet altijd meteen geven; dat moet je ook een beetjehebben. Ik hoop dat de heer Van Beek toch iets meerheeft dan hij zegt.

De heer Van Beek (VVD): Maar zij voelt dat ik echt mijnbest doe.

Staatssecretaris Bijleveld-Schouten: Ik vind dat de heerVan Beek zijn best doet. Hij heeft goed geluisterd. Ik deeldat ook de provincie serieus moet kijken naar deregionale ontwikkeling. U hebt gehoord dat er wat mijbetreft niets negatiefs kan zijn – dat is belangrijk, wantdaar ligt de rol van de provincie – en dat het algeheelbelang aan de orde is met inachtneming van deeigenstandige posities en de steun die ik al hebtoegezegd.

Er lag nog een vraag van de heer Bilder ...

De voorzitter: Mevrouw Van Gent heeft nog een vraag.

Bijleveld-Schouten


Staatssecretaris Bijleveld-Schouten: Ik kom op deamendementen.

Mevrouw Van Gent (GroenLinks): Ik heb daaraanvoorafgaand toch nog een andere vraag. Er worden nuallerlei mooie plaatjes voor de toekomst geschetst, alshet tenminste goed gaat en de provincie Frieslanddaarmee aan de slag gaat. Maar dat is nog geengarantie. De staatssecretaris zegt dat zo’n afweging voorde totale provincie evenwichtig moet zijn. Is de nuvoorgestelde herindeling wel evenwichtig genoeg? Ik hebmet name voor Nijefurd en Wûnseradiel aandachtgevraagd, omdat die anders gericht zijn. Het gaat nietalleen om het bestuurlijk draagvlak en de veelkernigheid,maar ook om het voorzieningenniveau voor de bevol-king, openbaarvervoersvoorzieningen en ga zo maardoor. Ik hoop dat de staatssecretaris ook daarop nogeven ingaat in het kader van datgene wat zij net heeftgezegd.

Staatssecretaris Bijleveld-Schouten: Ik zal er bij deamendementen iets over zeggen. Ik kijk misschien watpragmatisch naar de oriëntatie van de bevolking. Alsmensen op Harlingen georiënteerd zijn en daar bijvoor-beeld gaan winkelen of met de boot moeten, zullen zijdat blijven doen. Dat geldt ook voor andere herindelin-gen, als men op iets anders georiënteerd is. Belangrijk isdat er een keuze is gemaakt door gemeenten die er echtiets van willen maken, die ook willen nadenken over hunvoorzieningen en hun dienstverlening en die daar gerichtaandacht aan willen besteden. Dat mag je vragen van debestuurders, ook naar de toekomst toe. Na de gesprek-ken die ik met de betrokken bestuurders heb gevoerd,ben ik ervan overtuigd dat men dat gaat doen. Ik zal zoiets zeggen over het knippen. Of zal ik dat maar meteendoen over de amendementen, voorzitter?

De voorzitter: Mevrouw Van Gent heeft nog een vraag.

Mevrouw Van Gent (GroenLinks): De kern van mijnvragen is dat er nu een heel grote gemeente ontstaat,een heel groot gebied met heel veel kernen; dat is aluitgebreid geschetst. Je moet je dan een aantal dingenafvragen: hoe zit het met het voorzieningenniveau, waarricht de bevolking zich op en welke consequenties heefthet voor de rest van de herindelingen en de evenwichtig-heid in de totale provincie? De heer Bilder zegt: dit maggeen opmaat zijn voor de rest van Friesland. Volgens mijis het ook niet helemaal eerlijk om het zo te stellen. Ik wilgewoon de visie van de staatssecretaris daarop.

Staatssecretaris Bijleveld-Schouten: Dat gaat meerover de interne samenhang: hoe kijk ik daarnaar? Dat iseen van de toetsingscriteria in het beleidskader, dus datmag u ook vragen. Die vijf gemeenten hebben een sterkeonderlinge samenhang in ruimtelijk, economisch,landschappelijk en maatschappelijk opzicht. Er is eenduidelijke focus op agrarische en toeristisch-recreatievefuncties met water, watersport en de daaraan gerela-teerde dienstverlening en industrie als regionaal bindendelement. De nieuw te vormen gemeente biedt hetperspectief om die samenhang nog beter te benutten enom de toekomst van de leefgemeenschappen goed teblijven faciliteren. Daar moet wel in geïnvesteerdworden.

De verstedelijkte kernen Sneek en Bolsward vervullenvoor de concentratie van voorzieningen en werkgelegen-heid van oudsher beide een centrumfunctie voor dat heledeel van Zuidwest Friesland. Door de omvang en hetareaal is er voldoende evenwicht ten opzichte van destedelijke kernen. Wat mij betreft ontstaat in belangrijkemate een samenhangende gemeente tussen verstedelijkten landelijk gebied.

Mevrouw Van Gent (GroenLinks): Dat was mijn vraagniet. Ik vroeg hoe deze herindeling zich verhoudt tot derest van Friesland en wat daar nog moet gebeuren. Datsluit aan bij de amendementen die ik heb ingediend enbij de commotie. Ik ga hierop door omdat de staatssecre-taris zelf aangeeft dat de provincie hier een andere rol inmoet krijgen, meer het voortouw moet nemen et cetera.Maar dan is dit al gebeurd. Eerst doe je iets waarbij je jeafvraagt of het zo wel moet en vervolgens ga je het voorde rest van Friesland oplossen.

Staatssecretaris Bijleveld-Schouten: Daarmee kom ikop de amendementen op de stukken nrs. 7 en 8. Het eneamendement betreft het schrappen van de gemeenteNijefurd en het andere het schrappen van de gemeenteWûnseradiel. Het huidige wetsvoorstel is vanzelfsprekendniet de enig denkbare oplossing voor de versterking vanbestuurskracht. Naar mijn idee is het wel de uitkomstvan een heel zorgvuldig gevoerde procedure, die geleidheeft tot een groot bestuurlijk draagvlak. Met deamendementen wordt in mijn ogen echt geen rechtgedaan aan het uitgesproken verlangen van de tweegemeenten om onderdeel uit te maken van dezeherindeling. In beide gemeenten was het bestuurlijkdraagvlak voor het wetsvoorstel groot. Ik merk ook opdat beide amendementen niet passen in het beleid vande provincie Friesland. In het collegeakkoord is deafspraak gemaakt dat herindelingen van onderop totstand dienen te komen.

Van Nijefurd is mij bekend dat er felle weerstand is,maar die is niet gericht tegen de herindeling, maar veelmeer tegen de voorgestelde variant. Iedereen vindt dater sprake moet zijn van herindeling, maar tegelijkertijdworden geen alternatieven aangedragen die op eengroter bestuurlijk draagvlak kunnen bogen dan dezefusievariant.

Wûnseradiel voelt zich verbonden met de zuidwest-hoek. De economische gerichtheid van het gebied valtniet automatisch samen met gemeentegrenzen. Aan denoordelijke rand van de nieuw te vormen gemeente is deoriëntatie gericht op Harlingen, maar die gemeente heeftaangegeven dat herindeling voorlopig niet aan de ordeis. Bovendien heeft de gemeenteraad van Wûnseradielaangegeven dat opsplitsing van de gemeente geen optieis.

Het zou dus onjuist zijn om de uitkomst van eenzorgvuldig gevoerd proces terzijde te schuiven voor eenvoorstel dat haaks staat op wat de gemeente zelf heeftuitgesproken over haar bestuurlijke toekomst. Wie zijnwij dat wij dat doen? Bovendien is het contrair aan hetbeleidskader dat wij hanteren. Ik wil de amendementendus ten sterkste ontraden.

De heer Bilder heeft een vraag gesteld over debenoeming van de waarnemend burgemeester vanSneek. Deze benoeming verloopt volgens de standaard-procedure. Zoals bekend is de benoeming van eenwaarnemend burgemeester de verantwoordelijkheid van

Bijleveld-Schouten


de CdK. Als ik kijk naar de regels voor de benoeming vaneen burgemeester, zie ik dat er voldoende waarborgenzijn voor een open procedure, waarbinnen in hetbijzonder de raad van de nieuwe gemeente veel invloedkan uitoefenen op de uiteindelijke benoeming.

De heer Van Beek (VVD): Wat vindt de staatssecretariservan dat de voorbereidingen om tot deze vorming tekomen in hun uitwerking wel heel erg ver zijn doorge-schoten? Een aantal mensen vindt zelfs dat de Kamerniet meer kan beslissen om het niet te doen.

Staatssecretaris Bijleveld-Schouten: De Kamer heeftaltijd het recht om een herindeling af te wijzen. Geenmisverstand daarover. Het risico ligt dan bij de betref-fende gemeenten, en dat weten ze. Maar het geeft ookaan dat ze wel geloven in deze fusie.

De algemene beraadslaging wordt geschorst.

De voorzitter: De tweede termijn zal volgende weekworden geagendeerd. Er is ruimte voor anderhalf uur.

De vergadering wordt van 19.00 uur tot 20.00 uurgeschorst.

Bijleveld-Schouten


De heer Van Beek (VVD): Dat lijkt mij een interessante theorie van

Documents

Transcript of De heer Van Beek (VVD): Dat lijkt mij een interessante theorie van