De Habitatrichtlijn - European Commission...De foto’s zijn auteursrechtelijk beschermd en mogen...

Milieu

DeHabitatrichtlijn

Viering 20 jaar bescherming van de biodiversiteit in Europa

Europese CommissieDirectoraat-generaal Milieu

Auteur: Kerstin Sundseth, Ecosystems LTD, BrusselCoördinator voor de Commissie: Susanne Wegefelt, Europese Commissie, Natura 2000/Eenheid B.3, 1049 Brussel.Grafi sch ontwerp: NatureBureau, Verenigd Koninkrijk, www.naturebureau.co.uk

Extra informatie over Natura 2000 is beschikbaar op: http://ec.europa.eu/environment/nature

Heb je vragen over de Europese Unie? Europe Direct helpt je bij het vinden van een antwoord.

Gratis nummer (*):00 800 6 7 8 9 10 11

(*) Sommige aanbieders van mobiele telefonie bieden geen toegang tot 00 800-nummers of rekenen daarvoor een vergoeding aan.

Meer informatie over de Europese Unie is beschikbaar op het internet (http://europa.eu).

Catalogusgegevens vindt u aan het einde van deze publicatie.

ISBN 978-92-79-23763-8 doi:10.2779/23125

© Europese Unie, 2012Overneming met bronvermelding is toegestaan.De foto’s zijn auteursrechtelijk beschermd en mogen niet worden gebruikt zonder voorafgaande toestemming van de fotograaf.

Printed in BelgiumGedrukt op kringlooppapier met de EU-milieukeur voor grafi sch papier(http://ec.europa; eu/ecolabel)Omslagfoto: Alentejo, Portugal, ©Shutterstock

Luxemburg: Bureau voor publicaties van de Europese Unie, 2012

3

INHOUDSOPGAVE

31 worden met uitsterven bedreigde soorten hersteld – De zoetwaterparelmossel – De Apennijnse gems – De Hongaarse weideadder – De Spaanse keizerarend – Redding van de moerasparelmoervlinder in Denemarken – Beren in Roemenië

37 hebben we de grootschalige vernietiging van waardevolle habitats die rijk zijn aan wilde fl ora en fauna een halt toegeroepen – Herstel van de Donau in Oostenrijk – Bescherming van de zandduinen op het Kuronisch schiereiland in Litouwen

– Herstel van soortenrijke winterkale loofbossen in Zweden – Nieuw leven in de veenweidegebieden in Nederland – Herstel van het hoogveen in Polen – Uitroeiing van vreemde soorten in Posidonia-velden in Frankrijk

43 creëert Natura 2000 nieuwe kansen voor recreatie en toerisme – Natura 2000 ondersteunt het plattelandstoerisme in Letland – Het Prespameer in Griekenland – Jagers in Natura 2000 hebben een positieve invloed in de Limousin, Frankrijk

47 moeten nieuwe ontwikkelingen de integriteit van Natura 2000-gebieden waarborgen – Alternatieve routes voor de Via Baltica – Windmolenpark Beinn an Tuirc, Schotland – Strategische ruimtelijke ordening in Tsjechië

51 zijn de fi nanciële middelen voor natuurbehoud in de EU de afgelopen twintig jaar toegenomen – Een duurzaam model voor landgebruik voor Goričko, Slovenië – Het Life-project van de EU voor de yelkouanpijlstormvogel in Malta

– Samenwerking tussen lokale overheden in Luxemburg

4 Kaart van Natura 2000-gebieden

5 Voorwoord

7 Inleiding

11 is de oppervlakte van beschermde natuurgebieden in de EU meer dan verdrievoudigd – Betere bescherming van mariene gebieden in het VK – Meer dan een derde van Slovenië in Natura 2000 – Bescherming van het rijke natuurlijk erfgoed van Cyprus

15 is onze kennis van de biodiversiteit in de EU toegenomen, wat geleid heest tot betere en meer gerichte instandhoudingsmaatregelen – Landelijke inventarisatie voor Natura 2000 in Spanje – Verzameling van gegevens voor het beheer van Natura 2000-gebieden in Bulgarije

– Instandhouding van zeevogels in Portugal

19 zetten lokale belanghebbenden zich actief in voor het beheer van Natura 2000-gebieden – Het beheer van Natura 2000-gebieden in Frankrijk – Natura 2000 in Finse privébossen – Een publiek-privaat partnerschap voor Natura 2000 in België

23 coördineren EU-landen hun inspanningen om het rijke natuurlijk erfgoed van Europa in stand te houden – Instandhouding van heidevelden in Noord-Europa – Pan-Europese samenwerking rond de dwerggans – Baltische landen werken samen rond de vuurbuikpad

27 worden traditionele landbeheerspraktijken in stand gehouden ten behoeve van de natuur en de mens – Op natuurbehoud gerichte landbouw in Ierland – Heropleving van landbouwpraktijken langs de Estse kust – Steun voor alpiene weiden in Slowakije

4 V i e r i n g 2 0 - j a r i g b e s t a a n v a n d e H a b i t a t r i c h t l i j n

Biogeografi sche gebieden in de EU, 2011

Natura 2000-gebieden (op grond van de Vogel- en Habitatrichtlijn)

Biogeografi sche gebieden in de EU

Alpiene regio

Atlantische regio

Regio van de Zwarte Zee

Boreale regio

Continentale regio

Macaronesische regio

Mediterrane regio

Pannonische regio

Regio steppengebied

Biogeografi sche gebieden buiten de EU

Anatolische regio

Arctische regio

Gegevens via andere bronnen

Het Natura 2000-netwerk

5

VoorwoordTwintig jaar geleden stelden we vast dat de biodiversiteit in Europa kritiek werd. De wilde fl ora en fauna gingen in alarmerend tempo achteruit en veel waardevolle habitats gingen verloren ten gevolge van snel veranderend landgebruik, verontreiniging, ondoordachte ontwikkelingen en ongebreidelde stadsuitbreiding.

Als reactie op het feit dat Europese burgers zich steeds meer zorgen maken, hebben de regeringen van de EU in mei 1992 unaniem een ambitieuze aanpak goedgekeurd: de Habitatrichtlijn. De bedoeling was om de meest bedreigde soorten en habitats in de EU te beschermen. Samen met de Vogelrichtlijn vormt de Habitatrichtlijn nog steeds de kern van het natuurbeleid van de EU en is ze nog steeds de hoeksteen van Natura 2000, het uitgebreide netwerk van beschermde gebieden in de EU.

Twee decennia later, aan de vooravond van het twintigjarig bestaan van de richtlijn, is het tijd de balans op te maken van wat we tot nog toe hebben bereikt. Europeanen mogen terecht trots zijn op wat nu het grootste gecoördineerde netwerk van beschermde gebieden ter wereld is. De richtlijn heest in zekere mate ook geholpen om de grootschalige vernietiging van onze meest waardevolle biodiversiteit tot staan te brengen; bepaalde soorten en habitats vertonen inmiddels tekenen van herstel. Onze kennis van hun behoest en op het gebied van natuurbehoud is aanzienlijk toegenomen; dit heest geleid tot betere en meer gerichte instandhoudingsmaatregelen, vaak met behulp van Life, het milieufi nancieringsinstrument van de EU, dat samen met de Habitatrichtlijn is goedgekeurd en eveneens dit jaar zijn twintigste verjaardag viert.

Dat mensen nu gezamenlijk een gemeenschappelijk doel nastreven, namelijk de waardering en redding van het rijke natuurlijk erfgoed van Europa en de bescherming van de overgebleven gezonde ecosystemen, is eveneens aan de richtlijn te danken. Ze is de voedingsbodem geweest van een meer geïntegreerde en duurzame aanpak van landbeheer en ruimtelijke ordening en heest nieuwe kansen doen ontstaan op het gebied van toerisme, recreatie en werkgelegenheid.

Maar er is nog veel te doen als we de uiteindelijke doelstelling van de beide richtlijnen willen verwezenlijken, namelijk: de natuur beschermen door ervoor te zorgen dat alle beschermde soorten en habitats in de EU een gunstige staat van instandhouding bereiken. Momenteel is dat slechts voor 17 % van de in de Habitatrichtlijn opgenomen soorten en habitats het geval.

De vorig jaar aangenomen EU-biodiversiteitsstrategie voor 2020 geest een nieuwe en belangrijke impuls aan maatregelen op dit gebied. Door de vaststelling van een ambitieus tijdsgebonden streefcijfer voor soorten en habitats streven we ernaar de volledige en eff ectieve uitvoering van de Habitat- en Vogelrichtlijn te bespoedigen en zo de natuur van Europa op het juiste spoor te zetten naar duurzaamheid op lange termijn.

De natuur heest onze hulp nodig om zich te herstellen maar ze zal ons meer dan rijkelijk belonen met haar ecosysteemdiensten. We hebben de wind in de zeilen. Laten we ervoor zorgen dat de vooruitgang de volgende twintig jaar nog opmerkelijker is dan in de afgelopen twee decennia.

Commissaris Janez Potočnik


Hazelmuis

7

InleidingEen uniek partnerschap tussen 27 landenNooit was er een ambitieuzer initiatief dan de Habitatrichtlijn om de biodiversiteit in Europa in stand te houden. Deze richtlijn is twintig jaar geleden aangenomen als reactie op de toentertijd toegenomen bezorgdheid van een meerderheid van de Europeanen over de niet-afl atende achteruitgang en grootschalige vernietiging van de natuurlijke habitats en de wilde fl ora en fauna in Europa.

Samen met de Vogelrichtlijn vormt de Habitatrichtlijn de regelgeving op het gebied van natuurbehoud in alle 27 lidstaten van de EU. Met deze richtlijn kunnen de lidstaten samenwerken, met eenzelfde doel en binnen hetzelfde wetgevend kader, om zo onze meest bedreigde soorten en habitats te beschermen, los van politieke of bestuurlijke grenzen.

Deze transnationale samenwerking is essentieel, willen we erin slagen het biodiversiteitsverlies in Europa tot staan te brengen. De wilde fl ora en fauna worden geregeerd door de krachten van de natuur en erkennen geen nationale grenzen. Als dus het ene land een bepaalde soort probeert te beschermen en het andere land niet, dan zullen de inspanningen van dat ene land onvermijdelijk in gevaar worden gebracht.

Maar nu moet elke lidstaat, dankzij de twee EU-natuurrichtlijnen, dezelfde maatregelen nemen om de soorten en habitats, die in de bijlagen van deze richtlijnen zijn opgenomen, in stand te houden als deze in hun land aanwezig zijn. Zo garanderen we dat we hun volledige natuurlijke verspreidingsgebied in

de EU kunnen waarborgen en op de juiste wijze kunnen beheren.

De schaal waarop dit gebeurt, is echt indrukwekkend. Toen de Habitatrichtlijn werd aangenomen, telde de EU maar 12 lidstaten; nu zijn het er 27. Niet alleen wordt de EU-wetgeving inzake de natuur over een veel groter gebied uitgevoerd dan vroeger, er wordt ook een veel groter deel van het rijke en gevarieerde natuurlijk erfgoed van Europa beschermd. Daar hebben zowel de huidige als de toekomstige generaties baat bij.

Natura 2000 — Het grootste gecoördineerde netwerk van beschermde gebieden in de wereldOp grond van de Habitatrichtlijn worden meer dan 1 000 soorten en ongeveer 230 waardevolle habitattypes beschermd die zijn aangemerkt als zijnde van Europees belang.

In tegenstelling tot veel instandhoudingsinitiatieven in het verleden ligt de nadruk niet alleen op een aantal iconische dieren, zoals zeldzame zoogdieren en vogels, maar wordt de actieradius uitgebreid tot een veel breder scala aan andere planten en dieren die eveneens bedreigd worden maar misschien minder bekend zijn. Voor het eerst worden ook zeldzame habitattypes, zoals zandduinen, heide en verdronken bossen, beschermd.

Basis van de richtlijn vormt de oprichting van een pan-Europees ecologisch netwerk van beschermde gebieden — het Natura 2000-netwerk — dat opgezet is om deze soorten en habitats in hun natuurlijke

verspreidingsgebied in de EU te beschermen. Na vele jaren van noeste arbeid is het netwerk bijna compleet. Er zijn thans meer dan 26 000 Natura 2000-gebieden aangewezen, het grootste gecoördineerde netwerk van beschermde gebieden ter wereld.

Alleen al door de omvang van het netwerk worden niet alleen de meest zeldzame wilde fl ora en fauna in Europa in stand gehouden, maar biedt het netwerk ook een veilig toevluchtsoord aan talloze andere dieren, planten en gezonde ecosystemen die net zo’n belangrijk onderdeel zijn van ons natuurlijk erfgoed, al komen ze dan vaker voor.

In die zin is het Natura 2000-netwerk veel meer dan alleen maar een instrument om de biodiversiteit in Europa te beschermen. Het biedt de samenleving ook een schat aan waardevolle ecosysteemdiensten, zoals zuiver water, koolstofopslag, bescherming tegen overstromingen, lawines en kusterosie, bestuivingsinsecten enzovoort, en het creëert tal van mogelijkheden voor toerisme en recreatie.

De waarde van alle door het Natura 2000-netwerk geleverde ecosysteemdiensten wordt geschat op zo’n 200 tot 300 miljard EUR. Dat is veel meer dan de eigenlijke kosten van het beheer van het netwerk.


Wandeling door de laurierbossen van Madeira

Europese meervleermuis

Bos met wilde hyacinten, België

Ook een partnerschap tussen mensen…

De oprichting van het Natura 2000-netwerk is op zich een belangrijke stap voor de instandhouding van de natuur in Europa. Maar het is slechts een begin. Zodra de lidstaten gebieden hebben aangewezen om deel uit te maken van het Natura 2000-netwerk, moeten zij de nodige instandhoudingsmaatregelen nemen om die gebieden in optimale staat te houden of te herstellen.

In dat opzicht is het belangrijk op te merken dat de Habitatrichtlijn veel meer beoogt dan alleen maar voorkomen dat soorten en habitats verder achteruitgaan. Er wordt een veel ambitieuzer doel nagestreefd, namelijk: ze binnen hun natuurlijke verspreidingsgebied in de EU in een gunstige staat van instandhouding te herstellen.

Om dat te realiseren wordt in de richtlijn een moderne, fl exibele en inclusieve aanpak van natuurbehoud geïntroduceerd waarin de mens centraal staat. Daarmee wordt erkend dat de mens integraal deel uitmaakt van de natuur en dat de twee maar beter kunnen samenwerken.

Iedereen speelt een rol in het succes van Natura 2000: de overheid, privégrondbezitters en grondgebruikers, ontwikkelaars, niet-gouvernementele organisaties voor natuurbehoud, wetenschappers, deskundigen, lokale gemeenschappen en individuele personen.

Praktisch gezien is het ook zinnig partnerschappen te vormen en mensen samen te brengen. De meeste gebieden in het Natura 2000-netwerk kennen immers al een vorm van actief landgebruik en maken integraal deel uit van het platteland. Veel gebieden zijn waardevol voor de natuur, juist omdat ze tot nog toe op een bepaalde manier zijn beheerd. Het is belangrijk ervoor te zorgen dat dit in de toekomst nog lang zo blijst .

Zo steunt de Habitatrichtlijn het beginsel van duurzame ontwikkeling en geïntegreerd beheer. Het is niet de bedoeling socio-economische activiteiten te verbieden in een Natura 2000-gebied, maar veeleer ervoor te zorgen dat deze activiteiten zodanig uitgevoerd worden dat ze de aanwezige waardevolle soorten beschermen en ondersteunen en de algemene gezondheid van de natuurlijke ecosystemen in stand houden.

In de Habitatrichtlijn worden het actiekader en de globale doelstellingen vastgesteld, maar elke lidstaat is vrij om in overleg met de lokale belanghebbenden zelf te beslissen hoe het zijn eigen Natura 2000-gebieden het best beheert. De nadruk ligt in het bijzonder op het vinden van lokale oplossingen voor lokale beheersproblemen, terwijl terzelfder tijd wordt geijverd voor een gezamenlijke algemene doelstelling: het in stand houden van de rijke en gevarieerde biodiversiteit van Europa voor toekomstige generaties.

Voorbereiding op de volgende uitdaging

Na twee decennia van intensieve inspanningen is het duidelijk dat we dankzij de Habitatrichtlijn al veel hebben bereikt voor het behoud van de biodiversiteit in de EU. Maar ondanks deze aanzienlijke vooruitgang moet er nog steeds veel werk worden verzet om zeldzame en bedreigde soorten en habitats in de hele EU in een gunstige staat van instandhouding te herstellen.

Dit vergt gezamenlijke inspanningen, niet alleen van de zijde van organisaties voor natuurbehoud, maar ook van iedereen die op een of andere manier betrokken is bij Natura 2000 — zodat we duurzame oplossingen kunnen vinden die voor iedereen aanvaardbaar zijn. Nu we ons klaarmaken voor de volgende twintig jaar van de Habitatrichtlijn, mogen we niet uit het oog verliezen dat investeren in Natura 2000 ook een investering in onze eigen toekomst is.

9

Dankzij de Habitatrichtlijn...

is de oppervlakte van beschermde natuurgebieden in de EU meer dan verdrievoudigd;

is onze kennis van de biodiversiteit in de EU toegenomen, wat geleid heest tot betere en meer gerichte

instandhoudingsmaatregelen;

zetten lokale belanghebbenden zich actief in voor het beheer van Natura -gebieden;

coördineren EU-landen hun inspanningen om het rijke natuurlijk erfgoed van Europa in stand te houden;

worden traditionele landbeheerspraktijken in stand gehouden ten behoeve van de natuur en de mens;

worden met uitsterven bedreigde soorten hersteld;

hebben we een halt toegeroepen aan de grootschalige vernietiging van waardevolle habitats die rijk zijn aan wilde fl ora

en fauna;

creëert Natura nieuwe kansen voor recreatie en toerisme;

moeten nieuwe ontwikkelingen de integriteit van Natura -gebieden waarborgen;

zijn de fi nanciële middelen voor natuurbehoud in de EU de afgelopen twintig jaar toegenomen.


Dankzij de Habitatrichtlijn

11

is de oppervlakte van beschermde natuurgebieden in de EU meer dan verdrievoudigd

Dankzij de Habitatrichtlijn heest de EU het grootste gecoördineerde netwerk van beschermde gebieden ter

wereld opgericht. Het Natura -netwerk omvat meer dan gebieden die zijn aangewezen om het overleven te garanderen van de meest bedreigde wilde fl ora en fauna en waardevolle habitats in Europa. Samen beslaan de gebieden

een aanzienlijke oppervlakte, zo groot als Duitsland, Polen en Tsjechië samen.

Dat Europa gebieden beschermt omwille van de biodiversiteit is niets nieuws. Sinds het begin van de twintigste eeuw

zijn er bij wet ingestelde natuurgebieden. Maar pas na de goedkeuring van de Habitatrichtlijn van de EU en de oprichting van het Natura -netwerk werden er voldoende gebieden aangewezen om een echte impact te hebben op het tot staan

brengen van het biodiversiteitsverlies in Europa.

Sinds de goedkeuring van de richtlijn is de totale oppervlakte van beschermde natuurgebieden in de EU meer dan verdrievoudigd.

Bijna van het grondgebied van de EU maakt nu deel uit van het Natura -netwerk, samen met een uitgestrekt gebied in

de ons omringende zeeën.


Betere bescherming van mariene gebieden in het VKDe mariene biodiversiteit langs de kust en in de zeeën rond het Verenigd Koninkrijk is opmerkelijk. In deze gebieden zijn natuurlijke rijkdommen aanwezig voor tal van activiteiten, zoals visserij, industrie en recreatie. Tot voor kort werd er echter maar vrij sporadisch iets gedaan aan de bescherming van dit kwetsbare mariene milieu.

De goedkeuring van de Habitatrichtlijn betekende een aanzienlijke koerswijziging voor de instandhouding van het mariene milieu in het VK en elders in de EU. Voor het eerst moesten landen de biodiversiteit in de hun omringende zeeën en op het land beschermen en moesten ze maatregelen nemen om bedreigde mariene soorten, zoals de tuimelaar, de valse karetschildpad of de Noordse stern, en ook waardevolle onderzeese habitats, zoals koudwaterkoraalriff en, Posidonia-velden of onderzeese grotten, actief in stand te houden.

Dankzij groot opgezette zeeonderzoeken heest men in het VK meer geleerd over de staat van deze geheimzinnige onderzeese wereld en heest men geschikte beschermingsgebieden kunnen vaststellen. Naar aanleiding daarvan zijn meer dan 100 mariene gebieden in het VK aangewezen om deel uit te maken van het Natura 2000-netwerk (met een oppervlakte zo groot als België). Vóór de inwerkingtreding van de Habitatrichtlijn waren er in het VK slechts drie beschermde mariene gebieden. Nu is men bezig om die gebieden op zo’n manier te beheren dat ze verstandig geëxploiteerd worden en dat tegelijk de rijke mariene biodiversiteit wordt beschermd.

.

Vidalmeer, Paranggebergte,

Roemenië

.

Juweelanemonen,

Kanaaleilanden, VK

.

Julische Alpen, Slovenië

De tulipa cypria

13

Meer dan een derde van Slovenië in Natura 2000

Slovenië staat bekend om zijn ongeloofl ijk gevarieerde landschappen. Binnen een afstand van slechts een paar honderd kilometer reis je van de hoge bergtoppen van de Alpen naar de uitgestrekte open vlakten in het oosten en naar de geheimzinnige Karstregio in het zuiden om te eindigen in een hoekje van de Middellandse Zee.

Deze contrasterende landschappen hebben, samen met een lange traditie van duurzame landbouw- en bosbouwpraktijken, gezorgd voor een uitzonderlijk rijke biodiversiteit. Vanwege de enorme maatschappelijke en economische waarde van zijn natuurlijk erfgoed heest Slovenië 35 % van zijn grondgebied aangewezen om deel uit te maken van het Natura 2000-netwerk. Daarmee staat het aan de top van de lijst van EU-landen met het grootste aandeel Natura 2000-gebieden in hun land.

Bescherming van het rijke natuurlijk erfgoed van Cyprus

Zeg Cyprus en de mensen denken gewoonlijk aan een klassieke zon-, zee- en strandbestemming. Maar weinig mensen weten dat er achter de bebouwde kustlijn een waar paradijs voor natuurliefhebbers schuilt. Het eiland herbergt een indrukwekkende verscheidenheid aan zeldzame planten, waarvan vele nergens anders in de wereld te vinden zijn. Het is ook een bijzonder belangrijke halteplaats voor honderdduizenden trekvogels.

Net zoals elk land dat toetreedt tot de EU, moet Cyprus vanaf de dag van toetreding de Vogel- en Habitatrichtlijn uitvoeren. Daarom heest Cyprus meer dan 28 % van zijn landgebied, en ook nog eens 132 vierkante kilometer van zijn mariene gebied, aangewezen als Natura 2000-gebied.

15

is onze kennis van de biodiversiteit in de EU toegenomen, wat geleid heest tot betere en meer gerichte

instandhoudingsmaatregelen

Door het enorme aantal aanwezige planten, dieren en ecosystemen is het verzamelen van gegevens over de biodiversiteit in Europa

een complexe inspanning, maar wel essentieel voor elke instandhoudingsactiviteit. Voordat de natuurwetgeving van de EU werd goedgekeurd, werd niet altijd systematisch informatie door de lidstaten

verzameld of was deze niet altijd vergelijkbaar. Men had de neiging om de aandacht vooral te vestigen op een aantal kernsoorten, zoals

zoogdieren of vogels.

De Habitatrichtlijn stond, samen met haar zusterrichtlijn, de Vogelrichtlijn, voor een nieuwe strategische aanpak van het behoud van de

biodiversiteit op het hele grondgebied van de EU. De beide richtlijnen verplichten alle lidstaten om hun krachten te bundelen voor de instandhouding van de meest waardevolle wilde fl ora en fauna en

habitats van Europa. Ook is de actieradius uitgebreid zodat niet alleen een aantal iconische soorten beschermd wordt maar een heel scala

aan andere planten en dieren die net zo bedreigd zijn, zoals amfi bieën, reptielen, vlinders en zoetwatervissen. Voor het eerst worden ook habitattypes beschermd die rijk zijn aan wilde fl ora en fauna.

Dankzij deze gezamenlijke inspanningen is onze collectieve kennis van de verspreiding, de bedreigingen en de staat van instandhouding van deze geselecteerde soorten en habitats aanzienlijk toegenomen. En

dat heest dan weer geleid tot betere, meer gerichte en gecoördineerde instandhoudingsmaatregelen in de EU.


Landelijke inventarisatie voor Natura 2000 in SpanjeToen de Habitatrichtlijn werd goedgekeurd, hebben de Spaanse instanties voor natuurbehoud besloten om systematisch en in heel het land onderzoek te doen naar alle in de richtlijn opgenomen soorten en habitattypes die op hun grondgebied aanwezig waren.

Meer dan 200 wetenschappers, en maar liefst 30 Spaanse instellingen, hebben vier jaar lang gewerkt aan deze inventarisatie. In totaal heest het project ongeveer 5 miljoen EUR gekost, waarvan 75 % gefi nancierd is uit het Life-programma van de EU. Voor elke soort en habitattype is uitgebreid veldonderzoek gedaan en er zijn gedetailleerde digitale kaarten getekend van hun verspreiding in het land. Op basis daarvan zijn ongeveer 1 450 gebieden aangewezen om deel uit te maken van het Natura 2000-netwerk, dat nu meer dan een kwart van het totale landgebied van Spanje bestrijkt.

Dankzij dit veelomvattende veldonderzoek kreeg Spanje meer en beter inzicht in de zeldzame en bedreigde soorten en habitats op zijn grondgebied. Dat heest niet alleen geleid tot betere en meer gerichte inspanningen om de biodiversiteit in stand te houden, maar heest ook een belangrijke benchmark opgeleverd waaraan we de komende jaren kunnen afmeten of hun staat van instandhouding is verbeterd of verslechterd.

.

Dehesa de Abajo, Spanje

.

Iberische lynx

.

Vitoshagebergte, Bulgarije

Visdief

17

Verzameling van gegevens voor het beheer van Natura 2000-gebieden in Bulgarije

Bulgarije heest 332 gebieden aangewezen om deel uit te maken van het Natura 2000-netwerk, dat een derde van het land bestrijkt. Het land wil er nu voor zorgen dat die gebieden worden beheerd in het belang van de betrokken soorten en habitats. Dit vergt een meer gedetailleerde evaluatie van de ecologische eisen en behoest en op het vlak van natuurbehoud in de verschillende gebieden.

De regering heest met fi nanciële steun van de EU 400 deskundigen en vrijwilligers aangeworven om via veldonderzoek gegevens te verzamelen over 87 habitattypes en 119 soorten die in de Habitatrichtlijn zijn opgenomen. Er wordt onderzoek gedaan om de trekroutes van 40 vogelsoorten in kaart te brengen. Na verifi catie zal deze informatie gebruikt worden om in nauw overleg met de lokale belanghebbenden gedetailleerde beheersplannen voor elk Natura 2000-gebied op te stellen en uit te voeren.

Instandhouding van zeevogels in Portugal

De pelagische zeevogels van Europa brengen het grootste deel van hun tijd ver op zee door; ze komen meestal alleen aan land om te broeden. Er is weinig bekend over hun leven. Maar die informatie is wel essentieel, willen we hun kans op overleven op lange termijn veiligstellen. Mede dankzij de fi nanciële middelen uit het Life-programma van de EU was het mogelijk in de zeeën rond Portugal een aantal onderzoeken te doen, waaronder uitgebreid onderzoek vanuit de lucht en vanaf schepen.

Door deze onderzoeken is onze kennis van deze ongrijpbare zeevogels aanzienlijk verbeterd. We hebben de mariene gebieden in kaart kunnen brengen die we moeten beschermen omdat ze essentieel zijn voor de instandhouding van deze vogels op lange termijn. De vernieuwende onderzoekstechnieken en -methoden krijgen ook navolging in andere landen, zoals Spanje en Malta, zodat ook elders in de EU de instandhouding van zeldzame en bedreigde zeevogels veiliggesteld wordt.

19

zetten lokale belanghebbenden zich actief in voor het beheer van Natura 2000-gebieden

Het Natura -netwerk omvat een grote verscheidenheid aan verschillende gebieden. Sommige zijn erg klein, niet groter dan een

hectare, andere zijn enorm en strekken zich uit over honderden vierkante kilometer. Een aantal bevindt zich in het centrum van onze steden, andere in erg afgelegen gebieden, zoals op bergtoppen. Maar

de meeste Natura -gebieden liggen binnen ieders bereik en vormen een integraal deel van ons lokale platteland.

Met zo veel verschillende gebieden in het netwerk spreekt het voor zich dat er geen pasklare regels zijn voor het beheer ervan. In plaats daarvan introduceert de Habitatrichtlijn een meer moderne, fl exibele en inclusieve aanpak van het behoud van de gebieden, waarbij wordt erkend dat gebieden het best worden beheerd in een partnerschap met verschillende belangengroepen, zoals de overheid, particuliere

grondbezitters, ontwikkelaars, niet-gouvernementele organisaties voor natuurbehoud, wetenschappers of lokale gemeenschappen.

In de Habitatrichtlijn worden het actiekader en de globale doelstellingen vastgesteld, maar elke lidstaat is vrij om in overleg met de lokale belanghebbenden te beslissen hoe men zijn eigen

Natura -gebieden het best kan beheren. Er wordt veel nadruk gelegd op het vinden van lokale oplossingen voor lokale

beheersproblemen en tegelijk wordt geijverd voor een gezamenlijke algemene doelstelling: de instandhouding van de rijke en gevarieerde

biodiversiteit van Europa voor toekomstige generaties.

19


Het beheer van Natura 2000-gebieden in FrankrijkOm een doeltreff end beheer te garanderen van de 1 700 Natura 2000-gebieden in Frankrijk werkt de regering nauw samen met lokale grondbezitters en -gebruikers om voor elk gebied een overeengekomen beheersplan uit te voeren. Deze plannen worden ontwikkeld door een lokale stuurgroep die bestaat uit de lokale overheid, grondbezitters en -gebruikers, vertegenwoordigers van plattelandsorganisaties, sectorale organisaties, niet-gouvernementele organisaties voor natuurbehoud en ecologiedeskundigen, en iedereen die belangen heest in het Natura 2000-gebied.

Tijdens de vergaderingen van de stuurgroep krijgen alle partijen de kans om te discussiëren over hoe de instandhoudingsdoelstellingen van het gebied het best kunnen worden nagestreefd, waarbij rekening wordt gehouden met de lokale socio-economische activiteiten en belangen in het gebied. Zodra een consensus is bereikt, wordt het beheersplan offi cieel goedgekeurd door de staat. Lokale grondbezitters en -gebruikers worden vervolgens aangemoedigd om verschillende soorten beheersovereenkomsten aan te gaan met de lokale overheid om te helpen bij de uitvoering van het beheersplan.

Dit hele proces, dat gebaseerd is op een geïntegreerde benadering van Natura 2000 en dat past in een ruimer kader van plattelandsontwikkeling, is zeer succesvol gebleken en heest de steun van veel grondbezitters en -gebruikers. Momenteel zijn er meer dan 1 100 Natura 2000-overeenkomsten ondertekend; een aanzienlijk deel van de Natura 2000-gebieden wordt nu beheerd met steun van door de EU gefi nancierde agromilieuregelingen.

.

Herders, Parc National

des Écrins, Frankrijk

.

Druivenoogst

.

Houtblokken uit Fins bos

Wijvenheide, België

21

Een publiek-privaat partnerschap voor Natura 2000 in België

Met fi nanciële steun van het Life-programma van de EU is een groep lokale belanghebbenden en particuliere grondbezitters bezig met het herstel van een van de grootste vijvercomplexen van België binnen het Natura 2000-netwerk. De locatie is niet alleen een belangrijk gebied voor watercultuur en recreatie, maar het is ook het enige toevluchtsoord in België voor de Europese boomkikker en de roerdomp.

Het project wordt geleid door grondbezitters, in samenwerking met lokale gemeenschappen, overheidsdiensten en niet-gouvernementele milieuorganisaties. Er is in het bijzonder aandacht voor de bevordering van synergieën tussen ecologie, onderwijs en economie. Deze evenwichtige en reproduceerbare aanpak is de basis voor het beheer op lange termijn van dit gebied en moet ook andere particuliere grondbezitters aanmoedigen om het voortouw te nemen in het beheer van „hun” Natura 2000-gebieden.

Natura 2000 in Finse privébossen

Midden-Finland vormt het centrum van de Finse houtindustrie. De meeste bossen hier zijn particulier eigendom. Om de zorg te ondervangen dat door aanwijzing als Natura 2000-gebied alle activiteiten aan banden zouden worden gelegd, heest de lokale organisatie voor natuurbehoud besloten om binnen een proefgebied elke eigenaar de kans te geven een bosbeheersplan voor zijn grond te laten opstellen.

In elk plan worden zowel het economisch potentieel van het bos als de instandhoudingsvereisten onderzocht. Zo krijgt de eigenaar niet alleen een duidelijk beeld van wat Natura 2000 voor hem betekent, maar krijgt hij ook suggesties aangereikt om op een duurzame manier geld te verdienen aan zijn bossen. De regeling is erg populair gebleken. Anders zouden slechts weinig eigenaren in dergelijke bosbouwplannen geïnvesteerd hebben.

23

coördineren EU-landen hun inspanningen om het rijke natuurlijk

erfgoed van Europa in stand te houden

Nooit is er een ambitieuzer en grootschaliger initiatief geweest dan de Habitat- en de Vogelrichtlijn om de bedreigde soorten en habitats

van Europa in hun hele natuurlijke verspreidingsgebied in de EU in stand te houden. Via deze richtlijnen kunnen alle landen van de EU

samenwerken, binnen hetzelfde robuuste wetgevingskader, om dit gemeenschappelijke doel te bereiken, los van politieke

of bestuurlijke grenzen.

Aangezien de wilde fl ora en fauna geen nationale grenzen erkennen, is een dergelijke samenwerking essentieel. Anders zouden de maatregelen

van het ene land maar al te snel teniet worden gedaan doordat het andere land geen actie onderneemt. Dankzij de EU-wetgeving voor

de natuur moet elke lidstaat maatregelen treff en om bescherming te bieden aan de in de twee richtlijnen opgenomen soorten en habitats die

op zijn grondgebied voorkomen.

Binnen een dergelijk gemeenschappelijk kader kunnen de lidstaten ook informatie uitwisselen en samenwerken om praktische

instandhoudingsmaatregelen over hun landsgrenzen heen uit te voeren. Omdat zo veel lidstaten samenwerken, hebben hun gezamenlijke

inspanningen een veel grotere impact op de instandhouding van het rijke natuurlijk erfgoed van Europa.


Instandhouding van heidevelden in Noord-EuropaOoit waren uitgestrekte gebieden in Noordwest-Europa bedekt met lage heide. Ze waren belangrijk voor de plattelandseconomie omdat de heide een waardevolle bron van brandstof was en huisdieren op de velden konden grazen en overnachten. Die kleinschalige activiteiten maakten de omstandigheden ideaal voor een grote verscheidenheid aan wilde planten en dieren die voor hun overleven afhankelijk zijn geworden van deze habitat. Maar sinds de jaren vijst ig zijn deze waardevolle heidevelden met maar liefst 80 tot 90 % in oppervlak verminderd.

Lage heidevelden worden nu beschermd op grond van de Habitatrichtlijn en veel van de overgebleven kerngebieden zijn opgenomen in het Natura 2000-netwerk. Dat die gebieden door de EU beschermd worden, heest de landen waar deze waardevolle habitat voorkomt, ook aangemoedigd om actief informatie te delen over de staat ervan, de bedreigingen en de beheerstechnieken voor instandhouding en herstel.

Het door het Europese Interreg-programma gefi nancierde Heath-project is een typisch voorbeeld van zo’n internationale samenwerking tussen Frankrijk, Nederland en het Verenigd Koninkrijk. Het project heest niet alleen geholpen om in deze drie landen meer dan 4 000 hectare hoogstaande heide te herstellen, maar heest ook geleid tot de ontwikkeling van een beheersmodel en instrumenten voor het beheren van heidevelden in heel Noordwest-Europa.

.

Laagveen

.

Heideveld

.

Dwerggans

Vuurbuikpad

25

Pan-Europese samenwerking rond de dwerggans

De wereldwijd bedreigde dwerggans broedt in de toendra van Noord-Europa. We denken dat deze ganzensoort elke winter naar warmere klimaten trekt in het zuidelijke gedeelte van de EU. Jammer genoeg weten we heel weinig over de trekroutes, wat de instandhouding voor ons bemoeilijkt.

Met fi nanciële steun van het Life-programma van de EU hebben deskundigen op het gebied van natuurbehoud, afkomstig uit vijf Europese landen (Finland, Noorwegen, Estland, Hongarije en Griekenland), een gezamenlijk programma opgezet voor de instandhouding van de soort. Dankzij het project weten we nu veel meer over zijn trekpatronen waardoor we maatregelen hebben kunnen nemen om het beheer van verschillende essentiële verblijf- en overwinteringsplaatsen in het noorden van Griekenland en Hongarije te verbeteren.

Baltische landen werken samen rond de vuurbuikpad

De vuurbuikpad kwam ooit veel voor in het door de landbouw gedomineerde landschap rond de Oostzee, maar door de recente intensivering en verkaveling is het aantal vuurbuikpadden aanzienlijk teruggedrongen. De soort is nu beschermd op grond van de Habitatrichtlijn en natuurbehouddeskundigen uit Duitsland, Denemarken, Zweden en Letland werken in het kader van een Life-project samen om deze soort te helpen zich te herstellen in de hele Baltische regio.

De samenwerking werpt nu al vruchten af: de populatie van de vuurbuikpad is in de projectgebieden meer dan verdubbeld. Het sterke wetenschappelijke netwerk dat tijdens het project is ontstaan, baant ook de weg voor verdere instandhoudingsactiviteiten, zowel in de Baltische regio als daarbuiten.

27

worden traditionele landbeheerspraktijken in

stand gehouden ten behoeve van de natuur en de mens

Het unieke van de Europese Unie is dat ze op zo’n kleine oppervlakte een rijke verscheidenheid aan nationaliteiten, culturen, talen en tradities

herbergt. Uitingen daarvan zijn overal in ons landschap te vinden. Eeuwenlang heest de mens zijn land bewerkt in harmonie met de lokale omstandigheden. Dergelijke traditionele praktijken hebben op hun beurt

de biodiversiteit in Europa aanzienlijk versterkt.

Jammer genoeg zijn veel van deze traditionele activiteiten nu aan het verdwijnen omdat boeren en andere grondgebruikers gestimuleerd

worden te kiezen voor intensieve productiemethoden of om hun grond voor andere doeleinden te gebruiken. Wie dat niet kan doen, ziet zich

soms genoodzaakt zijn grond te verkopen en een andere inkomstenbron te vinden. Dat is nu een echt probleem geworden in de afgelegen

plattelandsgebieden van Europa.

Aangezien veel gebieden in het Natura -netwerk nog steeds op een extensieve en milieuvriendelijke manier worden beheerd, zal het belangrijk zijn ervoor te zorgen dat deze activiteiten blijven bestaan, ten behoeve van de natuur en de plattelandsgemeenschappen die voor hun inkomen afhankelijk zijn van deze activiteiten. Zo helpt de

Habitatrichtlijn om zowel ons natuurlijke als ons gevarieerde culturele erfgoed levend te houden.


Op natuurbehoud gerichte landbouw in IerlandDe Burren, langs de kust van de Atlantische Oceaan in het westen van Ierland, is een van de meest iconische landschappen van het land en een van de mooiste voorbeelden van een vergletsjerd karstlandschap in Europa. Op een oppervlakte van meer dan 600 vierkante kilometer vind je een grote verscheidenheid aan gebieden die op grond van de Habitatrichtlijn beschermd zijn en rijk zijn aan wilde fl ora en fauna, zoals kalkhoudende rotsbodems, graslanden met orchideeën en verdwijnende meren, beter bekend als turloughs.

De landbouw maakte generaties lang integraal deel uit van dit landschap. Dankzij de warme lucht van de Golfstroom en de latente capaciteit van de kalkhoudende bodem om warmte vast te houden, is de grond bijna nooit bevroren en kan het vee de hele winter buiten grazen. Daardoor kunnen de grassen en struiken niet schieten en kan er een rijke fl ora gedijen die je alleen in dit gebied vindt. Maar de afgelopen jaren is het broze evenwicht tussen landbouw en natuur zwaar verstoord omdat de boeren elders werk moesten zoeken als aanvulling op hun landbouwinkomen.

In een poging deze trend om te buigen werd met fi nanciële steun van het Life-programma van de EU een nieuwe agromilieuregeling ontwikkeld om in de Burren opnieuw natuurvriendelijke landbouwpraktijken te introduceren. Op deze manier kan niet alleen de rijke biodiversiteit in het gebied hersteld worden, maar wordt ook de duurzaamheid van de lokale landbouwactiviteiten versterkt. De regeling is een terechte erkenning van de wezenlijke rol die de boeren spelen in het behoud van dit unieke landschap met het oog op de natuur en de mens.

.

Hooioogst

.

Tongvaren, kalkhoudende

rotsbodem, de Burren

.

Grazend vee op kustweiden,

Estland

Grazende schapen, Slowakije

29

Heropleving van landbouwpraktijken langs de Estse kust

Langs de Baltische kust vind je een bijzondere soort kustweide die je nergens anders in de wereld ziet. Dankzij eeuwenlange extensieve graas- en maaipraktijken zijn deze weiden uitzonderlijk rijk aan wilde fl ora en fauna. Ze zijn ook een essentieel toevluchtsoord voor honderdduizenden trekvogels. Maar met het uiteenvallen van de Sovjet-Unie kwam er een einde aan het collectieve landbouwsysteem en veel boeren zagen zich gedwongen afstand te doen van hun grond.

Na de aanwijzing van deze kuststreek als Natura 2000-gebied werd een nieuwe agromilieuregeling ingevoerd ter ondersteuning van boeren die ermee akkoord gingen om hun land op de oude, fl ora- en faunavriendelijke manier te beheren. De regeling is erg populair gebleken, meer dan 500 boeren hebben zich al aangesloten.

Steun voor alpiene weiden in Slowakije

Het Mala Fatra-gebied in Slowakije, in het hart van de Karpaten, dankt zijn rijke biodiversiteit grotendeels aan de manier waarop de alpiene weiden en graslanden tot nog toe zijn beheerd. In de vijst iende eeuw lieten bewoners er al hun schapen grazen en sindsdien maken die grazende schapen integraal deel uit van het pastorale leven. De moderne landbouw heest zijn weg nog niet gevonden naar deze afgelegen berggebieden; de meeste boerderijen zijn nog steeds kleine familiebedrij es.

Vanwege de maatschappelijke, culturele en natuurlijke waarde van de alpiene weiden en graslanden die nu deel uitmaken van het Natura 2000-netwerk, werd een nieuwe agromilieuregeling ingevoerd om extra steun te bieden aan lokale boeren zodat ze hun land kunnen blijven beheren op een manier die goed is voor het behoud van de biodiversiteit en ondersteuning biedt aan de lokale economie.

31

worden met uitsterven bedreigde soorten hersteld

Met de Habitat- en de Vogelrichtlijn wordt veel meer beoogd dan alleen maar voorkomen dat soorten uitsterven. Het doel is zeldzame

en bedreigde soorten in de EU te herstellen teneinde hun toekomst op lange termijn veilig te stellen.

Dit is een enorme uitdaging en houdt in dat er zowel in de Natura -gebieden als op de rest van het platteland

instandhoudingsmaatregelen moeten worden genomen. De lidstaten moeten niet alleen gebieden in het Natura -netwerk beschermen en beheren. In de natuurrichtlijnen zijn ook strenge beschermingsregels

vastgesteld voor soorten die buiten de beschermde gebieden vallen om ervoor te zorgen dat zij niet onnodig opgejaagd en

geëxploiteerd worden.

De impact van deze krachtige pan-Europese maatregelen laat zich vandaag al voelen. Na een decennialange gestage achteruitgang zijn veel zeldzame en bedreigde soorten zich nu eindelijk opnieuw aan het

herstellen, dankzij de EU-wetgeving voor de natuur.


.

Boktor

.

Rivier met parelmossel

.

Apennijnse gems

Hongaarse weideadder

De zoetwaterparelmosselDe zoetwaterparelmossel is een van de langstlevende ongewervelden. Bepaalde specimens kunnen honderd jaar oud worden. Ooit werden ze massaal geoogst voor hun waardevolle parels maar tegenwoordig worden ze vooral bedreigd doordat hun habitat achteruitgaat en verloren gaat, en het water verontreinigd is. Hoewel de populatie in delen van Noord- en West-Europa nog vrij gezond is, is ze in Midden-Europa met maar liefst 95 % gekrompen.

Dankzij de Habitatrichtlijn is parelvissen nu illegaal en de meeste van de overgebleven schone snelstromende rivieren en stromen waar gevist wordt, zijn beschermd Natura 2000-gebied. Met fi nanciële steun van het Life-programma van de EU is in verschillende delen van Europa ook een reeks projecten opgezet om de habitats te herstellen ter instandhouding van deze soort.

Een van die projecten is gelegen in het grensgebied van Beieren, Saksen (in Duitsland) en Tsjechië. In deze rivieren vind je een aantal van de grootste nog overgebleven populaties van parelmossels in Midden-Europa, maar zelfs hier zijn de habitats er sterk op achteruitgegaan. In het kader van het Life-project is een aantal maatregelen uitgevoerd om deze rivieren te helpen herstellen. De inspanningen lijken vruchten af te werpen: tien jaar later zijn in de rivieren verschillende jonge parelmossels gevonden. Het is de eerste keer in dertig jaar tijd dat de populatie is toegenomen.

33

De Apennijnse gems

Ooit waarde de gems vrij rond boven in de hoge bergen van de Apennijnen in Midden-Italië. Maar door de buitensporige jacht en het verlies van de habitat bevindt deze inheemse populatie zich letterlijk op de rand van uitsterven. Op het dieptepunt waren er slechts 20 in het wild levende gemzen over.

De organisaties voor natuurbehoud hebben dan ook besloten om zowel de bestaande als de potentiële habitats in de Abruzzen te beschermen op grond van Natura 2000 en hebben met fi nanciële steun van het Life-programma van de EU een groot herstelprogramma voor deze soort gelanceerd. Dat ging gepaard met een uitgebreide voorlichtingscampagne en strengere controles op de jacht en het toerisme. Sinds de start van het programma is de populatie gegroeid tot meer dan 1 000 dieren — het grootste aantal in de laatste honderd jaar.

De Hongaarse weideadder

De Hongaarse weideadder is een van de meest bedreigde reptielen van Europa. Uit studies blijkt dat de totale wereldpopulatie — slechts 500 stuks — beperkt is tot drie afgelegen gebieden in Hongarije en Roemenië — nu alle drie beschermd Natura 2000-gebied.

Met fi nanciële steun van het Life-programma van de EU zijn er in Hongarije en Roemenië grote instandhoudingsprojecten opgezet om de soort te helpen zijn verspreidingsgebied uit te breiden. Nadat men de natuurlijke habitat had hersteld, zijn in gevangenschap gekweekte specimens opnieuw geïntroduceerd ter versterking van de in het wild levende populatie. Hoewel deze activiteiten pas recent van start zijn gegaan, is de totale populatie gestaag aan het toenemen, wat een goed voorteken is voor de lange termijn.


De Spaanse keizerarendDe Spaanse keizerarend was ooit een van de meest bedreigde vogelsoorten in de EU. Dankzij een combinatie van een strenge wettelijke bescherming, op grond van de Vogelrichtlijn, de opname van kernbroedgebieden in het Natura 2000-netwerk en de strategische fi nanciële steun van het Life-programma van de EU is de populatie de afgelopen vijst ien jaar verzesvoudigd. In 1995 waren er op het Iberische schiereiland slechts 50 vermeerderingskoppels over, thans zijn het er 300.

Sinds 1992 is er vanuit het Life-programma een actieprogramma voor de instandhouding van de Spaanse keizerarend gefi nancierd. Het programma verloopt in drie fasen en bestaat uit afzonderlijke, maar onderling verbonden projecten die tegelijkertijd worden uitgevoerd in Castilla y Leon, Castilla la Mancha, Extremadura, Andalusië en Madrid. In totaal is er vanuit het Life-programma meer dan 10 miljoen EUR geïnvesteerd in de instandhouding van deze soort.

Omdat veel van de best bewaarde habitats voor de soort zich op privégrond bevinden, wordt met name ingezet op het betrekken van individuele grondbezitters bij de instandhouding van de soort. Daartoe zijn voor een aantal privédomeinen beheersplannen opgesteld en uitgevoerd. Dankzij de nauwe samenwerking met deze grondbezitters zetten de meesten nu op eigen kracht de instandhoudingsactiviteiten voort.

.

Spaanse keizerarend

.

Moerasparelmoervlinder

Bruine beren, Roemenië

35

Redding van de moerasparelmoer-vlinder in Denemarken

Ooit zag je de moerasparelmoervlinder vaak in Denemarken; nu is deze alleen nog te vinden in een handvol gebieden verspreid over het hele land. De zes overgebleven gebieden werden beschermd op grond van het Natura 2000-netwerk en vervolgens werden met fi nanciële steun van het Life-programma van de EU dringende instandhoudingsmaatregelen uitgevoerd om te verhinderen dat de soort helemaal zou uitsterven.

Het is nog vroeg, maar uit studies blijkt dat de maatregelen voor habitatherstel eff ect beginnen te sorteren: de globale populatie heest zich gestabiliseerd en het aantal larven is sinds de start van het project verdubbeld. Er zijn ook vier nieuwe subpopulaties gevonden. De toekomst van de soort is echter nog niet veiliggesteld. We zullen nog instandhoudingsmaatregelen moeten nemen om ervoor te zorgen dat deze soort zijn verspreidingsgebied kan uitbreiden en minder kwetsbaar is voor onvoorspelbare gebeurtenissen, zoals droogte of overstromingen.

Beren in Roemenië

Roemenië huisvest ongeveer de helst van de totale populatie bruine beren in de Europese Unie. Er zijn nog uitgestrekte wilde onbeheerde bossen, vooral in de Karpaten, waar zoogdieren vrij veilig kunnen leven, ver weg van de mens. Maar zelfs hier gaat de berenpopulatie er gestaag op achteruit ten gevolge van illegale houtkap, ongereglementeerde jacht en ondoordachte ontwikkelingen.

Nu Roemenië lid is van de EU, moeten dergelijke activiteiten streng gereglementeerd worden in overeenstemming met de eisen die zijn vastgelegd in de Habitatrichtlijn. Ook moeten belangrijke broeden overwinteringsgebieden in het hele land worden beschermd. Daarom heest Roemenië meer dan 60 gebieden aangewezen als Natura 2000-gebied teneinde de toekomst van deze soort op lange termijn te garanderen.

37

hebben we de grootschalige vernietiging van waardevolle

habitats die rijk zijn aan wilde fl ora en fauna een halt toegeroepen

Twintig jaar geleden waren de natuurlijke habitats in een onrustbarend snel tempo aan het verdwijnen in het Europese landschap. Halverwege

de jaren tachtig was Europa al de helst van zijn wetlands en bijna driekwart van zijn zandduinen en heidevelden kwijtgeraakt door een combinatie van concurrerend landgebruik, infrastructurele

ontwikkelingen, verontreiniging en stadsuitbreiding.

Met de Habitatrichtlijn zijn we erin geslaagd de onafgebroken grootschalige vernietiging van deze gebieden een halt toe te roepen. Het is een van de eerste wetgevingsinitiatieven op het gebied van natuurbehoud waarin staat dat het belangrijk is om natuurlijke en halfnatuurlijke habitattypes als zodanig te erkennen — niet alleen omdat ze essentiële toevluchtsoorden zijn voor de wilde fl ora en

fauna maar ook omdat ze de maatschappij veel waardevolle ecosysteemdiensten verlenen, zoals zuiver water, bestuivingsbijen,

overstromingspreventie enzovoort.

Alles bij elkaar zijn zo’n zeldzame en bedreigde habitattypes beschermd op grond van de Habitatrichtlijn. Ze vormen een

staalkaart van Europa’s rijke en gevarieerde landschappen. Van natte bedekkingsvenen in het noorden tot bloemenrijke maquis in het zuiden,

van door de wind geteisterde kliff en in het westen tot uitgestrekte droge graslanden in het oosten — de schat aan habitats in de EU

is echt opmerkelijk.


Herstel van de Donau in Oostenrijk De Donau is de langste rivier in de Europese Unie. Hij ontspringt aan een bescheiden bron in het hart van het Zwarte Woud en kronkelt vervolgens door maar liefst tien landen, alvorens de Zwarte Zee te bereiken. Hij wordt gezien als een van de 200 waardevolste ecologische regio’s in de wereld en je vindt er een bijzonder rijk scala aan zeldzame habitats en soorten, waaronder veel inheemse, zoals de Donauzalm of de bremvlinder.

De Donau is ook van groot belang voor scheepvaart, visserij, recreatie en industrie. In Oostenrijk is ongeveer 80 % van de rivier op de een of andere manier gereglementeerd. Maar er zijn nog steeds grote stukken natuur niet gereglementeerd. Daarom is meer dan de helst van het 350 km lange Oostenrijkse deel van de Donau opgenomen in Natura 2000.

De regering heest succesvol geëxperimenteerd met verschillende rivierhersteltechnieken en heest nu een project van 14 miljoen EUR opgestart om de staat van instandhouding van deze beschermde waardevolle habitats en soorten over de hele lengte van de Donau in Oostenrijk te verbeteren. Deze strategische benadering is niet alleen goed nieuws voor het Oostenrijkse deel van de Donau, maar zou ook de weg moeten banen voor andere landen om soortgelijke initiatieven te ontplooien langs hun deel van de rivier.

.

Bloemenweide

.

Europese moerasschildpad

in de Donau

B.

Kuronisch schiereiland,

Litouwen

Bosherstel, Söderasen

39

Bescherming van de zandduinen op het Kuronisch schiereiland in Litouwen

Het Kuronisch schiereiland is een lange, smalle strook land. Deze strekt zich over een lengte van 50 km uit langs de zuidelijke kust van Litouwen en scheidt het vasteland van de zee. Hier vind je een aantal van de grootste en meest complexe dynamische duinen van Europa. Maar zoals zoveel andere duinen in Europa zijn deze unieke habitats aangetast door menselijke activiteiten zoals bebossing, wegenaanleg en toerisme.

Het grootste deel van het schiereiland en de omringende lagune is nu opgenomen in Natura 2000; men is gestart met werkzaamheden om delen van de aangetaste habitats in hun oude glorie te herstellen. Ook worden er maatregelen genomen om de impact van het toerisme te beperken door bezoekers weg te houden uit de meest kwetsbare gebieden.

Herstel van soortenrijke winterkale loofbossen in Zweden

In Söderåsen bevindt zich een van de grootste winterkale loofbossen in het noorden van Europa. Dergelijke uitgestrekte gebieden van dynamische, zich op natuurlijke wijze ontwikkelende winterkale bossen komen tegenwoordig slechts sporadisch voor en de nog bestaande bossen zijn doorgaans in slechte staat. Maar dankzij de aanwezigheid van een groot aantal oude bomen en rottend hout zijn ze nog steeds een van de meest soortenrijke habitats in zuidelijk Scandinavië.

Zelfs in Söderåsen bevinden de natuurlijke bossen zich niet langer in optimale staat. Daarom is men, aanvankelijk met fi nanciële steun van het Life-programma, begonnen exotische aanplantingen en andere ongewilde bomen te verwijderen zodat de oorspronkelijke bossen zich kunnen herstellen en eventueel hun areaal kunnen uitbreiden.


Nieuw leven in de veenweidegebieden in NederlandIlperveld bevindt zich weliswaar op slechts 6 km van het Centraal Station in Amsterdam, maar als je het gebied binnenloopt, heb je de stellige indruk dat je bent teruggegaan in de tijd. Overal heb je een weids uitzicht op uitgestrekte veenweiden die kriskras doorkruist worden door talrijke sloten en grachten. Zo nu en dan vang je misschien een glimp op van een boer die per boot zijn koeien naar de weide brengt of van een zwerm vogels die overvliegt, maar afgezien daarvan: niets, alleen vrede en rust.

Het is niet altijd zo geweest. Van origine werd het gebied als hooi- en weiland gebruikt. Maar de boeren stopten ermee en de weiden raakten overwoekerd met pitrus. In de jaren tachtig deed het gebied dienst als gemeentelijke stortplaats en de duizenden weidevogels die er ooit woonden, waren toen allang verdwenen.

Sindsdien is het een beschermd Natura 2000-gebied. Een groot deel van de herstelactiviteiten was gericht op het verwijderen van de pitrus en het herstellen van de veenweiden en omringende sloten. Er wordt ook opnieuw aan landbouw gedaan en er lopen opnieuw koeien te grazen zodat de wetlands zich in een goede staat bevinden voor de zeldzame weidevogels die sindsdien zijn teruggekeerd. Het gebied is nu ook erg populair bij vogelspotters en natuurliefhebbers en voor schoolexcursies.

.

Veenweiden, Nederland

.

Hoogveen, Polen

Posidonia-velden,

Middellandse Zee

41

Herstel van het hoogveen in Polen

Hoogveen was ooit een typisch kenmerk van de Poolse regio langs de Oostzee, maar door de eeuwen heen zijn grote gebieden drooggelegd om als landbouwgrond gebruikt te worden en is er turf gestoken. Naar schatting zijn er in deze regio slechts ongeveer 800 venen overgebleven. Sindsdien zijn ze beschermd als Natura 2000-gebied omdat ze van grote waarde zijn voor de instandhouding van de natuur.

Kort na de toetreding van Polen tot de EU en met fi nanciële steun van het Life-programma is in 23 van de gebieden een groots herstelproject opgezet om de natuurlijke hydrologie te herstellen en de binnendringende bomen te verwijderen. Het project heest ook geleid tot de ontwikkeling van een nationaal actieplan voor het hoogveen in Polen dat de weg zou moeten banen voor verdere herstelwerkzaamheden in deze waardevolle, maar nog steeds bijzonder kwetsbare habitats.

Uitroeiing van vreemde soorten in Posidonia-velden in Frankrijk

De naar Poseidon, de god van de zee, vernoemde Posidonia-velden zijn een essentieel toevluchtsoord voor allerlei mariene soorten: van kleine zeediertjes tot grote schildpadden en dolfi jnen. Jammer genoeg zijn veel gebieden al vernietigd door menselijke activiteiten. Daarom worden ze nu beschermd op grond van de Habitatrichtlijn.

Sinds kort worden de zeedieren bedreigd door de algensoort Caulerpa taxifolia, een invasieve uitheemse soort, die uit een aquarium ontsnapte en de Posidonia-velden aan het overwoekeren is. Wetenschappers in Frankrijk hebben geprobeerd de soort in hun mariene Natura 2000-gebieden uit te roeien. Op basis van hun ervaringen hebben ze ook een handleiding opgesteld voor de identifi catie en de uitroeiing ervan. Daarmee hopen ze andere landen te helpen om deze soort in de Middellandse Zee uit te roeien vóór ze zich te ver verspreidt.

43

creëert Natura 2000 nieuwe kansen voor recreatie en toerisme

Mensen gaan om de meest uiteenlopende redenen op zoek naar natuur. Velen willen zich ontspannen in de vrede en de rust van een idyllische

omgeving, sommigen willen graag nieuwe gebieden ontdekken en weer anderen zijn meer geïnteresseerd in een actieve natuurbeleving zoals zwemmen, wandelen, fi etsen, vissen of jagen… Wat ook hun drijfveer is, Natura biedt mensen een unieke kans om het rijke natuurlijk

erfgoed van Europa te ontdekken en ervan te genieten.

Omdat veel van de beste gebieden op het gebied van natuur en biodiversiteit beschermde Natura -gebieden zijn, werken ze als

een magneet op bezoekers, wat dan weer helpt om de lokale economie te diversifi ëren en investeringen te stimuleren. Jaarlijks bezoeken

naar schatting , tot , miljard mensen de Natura -gebieden, wat per jaar tussen tot miljard EUR aan inkomsten uit recreatieve

activiteiten oplevert.

Deze recreatieve activiteiten zijn verenigbaar met de bepalingen van de Habitatrichtlijn, zolang ze geen nadelige gevolgen hebben voor de aanwezige soorten en habitats. Verstandige planning, bewustmaking

en de toepassing van de principes van een verstandig gebruik zijn vaak essentieel om ervoor te zorgen dat ze datgene waarvan ze afhankelijk

zijn, niet vernietigen.


Natura 2000 ondersteunt het plattelandstoerisme in LetlandMet zijn ongerepte zandstranden, dichtbegroeide natuurlijke bossen, extensieve hoogvenen en meanderende stromende rivieren heest Letland de natuurtoerist veel te bieden. Het is ook een ideale plek om honderden planten, vogels, zoogdieren en andere soorten te zien die in andere delen van de EU bijzonder zeldzaam zijn geworden, om niet te zeggen uitgestorven zijn.

De Letse vereniging voor plattelandstoerisme heest geprobeerd dit waardevolle natuurlijke kapitaal aan te boren door natuurvriendelijke reizen en uitstappen op maat aan te bieden door een aantal van de aantrekkelijkste Natura 2000-gebieden in Letland. Eigen personeel van de vereniging test alle trajecten op voorhand uit en laat zich adviseren door lokale ecologen om zeker te zijn dat ze de bezoeker niet alleen de best mogelijke ervaringen bieden, maar dat hun activiteiten ook duurzaam zijn vanuit het oogpunt van natuurbehoud.

Ze moedigen de mensen ook aan om op het platteland te verblijven in de buurt van de gebieden, waarmee ze nog meer bijdragen aan de lokale economie. Veel aanbieders van plattelandstoerisme zijn boeren en bosbouwers van wie de grond is opgenomen in Natura 2000. Dat ze Natura 2000 kunnen gebruiken om bezoekers aan te trekken en hun inkomsten te diversifi ëren helpt ervoor te zorgen dat ze dit belangrijke initiatief steunen, begrijpen en aanvaarden.

.

Milieutoerisme

.

Vrouwenschoentje

.

Kroeskoppelikaan,

Prespameer, Griekenland

Jagers in Natura 2000

45

Het Prespameer in Griekenland

Het Prespameer, gelegen in een afgelegen gebied op de Balkan, is de naam van twee zoetwatermeren die zich uitstrekken over Griekenland, Albanië en Macedonië. De kristalheldere meren, die volledig omringd worden door hoge bergen, zijn uitzonderlijk rijk aan wilde fl ora en fauna. Je vindt er veel zeldzame en inheemse soorten, zoals de kroeskoppelikaan, die hier zijn grootste broedkolonie ter wereld heest .

Hoewel de meren nog steeds vrij moeilijk bereikbaar zijn, zijn ze dankzij hun internationale reputatie als een hotspot op het gebied van biodiversiteit goed op weg om aantrekkelijk te worden voor natuurliefhebbers. Maar hier geen grote hotels. In plaats daarvan is de ontwikkeling van de toeristische activiteiten in handen van kleine familiebedrijven en plattelandsondernemingen die de lokale economie ondersteunen. Die bedrijven hebben ook hun eigen handelsmerk gecreëerd — Prespa-Park-Products — om hun producten niet alleen aan bezoekers van het park, maar ook ver daarbuiten te verkopen.

Jagers in Natura 2000 hebben een positieve invloed in de Limousin, Frankrijk

De meren Murat en Moustiers, in het hartje van de Franse Limousin, staan bekend om de aanwezigheid van talrijke vogels. Ze zijn ook een uitgelezen plek om op vederwild te jagen. De Jagersvereniging van de Haute-Vienne heest de opname van dit waardevolle gebied in Natura 2000 gesteund en is sindsdien actief betrokken bij het goede beheer ervan.

De vereniging heest haar grondige kennis van het gebied aangewend om samen met de andere lokale belanghebbenden een Natura 2000-beheersplan op te stellen. Voor de uitvoering ervan hebben ze een Natura 2000-overeenkomst gesloten met de Franse regering. De taken van de vereniging zijn onder meer het regelmatige onderhoud van het gebied rond de meren, de bewaking van de vogelstand en de uitroeiing van invasieve vreemde soorten, zoals de beverrat.

47

moeten nieuwe ontwikkelingen de integriteit van

Natura 2000-gebieden waarborgen

Nieuwe ontwikkelingen in Natura zijn niet automatisch uitgesloten, maar ze moeten wel gebeuren met respect voor de integriteit van het gebied en voor de daar aanwezige soorten en

habitats. Om dat te garanderen werd in de Habitatrichtlijn een specifi ek mechanisme ingevoerd voor de goedkeuring van plannen en projecten

in en rond Natura -gebieden.

Nieuwe ontwikkelingen die signifi cante negatieve gevolgen kunnen hebben voor een Natura -gebied moeten onderworpen worden aan een eff ectbeoordeling om de mogelijke gevolgen

voor de aanwezige, door de EU beschermde soorten en habitats te bestuderen. Als uit de eff ectbeoordeling blijkt dat de gevolgen

signifi cant zouden kunnen zijn, moet het project afgewezen worden en moeten er alternatieve oplossingen worden bestudeerd, tenzij er

mitigatiemaatregelen kunnen worden getroff en om deze bedreigingen weg te nemen.

In uitzonderlijke gevallen waarbij sprake is van dwingende redenen van openbaar belang en er geen alternatieve oplossingen zijn, laat de richtlijn echter toe dat er in een Natura -gebied schadelijke

activiteiten plaatsvinden. Maar dan moeten er compenserende maatregelen worden getroff en om ervoor te zorgen dat de algehele

samenhang van het Natura -netwerk bewaard blijst .


Alternatieve routes voor de Via BalticaDe pan-Europese vervoerscorridor „Via Baltica” moet Helsinki met Warschau verbinden, via Estland, Letland en Litouwen. Een van de stukken van de snelweg, de ringweg rond de stad Augustow, zou dwars door de oerbossen en ongerepte wetlands van een Natura 2000-gebied lopen. In 2006 heest een coalitie van Poolse ngo’s een brief gestuurd aan de Commissie waarin deze zich erover beklaagde dat de eff ectbeoordeling voor dit project volgens hen niet voldeed aan de eisen van de EU-wetgeving voor de natuur.

De Commissie was het eens met de punten van zorg van de ngo’s en heest een gerechtelijke procedure tegen Polen aangespannen. Ook heest ze het Hof van Justitie van de Europese Unie verzocht een dwangbevel uit te vaardigen om alle werkzaamheden aan de ringweg stop te zetten tot er een bevredigende oplossing gevonden zou zijn en de bepalingen van de Habitatrichtlijn correct zouden zijn toegepast.

Vervolgens heest de Poolse regering een nieuwe eff ectbeoordeling van het project gelast. Daarnaast heest ze ook alternatieve routes bestudeerd om het Natura 2000-gebied helemaal te kunnen vermijden. Uit de nieuwe beoordeling is gebleken dat de gevolgen signifi cant zouden zijn en daarom heest de regering voor een van de alternatieve routes gekozen. Uiteindelijk is de autoweg zo aangelegd dat er geen Natura 2000-gebieden hoefden te worden vernietigd. De Habitatrichtlijn is een effi ciënt instrument gebleken om ervoor te zorgen dat de noodzakelijke infrastructurele ontwikkelingen gepaard gaan met het behoud van ons natuurlijk erfgoed.

.

De Brennersnelweg,

Oostenrijk

.

Middelste bonte specht

in bos, Polen

.

Windmolenpark

xxx

49

Windmolenpark Beinn an Tuirc, Schotland

De ontdekking van een koppel steenarenden op de plek waar een windmolenpark zou komen in Schotland was geen reden om het park niet aan te leggen. Integendeel. Men heest ervoor gekozen om door middel van een weloverwogen aanpak de gevolgen van het project tot een minimum te beperken. Dankzij een grondige milieueff ectbeoordeling werd een manier gevonden om tegemoet te komen aan de behoest en van de arenden, zonder de levensvatbaarheid van het windmolenpark te beperken.

Men heest de locaties van de geplande turbines aangepast, zodat deze niet meer in het kerngebied van de arenden kwamen; ook is er een alternatieve habitat gecreëerd, uit de buurt van de turbines, door 5 vierkante kilometer uitheemse coniferen te kappen. De nieuwe habitats hebben de arenden nieuwe foerageergebieden opgeleverd. In 2008 zijn in dit gebied twee steenarendkuikens uitgebroed.

Strategische ruimtelijke ordening in Tsjechië

De Habitatrichtlijn vereist dat zowel plannen als projecten die gevolgen kunnen hebben voor een Natura 2000-gebied, worden onderworpen aan een eff ectbeoordeling. Een eff ectbeoordeling op dit strategische niveau is een van de effi ciëntste manieren om al vroeg in het planningsproces te voorkomen dat er gevolgen zijn voor Natura 2000.

Dankzij de krachtens de Habitatrichtlijn vereiste eff ectbeoordeling heest een plaatselijke gemeente midden op het Tsjechische platteland het lokale ruimtelijkeordeningsplan kunnen aanpassen om confl icten met Natura 2000-gebieden te voorkomen. Uit die beoordeling was gebleken dat een project gevolgen zou hebben voor een Natura 2000-gebied. Daarop werd het project elders ondergebracht. Als gevolg daarvan zullen waarschijnlijk geen van de in het ruimtelijke ordeningsplan vervatte projecten aan een eff ectbeoordeling hoeven te worden onderworpen. Zo worden dan weer tijd en geld uitgespaard.

51

zijn de fi nanciële middelen voor natuurbehoud in de EU de

afgelopen twintig jaar toegenomen

Wettelijke beschermingsmaatregelen zijn niet afdoende om de doelstellingen van de Habitatrichtlijn te verwezenlijken. Er zijn

ook aanzienlijke fi nanciële middelen nodig om de gebieden in het Natura -netwerk te beheren en te herstellen. Het pan-Europese initiatief Natura is gestoeld op het beginsel van solidariteit en gedeelde verantwoordelijkheid tussen de lidstaten en de Europese

Unie. Daarom heest de EU ervoor gezorgd dat de lidstaten via verschillende EU-beleidsinstrumenten, zoals de Europees fondsen voor

plattelandsontwikkeling en regionale ontwikkeling, over aanzienlijke middelen kunnen beschikken voor de fi nanciering van Natura .

Het Europese fi nancieringsinstrument Life heest een belangrijke rol gespeeld bij de fi nanciering van de aanleg van het netwerk. Via Life, dat samen met de Habitatrichtlijn werd goedgekeurd, is meer dan

, miljard EUR toegewezen aan het beheer en herstel van meer dan tweeduizend Natura -gebieden in de hele EU, zoals blijkt uit de

voorbeelden in deze brochure.

Hoewel de kosten van een effi ciënt beheer van het Natura -netwerk niet gering zijn, blijst het een kosteneffi ciënte

oplossing als je het vergelijkt met alles wat we daarvoor in ruil krijgen. Naast de intrinsieke waarde biedt Natura ook cruciale ecosysteemdiensten en socio-economische voordelen, waarvan de

geschatte monetaire waarde de investeringskosten ruim overtrest . Door te investeren in Natura investeren we ook in onze eigen toekomst.


.

Rivierherstel in Zweden

.

De Europese otter, nog steeds

overvloedig aanwezig in

de Goričko-regio

.

Ruwe kliff en, Malta

Traditioneel grasmaaien,

Luxemburg

Een duurzaam model voor landgebruik voor Goričko, SloveniëDe Natura 2000-gebieden van Őrseg, Goričko en Mura, op de grens tussen Hongarije en Slovenië, vormen een uitgestrekt ecologisch landschap met een hoge biodiversiteitswaarde en beslaan een oppervlakte van meer dan 420 vierkante kilometer. Omdat er behoest e was aan een gemeenschappelijke beheersaanpak, werd een project opgezet om de Natura 2000-gebieden te beheren en voor het hele gebied een model voor duurzaam landgebruik te ontwikkelen op basis van het natuurlijke, economische en maatschappelijke potentieel van de regio.

Het project, dat deels gefi nancierd wordt uit het Europees Fonds voor regionale ontwikkeling, bestaat uit een scala aan activiteiten. De door de EU beschermde habitats en soorten worden in kaart gebracht en er worden machines aangekocht om de gedegradeerde graslanden te herstellen (een aantal zal ook via het project worden aangekocht).

In samenspraak met de lokale boeren zullen criteria worden vastgesteld voor natuurvriendelijke landbouw, er zullen nieuwe toeristische en landbouwproducten worden ontwikkeld en er komt een lokaal handelsmerk om de lokale producten te helpen promoten. Er zullen ook toeristische brochures en voorlichtingsmateriaal worden gemaakt om de regio te profi leren als een kwalitatief hoogstaande, natuurvriendelijke bestemming.

53

Het Life-project van de EU voor de yelkouanpijlstormvogel in Malta

Het Europese Life-project voor de yelkouanpijlstormvogel is een van de grootste instandhoudingsprojecten in Malta ooit. Het project is toegespitst op de grootste populatie van deze vogel op Rdum tal-Madonna. We zijn erin geslaagd om de nestomstandigheden en het aantal jonge vogels van de 400 tot 600 broedparen te verbeteren.

Er zijn ook maatregelen op zee genomen. Met nieuwe opsporingsmethoden hebben we de voor deze soort belangrijke gebieden kunnen identifi ceren en kunnen voordragen voor bescherming. We hebben ook de hulp van het leger ingeroepen om de illegale jacht te helpen inperken; de vissers zijn aangespoord om alternatieve vismethoden te gebruiken en zo te vermijden dat ze ongewild vogels vangen in hun netten. Dankzij dit Life-project ziet de toekomst van de yelkouanpijlstormvogel er nu veel rooskleuriger uit.

Samenwerking tussen lokale overheden in Luxemburg

Onlangs is in Luxemburg een Life-project van drie miljoen EUR opgezet om tien Natura 2000-gebieden te helpen beschermen en te herstellen. Het project omvat een scala aan klassieke instandhoudingsmaatregelen: herstel van de habitat, aankoop van gronden, dialoog met de belanghebbenden en bewustmaking.

Maar een bijzonder kenmerk van dit project is dat het een breed partnerschap heest doen ontstaan tussen de lokale overheden die deze maatregelen moeten uitvoeren. In plaats van alleen maar geraadpleegd te worden, nemen zij het initiatief en zorgen zij er, in overleg met de lokale gemeenschappen, voor dat hun Natura 2000-gebieden goed beheerd worden. Dit helpt ervoor te zorgen dat de Natura 2000-gebieden een integraal deel van lokale belangen en beleidsmaatregelen gaan uitmaken.


Bronvermelding foto’sBlz. 30: Lubomir HlasekBlz. 32: Willem Kolvoort/naturepl.comBlz. 33 van boven naar beneden: Gino Damiani; LIFE07_NAT_H_000322Blz. 34: Juan Carlos Munoz/naturepl.comBlz. 35 van boven naar beneden: Jim Asher; Inaki Relanzon/naturepl.comBlz. 36: Peter CreedBlz. 38: Wild Wonders of Europe/Smit/naturepl.comBlz. 39 van boven naar beneden: Shutterstock; LIFE02 NAT/S/008483Blz. 40: Paul van Gaalen/KINABlz. 41 van boven naar beneden: Pawel Powlaczyk; J. Hamelin/UNEPBlz. 42: LIFE02 NAT/GR/008494Blz. 44: Niall Benvie/naturepl.comBlz. 45 van boven naar beneden: LIFE02 NAT/GR/008494; Yves Lecocq/FACEBlz. 47: ShutterstockBlz. 48: Grzegorz Lesniewski/naturepl.comBlz. 49 van boven naar beneden: Shutterstock; ShutterstockBlz. 50: LIFE08 NAT/S/000266Blz. 52: David Tipling/Naturepl.comBlz. 53 van boven naar beneden: Flickr; LIFE07 NAT/L/000542

Omslagfoto: ShutterstockBlz. 5: Europese CommissieBlz. 6: J. HlasekBlz. 8: Shutterstock; Rollin Verlinde/www.vildaphoto.net; ShutterstockBlz. 10: ShutterstockBlz. 12: Sue Daly/naturepl.comBlz. 13 van boven naar beneden: Wild Wonders of Europe/Zupanc/naturepl.com; Wild Wonders of Europe/Lilja/naturepl.comBlz. 14: Jose B. Ruiz/naturepl.comBlz. 16: Jose B. Ruiz/naturepl.comBlz. 17 van boven naar beneden: LIFE08 NAT/BG/000281; LIFE04 NAT/P/000213Blz. 18: Pierre Zeni/Still PicturesBlz. 20: ShutterstockBlz. 21 van boven naar beneden: Shutterstock; F. van BauwelBlz. 22: Zdanek PatzeltBlz. 24: Guy Edwardes/naturepl.comBlz. 25 van boven naar beneden: Markus Varesvuo/naturepl.com; LIFE04 NAT/DE/000028Blz. 26: Nick Upton/naturepl.comBlz. 28: Adrian Davies/naturepl.comBlz. 29 van boven naar beneden: LIFE00 NAT/EE/007093; Shutterstock

55

Europese Commissie

De Habitatrichtlijn — Viering 20 jaar bescherming van de biodiversiteit in EuropaLuxemburg: Bureau voor publicaties van de Europese Unie

2012 — 56 blz. — 24 x 24 cm

ISBN 978-92-79-23763-8

doi:10.2779/23125

56 V i e r i n g 2 0 - j a r i g b e s t a a n v a n d e H a b i t a t r i c h t l i j nKH

-31-12-629-NL-C

ISBN 978-92-79-23763-8

De Habitatrichtlijn - European Commission...De foto’s zijn auteursrechtelijk beschermd en mogen...

Documents

Transcript of De Habitatrichtlijn - European Commission...De foto’s zijn auteursrechtelijk beschermd en mogen...